STRZELIGŁOGOWATE (Flacourtiaceae)

STRĄCZKOWATE (Fabaceae)
WYSTĘPOWANIE: szeroko rozpowszechnione
na całej kuli ziemskiej. Dzielą się na 3 podrodziny:
mimozowe(1) (Mimosoideae) i brezylkowe(2)
(Caesalpinioideae) (strefa tropikalna i subtropikalna)
oraz motylkowe(3) (Faboideae). Ok. 700 rodzajów
i 17000 gatunków. W Polsce 24 rodzaje i ok. 100 gat.
MORFOLOGIA: rośliny zielne, półkrzewy,
krzewy i drzewa. Formy od poduszkowych (górskie
i arktyczne) do drzew osiągających 80 m. Liczne są
kserofity i pnącza (listki przekształcone w wąsy
czepne). Liście zwykle pojedynczo lub podwójnie
złożone, czasami pojedyncze lub liściaki (fyllodia).
Przylistki obecne. Na korzeniach większości
motylkowych (ok. 70% gat.), części mimozowych
i brezylkowych występują brodawki z symbiontami
bakteryjnymi (rodzaj Rhizobium). Przekształcają one
azot atmosferyczny na związki dostępne dla roślin.
KWIATY: zwykle obupłciowe; 4-krotne w główkowatych kwiatostanach (mimozowe) lub grzbieciste, 5-krotne poj.; u motylkowych kielich bywa
1
2
3
zrośnięty, a 2 zrośnięte płatki korony tworzą
łódeczkę. Niekiedy wyrastają z pnia (kaulifloria).
Zapylane są przez owady i ptaki.
OWOCE: strąki (czasami przewęziste) wielonasienne, rzadko jednonasienne. Nasiona bezbielmowe.
UŻYTKOWANIE: pastewne- koniczyna, lucerna, wyka, łubin; jadalne nasiona- fasola, bób, groch,
soja, soczewica, orzech ziemny; oleiste- soja,
orzech ziemny; gumo- i żywicodajne- akacja;
miododajne. Stosowane w medycynie i przemyśle.
Ozdobne.
CHRONIONE W POLSCE: groszek wschodniokarpacki (Lathyrus laevigatus), ostrołódka kosmata (Oxytropis pilosa), szczodrzeniec zmienny
(Cytisus alnus).
JK
STRZELIGŁOGOWATE (Flacourtiaceae)
WYSTĘPOWANIE: kraje tropikalne i subtropikalne; rodzina obejmuje 89 rodzajów i 1250 gatunków.
MORFOLOGIA: wiecznie zielone krzewy i niewielkie drzewa, czasem pnącza. Liście trwałe, nie
podzielone, skórzaste, ułożone skrętolegle.
KWIATY: obupłciowe, niewielkie, promieniste,
pojedyncze lub zebrane w wiechowate kwiatostany.
Często wonne. Okwiat zróżnicowany na kielich i koronę (u form prymitywnych występuje spiralne ułożenie płatków i działek), bywa stopniowe przejście
między nimi. Listków okwiatu zwykle po 3-6. Płatki
korony zawsze wolne. Pręcików b. dużo. Słupek 1
o zalążni 1-komorowej, przeważnie górnej.
OWOCE: najczęściej torebka, rzadziej jagoda lub
pestkowiec.
UŻYTKOWANIE: liczne gatunki uśpianu
(Hydnocarpus) z obszaru indomalajskiego dostarczają oleju czaulmoogrowego używanego w leczeniu
trądu (w Indiach od tysiąca lat). Lecznicze są też
nasiona Gynocardia odorata. Gatunki z rodzaju
strzeligłóg (Flacourtia) dostarczają jadalnych owoców i są powszechnie uprawiane w tropikach.
– 60 –
JK