historia szkoły w tereszpolu- zaorendzie

HISTORIA SZKOŁY
W TERESZPOLU- ZAORENDZIE
Początki szkoły w Tereszpolu, należącej do Obwodu S zkolnego
Zamość w Królestwie Polskim, sięgają czasów zaboru rosyjskiego , tj.
przełomu wieków XIX i XX. Według relacji najstarszych (nielicznych)
żyjących mieszkańców wioski, lekcje odbywały się w języku rosyjskim.
Prowadzili je Rosjanie wyznania prawosławnego, i Polacy wyznania
greko- katolickiego. Ze wspomnień tychże wiadomo, że za rozmowę
w języku polskim dzieci były bite w rękę kijem lub cienkim pręcikiem.
Przy głównej alei wiodącej na tereszpolski cmentarz, znajdują się mogiły
ówczesnych nauczycieli. Na grobach po dziś dzień wznoszą się częściowo
zniszczone, postawione w dowód wdzięczności i uznania, kamienne
krzyże a na nich nazwiska nauczycieli naszych praojców. Jednym z nich
był narodnyj uczitiel- Nikołaj Andrjejewicz Łukasiuk zmarły w wieku
68 lat w 1906r. i narodnaja uczitelka- Olena Iwanowna Senczik zmarła
w wieku 33 lat w 1911r. Trzecia mogiła to grobek dziecka uczitela
Łukasiuka.
Zajęcia
wówczas odbywały się w małej, jednoklasowej,
drewnianej, przycerkiewnej szkółce wybudowanej w 1903 r. - znanej
potem jako szkoła ,,za kościołem” oraz w izbach miejscowych
gospodarzy: Jana Ogona, Kurysa, Piotra Pawluka, Jana Skóry,
Kapuśniaka. Według najstarszych zachowanych katalogów klasowych
roku szkolnego 1916/1917 w Tereszpolu były dwie klasy, i w każdej I i II
stopień. Do kl. I uczęszczało 116 dzieci, zaś do II 61. Uczniowie ci
urodzeni byli między 1903 a 1906 rokiem. Oceniano ich wówczas:
-za postępy w nauce oceną bdb, db, dst, mrn, ndst ,
- za zachowanie oceną chwalebną, zadowalającą, odpowiednią, mniej
odpowiednią, nieodpowiednią,
- za pilność,
- za porządek zewnętrzny.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. w Tereszpolu była szkoła
trzyklasowa. Wielu uczniów dwukrotnie a nawet i trzykrotnie powtarzało
tę samą klasę.
Z
kroniki szkolnej i relacji ustnych wiemy, że w 1927 r.
kierownikiem szkoły był Piotr Kusyk. Uczono dalej w starej szkole
i u miejscowych gospodarzy. W tym czasie nauczycielami byli: Maria
Grodzicka, Maria Kusykowa, Piotr Kusyk, Paulina Turkówna
i p. Galińska. W 1938r. Piotr Kusyk przeszedł na emeryturę
a kierownikiem szkoły został Tadeusz Zielonka, który wkrótce
wyjechał. Kierownictwo w szkole objął Franciszek Łętowski.
W powyższym składzie pracowano przed wojną i z małymi przerwami
przez całą okupację niemiecką.
W 1938 r. rozpoczęto budowę nowej szkoły ,,za torami”, lecz z powodu
wybuchu II wojny światowej jej nie ukończono.
Po wyzwoleniu wieś opuścił p. Łętowski a kierownikiem szkoły
został Leopold Dudek – Orlę Lwowskie, który zajął się odbudową,
dobudową i wykończeniem nowej szkoły. Naukę w nowym budynku
rozpoczęto w 1946r., sytuacja lokalowa znacznie się poprawiła, do
tereszpolskiej szkoły przybyły dzieci z jednoklasowych szkółek
w Hedwiżynie, Bukownicy, Szozdach i ze szkoły o dwóch nauczycielach
w Lipowcu. Klasy wówczas liczyły po 50 osób i więcej, i tak np. w roku
szk.1949/50 liczba uczniów wynosiła 461, rozmieszczonych w 13
oddziałach z najwyższą klasą VII-ą. Nauczycielami wtedy byli:
Zofia Sobieszczańska, Roman Zych, Stanisław Turczyn, Tadeusz Marzec,
Weronika Marzec, Aleksander Dąbrowski, Maria Grodzicka, Halina
Miklińska, Janina Kusiak, Stanisław Kimak.
Ze wspomnień mieszkańców wynika, że kierownik Dudek był
dobrym organizatorem życia szkolnego, potrafił uporać się z problemami
lokalowymi i osiągać wysokie wyniki nauczania dyscypliny. Mimo
choroby i wynikłego z niej kalectwa ( amputowanej nogi powyżej kolana,
poruszał się na wózku inwalidzkim) nie rezygnował z pracy zawodowej.
Po jego śmierci w 1968r. kierownictwo szkołą przejął pan Antoni
Tatar, pracujący już w tej szkole od 1962r.- założyciel około 50-cio
osobowego zespołu muzycznego i 3- głosowego chóru szkolnego. Jeszcze
przed objęciem kierownictwa uczył on dzieci i młodzież gry
na skrzypcach, mandolinie, trąbce, wiolonczeli, perkusji.
W roku 1969/ 1970 było w szkole 359 uczniów, wtedy to powstały
równoległe klasy VII I- ab, jednakże także liczne - po 40 uczniów.
W roku szk.1974/75 po raz pierwszy została powołana klasa
przedszkolna, prowadzona przez p anią Jadwigę Maciąg, funkcjonował
również punkt filialny w Bukownicy z 19-giem dzieci uczących się
w prywatnych domach.
W latach 70- tych szkoła coraz częściej włączała się do imprez
środowiskowych, występował zespół muzyczny, chór szkolny, koło
recytatorskie prowadzone przez panią Danutę Pawluk. W tym też czasie
zuchy, harcerze, uczniowie klas starszych pracowały przy wykopkach
w SKRz-e, przy zbiorze dzikiej róży, zalesianiu ugorów i nieużytków.
W 1976 r. gmina Tereszpol została przyłączona do gminy
Zwierzyniec a szkoły z terenu byłej gminy weszły w skład Zbiorczej
Szkoły Gminnej w Zwierzyńcu. W związku z likwidacją gminy
w Tereszpolu szkoła przejęła 3 sale po byłym Urzędzie Gminy, zajęcia
odbywały się jednocześnie w budynku szkoły przy torach i w dwóch
salkach starej szkoły za kościołem. Uczyło się wtedy 290 uczniów.
W 1979r. na emeryturę odszedł dyrektor Antoni Tatar, na to
stanowisko została powołana pani Henryka Grzywna. Rok szkolny
1979/1980 rozpoczął się w wyjątkowo trudnych warunkach, gdyż
rozpoczęto budowę toru Linii Hutniczo - Siarkowej HrubieszówKatowice. Tor przebiegał przez plac szkolny i oddzielał od siebie dwa
szkolne budynki. Na boisku stały ogromne spychacze i koparki, jeździły
samochody ciężarowe, cały plac był skopany i zryty/ strzaskany chodnik
do szkoły, zerwana siatka ogradzająca budynek. Budowa wiaduktu
dodatkowo utrudniała pracę w dwóch odciętych od siebie budynkac h
szkolnych. W związku z tym, że przylegały one bezpośrednio do toru
kolejowego Ministerstwo Komunikacji podjęło decyzję o budowie nowej
szkoły, plac pod budowę wyznaczono na środku wsi. Powołano inwestora,
wykonawcęPrzedsiębiorstwo Budowlane Robót Drogowych Tomaszów, projektanta,
kierownictwo budowlane przejął Jerzy Trąd, inspektorat nadzoru Władysław Głowacki.
W sprawę budowy nowej szkoły angażowali się rodzice,
nauczyciele, Komitet Rodzicielski ze śp. Stanisławem Radawcem,
z p.Anielą Pieczykolan, p.Tadeuszem Lewandowskim- byli oni w stałym
kontakcie z inwestorem, wykonawcą, biurem projektowym, wojewodą
zamojskim, często wyjeżdżali do Tomaszowa, Zamościa, Lublina.
Mieszkańców niepokoiło odkładanie robót, przesuwanie terminów, brak
funduszy. W sierpniu 1981r. doprowadzono wodę na plac budowy a 14 IX
przyjechały pierwsze samochody z potrzebnymi materiałami. Kilka dni
później koparka rozpoczęła prace przy wykopie fundamentów.
16 X 1981 r. o godzinie 12.00. w obecności uczniów, nauczycieli,
rodziców i władz wmurowany został akt erekcyjny -w prawym rogu
budynku administracyjno - gospodarczego od strony wschodniej.
W styczniu 1982 r. wszystkich sparaliżowała wiad omość,
że ze względu na brak funduszy budowa szkoły zostaje wstrzymana
na okres 4-5 lat. Natychmiastowa interwencja i niezmordowanie pana
Radawca i innych rodziców, wizyta w KOiW, w LHS przyniosła
oczekiwane rezultaty. Budowa znów ruszyła pełną parą. Sta rsi uczniowie
pod opieką wychowawców 10 godzin pozalekcyjnych pomagali
przy budowie, podobnie rodzice i mieszkańcy wsi zobowiązali się
przepracować przy budowie 1 dzień.
W międzyczasie sytuacja bazowa starej szkoły uległa pogorszeniu,
gdyż reaktywowano gminę w Tereszpolu i należało opuścić zajmowany
dotąd budynek. Nauka musiała odbywać się na dwie zmiany.
W pamięci uczniów, nauczycieli i rodziców zapisał się przykry wypadek
srogiej zimy 1981 r. Dzieci nieopodal szkoły znalazły wygłodniałą,
przemarzniętą sarenkę ze złamaną nogą. Natychmiast otoczyły ją opieką dokarmiały ją, dotykały, głaskały. Wkrótce okazało się, że zwierzątko
było chore na wściekliznę i pięćdziesięcioro dzieci i pięcioro nauczycieli
musiało przyjąć szczepionkę.
Po trzech latach budowy przystąpiono do inauguracji nowego roku
szkolnego 1984/1985 w nowo otwartym budynku. Progi szkolnego
budynku przekroczyły dzieci z Lipowca, które do tej pory dojeżdżały
do szkoły w Tereszpolu- Kukiełkach. W niedługim czas ie dołączyły też
uczniowie z Hedwiżyna. Dotychczasowy dyrektor pani H. Grzywna na
własną prośbę zrezygnowała ze stanowiska, nowym dyrektorem został
pan Adam Olszta, który po roku pracy zrezygnował z pełnienia tej
funkcji. Następnie dyrektorem została pani Marianna Monastyrska,
zastępcą dyrektora pani Sabina Zdzioch. O nowej szkole w Tereszpolu
stało się głośno. Ze względu na nowoczesny budynek, ładne
klasopracownie, wyposażenie - odbywały się tutaj konferencje
metodyczne nauczycieli z naszego regionu, obozy letnie z udziałem
miejscowych dzieci i pionierów z Ukrainy i byłej NRD, spotkania
z oficerami Ludowego Wojska Polskiego, z redaktorami gazet,
z pisarzem Jerzym Markiewiczem i inne imprezy. Dobre warunki
lokalowe, wyposażenie szkoły oraz odpowiednio przygotowana kadra
pedagogiczna przyczyniły się do sukcesów odnoszonych przez naszych
uczniów w konkursach przedmiotowych, olimpiadach, turniejach
sportowych na szczeblu nie tylko powiatowym, ale również wojewódzkim
i centralnym. W roku 1991 dyrektorem szkoły została pani Sabina
Zdzioch, wicedyrektorem pani Małgorzata Olszta a następnie pani
Bożena Mazur. W 1994 r. dyrektorem szkoły została p. Teresa Runo.
W 1996r. przedszkole i szkołę podstawową połączono w Zespół
Szkół Samorządowych z dyrektorem p. T. Runo i wicedyrektorem
p. Marinna Kołodziej. 1 IX 1999 r. w związku z przeprowadzoną
reformą oświaty powołano 3-letnie gimnazjum, do którego przybyli
uczniowie ze szkół w Lipowcu w Tereszpolu - Kukiełkach. Dyrektorem
Zespołu Szkół została – pani Danuta Mazur, wicedyrektorem pani
Irena Gromadzka, a pani Teresa Runo dyrektorem gimnazjum. W roku
szkolnym 2001/2002 obowiązki dyrektora gimnazjum pełnił pan Ryszard
Skrzypa. Po 2 latach uczniowie z Tereszpola – Kukiełek odes zli
do powstałego tam gimnazjum, a miejscowe gimnazjum włączono
do Zespołu Szkół Samorządowych. Dyrektorem Zespołu została pani
Danuta Mazur, a wicedyrektorem pani Irena Gromadzka, którą
w roku 2009 zastąpiła pani Ewa Brodziak. W roku szkolnym 2012/2013
do Zespołu szkół dołączono również jako Szkołę Filialną Szkoły
Podstawowej dotychczasową Szkołę Podstawową w Lipowcu. W chwili
obecnej( 2014 r.) Zespół Szkół to: przedszkole, szkoła podstawowa,
gimnazjum i filia.
Historia szkoły w Tereszpolu jest bogata i burzliwa podobnie jak
historia Polski. W jej budynkach – „za kościołem”, „za torami” i tym tutaj
zawsze było gwarno. Wyszło z niej w świat bardzo wielu uczniów, by się
dalej uczyć. Niektórzy gdzieś tam już zostali, inni powrócili i sami uczą.
Prawdziwą chlubą i dumą naszej tereszpolskiej szkoły są jej niektórzy
uczniowie ( żyjący i nieżyjący), znani w regionie, kraju i na świecie.
Należą do nich:
-Ksiądz Profesor Tadeusz Guz -W 2001r. został profesorem filozofii
w Niemczech i dziekanem Wydziału Filozofic znego na Gustav- Siewerth
– Akademie. Od 2003r. jest kierownikiem Katedry Filozofii Prawa
na KUL-u a od 2005r. prodziekanem oddziału zamiejscowego KUL
w Tomaszowie Lubelskim,
- Ksiądz Adam Lewandowski- kanonik gremialny Kapituły Lubelskiej,
sekretarz Archidiecezjalnej Rady ds. Konserwacji Zabytków,
przewodniczący Archidiecezjalnej Komisji ds. Dóbr Kultury, proboszcz
Archikatedry w Lublinie,
- Ksiądz Mirosław Sitarz- doktor prawa kanonicznego, pracownik
naukowy KUL,
- Ksiądz Józef Pieczykola n- misjonarz, przez kilka lat pracowała misjach
w Ghanie w Afryce,
ks. Jacek Borowiec
ks. Zygmunt Jagiełło
śp. ks. Franciszek Pieczykolan, bracia - księża śp. Stanisław Kiesz
i Jan Kiesz, śp. Jan Skóra,
- Siostry zakonne: s. Dorota Mostowska- misjonarka, od kilkunastu lat
pracuje w Afryce, była na misjach w Kenii, obecnie w Dżibuti ( Afryka),
s. Leokadia Skóra- franciszkanka, s. Małgorzata Szawara,
s. Lucyna Litwin – urszulanka, poetka obecnie ciężko chora przebywa
w Hospicjum dla Sióstr w W-wie, s. Róża
-Andrzej Dudek- syn dyrektora Leopolda Dudka, muzyk, przez pewien
czas był dyrygentem Filharmonii Belgijskiej,
- Czesława Borowik- redaktorka, reporteka Radia Lublin, współredaktor
czasopisma ,,Tanew”, laureatka wielu nagród (także międzynarodowych),
założycielka i prezes Radiowej Akademii Historii Mówionej,
- Bożena Kusyk - dr biologii w Warszawie,
- Zofia Kusyk - wieloletni dyrektor szkoły w Lublinie,
- lekarze i farmaceuci -Irena Lisiecka, Franciszek Orłowski, Stanisław
Cielica- lekarz wojskowy, ukończył Wojskową Akademię Medyczną,
-adwokaci, radcy prawni,
-wojskowi,
-dyrektorzy szkół, m.in. Mariola Wójcik- kierownik Szkoły Filialnej
w Lipowcu, Bogumiła Kukiełka dyrektor ZSS w TereszpoluKukiełkach,
-piastujący stanowiska w urzędach,
-liczna grupa uczniów będącyc h obecnie nauczycielami w swojej własnej
szkole: wicedyrektor pani Ewa Brodziak, pani Irena Gromadzka, pani
Anna Belczarz ( laureatka Międzynarodowej Olimpiady w Moskwie,
odbyła 5- letnie studia w Petersburgu), pani Anna Kurzyńska,
pani Małgorzata Skiba ( założycielka i opiekun zespołu teatralnego
,,Figielek”), pani Ewa Skrzypa, pani Teresa Sobaszek, pani Lucyna
Szozda, pani Renata Wojnar, pani Danuta Kozioł - szkolna sekretarka
(…) uczniowie tej szkoły,
-będący nauczycielami w innych szkołach p. Krzysztof Kapuśniak,
p. Stanisław Sitarz i p. Jerzy Strzałka, p. Marzena Plichta, p. Maria
Litwin, p. Barbara Korgul
-nauczyciele emeryci, którzy uczyli się w tej szkole a potem zostali jej
nauczycielami: p. Zofia Głowacz, p. Marianna Kołodziej, p. Irena
Komada, p. Teres a Ławniczek, p. Marianna Monastyrska, p. Małgorzata
Olszta, p. Danuta Pawluk, p . Danuta Skóra, p. Sabina Zdzioch oraz śp.
Romana Litwiniec.
Janie Pawle II – nasz Patronie oręduj za nami w niebie!