Jak marynarze pobili bolszewików

Jak marynarze pobili bolszewików
2013-08-17
Choć wojna polsko-bolszewicka 1920 roku toczyła się w głębi kraju, czynny udział wzięła w niej
Marynarka Wojenna. Należące do niej jednostki stoczyły nawet zwycięską bitwę z przeważającymi
siłami wroga. Bohaterem była rzeczna Flotylla Pińska.
Monitory rzeczne i motorówki Flotylli Pińskiej.
Największa „morska” bitwa w środku lądu rozegrała się 27 kwietnia 1920 roku. Polskie wojska
maszerowały wówczas na Kijów. W ślad za nimi posuwała się po Prypeci Flotylla Pińska. O świcie
polska kanonierka „Pancerny” wspierana przez cztery uzbrojone motorówki stanęła oko w oko z
sześcioma jednostkami Flotylli Dnieprzańskiej.
– Bolszewicy dysponowali znacznie poważniejszymi siłami. Nasze flotylle na dobrą sprawę
dopiero się tworzyły. Część ich jednostek to były po prostu dozbrojone statki cywilne – wyjaśnia dr
Michał Mackiewicz z Muzeum Wojska Polskiego. Ale Polacy nie oddali pola. Krótka bitwa szybko
przerodziła się w blisko 30-kilometrowy pościg za Sowietami. Udało się zatopić jeden
nieprzyjacielski okręt, dwa inne najpewniej zostały uszkodzone, wreszcie kilka różnej wielkości
przeszło w ręce polskie. – W naszych zbiorach mamy nawet zerwaną wówczas banderę sowiecką
– mówi Mackiewicz.
Bitwa pod Czarnobylem była największym sukcesem ówczesnej Marynarki Wojennej. Bo to
właśnie jej podlegała Flotylla Pińska. Naczelnik państwa Józef Piłsudski zadecydował o
utworzeniu sił morskich zaledwie 17 dni po tym, jak Polska odzyskała niepodległość.
Rzeczpospolita nie miała jeszcze wtedy dostępu do morza, kilka miesięcy później zyskała zaś
zaledwie dwa niewielkie porty w Pucku i na Helu. Dlatego początkowo Marynarka Wojenna
opierała się właśnie na flotyllach rzecznych, których podstawą stał się sprzęt przejęty od
zaborców. Pierwsza tego typu formacja istniała w Modlinie. Wkrótce sformowane zostały Flotylle
Wiślana i Pińska.
Statek uzbrojony ORP „Generał Szeptycki” i monitor rzeczny ORP „Pińsk” na Prypeci.
Nie zdążyły one jeszcze na dobre okrzepnąć, kiedy wybuchła wojna polsko-bolszewicka. – Już w
1919 roku jednostki należące do Flotylli Pińskiej zajmowały się transportem zaopatrzenia dla
wojsk polskich. W maju stoczyły pierwszą potyczkę z siłami nieprzyjaciela – mówi kmdr ppor. Piotr
Adamczak z biura prasowego Marynarki Wojennej. A potem przyszła zwycięska bitwa pod
Czarnobylem. Polscy marynarze wzięli jeszcze udział w defiladzie w Kijowie, jednak wkrótce karta
się odwróciła. Podczas kontrnatarcia bolszewików siły Flotylli Pińskiej zostały odcięte od polskiej
Autor: Łukasz Zalesiński
Strona: 1
armii. Ostatecznie 2 sierpnia 1920 zapadła decyzja o zatopieniu okrętów i rozwiązaniu jednostki.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej marynarze walczyli także na lądzie. W 1920 roku został
utworzony Pułk Morski, którego bataliony biły się pod Ostrołęką, Grodnem oraz Białymstokiem.
Ostatecznie bolszewicką napaść udało się odeprzeć.
Losy marynarskich formacji, które walczyły w środku lądu, były różne. Pułk Morski został
rozwiązany jesienią 1920 roku. Pięć lat później przestała istnieć Flotylla Wiślana. Flotylla Pińska
za to odrodziła się i aż do 1939 roku stanowiła na wschodniej granicy kraju poważną siłę. W
szczytowym okresie w jej skład wchodziło około sto jednostek. Podczas wojny obronnej 1939 roku
nie odegrały one jednak większej roli. – Przede wszystkim dlatego, że we wrześniu stan rzek był
wyjątkowo niski – zaznacza Mackiewicz.
Monitory rzeczne ORP „Horodyszcze” i ORP „Warszawa” w porcie.
Jednostki flotylli także tym razem zostały na rozkaz polskiego dowództwa zatopione, a marynarze
dołączyli m.in. do Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. – W
1939 roku nastąpił kres flotylli zarówno w wymiarze militarnym, jak i historycznym. Po wojnie nie
było już sensu odbudowywać tego typu formacji. Marynarka Wojenna główny nacisk położyła na
odbudowę potencjału morskiego – podkreśla Mackiewicz.
Tymczasem na świecie flotylle rzeczne nie odeszły całkowicie w zapomnienie. Taką formację
posiadają choćby Węgrzy. Operuje ona na Balatonie i Dunaju. – Flotylle popularne są w krajach
Ameryki Południowej. Bardzo rozbudowane siły posiada chociażby Paragwaj – mówi kmdr ppor.
Adamczak. Tamtejsze jednostki operują na rzece Parana i tworzą Marynarkę Wojenną.
Autor: Łukasz Zalesiński
Strona: 2