Dzwonek - Szkoła Podstawowa nr 51

SZKOŁA PODSTAWOWA NR 51
IM. JANA PAWŁA II W LUBLINIE
Dzwonek
1863 - 2013
Gazetka Szkoły Podstawowej nr 51
w Lublinie
Nr 3 / 2012/2013
150. ROCZNICA
POWSTANIA STYCZNIOWEGO
W tym numerze:
To było w styczniu
W dzień dwudziesty drugi.
Powstanie Stycz- s. 2
niowe – w rocznicę
wybuchu
Powstał naród w całym kraju
Jak szeroki, długi.
Romuald Traugutt s. 3
– dyktator powstania
Lud wypędzić chciał Moskala
Największe bitwy s. 4
na Lubelszczyźnie
Z swej rodzinnej ziemi.
Pamięć o Powstaniu
Styczniowym
w Lublinie
s. 5
Pamięć o Powstaniu
Styczniowym
w naszej szkole
s. 6
Niech ojczyzny nam nie kalaPrzez mongolskie plemię.
Szli panowie , szedł lud miejski
W krwawy bój, w męczeństwo;
Szli duchowni i chłop wiejski,
Wierzyli w zwycięstwo.
M. Konopnicka
„Powstanie Styczniowe”.
POWSTANIE STYCZNIOWE – W ROCZNICĘ WYBUCHU
Powstanie Styczniowe – polskie powstanie
narodowe
przeciwko
Imperium
Rosyjskiemu, ogłoszone manifestem 22
stycznia 1863 wydanym w Warszawie przez
Tymczasowy
Rząd
Narodowy,
spowodowane
narastającym
rosyjskim
terrorem. Wybuchło 22 stycznia 1863 w
Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 w byłym
Wielkim Księstwie Litewskim, trwało do
jesieni 1864. Zasięgiem objęło tylko zabór
rosyjski: Królestwo Polskie oraz ziemie
zabrane – Litwę, Białoruś i część Ukrainy.
Było największym polskim powstaniem
narodowym, spotkało się z poparciem
międzynarodowej opinii publicznej. Miało
charakter wojny partyzanckiej, w której
stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. Mimo
początkowych sukcesów zakończyło się
klęską powstańców, z których kilkadziesiąt
tysięcy zostało zabitych w walkach, blisko 1
tys. straconych, ok. 38 tys. skazanych na
katorgę lub zesłanych na Syberię, a ok. 10
tys.
wyemigrowało.
Wilno
zostało
spacyfikowane przez oddziały Murawjowa
Wieszatiela.
Po upadku powstania Kraj i Litwa pogrążyły
się w żałobie narodowej. W roku 1867
zniesiono autonomię Królestwa Polskiego,
jego nazwę i budżet, w 1869 zlikwidowano
Szkołę Główną Warszawską, w latach 1869–
1870 setkom miast wspierających powstanie
odebrano prawa miejskie doprowadzając je
tym samym do upadku, w roku 1874
zniesiono urząd namiestnika, w 1886
zlikwidowano Bank Polski. Skasowano
klasztory
katolickie
w
Królestwie,
skonfiskowano
ok.
1600
majątków
ziemskich
i
rozpoczęto
intensywną
rusyfikację ziem polskich. Po stłumieniu
powstania znaczna część społeczeństwa
Królestwa i Litwy uznała dalszą walkę
zbrojną z zaborcą rosyjskim za bezcelową i
zwróciła się ku pracy organicznej.
Powstanie
przyczyniło
się
do
korzystniejszego niż w dwóch pozostałych
zaborach
uwłaszczenia
chłopów.
Pozostawiło trwały ślad w polskiej
literaturze (Orzeszkowa – Nad Niemnem,
Dąbrowska – Noce i dnie, Żeromski −
Wierna rzeka) i sztuce (Grottger – Polonia i
Lithuania, Matejko – Polonia) XIX i XX
wieku w kraju, na Litwie i na Białorusi.
ROMUALD TRAUGUTT (1826-1864) - DYKTATOR POWSTANIA
Urodził się 16 stycznia 1826 r. w Szostakowie,
miejscowości leżącej wówczas w guberni
grodzieńskiej, a obecnie na Białorusi. Patriotyzm
zaszczepiła w nim babka Justyna Błocka.
Podczas Wiosny Ludów, w
1849 r. już, jako oficer armii
rosyjskiej dowodzonej przez
generała Iwana Paskiewicza
wspomagał
Austrię
w
tłumieniu
powstania
węgierskiego.
W 1852 r., po powrocie
do Królestwa Polskiego,
ożenił się z córką jubilera
Anną
Pikiel.
Młodzi
zamieszkali w Żelechowie.
Podczas wojny rosyjskotureckiej w 1853 r. Traugutt
służył na Krymie, gdzie
m.in. fortyfikował twierdzę
Silistra i brał udział w
walkach o Sewastopol. W
trzy lata później został
skierowany do Charkowa, a
następnie do Petersburga.
Tam wykładał w wyższej szkole wojskowej.
Śmierć żony i dwójki dzieci na przełomie
lat 1859 i 1860 skończyła się dla niego
załamaniem nerwowym. W roku 1862 r.
Traugutt w stopniu podpułkownika odszedł
z wojska. Ożenił się z krewną Tadeusza
Kościuszki, Antoniną Kościuszkówną.
Po wybuchu powstania na Litwie w
marcu 1863 r., odmawiał przyjęcia
dowództwa nad lokalnymi oddziałami. Do
powstańców dołączył dopiero w kwietniu.
Stanął na czele oddziału kobryńskiego.
Wtedy też przebywał w majątku Elizy
Orzeszkowej k. Kobrynia
W sierpniu 1863 r. Traugutt opuścił
swoje zgrupowanie i udał się do Warszawy,
gdzie oddał się do dyspozycji Wydziału
Wojny Rządu Narodowego.15 sierpnia
mianowano go generałem i wysłano do
Paryża, gdzie bez powodzenia poszukiwał
wsparcia dla powstania. Po powrocie 17
października 1863 r. przyjął funkcję
dyktatora powstania. Ukrywał się pod
pseudonimem Michał Czarnecki.
Podjął zdecydowane działania - odsunął
grupę nieudolnych polityków i dowódców,
zreorganizował struktury administracyjne i
wojskowe podziemnego państwa. Starał się
przekształcić luźne oddziały partyzanckie w
regularne
wojsko.
Wprowadził jednolitą
organizację
wojska
tworząc 5 korpusów.
Dekretem z 27 grudnia
1863
r.
powołał
specjalny
organ
administracyjnosądowy
mający
nadzorować wcielanie
w
życie
wcześniejszych
postanowień
Rządu
Narodowego
o
uwłaszczeniu chłopów.
Przygotował koncepcję
powołania pospolitego
ruszenia i mobilizacji
całego społeczeństwa
do walki z Rosją.
Zaktywizował
działalność
dyplomatyczną - szukając poparcia dla
sprawy polskiej.
W nocy z 10 na 11 kwietnia 1864 r. na
skutek
denuncjacji
rosyjska
policja
aresztowała Traugutta w jego warszawskiej
kwaterze. Najpierw więziono go na
Pawiaku, a następnie przewieziono do X
Pawilonu Cytadeli Warszawskiej. Podczas
śledztwa nie zdradził towarzyszy. To w
czasie jednego z przesłuchań miał
powiedzieć: "Idea narodowości jest tak
potężną i czyni tak wielkie postępy w
Europie, że ją nic nie pokona".
19 lipca 1864 r. rosyjski sąd wojskowy
skazał Romualda Traugutta na śmierć przez
powieszenie. Wyrok wykonano na stokach
Cytadeli Warszawskiej 5 sierpnia 1864 r. o
godz. 10. Tuż przed egzekucją, której
towarzyszył 30-tysięczny tłum, dyktator
ucałował krzyż. Razem z Trauguttem
stracono innych uczestników powstania Rafała Krajewskiego, Józefa Toczyskiego,
Romana Żulińskiego i Jana Jeziorańskiego
NAJWIĘKSZE BITWY NA LUBELSZCZYŹNIE
Bitwa pod Żyrzynem – bitwa stoczona w dniu 8
sierpnia 1863 w trakcie powstania styczniowego.
Kilka oddziałów powstańczych pod
dowództwem Michała Heidenreich-Kruka
mających przewagę liczebną lecz słabo
uzbrojonych odniosło zwycięstwo nad wojskami
rosyjskimi. Bitwie oraz zdarzeniom ją
poprzedzającym poświęcone jest
opowiadanie Jarosława
Iwaszkiewicza zatytułowane "Haydenreich",
napisane w maju 1963, które autor zadedykował
pamięci swego ojca i stryja, Bolesława i
Zygmunta Iwaszkiewiczów, uczestników
powstania styczniowego 1863 r Jako
osiemnastoletni student Szkoły Rolniczo-Leśnej
w Puławach w bitwie pod Żyrzynem brał udział
Adam Chmielowski, późniejszy Św. Brat
Albert.
Bitwa pod Fajsławicami – stoczona 24
(700–800 ludzi) dowodzony przez
pułkownika Marcina „Lelewela”
Borelowskiego, do którego dołączył 400osobowy oddział Kajetana „Ćwieka”
Cieszkowskiego, z wojskami rosyjskimi pod
dowództwem majora Sternberga (różne
źródła podają od 3000 do 4000 żołnierzy).
Oddziały rosyjskie składały się z 5 rot
piechoty, szwadronu dragonów oraz dwóch
sotni Kozaków. Rosjanie posiadali też
cztery działa. Bitwa zakończyła się
niewątpliwym zwycięstwem, choć
okupionym dużymi stratami. Poległo w
czasie walki 35 powstańców, a w szpitalu
zmarło kolejnych 17. Rannych zostało
ponad 100. Rosjanie stracili ponad 360
zabitych i rannych żołnierzy. Powstańcy
zostali pochowani we wspólnej mogile w
pobliżu miejsca bitwy. Oddzielnie został
sierpnia 1863 pod Fajsławicami w
pochowany węgierski bohater major
czasie powstania styczniowego. Było to
Edward Nyary.
jedno z najkrwawszych starć wojsk
powstańczych z armią rosyjską w 1863.
Oddział powstańców pod dowództwem
gen. Michała Heydenreicha Kruka w sile
ok. 1 500 ludzi został rozbity przez dwie
kolumny wojsk rosyjskich dowodzone przez
Emanowa i Sołłohuba liczące ok. 3 000 ludzi
i 6 dział.
Bitwa pod Kockiem – bitwa rozegrana 25
grudnia 1863 roku na ulicach Kocka,
stoczona przez uczestników powstania
styczniowego przeciw rosyjskim wojskom.
Klęskę poniosły połączone oddziały
z Lubelszczyzny dowodzone przez
generała Michała Heydenreicha "Kruka".
Bitwa pod Panasówką
– jedna z największych bitew powstania
styczniowego, stoczona 3 września
1863 pod Panasówką przez oddział
Herb powstańczy: Polska (Orzeł Biały), Litwa
(Pogoń) i Ruś (Michał Archanioł)
PAMIĘĆ O POWSTANIU STYCZNIOWYM W LUBLINIE
Ulice
W dzielnicy Konstantynów
 Powstania Styczniowego
 Józefa Barszczewskiego
 Tadeusza Błońskiego
 Kazimierza Bogdanowicza
 Marcina Borelowskiego
 Ks. Stanisława Brzóski
 Kajetana Cieszkowskiego
 Władysława Czarkowskiego
 Mariana Dubieckiego
 Leona Frankowskiego
 Józefa Hauke-Bosaka
 Józefa Jankowskiego
 Antoniego Jeziorańskiego
 Rafała Krajewskiego
 Michała Kruka-Heydenreicha
 Józefa Molickiego
 Pawła Parady
 Ks. Baltazara Paśnikowskiego
 Anny Henryki Pustowojtówny
 Kazimierza Rogińskiego
 Mieczysława Romanowskiego
 Władysława Ruckiego
 Józefa Toczyskiego
 Romana Żulińskiego
Głaz z tablicą pamiątkową poświęcony
uczestnikom powstania 1863 zlokalizowany
w miejscu straceń dokonanych przez władze
carskie. Lublin, ul. Langiewicza.
W dzielnicy śródmiejskiej

Mariana Langiewicza

Henryka Wiercińskiego
W dzielnicy Dziesiąta

Brata Alberta

Aleksandra Gierymskiego

Artura Grottgera

Romualda Traugutta
Pomniki

Głaz z tablicą pamiątkową poświęcony
uczestnikom powstania 1863
zlokalizowany w miejscu straceń
dokonanych przez władze carskie przy
ul. Langiewicza.

Grobowiec Powstańców Styczniowych na
cmentarzy przy
ul. Lipowej, gdzie
pochowany jest m.in. Henryk
Wierciński, uczestnik powstania, Sybirak
i inicjator budowy grobowca,

Pomnik, upamiętniający 150. rocznicę
powstania styczniowego ma stanąć na
skwerze u zbiegu
ul. Bohaterów
Monte Cassino i alei Kraśnickiej
Mogiła powstańców styczniowych
na cmentarzu przy ul. Lipowej
w Lublinie
PAMIĘĆ O POWSTANIU STYCZNIOWYM W NASZEJ SZKOLE
Rok 2013 został ogłoszony przez Senat Rokiem Powstania Styczniowego.
W naszej szkole także chcemy upamiętnić uczestników powstania i ich poświęcenie.
W związku z obchodami 150 rocznicy Powstania Styczniowego zaplanowano następujące działania:
1.Wystawa prac uczniów inspirowana pieśniami patriotycznymi z okresu Powstania Styczniowego –
korytarz szkolny i Miejska Biblioteka Publiczna, Filia nr 35.
2. Oddanie hołdu pamięci ofiarom Powstania Styczniowego poprzez zapalenie zniczy przy mogile
Powstańców Styczniowych na cmentarzu przy ulicy Lipowej.
3. Zapalenia znicza pamięci w szkole przy wystawie 22.01.2013r.
4. Gazetka informacyjna na korytarzu szkolnym poświęcona wiedzy historycznej
o Powstaniu Styczniowym
5. Szkolny konkurs wiedzy historycznej pod hasłem „Powstanie Styczniowe-świadectwo miłości
Ojczyzny”.
6. Szkolny konkurs plastyczny „Powstanie Styczniowe”
7. Szkolny konkurs na wykonanie prezentacji multimedialnej na temat „Powstanie
Styczniowe – świadectwo miłości Ojczyzny”.
8.Wydanie okazjonalnego numeru szkolnej gazetki „Dzwonek” poświęconego wiadomościom
o Powstaniu Styczniowym.
9. Uroczysta akademia pt. „W hołdzie poległym za Ojczyznę”.
Redakcja: A. Lange, S. Wiracka, E. Grabarczuk , oprac. graficzne : S. Wiracka
Informacje zawarte w gazetce pochodzą z następujących stron internetowych : www.wikipedia.pl, www.dzieje.pl