czytaj cały artykuł

Kolędy i pastorałki
Mimo tego, iż kolędy liczą około 200 lat nadal są chętnie śpiewane czy grane. Zresztą
nie wyobrażamy sobie świąt Bożego Narodzenia bez kolęd. One chyba nigdy nie przeminą 
Każda kolęda jest inna. Niektóre brzmią bardzo poważnie, inne to wzruszające kołysanki albo
wesołe przyśpiewki.
Kolęda (od Łacińskiej nazwy pierwszego dnia każdego miesiąca „calendae”) to pieśń
bożonarodzeniowa, utrzymana w konwencji ściśle religijnej, początkowo wywodząca się
z tradycji ludowej, potem komponowana również przez wielu wybitnych kompozytorów.
Odmiana kolędy o wątkach zaczerpniętych z życia codziennego nazywana jest pastorałką,
która w odróżnieniu od kolędy nie jest wykorzystywana w nabożeństwach religijnych
ze względu na swój świecki charakter. W liturgii Kościoła Katolickiego kolędy wykonuje się
od Mszy o północy w Święto Bożego Narodzenia (noc 24/25 grudnia) do święta Chrztu
Pańskiego (niedziela po 6 stycznia). W polskiej tradycji dopuszcza się śpiewanie ich do święta
Matki Boskiej Gromnicznej (2 lutego).
Legendarnie, autorem pierwszej kolędy był św. Franciszek z Asyżu i była ona śpiewana
w zorganizowanej przez niego szopce. Najstarsza polska kolęda to „Bądź zdrów, Królu
Anielski” z 1424r. Najsłynniejszą kolędą jest „Cicha noc”, którą przetłumaczono na ponad 300
języków i dialektów. Powstała w roku 1818 w małym austriackim miasteczku w Alpach. Jej
autorami byli wikary miejscowego kościoła ks. Józef Mohr oraz organista Franz.
Kolędowanie to obrzęd ludowy praktykowany przede wszystkim w kulturach
rolniczych i pasterskich przez Słowian i Rumunów, polegający na tym, że grupy kolędników
odwiedzały poszczególne gospodarstwa z życzeniami pomyślności w Nowym Roku
za co otrzymywały od gospodarzy dary w postaci jedzenia lub drobnych datków pieniężnych.
W żywej tradycji do dziś kolędowanie jest jeszcze spotykane w niektórych miejscach w Polsce,
na Słowacji, w Czechach, Białorusi, Rosji, Ukrainie i Serbii. Prócz tego tradycja ta jest często
podtrzymywana przez szkoły, domy kultury, zespoły regionalne stając się elementem
folkloryzmu, a przedstawienia kolędnicze i jasełkowe są bardzo popularne jako forma teatru,
prezentowana na różnego rodzaju kolędniczych przeglądach i festiwalach. Bardzo często
kolędnikom towarzyszy kapela ludowa. Czyli niewielki zespół instrumentalny składający się
z muzyków amatorów, którzy grają dla przyjemności lub podtrzymania tradycji. Muzykę
wykonują bez nut, ze słuchu, a w zależności od składu instrumentów kapela nosi różne nazwy
np. dudziarska, smyczkowa.
Katarzyna Proch