Szymon Mazurkiewicz, Rola instytucji innowacyjnych

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 18, Nr 1/2014
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
50 lat kształcenia ekonomistów w Kielcach
Szymon Mazurkiewicz1
ROLA INSTYTUCJI INNOWACYJNYCH
Wprowadzenie
Do 1 maja 2004 roku każde rozszerzenie Unii Europejskiej polegało na dołączaniu do grona państw członkowskich nowych krajów o podobnych systemach
gospodarczych i społecznych. To poszerzenie, które miało miejsce 10 lat temu,
było odmienne, gdyż do UE dołączyła grupa państw, które dopiero kilkanaście lat
wcześniej rozpoczęły budowę gospodarki rynkowej i w pełni demokratycznych
instytucji. „Ich społeczeństwa są biedne, gospodarki chwiejne, system partyjny nie
w pełni skonsolidowany, instytucje publiczne targane konfliktami politycznymi,
administracja państwowa nieefektywna i nisko wykwalifikowana, a organizacje
obywatelskie słabe”2.
Regiony europejskie były już od lat ukształtowane, natomiast nasze dopiero się
zaczęły kształtować. Startowały z pozycji biedniejszych, lecz jednocześnie bardziej
dynamicznych, przystosowujących się do stałej presji zmian unowocześnienia,
w szczególności w obszarze budowania gospodarki konkurencyjnej i innowacyjnej.
Kolejnym wyzwaniem była budowa gospodarki opartej na wiedzy, która wymagała
horyzontalnych, długofalowych i kompleksowych działań prowadzonych na różnych płaszczyznach. Procesy innowacyjne, stanowiące rdzeń nowoczesnych gospodarek, zachodzą w specyficznym układzie powiązań przedsiębiorców, instytucji
naukowo-badawczych, organizacji pozarządowych, inicjatyw obywatelskich i sektora publicznego. Rośnie rola środowiska regionalnego i lokalnego, w jakim przychodzi funkcjonować przedsiębiorcom. Akcentuje się przy tym wagę polityki władz
publicznych, które mogą i powinny tworzyć korzystne warunki dla kształtowania
klimatu sprzyjającego innowacyjności podmiotów. W rezultacie, dla sprawnej
1
2
Mgr Szymon Mazurkiewicz, dyrektor, Kielecki Park Technologiczny.
L. Kolarska-Bobińska (red.), Odmienność oswojona. Obraz Polski w krajach Unii Europejskiej
[w:] Obraz Polski i Polaków w Europie, Warszawa 2003, s. 9.
71
realizacji takiej polityki gospodarczej, wysiłki władzy publicznej wszystkich
szczebli skierowane powinny być na organizacje procesu powstawania innowacji
i tworzenia infrastruktury instytucjonalnej, ułatwiającej ten proces. Przedmiotem
uwagi stają się zatem ośrodki wsparcia przedsiębiorczości i procesów innowacyjnych. Sprawne działanie tych kluczowych w procesie budowy gospodarki wiedzy
ośrodków, wymaga uwzględnienia ich funkcjonowania przez władzę publiczną
w lokalnych i regionalnych układach. Administracja publiczna nie jest organizacyjnie i kompetencyjnie przygotowana do wspierania procesów innowacyjnych
w sposób, jaki mogą dokonać ośrodki wsparcia, tj. m.in. inkubatory i parki technologiczne, centra transferu technologii oraz preinkubatory akademickie. Ta zróżnicowana grupa podmiotów staje się kluczowym instrumentem władzy lokalnej
i regionalnej w procesie budowy innowacyjnej gospodarki. Konieczne jest jednak
stworzenie środowiska zarówno krajowego, jak i regionalnego oraz lokalnego,
które sprzyjać będzie procesom innowacyjnym i wspierać ośrodki innowacji
w realizacji ich misji.
1. Parki i inkubatory technologiczne jako motory rozwoju regionalnego
1.1. Definicja parku technologicznego
Zgodnie z założeniami Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości celem
powstawania parków technologicznych jest realizacja polityki wspomagania młodych, innowacyjnych przedsiębiorstw, przede wszystkim w obszarze technologicznie zaawansowanych branż. Parki technologiczne stwarzają optymalne warunki
do transferu technologii i komercjalizacji rezultatów badań z instytucji naukowych
do praktyki gospodarczej. Są miejscem łączenia nauki ze sferą biznesu, a w realizacji zakładanych celów pomaga wykorzystanie funduszy unijnych. Parki technologiczne odpowiadają także za realizację rządowych, regionalnych oraz lokalnych
programów wsparcia przedsiębiorczości, transferu technologii oraz rozwoju firm3.
Tak określony zakres zadań zdecydowanie rozszerza ich rolę w stosunku do,
często spotykanego na rynku, postrzegania ich wyłącznie jako dostawców taniej
powierzchni biurowej. Funkcjonowanie parków technologicznych ma nie tylko
wspierać rozwój lokatorów, poprzez stworzenie im odpowiednich warunków lokalowo-technicznych, ale również rozwijać procesy współpracy pomiędzy środowiskiem naukowym a biznesem oraz pomiędzy samymi przedsiębiorcami.
Poprzez dążenie parków technologicznych do profilowania bazy lokatorów pod
kątem potencjału ich zaangażowania się w konkretne obszary działalności innowacyjnej, przy odpowiednim zarządzaniu, możliwe staje się osiągnięcie „masy
krytycznej” parku, przekładającej się na poprawę postrzegania atrakcyjności regionu, nie tylko przez potencjalnych inwestorów, ale także przez wyspecjalizowaną kadrę naukową i techniczną. Poprzez przykłady udanych przedsięwzięć w danym obszarze działalności powstaje zatem samonapędzający się mechanizm przyciągania badaczy i przedsiębiorców o wysokim potencjale rozwoju.
3
PARP, http://www.parp.gov.pl
72
Polskie ustawodawstwo definiuje pojęcie parku technologicznego w Ustawie
z dn. 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji4 jako zespół wyodrębnionych nieruchomości wraz z infrastrukturą techniczną, utworzony w celu dokonywania przepływu wiedzy i technologii pomiędzy jednostkami naukowymi […]
a przedsiębiorcami, na którym oferowane są przedsiębiorcom, wykorzystującym
nowoczesne technologie, usługi w zakresie doradztwa w tworzeniu i rozwoju
przedsiębiorstw, transferu technologii oraz przekształcania wyników badań naukowych i prac rozwojowych w innowacje technologiczne, a także stwarzający tym
przedsiębiorcom możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez korzystanie z nieruchomości i infrastruktury technicznej na zasadach umownych.
Na bazie powyższej definicji przyjmuje się, iż zasadniczym zakresem badania
objęte będą obiekty o charakterze parku technologicznego, parku naukowo-technologicznego, parku przemysłowo-technologicznego i inkubatora technologicznego. Szczególnym wyróżnikiem tych właśnie typów obiektów jest koncentracja na działaniach wspierających wdrażanie wyników badawczo-rozwojowych
oraz innych form szeroko pojętego transferu technologii. Do najczęściej spotykanych alternatywnych rodzajów instytucji parkowych zaliczyć można ośrodki określane jako parki czysto naukowe (koncentrujące się na pracach badawczych, zwykle silnie powiązane z konkretną uczelnią), biznesowe (których głównym celem
jest wspieranie szeroko pojętego rozwoju przedsiębiorczości) lub przemysłowe
(stwarzające dogodne warunki do importu dużych podmiotów z wybranych branż
produkcyjno-przetwórczych) oraz hybrydy wyżej wymienionych (np. parki przemysłowo-naukowe).
Istotne znaczenie dla wsparcia młodych firm stanowią inkubatory przedsiębiorczości, oferujące sub-rynkowe ceny infrastruktury, pakiety usług wspomagających
funkcjonowanie regionalnych przedsiębiorców rozpoczynających działalność oraz
preinkubatory akademickie, których rolą jest identyfikacja (na wczesnym etapie)
studenckich inicjatyw biznesowych, ich wstępny rozwój oraz „przekazanie” do
odpowiedniego inkubatora lub parku. Powyższe typy instytucji odgrywają zauważalną rolę na krajowym rynku wsparcia przedsiębiorczości, jednakże ze względu
na koncentrację, w toku niniejszego badania, na obszarze rozwoju innowacji
i komercjalizacji wiedzy, zdecydowanie więcej uwagi poświęcone zostanie parkom technologicznym.
1.2. Definicja inkubatora technologicznego
Z wyżej wymienionych względów nie ma powszechnie akceptowanej jednolitej
definicji inkubatora przedsiębiorczości. Istniejące definicje, kładą nacisk na różne
aspekty działalności inkubatora. Jedną z najbardziej kompleksowych definicji
przyjęło Światowe Forum Stowarzyszeń Inkubatorów Przedsiębiorczości i Parków
Naukowych w 2003 r. Przyjęto jedną definicję dla inkubowania biznesu i inkubatorów przedsiębiorczości. Program inkubacji przedsiębiorczości zdefiniowano
jako proces rozwoju ekonomicznego i socjalnego, skierowany na doradzanie po4
Dz.U. z 2002 r., Nr 41, poz. 363 z późn. zm.
73
tencjalnym, początkującym przedsiębiorstwom (start-up), organizowanie oraz
przyspieszenie ich wzrostu i sukcesu rynkowego poprzez kompleksowy program
wspierania biznesu. Głównym celem jest wypromowanie efektywnych przedsiębiorstw, które wyjdą z programu w określonym czasie, zdolne samodzielnie przetrwać finansowo na rynku. Te firmy tworzą miejsca pracy, rewitalizują środowisko lokalne, komercjalizują nowe technologie, tworzą dobrobyt i pomyślny rozwój
lokalnej i narodowej gospodarki. Kluczowymi elementami sukcesu inkubacji
przedsiębiorczości są:
− zarząd, który organizuje środki i rozwija powiązania biznesowe, marketingowe i menedżerskie odpowiednio do potrzeb przedsiębiorców – klientów,
− wspólne usługi biurowe, szkolenie, zaplecze techniczne i wyposażenie,
− dobór klientów i proces przyspieszonego rozwoju, w wyniku czego przedsiębiorstwa stają się bardziej samodzielne oraz przygotowane do wyjścia
z programu,
− pomoc w uzyskaniu środków finansowych niezbędnych dla rozwoju przedsiębiorstwa.
Program inkubacji przedsiębiorczości dodaje wartości przedsiębiorstwom poprzez oferowanie we własnym obiekcie odpowiedniej powierzchni i elastycznych
warunków najmu. Cechą wspólną inkubatorów przedsiębiorczości jest zogniskowanie na pomocy świadczonej małemu i mikro przedsiębiorcy w postaci kombinacji usług biurowo-lokalowych i usług wsparcia przedsiębiorczości co czyni koncept inkubacji przedsiębiorstw unikalnym.
Podstawową funkcją jaką ma spełniać „tradycyjny” inkubator przedsiębiorczości jest przede wszystkim wypełnianie jego misji tzn. tworzenie warunków rozwoju ekonomicznego poprzez promocję przedsiębiorczości, innowacji, możliwości
zatrudnienia i rozwoju. Z tych względów większość tego typu inkubatorów jest
zarządzana bezpośrednio przez władze publiczne. Rola inkubatorów jako instrumentu promocji przedsiębiorczości, zatrudnienia i wzrostu gospodarczego jest
szeroko uznawana w dokumentach programowych funduszy strukturalnych, które
podkreślają, że inkubatory przedsiębiorczości są kluczowym elementem polityki
regionalnej UE.
Na drugim ekstremum znajdują się inkubatory komercyjne tzw. inkubatory
„nowej gospodarki”, które koncentrują się na firmach działających w sektorach
wysokich technologii, przede wszystkim technologiach informatycznych i biotechnologiach. Specjalizują się głównie w dostarczaniu specjalistycznych usług
finansowych i marketingowych, podczas gdy oferta lokalowa jest nieistotna lub
drugoplanowa oraz jako nastawione na zysk są zarządzane przez podmioty prywatne.
Inkubator technologiczny niejako łączy w sobie funkcje obu tych modeli. Spełnia wszystkie cechy tradycyjnego inkubatora przedsiębiorczości, z tym, że jego
działalność koncentruje się na wsparciu firm, które powstały w oparciu o nowe
technologie (określane terminem „nowych firm technologicznych” lub ang.
NTBF: „new technology based firms”).
74
Definicja inkubatora technologicznego propagowana przez Polską Agencję
Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Agencję Rozwoju Przemysłu określa inkubator
technologiczny jako „wyodrębnioną organizacyjnie, budżetowo i lokalowo jednostkę, która zapewnia początkującym przedsiębiorcom z sektora MSP pomoc
w uruchomieniu i prowadzeniu firmy oferującej produkt lub usługę powstałą
w wyniku wdrożenia nowej technologii. Inkubator technologiczny oferuje przede
wszystkim: atrakcyjne cenowo warunki lokalowe przystosowane do rozwoju działalności gospodarczej opartej na wykorzystaniu technologii obsługę administracyjno - biurową firm w inkubatorze doradztwo biznesowe (kształtowanie profilu
firmy, dostęp do pomocy prawnej, patentowej, pomoc w pozyskaniu zewnętrznego
finansowania, dostęp do ekspertów technologicznych), promocję firm działających
w inkubatorze, dostęp do laboratoriów i bibliotek lokalnej instytucji naukowej
o profilu technicznym, sprzyjające środowisko innych, nie konkurujących ze sobą
przedsiębiorców z inkubatora, stojących w obliczu podobnych problemów”5.
Należy podkreślić dodatkowy element tej definicji istotny dla firm technologicznych a mianowicie tworzenie przez inkubator możliwości wymiany informacji
i współpracy pomiędzy przedsiębiorcami - lokatorami inkubatora a także pomiędzy lokatorami a firmami zewnętrznymi w postaci powiązań sieciowych i klastrowych.
Inkubator przedsiębiorczości jest zatem instytucją, która przyspiesza (akcelerator) i systematyzuje proces tworzenia i rozwoju firm poprzez udostępnianie im
spójnego i zintegrowanego systemu usług w postaci pomieszczeń do wynajęcia,
pomocy w prowadzeniu przedsiębiorstwa oraz sieci kontaktów z wieloma podmiotami wewnątrz inkubatora i na zewnątrz. Dzięki dostępnym w jednym miejscu
usługom i obniżce kosztów funkcjonowania firmy, znacząco wzrastają szanse nie
tylko przetrwania ale także wzrostu nowych firm start-up. Właściwie funkcjonujący inkubator w sposób ciągły tworzy i promuje nowe przedsiębiorstwa, które posiadają ponadprzeciętne możliwości wypracowywania przychodów i tworzenia
nowych miejsc pracy.
Różnice w funkcjonowaniu inkubatorów mają swoje źródło w celach stawianych inkubatorom (misji) przez ich założycieli, zasadach i kryteriach naboru
i opuszczania inkubatora przez firmy, poziomie technologicznym inkubowanych
przedsięwzięć oraz zakresie świadczonych usług i charakterze oferowanej infrastruktury.
Definiując typ inkubatora, jaki najbardziej odpowiada sytuacji społecznoekonomicznej i potrzebom rozwoju miasta Radom i regionu mazowieckiego należy zdawać sobie sprawę, że istnieje w praktyce bardzo duża gama profili inkubatorów przedsiębiorczości. Model inkubatora wynika z odpowiedzi, jaka zostanie
udzielona na następujące pytanie: Jakie cele ma osiągać inkubator i jakie funkcje
realizować, aby jego oddziaływanie lokalne i regionalne było znaczące?
5
Innowacje i transfer Technologiczny: Słownik pojęć, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,
2005, s. 63.
75
2. Kielecki Park Technologiczny jako instrument wsparcia procesów innowacyjnych
Kielecki Park Technologiczny (KPT) jest jednostką budżetową Gminy Kielce.
KPT składa się z dwóch stref: Inkubatora Technologicznego oraz Centrum Technologicznego. Strefa 2 – Centrum Technologiczne to teren aktywności gospodarczej oferujący przedsiębiorcom możliwość prowadzenia działalności w oparciu
o przygotowaną infrastrukturę techniczną i kubaturową w postaci infrastruktury
produkcyjno-laboratoryjnej oraz terenów inwestycyjnych. Powyższa infrastruktura
zlokalizowana jest na nieruchomościach położonych w północno-zachodniej części Kielc i stanowi w sumie jednolity zwarty kompleks o pow. 20 ha.
O samego początku KPT został wkomponowany w regionalny system innowacyjny, a w szczególności system wspierania innowacyjności przedsiębiorstw
i transferu technologii. Jednostka koncentrując swoją działalność na tworzeniu
nowych podmiotów gospodarczych oferuje przyszłym przedsiębiorcom i nowym
firmom wsparcie w postaci usług odpowiadających na potrzeby firm zależne od
etapu rozwoju na jakim się one znajdują i specyfiki branży w jakiej funkcjonują.
KPT funkcjonuje w otoczeniu, które oferuje: usługi specjalistyczne na etapie preinkubacji, inkubacji, rozwoju i dojrzałości przedsiębiorstwa, jak również w okresie
ekspansji. Obszary funkcjonowania KPT zostały ściśle związane z fazami rozwoju
przedsiębiorstwa, tak aby móc dostarczać usług, które są adekwatne do potrzeb
przedsiębiorców w każdej fazie rozwoju.
KPT prowadzi swoją działalność realizując trzy podstawowa funkcje:
WZKDK:
/Ed'Z:
/E<h:
Funkcja Inkubacyjna – ma doprowadzić do wzrostu liczby nowoczesnych firm
technologicznych w regionie, a tym samym do poprawy struktury lokalnej gospodarki. Koncepcja większości parków na świecie zakłada w ich strukturach inkubator technologiczny, w którym rozwijane są dogodne warunki do tworzenia przed76
siębiorstw, opartych na nowej wiedzy głównie przez studentów i absolwentów
uczelni wyższych oraz pracowników naukowych.
Funkcja Integracyjna – ma umożliwić rozwój i intensyfikację powiązań sieciowych pomiędzy wszystkimi uczestnikami systemu innowacji w mieście i regionie:
przedsiębiorstwa, instytucje naukowo – badawcze, sferą wsparcia biznesu, samorządem regionalnym i lokalnym oraz społeczeństwem regionu.
Funkcja Promocyjna – dzięki której, park postrzegany jest efektywny instrument
marketingu terytorialnego. Utworzenie parku to sygnał dla mieszkańców i zewnętrznych inwestorów, że lokalne środowisko jest otwarte na innowacje i w sposób nowoczesny myśli o aktywizacji rozwoju gospodarczego.
Nabór firm do parku (inkubatora) prowadzony jest w oparciu o regulamin
uwzględniający następujące kryteria:
1. Nowatorski charakter przedsięwzięcia uwzględniający wykorzystanie nowych technologii lub rozwiązań organizacyjnych.
2. Wiarygodny projekt przedsięwzięcia i perspektywy samodzielnego rozwoju.
3. Widoczny potencjał sprzyjający wzmocnieniu i zróżnicowaniu lokalnej gospodarki.
4. Profil przedsiębiorcy (osobowość, doświadczenie zawodowe oraz biznesowe itp.).
5. Powiązanie ze środowiskiem naukowym.
6. Gotowość do współpracy z innymi lokatorami, rodzaj synergii technologicznej.
7. Neutralny wpływ na innych lokatorów inkubatora oraz środowisko naturalne.
Kielecki Park Technologiczny oferuje swoim lokatorom preferencyjne stawki
najmu powierzchni, wg poniższego systemu:
Rok
Długość pozostawania firmy w IT
Wartość % opłaty za m²
1
od wejścia do Inkubatora do 12
miesiąca
30% stawki bazowej + 14,00 PLN netto / m²
(pakiet usług)
2
od 12 miesiąca do 24 miesiąca
50% stawki bazowej + 14,00 PLN netto / m²
(pakiet usług)
3
od 24 miesiąca do 36 miesiąca
75% stawki bazowej + 14,00 PLN netto / m²
(pakiet usług)
4
od 36 miesiąca do 48 miesiąca
100% stawki bazowej + 14,00 PLN netto / m²
(pakiet usług)
5
48 miesiąca – dalej
Stawka rynkowa
Kielecki Park Technologiczny nie ogranicza swojej działalności do konkretnych dziedzin życia gospodarczego. Podstawowym celem działalności instytucji
jest pomoc nowym, innowacyjnym firmom w osiągnięciu dojrzałości i zdolności
do samodzielnego funkcjonowania na rynku.
77
Wsparcie firm realizowane jest poprzez Inkubator Technologiczny, który dostarcza kompleksowe i profesjonalne wsparcie dla nowych firm. W Inkubatorze
siedzibę znajdą przedsiębiorstwa świadczące usługi w zakresie nowoczesnych
technologii oraz start-upy. IT przeznaczone jest dla młodych firm, które potrzebują pomocy w pierwszych latach funkcjonowania. Dla lokatorów, Inkubator przygotował specjalny program wsparcia. Rozpoczyna go pomoc i szybka analiza
pomysłu, koleje etapy to preinkubacja, inkubację i ekspansja rynkowa. Jednostka
dysponuje nową, doskonale wyposażoną infrastrukturą, oferuje dostęp do usług
biznesowo – rozwojowych oraz daje możliwość skorzystania z nowocześnie wyposażonych sal konferencyjno – szkoleniowych.
Inkubator Technologiczny KPT realizuje kompleksowy proces inkubacji firm,
który został opracowany na bazie doświadczeń amerykańsko – fińskich i stanowi
podstawę koncepcji funkcjonowania organizacji w Kielcach.
Rysunek 1. Proces inkubacji Kieleckiego Parku Technologicznego.
Źródło: Opracowanie własne.
Tereny Kieleckiego Parku Technologicznego zostały włączone do Specjalnej
Strefy Ekonomicznej „Starachowice”. SSE to połączenie potrzeb inwestorów
z potrzebami regionu i miasta Kielce. Strefa jest wyodrębnioną administracyjnie
78
strukturą, przeznaczoną do prowadzenia działalności gospodarczej na preferencyjnych warunkach.
Obecność przedsiębiorcy w Strefie to konkretne, wymierne korzyści i przywileje. Należą do nich:
− zwolnienie z podatku dochodowego z tytułu: określonych w zezwoleniu
wydatków inwestycyjnych (do 70% łącznych wydatków inwestycyjnych)
lub określonego w zezwoleniu poziomu zatrudnienia (do 70% poniesionych dwuletnich kosztów pracy),
− nieruchomości w pełni przygotowane pod inwestycje,
− darmowa pomoc przy załatwianiu formalności związanych z inwestycją,
− zwolnienie od podatku od nieruchomości.
Ponadto, jednostka oferuje bardzo bogaty wachlarz usług teleinformatycznych.
Serwerownia Kieleckiego Parku Technologicznego to pomieszczenie o powierzchni ponad 100 m2 spełniające współczesne standardy w zakresie zapewnienia optymalnych warunków pracy urządzeń elektronicznych. Serwerownia wyposażona jest w: precyzyjną klimatyzację w systemie zimnego i ciepłego korytarza;
podtrzymanie zasilania; zabezpieczenia fizyczne przed nieautoryzowanym dostępem; szybkie symetryczne łącza internetowe z własną pulą adresów IP rozgłaszaną za pośrednictwem protokołu BGP. Serwerownia KPT dysponuje także kontrolą
dostępu oraz całodobowym monitoringiem wnętrza. W pomieszczeniu funkcjonuje gazowy system przeciwpożarowy; prywatna chmura liczącą ponad 100 rdzeni
obliczeniowych zainstalowanych w serwerach typu blade, obsługiwanych przez
zaawansowane oprogramowanie do wirtualizacji; sieć Storage Area Network
(SAN).
Model funkcjonowania KPT to połączenie w ramach jednej jednostki zarządzającej trzech typów działalności:
− inkubowania firm rozpoczynających działalność,
− wynajmu powierzchni biurowej i laboratoryjno-produkcyjnej dla firm rozwijających się oraz
− zarządzania terenami inwestycyjnymi przeznaczonymi dla firm technologicznych w fazie ekspansji.
2.1. Funkcje KPT
Realizacja misji KPT wymaga łączenia wielu funkcji.
Pierwsza funkcja podstawowa to wspieranie podejmowania działalności gospodarczej opartej o nowe rozwiązania techniczne i organizacyjne, zwłaszcza w dziedzinie usług. Ta funkcja jest realizowana poprzez ocenę potencjału rynkowego nowych przedsięwzięć, wartości dodanej wnoszonej przez park dla potencjału rozwojowego przedsięwzięcia oraz zdolności w zakresie zarządzania osób prowadzących przedsięwzięcie. Funkcja ta obejmuje również wsparcie rozwoju firm poprzez usługi specjalistyczne dostosowane do potrzeb przedsiębiorców.
Druga funkcja podstawowa to doradztwo biznesowe w zakresie zakładania i rejestracji firmy, oceny rynkowej przedsięwzięcia, opracowania biznes planu i wska
79
zywania właściwych źródeł finansowania. Ta funkcja jest otwarta dla wszystkich
potencjalnych przedsiębiorców, przy czym podstawowym celem tej działalności
jest wyłonienie tych przedsięwzięć, które mogą spełnić kryteria wejścia do inkubatora. W okresie kilku miesięcy od rozpoczęcia działalności funkcje doradcze są
rozszerzane o doradztwo dla firm w fazie rozwoju ulokowanych w centrum technologicznym w zakresie: zarządzania projektami innowacyjnymi, transferu technologii, ochrony praw własności intelektualnej, marketingu, badania rynku i eksportu.
Trzecia funkcja podstawowa to budowanie powiązań sieciowych z innymi organizacjami i podmiotami na poziomie regionalnym, krajowym i europejskim. Na
poziomie regionalnym są to instytucje zaangażowane w tworzenie regionalnej
strategii innowacji, klaster „Grono Targowe Kielce” i inne lokalne grupy przedsiębiorców, na poziomie kraju Stowarzyszenie SOOIPP, Fundacja FIRE, CTT
przy uczelniach wyższych, Fundacja Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości,
inkubatory i parki technologiczne, sieci inwestorów Business Angels i Venture
Capital, na arenie międzynarodowej naturalnym partnerem wydaje się sieć ośrodków innowacji i przedsiębiorczości: European Business Network (EBN).
Czwarta funkcja podstawowa to wynajem powierzchni biurowej, laboratoryjnej
oraz produkcyjnej.
Piąta funkcja podstawowa to prowadzenie biura obsługi inwestora i sprzedaż nieruchomości gruntowych firmom technologicznym w obrębie zarządzanych terenów inwestycyjnych.
Obok funkcji podstawowych, w zależności od potrzeb zgłaszanych przez
przedsiębiorców oraz posiadanych przez inkubator zasobów, KPT również realizuje funkcje dodatkowe, które mogą okazać się istotne dla realizacji funkcji podstawowych.
Pierwsza funkcja dodatkowa to aktywizacja postaw przedsiębiorczych w środowisku akademickim. Przedsiębiorczość akademicka (pracowników naukowych, absolwentów i studentów) może stanowić ważne źródło przedsięwzięć lokujących
się w inkubatorze. Funkcja ta jest realizowana we współpracy z akademickimi
inkubatorami przedsiębiorczości.
Druga funkcja dodatkowa parku to wspomaganie transferu technologii z uczelni
wyższych i jednostek naukowo-badawczych oraz z przedsiębiorstw, zwłaszcza
dużych.
Trzecią funkcją dodatkową parku jest prowadzenie działalności szkoleniowej
w zakresie podejmowania działalności gospodarczej, zarządzania i finansowania
przedsięwzięć technologicznych, transferu technologii. W realizacji tej funkcji
KPT współpracuje przede wszystkim ze szkołami wyższymi oraz instytucjami
finansowymi nie tylko z regionu świętokrzyskiego.
80
Rysunek 2. Schemat funkcjonowania parku technologicznego.
Źródło: Opracowanie własne.
2.2. Czynniki sukcesu
Warunkiem koniecznym dla odniesienia przez KPT sukcesu jest uzyskanie jak
najszerszego wsparcia kluczowych organizacji uczestniczących w kreowaniu systemu innowacyjnego: instytucji publicznych i prywatnych oraz innyvh instytucji
w regionie nie będących udziałowcami podmiotu jakim jest KPT. Instytucje te
mogą zapewnić przedsięwzięciu właściwą promocję i wsparcie np. w postaci oferowanych przez nie usług. Wynika z tego, że KPT powinien być promowany przez
partnerstwo publicznych i prywatnych podmiotów, kluczowych dla miasta/regionu. Struktura partnerstwa powinna odzwierciedlać ogólne strategie regionalne i/lub szczegółowe strategie wsparcia przedsiębiorczości czy innowacji. Parki
są zwykle promowane przez szerokie spektrum organizacji państwowych i prywatnych włącznie z władzami lokalnymi, uniwersytetami, firmami i instytucjami
finansowymi.
Podstawowym czynnikiem, który może zadecydować o powodzeniu KPT jest
decyzja o składzie właścicielskim podmiotu zarządzającego. Zwykle zalecane jest
81
szerokie partnerstwo (aby zapewnić jak najszersze wsparcie inicjatywie) co jednak
stoi w sprzeczności z efektywnością zarządzania. Inicjatywa parkowa, przynajmniej na wstępnym etapie organizacji wymaga silnego wsparcia ze strony lokalnych
władz publicznych. Zwykle park pozyskuje dla realizacji swojej misji nieruchomości, które stanowią własność publiczną i mogą zostać aportem wniesione do
spółki lub oddane parkowi w zarząd. W ten sposób instytucje publiczne stają się
głównym udziałowcem przedsięwzięcia. We wstępnym etapie funkcjonowania
parku rola instytucji publicznych, także w jego finansowaniu jest dominująca.
Bardzo często mniejszościowym właścicielem parku stają się także szkoły wyższe
lub instytuty badawcze. Taki układ właścicielski ma zachęcić i wspomóc jednostki
naukowe w podejmowaniu działań w kierunku komercjalizacji wyników badań
naukowych i zachęcania absolwentów i pracowników naukowych do podejmowania działalności gospodarczej i zakładaniu firm technologicznych. Dobrą praktyką
jest wprowadzenie na współwłaściciela lokalnej/regionalnej instytucji finansującej
(np. banku). Może to mieć pozytywny wpływ na funkcjonowanie parku, jako że
rolą tego podmiotu jest z jednej strony kontrolowanie finansowej działalności
podmiotu zarządzającego parkiem, a z drugiej stworzenie możliwości łatwiejszego
pozyskiwania środków finansowych dla samego parku, jak i jego lokatorów. Instytucja finansowa, jako bezpośrednio nie zaangażowana w realizację misji parku
może mieć istotną rolę stabilizującą we władzach podmiotu zarządzającego.
Udziałowcami w zdecydowanej większości badanych parków europejskich są
instytucje publiczne (79,2%), w tym: władze publiczne i agencje w 25,3% przypadków, uniwersytety i ośrodki B+R w 16,4%, natomiast w 20,8% inkubatorów
właścicielem jest również bank, przedsiębiorstwo lub inny podmiot prywatny.
Drugim czynnikiem sukcesu jest jakość zespołu zarządzającego. Profesjonalizm
w zarządzaniu przyciąga zarówno firmy lokatorów, jak i inne podmioty gotowe
współpracować z parkiem na zasadach sieciowych. Sieć instytucji współpracujących jest niezwykle ważna z punktu widzenia tworzenia wartości dodanej przez
park. Ta wartość jest z kolei czynnikiem zachęcającym firmy do lokowania się
w parku. Wysoka jakość zespołu zarządzającego tworzy pozytywny wizerunek
parku i zwiększa możliwości jego oddziaływania lokalnego i aktywizacji środowiska lokalnego.
Trzecim czynnikiem budowania pozycji parku w regionie jest, obok funkcji jakie
pełni, infrastruktura jaką dysponuje, jej jakość, lokalizacja oraz wizerunek. Im
bardziej atrakcyjne otoczenie i bliskość do ciągów komunikacyjnych tym bardziej
atrakcyjne jest lokowanie się w parku dla przedsiębiorców. W tym miejscu należy
podkreślić doświadczenia europejskie, które wskazują, że zdecydowana większość
przedsiębiorstw podejmując decyzje o ulokowaniu się w parku kieruje się przy
podjęciu takiej decyzji przede wszystkim dwoma kryteriami: atrakcyjną lokalizacją i wizerunkiem (50% badanych przedsiębiorstw wskazuje to kryterium jako
najważniejsze) oraz jakością, ceną i elastycznością oferowanej infrastruktury (50%
badanych przedsiębiorstw wskazuje to kryterium jako najważniejsze). Mniej ważnymi argumentami jest oferta profesjonalnych usług oraz możliwości współpracy
sieciowej czy klastrowej z innymi podmiotami. Nieco inaczej wygląda ocena
82
atrakcyjności parku dla lokujących się w nim firm z perspektywy managerów parków. Postrzegają oni mniej więcej na równi jako bardzo istotny argument zarówno
lokalizację i wizerunek, jak i jakość, cenę i elastyczność oferowanej infrastruktury
oraz ofertę profesjonalnych usług (ok. 25% badanych managerów oceniła te czynniki jako najbardziej istotne)6. Z tych badań płynie niezwykle istotne przesłanie
o konieczności stworzenia infrastruktury KPT wraz z otoczeniem przyjaznym dla
użytkownika i konieczności działań promocyjnych kreujących jego pozytywny
wizerunek.
Czwartym elementem jest określenie specyfiki parku i jego celów. Jak już wspomniano wcześniej w kontekście definicji parków, cel działania inkubatora przedsiębiorczości może być bardzo zróżnicowany. Tym niemniej zdecydowana większość inkubatorów europejskich widzi swój cel jako wkład do podniesienia konkurencyjności lokalnej gospodarki i tworzenie nowych miejsc pracy. Drugim w kolejności celem jest komercjalizacja know-how ośrodków naukowo-badawczych
oraz pomoc w tworzeniu firm spin-off (nowych firm wywodzących się z ośrodków
naukowo-badawczych).
Realizacja zakładanych celów inkubatora wymaga odpowiedniego doboru rodzaju usług świadczonych wewnętrznie (przez personel parku) i zewnętrznie
(przez zewnętrznych ekspertów).
Piątym czynnikiem jest właściwy dobór klientów i profilowanie specyfiki jego
działalności poprzez np. specjalizację branżową. Bezsprzecznie najważniejszym
elementem sukcesu parku podnoszącym jego renomę i atrakcyjność jest sukces
firm, które go zasiedlają. Z czysto operacyjnej perspektywy funkcjonowania inkubatora, firmy-lokatorzy są podstawowym źródłem przychodów inkubatora pozwalającym pokrywać koszty jego funkcjonowania. Jednakże ocena efektywności
inkubatora i jego oddziaływania na otoczenie lokalne ma swoje podstawowe źródło w sukcesie rynkowym firm inkubowanych. Z punktu widzenia specyfiki parku istotne jest również pochodzenie firm inkubowanych. Zdecydowana większość
firm ulokowanych w inkubatorach i parkach europejskich to firmy typu start-up,
rozpoczynające działalność (ok. 70% lokatorów). Zaledwie ok. 12% stanowią
firmy odpryskowe z innych firm a nieco ponad 11% firmy spin-off wywodzące się
z uczelni i jednostek badawczo-rozwojowych. Pozostałe firmy to 7,6% populacji
firm w inkubatorach.
Istotnym elementem sukcesu parku może być również dobór klientów z punktu
widzenia prowadzonej przez nich działalności. W inkubatorach i parkach europejskich największą grupę stanowią przedsiębiorstwa sektora ICT (technologie informatyczne i telekomunikacyjne): 33,8% lokatorów inkubatorów. Dwie kolejne
co do wielkości grupy stanowią firmy usługowe: usługi biznesowe i finansowe:14,3% a usługi inne 15,5%. Firmy produkcyjne (high-tech i tradycyjne) stanowią 15,3% a firmy badawcze 4,8% populacji.
6
Benchmarking of Business Incubators, Centre for Strategy&Evaluation Services, European Commission, DG Enterprise, 2002.
83
3. Oddziaływanie KPT na gospodarkę miasta i regionu
Park Technologiczny musi być tak zaprojektowany aby stanowił element regionalnego i lokalnego systemu innowacyjnego. Musi realizować swoje zadania
w taki sposób aby przyczyniać się do realizacji celów Regionalnej Strategii Innowacji oraz koncentrować się na realizacji specyficznych priorytetów polityki regionu i miasta zawartych w odpowiednich strategiach (np. rozwój klastrów, specyficznych branż itp.). Punktem kluczowym jest to, że park nie powinien być samodzielnym tworem tylko musi pracować wspólnie z innymi organizacjami i projektami w celu implementacji szerszych strategii. Na rysunku 3 przedstawiono schemat Regionalnego Systemu Innowacyjnego. Istotą tego systemu jest efektywne
funkcjonowanie wszelkiego typu powiązań pomiędzy podmiotami tworzącymi ten
system w formie wymiany informacji, współpracy o charakterze komercyjnym
i niekomercyjnym, sieci. Na rysunku zaznaczono obszary, na których koncentruje
się działalność Kieleckiego Parku Technologicznego (KPT).
ZAPOTRZEBOWANIE RYNKU
Konsumenci, producenci
FIRMY
BADANIA I EDUKACJA
Klastry
przedsiębiorstw
INSTYTUCJE POŚREDNICZĄCE
Duże firmy
Centra transferu
Technologiczny,
firmy konsultingowe,
ośrodki doradcze
i szkoleniowe
MŚP
Nowe firmy
(start-up)
-
Edukacja,
szkolenia
Szkoły
wyższe
Instytucje
badawcze
Preinkubatory
akademickie
INFRASTRUKTURA
Instytucje finansowe, inkubatory, parki technologiczne,
infrastruktura IT, systemy informacji
REGIONALNE STARTEGIE INNOWACYJNE
Rysunek 3. Schemat Regionalnego Systemu Innowacji.
Źródło: Opracowanie własne.
Domeną KPT jest wspieranie firm o charakterze technologicznym na wszystkich etapach ich rozwoju wraz ze stymulowaniem powstawania firm tego typu
adresując odpowiednio funkcje realizowane przez IT i CT. Działalność w zakresie
84
kreowania postaw przedsiębiorczych wśród studentów i pracowników naukowych
oraz preinkubacji jest realizowana w partnerstwie ze szkołami wyższymi i akademickimi inkubatorami przedsiębiorczości.
Bibliografia:
Fundusz Rozwoju Przedsiębiorczości, Pomoc w samozatrudnieniu, MPiPS, Warszawa 1997.
2. Roberts B., Allen D., Bazan E. i Lavelle J., Podręcznik dla organizatorów inkubatorów przedsiębiorczości, red. K. Zasiadły, Wydawnictwo ALPIM, Mosina 1992.
3. Gromada G., Matusiak M., Nowak M. (red.), Innowacje i przedsiębiorczość dla przyszłości, SOOIPP Annual – 2006, Łódź - Poznań - Warszawa - Wrocław 2006.
4. Guliński J., Zasiadły K. (red), Innowacyjna przedsiębiorczość akademicka. Światowe
doświadczenia, PARP, Warszawa 2005.
5. Inkubator Przedsiębiorczości, Pomoc w samozatrudnieniu, MPiPS, Warszawa 1997.
6. Matusiak K.B. (red.), Ośrodki innowacji w Polsce. Analiza krajowych instytucji
wspierających innowacyjność i transfer technologii, PARP, Poznań - Warszawa
2005.
7. Matusiak K.B., Mażewska M., Zasiadły K., Rozwój lokalnych systemów wspierania
przedsiębiorczości, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Biblioteczka Rynku Pracy,
Warszawa 2005.
8. Matusiak K.B., Mażewska M., Pierwsza praca – pierwszy biznes. Vademecum przedsiębiorczości, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Biblioteczka Rynku Pracy, Warszawa 2005.
9. Matusiak K.B., Mażewska M., Wspieranie małej i średniej przedsiębiorczości
w świetle ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Ministerstwo
Gospodarki i Pracy, Biblioteczka Rynku Pracy, Warszawa 2004.
10. Matusiak K.B. (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, SOOIPPRaport 2004, Instytut Ekonomii UŁ, Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce, Łódź-Poznań 2004.
11. Matusiak K.B., Business incubators in Poland, „International Journal of Entrepreneurship and Innovation Management” Vol. 3, 2003.
1.
Abstrakt:
Ostatnie 10-lecie to dla Polski to okres intensywnych zmian w obszarze współpracy władz, uczelni i instytucji otoczenia biznesu na rzecz rozpowszechniania
wiedzy, innowacji oraz nowoczesnych technologii. Powołane przez ten czas organizacje operujące na styku administracji, środowiska naukowo-badawczego oraz
przedsiębiorców w istotny sposób wpłynęły na promocję rozwoju przedsiębiorczości i wdrażania nowoczesnych rozwiązań funkcjonowania firm w regionach.
Jednym ze skutecznych mechanizmów służących przyszłemu rozwojowi rodzimego biznesu w obszarze wdrażania osiągnięć regionalnych ośrodków naukowych
jest uruchomienie działalności parków technologicznych. Podwaliny dla obserwowanej w ostatnich latach intensyfikacji prac związanych z tworzeniem obiektów tego typu powstały na bazie tercetu przygotowanych w połowie ubiegłej de
85
kady strategicznych dokumentów regionu: „Strategii Rozwoju Miasta do roku
2020”, „Regionalnej Strategii Innowacji woj. Świętokrzyskiego”. Zawarte w tych
dokumentach plany powołania instytucji parkowych zaowocowały powstaniem
inicjatywy dot. utworzenia Kieleckiego Parku Technologicznego. Od początku
swojej działalności KPT został wkomponowany w regionalny system innowacyjny, a w szczególności system wspierania innowacyjności przedsiębiorstw i transferu technologii. Jednostka koncentrując swoją działalność na tworzeniu nowych
podmiotów gospodarczych oferuje przyszłym przedsiębiorcom i nowym firmom
wsparcie w postaci usług odpowiadających na potrzeby firm zależne od etapu
rozwoju na jakim się one znajdują i specyfiki branży w jakiej funkcjonują.
The Role of Innovative Institutions
Last 10 years is for Poland a period of intense changes in the area of authorities, universities and business institutions for the dissemination of knowledge,
innovation and modern technology. Established by this time organizations operating at the interface between the administration, science – research environment
and entrepreneurs significantly influenced the promotion of entrepreneurship development and implementation of innovative solutions for companies operating in
the regions. One of the effective mechanisms for the future development of home
business achievements in the area of implementation of regional research centers
is to establish technology parks. The foundations for the observed in recent years
enhancing of work associated with creating objects of this type have been created
on the basis of prepared in the middle of the last decade strategic documents of the
region: "City Development Strategy to 2020", "Regional Innovation Strategy of
Świętokrzyskie Voivodeship". Included in these documents, plans to establish the
Park have resulted in initiatives regarding the creation of Kielce Technology Park.
Since the beginning of its activities KTP has been integrated into the regional innovation system, and in particular the system of support for innovation and technology transfer. The Institution concentrates on the creation of new businesses and
thanks to that KTP offers to future entrepreneurs and new companies a support in
the form of services that meet the needs of companies.
MBA Szymon Mazurkiewicz, general manager, Kielce Technology Park.
86