program ochrony środowiska

Transkrypt

PROGRAM
OCHRONY ŚRODOWISKA
na lata 2004-2007
z uwzględnieniem perspektywy
na lata 2008-2011
GMINA MIELNIK
ZESPÓŁ WYKONAWCÓW
dr Elżbieta Broniewicz
dr Joanna Ejdys
Białystok, maj 2004
Program Ochrony Środowiska Gminy Mielnik
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE.......................................................................................3
1. CHARAKTERYSTYKA GMINY MIELNIK ...................................................14
2. STAN ŚRODOWISKA GMINY .................................................................23
2.1. Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu .................................................23
2.2. Obszary chronione .....................................................................................................24
2.3. Zasoby glebowe............................................................................................................26
2.4. Zasoby i jakość wód ...................................................................................................28
2.5. Zasoby leśne.................................................................................................................29
2.6. Zasoby surowców mineralnych..............................................................................31
2.7. Jakość powietrza atmosferycznego .......................................................................31
3. ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO .................................33
3.1. Zanieczyszczenia powietrza .....................................................................................33
3.2. Zanieczyszczenia wód................................................................................................36
3.3. Zanieczyszczenia powierzchni ziemi.....................................................................37
3.4. Hałas...............................................................................................................................38
3.5. Promieniowanie ...........................................................................................................39
3.6. Poważne awarie ...........................................................................................................40
3.7. Zagrożenia zewnętrzne..............................................................................................42
4. TECHNICZNA INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA ................43
4.1. Urządzenia ochrony powietrza ...............................................................................43
4.2. Urządzenia wodociągowo-kanalizacyjne .............................................................43
4.3. Unieszkodliwianie odpadów ....................................................................................45
5. ANALIZA SWOT...................................................................................47
5.1. Uwarunkowania wewnętrzne..................................................................................47
5.2. Uwarunkowania zewnętrzne ...................................................................................49
6. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA...................................................50
6.1. Misja................................................................................................................................50
6.2. Cele ogólne programu ochrony środowiska do 2011 roku ...........................50
6.3. Cele programu ochrony środowiska w latach 2004-2007 ............................51
6.4. Program ochrony środowiska w latach 2004-2007.........................................55
7. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA......................63
7.1. Instrumenty polityki ochrony środowiska..........................................................63
7.2. Finansowanie zadań ..................................................................................................72
7.3. Monitoring wdrażania programu ...........................................................................75
SPIS TABEL ............................................................................................78
SPIS SCHEMATÓW .................................................................................79
LITERATURA ..........................................................................................80
2
WPROWADZENIE
1. Podstawa prawna opracowania
Konieczność opracowania Gminnego Programu Ochrony Środowiska gminy
Mielnik wynika z obowiązku nałożonego na samorząd gminny zapisem Ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz. U. z 2001r. nr 62,
poz. 627 z późniejszymi zmianami.
2. Założenia
Niniejszy „Program Ochrony Środowiska Gminy Mielnik” wykonano przyjmując
następujące założenia wyjściowe:
1. Program musi zostać opracowany w zgodzie z zasadami trwałego i
zrównoważonego rozwoju, tzn. określone w nim działania na rzecz ochrony
środowiska i przyrody oraz racjonalnego wykorzystania zasobów
naturalnych nie mogą być jedynie celem samym w sobie, ale muszą
uwzględniać wymagania i potrzeby społeczne i gospodarcze.
2. Program musi uwzględniać zasady polityki ekologicznej państwa.
3. Struktura Programu powinna nawiązywać do ustaleń art. 14 i 17 ustawy
Prawo ochrony środowiska oraz struktury „Polityki ekologicznej państwa na
lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”, a więc
powinien on określać:
•
cele ekologiczne, priorytety ekologiczne oraz rodzaj i harmonogram
działań proekologicznych w zakresie:
− poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego (ochrona
wód
powierzchniowych
i
podziemnych,
ochrona
powietrza,
gospodarowanie odpadami, ochrona powierzchni ziemi, ochrona przed
hałasem, wibracjami i promieniowaniem, bezpieczeństwo chemiczne i
biologiczne, zapobieganie poważnym awariom),
− ochrony dziedzictwa przyrodniczego (m.in.: ochrona
bioróżnorodności ochrona krajobrazu, ochrona lasów),
przyrody
i
− racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych (zmniejszanie
materiałochłonności, energochłonności i wodochłonności gospodarki,
racjonalna eksploatacja lasów, ochrona zasobów kopalin);
− zadań o charakterze systemowym (przyszłościowy rozwój społecznogospodarczy w kontekście ochrony środowiska, w tym systemy
zarządzania środowiskowego i włączanie aspektów ekologicznych do
polityk sektorowych, edukacja ekologiczna i udział społeczeństwa w
sprawach ochrony środowiska, współpraca ponadlokalna).
•
narzędzia
i
instrumenty
realizacji
programu
(wzmocnienie
instytucjonalne, ramy prawa – w zakresie prawa lokalnego i decyzji
organów samorządowych, planowanie przestrzenne, powiązania formalne
i merytoryczne z analogicznym programem wyższego szczebla
administracyjnego w celu zapewnienia regionalnej spójności programów,
mechanizmy finansowania ochrony środowiska, dostęp do informacji i
udział społeczeństwa);
3
•
nakłady na realizację programu (wielkość nakładów i
finansowania) i jednostki odpowiedzialne za wykonanie zadań;
•
sposoby kontroli realizacji programu (procedury kontroli, mierniki
realizacji programu, procedury weryfikacji programu).
źródła
4. Określone w Programie cele muszą być kompatybilne z celami ochrony
środowiska na szczeblu krajowym i regionalnym oraz zaleceniami Unii
Europejskiej.
5. Gminne programy ochrony środowiska muszą spełniać warunki pozyskania
po akcesji wsparcia finansowego z Unii Europejskiej tj. z funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności, które w głównej mierze udzielane
będą jednostkom samorządu terytorialnego na realizację inwestycji
ekologicznych. Z tego też względu programy te muszą być zgodne z
dokumentami programowymi, które będą stanowiły podstawę otrzymania
takiego wsparcia, a więc z:
•
Komponentem środowiskowym Zintegrowanego Programu Operacyjnego
Rozwoju Regionalnego,
•
Dokumentem programowym dla Funduszu Spójności w części dotyczącej
środowiska.
6. Program ochrony środowiska powinien być skoordynowany ze:
•
sporządzanymi na szczeblu gminy programami sektorowymi (np.
programem gospodarki leśnej, programem ratowniczo-gaśniczym
sporządzanym przez powiatowe komendy państwowej straży pożarnej,
itp.);
•
gminnymi programami rozwoju infrastruktury (jeśli są): mieszkalnictwa,
transportu, zaopatrzenia w wodę, itd.;
•
gminnym planem gospodarowania odpadami, sporządzonym zgodnie z
ustawą o odpadach;
•
programami ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
7. Program musi być skorelowany z programami ochrony środowiska w
ościennych jednostkach samorządowych w dziedzinie: ochrony wód (w
układzie zlewniowym), w zakresie ochrony powietrza, wdrażania systemu
Natura 2000.
8. Program powinien być dokumentem pozwalającym na podejmowanie
racjonalnych działań na rzecz ochrony środowiska i przyrody przez władze
gmin i podmioty gospodarcze.
9. Program zostanie opracowany w perspektywie czasowej roku 2011 i w
zgodzie art. 14 i 17 ustawy Prawo ochrony środowiska, wyodrębnione
zostaną podokresy 2004-2007 dla którego zostanie opracowany plan
operacyjny oraz 2008-2011 obejmujący działania perspektywiczne.
10. Plan operacyjny na lata 2004-2007, będący częścią Programu, powinien
składać się z:
•
zadań własnych (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te
przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze
środków będących w dyspozycji gminy),
4
•
zadań koordynowanych (pod zadaniami koordynowanymi należy
rozumieć pozostałe zadania, związane z ochroną środowiska i
racjonalnym
wykorzystaniem
zasobów
naturalnych,
które
są
finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych,
będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego,
wojewódzkiego i centralnego).
3. Metodyka prac
Procedura opracowania Programu składa się z następujących etapów:
Etap 1.
Opracowanie metodyki sporządzania programu w celu zapewnienia
merytorycznej jakości programu.
Etap 2.
Zbieranie informacji: o gminie i jej otoczeniu, wymaganiach
prawnych w zakresie ochrony środowiska, wytycznych w zakresie
ochrony środowiska z programów i polityk centralnych i regionalnych.
Produktem tego etapu będzie ogólna charakterystyka gminy, diagnoza
walorów i zasobów środowiska, stanu środowiska i źródeł jego zagrożeń,
niezbędne do poprawnego dokonania analizy SWOT, określenia celów i
priorytetów.
Etap 3.
Analiza SWOT uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych
ochrony środowiska w gminie, która pozwoli na określenie strategii
ochrony środowiska (misja, cele) do 2011 roku.
Etap 4.
Określenie misji i celów Programu, ze wskazaniami na priorytety
inwestycyjne i pozainwestycyjne Cele zostaną ujęte w czterech blokach
tematycznych:
− ochrona dziedzictwa przyrodniczego,
− jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne,
− racjonalne użytkowanie zasobów,
− działania o charakterze systemowym.
Etap 5.
Opracowanie programu operacyjnego na lata 2004-2007 wraz z
harmonogramem i nakładami finansowymi oraz celów i kierunków
działań na lata 2008-2011.
Etap 6.
Opracowanie systemu zarządzania Programem. W tym etapie
zostanie zaproponowany system zarządzania realizacją programu.
Diagnoza
Diagnoza gminy powinna obejmować ogólną charakterystykę, pomagającą
określić ogólne trendy rozwoju, ponieważ dopiero w ich świetle sensowne
wydaje się ocenianie stanu środowiska i planowanie jego ochrony.
Kluczowym elementem jest jednak diagnoza stanu i procesów w środowisku,
jako podstawa do programowania ochrony środowiska powinna obejmować w
szczególności:
− ogólną charakterystykę i ocenę zasobów oraz
przyrodniczego obszarów przyrodniczo cennych;
walorów
środowiska
5
− stan i tendencje przeobrażeń
przyrodniczo cennych;
środowiska
przyrodniczego
obszarów
− podstawowe źródła przeobrażeń środowiska przyrodniczego na obszarach
przyrodniczo cennych.
Przeprowadzona diagnoza powinna łączyć w sobie podejście sektorowe (sektory
ochrony środowiska, takie jak powietrze, woda, gleba, hałas) i podejście
nakierowane na czynniki oddziałujące na środowisko.
Oprócz uwarunkowań wewnętrznych należy uwzględnić i uwarunkowania
zewnętrzne. Do tych uwarunkowań należą:
•
relacje z otoczeniem wynikające z położenia obszaru oraz charakteru
terenów ościennych,
•
ogólne trendy środowiskowe, społeczne i gospodarcze,
•
uwarunkowania
instytucjonalno-organizacyjne
(polityki
i
programy
obowiązujące na wyższych szczeblach przestrzennych oraz w bezpośrednim
otoczeniu gminy).
6
Struktura prac merytorycznych „Gminnego programu ochrony środowiska”
Założenia i metodyka
opracowania
Ocena zasobów,
stanu i zagrożeń
środowiska
Uwarunkowania
społecznogospodarcze
Analiza SWOT
Uwarunkowania
zewnętrzne
Limity i
wytyczne
Misja i cele ochrony
środowiska do roku
2011
Program operacyjny na lata 2004 – 2007
Cele szczegółowe w obszarach:
Poprawa
jakości
środowiska
Ochrona
dziedzictwa
przyrodniczego
Racjonalne
użytkowanie
Działania
systemowe
Zarządzanie
Programem
Źródło: opracowanie własne
7
Na etapie diagnozy wykorzystano następujące źródła informacji:
•
piśmiennictwo naukowe,
•
raporty i informacje WIOŚ w Białymstoku,
•
materiały i informacje Wydziału Ochrony Środowiska Podlaskiego Urzędu
Wojewódzkiego,
•
dane z Programu Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata
2003-2006,
•
dane z Powiatowego Programu Ochrony Środowiska Powiatu Siemiatyckiego
na lata 2004-2007,
•
wydawnictwa statystyczne GUS w Warszawie i US w Białymstoku,
•
istniejące analizy uwarunkowań i plany zagospodarowania przestrzennego,
•
dane z badań ankietowych w przedsiębiorstwach, przeprowadzonych w
kwietniu 2004 r.,
•
informacje będące w posiadaniu samorządu gminy,
•
dane z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku.
Analiza SWOT i strategia
Analiza SWOT służy do określenia najsłabszych stron stanu środowiska z
punktu widzenia wymagań ochrony środowiska oraz stanu i zasobów
środowiska z punktu widzenia ich wpływu na ograniczanie lub stymulację
procesów rozwoju gospodarczego.
Selekcję i kryteria oceny
przedstawiono poniżej:
poszczególnych
uwarunkowań
wewnętrznych
Uwarunkowania wewnętrzne
Zasoby środowiska
•
Mocne strony
•
Słabe strony
stymulacja
procesów
rozwojowych
ograniczenia
procesów
rozwojowych
Stan środowiska
•
•
•
•
stan środowiska lepszy od
standardów jakości
środowiska
Zagrożenia i
infrastruktura ochrony
środowiska
•
stymulacja procesów
rozwojowych
stan środowiska gorszy od
standardów jakości
środowiska
•
zapewnienie
odpowiedniego stanu
środowiska i dostępu
do zasobów
negatywny wpływ na
stan środowiska i
dostępność zasobów
ograniczanie procesów
rozwojowych
Kryterium ograniczania/stymulacji procesów rozwojowych oznacza konieczność
oceny wpływu zasobów lub/i stanu środowiska na rozwój:
•
osadnictwa i infrastruktury komunalnej,
•
infrastruktury komunikacyjnej,
8
•
przemysłu,
•
rolnictwa i dziedzin pokrewnych,
•
leśnictwa i dziedzin pokrewnych,
•
turystyki i rekreacji.
Należy także zwrócić uwagę, że ocena stanu środowiska z punktu widzenia
ograniczania/stymulacji procesów rozwojowych i wymaganych standardów
jakości nie musi dawać jednakowych wyników.
Z kolei uwarunkowania zewnętrzne należy ocenić ze względu na ich wpływ na
stan środowiska gminy oraz możliwości jego poprawy, oddzielając czynniki
negatywne (zagrożenia) od pozytywnych (szanse).
Program operacyjny
Program operacyjny obejmuje opracowanie listy projektów podporządkowanej
ocenie priorytetów i korzyści dla środowiska oraz hierarchizacji zadań,
wynikającej ze strategii programu z podziałem na projekty inwestycyjne i
pozainwestycyjne, w rozbiciu na:
•
zadania własne gminy czyli przedsięwzięcia, które będą finansowane w
całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji samorządu
gminnego,
•
zadania koordynowane czyli pozostałe zadania związane z ochroną
środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są
wojewódzkiego i centralnego.
Zadania własne powinny być w programie ujęte z pełnym zakresem informacji
niezbędnej do kontroli ich realizacji (opis przedsięwzięcia, terminy realizacji,
instytucja
odpowiedzialna,
koszty,
źródła
finansowania).
Zadania
koordynowane powinny być w programie ujęte z takim stopniem
szczegółowości, jaki jest dostępny na terenie gminy.
Finansowanie
Koszty realizacji programu będą szacowane z wykorzystaniem:
•
stanu z ostatnich lat i prognozy finansów gminy,
•
nakładów inwestycyjnych w gminie na ochronę środowiska w latach
ubiegłych (ogółem i wg kierunków inwestowania),
•
przedsięwzięć zgłoszonych przez gminę w ramach przygotowywania Strategii
Województwa Podlaskiego i Programu Ochrony Środowiska Województwa
Podlaskiego oraz Programu Ochrony Środowiska Powiatu Siemiatyckiego,
•
przedsięwzięć
Europejskiej,
•
wielkości nakładów inwestycyjnych na realizację przedsięwzięć, ujętych w
projekcie Programu wykonawczego do II PEP na lata 2002 – 2010,
•
szacunków wielkości pomocy zagranicznej (unijnej) – j.w.,
proponowanych
do
finansowania
ze
środków
Unii
9
•
kosztów realizacji przedsięwzięć z zakresu zarządzania programem.
4. Wytyczne i limity
Dla prawidłowego wyznaczenia celów, kierunków działania, zadań konieczne
jest uwzględnienie wytycznych, zawartych w przepisach prawa oraz
różnorodnych dokumentach, programach, planach, opracowaniach o
charakterze strategicznym.
Przepisy prawa
Przy prowadzeniu prac nad dokumentem „Program Ochrony Środowiska Gminy
Mielnik” uwzględniano postanowienia aktualnych przepisów prawa, a w
szczególności:
•
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie
sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. Nr 66 poz. 620 z 2003 r.)
•
ustawa o wprowadzeniu - ustawy prawo ochrony środowiska, o odpadach
oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 tj. z 2001 r., z p.
zm.)
•
ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach
opakowaniowych (Dz. U. Nr 63 poz. 638 z 2001 r. z p. zm.)
•
ustawa z dnia 11 maja 2001 r., o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie
depozytowej (Dz. U. Nr 63 poz. 639 z 2001 r. z p. zm.)
•
ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w
gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622 tj. z 1996 r., z p. zm.)
•
ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r., o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz.
880 z 2004 r.)
•
ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115 poz. 1229 tj. z
2001 r., z p. zm.)
•
ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów
zawierających azbest (Dz. U. Nr 101 poz. 628 z 1997 r., z p. zm.)
•
ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r.,
zmodyfikowanych (Dz. U. Nr 76 poz. 811).
•
ustawa z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 89 poz.
991)
•
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62
poz. 627 tj. z 2001 r., z p. zm.)
•
ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U.
Nr 16 poz. 78 z 1995 r. z p. zm.)
•
ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 110
poz. 1190 z 2001 r. z p. zm.)
•
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz. 628 tj. z
2001 r., z p. zm.)
o
organizmach
i
odpadach
genetycznie
10
Dokumenty strategiczne
W trakcie przygotowywania
następujących dokumentów:
Programu
dokonano
przeglądu
i
analizy
1. Dokumenty określające strategię rozwoju kraju:
•
Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju - Polska
2025,
•
Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju,
•
Narodowa strategia rozwoju regionalnego,
•
Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006,
•
Narodowy program przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej;
2. Dokumenty polskiej polityki ekologicznej:
•
II Polityka Ekologiczna Państwa,
•
Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2007-2010
•
Program Wykonawczy do II polityki ekologicznej państwa, na lata 20022010,
•
Strategia rozwoju energetyki odnawialnej
•
Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności
biologicznej Krajowa strategia ograniczenia emisji metali ciężkich i
trwałych zanieczyszczeń organicznych
•
Narodowa strategia edukacji ekologicznej
•
NATURA 2000 Europejska sieć ekologiczna,
•
Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych
na terytorium Polski;
•
Strategia ochrony leśnej różnorodności biologicznej.
3. Programy sektorowe:
•
średniookresowa strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa,
•
polityka leśna państwa,
•
strategia rozwoju turystyki,
•
polityka transportowa,
•
polityka energetyczna;
4. Programy regionalne:
•
Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego ZPP,
•
Strategia rozwoju województwa podlaskiego,
•
Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 20032006,
11
•
Program
rozwoju
turystyki
i
zagospodarowania
województwa podlaskiego do 2010 roku,
•
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego,
•
Program Ochrony Środowiska Powiatu Siemiatyckiego na lata 2003-2006;
turystycznego
5. Programy regionalne i lokalne na sąsiednich terenach.
Kryteria (limity)
W II Polityce ekologicznej państwa, przyjętej przez Radę Ministrów w czerwcu
2000 r. a następnie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w sierpniu 2001 r.,
ustalone zostały następujące ważniejsze limity krajowe, związane z
racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu
środowiska (wszystkie dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2010 r.):
•
zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990
r. (w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle),
•
ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w
taki sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w
przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
•
ograniczenie zużycia energii o 25% w stosunku do 1990 r. również w
przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
•
podwojenie do 2010 r. udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym
kraju w stosunku do roku 2000,
•
dwukrotne
zwiększenie
udziału
odzyskiwanych
i
ponownie
wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w
porównaniu ze stanem z 1990 r.,
•
odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z
odpadów komunalnych;
•
pełna (100%) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i
zakładów przemysłowych,
•
zmniejszenie
ładunku
zanieczyszczeń
odprowadzanych
do
wód
powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z
gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze
spływu powierzchniowego – również o 30%,
•
ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o
31%, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4% i amoniaku o 8%
w stosunku do stanu w 1990 r.
Rada Ministrów, przyjmując w czerwcu 2000 r. II Politykę ekologiczną państwa,
nie dokonała jednak podziału limitów krajowych na limity regionalne, gdyż nie
było ku temu dostatecznych podstaw planistycznych. Również ustawa Prawo
ochrony środowiska nie wprowadziła zasad wypełniania i rozdziału
przestrzennego lub branżowego nakładanych przez protokoły do konwencji oraz
dyrektywy UE pułapów emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza. Dlatego
też przytoczone w rozdziale poniżej wskaźniki liczbowe należy wg twórców
polityki ekologicznej traktować jako wielkości orientacyjne, przeznaczone do
porównań międzyregionalnych i porównań tempa realizacji celów polityki
12
ekologicznej państwa w poszczególnych gminach z tempem realizacji tej polityki
na szczeblu krajowym.
Sporządzając programy ochrony środowiska dla gminy, można ustalić własne
limity gminne, wzorowane na przytoczonych wcześniej wskaźnikach. Mogą one
wynikać, w zakresie zanieczyszczeń powietrza, ze sporządzanych naprawczych
programów ochrony powietrza. Nie przewidziano natomiast żadnej procedury
odgórnego ustalania limitów gminnych, poza ewentualnymi porozumieniami
między Ministerstwem Środowiska a zainteresowanymi samorządami.
Przypadki takie mogłyby mieć miejsce, na przykład, w odniesieniu do miast
przygranicznych, jeśli wynikałoby to z umów dwustronnych z państwami
sąsiednimi, lub do miast zlokalizowanych nad Bałtykiem, jeśli wynikałoby to z
wymogów Konwencji Helsińskiej.
13
1. CHARAKTERYSTYKA GMINY MIELNIK
Położenie administracyjne
Gmina Mielnik znajduje się w powiecie siemiatycki województwa podlaskiego, w
Polsce północno-wschodniej (schemat 1). Jest najbardziej wysuniętą na
południe gminą województwa podlaskiego. Od wschodu graniczy z Białorusią,
od południa z województwami mazowieckim i lubelskim, od którego oddzielona
jest rzeką Bug stanowiącą naturalną granicę. Od północy gmina Mielnik
graniczy z gminą Nurzec, od zachodu z gminą Siemiatycze, od południowegowschodu z gminą Kanstantynów, z od południowego-zachodu z gminą Sarnaki.
Schemat 1. Położenie gminy Mielnik w powiecie siemiatyckim
Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.bialystok.pl.
Gmina Mielnik składa się z 20 jednostek osadniczych tworzących 13 sołectw
rozmieszczonych wokół dawnej Puszczy Mielnickiej. Największą osadą,
jednocześnie siedziba gminy jest Mielnik.
Jednostki osadnicze gminy to:
Mielnik, Mielnik Grabowiec, Mielnik Poręby, Niemirów, Sutno, Wajków, Mętna,
Adamowo, Radziwiłłówna, Koterka, Tokary, Wilanowo, Homoty, Końskie Góry,
Moszczona Królewska, Oksiutycze, Pawłowice, Stankowicze, Kudelicze,
Maćkowicze, Maćkowicze Kolonia, Osłowo, Osłowo Kolonia, Olchowicze.
14
Ludność
W 2003 roku gminę zamieszkiwało około 2,8 tys. mieszkańców. Gmina Mielnik,
jako jednostka samorządu terytorialnego zajmuje powierzchnię 196,2 km2.
Zajmuje terytorium stanowiące 13,4% powierzchni powiatu, mieszka w niej
5,4% ludności powiatu.
Na schemacie 2 i 3 przedstawiono liczbę mieszkańców w latach 1990-2003 w
gminie Mielnik oraz zmianę (wzrost/spadek) liczby ludności w stosunku do
roku poprzedniego.
Schemat 2. Liczba mieszkańców w gminie Mielnik w latach 1990-2003
3158
3140
3121
3095
3066
3016
2949
2926
2900
2865
1990
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z Banku Danych Regionalnych
www.stat.gov.pl oraz informacji z Urzędu Gminy Mielnik.
Schemat 3. Zmiana liczby ludności w stosunku do roku poprzedniego w gminie
Mielnik (zmiana w osobach)
63
-55
-37
1996
1997
-23
-26
2001
2002
-35
-50
1998
1999
-67
2000
2003
Źródło: opracowanie własne.
15
Z przeprowadzonej analizy liczby ludności wynika, że w okresie od 1996 roku
liczba mieszkańców w gminie Mielnik stale malała.
Utrzymująca się tendencja malejącej liczby ludności w analizowanym okresie
jest wynikiem ujemnego salda migracji (przewagi odpływu nad napływem
ludności), wynoszącego w 2002 r. -3 osoby oraz malejącego przyrostu
naturalnego (schemat 4).
Schemat 4. Przyrost naturalny w gminie Mielnik w latach 1995-2002
-13
-18
-19
-18
-24
-35
1995
1996
-28
-34
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z Banku Danych Regionalnych
www.stat.gov.pl
Wskaźnik gęstości zaludnienia dla gminy Mielnik w 2002 roku wynosił 14,1
osób/km2, i był ponad dwukrotnie niższy niż średni dla powiatu
siemiatyckiego. Współczynnik gęstości zaludnienia dla powiatu wynosi 35
osób/km2, dla województwa - 61 osób/km2. Gmina Mielnik należy do jednej z
najmniej zaludnionych gmin województwa podlaskiego.
Pracujący
Pracujących na terenie gminy w 2002 roku było 370 osób (w 1999 r. 417 osób),
co stanowiło 13,3% ogółu ludności (w 1999 r. 14,6%). Najwięcej pracujących w
2002 r. było w usługach nierynkowych. Strukturę pracujących w gminie
Mielnik przedstawiono na schemacie 5.
16
Schemat 5. Struktura pracujących w gminie Mielnik
rok 1999
usługi nierynkowe
40%
przemysł i
budownictwo
26%
usługi rynkowe
34%
rok 2002
usługi nierynkowe
50%
przemysł i
budownictwo
22%
usługi rynkowe
28%
Źródło: dane Urzędu Statystycznego w Białymstoku.
Zmianę liczby pracujących w mieście od 1995 roku przedstawiono na
schemacie 6.
Schemat 6. Licba pracujących w gminie Mielnik w 1995, 1999 i 2002 r.
447
417
370
1995
1999
2002
17
Bezrobocie
W 2002 roku bezrobocie w gminie Mielnik kształtowało się na poziomie 115
osób. Stanowiło to około 4% ogółu ludności i 8% ludności w wieku
produkcyjnym. Niemal połowę (43%) bezrobotnych stanowiły kobiety.
Działalność gospodarcza
Liczba jednostek zarejestrowanych w systemie REGON w 2002 r. wynosiła 142.
Większość (ponad 92%) stanowią jednostki sektora prywatnego, szczególnie
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (109 jednostek). Od 1995 r.
można zauważyć rosnącą tendencję liczby podmiotów gospodarczych (schemat
7).
Schemat 7. Liczba jednostek zarejestrowanych w systemie REGON w gminie
Mielnik w latach 1999-2002
124
142
142
2001
2002
130
81
1995
1999
2000
Źródło: Bank Danych Regionalnych, www.stat.gov.pl.
Strukturę podmiotów gospodarki narodowej według Polskiej Klasyfikacji
Działalności przedstawiono na schemacie 8.
Schemat 8. Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD w 2002 r. w gminie
Mielnik
pozostałe
ochrona zdrowia
10%
5%
edukacja
4%
rolnictwo, łowiectwo,
myśliwstwo
7%
obsługa
nieruchomości i firm
8%
pośrednictwo
finansowe
4%
transport
8%
handel
19%
działalność
produkcyjna
26%
budownictwo
9%
18
Do ważniejszych przedsiębiorstw na terenie gminy Mielnik należą:
•
•
•
PERN „Przyjaźń” w Płocku – Stacja Pomp w Adamowie – gmina Mielnik –
zajmujące się magazynowaniem i transportem ropy naftowej,
Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska w Mielniku,
Mielnickie Zakłady Kredowe OMP Sp. z o.o. w Mielniku.
Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka nr 640 Anusin – Koterka oraz
droga nr 658 Olchowicze-Kajanka.
Długość sieci gazowej w gminie Mielnik wynosi 48,4 km. Gazociąg obsługuje
40% mieszkańców gminy:
− w miejscowości Mielnik – 900 osób,
− w miejscowości Mętna – 90 osób,
− w miejscowości Adamowo – 1110 osób.
Finanse
Dochody i wydatki gminy Mielnik w latach 2000-2003 oraz plan na rok 2004 i
prognozę do 2008 r. przedstawiono na schemacie 9.
Schemat 9. Dochody i wydatki gminy Mielnik w latach 2000-2003 oraz plan na
2004 r. i prognoza do 2008 r. (ceny stałe w tys. zł z 2003 roku)
10000
5000
0
2000
2001
2002
2003
2004
2008
Dochody 4841,4 5755,8 5998,0 8555,4 7931,9
Wydatki
4884,4 5359,3 6405,6 7840,6 8449,4
Źródło: opracowanie własne na podstawie Zarządzenia Wójta Gminy Mielnik w sprawie
przyjęcia sprawozdania z wykonania budżetu za lata 2000-2003 oraz Uchwała
Rady Gminy Mielnik z dnia 26 marca 2004 roku w sprawie budżetu gminy na
2004 rok.
19
Głównym źródłem dochodów gminy Mielnik są dochody własne. W planie na
2004 r. stanowią one przeszło 70% dochodów. Od roku 2000 zauważalny jest
stały wzrost udziału dochodów własnych w strukturze dochodów ogółem, przy
jednoczesnym spadku udziału dotacji i subwencji (tabela 1, schemat 10).
Tabela 1. Struktura dochodów z podziałem na dochody własne i subwencje w
latach 1999-2003 oraz plan na 2004 [w procentach]
WYSZCZEGÓLNIENIE
1999
2000
2001
2002
2003
2004
Dochody ogółem, w tym:
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Własne [%]
41,0
44,0
56,0 55,0
67,0
73,0
Udział w podatkach PIT, CIT
27,0
23,0
16,0 13,0
10,0
10,0
Subwencje i dotacje [%]
32,0
33,0
28,0 32,0
23,0
17,0
Źródło: Informacje z Urzędu Gminy Mielnik.
Schemat 10. Struktura dochodów gminy Mielnik w latach 1999-2003 oraz plan
na 2004 [w procentach]
100%
80%
60%
32
27
33
28
32
10
16
13
56
55
2001
2002
23
40%
20%
41
44
1999
2000
23
17
10
67
73
2003
2004
0%
Dochody własne
Udziały w podatkach PIT, CIT
Subwencje i dochody
Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji z Urzędu Gminy Mielnik.
Dochody budżetu gminy Mielnik w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2002 roku
wyniosły 2162,0 zł/osobę i były dwukrotnie wyższe niż średnie dochody gmin
powiatu siemiatyckiego, które kształtowały się na poziomie 1130,4 zł na
mieszkańca.
Wydatki inwestycyjne w gminie Mielnik w 2003 r. stanowiły 28% wydatków
ogółem. Na rok 2004 zaplanowano udział 20% wydatków inwestycyjnych
(tabela 2). Gmina w latach poprzednich nie inwestowała w ochronę środowiska.
20
Tabela 2. Wydatki inwestycyjne w latach 1999-2003 oraz plan na 2004 [w
procentach]
WYSZCZEGÓLNIENIE
Wydatki ogółem, w tym:
wydatki inwestycyjne [%], w tym
na ochronę środowiska
1999
2000
2001
2002
2003
2004
100%
100%
100%
100%
100%
100%
23
17
25
29
28
20
0
0
0
0
0
Źródło: Informacje z Urzędu Gminy Mielnik.
Podstawowym instrumentem finansowym wykorzystywanym do finansowania
działań określonych gminnym programem ochrony środowiska jest Gminny
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (GFOŚiGW).
Wielkość wydatków oraz struktura wydatków gminnego funduszu ochrony
środowiska według dziedzin ochrony środowiska została przedstawiona na
schemacie 11.
Schemat 11. Wielkość wydatków GFOŚiGW w Mielniku w latach 2001-2003 oraz
plan na 2004 (w zł)
19200
20000
15000
10930
10000
5000
3945
4052
4875
4914
0
2001
2002
Ceny bieżące
2003
2004
Ceny stałe z 2003 roku
Źródło: opracowanie własne na podstawie Sprawozdań OŚ-4g.
Plan wydatków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
na rok 2004 w Mielniku przedstawiono w tabeli 3.
21
Tabela 3. Planowane na 2004 rok przychody i wydatki GFOŚiGW w Mielniku
Wyszczególnienie
Wartość [zł]
Przychody
Wpływy przekazane przez Zarząd Województwa
6.000,00
Wpływ własne z tytułu opłat ekologicznych
4.200,00
Stan środków obrotowych na początku roku 2004
87.167,00
Razem środki obrotowe
97.367,00
Wydatki w 2004 roku
Edukacja ekologiczna oraz propagowanie działań proekologicznych
Urządzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień
oraz parków
Realizacja przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami
Koszty obsługi bankowej
4.000,00
10.000,00
5.000,00
200,00
Wydatki ogółem
19.200,00
Stan środków na koniec 2004 roku
78.167,00
Źródło: Załącznik nr 10 do Uchwały nr X/56/04 Rady Gminy Mielnik z dnia 26 marca
2004 roku w sprawie budżetu gminy na 2004 rok.
22
2. STAN ŚRODOWISKA GMINY
2.1. Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu
Gmina Mielnik leży na Wysoczyźnie Drohickiej, w środku Podlasia. Duża
różnica poziomów wynosząca w Mielniku 84 metry (120-204 n.p.m.) sprawia, że
konfiguracja terenu jest bardzo zróżnicowana. Rzeźbę powierzchni tego terenu
kształtują głównie formy lodowcowe i wodnolodowcowe z okresu zlodowacenia
środkowo-polskiego stadiału mazowiecko-podlaskiego.
Obszar wysoczyzny morenowej ogólnie obniża się w kierunku północnym, ku
dolinie Nurczyka i Nurca. Natomiast Wysoczyzna w części południowej gminy
kończy się spadając ku rzece Bug kilkudziesięciu metrową stromizną,
porozcinaną głębokimi wcięciami erozyjnymi, opadającymi ku dolinie Bugu.
Najwyższe tereny znajdują się w okolicy Góry Uszeście koło Mielnika – 204, l m
n.p.m. Natomiast tereny północnej i północno-wschodniej części gminy
wyniesione są na 165-170 m n.p.m. ze znacznym ich „wypłaszczeniem" w
okolicy wsi Tokary i Wilanowo. Pozostała dominująca cześć gminy to strefa
czołowo morenowa usiana wzgórzami moren czołowych. Wzgórza czołowo
morenowe osiągają największe wysokości bezwzględne wynoszące 170-184 m
n.p.m. oraz względne dochodzące do 60 m.
Dolina Bugu stanowiąca mezoregion Podlaskiego Przełomu Bugu ma przebieg
równoleżnikowy, a jej szerokość kształtuje się w granicach od 600 do l200 m.
Na odcinku przełomowym Bugu w okolicy Mielnika występują dwa tarasy
akumulacyjne tj.:
− taras zalewowy (holoceński) wyniesiony na 3-4,5 m powyżej dna koryta
rzeki, a jego cechą charakterystyczną jest występowanie licznych
starorzeczy; użytkowany jest głownie jako łąki i pastwiska,
− taras nadzalewowy z okresu zlodowacenia pólnocno-polskiego wyniesiony
ponad dno doliny na 6-7 m; jest przeważnie zalesiony i zwydmiony.
Współczesne procesy geomorfologiczne na obszarze gminy nie powodują
istotnych zmian w rzeźbie terenu – zmiany powodowane erozją wodną dotyczą
głównie strefy krawędziowej Wysoczyzny, ale są one znikome i nie powodują
istotnych zmian w konfiguracji terenu. Niewielkie powierzchniowe zmiany w
rzeźbie terenu i jego krajobrazie powodowane są eksploatacją kredy oraz
stosunkowo chaotyczną eksploatacją innych surowców mineralnych (piaski,
żwiry).
W podziale województwa podlaskiego na krainy klimatyczne (wg S.I. Pióra)
obszar gminy Mielnik w dominującej swej części zaliczony został do Krainy
Wysoczyzn Północnopodlaskich (Wysoczyzna Drohicka). Jedynie dolina Bugu
została zaliczona do Krainy Nadbużańskiej, charakteryzującej się najlepszymi
warunkami klimatycznymi dla rolnictwa.
Średnia roczna wieloletnia temperatura powietrza wynosiła 7-7,5ºC, średnia
temperatura lipca wynosiła 19ºC (około 2ºC wyższa niż na północy
województwa podlaskiego), zaś średnia temperatura stycznia -3ºC.
23
Okres wegetacyjny rozpoczyna się 4-6 kwietnia a kończy się 27-28
października, trwa 205-208 dni. Okres bezprzymrozkowy wynosi średnio 160
dni, a pokrywa śnieżna utrzymuje się średnio od 70 do 80 dni.
Zjawiska meteorologiczne związane głownie z opadami atmosferycznymi na
terenie gminy kształtują się następująco:
− średnia roczna częstotliwość burz wynosi 13,3,
− częstotliwość burz gradowych jest niewielka – 2-3 burze,
− średnia roczna wilgotność względna powietrza utrzymuje się w granicach od
80 do 82%,
− średnie roczne zachmurzenie – w granicach 6,4 pokrycia nieba; liczba dni
pogodnych wynosi 51,2 a pochmurnych 140,7,
− roczna wielkość opadów wynosi około 550 mm (opady w okresie od listopada
do kwietnia – 200 mm, od maja do października – 350 mm).
Powierzchnia ewidencyjna gminy Mielnik wynosi 19624 ha. Dominują lasy i
grunty leśne (62,4%) oraz użytki rolne (32,2%). Kierunki użytkowania gruntów
w gminie przedstawiono w tabeli 4.
Tabela 4. Powierzchnia ewidencyjna i kierunki wykorzystania powierzchni
w gminie Mielnik w 2002 roku
Kierunek wykorzystania
Użytki rolne
w tym: grunty orne
użytki zielone
Lasy i grunty leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia
Powierzchnia
[ha]
[%]
6315
32,2
4582
23,3
1733
8,8
12236
62,4
Wody
212
1,1
Grunty zabudowane i zurbanizowane
646
3,3
3
0,0
Tereny różne
101
0,5
Nieużytki*
111
0,6
Użytki ekologiczne
RAZEM
19624
100,0
Źródło: Program ochrony środowiska powiatu siemiatyckiego na lata 2003-2006.
Białystok 2003.
2.2. Obszary chronione
Obszary chronione obszarów gminie Mielnik zajmują 17,9 tys. ha i
stanowią 91,2% powierzchni gminy. Są to 2 rezerwaty przyrody, obszar
chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne oraz 7 pomników przyrody (tabela
5).
24
Tabela 5. Powierzchnia obszarów chronionych w gminie Mielnik w 2001 r.
Wyszczególnienie
Obszary
Obszary chronione Rezerwaty
chronionego
ogółem
przyrody
krajobrazu
Użytki
ekologiczne
Pomniki
przyrody
Powierzchnia
(ha)
w%
powierzchni
ogólnej
Powiat
siemiatycki
31263,2
21,4
168,3
31013,7
63,1
44
Mielnik
17891,6
91,2
36,2
17832,0
2,7
7
powierzchnia w ha
szt.
Źródło: Ochrona środowiska i leśnictwo w województwie podlaskim w 2001 r. Urząd
Statystyczny w Białymstoku, 2002.
Obszar chronionego krajobrazu
Obszary chronionego krajobrazu Dolina Bugu zajmuje powierzchnię 30 162 ha
(w granicach gminy Mielnik – 59,1% powierzchni), utworzony został w 1986 r.
ze względu na ochronę i zachowanie doliny Bugu, posiadającej wysokie walory
przyrodnicze, krajobrazowe, kulturowe i wypoczynkowe. Obszar ten
charakteryzuje się mało zniekształconym środowiskiem i zachowaną
równowagą ekologiczną. Ponad 48% powierzchni obszaru stanowią użytki
rolne, 43,8% – lasy, niemal 2% – wody.
Zasady prowadzenia działalności gospodarczej na tym obszarze określa
rozporządzenie Nr 4/98 Wojewody Białostockiego z dnia 20 maja 1998 r.
Rezerwaty przyrody
1. Rezerwat stepowy Góra Uszeście (gmina Mielnik) – zajmujący powierzchnię
12,02 ha, utworzony w 1985 r. ze względu na zachowanie stanowiska
roślinności kserotermiczej, zawierającego w swym składzie szereg gatunków
rzadkich i chronionych.
2. Rezerwat
leśny Grąd Radziwiłłowski (gmina Mielnik) – zajmujący
powierzchnię 24,16 ha, utworzony w 1990 r. ze względu na zachowanie
naturalnego fragmentu dawnej Puszczy Nurzeckiej, dobrze wykształconego
grądu typowego oraz szeregu gatunków chronionych roślin.
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody występujące na terenie gminy Mielnik to głównie drzewa i
głazy narzutowe (tabela 6).
25
Tabela 6. Pomniki przyrody w gminie Mielnik
Lp.
Numer
ewidencyjny
1
87
2
209
3
133
4
134
5
206
6
207
7
357
Rodzaj obiektu
Lokalizacja
głaz narzutowy
Skraj wsi Sutno
ob. 6,3 m, wys. 1,5 m, dł. 2,5 m, szer. 1,8 m
głaz narzutowy
Moszczona Królewska
ob. 6,0 m, wys. 1,1 m, dł. 1,9 m, szer. 1,7 m
Dąb szypułkowy ok. 250 lat
Szkoła w Mielniku
ob. 410 cm, wys. 20 m
sosna pospolita ok. 120 lat
ob.535 cm, wys.15 m
lipa drobnolistna ok. 120 lat
ob.235 cm, wys.22 m
topola czarna ok. 100 lat
ob. 440 cm, wys. 24 m
dąb szypułkowy ok. 250 lat
ob. 417 cm, wys. 14 m
droga miedzy
Osłowem a Mielnikiem
Sutno
Źródło: dane Urzędu Gminy Mielnik.
Użytki ekologiczne
W gminie Mielnik występuje 6 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni
2,68 ha, w tym ekosystemy bagienne o łącznej powierzchni 1,92 ha i oczka
wodne o łącznej powierzchni 0,76 ha.
2.3. Zasoby glebowe
Obszar gminy Mielnik położony jest w regionie zwanym MielnickoKleszczelskim. Region ten obejmuje obszary południowo-wschodniej części
województwa, gdzie wśród skał glebotwórczych dominują piaski i żwiry zwałowe
oraz sandrowe. Stanowi obszar o ograniczonych możliwościach produkcji rolnej
- przewaga gleb kompleksu żytniego słabego i bardzo słabego.
Skałę macierzystą gleb obszaru gminy stanowią utwory czwartorzędowe
pochodzenia lodowcowego i wodnolodowcowego wykształcone w postaci glin,
piasków i żwirów a w dolinach rzecznych namułów i lokalnie torfów.
Stąd też pod względem składu mechanicznego, gleby obszaru gminy zaliczone
są do glin lub piasków gliniastych mocnych i lekkich na glinie, względnie do
piasków słabogliniastych na glinie oraz piasków słabo gliniastych całkowitych
lub podścielonych piaskiem luźnym i piasków luźnych całkowitych.
Pod względem typologicznym gleby gminy Mielnik są bardzo mało
zróżnicowane. Dominującym typem są gleby piaskowe różnych typów
genetycznych – bielicowe, rdzawe, brunatne kwaśne. Gleby te występują na
obszarze całej gminy i są zaliczane przeważnie do V i VI klasy bonitacyjnej
użytków ornych.
26
Znaczne powierzchnie na terenie wysoczyznowej części gminy zajmują również
gleby brunatne wyługowane i kwaśne. Większe zwarte kompleksy tych gleb
występują w okolicy Mielnika, Osłowa, na północny zachód od Radziwiłłówki i
w okolicy Tokar oraz Niemirowa. Są to gleby zaliczane przeważnie do IVa i IV b
klasy bonitacyjnej.
Natomiast w dolinie rzeki Bug dominującym typem gleb są mady zaliczane
głównie do użytków zielonych słabych i bardzo słabych. W obniżeniu
terenowym położonym na południe od Moszczony Królewskiej i na południowy
wschód od Sutna występują głownie gleby torfowe i murszowo-torfowe oraz
murszowo-mineralne zaliczane do użytków zielonych średnich.
Strukturę bonitacyjną gruntów ornych i użytków zielonych w gminie Mielnik
oraz w województwie podlaskim i powiecie siemiatyckim przedstawiono w
tabelach 7 i 8.
Tabela 7. Struktura bonitacyjna gruntów ornych (w procentach)
Klasy bonitacyjne gruntów ornych
Wyszczególnienie
II
IIIA
IIIB
IVA
IVB
V
VI
VIZ
Województwo podlaskie
0,0
0,9
7,2
21,7
26,2
26,6
16,1
1,4
Powiat siemiatycki
0,0
2,0
8,4
25,3
23,9
23,8
15,1
1,5
Gmina Mielnik
0,0
0,0
0,2
2,7
18,1
42,6
33,0
3,5
Źródło: Biesiacki A. Kuś J., Ocena obszarów o zróżnicowanej przydatności do produkcji
rolnej, Cz.I, IUNG, Puławy 2002.
Tabela 8. Struktura bonitacyjna użytków zielonych (w procentach)
Wyszczególnienie
II
Klasy bonitacyjne użytków zielonych
III
IV
V
VI
VIZ
Województwo podlaskie
0,0
4,5
42,5
35,4
16,4
1,2
Powiat siemiatycki
0,0
8,3
44,2
32,9
11,6
2,9
Gmina Mielnik
0,0
1,0
34,5
40,8
19,0
4,7
Źródło: Biesiacki A. Kuś J., Ocena obszarów o zróżnicowanej przydatności do produkcji
rolnej, Cz.I, IUNG, Puławy 2002.
Ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej w gminie Mielnik
wynosi 43,9. Uwzględnia on zarówno jakości i przydatność rolniczą gleb,
agroklimat, ukształtowanie powierzchni, jak i warunki wodne. Wskaźnik ten
jest niższy niż średnio w powiecie siemiatyckim (60,6), województwie podlaskim
(55) i Polsce (66,6).
Udział gleb marginalnych w ogólnej powierzchni użytków rolnych w gminie
wynosił 32,9% (średnio w województwie podlaskim – 7,4%).
27
2.4. Zasoby i jakość wód
Wody powierzchniowe
Pod względem hydrograficznym obszar gminy Mielnik należy do dorzecza Wisły
i położony jest w obrębie zlewni Bugu.
Główny układ sieci hydrograficznej na terenie gminy tworzy rzeka Bug oraz jej
prawobrzeżne dopływy Moszczona i Mętna.
Dolina Bugu charakteryzuje się występowaniem starorzeczy. Występują one na
szerokich tarasach rzecznych koncentrując się głównie w okolicy Niemirowa,
Sutna i Osłowa. Większość tych starorzeczy zasilana jest wodami roztopowymi
oraz wodami z wysięków zboczowych wysoczyzny.
Główna rzeka gminy Mielnik – Bug – jest objęta badaniami Głównej Inspekcji
Ochrony Środowiska. Stan czystości Bugu w 2001 r. na obszarze gminy i
całego
powiatu
siemiatyckiego
zaliczono,
na
podstawie
kryterium
fizykochemicznego i bakteriologicznego, do wód nadmiernie zanieczyszczonych.
Klasyfikacja ta nie zmieniła się od 1996 r.
Na terenie gminy występują również niewielkie zbiorniki wód stojących w
formie stawów, a największe z nich znajdują się w okolicy wsi Mętna, Sutno,
Wilanowo i Pawłowicze.
Wody podziemne
Wody podziemne o znaczeniu użytkowym występują głównie w piaszczystożwirowych utworach czwartorzędowych i trzeciorzędowych oraz węglanowych
utworach kredowych.
W kredzie – wody występują przede wszystkim w utworach piaszczystych oraz
szczelinach opok, margli i kredy piszącej.
Główne źródło ujmowania wód podziemnych dla celów użytkowych na obszarze
gminy stanowią utwory czwartorzędowe, chociaż ich warunki hydrogeologiczne
są skomplikowane i niezbyt korzystne z uwagi na dominację glin.
Ponadto w części wysoczyznowej gminy, zbudowanej z glin zwałowych,
występują wody gruntowe w zamkniętych soczewkach i przewarstwieniach
piaszczystych oraz tzw. wody zawieszone, zajmujące lokalne obniżenia stropu
glin zwałowych, wypełnione łatwo przepuszczalnymi piaskami.
Na terenie uroczyska „Głogi" (na zachód od Mielnika) w utworach kambru, na
głębokości 1500 - 1600 m występują solanki o mineralizacji kilkunastu g/l i
temperaturze 37°C.
Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne wód podziemnych w 2003 r. w gminie
Mielnik wynosiły 282 m3/godz.
Ocena jakości wód dokonywana jest zgodnie z „Klasyfikacją jakości zwykłych
wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska". Przewiduje ona
następujące klasy czystości wód podziemnych:
• Ia - wody najwyższej jakości,
• Ib - wody wysokiej jakości,
• II - wody średniej jakości,
28
• III - wody niskiej jakości.
Na terenie gminy Mielnik w roku 1999 prowadzono badania jakości wód
podziemnych w ramach sieci monitoringu krajowego. Wody gruntowe zaliczono
do klasy Ib.
2.5. Zasoby leśne
Według podziału Polski na regiony (krainy) przyrodniczo-leśne, lasy gminy
Mielnik wchodzą w skład Krainy Mazowiecko-Podlaskiej, charakteryzującej się
występowaniem grądów i lasoborów świeżych bez domieszki świerka, buka i
jodły.
Lasy i grunty leśne zajmują 12,2 tys. ha (62,4 % ogólnej powierzchni gminy), w
tym lasy państwowe – 77,9% i lasy niestanowiące własności skarbu państwa –
22,1%.
W podziale administracyjnym lasy gminy Mielnik należą do Nadleśnictwa
Nurzec z siedzibą w Nurcu-Stacji. Nadleśnictwo to, zarządza 23,5 tys. ha
powierzchni leśnej.
Gatunkiem panującym w drzewostanie jest sosna (70%) przy znacznym udziale
dębu (11%) i brzozy (8%). Pozostałe gatunki drzew (osika olcha, grab, świerk,
jesion) odznaczają się niewielkim udziałem. Przeciętny wiek drzew wynosi 50
lat.
Powierzchnię lasów ochronnych w nadleśnictwie przedstawiono w tabeli 9.
Tabela 9. Powierzchnia lasów ochronnych w nadleśnictwie Nurzec (w ha)
Lasy ochronne
Wielkość
powierzchni
glebochronne
53
wodochronne
1442
uzdrowiskowo-klimatyczne
0
w miastach i wokół miast
0
obronne
596
ostoje zwierząt
568
na stałych powierzchniach badawczych
424
cenne pod względem przyrodniczym
800
nasienne
0
Razem
3038
Źródło: Informacje Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku
oraz dane ze strony internetowej www.bialystok.lasy.gov.pl.
Rozkład wieku lasów państwowych przedstawiono na schemacie 12.
29
Schemat 12. Rozkład wieku drzewostanów w nadleśnictwie Nurzec (w %)
Wiek w latach:
8%
27%
17%
1-20
21-40
41-60
61-80
21%
ponad 81
27%
Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji Regionalnej Dyrekcji
Lasów Państwowych w Białymstoku oraz danych ze strony
internetowej www.bialystok.lasy.gov.pl.
Zasoby drzewne nadleśnictwa w lasach stanowiących własność skarbu
państwa wynosiły w 2001 r. 206 m3/ha powierzchni zalesionej.
Lasy prywatne charakteryzują się znacznym rozdrobnieniem kompleksów
leśnych oraz dużym rozdrobnieniem w zakresie stanu posiadania. Odznaczają
się podobnym typem siedliskowym jak lasy państwowe (dominują sosny w
drzewostanie przy nieco młodszej klasie wieku).
Wybrane informacje o lasach prywatnych i gminnych w gminie Mielnik w tabeli
10.
Tabela 10. Wybrane informacje o lasach prywatnych i gminnych gminy Mielnik
w 2001 r.
Ogółem
Wyszczególnienie
Mielnik
Lasy gminne
Powierzch- PozysPowierzchPowierzchPozyskania grun- kanie
Lasy
nia grunLasy
nia grunLasy
nie grutów leś- grubiz- ochronne
tów leśochronne
tów leś- ochronne
bizny
nych
ny
nych
nych
(ha)
Województwo
podlaskie
Powiat
siemiatycki
Lasy prywatne
(m3/ha
(% powierzpow. za- chni gruntów
lesionej)
leśnych)
186249,7
0,7
5,8
20916,0
0,5
4,7
2708,7
1,6
0
(ha)
(% pow.
ogółem)
185106,3
99,4
20798,0
99,4
2647
97,8
(m3/ha (% powierzpow. za- chni gruntów
lesionej)
leśnych)
0,7
5,7
0,5
4,6
1,6
0
ha)
(% pow.
ogółem)
1140,4
0,6
118
0,6
61,7
2,2
(% powierzchni gruntów
leśnych)
20,1
23,7
0
Źródło: Ochrona środowiska i leśnictwo w województwie podlaskim w 2001 r. Urząd
Statystyczny w Białymstoku, 2002.
Podstawową funkcją zarówno lasów państwowych jak i prywatnych
występujących na terenie gminy jest produkcja surowca drzewnego na potrzeby
gospodarcze kraju oraz miejscowej ludności. Gospodarka leśna prowadzona
jest głównie w oparciu o plany urządzenia lasów Nadleśnictwa Nurzec. Obszar
30
leśny gminy Mielnik objęty jest statusem ochrony „obszaru chronionego
krajobrazu Doliny Bugu".
2.6. Zasoby surowców mineralnych
Występowanie surowców naturalnych na obszarze gminy Mielnik wiąże się
głównie z wychodnią kredy piszącej oraz przestrzennym układem i rodzajem
utworów czwartorzędowych. Eksploatacja wszystkich surowców mineralnych
odbywa się metodą odkrywkową. Kreda używana jest do produkcji kredy
technicznej, kredy malarskiej surowej i formowanej, wapna nawozowego.
Piaski ze żwirem, dorywczo eksploatowane przez miejscową ludność, występują
głównie w okolicy Niemirowa, Sutna miedzy Mielnikiem i Osłowem oraz w
okolicy Maćkowicz i Adamowa, a same piaski eksploatowane są głównie na
obszarach akumulacji wodnolodowcowej tj. w okolicy Mielnika, Moszczonej
Królewskiej, Radziwiłłówki, Wilanowa i Wajkowa.
Zasoby surowców mineralnych przedstawiono w tabeli 11.
Tabela 11. Złoża kopalin w gminie Mielnik
Stan zasobów w dniu 31.12.2001
Lp.
w tys. ton
Nazwa złoża Rodzaj kopaliny
geologiczne przemysłowe wydobycie
1.
Mielnik
kreda pisząca
3753
3753
15
2.
Osłowo
kruszywo
naturalne
57,34
-
-
kruszywo
179
naturalne
Źródło: Program Ochrony Środowiska Powiatu Siemiatyckiego na lata 2003-2006,
listopad 2003.
3.
Wajków
Na terenie gminy Mielnik występują również udokumentowane, lecz
nieeksploatowane, złoża torfu w ilości około 4,3 mln m3 (na obszarze 366 ha).
Zasoby te stanowią 12,2% zasobów torfu na obszarze powiatu siemiatyckiego.
2.7. Jakość powietrza atmosferycznego
Podstawowymi parametrami charakteryzującymi stan zanieczyszczenia
powietrza są średnie stężenia substancji w powietrzu. Generalnie w całym
województwie podlaskim obserwowano korzystne tendencje zmian stężeń
dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego. Według badań
prowadzonych w latach 1996 – 2002 w ramach Państwowego Monitoringu
Środowiska (w sieci podstawowej oraz w sieci nadzoru ogólnego nad jakością
powietrza w miastach) nie zostały przekroczone na żadnej stacji pomiarowej
dopuszczalne średnie roczne wartości stężeń SO2, NO2 i pyłu zawieszonego.
Na terenie gminy Mielnik, stan zanieczyszczenia powietrza odpowiada wynikom
ze stacji pomiarowej w Bielsku Podlaskim prowadzonej przez Wojewódzką
31
Stację Sanitamo-Epidemiologiczną w Białymstoku. Na stacji, która jest
reprezentatywną dla tego obszaru, oznaczano średniodobowe i średnioroczne
stężenia SO2, NO2 i pyłu zawieszonego. Wyniki badań zestawiono w tabeli 12.
Tabela 12. Stężenie zanieczyszczeń w powietrzu na stacji pomiarowej w Bielsku
Podlaskim w latach 1997-2001
Rodzaj
zanieczyszczenia
Dwutlenek siarki
(SO2)
Dwutlenek azotu
(NO2)
Pył zawieszony
Wartość
dopuszczalna*
Lata
Stężenie
1997
3,9
1998
5,9
1999
2000
2001
1997
1998
5,8
2,7
3,4
15,9
19,6
40 µg/m3
1999
2000
2001
1997
1998
1999
2000
2001
21,5
21,5
30,4
20,0
16.8
16,8
9,5
10,6
40 µg/m3
50 µg/m3
* Rozporządzenie ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa z dnia 28.04.1998 r. w sprawie dopuszczalnych wartości
substancji zanieczyszczających w powietrzu (Dz. U. Nr 55, poz. 355).
Źródło: Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu siemiatyckiego,
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku,
październik 2002.
W latach 1997 – 2001 nie stwierdzono przekroczeń średniorocznych
dopuszczalnych stężeń SO2, NO2 i pyłu zawieszonego. Wartość tych stężeń była
znacznie niższa od norm dopuszczalnych. Średnioroczne wartości stężeń
zanieczyszczeń atmosfery w badanym okresie miały wyraźną tendencję
spadkową SO2 i pyłu zawieszonego w latach 2000-2001, natomiast stężenie N02
wzrosło w 2001 roku do poziomu 75% wartości dopuszczalnej.
Wyniki badań, w świetle obowiązujących przepisów prawnych dotyczących
normatywów dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych dla zdrowia w
powietrzu atmosferycznym, wskazują na dobrą jakość powietrza na terenie
gminy Mielnik.
32
3. ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
3.1. Zanieczyszczenia powietrza
Według informacji dostępnych w Urzędzie Marszałkowskim Województwa
Podlaskiego obliczono, że w gminie Mielnik w 2002 roku wyemitowano do
powietrza 0,103 Mg pyłów oraz 2,7 tys. Mg gazów. W 2003 roku, odpowiednio –
0,103 Mg i 3,98 tys. Mg. Informacje o wysokości emisji zanieczyszczeń są
dostępne bezpośrednio – z dużych źródeł spalania paliw (powyżej 0,5 MWt
opalanych węglem kamiennym lub olejem oraz powyżej 1 MWt opalanych
drewnem lub gazem) oraz z procesów technologicznych oraz pośrednio – z
małych źródeł spalania paliw, poprzez obliczenie emisji na podstawie informacji
o rodzaju palenisk oraz rodzaju i ilości spalanego paliwa. Wielkość emisji
zanieczyszczeń pyłowych dużych gazowych przedstawiono na schemacie 13.
Schemat 13. Emisja zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza w gminie
Mielnik w latach 2002 i 2003 (w Mg)
Gazy
3984,57
3529
2712,11
2263,2
2002 rok
2003 rok
448,91 455,57
ogółem
duże źródła
małe źródła
Pyły
0,103 0,103
0,1
0,1
2002 rok
2003 rok
0,003 0,003
Pyły ogółem
duże źródła
małe źródła
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Podlaskiego oraz danych ankietowych.
33
Na terenie gminy Mielnik nie ma podmiotów gospodarczych znajdujących się na
liście najbardziej uciążliwych dla środowiska w skali kraju (Lista "80"), ani
wpisanych na listę wojewódzką, ze względu na zanieczyszczenie powietrza.
Do największych źródeł zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie
gminy należą:
•
PERN „Przyjaźń" Adamowo eksploatuje 3 kotły typu Paromat Triplex o
łącznej mocy 1,725 MW zasilanych gazem ziemnym. Instalacja nie posiada
urządzeń oczyszczających.
•
OMP sp. z o.o. Kraków Mielnickie Zakłady Kredowe Mielnik. Źródłem emisji
w zakładzie jest komora suszenia kredy wyposażona w palnik typu
Weishaupt o mocy 2,6 MW zasilany gazem ziemnym i w urządzenia
odpylające w postaci filtra workowego.
Emisję zanieczyszczeń z dużych źródeł spalania paliw oraz z procesów
technologicznych w 2002 i 2003 r. przedstawiono w tabeli 13.
Tabela 13. Emisja zanieczyszczeń powietrza na obszarze gminy Mielnik z
dużych źródeł stacjonarnych w 2002 i 2003 r. (w Mg/rok)
Kod i rodzaj zanieczyszczenia
22 dwutlenek siarki
23 dwutlenek węgla
51 pyły ze spalania paliw
54 tlenek węgla
55 tlenki azotu (NO2)
58 węglowodory alifatyczne i poch
59 węgl. pierś.,aromat. i pochod.
RAZEM PYŁY
RAZEM GAZY
Ładunek
2002
0,017
415,026
0,003
8,132
0,406
24,515
0,815
0,003
448,911
(Mg)
2003
0,017
407,858
0,003
0,056
0,399
46,092
1,152
0,003
455,574
Województwa Podlaskiego.
Ponadto, w gminie funkcjonuje kilka małych źródeł spalania paliw (poniżej 0,5
MWt opalanych węglem kamiennym lub olejem oraz poniżej 1 MWt opalanych
drewnem lub gazem). Ilość zużytych paliw w 2002 i 2003 r. w małych źródłach
spalania przedstawiono w tabeli 14.
34
Tabela. 14. Ilość zużytego paliwa w poszczególnych źródłach spalania paliw na
terenie gminy Mielnik
Węgiel kamienny
Wyszczególnienie
(ruszt stały ciąg
naturalny)
Gaz wysokometanowy
106 m3
Rok
Mg/rok
2002
2003
Gminna Spółdzielnia
"Samopomoc Chłopska"
Urząd Gminy
PERN „Przyjaźń”
OMP sp. z o.o. Kraków
Mielnickie Zakłady Kredowe
Mielnik
24,5
RAZEM
2002
2003
30,0
0,066
0,195
0,080
0,227
20,0
25,0
0,844
1,431
44,5
55
1,105
1,738
Województwa Podlaskiego oraz danych ankietowych.
Na podstawie wskaźników unosu, obliczono roczną emisję zanieczyszczeń z
małych źródeł spalania paliw w 2002 i 2003 r. (tabela 15).
Tabela 15. Ilość zanieczyszczeń odprowadzonych do powietrza z małych źródeł
spalania paliw w gminie Mielnik w 2002 i 2003 r.
Emisja zanieczyszczeń w kg
Wyszczególnienie
Rok
Węgiel kamienny
2002
2003
Gaz
wysokometanowy
2002
2003
Łącznie
w Mg
2002
2003
Dwutlenek siarki
21
26
88
139
0,1
0,2
Tlenki azotu
45
55
1414
2225
1,5
2,3
Tlenek węgla
2003
2475
398
626
2,4
3,1
Dwutlenek węgla
89000
110000
2170220 3413432
2259,2
3523,4
Razem gazy
91068
112556
2172121 3416421
2263,2
3529,0
89
110
0,1
0,1
Pył całkowity
Źródło:
17
26
opracowanie
własne
na
podstawie
Wskaźniki
emisji
substancji
zanieczyszczających wprowadzanych do powietrza z procesów energetycznego
spalania
paliw,
Materiały
informacyjno-instruktażowe,
Ministerstwo
Środowiska, Warszawa 1996.
W gminie Mielnik nie wystąpiła w ostatnich latach emisja zanieczyszczeń do
powietrza, spowodowana przeładunkiem paliw silnikowych.
Emisja zanieczyszczeń do powietrza związana ze spalaniem paliw w silnikach
spalinowych w 2002 r. była spowodowana zużyciem 49,7 Mg paliw silnikowych,
za co jednostki organizacyjne zapłaciły opłatę ekologiczną w wysokości 1,7 tys.
zł. W 2003 r. zużyto 22,2 Mg paliw silnikowych, zaś opłata ekologiczna
wyniosła 0,6 tys. zł.
35
3.2. Zanieczyszczenia wód
Głównym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych w gminie Mielnik są
dwie oczyszczalnie ścieków Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów
Naftowych „Przyjaźń" S.A. Stacja Pomp Nr l w Adamowie (tabela 16).
Tabela 16. Ilość ścieków produkowanych w PERN „Przyjaźń” w 2002 i 2003 r. i
wprowadzanych do wód powierzchniowych
Ilość ścieków
Rodzaj
oczyszczania
2002 r.
2003 r.
mechaniczne
m3
38349
%
66,0
m3
35363
%
74,7
biologiczne
19721
34,0
12000
25,3
Razem
58070
100
47363
100
Źródło: dane ankietowe.
Na terenie gminy Mielnik nie funkcjonuje komunalna oczyszczalnia ścieków. W
roczniku statystycznym województwa podlaskiego brak jest informacji na temat
ilości ścieków komunalnych na terenie gminy Mielnik.1 Ścieki z terenu gminy
wywożone są wozem asenizacyjnym Urzędu Gminy i gromadzone na wylewisku
na ścieki o wymiarach 20 x 20 m, wykonanym jako wykop w gruncie bez
umocnień skarp.
Trudnym do zmierzenia źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych są
niekontrolowane spływy powierzchniowe z obszarów rolnych, w tym
chemizowanych i nawożonych. Pomimo, że ilość wywożonej na użytki rolne
gnojowicy w ostatnich latach znacznie zmalała (ze względu na spadek pogłowia
zwierząt), stanowi ona nadal lokalną uciążliwość dla środowiska. Zmalała
również, głównie ze względów ekonomicznych, ilość zużywanych nawozów
sztucznych i środków ochrony roślin. Czynniki te wpływają na zmniejszenie
niekorzystnego wpływu rolnictwa na stan czystości wód.
Ścieki z gospodarstw rolnych w większości gromadzone są w zbiornikach,
często nieszczelnych, z których zanieczyszczenia przedostają się do wód
powierzchniowych lub do ziemi. Brak danych dotyczących ilości, za zwłaszcza
stanu technicznego przydomowych zbiorników na ścieki nie pozwala oszacować
wpływu tego źródła zanieczyszczeń na środowisko.
Wody podziemne
Podziemne wody wgłębne zalegają pod nieprzepuszczalnymi utworami
geologicznymi i posiadaj dobrą lub średnią izolację przed wpływami
zanieczyszczeń pochodzenia antropogenicznego. Są one mniej podatne na
1
Rocznik statystyczny województwa Podlaskiego, Urząd Statystyczny w Białymstoku,
Białystok 2003.
36
czynniki atmosferyczne i antropogeniczne. Warstwy wodonośne tych wód są
zasilane pośrednio opadami atmosferycznymi, wodami powierzchniowymi, a
także z wyżej położonych warstw wodonośnych. Zagrożeniem dla jakości wód
wgłębnych może być dopływ zanieczyszczeń charakteryzujących się dużym
ładunkiem i/lub toksycznością zwłaszcza, jeśli substancje te są wprowadzane
do środowiska przez długi czas. Źródłem zanieczyszczeń na terenie gminy może
być posiadające jedynie naturalne (glina) zabezpieczenie składowisko odpadów
komunalnych oraz „dzikie wysypiska” odpadów. Według informacji uzyskanych
z gminy Mielnik na analizowanym terenie występuje 9 dzikich składowisk
odpadów.
3.3. Zanieczyszczenia powierzchni ziemi
Zanieczyszczenia gleb
Zanieczyszczenie gleb jest oceniane na podstawie zawartości metali ciężkich
(ołowiu, kadmu, cynku, miedzi, niklu, rtęci i arsenu) w powierzchniowej,
dwudziestocentymetrowej warstwie gruntu. Miarą zanieczyszczenia gleby jest
zawartość metali ciężkich w porównaniu do średniej geochemicznej zawartości
w regionie. Pośrednio, zanieczyszczenie gleby mierzy się również zawartością
metali ciężkich, azotanów i pestycydów w jadalnych częściach roślin (świeże
owoce, korzenie itp.).
Z badań przeprowadzonych w 2001 r. wynika, że zawartość w glebach metali
ciężkich: ołowiu, cynku, miedzi, niklu i kadmu dla województwa podlaskiego
była najniższa lub jedna z najniższych w Polsce. Nieznaczne było także
zanieczyszczenie roślin uprawnych. W roku 2001 koncentracja metali i
azotanów w jadalnych częściach roślin w 95 % próbek była poniżej wartości
dopuszczalnych
(nie
uzyskano
informacji
na
temat
wskaźników
zanieczyszczenia gleby na szczeblu powiatu i gminy).
Zagrożeniami dla jakości gleb są:
•
wprowadzanie do
przemysłowych,
•
chemizacja rolnictwa (nawozy i środki ochrony roślin),
•
„dzikie wysypiska” odpadów komunalnych i przemysłowych,
•
emisje do atmosfery zanieczyszczeń gazowych i pyłowych.
gleby
nieczyszczonych
ścieków
komunalnych
i
Odpady
Problematyka odpadów opisana została szczegółowo w „Gminnym planie
gospodarki odpadami”.
Odpady komunalne
Analogicznie, jak w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami oraz Planie
Gospodarki Odpadami dla powiatu siemiatyckiego, uwzględniając brak
odpowiednich badań ilościowych w zakresie wytwarzanych odpadów na terenie
gminy Mielnik, w celu wyliczenia ilości wytworzonych odpadów przyjęto
wskaźniki emisji odpadów z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami (KPGO).
37
Obliczono, że roku 2002 w gminie Mielnik wytworzono około 680 Mg odpadów
komunalnych.
Według informacji zawartych w bazie danych Podlaskiego Urzędu
Marszałkowskiego wynika, że w 2002 roku Gmina Mielnik zgromadziła 247 Mg
odpadów komunalnych, w 2003 roku 311 Mg. Wszystkie zgromadzone odpady
zostały poddane procesom składowania na lokalnym składowisku odpadów.
Pozostałe odpady wytworzone zostały zagospodarowane we własnym zakresie
przez mieszkańców gminy.
„Dzikie wysypiska odpadów”
Na terenie gminy Mielnik odpady stałe gromadzone są także w miejscach
przypadkowych, niezalegalizowanych tzw. „dzikich wysypiskach”. Są to głównie
wyrobiska żwirowe, glinianki lub też nieużytki. Składowane tam są zarówno
odpady komunalne i gruz budowlany. Na terenie gminy Mielnik występuje aż 9
dzikich składowisk odpadów, w których zgromadzono około 135 Mg odpadów
komunalnych.
Osady ściekowe
Jedynym źródłem osadów ściekowych są dwie oczyszczalnie ścieków
Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych „Przyjaźń" S.A. Stacja
Pomp Nr l w Adamowie, w których w 2002 r. powstało 43 Mg s.m., a w 2003 r.
48 MG s.m. osadów. Wytworzone osady są w całości wykorzystywane do celów
rolniczych - do nawożenia terenów zielonych Stacji Pomp.
Odpady przemysłowe
W 2002 r. w gminie Mielnik wytworzono 473,2 Mg odpadów przemysłowych (w
tym 19,1 Mg stanowiły odpady niebezpieczne). W 2003 r. ilość ta zmniejszyła
się do 116,7 Mg ( w tym 17,6 Mg odpadów niebezpiecznych.
Wszystkie wyprodukowane w 2003 roku odpady niebezpieczne na terenie
gminy Mielnik zostały unieszkodliwione przez wyspecjalizowane jednostki.
Wytwórcy odpadów niebezpiecznych nie przekazali odpadów na składowisko
odpadów komunalnych.
Mogilniki, punkty skupu zwłok zwierzęcych oraz grzebowiska
Na terenie gminy Mielnik brak jest tego typu obiektów.
3.4. Hałas
Do podstawowych czynników mających wpływ na klimat akustyczny gminy
Mielnik zaliczyć należy komunikację drogową oraz w znacznie mniejszym
stopniu hałas przemysłowy, którego uciążliwość na charakter lokalny o
stosunkowo niedużym zasięgu.
Bardzo duży wzrost liczby pojazdów mechanicznych, przy jednoczesnym braku
właściwych rozwiązań drogowych, braku obwodnic miejskich, złej jakości
38
nawierzchni znacząco powiększa obszar środowiska ponadnormatywnym
hałasem drogowym.
Zagrożenie hałasem przemysłowym związane jest głównie z niekorzystną
lokalizacją zabudowy mieszkaniowej w pobliżu zakładów przemysłowych.
Rozbudowa zakładów, instalacja nowych urządzeń i linii technologicznych bez
zabezpieczeń akustycznych często powoduje pogorszenie klimatu akustycznego
w otoczeniu zakładu.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku prowadzi badania
hałasu przemysłowego i komunikacyjnego na terenie całego woj. podlaskiego.
Badania prowadzone są w ramach planowych kontroli oraz w ramach działań
interwencyjnych w wyniku skarg społeczeństwa. W ewidencji WIOŚ znajduje się
natomiast 46 podmiotów gospodarczych na terenie całego powiatu
siemiatyckiego, których działalność gospodarcza może być przyczyną
uciążliwości poprzez pogorszenie klimatu akustycznego wokół obiektu. Od
2000 roku nie badano zakładów z obszaru gminy Mielnik.
Badania klimatu akustycznego prowadzone w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska przez Inspekcję Ochrony Środowiska obejmowały
pomiary hałasu komunikacyjnego w większych miastach województwa oraz na
głównych drogach komunikacyjnych. Badań tych nie prowadzono na terenie
powiatu siemiatyckiego, w tym gminy Mielnik. Na podstawie przeprowadzonych
badań stwierdzono, że:
•
badania klimatu akustycznego większych miast województwa wykazują
rosnące przekroczenia norm na głównych ciągach komunikacyjnych;
przyczyną tego jest zwiększająca się liczba pojazdów samochodowych, w
szczególności transportowych oraz pogarszający się stan nawierzchni dróg,
•
istniejące konfiguracje układów komunikacyjnych miast województwa,
przy
ciągle
rosnącym
natężeniu
ruchu
pojazdów,
powodują
rozprzestrzenianie się stref przekroczeń hałasu komunikacyjnego w głąb
osiedli mieszkaniowych.
Ograniczenie hałasu komunikacyjnego można uzyskać poprzez :
•
wprowadzenie ograniczeń prędkości ruchu pojazdów,
•
poprawę jakości i ewentualną wymianę nawierzchni dróg,
•
stosowanie ekranów akustycznych tj. naturalnych lub sztucznych
przeszkód zakłócających rozchodzenie się fal akustycznych w kierunku
budynków mieszkalnych,
•
właściwe kształtowanie linii zabudowy i brył powstających budynków w
celu zminimalizowania wpływu hałasu drogowego.
3.5. Promieniowanie
Wśród
zidentyfikowanych,
szkodliwych
dla
środowiska,
rodzajów
promieniowania powodowanego przez działalność człowieka, wyróżnia się:
•
promieniowanie jonizujące, pojawiające się w wyniku użytkowania zarówno
wzbogaconych, jak i naturalnych substancji promieniotwórczych w
energetyce jądrowej, ochronie zdrowia, przemyśle, badaniach naukowych,
39
•
promieniowanie niejonizujące, pojawiające się wokół linii energetycznych
wysokiego napięcia, radiostacji, pracujących silników elektrycznych oraz
instalacji przemysłowych, urządzeń łączności, domowego sprzętu
elektrycznego, elektronicznego itp.
Promieniowanie jonizujące
Sytuacja radiologiczna w Polsce jest określana przez Centralne Laboratorium
Ochrony Radiologicznej. Informacje dotyczące promieniowania jonizującego
dostępne są na szczeblu regionalnym.
W 2002 r. moc dawki promieniowania gamma na terenie województwa
podlaskiego wyniosła 74,9 nGy/h i była niższa o 1,8 nGy/h od średniej mocy
promieniowania w Polsce. W sąsiadującym od południa z powiatem
siemiatyckim województwem mazowieckim, dawka promieniowania była jeszcze
niższa i wynosiła 70,4 nGy/h.
Stężenie radionuklidów naturalnych w glebie (wyrażone w Bq/kg) było niższe w
województwie podlaskim niż średnio w Polsce, zarówno zarówno odniesieniu do
radu-226, jak i aktynu-228. Jedynie stężenie potasu-40 było nieco wyższe, niż
średnio w kraju. Stężenie radionuklidów sztucznych w glebie (cez-137) było o
połowę niższe, niż średnio w Polsce.
Promieniowanie niejonizujące
Głównymi źródłami promieniowania niejonizującego w środowisku są:
•
elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia,
•
stacje radiowe i telewizyjne,
•
łączność radiowa, w tym CB radio, radiotelefony i telefonia komórkowa,
•
stacje radiolokacji i radionawigacji.
Zagrożenie promieniowaniem niejonizującym może być stosunkowo łatwo
wyeliminowane lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej
separacji przestrzennej człowieka od pól przekraczających określone wartości
graniczne. W przepisach obowiązujących w Polsce ustalone są dopuszczalne
poziomy elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego na terenach
dostępnych dla ludzi. Szczególnej ochronie podlegają obszary zabudowy
mieszkaniowej, a także obszary, na których zlokalizowane są szpitale, żłobki,
przedszkola, internaty (rozporządzenie ministra OŚZNiL z dnia 11 sierpnia
1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed promieniowaniem
szkodliwym dla ludzi i środowiska, dopuszczalnych poziomów promieniowania,
jakie mogą występować w środowisku, oraz wymagań obowiązujących przy
wykonywaniu pomiarów kontrolnych promieniowania, Dz. U. nr 107, poz. 676).
3.6. Poważne awarie
Poważne awarie mogą powstawać w przypadku awarii i katastrof w obiektach
przemysłowych zlokalizowanych na terenie gminy oraz w wyniku wypadków
kolejowych i drogowych z udziałem cystern i autocystem przewożących
materiały niebezpieczne.
40
Zdarzenia te charakteryzują się specyficznymi cechami takimi jak niepewność
ich wystąpienia, złożoność przyczyn, różnorodność bezpośrednich skutków oraz
indywidualnym, niepowtarzalnym przebiegiem.
Wśród przewidywanych potencjalnych zdarzeń, wyróżnić można następujące:
•
awarie i katastrofy w zakładach przemysłowych, transporcie, rozładunku i
przeładunku, powodujące wydobycie się substancji chemicznych, palnych i
tworzących z powietrzem mieszaniny wybuchowe, substancji żrących lub
trujących w postaci par i gazów skażających atmosferę poza terenem
zakładu powodujących szczególne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi w
obszarach zurbanizowanych,
•
awarie i katastrofy jak wyżej, powodujące skażenia wód powierzchniowych,
podziemnych i powierzchni ziemi,
•
rozszczelnienie magistralnych rurociągów przesyłowych i zbiorników
substancji szkodliwych w postaci gazów lub produktów ropopochodnych,
skażających atmosferę, wody powierzchniowe i podziemne oraz
powierzchnię ziemi,
•
katastrofy budowli powodujących zniszczenie instalacji z materiałami
niebezpiecznymi,
•
pożary na rozległych obszarach lub długotrwałe, a także towarzyszące
awariom i katastrofom w zakładach przemysłowych i transporcie. Skutkiem
takich zdarzeń jest zniszczenie znacznych kompleksów przyrodniczych a
przede wszystkim bezpośrednie zagrożenie ludności,
•
zniszczenie budowli hydrotechnicznych, powodujących zagrożenie
obszarach zalewowych, łącznie z zagrożeniem epidemiologicznym,
•
skażenia obszarowe substancjami radioaktywnymi. W wyniku awarii w
obiektach jądrowych znajdujących się na terenie kraju lub poza jego
granicami, w wyniku której następuje uwolnienie się do otoczenia w sposób
niekontrolowany, znacznych ilości substancji promieniotwórczych.
w
W celu identyfikacji potencjalnych źródeł i analizy zagrożeń środowiska
substancjami chemicznymi WIOŚ w Białymstoku prowadzi „Rejestr
potencjalnych źródeł nadzwyczajnych zagrożeń środowiska". Znajduje się w
nim jeden obiekt zlokalizowany na terenie gminy Mielnik - PERN „PRZYJAŹŃ"
w Płocku Stacja Pomp Nr l w Adamowie, zaliczony do zakładów dużego ryzyka.
W zakładzie przechowywana jest ropa naftowa w ilości 328, 5 tys. ton,
składowana w zbiornikach naziemnych. Magazynowanie ropy, pomimo
zastosowania środków zapobiegawczych, stwarza niebezpieczeństwo zagrożenia
środowiska oraz zdrowia i życia ludzi, szczególnie w przypadkach
rozszczelnienia zbiorników i instalacji, a także awarii przy pracach
przeładunkowych i przewozie. Transport ropy odbywa się ropociągiem
PRZYJAŹN o długości 22 km i średnicach przewodu ø 820 mm, ø 630 mm i ø
610 mm, o ciśnieniu roboczym 55 atm.
PERN „PRZYJAŹŃ" w Płocku Stacja Pomp Nr l w Adamowie, jak każdy z
zakładów dużego i zwiększonego ryzyka, zgodnie z ustawą Prawo ochrony
środowiska, powinien:
•
posiadać program zapobiegania awariom,
41
•
opracować i wdrożyć system bezpieczeństwa stanowiącego element ogólnego
systemu zarządzania i organizacji zakładu,
•
opracować raport o bezpieczeństwie (zakłady o dużym ryzyku).
Odpady poakcyjne z tego zakładu w przyszłości będą trafiały na składowisko
odpadów w Siemiatyczach (po modernizacji).
3.7. Zagrożenia zewnętrzne
Do zagrożeń zewnętrznych (niepochodzących z tereny gminy) należą:
•
przewozy substancji
Hajnówka – Siedlce,
•
funkcjonowanie Oerlemans Foods Sp. z o.o. w Siemiatyczach (instalacja
amoniakalna w chłodni).
niebezpiecznych
linią
kolejową
Siemianówka
–
Przygraniczne położenie gminy Mielnik sprawia, iż potencjalnym źródłem
zagrożenia środowiska może być nagłe uwolnienie substancji toksycznych lub
promieniotwórczych na terytorium Białorusi lub Ukrainy.
Zagrożenie skażeniem radioaktywnym wynika z możliwości wystąpienia awarii
w elektrowniach jądrowych Ukrainy:
•
elektrownia Równe, o mocy 1800 MW, położona w odległości 150 km od
granicy Polski,
•
elektrownia Chmielnicki, o mocy 1000 MW, położona w odległości 240 km
od granicy,
•
elektrownia Czarnobyl, o mocy 2x1000 MW, położona w odległości 420 km
od granicy.
42
4. TECHNICZNA INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA
4.1. Urządzenia ochrony powietrza
Według informacji przedstawionych w Programie Ochrony Środowiska
Województwa Podlaskiego na lata 2004-2006, urządzenia do redukcji
zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza funkcjonowały jedynie w "OMP"
Sp. z o.o. w Krakowie Mielnickie Zakłady Kredowe w Mielniku. Jest to filtr
workowy GARANT o skuteczności redukcji pyłów – 95%.
4.2. Urządzenia wodociągowo-kanalizacyjne
Źródłem zaopatrzenia w wodę na obszarze gminy Mielnik są wody podziemne.
Zasoby wód podziemnych są szacowane na 282 m3/godz.:
− SW-1 – o zasobach eksploatacyjnych 150 m3/godz.,
− SW-2 – o zasobach 123 m3/godz.,
− SW-3 (awaryjna) – o zasobach 18,5 m3/godz.
Dodatkowo, mieszkańcy wsi Tokary i Wilanowo korzystają z wody zakupionej z
ujęcia Klukowicze.
Trzy ujęcia
„Przyjaźń”:
wód
podziemnych
posiada
również
Przedsiębiorstwo
ERN
− SW 2 – o zasobach eksploatacyjnych 87 m3/godz.,
− SW 3 – o zasobach 63 m3/godz.,
− SW 4 – o zasobach 45 m3/godz.,
Zużycie wody w gminie Mielnik w 2002 r. wyniosło 112,7 dam3, zaś w 2003 r.
122,4 dam3. Zużycie wody przez poszczególne jednostki organizacyjne gminy
Mielnik przedstawiono w tabeli 17.
Tabela 17. Zużycie wody przez poszczególne jednostki organizacyjne w gminie
Mielnik w 2002 i 2003 r. w m3/dobę
Nazwa jednostki
Urząd Gminy
Mielnik*)
2002
2003
Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska
2,0
2,0
OMP Sp. z o.o. Mielnickie Zakłady Kredowe
1,4
1,8
15,1
17,6
76,8
293,8
241,0
2002
13,8
RAZEM
217,0
2003
Zakup wody
11,7
PERN „Przyjaźń”
*)
Ujęcie własne
76,8
317,8
na potrzeby wszystkich użytkowników sieci wodociągowej.
Źródło: dane ankietowe.
43
Długość sieci wodociągowej w 2003 r. w stosunku do 1995 roku powiększyła
się ponad trzykrotnie (schemat 14). Obecnie wszyscy mieszkańcy gminy są
podłączeni do wodociągu.
Schemat 14. Długości sieci wodociągowej w gminie Mielnik w latach 1995-2003
(w km)
79,2
79,5
79,8
2001
2002
2003
63,2
35,2
40,7
47,6
47,6
1998
1999
18,4
1995
Źródło:
1996
1997
2000
opracowanie własne na podstawie Banku Danych
www.stat.gov.pl oraz danych Urzędu Gminy w Mielniku.
Regionalnych,
Na terenie gminy Mielnik brak jest zbiorczego systemu kanalizacji sanitarnej.
Ścieki odprowadzane są do przydomowych zbiorników bezodpływowych, a
następnie wylewane na wylewisku ścieków na terenie gminnego składowiska
odpadów. Ilość zgromadzonych ścieków szacowana jest na 600 m3, a głębokość
napełnienia 1,2 – 1,5 m.
W 2003 r. opracowano dokument Koncepcja kanalizacji sanitarnej dla gminy
Mielnik, w którym przewidziano odprowadzenie ścieków zbiorczym systemem
kanalizacji z prawie wszystkich miejscowości. Ze względu na położenie i
znikomą ilość mieszkańców nie uwzględniono miejscowości: Koterka, Końskie
Góry, Mielnik Grabowiec, Osiowo Kolonia i Maćkowicze Kolonia. Nie ujęto
ponadto pojedynczych gospodarstw, których przyłączenie do systemu
kanalizacji wymagałoby zbyt dużych nakładów. Dla tych obszarów
zaproponowano budowę oczyszczalni przydomowych lub zbiorników
bezodpływowych.
Ze względu na specyficzne położenie Mielnika, tzn. otoczenie ze strony
północnej i wschodniej wysokimi wzniesieniami, realizacja jednej oczyszczalni
ścieków zlokalizowanej w Mielniku byłaby bardzo trudna i kosztowna w
realizacji i eksploatacji. Doprowadzenie ścieków od strony Radziwiłówki, Mętnej
i Sutna ze względu na dużą różnicę wzniesień wiązałoby się z dodatkowymi
przepompowniami zlokalizowanymi w terenach leśnych i późniejszym bardzo
dużym zużyciem energii elektrycznej. Z kolei odprowadzenie ścieków z całej
gminy, lub chociażby ze wschodniej części do Mielnika przez Maćkowicze,
44
wzdłuż Bugu mogłoby spowodować zagniwanie ścieków w przewodach
ciśnieniowych z uwagi na znaczne długości i małe przepływy. Zagnite ścieki z
przewodów ciśnieniowych wpływałyby do kanalizacji grawitacyjnej w Mielniku,
co powodując wydzielanie się nieprzyjemnych, a zarazem trujących i
wybuchowych gazów przez studzienki.
Z powyższych powodów zdecydowano się na układ z pięcioma oczyszczalniami
ścieków i z sieciami kanalizacyjnymi grawitacyjno-tłocznymi:
1. Oczyszczalnia ścieków w Mielniku (o średniej przepustowości Qdśr = 99,2
m3/d) – obsługiwać będzie miejscowości Mielnik i Osłowo.
2. Oczyszczalnia ścieków w Maćkowiczach (Qdśr = 69,9 m3/d) – obsługiwać
będzie miejscowości Maćkowicze, Moszczona Królewska, Radziwiłówka,
Kudelicze, Homoty, Pawłowicze i Oksiutycze.
3. Oczyszczalnia ścieków w Sutnie (Qdśr = 34,0 m3/d) – dla miejscowości Sutno
i Niemirów.
4. Oczyszczalnia ścieków w Tokarach (Qdśr = 45,8 m3/d) – obsługiwać będzie
miejscowości Tokary i Wilanowo.
5. Istniejąca oczyszczalnia ścieków mechaniczno-biologiczna typu „Ekoblok",
zlokalizowana w Adamowie (Qdśr = 21,8 m3/d) – dla miejscowości AdamowoZastawa i Mętna.
W przypadku pozostałych miejscowości t.j. Koterka, Końskie Góry, Mielnik
Grabowiec, Osłowo Kolonia, Maćkowicze Kolonia oraz Wajków przewidziano
dowóz ścieków do największej oczyszczalni.
W Adamowie funkcjonują dwie oczyszczalnie ścieków przemysłowych
Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych „Przyjaźń" S.A. Stacja
Pomp Nr l:
− oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna typu „Ekoblok" o przepustowości
średniej 40,0 m3/d, oczyszczająca ścieki bytowo-gospodarcze z osiedla
mieszkaniowego i zakładu w Adamowie. Odbiornikiem ścieków
oczyszczonych jest rz. Mętna d. Bugu,
− oczyszczalnia ścieków deszczowo-przemysłowych typu mechanicznego,
wyposażona w separatory i filtr koksowy o przepustowości maksymalnej 518
m3/d, przeznaczona do oczyszczania ścieków deszczowo-przemysłowych ze
Stacji Pomp Nr l w Adamowie. Oczyszczalnia jest uruchamiana w miarę
potrzeby w zależności od wielkości opadów. Odbiornikiem ścieków
oczyszczonych jest rz. Mętna.
4.3. Unieszkodliwianie odpadów
Na terenie gminy Mielnik funkcjonuje jedno gminne składowisko odpadów,
położone na terenie wsi Mielnik (nr geodez. 5048). Działka jest własnością
gminy Mielnik. Zgodnie z treścią mapy ewidencyjnej gruntów obszar zajęty pod
składowisko położony jest w obrębie leśnym. Jedynie od strony południowej
występują w otoczeniu składowiska grunty rolne. Powierzchnia działki wynosi
45
1,05 ha, Składowisko zajmuje powierzchnię 0,95 ha. pojemność 1700 m3,
została wykorzystana do chwili obecnej w 60%.
Składowisko funkcjonuje od 1975 roku. Techniczne urządzenie składowiska to:
− ogrodzenie siatką metalową (brak bramy wjazdowej);
− wewnętrzna droga dojazdowa;
− wylewisko na ścieki o wymiarach 20 x 20 m, wykonane jako wykop w
gruncie bez umocnień skarp;
− spycharka gąsienicowa T-100M (sprowadzana w miarę potrzeb).
Składowisko nie jest wyposażone w izolacje podłoża oraz system
odprowadzania odcieków. Warstwę izolacyjną składowiska stanowi naturalna
bariera geologiczna.
W wojewódzkim i powiatowych planie gospodarki odpadami składowisko
odpadów zostało przewidziane do modernizacji. Przewidywany termin
zamknięcia składowiska określono na 2009 rok.
46
5. ANALIZA SWOT
5.1. Uwarunkowania wewnętrzne
Mocne strony
Zasoby i walory środowiska (jako stymulator procesów rozwojowych)
•
wysoka różnorodność biologiczna
•
dobra jakość wód podziemnych
•
bogate zasoby złóż kopalin
•
tereny atrakcyjne krajobrazowo i przyrodniczo
•
zadowalający stan zdrowotny lasów
•
korzystne warunki geośrodowiskowe – niewielkie zagrożenie powodziowe,
stosunkowo nieduża erozja
Stan środowiska (w odniesieniu do standardów jakości i jako stymulator
procesów rozwojowych)
•
bardzo wysoki odsetek powierzchni chronionej (91,2% wobec 31,9% w
województwie i 33,1% w Polsce)
•
stosunkowo niskie zanieczyszczenie powietrza zanieczyszczeniami pyłowymi
i gazowymi
•
niska zawartość metali ciężkich w glebach użytków rolnych
•
duży odsetek powierzchni terenów zalesionych (62,4% powierzchni gminy)
•
korzystne warunki dla rozwoju turystyki porekologicznej
Zagrożenia stanu środowiska i stan infrastruktury służącej ochronie
środowiska (wpływ na stan środowiska)
•
brak zakładów z listy najbardziej uciążliwych w skali kraju i województwa
•
całkowite zwodociągowanie gminy
•
niewielka ilość wytwarzanych odpadów przemysłowych
•
stosunkowo
mała
ilość
wytwarzanych
niebezpiecznych
odpadów
przemysłowych ilość całkowite ich unieszkodliwianie przez wyspecjalizowane
firmy
•
niskie tempo wyłączania gruntów leśnych z dotychczasowego użytkowania
•
brak mogilników i punktów skupu padłych zwierząt
47
•
zorganizowany system ratowniczo-gaśniczy, w tym jednostek ratownictwa
chemicznego i ekologicznego do zwalczania skutków pożarów i likwidacji
sutków poważnych awarii
•
istniejący system oceny zagrożenia
biologicznych i sanitarnych
pożarowego
w
lasach,
zagrożeń
Słabe strony
Zasoby i walory środowiska (jako bariera procesów rozwojowych)
•
słabe warunki do produkcji rolnej (jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej
niższa niż przeciętnie w woj. podlaskim – 43,9 wobec 55,0)
•
udział gleb marginalnych w ogólnej powierzchni użytków rolnych – 32,9%
(średnio w woj. podlaskim – 7,4%)
•
obniżanie poziomu wód gruntowych
•
surowy klimat
Stan środowiska (w odniesieniu do standardów jakości i jako bariera
procesów rozwojowych)
•
utrzymujące się zanieczyszczenie wód powierzchniowych – wody rzeki Bug
od 1996 r. zaliczone są do wód nadmiernie zanieczyszczonych
•
funkcjonowanie 9 dzikich wysypisk śmieci
Zagrożenia stanu środowiska i stan infrastruktury służącej ochronie
środowiska (wpływ na stan środowiska)
•
istnienie zakładów uciążliwych dla czystości powietrza
•
istnienie zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnych awarii
przemysłowych
•
transport substancji niebezpiecznych ropociągiem „Przyjaźń”
•
brak sieci kanalizacyjnej w gminie i oczyszczalni ścieków komunalnych
•
funkcjonujące wylewisko ścieków komunalnych
•
objęcie zorganizowaną zbiórką odpadów jedynie 50% mieszkańców, pozostali
mieszkańcy zagospodarowują odpady we własnym zakresie
•
brak systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, odpadów
wielkogabarytowych, budowlanych oraz odpadów niebezpiecznych ze
strumienia odpadów komunalnych
•
brak instalacji do zagospodarowywania odpadów poza składowaniem
•
niedostosowanie
środowiskowych
funkcjonującego
składowiska
odpadów
do
wymogów
48
•
brak urządzeń do neutralizacji zanieczyszczeń gazowych
5.2. Uwarunkowania zewnętrzne
Szanse
•
wzrost zainteresowania ochroną środowiska, wzrost popytu na zdrową
żywność, agroturystykę i turystykę przyrodniczą
•
wprowadzanie do programów edukacji, szkolnych
zagadnień związanych znaczącego ochroną środowiska
•
upowszechnianie informacji znaczącego środowisku znaczącego problemach
jego ochrony w środkach masowego przekazu
•
możliwość znaczącego zasilania działań w zakresie ochrony środowiska ze
źródeł krajowych i zagranicznych (głównie europejskich)
kół
zainteresowań
Zagrożenia
•
zbyt wolno postępujący wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa
•
niepełny zakres monitoringu środowiska (stanu czystości gleb, stanu
czystości powietrza, hałasu komunikacyjnego)
•
zagrożenia zewnętrzne spowodowane lokalizacją w pobliżu białoruskich i
ukraińskich zakładów przemysłowych
•
silna konkurencja o środki na ochronę środowiska ze źródeł unijnych
49
6. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
6.1. Misja
Zachowanie stanu środowiska naturalnego gminy
6.2. Cele ogólne programu ochrony środowiska do 2011 roku
1.
Zachowanie, odtwarzanie
krajobrazowych.
2.
Przywracanie równowagi przyrodniczej na obszarach rolniczych.
3.
Ochrona
zasobów
powierzchniowych.
4.
Racjonalne użytkowanie kopalin, gleb
rekultywacja terenów zdegradowanych.
5.
Zmniejszenie obciążenia środowiska odpadami.
6.
Poprawa jakości powietrza atmosferycznego.
7.
Poprawa klimatu akustycznego.
8.
Minimalizacja zagrożeń ze strony promieniowania elektromagnetycznego.
9.
Ograniczanie ryzyka wystąpienia
usuwanie ich skutków.
i
i
przywracanie
poprawa
walorów
jakości
i
wód
przyrodniczo-
podziemnych
powierzchni
poważnych
awarii
ziemi
oraz
i
oraz
sprawne
10. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców.
Wymienione cele realizowane będą poprzez zadania o charakterze
organizacyjno – prawnym i inwestycyjnym w następujących obszarach:
1)
ochrona dziedzictwa przyrodniczego;
2)
poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego;
3)
racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych;
4)
działania systemowe.
50
6.3. Cele programu ochrony środowiska w latach 2004-2007
1. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego
Cel nadrzędny:
Zachowanie, odtwarzanie i przywracanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych
Cele szczegółowe:
•
utrzymanie istniejących i powołanie nowych obszarów i obiektów prawnie
chronionej przyrody i krajobrazu na szczeblu gminy,
•
zachowanie i wzbogacanie istniejących oraz odtwarzanie zanikłych
elementów różnorodności biologicznej, w tym renaturalizacja cennych
ekosystemów i siedlisk,
•
usuwanie lub ograniczanie aktualnych i potencjalnych zagrożeń dla
zachowania różnorodności biologicznej,
•
wzmocnienie
służb
ochrony
przyrody,
wspieranie
działalności
proekologicznych organizacji pozarządowych i ruchów społecznych.
2. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
Ochrona gleb i wód podziemnych
Cel nadrzędny:
Ochrona i poprawa jakości gleb i wód podziemnych
Cele szczegółowe:
•
eliminacja czynników zagrożenia dla jakości wód podziemnych,
•
przywracanie do
zdewastowanych.
stanu
pierwotnego
terenów
zdegradowanych
i
51
Ochrona wód powierzchniowych
Cel nadrzędny:
Ochrona i poprawa jakości wód powierzchniowych
Cele szczegółowe:
•
zwiększenie retencji wód,
•
zapobieganie zanieczyszczeniom wód powierzchniowych,
•
stałe
ograniczanie
powierzchniowych,
•
budowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków,
•
przywracanie jakości wód do stanu wynikającego
ekologicznych oraz sposobów użytkowania.
zanieczyszczeń
wprowadzanych
z
do
ich
wód
funkcji
Gospodarka odpadami
Cel nadrzędny:
Zapobieganie powstawaniu odpadów, odzyskiwanie i recykling oraz bezpieczne
dla środowiska składowanie odpadów
Cele szczegółowe:
•
zmniejszanie ilości wytwarzanych odpadów,
•
odzysk surowców wtórnych oraz odpadów organicznych w celu ich
dalszego wykorzystania,
•
właściwe składowanie i unieszkodliwianie odpadów.
Ochrona powietrza
Cel nadrzędny:
Poprawa jakości powietrza atmosferycznego
Cele szczegółowe:
52
•
zapobieganie zanieczyszczeniom powietrza,
•
ograniczanie emisji „u źródła”,
•
zmiana systemu ogrzewania (wprowadzanie ekologicznych nośników
energii, wprowadzanie niekonwencjonalnych źródeł energii),
Ochrona przed hałasem i promieniowaniem
Cel nadrzędny:
Poprawa klimatu akustycznego i ochrona przed promieniowaniem
Cele szczegółowe:
•
ograniczanie oddziaływania hałasu komunikacyjnego i przemyslowego.
Ograniczanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii
Cel nadrzędny:
Minimalizowanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii
oraz sprawne usuwanie ich skutków
Cele szczegółowe:
•
eliminowanie źródeł i ograniczanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii
oraz zmniejszanie ich skutków,
•
doskonalenie istniejącego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia
awarii i klęsk żywiołowych.
3. Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych
Cel nadrzędny:
Racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi
Cele szczegółowe:
•
restrukturyzacja poboru wód dla celów użytkowych,
53
•
racjonalne użytkowanie gleb, zasobów kopalin i rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych,
•
utrzymanie trendu zmniejszania zużycia energii na potrzeby produkcyjne
i bytowe ludności.
4. Działania systemowe.
Monitoring środowiska
Cel nadrzędny:
Zwiększenie zakresu informacji o stanie środowiska naturalnego, jego zagrożeniach
oraz sposobach przeciwdziałania zagrożeniom
Cele szczegółowe:
•
doskonalenie monitoringu stanu środowiska,
•
rygorystyczne egzekwowanie pozwoleń na korzystanie ze środowiska i
wprowadzanie w nim zmian.
Edukacja ekologiczna
Cel nadrzędny:
Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców oraz poprawa komunikacji społecznej
w zakresie ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych
Cele szczegółowe:
•
wspieranie działań uzupełniających system edukacji formalnej,
podnoszących ekologiczną świadomość społeczności i władz lokalnych,
•
informowanie mieszkańców gminy o stanie środowiska i działaniach na
rzecz jego ochrony,
•
współpraca władz gminy ze szkołami, zakładami pracy i pozarządowymi
organizacjami w celu wykorzystania różnorodnych form edukacji
ekologicznej.
54
6.4. Program ochrony środowiska w latach 2004-2007
Program realizacyjny ochrony środowiska gminy Mielnik na lata 2004-2007
uwzględnia:
− zadania,
− jednostki odpowiedzialne i uczestniczące w realizacji zadania,
− termin realizacji,
− koszt realizacji,
− źródła finansowania.
W tabeli 18 wymieniono zadania własne, zaś w tabeli 19 – zadania
koordynowane. Dokonano również podziału na zadania o charakterze
organizacyjno-prawnym i inwestycyjnym.
Program ochrony środowiska gminy Mielnik składa się z:
•
zadań własnych (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te
przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze
środków będących w dyspozycji gminy),
•
zadań koordynowanych (pod zadaniami koordynowanymi należy
rozumieć pozostałe zadania, związane z ochroną środowiska i
racjonalnym
wykorzystaniem
zasobów
naturalnych,
które
są
wojewódzkiego i centralnego).
55
Tabela 18. Zadania własne Urzędu Gminy w Mielniku
Lp
Nazwa zadania
Jednostka
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
Termin i koszty realizacji
(w tys. zł)
2004
2005
2006
2007
Źródła finansowania
Zadania organizacyjno-prawne
Zadania ogólne
1
Opracowanie gminnego programu ochrony
środowiska
Urząd Gminy
Środki własne UG,
fundusze celowe
SłPl
Ochrona dziedzictwa przyrodniczego
2
Opieka, konserwacja i utrzymanie pomników
przyrody i użytków ekologicznych
Urząd Gminy
-
1
1
1
1
Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
Umieszczanie w miejscowym planie
3
zagospodarowania przestrzennego granic obszarów
Urząd Gminy
SłPl
w ramach działań statutowych
udokumentowanych i potencjalnych złóż kopalin
Opracowanie programu optymalizacji
wykorzystania planowanych komunalnych
SłKom,
w ramach działań
4
Urząd Gminy
oczyszczalni ścieków z uwzględnieniem programu
SłPl
statutowych
budowy sieci kanalizacji sanitarnej
Gospodarka odpadami – zadania opisane w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami
Ochrona powietrza
Analiza potrzeb w zakresie modernizacji lub
Administracja
wymiany istniejących źródeł ciepła opalanych
paliwem stałym na nowoczesne kotły opalane
obiektów,
5
Urząd Gminy
paliwem gazowym, płynnym lub biomasą,
podmioty
wyposażone w automatyczną regulację procesów
gospodarcze
spalania
Administracja
Analiza budowy nowych i modernizacji istniejących
obiektów,
6
instalacji oczyszczających gazy odlotowe
Urząd Gminy
podmioty
wprowadzane do atmosfery
gospodarcze
Środki własne UG,
fundusze celowe
Środki własne
Środki własne
Środki własne UG i
przedsiębiorców
przedsiębiorców
56
Lp
7
Nazwa zadania
Tworzenie map akustycznych gminy
Opracowanie gminnego planu zarządzania
8
ryzykiem
Jednostka
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
Urząd Gminy
SłKom,
Starostwo
Powiatowe
Urząd Gminy
SłKom
(w tys. zł)
2004
2005
2006
2007
Środki własne UG i Starostwa
Powiatowego
Środki własne,
fundusze celowe
5
Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych
9
10
11
12
13
14
15
16
Opracowanie
planu
eksploatacji
kopalin
i
rekultywacji terenów poeksploatacyjnych
Wspieranie działań mających na celu zmniejszenie
zużycia wody w gospodarce
Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej
przez samorządy, lokalne organizacje pozarządowe
i grupy obywatelskie
Prowadzenie szkoleń zawodowych w zakresie
prawa, zarządzania, technik ochrony środowiska,
zagospodarowania przestrzennego, źródeł
finansowania ochrony środowiska
Utworzenie społecznych rad ds. trwałego i
zrównoważonego rozwoju przy Urzędzie Gminy
Propagowanie modelu trwałego i zrównoważonego
rozwoju w gminie
Upowszechnianie informacji o podejmowanych
akcjach, kampaniach i działaniach na rzecz
aktywnej ochrony środowiska w gminie, powiecie,
województwie, kraju i na świecie
Wspieranie szkolnych kół zainteresowań,
konkursów ekologicznych, „ekologizacji” obiektów
dydaktycznych i otoczenia szkół
Urząd Gminy
Urząd Gminy
SłPl
Środki własne,
fundusze celowe
Środki własne podmiotów
gospod., fundusze celowe
5
Podmioty
gospodarcze
Działania systemowe
Urząd Gminy
NGO, szkoły,
ODN
Środki własne,
fundusze celowe
Urząd Gminy
ON
Środki własne,
fundusze celowe
Urząd Gminy
NGO, Eksperci
lokalni,
Urząd Gminy
OEE
Środki własne,
fundusze celowe
Urząd Gminy
samorządy, OEE,
radio, prasa,
telewizja
Środki własne,
fundusze celowe
Urząd Gminy
szkoły
Środki własne,
fundusze celowe
w
ramach
działań
statut.
Środki własne
Zadania inwestycyjne
17
Tworzenie nowych obszarów zieleni i zadrzewień na
Urząd Gminy
SłKom
2
terenach zabudowanych
2
2
Środki własne gmin,
fundusze celowe
57
Lp
Nazwa zadania
Ochrona wód podziemnych
18 Likwidacja wylewiska ścieków komunalnych
Budowa kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni
19
ścieków w Mielniku i Osłowie
20
Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków
Jednostka
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
Urząd Gminy
Sł.Kom.
Urząd Gminy
Sł.Kom.
Urząd Gminy
Sł.Kom.
(w tys. zł)
2004
2005
2006
2007
150
1850
1000
1000
20
20
20
Gospodarka odpadami – zadania opisane w Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami
Ochrona powietrza
Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł
ciepła opalanych paliwem stałym na nowoczesne
Administracja
21 kotły opalane paliwem gazowym, płynnym lub
Urząd Gminy
obiektów
biomasą, wyposażone w automatyczną regulację
procesów spalania
Administracja
Budowa nowych i modernizacja istniejących
obiektów,
22 instalacji oczyszczających gazy odlotowe
Urząd Gminy
podmioty
wprowadzane do atmosfery
gospodarcze
Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych
Zarząd
Modernizacja oświetlenia ulicznego w miejscowości
23
Urząd Gminy
Województwa, Zb.d.
Mielnik
d Energetyczny
mieszkańców, fundusze celowe
Środki własne UG, dotacje,
fundusze celowe
w zależności od
wyników analizy
Środki własne UG, fundusze
celowe, środki strukturalne UE
w zależności od
wyników analizy
przedsiębiorców, fundusze
celowe, środki strukturalne UE
b.d.
Środki własne UG
Razem zadania własne – bez gospodarki odpadami
151
1883
1023
1023
Razem zadania z zakresu gospodarki odpadami
36,8
30
26
28
186,8
1910
1046
1048
Razem zadania własne Urzędu Gminy w Mielniku
Źródło: opracowanie własne na podstawie diagnozy, Programu Ochrony Środowiska Powiatu Siemiatyckiego na lata 2003-2006 oraz Koncepcji kanalizacji
sanitarnej dla gminy Mielnik.
58
Tabela 19. Zadania koordynowane
Lp
Nazwa zadania
Jednostka
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
2004
Termin realizacji
2005
2006
2007
Zadania organizacyjno-prawne
UG, straż
Doskonalenie kontroli zakazu handlu zagrożonymi
1
MŚ
miejska, policja,
gatunkami roślin i zwierząt
Urząd Celny
wojewoda, UG,
Wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk
Samorząd
ARiMR, ODR,
2 gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych;
województwa
właściciele
wspieranie rolnictwa ekologicznego
gospodarstw
Wzmożenie działalności kontrolnej dla
Samorząd
3 wyeliminowania niekoncesjonowanej eksploatacji
WIOŚ, UG
powiatu
kopalin
Opracowanie programu zwiększenia retencji wód
4 oraz racjonalizacji gospodarowania spływami wód
RZGW
UG
opadowych
Opracowanie regionalnego programu redukcji
5 zanieczyszczeń w wydzielonych obszarach
RZGW
UG
hydrograficznych – zlewniach lub grupach zlewni
Gospodarka odpadami – szczegółowy harmonogram znajduje się w Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami
Ochrona powietrza
Opracowanie i wdrożenie programu zwiększania
udziału stosowanych paliw gazowych i ciekłych,
Samorząd
UG, podmioty
6
wykorzystania biomasy oraz innych odnawialnych
Województwa
gospodarcze
źródeł energii
Ograniczenie emisji spalin ze źródeł mobilnych
poprzez: wycofanie benzyn ołowiowych do 2005 r.,
Samorząd
UG, policja, SG,
7 wprowadzanie biopaliw, sukcesywną wymianę
Województwa
WIOŚ, PIH
autobusów i innych pojazdów nieposiadających
homologacji na mniej uciążliwe dla środowiska
uczestniczących
Budżet państwa, środki własne
rolników, programy rolnośrodowiskowe UE
Środki własne
Budżet państwa,
fundusze celowe
Budżet państwa,
fundusze celowe
Budżet państwa,
fundusze celowe
uczestniczących, fundusze celowe
59
Lp
Nazwa zadania
Jednostka
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
8
Sporządzenie map akustycznych i programów
ochrony przed hałasem obszarów położonych wzdłuż
głównych ciągów komunikacyjnych
GDDPiA
WIOŚ, UG
Budżet państwa, fundusze celowe,
środki pomocowe i strukturalne
UE
9
Eliminowanie z eksploatacji środków transportu,
maszyn i urządzeń nieodpowiadających aktualnym
standardom
Ministerstwo
Infrastruktury,
samorządy
WIOŚ, PIP,
Policja, UG,
podmioty
gospodarcze
Budżet państwa, fundusze celowe,
środki pomocowe i strukturalne
UE
Wojewoda
UG
Budżet państwa
Opracowanie programu informowania społeczeństwa
10 o nadzwyczajnych zagrożeniach środowiska i
edukacji w tym zakresie
2004
Termin realizacji
2005
2006
2007
Racjonalne użytkowanie zasobów
Opracowanie i wdrożenie programu zwiększania
udziału stosowanych paliw gazowych i ciekłych,
11
wykorzystania biomasy oraz innych odnawialnych
źródeł energii
Zarząd
Województwa
UG, podmioty
gospodarcze
Budżet państwa,
fundusze celowe
Upowszechnianie i praktyczne wdrażanie zasad
12
„Kodeksu dobrej praktyki rolniczej”
Prowadzenie działalności wydawniczej, wspieranie
13 produkcji filmów i innych materiałów posiadających
walory edukacyjne
Prowadzenie szkoleń zawodowych w zakresie prawa,
zarządzania środowiskowego, technik ochrony
14
środowiska, zagospodarowania przestrzennego,
źródeł finansowania ochrony środowiska
Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej –
15 propagowanie modelu trwałego i zrównoważonego
rozwoju w powiecie
Upowszechnianie informacji o podejmowanych
akcjach, kampaniach i działaniach na rzecz
16
aktywnej ochrony środowiska w województwie, kraju
i na świecie
Samorząd
Województwa
Samorząd
Województwa,
OEE
ARiMR, ODR,
UG
Wojewoda, UG,
LP, NGO, ODN,
ODR
Środki własne ARiMR i rolników,
programy rolno-środowiskowe UE
uczestniczących,
fundusze celowe
Samorząd
powiatu
UG, ON
Środki własne
Samorząd
powiatu
UG, NGO,
szkoły, ODN
Środki własne
Samorząd
powiatu
UG, OEE, radio,
prasa, telewizja
Środki własne
Zadania inwestycyjne
17
Zalesienia gruntów na glebach niskiej jakości
według wykonanych projektów
UG, właściciele
Samorząd
lasów,
powiatu
nadleśnictwa
Fundusze celowe
60
Lp
Nazwa zadania
Jednostka
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
Termin realizacji
2004
2005
2006
Podmioty
gospodarcze,
dyspozytorzy
terenów
Urząd Gminy
2007
Kompleksowa rekultywacja terenów
18
zdewastowanych i zdegradowanych
Wyposażanie gospodarstw wiejskich w zabudowie
Właściciele
19 rozproszonej w indywidualne systemy asenizacyjne –
Urząd Gminy
gospodarstw
przydomowe oczyszczalnie ścieków
Gospodarka odpadami – szczegółowy harmonogram znajduje się w Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami
Ochrona powietrza
Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła
Podmioty
opalanych paliwem stałym na nowoczesne źródła
gospodarcze,
20
Urząd Gminy
opalane paliwem gazowym, ciekłym lub biomasą
właściciele
budynków
Analiza potrzeb i budowa ekranów
21 dźwiękochłonnych w miejscach nasilonej emisji
GDDPiA
Urząd Gminy
hałasu
Racjonalne użytkowanie zasobów
Zmniejszenie wodochłonności produkcji
Podmioty
22 przemysłowej oraz wprowadzanie zamkniętych
Urząd Gminy
gospodarcze
obiegów wody
23
Wspomaganie istniejących i tworzenie nowych
ośrodków edukacji środowiskowej
Rozwój zagospodarowania edukacyjnego i
24 turystycznego obszarów leśnych (ścieżki edukacyjne,
szlaki turystyczne, tablice informacyjne itp.)
Wojewoda,
samorządy, LP
LP, NGO, Urząd
Gminy
Wojewoda,
samorządy, LP,
LP, NGO, Urząd
Gminy
Środki podmiotów gospodarczych,
fundusze celowe
Środki podmiotów gospodarczych,
fundusze celowe, środki
strukturalne UE
Środki własne podmiotów i osób
fizycznych, fundusze celowe oraz
pomocowe i strukturalne UE
Budżet państwa
fundusze celowe, środki
pomocowe i strukturalne UE
Środki własne
Środki własne i
współorganizatorów,
fundusze celowe
Budżet państwa
środki własne samorządów, LP,
fundusze celowe oraz pomocowe i
strukturalne UE
Źródło: opracowanie własne na podstawie diagnozy, Programu Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 2003-2006, Białystok 2003,
Programu Ochrony Środowiska Powiatu Siemiatyckiego na lata 2003-2006, Białystok 2003.
61
Wykaz skrótów:
ARiMR – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
BOŚ – Bank Ochrony Środowiska
GDDPiA – Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych i Autostrad
LP – Lasy Państwowe
MPEC – Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej
MRiRW – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
MSZ – Ministerstwo Spraw Zagranicznych
MŚ – Ministerstwo Środowiska
NGO – organizacje pozarządowe
ODR – Ośrodek Doradztwa Rolniczego
ODN – Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli
OEE – ośrodki edukacji ekologicznej
ON – ośrodki naukowe
PGNiG – Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo
PIH - Państwowa Inspekcja Handlowa
PIP - Państwowa Inspekcja Pracy
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
SG – Straż Graniczna
SłKom – samorządowe jednostki organizacyjne wypełniające zadania
w zakresie gospodarki wodnościekowej i oczyszczania terenów
SłOP – służby ochrony przyrody
SłPl – służby planistyczne – (wykonawcy dokumentów, konsultanci)
UE – Unia Europejska
UG – Urząd Gminy w Mielniku
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
WZMiUW – Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
62
7. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA
Do instrumentów wspomagających realizację programu ochrony środowiska
należą instrumenty polityki ekologicznej, zasady zarządzania środowiskiem,
wynikające z zakresu kompetencyjnego administracji samorządowej szczebla
powiatowego i gminnego. W zarządzaniu środowiskiem szczególną rolę pełni
„Program ochrony środowiska", który, z punktu widzenia władz powiatu, może
być postrzegany jako instrument koordynacji działań na rzecz ochrony
środowiska oraz intensyfikacji współpracy różnych instytucji i organizacji,
opartej o dobrowolne porozumienia na rzecz efektywnego wdrażania niniejszego
Programu.
7.1. Instrumenty polityki ochrony środowiska
Instrumentarium służące realizacji polityki ochrony środowiska wynika z
szeregu ustaw, z których najważniejsze to: prawo ochrony środowiska, prawo
wodne, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody,
o odpadach, prawo geologiczne i górnicze, prawo budowlane.
Wśród instrumentów zarządzania ochroną środowiska można wyróżnić
instrumenty o charakterze politycznym (np. Polityka Ekologiczna Państwa,
wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska), instrumenty
prawno - administracyjne oraz instrumenty o charakterze horyzontalnym
(systemy zintegrowanego zarządzania środowiskiem, monitoring środowiska,
system statystyki, społeczna partycypacja, działania edukacyjne, narzędzia
polityki technicznej i naukowej, konwencje, umowy i porozumienia
międzynarodowe).
Tradycyjny podział instrumentów zarządzania środowiskiem wyróżnia
instrumenty o charakterze prawnym, ekonomicznym i społecznym oraz
strukturalnym.
Instrumenty prawne
Kompetencje
Poniżej wymieniono ważniejsze kompetencje organów gmin w zakresie ochrony
środowiska, leśnictwa, rolnictwa oraz prawa górniczego i geologicznego.
W zakresie ochrony i kształtowania środowiska:
1. Rada gminy:
− uchwalanie gminnego programu ochrony środowiska,
− ustanawianie ograniczeń co do czasu funkcjonowania instalacji lub
korzystania z urządzeń, z których emitowany hałas może negatywnie
oddziaływać na środowisko,
− zatwierdzanie zestawienia przychodów i wydatków gminnego funduszu
ochrony środowiska i gospodarki wodnej na dany rok,
− rozpatrywanie informacji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska
o stanie środowiska na obszarze województwa;
2. Wójt, burmistrz, prezydent miasta:
Program ochrony środowiska gminy Mielnik
− sporządzanie projektu gminnego programu ochrony środowiska, po
zasięgnięciu opinii zarządu powiatu, a także sporządzanie co 2 lata
raportu z wykonania programu,
− przyjmowanie wyników pomiarów wielkości emisji z instalacji w ramach
zwykłego korzystania ze środowiska,
− możliwość
nałożenia
obowiązku
prowadzenia
dodatkowych,
wykraczających poza określone ustawą, pomiarów wielkości emisji z
instalacji - w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska,
− przyjmowanie zgłoszenia instalacji nie wymagającej pozwolenia, która
może negatywnie oddziaływać na środowisko - w przypadku zwykłego
korzystania ze środowiska,
− możliwość ustalenia wymagań w zakresie ochrony środowiska
dotyczących eksploatacji instalacji, z której emisja nie wymaga
pozwolenia, o ile jest to uzasadnione koniecznością ochrony środowiska w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska,
− przyjmowanie informacji o rodzaju, ilości oraz miejscach występowania
substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska od osób
fizycznych nie będących przedsiębiorcami oraz przedstawianie tych
informacji wojewodzie,
− przyjmowanie informacji o wystąpieniu poważnej awarii,
− przyjmowanie wykazu,
składowanie odpadów,
na
podstawie
którego
ustalono
opłaty
za
− możliwość nakazania osobie fizycznej eksploatującej instalację w ramach
zwykłego korzystania ze środowiska lub eksploatującej urządzenie
wykonanie czynności zmierzających do ograniczenia ich negatywnego
oddziaływania na środowisko,
− możliwość wstrzymania użytkowania instalacji w razie naruszenia
warunków decyzji określającej wymagania dotyczące eksploatacji
instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia, prowadzonej przez
osobę fizyczną w ramach zwykłego korzystania ze środowiska,
− wyrażanie zgody na podjęcie wstrzymanej działalności oraz oddanie do
eksploatacji obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji po
stwierdzeniu ustania przyczyn uzasadniających wstrzymanie,
− sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie
środowiska w zakresie objętym właściwością tego organu oraz
występowanie w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach o
wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska, a także
występowanie do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o
podjęcie działań,
− przedstawianie do zatwierdzenia radzie gminy projektu zestawienia
przychodów i wydatków gminnego funduszu na dany rok, do dnia 15
stycznia,
− podawanie zatwierdzonego zestawienia przychodów i wydatków gminnego
funduszu do publicznej wiadomości,
64
− sporządzanie
i
przekazywanie
marszałkowi
województwa
i
wojewódzkiemu funduszowi ośigw rocznego sprawozdania zawierającego
informacje o:
o rodzaju i ilości odpadów opakowaniowych zebranych przez gminę
(związek gmin) lub podmiot działający w ich imieniu,
o rodzaju i ilości odpadów opakowaniowych przekazanych przez
gminę (związek gmin) lub podmiot działający w ich imieniu do
odzysku i recyklingu,
o wydatkach poniesionych na działania określone w pkt 1 i 2.
− przechowywanie przez 5 lat dokumentów potwierdzających przekazanie
odpadów opakowaniowych do odzysku i recyklingu,
− wydawanie właściwemu organowi Inspekcji Ochrony Środowiska
polecenia podjęcia działań zmierzających do usunięcia bezpośredniego
zagrożenia środowiska.
W zakresie ochrony przyrody:
1. Rada gminy:
− sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego po
ustanowieniu planu ochrony dla obszaru objętego planem ochrony lub
dokonanie zmian w obowiązującym planie miejscowym – w terminie 1
roku od dnia wejścia w życie aktu ustanawiającego plan ochrony – koszt
sporządzenia lub zmiany planu ochrony ponosi budżet państwa,
− uzgadnianie, jako organ zainteresowanej jednostki samorządu
terytorialnego (właściwy miejscowo), na którego obszarze działania
planuje się utworzenie, powiększenie, zmniejszenie lub likwidacja parku
narodowego2,
− uzgadnianie
projektów
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego, w części dotyczącej parku narodowego i jego otuliny z
dyrektorem parku narodowego,
− uzgadnianie planów zagospodarowania przestrzennego dotyczących
obszarów, w których skład wchodzi park narodowy i jego otulina z
dyrektorem parku narodowego,
− wprowadzanie ochrony przyrody w formie: uznania za pomniki przyrody,
stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczokrajobrazowe oraz wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu,
− sporządzanie (obowiązkowo) planu zagospodarowania przestrzennego dla
obszarów
chronionego
krajobrazu
oraz
zespołu
przyrodniczokrajobrazowego poddanych ochronie przez radę gminy,
− uznawanie terenu pokrytego drzewostanem parkowym za park gminny,
2
Ze względu na fakt, iż ustawa o ochronie przyrody nie precyzuje, który organ w gminie
uzgadnia jako organ jednostek samorządu terytorialnego ( właściwego miejscowo) jest
zobowiązany do uzgodnienia utworzenia, powiększenia, zmniejszenia lub likwidacji parku
narodowego, kompetencja ta dotyczy zarówno wójta, burmistrza lub prezydenta miasta jak
również radę gminy.
65
− zapewnianie mieszkańcom miast i wsi o zwartej zabudowie korzystanie z
przyrody, przez tworzenie i utrzymywanie w należytym stanie terenów
zieleni i zadrzewień – zmiana przeznaczenia terenów zieleni i zadrzewień
może nastąpić tylko w następstwie uchwalenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego lub jego zmiany;
− opiniowanie projektów planów ochrony (jako zainteresowana jednostka
samorządu terytorialnego), nie złożenie opinii w przewidzianym terminie
uznaje się za brak uwag do projektu,
− uzgadnianie (jako zainteresowana jednostka samorządu terytorialnego
właściwa miejscowo), na której obszarze działania planowane jest
utworzenie,
powiększenie,
zmniejszenie
lub
likwidacja
parku
narodowego,
− desygnowanie do rady parku narodowego, na trzyletnią kadencję,
przedstawiciela właściwego terytorialnie samorządu gminnego,
− uzgadnianie (jako zainteresowana jednostka samorządu terytorialnego)
utworzenia parku krajobrazowego,
− opiniowanie zniesienia parku krajobrazowego lub ograniczenie jego
obszaru,
− desygnowanie do rady parku krajobrazowego przedstawiciela właściwego
terytorialnie samorządu gminnego,
− wydawanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
dla inwestycji realizującej cel publiczny na obszarze parku
krajobrazowego i obszarze chronionego krajobrazu, która wymaga
uzgodnienia z wojewodą,
− informowanie ministra właściwego do spraw środowiska o wydaniu
decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji
realizującej cel publiczny na obszarze parku krajobrazowego lub obszarze
chronionego krajobrazu,
− uzgadnianie, co 5 lat, programów działalności i rozwoju ogrodów
botanicznych i zoologicznych,
− uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
oraz w swojej działalności potrzeb funkcjonowania i rozwoju istniejących
lub planowanych do utworzenia ogrodów botanicznych i zoologicznych
oraz zapewnianie ich ochrony,
− informowanie, przed wydaniem decyzji w sprawie ustalenia warunków
zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji przewidzianej do
realizacji w pobliżu ogrodu botanicznego lub zoologicznego, o
przygotowywanym przedsięwzięciu zarząd ogrodu,
−
wydawanie, na wniosek władającego, pozwolenia na usunięcie drzew lub
krzewów z terenu nieruchomości,
− naliczanie i pobieranie opłaty za usunięcie drzew lub krzewów,
66
− odraczanie, na okres dwóch lat, terminu uiszczenia opłaty za usunięcie
drzew i krzewów, jeżeli zezwolenie przewiduje przesadzenie ich w inne
miejsce,
− wymierzanie kary administracyjnej za zniszczenie terenów zieleni albo
drzew lub krzewów.
W zakresie gospodarki wodnej:
1. Rada gminy:
− wyznaczanie miejsca wydobycia kamienia, żwiru, piasku oraz innych
materiałów, w granicach powszechnego korzystania z wód;
− wyznaczanie części nieruchomości umożliwiającej dostęp do wody objętej
powszechnym korzystaniem z wód;
− możliwość nakazania właścicielowi gruntu przywrócenia poprzedniego
stanu wody na gruncie lub wykonanie urządzeń zapobiegających
szkodom,
− zatwierdzanie ugody w sprawie zmiany stanu wody na gruncie.
W zakresie postępowania z odpadami:
1. Rada gminy:
− wprowadzanie obowiązku złożenia informacji o wytwarzanych odpadach
oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami przez
wytwórców odpadów, o których mowa w ust. 1 i 2, wytwarzających
odpady inne niż niebezpieczne w ilości do 5 ton rocznie;
− opracowywanie projektu gminnego planu gospodarki odpadami,
− opiniowanie projektu wojewódzkiego i powiatowego planu gospodarki
odpadami,
− opracowywanie jednego projektu wspólnego planu gospodarki odpadami
dla gmin, będących członkami związków międzygminnych,
− opiniowanie wspólnego planu gospodarki odpadami dla powiatów,
będących członkami związków powiatów,
− składanie radzie gminy, co dwa lata, sprawozdania z realizacji planu
gospodarki odpadami,
− aktualizacja gminnego planu gospodarki odpadami nie rzadziej niż co 4
lata,
− opiniowanie
programu
gospodarki
odpadami
niebezpiecznymi,
przedkładanego przez wojewodę lub starostę (wymóg zasięgania opinii
prezydenta miasta nie dotyczy prezydenta miasta na prawach powiatu),
− opiniowanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku
lub unieszkodliwiania odpadów (wymóg zasięgania opinii prezydenta
miasta nie dotyczy prezydenta miasta na prawach powiatu),
67
− opiniowanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania
lub transportu odpadów,
− opiniowanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów lub decyzji
zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi jeżeli
miejsce prowadzenia odzysku, unieszkodliwiania lub zbierania odpadów
przez wytwórcę, o którym mowa w ust. 1, jest inne niż miejsce
wytwarzania odpadów,
− nakazanie posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsc
nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania ze
wskazaniem sposobu wykonania tej decyzji, decyzja wydawana jest z
urzędu,
− jako organ właściwy do wydania decyzji o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu dla składowiska odpadów możliwość
uzależnienia wydania tej decyzji od przedstawienia przez inwestora
ekspertyzy co do możliwości odzysku lub unieszkodliwienia odpadów w
inny sposób niż przez składowanie,
− opiniowanie zezwolenia na składowanie odpadów niebezpiecznych na
wydzielonych częściach innych składowisk odpadów (wymóg uzgodnienia
z prezydentem miasta nie dotyczy prezydenta miasta na prawach
powiatu).
W zakresie gospodarki leśnej i łowieckiej:
1. Rada gminy:
− opiniowanie wniosku dyrektora generalnego lasów państwowych o
uznanie lasu za ochronny lub pozbawienie go tego charakteru – w
odniesieniu do lasów stanowiących własność skarbu państwa,
− opiniowanie wniosku starosty o uznanie lasu za ochronny lub
pozbawienie go tego charakteru – w odniesieniu do lasów nie
stanowiących własności skarbu państwa,
− możliwość wprowadzenia zwolnień podatkowych od podatku leśnego,
− zarządzanie poboru podatku leśnego od osób fizycznych w drodze inkasa,
określanie inkasentów i wysokości wynagrodzenia za inkaso;
− opiniowanie przyznawania przez starostę środków na pokrycie kosztów
zalesienia gruntów,
− pisemne informowanie właścicieli lasów o wyłożeniu do publicznego
wglądu uproszczonego planu urządzenia lasu,
− opiniowanie wniosku właściciela lasu nie stanowiącego własności skarbu
państwa o nieodpłatne przekazanie przez nadleśniczego sadzonek drzew i
krzewów leśnych na ponowne wprowadzenie roślinności leśnej,
− ustalanie podatku leśnego na rok podatkowy od osób fizycznych,
− zmiana decyzji o ustaleniu podatku leśnego na rok podatkowy od osób
fizycznych,
68
− wnioskowanie o przekazanie nieruchomości pozostających w zarządzie
lasów państwowych w użytkowanie wskazanej jednostce organizacyjnej,
− opiniowanie rocznych planów łowieckich ustalanych przez dzierżawców i
zarządców obwodów łowieckich,
− współdziałanie z dzierżawcami i zarządcami obwodów łowieckich oraz z
nadleśniczymi w sprawach związanych z zagospodarowaniem obwodów
łowieckich, w szczególności w zakresie ochrony i hodowli zwierzyny,
− wydawanie opinii o wydzierżawianiu obwodu łowieckiego,
W zakresie prawa geologicznego i górniczego:
− opiniowanie koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin,
− uzgadnianie koncesji, a także każdej jej zmiany, na wydobywanie kopalin
ze złóż, na bezzbiornikowe magazynowanie lub składowanie odpadów w
górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
− opiniowanie zgody na likwidację funduszu likwidacji zakładu górniczego,
− uzgadnianie zakresu i sposobu wykonania obowiązków dotyczących
ochrony środowiska oraz obowiązków związanych z likwidacją zakładu
górniczego określonych w decyzjach stwierdzających cofnięcie lub
wygaśnięcie koncesji,
− opiniowanie projektu prac geologicznych,
− opiniowanie planu ruch zakładu górniczego,
− opiniowanie zmiany planu ruch zakładu górniczego, z wyjątkiem
przypadków, gdy zmiana planu ruchu nie dotyczy robót eksploatacyjnych
i nie dotyczy ujemnego wpływu na środowisko, w tym na obiekty
budowlane,
− uzgadnianie decyzji nakazującej przedsiębiorcy wykonanie obowiązku
likwidacji zakładu górniczego lub jego oznaczonej części w razie
niewykonywania go przez przedsiębiorcę oraz określenie terminu
wykonania obowiązku likwidacji zakładu górniczego,
− wykonywanie uprawnień organów podatkowych w odniesieniu do opłat za
działalność regulowaną Prawem geologicznym i górniczym,
− występowanie w charakterze wierzyciela opłat.
W zakresie ochrony gruntów rolnych i leśnych:
1. Rada gminy:
− wyrażanie zgody na zmianę charakteru użytkowania gruntu z rolnego na
leśny.
Instrumenty ekonomiczne
Do instrumentów ekonomicznych należą przede wszystkim: opłata za
korzystanie ze środowiska, administracyjne kary pieniężne i dotacje z funduszy
celowych.
69
Opłaty za korzystanie ze środowiska
Opłaty te pełnią funkcje prewencyjne i redystrybucyjne. Funkcja prewencyjna
realizowana jest poprzez, zachęcanie podmiotów (dotyczy to podmiotów
gospodarczych) do wyboru technologii, lokalizacji produkcji, instalowania
urządzeń ochronnych oraz oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych w
sposób najodpowiedniejszy z punktu widzenia ochrony środowiska. Funkcja
redystrybucyjna polega na gromadzeniu środków finansowych jako odrębne
fundusze przeznaczone na cele ochrony środowiska. Opłaty pobierane są za:
− wprowadzanie substancji zanieczyszczających do powietrza,
− pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
− składowanie odpadów,
− wyłączanie gruntów rolnych i leśnych z produkcji,
− usuwanie drzew i krzewów.
Opłaty trafiają do funduszy celowych (fundusze ochrony środowiska i
gospodarki wodnej oraz fundusz ochrony gruntów). Pobierają je organy
administracji (np. urząd marszałkowski, organ gminy) lub, jak w przypadku
gruntów rolnych i leśnych, wnoszone są bezpośrednio do funduszu celowego.
Podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość
należnej opłaty (według stawek obowiązujących w okresie, w którym
korzystanie ze środowiska miało miejsce) i wnosi ją na rachunek właściwego
urzędu marszałkowskiego. Osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami ponoszą
opłaty za korzystanie ze środowiska w zakresie, w jakim to korzystanie wymaga
pozwolenia na wprowadzanie substancji do środowiska oraz pozwolenia
wodnoprawnego na pobór wód w rozumieniu przepisów ustawy Prawo wodne.
Należy także wspomnieć, że podobne opłaty pobiera się na podstawie przepisów
prawa górniczego i geologicznego za działalność koncesjonowaną.
Administracyjne kary pieniężne
Kary pieniężne nie są sensu stricte środkiem ekonomicznym, są raczej
związane z instytucją odpowiedzialności prawnej. Spełniają jednak funkcje
podobne do opłat. Kary pobiera się w tych samych sytuacjach co opłaty, lecz za
działania niezgodne z prawem. W odniesieniu do wód, powietrza, odpadów i
hałasu, karę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska, a w
odniesieniu do drzew i krzewów - organ gminy. Stawki kar zwykle są
kilkakrotnie wyższe niż opłaty i trafiają do funduszy celowych. Ustawa poś
przewiduje
możliwość
odraczania,
zmniejszania
lub
umarzania
administracyjnych kar pieniężnych.
Fundusze celowe
Fundusze celowe to fundusze tworzone ze środków opłat ekologicznych
(fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej szczebla centralnego,
wojewódzkiego, powiatowego gminnego). Formy pomocy finansowej z funduszy
celowych to: kredyty i pożyczki preferencyjne, dotacje, subwencje.
Instrumenty społeczne
Instrumenty społeczne są to narzędzia służące usprawnianiu współpracy i
budowaniu partnerstwa. Wśród nich istnieje podział na dwie kategorie:
70
pierwsza dotyczy działań samorządów – a narzędziami są przede wszystkim
działania edukacyjne, druga polega na budowaniu powiązań między władzami
samorządowymi a społeczeństwem, gdzie podstawą jest komunikacja
społeczna: systemy konsultacji i debat publicznych oraz wprowadzanie
mechanizmów tzw. budowania świadomości (kampanie edukacyjne).
Działania edukacyjne realizowane są w różnych formach i na różnych
poziomach, począwszy od szkół wszystkich stopni a skończywszy na
tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych
i organizacji. Działalność ta prowadzona jest od wielu lat, lecz ciągle wymaga
dalszego poszerzania sposobów aktywizacji społeczeństwa oraz szkolenia coraz
to innych grup zawodowych i społecznych. Czynnikami decydującymi o
sukcesie realizowanej edukacji ekologicznej jest rzetelna informacja o stanie
środowiska i działaniach na rzecz jego ochrony oraz umiejętność
komunikowania się ze społeczeństwem. Komunikacja społeczna coraz częściej
nabiera form zinstytucjonalizowanych. Z jednej strony jest to tworzenie biur
komunikacji społecznej w urzędach, z drugiej strony -podpisywanie formalnych
deklaracji współpracy z organizacjami społecznymi i wspieranie ich działań
poprzez np. wprowadzanie przedstawicieli organizacji do różnego rodzaju ciał
opiniodawczo-doradczych, organizowanie regularnych spotkań z organizacjami,
itp.
W nowym podziale kompetencji ustawodawca nakłada na instytucje rządowe i
samorządowe obowiązek wzajemnego informowania się i uzgadniania.
Obowiązek ten dotyczy w pierwszej kolejności wymiany informacji między
przedstawicielami różnych szczebli samorządu i rządowych organizacji ochrony
środowiska.
Ustawa Prawo ochrony środowiska nie przewiduje żadnych ograniczeń w
korzystaniu z prawa dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie, a
dostęp do informacji nie jest uzależniony od uczestnictwa w żadnym
konkretnym postępowaniu i posiadania jakiegokolwiek interesu w sprawie.
Szeroko pojęta komunikacja może służyć wymianie informacji roboczej z
innymi osobami pracującymi nad tym samym tematem, wspieraniu procesu
decyzyjnego, podejmowaniu współpracy.
Współdziałanie jest niezbędnym instrumentem w przypadku konieczności
uczestniczenia kilku podmiotów w finansowaniu przedsięwzięcia objętego
programem ochrony środowiska. Uczestnictwo prywatnych właścicieli działek
(np. w przypadku budowy systemu kanalizacji) wymaga zastosowania
rozwiązań prawnych umożliwiających uczestnictwo grupy prywatnych
podmiotów fizycznych jako partnera dla innych podmiotów prawnych. Takie
rozwiązania w postaci np. utworzenia komitetu budowy, mogą także umożliwić
formalne przekazywanie dofinansowania grupie prywatnych właścicieli ze
strony podmiotu dysponującego środkami na realizację przedsięwzięcia np. w
rodzaju przydomowych oczyszczalni ścieków.
Instrumenty strukturalne
Instrumenty strukturalne rozumiane są jako narzędzia dla formułowania,
integrowania i wdrażania polityk środowiskowych. Są to przede wszystkim
strategie i programy wdrożeniowe oraz systemy zarządzania środowiskowego.
Strategie i programy wdrożeniowe
71
Koniecznym jest opracowanie strategii rozwoju gminy Mielnik, uwzględniającej
wszystkie sfery działalności: gospodarczą, społeczna i ekologiczną.
Zarówno program ochrony środowiska, jak i plan gospodarki odpadami
stanowią politykę ochrony środowiska do 2011 roku oraz określają program
wdrożeniowy na najbliższe 4 lata (2004 - 2007).
Systemy zarządzania środowiskowego
Od zakładów przemysłowych, które nadal są źródłem poważnych zagrożeń dla
środowiska, oczekuje się zwiększonej aktywności na rzecz jego ochrony.
Ochrona ta nie może sprowadzać się tylko do naprawy już zaistniałych szkód i
spełniania wymogów zdefiniowanych w pozwoleniach na korzystanie ze
środowiska. Konieczne staje się przede wszystkim zapobieganie powstawaniu
negatywnych oddziaływań czy szkód w środowisku. Działania na rzecz, ochrony
środowiska wymuszane były przez czynniki zewnętrzne: społeczeństwo,
przepisy prawne, administrację publiczną zajmującą się ochroną środowiska.
Koncepcja zrównoważonego rozwoju stwarza podstawę do zmiany nastawienia
przedsiębiorców do ochrony środowiska, polegające na samodzielnym
definiowaniu problemów i szukaniu (z wyprzedzeniem) środków zaradczych.
Stąd powstała koncepcja zarządzania środowiskowego.
Cechą zarządzania środowiskowego jest włączenie środowiska i jego ochrony do
celów strategicznych firmy i przypisanie tych zagadnień do kompetencji
zarządu firmy. Idea ta jest realizowana poprzez wprowadzanie systemów
zarządzania środowiskiem (systemy sformalizowane - np. normy ISO 14000,
EMAS, lub niesformalizowane - np. Program Czystszej Produkcji). Powinny być
prowadzone działania inspirujące firmy do starań o wprowadzenie systemu
zarządzania środowiskowego, wskazujące na niewątpliwe korzyści wynikające z
jego wprowadzenia.
Wspomniane systemy zarządzania środowiskowego polecane są również dla
zakładów gospodarki komunalnej oraz instytucji publicznych, w tym urzędów
wojewódzkich, powiatowych i gminnych.
7.2. Finansowanie zadań
Koszt wykonania wymienionych w programie ochrony środowiska zadań
oszacowano na podstawie wskaźników kosztów realizacji inwestycji przyjętych
w: Programie Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 20032006, Programie Ochrony Środowiska Powiatu Siemiatyckiego na lata 20032006 oraz biorąc pod uwagę nakłady na inwestycje o podobnym charakterze.
Nie stwierdzono planowanych inwestycji w jednostkach organizacyjnych z
obszaru gminy Mielnik.
Koszty realizacji zadań własnych Urzędu Gminy w Mielniku w latach 2004 –
2007 wyniosą około 4276 tys. zł. (tabela 20).
72
Tabela 20. Nakłady gminy Mielnik na ochronę środowiska w latach 2004 – 2007
wg kierunków inwestowania – zadania własne (w tys. zł)
Nakłady do poniesienia w latach
Lp
Kierunki inwestowania
2004
2005
2006
2007 razem
Ochrona dziedzictwa
przyrodniczego
Ochrona gleb i wód
2
podziemnych
Ochrona wód
3
powierzchniowych
4 Gospodarka odpadami
5 Ochrona powietrza
Ochrona przed hałasem i
6
promieniowaniem
Ograniczanie ryzyka
7
wystąpienia poważnych awarii
Racjonalne użytkowanie
8
zasobów
9 Monitoring
10 Edukacja ekologiczna
1
Razem zadania własne
1
3
3
3
10
0
0
0
0
0
150
1870
1020
1020
4060
36,8
0
30
0
26
0
28
0
120,8
0
0
0
0
0
0
0
5
0
0
5
0
5
0
0
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
186,8
1910
1046
1048
4276
Źródło: opracowanie własne.
Możliwości realizacji inwestycji w zakresie ochrony środowiska ze środków
własnych samorządów są limitowane ogólną sumą możliwych do uzyskania
dochodów oraz potrzebą realizacji inwestycji w innych sferach działalności.
W roku 2003 dochody budżetu gminy Mielniku wynosiły 7932 tys. zł., z czego
na inwestycje wydatkowano 28%. Od 1999 r. nie inwestowano w ochronę
środowiska, realizowano inwestycję z zakresu gospodarki wodnej – budowę
wodociągu.
W latach realizacji programu ochrony środowiska na inwestycje w zakresie
ochrony środowiska należy przewidywać, że samorząd gminy powinien
zabezpieczyć na ten cel środki własne w wysokości minimum 50% kosztów
realizacji zadań. Na realizację zadań wymienionych w niniejszym programie
należy więc zabezpieczyć w okresie 2004-2007 kwotę 2138 (50% wymaganych
środków (średniorocznie 534,5 tys. zł). Wydatki te stanowić będą około 5,9%
przewidywanych wydatków ogólnych budżetu gminy w analizowanym okresie.
W latach realizacji Programu dofinansowanie zadań będzie możliwe z funduszy
celowych oraz programów pomocowych i strukturalnych UE:
•
Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Województwa Podlaskiego na
lata 2004 – 2006 umożliwia uzyskanie dofinansowania zadań z zakresu
ochrony środowiska w ramach:
− działania 1.2 na infrastrukturę ochrony środowiska w zakresie
gospodarki wodnościekowej oraz gospodarki odpadami – 7 000 tys.
EURO,
73
− działania 4.1 Rozwój wsi i infrastruktury
rolnictwem – 7 000 tys. EURO,
lokalnej
związanej
z
− działania 4.2 Tworzenie warunków dla zwiększenia poziomu inwestycji
lokalnych – 3 400 tys. EURO,
− działania 4.3 Promocja turystyki –3 000 tys. EURO,
W ramach działań 4.1 – 4.3 na infrastrukturę można będzie przeznaczyć
jedynie część środków – około 40 % tzn. 5 360 tys. EURO. Łącznie ze
środków Programu Operacyjnego… można będzie pozyskać 6 180 tys.
EURO, tj. około 24 720 tys. zł.
Szacowana kwota dofinansowania może ulec zmianie w związku z faktem,
iż ostateczna wersja Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Regionalnego na lata 2004 – 2006, od którego zależy tekst Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Województwa Podlaskiego, jest w fazie
opiniowania przez Komisję Europejską.
•
Wojewódzki, powiatowe i gminne fundusze OŚiGW dysponują rocznie
kwotą około 24 000 tys. zł. Zakładając pełne wykorzystanie środków w
ciągu 4 lat można będzie dofinansować zadania kwotą około 96 000 tys. zł,
w tym inwestycyjne kwotą około 85 000 tys. zł. Gminny FOŚiGW w
Mielniku dysponuje średnio kwotą 9,8 tys. zł rocznie (średnia z lat 20012004).
•
Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych dysponuje rocznie kwotą około 1 000
tys. zł, tzn. że przy spełnieniu warunków dofinansowania zadań można
będzie uzyskać w ciągu 4 lat około 4 000 tys. zł.
•
Fundusz SAPARD przeznacza na rozwój infrastruktury w rolnictwie kwotę
3 515 531 EURO tj. około 14 000 tys. zł.
•
Fundusz Spójności będzie od roku 2004 wspierał zadania inwestycyjne
o wartości powyżej 10 000 tys. EURO. Będzie on finansował zadania na
podobnych zasadach jak obecnie fundusz ISPA. Uwarunkowania co do
wartości zadań oraz nieustalone dotychczas limity dla województw,
pozwalają jedynie na szacunkowe określenie możliwości dofinansowania
zadań. Szacunkowa kwota pozyskania środków z funduszu spójności
wynieść może nawet 664 647 tys. zł. Przyjęto jako kwotę realną dla całego
województwa podlaskiego 200 000 tys. zł.
•
Fundusze Strukturalne UE.
•
Ekofundusz oraz NFOŚiGW; fundusze te dysponują w skali roku środkami
w wysokości około 2 250 000 tys. zł. Zakładając dofinansowanie zadań z
funduszy ekologicznych na poziomie lat ubiegłych, można przewidywać
uzyskanie dofinansowania z tych funduszy w kwocie około 25 000 tys. zł
rocznie tj. 100 000 tys. zł w skali całego województwa.
Realizacja zadań wymienionych w programie zmierza budowy sieci
kanalizacyjnej w gminie, wraz z oczyszczalniami ścieków, znacznej poprawy
stanu czystości powierzchni ziemi, poprawy stanu czystości wód i powietrza
oraz zwiększenia stopnia bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców. Okres
74
realizacji programu winien także owocować wzrostem świadomości ekologicznej
mieszkańców, niezbędnej dla realizacji zadań proekologicznych.
Nadal jednak pozostanie do realizacji wiele zadań inwestycyjnych, niezbędnych
do uzyskania stanu pełnej poprawy w zakresie ochrony środowiska. Będzie to
głównie kontynuacja zadań wymienionych w niniejszym programie, w zakresie:
– budowy oczyszczalni ścieków i rozbudowy sieci kanalizacyjnej,
– rekultywacji składowiska odpadów, poprawy efektywności selektywnej
zbiórki odpadów,
– modernizacji istniejących źródeł ciepła oraz rozwoju i modernizacji
instalacji zapobiegających zanieczyszczaniu powietrza,
– rozwoju energetyki odnawialnej,
– doskonalenia zakresu monitoringu środowiska,
– rozwoju materiało- i energooszczędnych technologii,
– upowszechniania edukacji środowiskowej.
7.3. Monitoring wdrażania programu
Nadzór nad realizacją programu, w praktyce oznacza określenie zasad
zarządzania nim, wraz z ustaleniem mechanizmu monitorowania jego realizacji.
Program ochrony środowiska gminy jest dokumentem o charakterze
strategicznym. Stanowi instrument realizacji prawa miejscowego, pozostając w
ścisłym związku z planami zagospodarowania przestrzennego, decyzjami o
warunkach zabudowy i zagospodarowania oraz decyzjami związanymi z
realizacją przedsięwzięć w zakresie gospodarki wodno – ściekowej, gospodarki
odpadami, rozwojem terenów zielonych i innych. Samorząd gminny posiada
kompetencje pozwalające mu realizować zawarte w programie cele i zadania.
Aby jednak ta realizacja przebiegała spójnie z polityką regionalną, konieczne
jest przygotowanie struktur administracyjnych do ścisłej współpracy z
organami dysponującymi znacznie szerszymi uprawnieniami wynikającymi z
ich kompetencji. Równie ważnym jest wewnętrzny system usprawnień
związanych z przepływem informacji i kompletnością decyzji administracyjnych
wydawanych na szczeblu gminy.
Jednym z niezbędnych elementów umożliwiających efektywne zarządzanie
Programem jest system jego monitorowania, czyli monitorowania zmian
zachodzących w gminie poprzez regularne ocenianie stopnia realizacji
założonych zadań, przyjętych celów, a także ustalanie rozbieżności pomiędzy
założonymi celami i zadaniami, a ich wykonaniem.
Ostatnim elementem tej analizy jest ustalenie przyczyn ujawnionych
rozbieżności. Cykliczność oceny zakłada okres dwóch lat.3 Należy przyjąć, że
aktualizacja polityki długookresowej odbywać się będzie co cztery lata.
Do najważniejszych wskaźników
środowiska gminy należy zaliczyć:
3
stopnia
realizacji
programu
ochrony
Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada obowiązek sporządzenia co 2 lata raportu z
wykonania programu ochrony środowiska i przedłożenia go radzie gminy.
75
1. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego:
• wzrost lesistości gminy, rozszerzenie renaturalizacji obszarów leśnych
oraz wzrost zapasu i przyrostu masy drzewnej,
• wzrost poziomu różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych i
poprawy stanu zdrowotności lasów ,
• zahamowanie zaniku gatunków roślin i zwierząt oraz zaniku ich
naturalnych siedlisk,
• zmniejszenie negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kształtowania
estetycznego krajobrazu zharmonizowanego z otaczającą przyrodą;
2. Poprawa jakości środowiska:
a) wskaźnik wymieniony w II Polityce ekologicznej państwa:
• ocena dotrzymania norm jakości poszczególnych komponentów
środowiska, określonych wymogami prawnymi,
b) inne wskaźniki:
• zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód
powierzchniowych,
• poprawa jakości wód płynących, stojących i wód podziemnych,
poprawa jakości wody do picia oraz spełnienia przez wszystkie te
rodzaje wód wymagań jakościowych obowiązujących w Unii
Europejskiej;
• poprawa jakości powietrza – zmniejszenia emisji zanieczyszczeń
powietrza (zwłaszcza metali ciężkich, trwałych zanieczyszczeń
organicznych, substancji zakwaszających, pyłów i lotnych związków
organicznych);
• zmniejszenie uciążliwości hałasu wokół obiektów przemysłowych oraz
hałasu wzdłuż tras komunikacyjnych;
• zmniejszenie ilości wytwarzanych i składowanych odpadów,
rozszerzenia zakresu ich gospodarczego wykorzystania oraz
ograniczenia zagrożeń dla środowiska ze strony odpadów
niebezpiecznych;
• ograniczenie degradacji gleb, zmniejszenia powierzchni obszarów
zdegradowanych, likwidacja starych składowisk odpadów, zwiększenie
skali
przywracania
obszarów
bezpośrednio
lub
pośrednio
zdegradowanych przez działalność gospodarczą do stanu równowagi
ekologicznej, ograniczenie pogarszania się jakości środowiska w
jednostkach osadniczych;
3. Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych:
a) wskaźniki wymienione w II Polityce ekologicznej państwa:
• stopień zmniejszenia zużycia energii, surowców i materiałów na
jednostkę produkcji,
• stopień zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów i emitowanych
zanieczyszczeń w przeliczeniu na wielkość produkcji,
4. Działania systemowe:
76
•
•
•
•
•
stosunek uzyskiwanych efektów ekologicznych do ponoszonych
nakładów,
poprawa stanu zdrowia obywateli, mierzonego przy pomocy takich
mierników jak długość życia, spadek umieralności niemowląt, spadek
zachorowalności,
zmniejszenie tempa przyrostu obszarów wyłączanych z rolniczego i
leśnego użytkowania dla potrzeb innych sektorów produkcji i usług
materialnych;
zakres i efekty działań edukacyjnych oraz stopień udziału
społeczeństwa w procesach decyzyjnych (ilość i rodzaje interwencji
społecznej, akcje, kampanie, udział mediów lokalnych, zaangażowanie
różnych grup/społeczności),
opracowywanie i realizacja przez grupy i organizacje pozarządowe
projektów na rzecz ochrony środowiska.
Decyzja o przyjęciu liczby i rodzajach wskaźników jest decyzją ustalającą
określony system oceny przyjętej polityki ochrony środowiska w gminie. Oprócz
ich doboru konieczne jest ustalenie sposobu ich agregacji, a następnie
interpretacji.
77
SPIS TABEL
Tabela 1. Struktura dochodów z podziałem na dochody własne i subwencje w latach
1999-2003 oraz plan na 2004 [w procentach] ....................................................20
Tabela 2. Wydatki inwestycyjne w latach 1999-2003 oraz plan na 2004 [w procentach]
.........................................................................................................................21
Tabela 3. Planowane na 2004 rok przychody i wydatki GFOŚiGW w Mielniku ...........22
Tabela 4. Powierzchnia ewidencyjna i kierunki wykorzystania powierzchni w gminie
Mielnik w 2002 roku .........................................................................................24
Tabela 5. Powierzchnia obszarów chronionych w gminie Mielnik w 2001 r. ...............25
Tabela 6. Pomniki przyrody w gminie Mielnik ...........................................................26
Tabela 7. Struktura bonitacyjna gruntów ornych (w procentach) ..............................27
Tabela 8. Struktura bonitacyjna użytków zielonych (w procentach) ...........................27
Tabela 9. Powierzchnia lasów ochronnych w nadleśnictwie Nurzec (w ha) .................29
Tabela 10. Wybrane informacje o lasach prywatnych i gminnych gminy Mielnik w 2001
r. ......................................................................................................................30
Tabela 11. Złoża kopalin w gminie Mielnik................................................................31
Tabela 12. Stężenie zanieczyszczeń w powietrzu na stacji pomiarowej w Bielsku
Podlaskim w latach 1997-2001..........................................................................32
Tabela 13. Emisja zanieczyszczeń powietrza na obszarze gminy Mielnik z dużych
źródeł stacjonarnych w 2002 i 2003 r. (w Mg/rok) ............................................34
Tabela. 14. Ilość zużytego paliwa w poszczególnych źródłach spalania paliw na terenie
gminy Mielnik ...................................................................................................35
Tabela 15. Ilość zanieczyszczeń odprowadzonych do powietrza z małych źródeł
spalania paliw w gminie Mielnik w 2002 i 2003 r. ..............................................35
Tabela 16. Ilość ścieków produkowanych w PERN „Przyjaźń” w 2002 i 2003 r. i
wprowadzanych do wód powierzchniowych ........................................................36
Tabela 17. Zużycie wody przez poszczególne jednostki organizacyjne w gminie Mielnik
w 2002 i 2003 r. w m3/dobę ..............................................................................43
Tabela 18. Zadania własne Urzędu Gminy w Mielniku ..............................................56
Tabela 15. Zadania koordynowane ...........................................................................59
Tabela 20. Nakłady gminy Mielnik na ochronę środowiska w latach 2004 – 2007 wg
kierunków inwestowania – zadania własne (w tys. zł) .........................................73
78
SPIS SCHEMATÓW
Schemat 1. Położenie gminy Mielnik w powiecie siemiatyckim ..................................14
Schemat 2. Liczba mieszkańców w gminie Mielnik w latach 1990-2003 ....................15
Schemat 3. Zmiana liczby ludności w stosunku do roku poprzedniego w gminie
Mielnik (zmiana w osobach)..............................................................................15
Schemat 4. Przyrost naturalny w gminie Mielnik w latach 1995-2002.......................16
Schemat 5. Struktura pracujących w gminie Mielnik ................................................17
Schemat 6. Licba pracujących w gminie Mielnik w 1995, 1999 i 2002 r. ...................17
Schemat 7. Liczba jednostek zarejestrowanych w systemie REGON w gminie Mielnik w
latach 1999-2002..............................................................................................18
Schemat 8. Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD w 2002 r. w gminie Mielnik
.........................................................................................................................18
Schemat 9. Dochody i wydatki gminy Mielnik w latach 2000-2003 oraz plan na 2004
r. i prognoza do 2008 r. (ceny stałe w tys. zł z 2003 roku) ..................................19
Schemat 10. Struktura dochodów gminy Mielnik w latach 1999-2003 oraz plan na
2004 [w procentach]..........................................................................................20
Schemat 11. Wielkość wydatków GFOŚiGW w Mielniku w latach 2001-2003 oraz plan
na 2004 (w zł) ...................................................................................................21
Schemat 12. Rozkład wieku drzewostanów w nadleśnictwie Nurzec (w %) .................30
Schemat 13. Emisja zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza w gminie Mielnik w
latach 2002 i 2003 (w Mg) .................................................................................33
Schemat 14. Długości sieci wodociągowej w gminie Mielnik w latach 1995-2003 (w km)
.........................................................................................................................44
79
LITERATURA
1.
Ankieta – przeprowadzona
w kwietniu 2004 r.
w
jednostkach
organizacyjnych
gminy
2.
Biesiacki A. Kuś J., Ocena obszarów o zróżnicowanej przydatności do
produkcji rolnej, Cz.I, IUNG, Puławy 2002.Bilans zasobów kopalin i wód
podziemnych w Polsce wg stanu na 31 XII 2001, Państwowy Instytut
Geologiczny, Warszawa, 2001.
3.
Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju - Polska
2025; Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa 2000.
4.
II Polityka Ekologiczna Państwa, Warszawa, 2001.
5. Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu siemiatyckiego,
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku, październik
2002.
6.
Kistowski M., Staszek W.: Poradnik do opracowania gminnego i
powiatowego programu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska,
pomorski Urząd Wojewódzki Wydział Ochrony Środowiska, Gdańsk 1999,
załącznik 2 s.2 (zmienione)
7.
Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2002.
8.
Koncepcja kanalizacji sanitarnej dla gminy Mielnik; Ekosan, Lublin 2003.
9.
Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju; Rządowe
Centrum Studiów Strategicznych, 2000.
10. Kontrakt wojewódzki, województwo podlaskie, Warszawa, 2001.
11. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności
biologicznej - projekt, Ministerstwo Środowiska, 2002.
12. Krajowa strategia ograniczenia emisji metali ciężkich i
zanieczyszczeń organicznych; Ministerstwo Środowiska, 1999.
trwałych
13. Krajowy plan gospodarki odpadami, Warszawa 2002.
14. Narodowa strategia edukacji ekologicznej; Ministerstwo Środowiska, 1998.
15. Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006; Ministerstwo
Środowiska, 2000.
16. Narodowa strategia rozwoju regionalnego; Ministerstwo Gospodarki, 2000.
17. Narodowy Plan Rozwoju (NPR), Ministerstwo Gospodarki, 2003.
18. Narodowy program przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej;
Komitet Integracji Europejskiej, 1998 (ze zmianami).
19. NATURA 2000 Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska,
Warszawa, 2002.
20. Ochrona środowiska i leśnictwo w województwie podlaskim w 2001 r.
Informacje i opracowania statystyczne, Urząd Statystyczny w Białymstoku,
Białystok 2002.
21. Ogólnie dostępne źródła internetowe.
80
22. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego, projekt,
Podlaskie Biuro Planowania Przestrzennego, Białystok, 2002
23. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2007-2010, Warszawa 2002.
24. Polityka leśna państwa (wraz z dokumentami uzupełniającymi, takimi jak
Krajowy program zwiększania lesistości, Strategia ochrony leśnej
różnorodności biologicznej i in.), Ministerstwo Środowiska, 1996.
25. Polityka transportowa państwa na lata 2001 - 2015 dla zrównoważonego
rozwoju kraju, Ministerstwo Infrastruktury, 2001.
26. Prognoza demograficzna ludności. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa
2001.
27. Program Ochrony Środowiska Powiatu Siemiatyckiego na lata 2003-2006,
Białystok 2003.
28. Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 20032006, Białystok 2003.
29. Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych
na terytorium Polski; Rada Ministrów 2002.
30. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002 2010.
31. Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa;
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 1999.
32. Strategia ochrony
Środowiska, 1996.
leśnej
różnorodności
biologicznej,
Ministerstwo
33. Strategia rozwoju energetyki odnawialnej; Ministerstwo Środowiska, 2000.
34. Strategia rozwoju turystyki w latach 2001-2006; Ministerstwo Gospodarki,
2001
35. Strategia rozwoju turystyki województwa podlaskiego, 2002
36. Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego,
37. Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 1998.
i
obszarów
wiejskich,
38. Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami, Białystok 2003.
39. Wskaźniki emisji substancji zanieczyszczających wprowadzanych do
powietrza z procesów energetycznego spalania paliw, Materiały
informacyjno-instruktażowe, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 1996.
40. Wytyczne dla Planów Gospodarki Odpadami na szczeblu Gmin/Powiatów opracowane przez Ministerstwo Środowiska.
41. Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu
regionalnym i lokalnym – opracowane przez Ministerstwo Środowiska.
42. Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku, Ministerstwo
Gospodarki, 2000.
81

program ochrony środowiska

Transkrypt

Podobne dokumenty

Propozycje i wnioski zgłaszane podczas konsultacji społecznych

Zestawienie ofert- przewóz autobusem grupy osób

zapytanie cenowe - Urząd Gminy Mielnik

ogłoszenie o naborze - Urząd Gminy Mielnik

20090227151236konkurs ofert-sport

Uwaga Mieszkańcy GMINY MIELNIK zmiana harmonogramu

treść ogłoszenia - Urząd Gminy Mielnik

Bruk morenowy w Mielniku

REGULAMIN KONKURSU Konkurs urbanistyczno