Sylabus - prof. dr hab. Andrzej L. Zachariasz

Sylabus
Nazwa Przedmiotu: Filozofia człowieka (Antropologia filozoficzna)
rok studiów, semestr: II, IV (studia stacjonarne I stopnia),
kierunek: Filozofia, rok akad. 2007/2008
Metody nauczania: wykład
Imię i nazwisko wykładowcy: Prof. dr hab. Andrzej L. Zachariasz
Lp.
1.
TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU
Część pierwsza. Człowiek w kulturze europejskiej
Filozofia człowieka. Definicja, przedmiot, metoda i miejsce i w strukturze dyscyplin
filozoficznych
Znaczenie i historia terminu. Filozofia człowieka a antropologia filozoficzna
Przedmiot filozofii człowieka
Metoda filozofii człowieka
Sposoby uprawiania antropologii filozoficznej (filozofii człowieka)
Stanowiska teoretyczne w rozważaniach nad bytem ludzkim
2.
4.
Problem zagubionego sensu bytu ludzkiego
Człowiek jako byt poszukujący sensu
a/. przyroda a problem sensu
b/.dzieje – rzeczywistość zawiedzionych nadziei
c/ człowiek jako absurd
Człowiek wobec rzeczywistości śmietniska
Próba przełamania sytuacji człowieka jako bytu poza sensem
Człowiek jako jestestwo wobec Innego (Drugiego)
Poszukiwanie sensu w irracjonalności
6.
2
2
Część druga. Człowiek jako problem filozofii
O potrzebie nowej antropologii
Człowiek wobec irracjonalizacji swego jestestwa i świata ludzkiego
Potrzeba racjonalizacji jestestwa ludzkiego
Dekonstrukcja i dekatoryzacja rozumu teoretycznego
Rozum teoretyczny jako rozum przekraczający
Struktura nowego rozumu a problem maksymalizacji myślenia
Rozum teoretyczny wobec człowieka i jego świata a sens i jego prawomocność
5.
2
U podstaw pojmowania jestestwa ludzkiego i w tradycji intelektualnej kultury europejskiej
U źródeł pojmowania człowieka w kulturze europejskiej:
Racjonalizm i pragmatyzm kultury klasycznej
Myślenie religijne Bliskiego Wschodu
Rozum i uczucia w tradycji europejskiej
Człowiek w tradycji intelektualnej Europy, jako byt wobec:
a/. Kosmosu
b/. Boga
c/. Rozumu
d/. dziejów
e/.człowiek jako byt z tego świata
3.
LICZBA
GODZIN
Pytanie o człowieka jako pytanie filozofii a człowiek jako byt pojmujący siew działaniu
Człowiek jako przedmiot poznania teoretycznego;: nauki szczegółowe a filozofia
Problemy filozofii a pytanie o człowieka a granicach rozumu teoretycznego
Poznanie jako forma działania
Działania a człowiek jako przedmiot filozofii
Działanie a tożsamość bytu ludzkiego i kwestia jego racjonalizacji
2
2
Część trzecia. Człowiek i jego świat
Człowiek jako jestestwo wobec innych bytów i jako podmiot działania
Człowiek jako byt (jestestwo), czyli jeden z momentów istnienia
Człowiek wobec perspektyw określenia własnego istnienia
Człowiek jako podmiot a problem realności
1
2
Świadomość bytu ludzkiego a kwestia bycia podmiotem
Zmysłowość a problem podmiotu
Świadomość Ja a problem zmysłowości
Działanie a problem konstytuowanie się znaczeń świata zewnętrznego
7.
8.
9.
Człowiek jako jestestwo wobec świata przyrody
Człowiek w procesie genetycznego i intelektualnego wyróżniania się ze świata przyrody
Czy człowiek jest zwierzęciem?
Czy człowiek jest z istotą nakierowaną na zło (na agresję wobec innych)?
Człowiek jako element układu przyrody
Człowiek jako jestestwo wobec kultury i istota społeczna
Kultura jako moment istnienia i realizacji bytu ludzkiego
Człowiek jako podmiot doświadczeń kultury
Człowiek jako kreator kultury i własnej podmiotowości
Kultura uzupełnieniem i przedłużeniem własnej podmiotowości
Kontrowersje wokół relacji człowiek a społeczeństwo
Społeczeństwo a kwestia możliwości zniewolenia i negacji jestestwa ludzkiego
Idee społeczne a kwestia natury człowieka
11.
12.
13
14
2
Część czwarta. Człowiek wobec człowieka
Człowiek a problem wolności i racjonalności działania
Pojmowanie wolności
Jestestwo ludzkie wobec uwarunkowań
a/. cielesność bytu ludzkiego
b/. świadomość a kwestia wolności
c/. człowiek jako byt wobec świata zewnętrznego a problem wolności
Tożsamość bytu ludzkiego a wolność
Racjonalność i emocjonalność a wolność
Wolność a problem racjonalności wyborów)
10.
2
Człowiek jako byt wobec własnego istnienia (egzystencja) i człowiek jako byt wobec
własnego jestestwa, czyli jako osoba
Człowiek jako byt stający się a problem jego tożsamości
Człowiek w procesie kształtowania się i pojmowania jako osoba
Człowiek jako osoba – próba określenia pojęciowego
Człowiek jako osoba a idea społeczeństwa personalistycznego
Człowiek jako istota moralna
Człowiek a problem moralności
Osoba jako podmiot i cel działań moralnych
Człowiek jako dobro moralne a kwestia jego tożsamości moralnej
Człowiek jako byt moralny a problem wolności i odpowiedzialności moralnej
Część piąta. Człowiek jako byt metafizyczny
Człowiek a problem duszy, czy człowiek jest ideą?
Człowiek a formy jego uzasadnienia pozaempirycznego w europejskiej myśli praktycznej
Dusza i tzw. substancja duchowa jako kategorie wyznaczające płaszczyznę metafizycznego
uzasadnienia jestestwa ludzkiego
Teoretyczne przesłanki zasadności idei substancji duchowej i substancji materialnej
Świadomość jako moment bytowy jestestwa ludzkiego a pojęcie duszy
Świadomość skończoności istnienia a problem metafizyczności jestestwa ludzkiego
Człowiek jako byt wobec absolutu
Człowiek wobec absolutu jako uzasadnienia istnienia momentów istnienia
Absolut a proces „stawania”
„Stawanie się” wszechświata a problem „tworzenia” człowieka. Zasada antropiczna i jej
filozoficzne konsekwencje
„Tworzenie” jako formuła uzasadniania jestestwa ludzkiego a problem świadomego „bycia” w
istnieniu
Absolutność „stawania” a skończoność „tworzenia”
Skończoność „istnienia” a sensowność „tworzenia”
Człowiek jako byt wobec Boga
Bóg religii czyli człowiek wobec sacrum
Człowiek jako istota religijna
Człowiek religii jako byt „dla Boga”
Religia jako usensownienie jestestwa ludzkiego poprzez sacrum
2
2
2
2
2
2
2
15
Człowiek jako byt wobec Wszech-istnienia a sens istnienia
Istnienie i wielość jego momentów czyli Wszech-istnienie
Człowiek jako świadomość istnienia
Człowiek a problem postępu świadomości istnienia. Czy człowiek zmierza „do-nikąd”
Przesłanki zasadności pytania o sens istnienia. Związek działań celowych jako kategoria
teoretyczna
Cel a sens działania i istnienia
Wartości jako idee regulatywne a problem perfekcjonizacji działania
Dążenie do doskonałości a realizacja sensu istnienia
30
RAZEM GODZIN
Spis zalecanych lektur:
Literatura obowiązkowa:
− J. Bańka, Ja – teraz, U źródeł filozofii człowieka współczesnego, Katowice 1983,
− M.A. Krąpiec, Ja – człowiek, Zarys antropologii filozoficznej, Lublin 1979,
− A.L. Zachariasz, Antropotelizm, Człowiek a sens istnienia, Rzeszów 2005.
Literatura uzupełniająca:
− M. Scheler, Stanowisko człowieka w kosmosie, [w:] tenże, Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy,
Warszawa 1987, s.43— 149
− A.L. Zachariasz, Człowiek wobec pytania o sens istnienie, Wprowadzenie do antropologii anatelicznej, Lublin
1996.
− Szczegółowa literatura uzupełniająca zostanie podana przez osoby prowadzące ćwiczenia do wykładu.
3