D - Sąd Okręgowy w Warszawie

Sygn. akt V Ca 2302/11
POSTANOWIENIE
Dnia 23 lutego 2012 r.
Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący:
SSO Robert Obrębski
Sędziowie:
SO Bożena Miśkowiec (spr.)
SR del. Tomasz Pałdyna
Protokolant: sekr. sądowy Anna Misiejuk
po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2012 r. w Warszawie
na rozprawie
sprawy z wniosku K.D.
z udziałem M.D.
o podział majątku wspólnego
na skutek apelacji uczestnika
od postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie
z dnia 5 kwietnia 2011 r., sygn. akt I Ns 775/09
postanawia:
1. zmienić punkt III zaskarżonego postanowienia poprzez obniżenie kwoty „112.546,29 zł (sto dwanaście
tysięcy pięćset czterdzieści sześć złotych 29/100)” do kwoty „77.397,08 zł (siedemdziesiąt siedem tysięcy trzysta
dziewięćdziesiąt siedem złotych 08/100)”;
2. oddalić apelację w pozostałej części;
3. zasądzić od K.D.na rzecz M.D. kwotę 1.374 zł (jeden tysiąc trzysta siedemdziesiąt cztery) tytułem zwrotu kosztów
postępowania odwoławczego.
Sygn. akt V Ca 2302/11
UZASADNIENIE
Wnioskodawczyni K.D.wniosła o podział majątku wspólnego jej i M. D.w skład, którego wchodziło spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy ulicy (...)w W.oraz składniki
urządzenia domowego poprzez ich przyznanie na wyłączną własność uczestnika M.D.z jednoczesnym orzeczeniem
jednorazowej spłaty na rzecz wnioskodawczyni według aktualnej wartości dzielonego majątku, po uprzednim
rozliczeniu kredytu hipotecznego zaciągniętego przez strony postępowania.
Uczestnik postępowania M.D. przyłączył się do wniosku.
Postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2011 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie: I. ustalił, że w
skład majątku wspólnego byłych małżonków K.D.i M.D.wchodzą: 1. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
mieszkalnego nr (...)położonego w budynku przy ul. (...)w W., dla którego jest prowadzona przez Sąd Rejonowy dla
Warszawy -Mokotowa w Warszawieksięga wieczysta nr (...)o wartości 447.500 zł, 2. składniki urządzenia domowego:
a) kuchenka mikrofalowa, b) lodówka, c) kuchenka gazowa, d) szafy przesuwane typu (...)w ilości 3 sztuk, e) telewizor
(...)40 cali firmy (...), f) sofa, g) kanapa, h) segment meblowy, i) stół, j) krzesła w ilości 6 sztuk, k) łóżko dwuosobowe;
II. ustalił, że udziały w majątku wspólnym K.D.i M.D.są równe i wynoszą po l/2; III. dokonał podziału majątku
wspólnego byłych małżonków K.D.i M.D.w ten sposób, że przysługujące im spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
mieszkalnego opisane w punkcie I. l postanowienia przyznał na wyłączną własność M.D.i zasądził tytułem spłaty za to
prawo od M.D.na rzecz K.D.kwotę 112.546,29 zł płatną w jednej racie w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia
się orzeczenia z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności do dnia zapłaty w przypadku uchybieniu terminowi
płatności; IV. dokonał podziału składników urządzenia domowego w ten sposób, że wymienione w punkcie 1.2 a k składniki przyznał na wyłączną własność M.D. bez spłat na rzecz K.D.; V. pobrał od K.D.na rzecz Skarbu Państwa
- Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie kwotę 500 zł z tytułu połowy opłaty od wniosku, od której
wnioskodawczyni była tymczasowo zwolniona; VI. pobrał od M.D.na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla
Warszawy Woli w Warszawie kwotę 500 zł z tytułu połowy opłaty od wniosku, od której wnioskodawczyni była
tymczasowo zwolniona; VII. stwierdził, że wnioskodawczyni i uczestnik ponieśli równe koszty postępowania w sprawie
i pozostają przy kosztach procesu związanych ze swoim udziałem w sprawie.
Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na podstawie następujących ustaleń oraz rozważań poczynionych przez Sąd I
instancji.
Strony zawarły związek małżeński w dniu 26 kwietnia 2003 r.
Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2008 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, XXV Wydział Cywilny orzekł rozwiązanie przez
rozwód związku małżeńskiego stron bez orzekania o winie, nie dokonując jednocześnie podziału majątku wspólnego.
Wyrok uprawomocnił się w dniu 20 maja 2008 r. Byli małżonkowie D. nie zawierali umów majątkowych, łączyła ich
wspólność majątkowa małżeńska.
Okolicznością bezsporną było, iż główny składnik majątku wspólnego stron stanowiło spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu mieszkalnego nr (...)przy ulicy (...)w W., które zostało nabyte przez strony w trakcie trwania
wspólności majątkowej małżeńskiej wraz z wyposażeniem mieszkania w postaci kuchenki mikrofalowej, lodówki,
kuchenki gazowej, szafy przesuwanej typu (...) ilości 3 sztuk, telewizora (...)40 cali firmy (...), sofy, kanapy, segmentu
meblowego, stołu, krzeseł w ilości 6 sztuk, łóżko dwuosobowe. Na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu
została ustanowiona na rzecz Banku (...) S.A.w W.hipoteka kaucyjna do kwoty 374.000 zł tytułem zabezpieczenia
spłaty rat kapitałowych, rat odsetkowych kredytu, odsetek za opóźnienie lub zwłokę i kosztów postępowania
egzekucyjnego od kredytu udzielonego na podstawie sporządzonej w dniu 10 stycznia 2006 r. umowy kredytowej nr
(...). Umowa kredytowa przewiduje ostateczny termin spłaty kredytu na dzień 29 kwietnia 2041 r.
Strony postępowania sfinansowały nabycie prawa do lokalu mieszkalnego w całości z uzyskanego kredytu,
zaciągniętego we frankach szwajcarskich w kwocie 91.556.04 CHF.
W dniu 13 grudnia 2010 r. wnioskodawczyni K.D.zrzekła się w stosunku do M. D.wszelkich roszczeń w zakresie spłaty
ruchomości stanowiących wyposażenie mieszkania.
Wnioskodawczyni wraz z córką wyprowadziła się z przedmiotowego lokalu i zamieszkała u matki w miejscowości Ż.,
w domu, którego jest współwłaścicielem w udziale wynoszącym 1/6, gdzie korzysta z jednego pokoju. W domu tym
mieszkają także jej matka, siostra i brat z rodziną. Wnioskodawczyni jest właścicielką działki rolnej o powierzchni
5.000 m 2 położonej w L.. Nie ma żadnych oszczędności, ani zdolności kredytowej. Otrzymuje wynagrodzenie w
wysokości 1.500 zł. Pracuje w szkole podstawowej w charakterze pomocy kuchennej oraz jako intendentka. Uczestnik
wywiązuje się z obowiązku opłacania alimentów na rzecz dziecka. Wnioskodawczyni chciałaby kupić sobie mieszkanie
w M.. Wskazała, że z jej informacji wynika, że za dwupokojowe mieszkanie w M.trzeba zapłacić od 80.000 do 120.000
zł. Z M.do Ż., gdzie pracuje K.D. jest ok. 7 km.
Uczestnik uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 5.000 zł netto, pracując w terenie na stanowisku mobilnego
likwidatora szkód w towarzystwie ubezpieczeniowym. Mieszka w M.w mieszkaniu należącym do jego matki. Aktualnie
w mieszkaniu przy ul. (...)mieszka kuzyn uczestnika. M.D. ma oszczędności w wysokości ok. 70.000 zł do 90.000 zł
w zależności od kursu walut, ulokowane w funduszach inwestycyjnych.
Sąd I instancji ustalił w oparciu o art. 43 par. l kro, iż udziały K.i M.D. w majątku wspólnym są równe i wynoszą po
jednej drugiej.
Sąd Rejonowy przyznał lokal mieszkalny na wyłączną własność uczestnikowi postępowania, który dysponował nim
od momentu wyprowadzenia się wnioskodawczyni, spłacał raty kredytowe, mając także na uwadze, iż jest on w stanie
spłacić wnioskodawczynię, która chciałaby kupić mieszkanie w innej miejscowości.
Obliczając wysokość należnej spłaty na rzecz wnioskodawczyni Sąd I instancji miał na uwadze to, iż w postępowaniu o
podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładów i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek
odrębny i z majątku odrębnego na majątek wspólny w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, następuje
także rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych przez każde z małżonków w okresie od ustania wspólności do
chwili podziału majątku wspólnego.
Sąd I instancji zważył, iż obciążenie hipoteczne winno podlegać odliczeniu zarówno przy ustalaniu wartości
składników majątku wspólnego, jak i przy zaliczeniu wartości przyznanej uczestnikowi postępowania nieruchomości
na poczet przysługującego mu udziału w majątku wspólnym.
Na dzień ustania wspólności majątkowej tj. 20 maja 2008 r., stan zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego
udzielonego stronom wynosił 188.511,09 zł. Zatem wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
na dzień ustania wspólności majątkowej przy uwzględnieniu obciążenia hipotecznego wyniosła 258.988,91 zł.,
stanowiąc różnicę kwot 447.500 zł i 188.511,09 zł. Sądu Rejonowego dzieląc majątek wspólny stron miał także na
uwadze częściowe spłacenie zadłużenia hipotecznego przez uczestnika w okresie pomiędzy ustaniem wspólności, a
dokonaniem podziału majątku wspólnego.
Obliczając wysokość należnej wnioskodawczyni spłaty z tytułu podziału majątku wspólnego stron, a także biorąc pod
uwagę, iż udziały zostały ustalone przez Sąd jako równe i wynoszące po jednej drugiej, zdaniem Sadu Rejonowego
należy wskazać, iż wartość spłaty za ww. prawo do lokalu przypadającej od uczestnika postępowania na rzecz
wnioskodawczyni równa jest połowie wartości rynkowej ww. prawa do lokalu, pomniejszonej o połowę nakładów i
spłaconych długów, jakie uczestnik poczynił w okresie między ustaniem wspólności a dokonaniem podziału majątku
wspólnego i wynosi 112.546,29 zł.
Sąd I instancji spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nr (...)przy ul. (...)w W.przyznał na własność uczestnikowi
M.D., zasądzając na rzecz uczestniczki spłatę w kwocie 112.546,29 zł.
Ponadto Sąd Rejonowy z uwagi na zrzeczenie się przez wnioskodawczynię na rzecz uczestnika przedmiotów
urządzenia domowego bez domagania się spłaty z tego tytułu oraz zgodę uczestnika na przyjęcie tych przedmiotów,
postanowił przyznać na wyłączną własność uczestnika składniki urządzenia domowego bez spłat na rzecz
wnioskodawczyni.
Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł uczestnik, zaskarżając postanowienie w części, tj. w pkt. III dot.
wyliczenia kwot należnych spłat na rzecz wnioskodawczyni wniósł o jego zmianę w zaskarżonej części, poprzez
uwzględnienie przy wyliczaniu kwot spłat należnych wnioskodawczyni kursu franka szwajcarskiego z dnia wydania
orzeczenia w sprawie, tj. z 5 kwietnia 2011r. w oparciu o średni kurs franka szwajcarskiego według kursu walut NBP
z dnia 5 kwietnia 2011r., który wynosił równowartość w złotych 3,076 zł za l CHF i ustalenie, iż kwota należnej
wnioskodawczyni spłaty tytułem wyrównania udziału w majątku wspólnym wynosi 61.499,75 zł. oraz zasądzenie od
wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania, w tym kosztów postępowania apelacyjnego.
Orzeczeniu zarzucił naruszenie prawa procesowego, tj. art. 316 k.p.c. w zw. art. 13 § 2 k.p.c. oraz art. 684 k.p.c.
w zw. z art. 567 § 3 k.p.c., polegające na błędnym przyjęciu przez Sąd I instancji, iż przy wyliczeniu kwoty
należnej wnioskodawczyni spłaty uwzględnić należy kwotę obciążenia tj. kredytu hipotecznego według stanu i cen
z chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, podczas gdy zgodnie z ugruntowanym poglądem judykatury
oraz doktryny, przy oszacowaniu przedmiotów objętych wspólnością majątkową uwzględnia się stan z dnia powstania
rozdzielności majątkowej ale wartość z chwili orzekania w sprawie.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja podlegała w przeważającej części uwzględnieniu.
Podział majątku wspólnego obejmuje aktywa, pasywa zaś pozostają poza jego zakresem. Długów zaciągniętych przez
oboje małżonków zasadniczo nie można rozliczyć w podziale majątku wspólnego, stosując jednak odpowiednio art.
686 k.p.c., w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga tylko o długach związanych z majątkiem
wspólnym, które zostały spłacone przez jednego małżonka z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej,
a przed podziałem. Zatem należałoby wywieść, że niespłacone długi, takie jak obciążenie hipoteczne, nie podlegają
rozliczeniu. Ta konstatacja nie umniejsza jednak wniosku, że takowa hipoteka obciąża majątek wspólny podlegający
podziałowi. Stąd istotną kwestią jest ustalenie wartości przedmiotowego lokalu, stanowiącego składnik majątku
wspólnego, podlegającego podziałowi, zgodnie z art. 694 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. Przy oszacowaniu tego
składnika, należało zatem uwzględnić obciążenie zmieniające rzeczywistą wartość spółdzielczego własnościowego
prawa do lokalu opisanego w punkcie I zaskarżonego orzeczenia, co zasadnie uczynił Sąd Rejonowy przyjmując jednak
błędnie wartości prawa do lokalu i obciążenia hipotecznego z różnych dat.
Podkreślenia wymaga, że sąd ustala skład majątku wspólnego według stanu z chwili ustania wspólności ustawowej
małżeńskiej, ale jego wartość według cen z chwili dokonywania podziału. Zatem przy ustalaniu wartości spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, Sąd Rejonowy powinien uwzględnić istniejące w tej dacie obciążenie
hipoteką, które pomniejsza wartość dzielonego prawa do lokalu.
Wartość spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w W. przy ul. (...) została ustalona w opinii biegłego
sądowego na datę 23 października 2010r. w kwocie 447.500 zł. Skoro przy szacowaniu składników majątku wspólnego
należy uwzględnić obciążenie zmieniające rzeczywistą ich wartość, nie ulegało wątpliwości, że wartość hipoteki
obciążającej przedmiotowe prawo do lokalu winna zostać ustalona w dacie powyżej wskazanej.
Sąd II instancji uzupełniając postępowanie dowodowe zażądał z Banku (...) informacji w przedmiocie zadłużenia
w powyżej powołanej dacie i na podstawie zaświadczenia uzyskanego z banku ustalił, iż 23 października 2010 r.
saldo zadłużenia po przeliczeniu z waluty obcej na polską stanowiło kwotę 258.809,53 zł. Ta wartość stanowiła
zatem podstawę obliczenia realnej wartości spółdzielczego prawa do lokalu opisanego w punkcie I orzeczenia,
którą obliczono poprzez odjęcie od wartości lokalu tj. 447.500 zł. kwoty powyżej wskazanego obciążenia, uzyskując
wartość tego składnika majątku w kwocie 188.690,47 zł. Udział każdego z byłych małżonków w majątku wspólnym
stanowił więc wartość ½ wskazanej kwoty tj. 94.345,23 zł. Uczestnik postępowania spłacił część zadłużenia w kwocie
33.896,30 zł., którą wartość zasadnie uwzględnił w wyliczeniach Sąd I instancji. Połowa tej kwoty tj. 16.948,15 zł.
została uwzględniona w należnej wnioskodawczyni spłacie, poprzez jej pomniejszenie o tę wartość. Konsekwencją
powyższego, Sąd II instancji zmienił zaskarżone postanowienie w jego punkcie III poprzez obniżenie kwoty 112.546,29
zł. do kwoty 77.397,08 zł. stanowiącej spłatę, należną wnioskodawczyni od uczestnika.
Apelacja w pozostałej części podlegała oddaleniu, albowiem brak jest podstawy do ustalenia należnej
wnioskodawczyni spłaty w kwocie niższej, niż powyżej wskazana. Również nie znaleziono podstaw dla rozłożenia
należnej spłaty na żądane 24 raty, gdyż zasądzona od apelującego kwota 77.397,08 zł. jest w gestii jego możliwości
płatniczych. Uczestnik M.D. słuchany w charakterze strony wyjaśnił, że ma oszczędności w granicach od 70.000 zł.
do 90.000 zł. Zatem ta okoliczność, a także wynagrodzenie jakie uzyskuje z tytułu pracy, uzasadniają spłatę w formie
zasądzonej przez Sąd I instancji.
Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji postanowienia na podstawie art. 386
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zapadło na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. według zasady stosunkowego
rozdzielenia poniesionych przez strony kosztów w proporcji: wnioskodawczyni 31 %, uczestnik 69%. Wartości
procentowe zostały obliczone od wartości przedmiotu zaskarżenia wskazanej w apelacji na kwotę 51.047 zł. oraz kwoty
uwzględnionej w wyniku wniesionego środka zaskarżenia tj. 35.149,21 zł.
Apelujący poniósł koszty postępowania odwoławczego w kwocie 2.800 zł. stanowiącej: 1000 zł. opłaty od apelacji
oraz 1800 zł. wynagrodzenia pełnomocnika uczestnika obliczonego na podstawie § 6 pkt. 6 w zw. z § 13.1 pkt.
1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Obliczone od
poniesionych kosztów postępowania odwoławczego 69% stanowi wartość 1.932 zł. należnych uczestnikowi kosztów
postępowania.
Natomiast wnioskodawczyni poniosła w toku postępowania odwoławczego koszty pełnomocnika w kwocie 1800 zł.,
obliczonej na podstawie § 6 pkt. 6 w zw. z § 13.1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu. Należne jej 31 % powołanej kwoty stanowi 558 zł.
W wyniku stosunkowego rozdzielenia należnych stronom kosztów postępowania odwoławczego stanowiących różnicę
dwóch wartości tj. 1.932 zł. i 558 zł., zasądzono od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kwotę 1.374 zł.