region fizyczny - Zakład Zagospodarowania Przestrzennego

Społeczno – kulturowe uwarunkowania
W
A
O
NIA
R
gospodarki
przestrzennej
A
D
PR
Ł
AD Z
K
A
Z
AG
O
Prowadzący: Krzysztof Janc
ĆWICZENIE 4
NNEGO
RZE
ST
ZE
O
P
S
Podziały (regiony) cywilizacyjne - Polska
R.
INS
T
GE www.zzp.geogr.uni.wroc.pl
U.
W
TU
TY
Zakład Zagospodarowania Przestrzennego
O
G
www.zzp.geogr.uni.wroc.pl/www_janc/glowna.html
OG
NE
L
RA
NA
O
F II
I
I ROZ WOJU REG
EWOLUCJA KONCEPCJI REGIONU
region fizyczny – podstawa klasyfikacji to bariery
środowiskowe,
granice
fizyczno-geograficzne;
one
różnicowały
i
domykały
organizację
działalności
gospodarczej i życia społecznego.
region gospodarczy – stopień rozwoju gospodarczego jest
jedynym czynnikiem różnicującym regiony; społeczeństwo
funkcjonuje w pełnej niezależności od regionalnych cech
środowiska naturalnego.
region społeczny – wpływ charakteru i intensywności
relacji społecznych na zróżnicowanie regionów jest
najważniejszy. Zróżnicowanie struktur społecznych ma
fundamentalne znaczenie w sposobach organizacji
działalności gospodarczej.
region kulturowy - jednoczy w swojej istocie poszczególne
aspekty specyfiki regionalnej - odrębność jego wynika
bowiem z odmiennych warunków środowiskowych,
historycznych i ekonomicznych, w których kształtowały się
konkretne społeczności.
Sagan I., 2007, Teorie rozwoju regionalnego i ich praktyczne zastosowanie (w:)
Rozwój, region, przestrzeń, MRR, Warszawa.
KONCEPCJE SPOŁECZNE REGIONU
Pred (1984) – regiony kształtowały się w historycznej sekwencji zdarzeń, która
wynika ze specyfiki relacji społecznych, właściwych danemu regionowi, które to
relacje z kolei, w ramach danego regionu są reprodukowane. Regiony powstają i
rozwijają się w wyniku regionalnej społecznej interakcji, będąc jednocześnie
warunkiem koniecznym i efektem relacji społecznych między jednostkami, grupami
i instytucjami zachodzących w konkretnym fragmencie przestrzeni.
silna grupa społeczna
(system norm
i wartości, kulturowa
solidarność)
uniformizacja określonego obszaru
w określonym czasie
region wyraźnie
różny od innych
(wewnętrzna spójność)
W przypadku gdy grupy społeczne w danej strukturze regionalnej są zbyt słabe by
wytworzyć wewnętrzną spójność, zostają wchłonięte przez grupy dominujące w
innych skalach przestrzennych – odrębność regionu zanika.
Przykład Wielkopolski
regionalizm wielkopolski ma społeczny charakter – granice, odrębność czy izolacja
fizyczno-geograficzna nie są na tyle silne by wpływały na istniejącą odrębność –
wielokrotne zmiany podziałów terytorialnych zmieniały i rozmazywały domknięcie
administracyjne regionu.
PIĘCIOMIAN BYTU
Prawda
Dobro
nauka i informacja
etyka i prawo
kategorie
duchowe
Piękno
estetyka i sztuka
Zdrowie
Dobrobyt
higiena i medycyna
gospodarka
kategorie
materialne
Pięciomian bytu
Klasyfikacja społeczeństw lub cywilizacji oparta na ich stosunku do pięciu kategorii
bytu.
Rasa, język, religia nie są czasami dostatecznym wyróżnikiem cywilizacji.
Harmonijna współegzystencja jest możliwa między ludźmi o różnych kolorach skóry,
mówiących innymi językami, różnych wyznań. Trudno wyobrażalne jest
zamieszkiwanie osób o różnym rozumieniu prawdy, realizujących inne zasady
moralne, posiadających inne kryteria piękna itd.
CYWILIZACJE - KONECZNY
Wyróżniki cywilizacji łacińskiej i bizantyjskiej wg. Konecznego
Wyróżnik
Cywilizacja łacińska
Cywilizacja bizantyjska
Typ małżeństwa i
stopień niezależności
rodziny
Monogamia (partnerska i dożywotnia).
Autonomia rodziny.
Monogamia (niekoniecznie partnerska i
dożywotnia).
Ograniczenie
autonomii
rodziny,
względem państwa.
Stosunek do prawdy
Uznanie
prawdy
za
wartość
autonomiczną
–
rozwój
nauki
(bezinteresowne poszukiwanie prawdy)
- samorządne uniwersytety.
Kryterium prawdy jest zgodność z
doktryną państwową. Nauka jest
tolerowana w różnym stopniu przez
biurokratyczne instytucje edukacyjne i
badawcze.
Typ systemu prawnego
Konsekwentny
dualizm
prawny
(obecność
prawa
prywatnego
i
publicznego oraz ich zrównoważenie)
Dualizm prawny przy dominacji prawa
publicznego.
Źródła prawa i
znaczenie etyki
społecznej
Etyka ewangeliczna jest regulatorem,
miernikiem kategorii cywilizacyjnych.
Doktryna państwowa jest regulatorem i
miernikiem kategorii cywilizacyjnych.
Świadomość
narodowa
Narody są celowymi zrzeszeniami
wolnych obywateli, wyodrębnionymi
kulturowo, terytorialnie, ew. językowo.
Idealnym modelem państwa jest res
publica.
Narody występują na obszarach
przejętych od cywilizacji łacińskiej, ale
praktycznie traktowane są jako zasoby
ludzkie.
Obywatelstwo jest rozumiane jako
przynależność
do
państwa.
Idealnym modelem państwa jest ścisła
hierarchia biurokratyczna.
CYWILIZACJE
Cywilizacyjne zróżnicowanie Polski (przed II WŚ)
Zabór rosyjski – dominujące wpływy turańskie i bizantyjskie, cywilizacja żydowska,
- doprowadziło to do stanu acywilizacyjnego (Rosja - państwo w którym żadna z
cywilizacji nie zdołała uzyskać przewagi).
Zabór austryjacki – silnie zakorzeniona tradycja łacińska, mniej liczna społeczność
żydowska i brak wpływu cywilizacji turańskiej – dogodne warunki rozwoju cywilizacji
łacińskiej (polskiej)
Zabór pruski – tradycja łacińska.
osłabione tradycje łacińskie
silne tradycje łacińskie
prawosławni
Niemcy i Mazurzy
CYWILIZACJE
Regiony historyczno-kulturowe współczesnej Polski można zaliczyć do 4
podstawowych makroregionów cywilizacyjnych:
1.Dawna Galicja, Pomorze Gdańskie i Górny Śląsk – regiony, gdzie cywilizacja
łacińska uległa najmniejszej erozji.
2.Dawna Kongresówka (i zachodnia część dawnego okręgu białostockiego) – silna
erozja cywilizacji łacińskiej pod wpływem cywilizacji orientalnych (bizantyjskiej,
turańskiej i żydowskiej).
3.Ziemie Zachodnie i większa cześć dawnego zaboru pruskiego – napływ ludności
ze schodu oraz sowiecki model gospodarki na obszarach wiejskich, system łaciński
uległ największej erozji, oddając pola stanowi acywilizowanemu lub nowej
formacji cywilizacyjnej.
4.Region prawosławny – system cywilizacyjny ukształtował się pod wpływem
silnych związków z Rusią i Rosją.
CYWILIZACJE
osłabione tradycje łacińskie
silne tradycje łacińskie
prawosławni
silne wpływy nowej formy cywilizacyjnej
CEL ĆWICZENIA
Celem ćwiczenia jest określenie przyczyn zróżnicowania przestrzennej dystrybucji frekwencji
w wybranych wyborach w Polsce (z uwzględnieniem zróżnicowań cywilizacyjnych).
Należy odpowiedzieć na następujące pytania:
Jak wygląda zróżnicowanie przestrzenne analizowanej cechy (jakie wymiary zróżnicowań
występują)?
Jak można tłumaczyć zróżnicowanie przestrzenna analizowanej cechy?
Czy specyfika wyborów (rodzaj, kontekst – kto rządził do momentu wyborów) wpływa na
wyniki?
Czy można znaleźć analogię pomiędzy zróżnicowaniem cechy a podziałami cywilizacyjnymi,
kulturowymi tudzież politycznymi (historia)? – jeżeli tak to jak to wygląda; jeżeli nie to
dlaczego?
Proszę, żeby tekst analizy (wraz z rycinami) posiadał objętość nie więcej niż 7 stron
standardowego tekstu (TNR 12pkt, interlina 1,5, marginesy 2,5cm).
Ćwiczenie powinno zawierać – plik z danymi, treść analizy wraz z rycinami (minimum 1 mapa),
ewentualnie tabelami.
Prace należy dostarczyć: pocztą elektroniczną (dwa pliki: arkusz kalkulacyjny i plik tekstowy) –
adres prowadzącego do 1.12.2013 (godzina 20.20), również proszę dostarczyć wersję
wydrukowaną – na zajęcia, które odbędą się dnia 2.12.2013.
Wersja elektroniczna i wydrukowana muszą być identyczne.
REALIZACJA ĆWICZENIA
Proszę aby ćwiczenie byłe zrealizowane dla układu powiatów.
Źródło danych odnośnie wyborów Państwa Komicja Wyborcza (proszę wybrać samemu
rodzaj wyborów i rok – nie dla wszystkich możliwe jest pozyskanie danych w ten sam
sposób!):
http://pkw.gov.pl/
Zasady oceniania poszczególnych elementów ćwiczenia – takie same jak w przypadku
poprzedniego ćwiczenia.
Dodatkowe materiały dostępne na stronie WWW przedmiotu – podkład Polski (powiaty)
wraz z zaznaczonymi granicami zaborów etc.
UWAGA!!! W zależności od wybranego roku potrzebne będą zmiany w podkładzie. Proszę
również pamiętać – identyfikatory w materiałach pobranych z PKW będą inne niż te na
podkładzie.
Literatura dodatkowa (proponowana – można skorzystać z innej):
Kowalski M., 2000, Geografia wyborcza Polski. Przestrzenne zróżnicowanie zachowań
wyborczych Polaków w latach 1989-1998, Geopolitical Studies, vol. 7, PAS, Warsaw. (głównie
s. 35-68; 91-100)
http://globus.igipz.pan.pl/zpz/kowalski/Geografia_wyborcza_Polski_Mariusz_Kowalski.pdf
Kowalski M. (red.), 2003, Przestrzeń wyborcza Polski, IGiPZ PAN, PTG OA, Warszawa.
Gorzelak G., Tucholska A. (red.), 2008, Historyczno-kulturowe uwarunkowania rozwoju.
Polska i Ukraina. WN Scholar, Warszawa.
w ramach słuszności wykonywanych wyborów, która
wykonają najlepiej ćwiczenie przyznane zostanie im
dodatkowych 4 punktów
POWODZENIA
LITERATURA
Gałuszka J., 2009, Przestrzeń manifestacji, czyli jak napisy na murach
transformują przestrzeń miejską, Studia Regionalne i Lokalne, 1(35),
110-126.
http://www.studreg.uw.edu.pl/pdf/2009_1_galuszka.pdf
Mozer A., 2001, Język informacyjny wielkiego miasta na przykładzie
centrum Warszawy, Studia Regionalne i Lokalne, nr 2-3(6), 127-148.
obowiązują państwa następujące części opracowania: 2. (całość), 3.
(część do podrozdziału 3.1.), 3.2., 3.5.
http://www.studreg.uw.edu.pl/pdf/2001_2_3_mozer.pdf