Nauka czytania dla chłopców. Problem edukacyjnej luki płci
Transkrypt
Nauka czytania dla chłopców. Problem edukacyjnej luki płci
ROBERT Bibliografia: Białecki I., Blumsztajn A., Cyngot D„ PISA — Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów. Część 1, Ośrodek Usług Pedagogicznych i Socjalnych ZNP, Warszawa 2003. Kompetencje kluczowe, Dyrekcja Generalna ds. Edukacji i Kultury, Eurydice, Warszawa 2005. Szurek M., Matematyka gionowo 2008. przy kominku, Wydawnictwo BTC, Le- Vidal, E. (red.), Równi ale różni. Perspektywy edukacji zróżnicowanej, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa 2007. MAZELANIK Nauka czytania dla chłopców. Problem edukacyjnej luki płci (education's gender gap) i propozycja metody stosowanej w szkole dla chłopców „Żagle" 1 60% studentów w USA to kobiety. Kobiety otrzymują rocznie 170 000 więcej tytułów bachelor niż mężczyźni. Statystycy, doprowadzając rozumowanie ad absurdum, ostrzegają: ostatni mężczyzna w USA otrzyma tytuł bachelor w 2068 roku. dr Michael Thompson Edukacyjna luka płci {educations gender gap) to istotna różnica w osiągnięciach edukacyjnych chłopców w porównaniu do dziewcząt. Chłopcy zwykle gorzej sobie radzą w szkole we wszystkich demokratycznych systemach edukacyjnych objętych badaniami międzynarodowymi. Przyczyn tego zjawiska jest wiele. Niniejsze opracowanie podejmuje kwestię umiejętności czytania jako najistotniejszego czynnika decydującego o sukcesie lub porażce szkolnej. Brak tej podstawowej umiejętności przekłada się na większość trudności w dalszym uczeniu się i staje się prawdziwą barierą dostępu przy nabywaniu kolejnych kompetencji. Znajduje to odzwierciedlenie w zestawieniu wyników 'Niniejszy tekst został wygłoszony na VII Zjeździe Pedagogicznym Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego w Toruniu (20-21.09.2010), a także opublikowany w skróconej wersji na portalu internetowym Wirtualne lekcje: http://www.wirtualnelekcje.pl/ciekawe-artykuly-nauka-czytania-dla-chlopcow (dostęp 18.08.2011). 69 uczniów słabo czytających z pozostałymi badanymi umiejętnościami, stopień korelacji pozwala umieścić czytanie na szczycie piramidy edukacyjnej, jako kompetencję kluczową. Różnica w osiągnięciach chłopców szczególnie wyraźnie uwidacznia się w czytaniu i pisaniu określanym terminem anglojęzycznym literacy, pojmowanym szeroko jako przetwarzanie informacji, rozumowanie, interpretacja i refleksja nad tekstem. We wszystkich krajach objętych międzynarodowymi badaniami umiejętności czytania (literacy) PISA i PERILS chłopcy zdecydowanie odstają od dziewczynek. Również w Polsce trend ogólnoświatowy się potwierdza m.in. w wynikach tzw. sprawdzianu szóstoklasisty. Czytanie jest jedną z najważniejszych kompetencji w procesie uczenia się, zdobywania dalszych kompetencji i w pracy zawodowej. Nie do przecenienia jest również wpływ czytania na pełny rozwój osoby i wejście w świat literatury, czyli rozwój człowieczeństwa. Narastająca frustracja słabiej radzących sobie w szkole chłopców na pewno nie pozostaje bez wpływu na smutne statystyki, z których wynika że, np. w USA na 100 dziewczynek usuniętych ze szkoły przypada 335 chłopców.2 Opis problemu Doświadczeni nauczyciele dobrze znają prawidłowość, zgodnie z którą dziewczynki wyprzedzają chłopców pod względem rozwoju umiejętności czytania. Naukowcy i le2 Por. online: http://nces.ed.gov/programs/digest/d04/tables/dt04_144. asp, dostęp 29.08.2011. 70 karze, szczególnie neurolodzy, w ciągu ostatnich kilkunastu lat potwierdzają to licznymi odkryciami opartymi na badaniach różnic w funkcjonowaniu mózgu, wzroku i słuchu obu płci.3 Wszystkie międzynarodowe i krajowe badania umiejętności uczniów, w tym również polskie, od lat potwierdzają istotną różnicę pomiędzy chłopcami i dziewczynkami w umiejętności szeroko rozumianego czytania. Badania PISA z lat 2000, 2003 i 2006 pokazują wzrastające różnice w wynikach czytania piętnastoletnich chłopców i dziewcząt. 4 Średnio dla krajów biorących udział w badaniach PISA w roku 2000 chłopcy zostawali w tyle za dziewczętami z różnicą 32 punktów, w 2003 dzieliły ich już 34 punkty, a badania z 2006 roku pokazują różnicę 38 punktów. W tym okresie średnie wyniki chłopców z czytania spadły średnio o 10 punktów.5 W grupie najlepiej czytających w roku w 2000 było 7% chłopców i 12% dziewcząt, w 2006 było odpowiednio 6% chłopców i 11% dziewcząt. 'Por. Archer J., Lloyd B., Sex and Gender, Cambridge University Press, Cambridge — New York 2002; Baron-Cohen. S., The Essentiai Difference: Men, Women and the Extreme Male Brain, Penguin — Basic Books, New York 2003; Gurian M„ Stevens K., The Minds of Boys: Saving Our Sons from Falling Behind in School and Life, Jossey-Bass. San Francisco 2005; Kimura D„ Pleć i poznanie, tłum. M. Kamińska. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006; Sax L., Why Gendet Matters, Doubleday, 2005; Sax L„ Boys Adrift. The Five Factors Driving the Growing Epidemic of Unmotivated Boys and Underachieving Younę Men, Basic Books, New York 2007. 4 OECD 2004, Learning for Tomorrow's World - First Results from PISA 2003, s. 285, online: www.oecd.org/dataoecd/l/60/34002216.pdf, dostęp 29.08.2011. 5 OECD 2007, PISA 2006 Science Competencies for Tomorrow's World vol. 1, s. 304, online www.sourceoecd.org/education/9789264040007 dostęp: 29.08.2011. 71 600 PISA 2006 — czytanie Dystans chłopców do dziewczynek 572 Wielka Brytania Polska Szczegółowe ujęcie wyników PISA 2006 w wybranych Finlandia krajach. Szczególny niepokój budzą dane o udziale chłopców w grupie najsłabiej czytających. We wszystkich krajach objętych badaniami PISA chłopcy wyraźnie dominują w grupie osiągającej najsłabsze rezultaty. W roku 2006 w dwunastu krajach chłopców osiągających wynik poniżej 400 punktów było dwa razy więcej niż dziewczynek, a w Finlandii i Islandii — trzy razy więcej.6 W grupie najsłabiej czytających w roku w 2000 było 22% chłopców i 13% dziewcząt, podczas gdy w 2006 odpowiednio 26% i 14%. W ciągu sześciu lat odsetek najsłabiej czytających chłopców wzrósł o 4 punkty procentowe, czterokrotnie w porównaniu z dziewczętami. 7 Płeć a wyniki sprawdzianu w latach 2002-2008 Wykres poniżej może pomóc w zobrazowaniu rozwoju tegc zjawiska w czasie. Dane na wykresie pokazują na przykładzii szkół w Wielkiej Brytanii, jak powstawał dystans chłopcóv do dziewczynek w zdawaniu pięciu przedmiotów z GCSE n< poziomie A-C (zazwyczaj zdawane w wieku lat 15-16) w la tach 1963-2008. Od ponad piętnastu lat luka utrzymuje si< na podobnym poziomie dziesięciu punktów procentowych.' W Polsce różnica w wynikach chłopców i dziwcząt jest widoczna przykładowo w wynikach sprawdzianu szóstoklasisty. Porównanie wyników z lat 2002-2008 potwierdza utrzymujący się dystans. 8 Problem edukacyjnej luki płci (educations gender gap) nie jest jeszcze dokładnie zbadany w ujęciu historycznym. 20% Tamże, s. 286. 7 OECD 2009, Equally prepared for life? Howl5-year old boys and girls perform in school, s. 17, online www.sourceoecd.org/education/ 9789264063945, dostęp 29.08.2011. "Centralna Komisja Egzaminacyjna 2008, Osiągnięcia uczniów kończących szkołę podstawową. Sprawozdanie ze sprawdzianu 2008, s.l 1, online: http://cke.edu.pl/index.php?option=content&task=view&id= 136&Itemid= 107, dostęp 29.08.2011. 72 10% —I.—l'—It—I.—l'—I — , I— . I —1 — . I — . I •—I.—•—I,—I ^ H — . H M rsl (N 'Department for Business, Innovation and Skills, Universities and Skills UK 2008. Gender Gaps in Higher Education Participation, s. 5, online www.dius.gov.uk/research, dostęp 29.08.2011. 72 Dla zilustrowania skali różnic warto przytoczyć dane Departamentu Edukacji USA, potwierdzające od lat podobne dysproporcje. Średnio na każde 100 dziewcząt z zakłóceniami mowy przypada odpowiednio 147 chłopców, na 100 dziewcząt z tzw. specjalnymi potrzebami edukacyjnymi — 217 chłopców, a z zakłóceniami emocjonalnymi — 324 chłopców.10 ła jako ważny element w procesie edukacji podejmuje prób lepszej odpowiedzi na wyzwania, które stawiają jej szczegół nie chłopcy. Istotne różnice w szybkości rozwoju chłopcóv i dziewczynek wymagają zróżnicowania metod pracy i dosto sowania ich do specyficznych wymagań, szczególnie chłopców Swoista metoda „Żagli", oparta o pięcioletnie doświad czenia własne i wieloletnie doświadczenia ponad dwustt szkół męskich na całym świecie, składa się z szeregu działai w dwóch zasadniczych kierunkach: 1) dostosowania szkoły i pracy nauczycieli do specyficznycl potrzeb chłopców, 2) ścisłej współpracy z rodziną, nastawionej na zaangażowa nie ojca w edukację syna. W 2008 r. w Polsce wśród szóstoklasistów z dysleksją znacząco przeważali chłopcy (ponad 70%) w stosunku do dziewcząt (poniżej 30%). Tendencję tę potwierdzają ogólnopolskie i światowe dane, z których wynika, że dysleksją występuje czterokrotnie częściej u chłopców niż u dziewcząt." Doświadczenia Szkoły „Żagle" Wzrastająca świadomość różnic pomiędzy uczniami i uczennicami przekłada się na lepsze dostosowywanie sposobów i środowiska uczenia się do potrzeb dzieci. Również szkol0 Por. online: http://www.iteachilearn.com/uh/meisgeier/statsgov20gender.htm, [dostęp 29.08.2011 - strona zmieniona - dop.red.]. "Por. Bogdanowicz M„ O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu, Wydawnictwo Popularnonaukowe LINEA, Lublin 1994. 74 Szkoła „Żagle" z założenia pomaga rodzicom w edukacj ich synów. Rola nauczyciela polega głównie na wspomaga niu profesjonalną wiedzą pracy rodziców oraz wyposażenii ucznia w techniki szeroko rozumianego czytania oraz pomoc1 w rozwijaniu tych technik. Rola rodziców, szczególnie ojca zakłada znacznie trudniejsze zadanie zachęcania do czytani; i wychowania synów w taki sposób, aby stawali się osiągają cymi sukces i zadowolonymi z siebie czytelnikami. Innym słowy, nauczyciel otwiera drzwi do świata literatury, ale zapa i siłę do podążania w głąb przekazuje tata, który jest równie; przewodnikiem i towarzyszem w tej wspaniałej przygodzie. Lepsze dostosowanie szkoły do potrzeb uczniów jest kie runkiem popieranym przez znakomitą większość uczestni ków systemu edukacji. Chłopcy w zakresie nauki czytani, mogą lepiej opanowywać te kluczowe kompetencje, o ile uwzględnimy ich swoisty styl funkcjonowania i uczenia się. Naukę w „Żaglach" podejmują chłopcy sześcioletni W większości są to dzieci już potrafiące czytać. Istnieje jed nak zawsze grupa dzieci nieczytających lub słabo przygo towanych do nauki czytania. Rola nauczyciela, szczególni« w klasie przygotowującej, obejmuje naukę lub rozwój umie 75 jętności czytania oraz diagnozowanie deficytów, szczególnie dysleksji, i ich wyrównywanie. Na początkowym etapie uczenia czytania wobec większości uczniów stosowana jest metoda analityczno-syntetyczna o charakterze funkcjonalnym. Pomocniczo stosowane są również metoda fonetyczno-literowo-barwna oraz metoda symultaniczno-sekwencyjna. Metody mają znaczenie drugorzędne, najważniejsze jest różnicowanie i stosowanie technik i strategii właściwych dla chłopców. Oczywiście wiele z tych strategii może przynosić dobre rezultaty również w grupach mieszanych. Organizacja szkoły uwzględniająca potrzeby chłopców Doświadczenia poniższe dotyczą aspektów takich jak: oświetlenie, nagłośnienie, przestrzeń klasowa, ekspozycja pomocy wizualnych, organizacja biblioteki, plan lekcji i skala oceniania. Wzrok — chłopcy w większości widzą gorzej niż dziewczynki, szczególnie dotyczy to kształtów i kolorów, natomiast lepiej rejestrują ruch, dlatego powinni mieć lepiej oświetlone miejsce pracy i miejsca ekspozycji pomocy wizualnych w klasie. Klasa, korytarz, podwórko szkolne są dobrym miejscem ekspozycji pomocy wizualnych. Pomoce wizualne pomagają chłopcom uczyć się, o ile są dla nich widoczne. Używanie pomocy multimedialnych wzbudza szczególnie zainteresowanie chłopców Słuch — chłopcy również gorzej słyszą, powinni siedzieć blisko mówiącego lub źródła dźwięku, właściwie rozstawione w klasie głośniki powinny pomóc większości chłopców i umożliwiać zrozumienie mówiącego. 76 Ruch i aktywność fizyczna jest w tym wieku dla chłopcó\ najlepszym kanałem komunikacji z otoczeniem. Miejsc pracy powinno uwzględniać tę potrzebę i umożliwiać czę ste przerwy śródlekcyjne podczas wysiłku umysłowegc Gimnastyka prowadzona przy muzyce może być połączo na z rymowaniem i uczeniem się na pamięć. Prowadząc zajęcia nauczyciel musi zadbać o bezpieczeństwo uczniów przewidując odpowiednio wcześniej rozwój dynamiki ta kich zajęć. Dobrze sprawdza się powierzanie prowadzę nia zajęć z gimnastyki uczniom. Ćwiczenia nie powinn; trwać dłużej niż 4-8 minut. Można ćwiczeniami wzmac niać i uatrakcyjniać materiał lekcyjny, np. pokazując sob; znaki interpunkcyjne. Pomoce dydaktyczne, którym chłopcy mogą manipulować, takie jak kalendarze, zegan lub pogodynki, powinny być w zasięgu i na wysokość manipulacyjnej uczniów Biblioteka — zapewnienie swobodnego dostępu do ksią żek pomaga zarazić chłopców czytaniem. Zasada „dziec są ważniejsze niż książki" w praktyce oznacza swobodny dostęp do książek na półkach, w klasie, na korytarzu, be; kart i wypożyczania, raczej według systemu domowegc niż bibliotecznego. Zawartość biblioteki powinna w większości być zgodna z zainteresowaniami uczniów, zawierać również mało ambitne komiksy, zeszyty ilustrowane, gazety, kolekcje piłkarzy, żołnierzy itp. Materiały podejrzane w zwykłych szkołach często mogą stanowić dobry punki startu dla młodych czytelników. Własne książki — każdy uczeń przynosi do szkoły kilka książek w języku polskim i angielskim oraz w miarę możliwości hiszpańskim. Książki są omawiane przez „promotora", tzn. właściciela, na lekcjach i polecane kolegom z klasy. 77 Plan lekcji — przewiduje więcej czasu na naukę czytania i na samodzielne czytanie niż w szkołach mieszanych. Nauka czytania jako najważniejszy aspekt edukacji wczesnoszkolnej powinna znajdować priorytetowe miejsce w rozkładzie zajęć w planie lekcji. W „Żaglach" oprócz lekcji czytania, które zajmują ok. 5-7 lekcji tygodniowo, chłopcy czytają podczas zajęć szkolnych przez trzydzieści minut dziennie, tj. ponad 3 lekcje tygodniowo. Łącznie czas czytania i nauki czytania zbliża się do 10 lekcji tygodniowo i stanowi ponad 30% wszystkich zajęć. Skala ocen jest dostosowana do rozwoju umiejętności językowych chłopców (rok lub dwa w tyle za dziewczynkami), szczególnie dotyczy to słabszych uczniów. Takie podejście daje poczucie bezpieczeństwa, ponieważ każdy może się rozwijać w swoim tempie i nie ma presji lepszych. Porównywanie z dziewczynkami i zdolniejszymi chłopcami w klasie często prowadzi do zniechęcenia i ucieczki od wysiłku. Wzór osobowy — nauczyciele-mężczyźni i ojcowie uczniów „Żagli" czytają. Synowie wzorują się na ojcach i nauczycielach, po prostu naśladując ich. Zapewnienie chłopcom widoku czytających książki mężczyzn wzmacnia w nich postawę czytelnika i przełamuje stereotypowe myślenie, że czytanie to nie jest „męska rzecz". Materiał Kluczową rolę w uczeniu czytania u chłopców odgrywa materiał. Większość chłopców chętniej od lektur szkolnych czyta albumy piłkarskie FIFA ze swoimi idolami Ligi Mistrzów, opakowania płatków śniadaniowych lub komiksy. Materiał proponowany w programach dla grup mieszanych (koedukacyjnych) w większości nie jest w stanie przyciągnąć 78 uwagi i pobudzić wyobraźni chłopców, szczególnie tych wystawionych na intensywne oddziaływanie gier wideo. Chłopcy, szukając przygód i efektów specjalnych w lekturach, częściej znajdują poprawne, ale nudzące opowieści dla dziewczynek. Wewnętrzny opór pokonują przez pierwsze lata siłą sympatii do swojego nauczyciela, dla którego są w stanie wiele znieść. Niestety, nie można nawet powiedzieć, że ich zapał do czytania gaśnie z roku na rok — oni nigdy go nie mieli. Jeśli rodzicom i nauczycielom nie uda się skorygować tego problemu, nasi synowie będą prawdopodobnie słabymi uczniami bez wystarczającej zdolności czytania i rozumowania, a jako dorośli poprzestaną na lekturze kolumny sportowej w prasie codziennej. Prawdopodobnie nigdy też nie wkroczą w fascynujący świat literatury, a w konsekwencji utrudniony będzie ich rozwój jako osób i osiągniecie pełni człowieczeństwa. Lektury chłopięce charakteryzuje: 1) Akcja — szybkie zaskakujące zwroty akcji (lecz niekoniecznie płytka fabuła), które przyciągają większość chłopców. Opisy przyrody mogą początkującego czytelnika skutecznie zniechęcić do dalszej lektury. 2) Niebezpieczeństwo — fabuła wywołująca napięcie w czytelniku pociąga bardziej niż sielankowa atmosfera niejednej szkolnej lektury. 3) Kataklizmy naturalne — im więcej żywiołów, tym lepiej! 4) Bohaterowie — jasno zarysowane postacie, lepiej mniej liczne, a bardziej wyraziste, najlepiej mężczyźni. 5) Historia — oparte na faktach lub wymyślone nawiązania do przeszłości, umiejscowienie wątku w czasie. 6) Bitwy — esencja wszystkiego, co najbardziej chłopięce. 7) Strategie — wszelkiego typu układanki logiczne i procesy, opisy literackie gry w szachy i algorytmów, najlepiej na przykładach batalistycznych. 8) Rywalizacja — walka dobra ze złem we wszelkich postaciach lub po prostu sportowy duch przyjaźni. 79 Karaoke — chłopcy lubią śpiewać, połączenie muzyki i czytania umożliwia zaangażowanie nawet najbardziej opornych. Dodanie prostych instrumentów i wprowadzenie elementów rytmiki angażuje kolejne partie mózgu. Wspaniale działa przy nauce literowania wyrazów o jednakowej liczbie liter. 9) Szlachetne postacie — lepiej, gdy wygrywa dobry bohater; im bardziej idealna postać, tym bardziej czytelna, a przez to atrakcyjna dla chłopców. 10) Ilustracje najwyższej jakości (dla młodszych) — konkurencja gier video wymaga pobudzenia wyobraźni chłopców poprzez piękne wizualizacje poparte najlepiej zaangażowaniem emocjonalnym taty. Wolność wyboru — po początkowym etapie nauki chłopcy samodzielnie (pod dyskretnym okiem rodziców i nauczycieli) wybierają swoje lektury. Warunkiem powodzenia w przygodzie z literaturą jest samodzielność. Często wybór pada na treści mało ambitne: komiksy, opisy techniczne gier, zeszyty historyczno-batalistyczne itp. Nauczyciele i rodzice powinni uzbroić się w cierpliwość i zdawać sobie sprawę, że minie kilka lat, zanim chłopcy sięgną po ambitniejsze pozycje. Zainteresowanie chłopców lekturą prawdopodobnie wzrośnie wprost proporcjonalnie do ładunku treści chłopięcych. Strategie i techniki Litery magnetyczne — umożliwiają manipulację, pomagają uczniom przy czytaniu, zapisywaniu i później zabawę nowym słowem. Rywalizacja — nauczyciele młodszych klas organizują wyścigi FI w liczbie przeczytanych stron, regulamin zawodów jest dość skomplikowany z uwagi na delikatna materię i ponadprzeciętne poczucie sprawiedliwości uczniów. Klocki alfabetyczne — używane podobnie jak litery magnetyczne, ale jeszcze lepsze dla młodszych chłopców, szczególnie nadpobudliwych. Specyficzne techniki dla chłopców powyżej dziesiątego roku życia Słowa dotykalne — angażując maksymalną ilość zmysłów, zwielokrotniamy szansę ucznia. Chłopcy bardziej lubią „robić słowa" niż pisać, często powtarzane słowa będą łatwiejsze do rozpoznania, gdy uczniowie wykonają je w dużym formacie, używając plastycznych materiałów, np. mokrego papieru lub pianki do golenia albo napiszą inną techniką na plakacie. Graficzna organizacja notatek — chłopcy w tym wieku przeważnie już sprawnie czytają, jest to dobry moment, aby wprowadzić techniki robienia notatek podczas czytania. Rozwijają one zdolność aktywnego czytania i słuchania oraz zwiększają stopień zrozumienia tekstu. Użycie diagramów typu „ryba", osi, cykli, matryc, drzew, mapy myśli i diagramów Venna stanowi dla chłopców atrakcyjne wyzwanie, a z czasem dużą pomoc. Zgniatacz (gniotek) — mała miękka piłka lub plastelina do trzymania w dłoni podczas czytania zmniejsza napięcie mięśniowe i umożliwia koncentrację na czytaniu. 80 i 81 Tematyczny dobór książek — opiekun ucznia (w „Żaglach" każdy uczeń ma swojego nauczyciela-doradcę pomagającego mu realizować osobisty plan edukacyjny) zachęca do przeczytania pozycji najodpowiedniejszych dla konkretnego chłopca. Dobór uwzględnia m.in.: okresy sensytywne, charakter ucznia, jego zainteresowania, okoliczności osobiste. Plan lektur uzgadniany z rodzicami i uczniem prowadzi do kształtowania za pomocą literatury cnót charakteru i przy okazji czytanie staje się prawdziwą radością. z zainteresowaniami, hobby albo po prostu książkę zabawną. • Rozmawiaj o książkach. Zachęć do rozmowy o ostatnio przeczytanej książce lub artykule. I na koniec najważniejsze: bądź cierpliwy i nie poddawaj się. Wcześniej czy później, korzystając z albumów FIFA, pudełek od płatków śniadaniowych, komiksów, atlasów, czegokolwiek, co wzbudza zainteresowanie twojego syna, rozpalisz w nim chęć do czytania. Rodzina i ojcowie Bibliografia: Czy po opanowaniu techniki czytania wszyscy chłopcy samodzielnie garną się do czytania? Niekoniecznie. Część z nich padła ofiarą sytemu. Czasami rodzicom nie udało się przekazać synom zapału do czytania książek, a nauczyciele mogli skutecznie znudzić tekstami omawianymi w szkole. Rolę nie do przecenienia w procesie uczenia czytania ma do odegrania rodzina, w przypadku synów — ojcowie. Spędzając kilka, kilkanaście minut dziennie lub co drugi dzień na czytaniu swojemu synowi i słuchaniu, jak czyta, budujemy w nim poczucie pewności, tak potrzebne chłopcom w obliczu wyzwań związanych z czytaniem. Warunkiem powodzenia jest oczywiście dobranie odpowiedniego dla chłopców materiału, interesującego syna, a nie tylko ojca. Mali chłopcy mogą się łatwiej zainteresować czytaniem, jeśli tata zaproponuje książkę użyteczną i zabawną. Trzy rady, które w „Żaglach" słyszą ojcowie chcący pomóc swoim synom: • Czytaj przy synu. Chłopcy chętniej czytają, gdy tata czyta i ma książki wokół siebie. • Podaruj synowi książkę. Jeden drobny prezent może pomóc zainteresować książką. Wybierz tematykę zgodną 82 1) Archer J„ Lloyd B„ Sex and Gender, C a m b r i d g e University Press, C a m b r i d g e - N e w York 2002. 2) Baron-Cohen S., The Essential Difference: Men, Women and the Extreme Male Brain, Penguin-Basic Books, New York 2003. 3) Bogdanowicz M „ O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu, Wydawnictwo Popularnonaukowe LINEA, Lublin 1994. 4) Centralna Komisja Egzaminacyjna 2008. Osiągnięcia uczniów kończących szkołę podstawową. Sprawozdanie ze sprawdzianu 2008. 5) D e p a r t m e n t for Innovation, Universities and Skills UK 2008. Gender Gaps in Higher Education Participation. 6) Gurian M., Stevens K., The Minds of Boys: Saving our Sons from Falling Behind in School and Life, Jossey-Bass, San Francisco 2005. 7) Kimura D., Płeć i poznanie, tłum. M. Kamińska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006. 8) O E C D 2009, Equally Prepared for Life? How 15-Year-Old and Girls Perform in School. 9) O E C D 2004, Learning for Tomorrow's from PISA 2003. World — First Boys Results 83