Dzieje filozofii europejskiej w XV wieku

SPIS TRESCI
Str.
11
Przedmowa do tomu II .
I. WIEDZA i METODY JEJ ZDOBYCIA .
1. Problem dynamizmu wiedzy. Zaostrzone kryteria wiedzy; jej encyklopedycznose.
2. Apoteoza wiedzy i wzrastaj1!ca postawa krytycyzmu i nieufnosci wobec niej
3. Wiedza a wiara. Pocz1!tki wiedzy czysto przyrodzonej. Problem rozr6:i:nienia
czy "rozwodu" obu dziedzin. Sprowadzanie wiary do wiedzy; wzrost sceptycyzmu.
4. Wzrastaj1!cy pluralizm metodologiczny i zwi~kszaj1!ce si~ znar.zenie metody
w nauce. przemiany sensu powag.
5. Doskonalenie si~ metod nauk przyrodniczych. Doswiadczenie i eksperyment.
Rola matematyki.
6. Pocz1!tki stosowania metod filologiczno-historycznych i krytycyzmu w badaniach tekstowych.
II. NAUKA: PODZIAL I KONCEPCJA
1. Jednose i wielose nauk. Filozofia a nauki szczeg61owe. R6zne podzialy nauk. .
2. Refleksja metanaukowa. przedmiot i wartose poszczeg6lnych nauk. Pogl1!dy
na r6:i:norodne powi¥allia i funkcje nauki. .
3. Post~puj1!ca emancypacja nauk przyrodniczych. R6me aspekty i uwarunkowania tego procesu. .
4. Napi~cie mi~dzy scjentyzmcm a.humanizmem. R6znc typy i uwarunkowania
tego napi~cia.
III. NAUKA: SPOR 0
PIERWSZENSTWO
1. Sytuacja intelektualna na wydzialach sztuk wyzwolonych. Stosunki z innymi
wydzialami. Tok studi6w. Sztuki w srodowiskach pozauniwersyteckich. Proces emancypacji sztuk i wzrostu ich godnosci. .
2. Rozw6j Quadrivium i stan dyscyplin kwadrywialnych w 6wczesnym nauczaniu. Usamodzielnianie si~ tych dyscyplin. .
3. Medycyna. R6:i:ne jej koncepcje i powi1!zania z innymi naukami i z magi1!.
Ranga medycyny wsr6d nauk.
4. Pocz1!tki nauk historycznych. Przyczyny wyodr~bniania si~ tych nauk i formy
ich uprawiania. Praktycystyczne rozumienie historii. Przejawy historiozofii.
5. Nauka prawa. Kanonisci legisci. Prawo a retoryka. R6zne koncepcje stu.'
di6w prawniczych.
15
15
19
23
32
44
52
61
61
70
78
89
96
96
108
113
125
136
6. Wspo!zawodnict\\·o nauk 0 pierwsze miejsce. Zasady tych sporow. Wloska
kontrowersja mi~dzy prawem a medycynq i mi~dzy prawem a filozofiq.
Problem naczelnego miejsca: teologii, metafizyki, nauki 0 duszy, fizyki, filologii.
IV. DIALEKTYKA A RETORYKA.
.
154
1. Stan dialektyki czyli logiki u schy!ku sredniowiecza. Podr~cZlliki. Problematyka. Powiqzania z innymi naukami.
2. Terminizm i inne orientacje w logice. Spory mi~dzy nil1li. Przeciwstawienie
logiki teoretycznej i praktycznej (retoryki).
3. Calculationes w Anglii i we W!oszech; walka z tylll nurtem. Rozprzestrzenianie si~ logiki terministycznej. .
4. Front walki z terministycznq koncepcjq dialektyki. Tendencje do podporzqdkowania dialektyki retoryce. .
5. Wielopostaciowosc antydialektyzmu.
6. Wplyw renesansu filologii na filozofi~. Owczesne rozumienie filologii. Osrodki
jej studiow; opory i kontrowersje. Lacina, j~zyki narodowe, j~zyk hebrajski.
7. Antyteza gramatyki spekulatywnej i praktycznej. .
8. Nowa koncepcja retoryki jako logiki zycia praktycznego. Epistolografia. Cyceronianizm. Kulturotw6rcza i umoralniajqca funkcja retoryki. Jan Reuchlin..
V. FILOZOFIA I TEOLOGIA.
.
.
1. Wielorakie poglqdy na wzajemne stosunki mi~dzy filozofiq i teologiq.
Problem wieloznacZllosci filozofii, jej rozwoju i wartosci staroZytnej mysli
poganskiej. Filozofia Chrystusa. .
2. Rozprzestrzenianie si~ problematyki filozoficznej w r6znych dziedzinach
tw6rczosci. Filozofia a artes. Zachwianie si~ powagi filozofii
3. Typy powiqzan teologii z filozofiq zalezne od r6znych uj~c teologii jako wicdzy. Przeciwstawiajqce si~ sobie uj,<cia teologii. .
4. Sp6r 0 wyzszosc mi,<dzy teologiq poetyckq a dialektycZllq. Problem prymatu
teologii.
VI. WIEDZA UNIWERSALNA.
142
.
1. Wiedza uniwersalna w znaczeniu "klucza" otwierajqcego dost,<p do wszystkich
dziedzin wiedzy. R6zne propozycje takiej wiedzy uniwersalnej: teologia,
metafizyka, logika, optyka, matematyka, poezja, wiedza w zakresie sztuk
plastycznych.
2. Matematyka jako wiedza uniwersalna. Po!qczenie lllatematyki z poezjq. Matematyzm filozofii esencjalistycznych, teologii, mistyki, sztuk plastycznych..
3. Poezja jako wiedza powszechna. Rola poezji w teologii. Sp6r 0 poezj,<. Powolanie poezji i jej deformacje. Poezja a inne sztuki i umiej,<tnosci; jej
zwiilzek z matematykq. .
4. Leonardo da Vinci i jego scienza della pittura. .
5. Coluccio Salutati jego poglildy na rol,< poezji.
Wykaz literatury
Spis ilustracji
Skorowidz imienny
Skorowidz rzeczowy
Errata do tomu I .
154
172
178
186
191
200
217
228
251
251
264
276
286
293
293
298
314
327
339
353
371
373
385
403