Rachunek kosztów działań -ABC Rachunek kosztów działań ABC

Rachunek kosztów działań -ABC
Rachunek kosztów działań ABC (Activity Based Costing – ABC) jest systemem rachunku kosztów
przystosowanym do zarządzania przebiegiem procesu gospodarczego w układzie działań. Istotą abc jest większe
powiązanie ponoszonych kosztów, a zwłaszcza kosztów pośrednich (z uwagi na wzrost udziału tych kosztów w
kosztach całkowitych), z przyczynami ich powstawania.
W przedmiotowym systemie rachunku kosztów działań na leży wyjść z założenia, iż koszty w
przedsiębiorstwie powstają nie w wyniku wytwarzania określonego rodzaju produktów, lecz w wyniku wykonywania
różnego rodzaju działań wykonywanych przy produkcji tego produktu. Skutkuje to bardziej dokładnym rozliczaniem
kosztów pośrednich.
W ABC odchodzi się od uproszczonego rozliczania kosztów pośrednich między produkty na podstawie
jednego umownie przyjętego klucza rozliczeniowego. W systemie ABC uwzględnia się wiele różnych podstaw
rozliczenia kosztów pośrednich między produkty, które zazwyczaj nie kształtują się proporcjonalnie w stosunku
do wielkości produkcji.
Rozliczenie kosztów pośrednich odbywa się tu w przekroju działań, które powodują ponoszenie kosztów, a
nie w przekroju komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa, jak to się czyni przy tradycyjnym sposobie rozliczania
kosztów. Przez to koszty pośrednie są wykazywane z większą szczegółowością.
Podstawowym założeniem jest to, że proces gospodarczy obejmuje szereg odrębnych działań, które są
niezbędne do wytworzenia i sprzedaży produktów (wyrobów lub usług). Wykonanie tych działań powoduje
ponoszenie kosztów (czyli działania są pierwotną przyczyną powstawania kosztów) bezpośrednio lub pośrednio
związanymi z określonymi produktami.
Rachunek kosztów działań jest częścią koncepcji zarządzania, jaką jest zarządzanie kosztami działań –
Activity-Based Management, w skrócie ABM. Do najważniejszych narzędzi zarządzania kosztami działań zalicza się 1:
Analiza i planowanie działań,
Rachunek kosztów działań
Budżetowanie kosztów (związane z działaniami)
Sterowanie rentownością wg asortymentów produktów, grup klientów, obszarów sprzedaży,
Rekonstrukcja procesów gospodarczych (ang. Business Process Reengineering),
Systemy „działanie na czas” (ang. Just in Time)
Kalkulacja kosztów w rachunku kosztów działań
W procedurze kalkulacji kosztów w rachunku kosztów działań można wyróżnić kilka etapów2:
Przygotowanie map procesów i działań
Ustalenie zużytych zasobów i ich wielkości (kosztów zasobów)
Wybór nośników kosztów zasobów (nośników I stopnia)
Rozliczenie kosztów zasobów na działania (ustalenie kosztu działań)
Określenie obiektów, na które to koszty działań będą rozliczane,
1
E. Nowak, Rachunkowość zarządcza w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa 2011, s. 210
Wybór nośników kosztów działań (nośników II stopnia)
Ustalenie wielkości zapotrzebowania na działania przez poszczególne obiekty kosztów
Określenie stawek nośników kosztów działań
Rozliczenie kosztów działań na obiekty kosztów
Koszty poszczególnych działań określa się za pomocą odpowiednio rozliczonych kosztów zasobów na
zidentyfikowane działania. Dlatego też rachunek kosztów działań wymaga jednoczesnego wdrożenia w
przedsiębiorstwie zasobowego rachunku kosztów.
Zasoby – składniki ekonomiczne, którymi dysponuje przedsiębiorstwo i dzięki którym są wykonywane
poszczególne działania. Są nimi m. in. : zasoby ludzkie, budynki, budowle, maszyny i urządzenie, środki transportu,
środki pieniężne.
Nośniki kosztów zasobów (nośników I stopnia) – poprzez to pojęcie rozumie się najczęściej miarę ilości
zasobów wykorzystywanych do wykonania danego działania.
Nośniki kosztów działań (nośników kosztów działań) – poprzez to pojęcie rozumie się najczęściej miarę
ilości zasobów wykorzystywanych do wykonania danego działania.
Koszty działań rozlicza się najczęściej na następujące obiekty kosztów3:
Dostarczane materiały/podzespoły i ich dostawcy
Produkty/usługi
Zamówienia składane przez klientów
Klientów obsługiwanych przez przedsiębiorstwo
Kanały dystrybucji produktów/usług
Oddziały przedsiębiorstwa wyodrębnione pod względem regionalnym
Przedsiębiorstwo jako całość
KALKULACJA KOSZTÓW W ABC
Koszty pośrednie są ujmowane w przekroju poszczególnych działań, a potem są rozliczane na produkty przy
zastosowaniu odpowiednich kluczy rozliczeniowych – miar wielkości działań.
LITERATURA
[1] Nowak E, Rachunkowość zarządcza w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa 2011,
[2] Nowak E., Wierzbicki M., Rachunek kosztów. Modele i zastosowanie, PWE, Warszawa 2010
2
M. Wierzbicki, Rachunek kosztów działań, [w:] Rachunek kosztów. Modele i zastosowanie, PWE, Warszawa 2010, s.
178
3
Ibidem, s. 196