informacja na temat rządowego dokumentu

INFORMACJA NA TEMAT RZĄDOWEGO DOKUMENTU
„ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY O ODPADACH,
USTAWY O UTRZYMANIU CZYSTOŚCI I PORZĄDKU W GMINACH
ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW”
(aktualizacja: marzec 2010)
Projekt ustawy o odpadach oraz o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
został zgłoszony do Programu Prac Legislacyjnych rządu na II połowę 2008 roku. Nowa ustawa
reformująca system gospodarki odpadami miała zostać przygotowana po przyjęciu przez Radę
Ministrów dokumentu rządowego pt. „Założenia nowego systemu gospodarki odpadami
komunalnymi” (aktualna nazwa „Założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o odpadach,
ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw”).
Prace nad projektem Założeń zostały podjęte wspólnie przez 3 ministerstwa: Infrastruktury,
Środowiska oraz Rozwoju Regionalnego, które koordynowało prace. Przygotowany projekt został
poddany uzgodnieniem międzyresortowym oraz konsultacjom społecznym. W dniu 9 marca 2009
roku projekt był omawiany na posiedzeniu Zespołu ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki
Regionalnej oraz Środowiska KWRiST. W celu dopracowania zapisów powołano grupę roboczą,
złożoną z przedstawicieli samorządu i trzech zainteresowanych resortów. Grupa robocza spotkała
się dwukrotnie: 17 marca oraz na dodatkowym posiedzeniu w dniu 24 marca br. w siedzibie UMP,
podczas którego wypracowano uzgodnienia co do pryncypiów, które zostały zaakceptowane
zarówno przez stronę samorządową, jak i rządową (w tym również UOKiK). Ustalono, że tekst
Założeń zostanie doprecyzowany oraz odpowiednio zmodyfikowany przez stronę rządową.
W dniu 25 marca 2009 roku wypracowany kompromis został rozpatrzony na posiedzeniu
plenarnym KWRiST, w zakresie zaproponowanym przez grupę roboczą Zespołu Infrastruktury
KWRiST.
Ustalono, że dokument rządowy zostanie zmieniony w następujących kierunkach
(z protokołu):
1

Zadaniem samorządu terytorialnego województwa jest stworzenie strategicznych celów
gospodarowania odpadami w ramach województwa przez wojewódzki plan gospodarki
odpadami, podział w formie aktu prawa miejscowego województwa na rejony
gospodarki odpadami, zastępcze realizowanie gospodarki odpadami w sytuacji, kiedy
struktury gminne nie realizują gospodarki odpadami na danym obszarze;

Zadaniem samorządu gminnego jest utworzenie struktur zdolnych do zarządzania
i finansowania gospodarki odpadami w danym regionie w zakresie administracyjnym
(np. utworzenie związku) oraz gospodarczym (np. uzgodnienie budowy instalacji,
powierzenia zarządzania istniejącą instalacją i pobieranie opłaty za gospodarowanie
odpadami). Podział terytorium gminy na obszary, sektory i zorganizowanie przetargu
celem zawarcia umowy na usługi odbioru odpadów od właścicieli nieruchomości oraz
dostarczenie ich do wskazanej instalacji;

Miejsca odzysku bądź unieszkodliwiania - wybór przez samorząd województwa
konkretnych instalacji, do których odpady mają trafiać z poszczególnych regionów,
będzie obligatoryjny dla wszystkich gmin województw oraz przedsiębiorców
działających na danym obszarze;

Zostanie wprowadzona jedna opłata nazwana opłatą za gospodarowanie odpadami,
która będzie pobierana od mieszkańców przez struktury gminne, wyodrębnione w celu
gospodarowania odpadami w ramach danego regionu (np. związek międzygminny).
Zasady dotyczące określania wysokości opłat za gospodarowanie odpadami będą:1)
umożliwiały
wyszczególnienie
wszystkich
pozycji
składowych
związanych
z poszczególnymi procesami gospodarowania odpadami, system będzie zawierał
mechanizmy ekonomiczne stymulujące selektywne zbierania odpadów. 2) stanowiły
element warunków obligatoryjnego przetargu na usługi w zakresie odbioru odpadów od
właścicieli nieruchomości oraz transportu ich do wskazanej instalacji dot.
poszczególnego obszaru;

Usługi odbioru odpadów od właścicieli nieruchomości uregulowane zostaną w ustawie
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a w części dot. gospodarowania
odpadami - w ustawie o odpadach;

Terminologia – w ramach założeń zostanie, w odniesieniu do instalacji funkcjonującej w
gospodarce odpadami, wprowadzone jednolite pojęcie termiczne bądź biologiczne
zakłady przetwarzania odpadów.
Projekt został wniesiony pod obrady Stałego Komitetu Rady Ministrów, który uznał za zakończone
koordynowanie prac przez MRR. Wówczas – jak napisał Piotr Styczeń, podsekretarz stanu
2
w Ministerstwie Infrastruktury do przewodniczącego sejmowej Komisji Ochrony Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa - zaistniał spór kompetencyjny dotyczący ustalenia organu
właściwego do koordynowania dalszych prac nad projektem i opracowania jego ostatecznej
wersji.
Na początku czerwca 2009 roku Przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów wystąpił z
wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o rozstrzygnięcie sporu. Nastąpiło to 15 lipca, kiedy to za
organ właściwy do koordynowania dalszych prac nad projektem Założeń oraz opracowania
jego ostatecznej wersji uznano Ministra Środowiska. Rządowy dokument trafił do Departamentu
Gospodarki Odpadami, kierowanego przez Panią Beatę Kłopotek.
W dniu 16 września 2009 roku w Ministerstwie Środowiska zostało podpisane, w obecności
ministrów Stanisława Gawłowskiego oraz Bernarda Błaszczyka, porozumienie Polskiej Izby
Gospodarki Odpadami oraz Krajowej Izby Gospodarki Odpadami - dwóch największych,
branżowych izb gospodarczych, reprezentujących zarówno sektor prywatny, jak i samorządowy.
Sygnatariusze porozumienia, jak również ministrowie reprezentujący resort środowiska,
potwierdzili zgodność w rozumieniu i interpretacji poszczególnych punktów dokumentu.
Najważniejszą kwestią było odejście od wypracowanego wcześniej consensusu w sprawie
przekazania gminom pełnego władztwa nad odpadami komunalnymi oraz wprowadzenia jednej
opłaty za gospodarowanie odpadami, pobieranej od mieszkańców przez wyodrębnione w tym celu
struktury gminne (np. związek międzygminny). W porozumieniu mówi się jedynie o konieczności
dalszego wzmocnienia roli samorządów. Oprócz dotychczasowych uprawnień - jak czytamy w
porozumieniu - samorządy miałyby zyskać uprawnienia do zarządzania strumieniem odpadów tj. do
wskazania miejsca lub miejsc odzysku i unieszkodliwiania odpadów ujętych w Wojewódzkim Planie
Gospodarki Odpadami, który powinien zyskać rangę prawa miejscowego. Ustalenia zawarte
pomiędzy dwoma izbami gospodarczymi (nie zaś wypracowany kompromis ze stroną
samorządową KWRiST), resort środowiska uznał za podstawę dla formułowania założeń do
projektu nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
W drugiej połowie września odbyło się w Sejmie posiedzenie połączonych Komisji: Infrastruktury,
Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych
i Leśnictwa, podczas którego Rząd - zgodnie z planem pracy Komisji - został zobowiązany do
przedstawienia Krajowego Programu Gospodarki Odpadami oraz stanu przygotowań do nowelizacji
ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Warto nadmienić, że do czasu wpłynięcia do
parlamentu projektów rządowych przerwano poprzednie posiedzenie połączonych komisji oraz
3
pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (druk
nr 1169).
Rządową informację, przedstawioną w sejmie przez Ministra Bernarda Błaszczyka, podsekretarza
stanu w Ministerstwie Środowiska, posłowie uznali za dalece niewystarczającą, domagając się
przedstawienia przez rząd całości reformy systemu gospodarki odpadami komunalnymi,
który zapewniałby gminom przejęcie strumienia śmieci. Pytano, czy rząd zapoznał się
z dezyderatami w tej sprawie sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, dlaczego blokowane są
mechanizmy naprawy systemu, jakie kary poniesie Polska z tego tytułu w 2010 roku i kto będzie za
to odpowiadał. Zwrócono uwagę na brak przedstawiciela Ministerstwa Gospodarki oraz UOKiK,
które wymusza wolnorynkowe zachowania. Jest to dość istotne, gdyż - jak wynika ze
wspomnianego już pisma Ministra Infrastruktury przesłanego do Przewodniczącego sejmowej
Komisji Ochrony Środowiska - organy te kwestionują zapisy dotyczące zniesienia obowiązku
właścicieli
nieruchomości
do
zawarcia
umowy
o
odbieranie
odpadów
komunalnych
z przedsiębiorcą prowadzącym działalność w tym zakresie oraz wprowadzenia dla właścicieli
nieruchomości obowiązku ponoszenia opłaty, z której gminy finansowałyby umowy o usługi
odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości na danym terenie.
Zamiast oczekiwanej zmiany systemu, resort zaproponował – edukowanie obywateli, co –
w odczuciu znacznej części posłów – byłoby w tej sytuacji raczej nie edukacją, ale demoralizacją.
Ministerstwo Środowiska zostało zobowiązane przez Przewodniczącego Komisji Ochrony
Środowiska Posła Marka Kuchcińskiego do tego, aby pisemnie odpowiedziało na pytania
i wątpliwości posłów do 30 września br.
Uczestnicząca w posiedzeniu sejmowej Komisji przedstawicielka Unii Metropolii Polskich zadała
pytanie, co stało się z kompromisem wypracowanym w ramach prac KWRiST i czy będzie miał on
swoje przełożenie w ostatecznej wersji projektu założeń kompleksowych zmian w gospodarce
odpadami? Posłowie wydawali się być zaskoczeni informacją o zawartym kompromisie pomiędzy
stroną rządową i samorządową, podobnie jak przedstawiciele przedsiębiorców, w tym Krajowej
Izby Gospodarki Odpadami.
Po wyjściu z sali obrad wiceprezes Izby Przemysłowo - Handlowej Inwestorów Zagranicznych w
Polsce Pan Marian Mazurek zapytał wprost, czy Unia Metropolii Polskich będzie płaciła milionowe
odszkodowania firmom zagranicznym, które zainwestowały w instalacje śmieciowe. Wiceprezes
zarzucił UMP, że „załatwiła” kompromis z ministrem Schetyną i w tej sytuacji Izba Inwestorów
Zagranicznych powiadomiła Premiera o szkodliwości propozycji i ogromnych odszkodowaniach,
jakie po ich wprowadzeniu, Polska będzie płacić przedsiębiorcom.
4
W dniu 19 października do uzgodnień Zespołu ds. Infrastruktury KWRiST wpłynęła nowa
propozycja rządowa - projekt Założeń do projektu ustawy o odpadach. Obecny na posiedzeniu
przedstawiciel MŚ poinformował zebranych, że kwestia własności odpadów będzie rozwiązana
osobno, w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Projekt został wniesiony na
posiedzenie plenarne KWRiST (28.10.09) nie zyskując ostatecznej akceptacji strony samorządowej,
która uznała, powołując się na wcześniejsze ustalenia w tej sprawie, że rozstrzygnięcia dotyczące
przejęcia strumienia odpadów powinny być zapisane w projekcie reformującym całość
systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce.
Na temat impasu w pracach nad założeniami reformy systemu wynikającego z działań lobby
śmieciowego, które broni dzisiejszych uregulowań prawnych w tym zakresie, wypowiedział się
Związek Miast Polskich w Stanowisku w sprawie kwestii zagospodarowania odpadów
komunalnych w krajowej strategii gospodarki odpadami (stanowisko w załączeniu). Zdaniem
ZMP proponowane przez rząd odłożenie spraw dotyczących ponad połowy wszystkich
wytwarzanych w kraju odpadów do ustawy o charakterze technicznym (ustawy o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach) stanowi swoisty unik i nie może być zaakceptowane przez
samorządy.
Przedłużający się brak postępów w sprawie systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki
odpadami, w tym odpadami komunalnymi, był również przedmiotem zainteresowania
parlamentarzystów. Komisja Środowiska Senatu RP, w dniu 3 listopada 2009 roku, podjęła
Stanowisko w sprawie systemu gospodarki odpadami (stanowisko w załączeniu) uznając, że
utrzymanie status quo prostą drogą doprowadzi do niewykonania unijnych zobowiązań w 2010 roku
(między innymi znacznego ograniczenia ilości odpadów biodegradowalnych trafiających na
składowiska). Senacka komisja uznała za konieczne przejęcie przez samorządy (gminy)
faktycznego władztwa nad strumieniem odpadów komunalnych oraz wyposażenia ich
w odpowiednie instrumenty finansowe.
Także posłowie z sejmowych komisji: Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej zadecydowali o ponownym rozpoczęciu
przerwanych ponad rok temu prac nad poselskim projektem ustawy o czystości i porządku w
gminach. Powołano podkomisję do pracy nad przedłożeniem poselskim, uznając, że czas
oczekiwania na założenia projektu rządowego był wystarczająco długi, aby przejąć inicjatywę
legislacyjną w tym zakresie. Zwłaszcza, że - jak wyjaśniali posłowie - niezależnie od kar, jakie
5
będzie płacić Polska za brak odpowiednich regulacji i związanej z tym możliwości terminowego
wykonania zobowiązań unijnych, zagrożone jest efektywne wydatkowanie europejskich środków
przeznaczonych na budowę instalacji unieszkodliwiających odpady.
Tymczasem rządowa propozycja Założeń do projektu ustawy o odpadach 16 listopada po raz
kolejny powróciła pod obrady Zespołu ds. Infrastruktury KWRiST. Niestety, i tym razem
Ministerstwo Środowiska przedstawiło stronie samorządowej projekt bez oczekiwanych zmian
systemowych w zakresie odpadów komunalnych. Przedstawiciele samorządu nie przyjęli wyjaśnień
przedstawiciela resortu, że odpowiednie regulacje znajdą się niebawem w ustawie o utrzymaniu
porządku i czystości w gminach. Zespół postanowił, że nie będzie rozpatrywał osobno obu
projektów. Ministerstwo zostało zobowiązane do przekazania stronie samorządowej, do dnia 20
listopada 2009, Założeń do projektu ustawy o odpadach z uwzględnieniem odpadów komunalnych
lub obu projektów razem - w myśl kompromisu zawartego w marcu br. Po spełnieniu przez rząd
tego warunku, strona samorządowa miała przedłożyć swoją opinię na posiedzeniu plenarnym
KWRiST w dniu 25 listopada br.
Jednak termin przekazania przez rząd stronie samorządowej projektu uzupełnionego o odpady
komunalne lub łączne obu projektów - o odpadach oraz o utrzymaniu porządku i czystości
w gminach - nie został dotrzymany. Strona samorządowa w dniu 24 listopada br. otrzymała
z sekretariatu KWRiST jedynie... pismo Ministra Bernarda Błaszczyka, sygnowane datą 23
listopada 2008 roku(?), w którym Ministerstwo po raz kolejny zwróciło się do strony samorządowej
o wydanie pozytywnej opinii do projektu założeń ustawy o odpadach informując jednocześnie, że
odrębne założenia dotyczące ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wprowadzające
zmiany do obecnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi, zostały już przedłożone
członkom Komitetu Stałego Rady Ministrów i będą rozpatrywane na jednym z najbliższych
posiedzeń tegoż Komitetu. Wprowadzone zmiany - jak czytamy w ww. piśmie - dotyczą
w szczególności przekazania gminom praw właścicieli nieruchomości do dysponowania zebranymi
przez nich odpadami komunalnymi oraz opłaty śmieciowej, która będzie zawierała koszty
odbierania, transportu i odpowiedniego zagospodarowania odpadów komunalnych, a także środki
na budowę nowych instalacji.
Podczas spotkania strony samorządowej w dniu 24 listopada, czyli w przeddzień posiedzenia
plenarnego KWRiST, jej przedstawiciele zostali zaskoczeni informacją, że projekt Założeń do
projektu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wpłynął jednak do sekretariatu
KWRiST, ale jako projekt nieformalny, przekazany do wiadomości sekretarza strony
6
samorządowej Pana Andrzeja Porawskiego. Według opinii Andrzeja Porawskiego przesłany
dokument jest zgodny z oczekiwaniami gmin, stąd na jego wniosek, w dobrej wierze strona
samorządowa zaaprobowała projekt założeń ustawy o odpadach, który następnego dnia, na
posiedzeniu plenarnym uzyskał oficjalną akceptację strony samorządowej KWRiST.
Współprzewodniczący Komisji Wspólnej, Piotr Uszok zastrzegł, aby jak najszybciej, najlepiej już
na grudniowym posiedzeniu Komisji Wspólnej, rozpocząć prace nad właściwym projektem
„śmieciowym”.
Na grudniowym posiedzeniu Zespołu Infrastruktury KWRiST (14 grudnia) rządowy projekt założeń
do projektu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie znalazł się w porządku obrad.
Zespół wniósł o niezwłoczne i oficjalne przekazanie tego dokumentu do Komisji Wspólnej oraz
wyjaśnienie powodu zwłoki. Strona rządowa została zobowiązana do uwzględnienia projektu
w porządku obrad styczniowego posiedzenia KWRiST, zgodnie z ustaleniami z listopada br.
Równolegle do procedury rządowej, od początku listopada zaczęła działać sejmowa podkomisja
nadzwyczajna do rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach (druk nr 1169), który był czytany w komisjach w październiku ubiegłego
roku i został negatywnie zaopiniowany przez Radę Ministrów, która uznała między innymi, że
prowadzenie działalności przez przedsiębiorców wyłonionych przez gminę w drodze postępowania
o
udzielenie
zamówienia
publicznego
ograniczy
konkurencję,
wyeliminuje
„małych”
przedsiębiorców oraz spowoduje zwiększenie opłat ponoszonych przez mieszkańców (Stanowisko
Rady Ministrów z 6 listopada 2008 w załączeniu).
Pierwsze merytoryczne posiedzenie ww. podkomisji nadzwyczajnej pod przewodnictwem Poseł
Ewy Wolak odbyło się 15 grudnia 2009 roku. Dotyczyło ono przedyskutowaniu założeń do
proponowanej przez grupę posłów ustawy. Poseł Mirosława Masłowska, sprawozdawca
poselskiego projektu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (druk nr 1169) zwróciła
uwagę na zaistniałe nieporozumienie: podkomisja - zgodnie z decyzją Marszałka Sejmu - ma
procedować nad pierwszą wersją projektu (druk nr 1169), choć została przedstawiona jego
nowa aktualna wersja. Poseł Masłowska poprosiła o skierowanie do pras podkomisji opinii Biura
Analiz Sejmowych z 13 marca 2007 roku na temat rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami,
przyjętych w innych krajach europejskich. Zdaniem posłanki wiele krajów wykorzystało fundusze
unijne na swoje instalacje śmieciowe, a Polska - nie, gdyż gminy, które odpowiadają za gospodarkę
odpadami, nie mogą otrzymywać środków na inwestycje należące do prywatnych przedsiębiorców.
7
Na forum sejmowej podkomisji powróciła również sprawa ministra właściwego do
procedowania poselskiego projektu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Powstało pytanie: czy Minister Środowiska, który decyzją Rady Ministrów z 15 lipca 2009 przejął
od Ministra Infrastruktury prace nad projektem założeń do rządowego projektu ustawy o odpadach i
utrzymaniu czystości i porządku w gminach, nie powinien przejąć także wiodącej roli w
procedowaniu projektu poselskiego. W opinii przedstawiciela Biura Legislacyjnego kancelarii
Sejmu z formalnego punktu widzenia w sejmowych pracach powinno uczestniczyć Ministerstwo
Infrastruktury, zgodnie ze Stanowiskiem Rady Ministrów do poselskiego projektu ustawy o
utrzymaniu czystości i porządku w gminach z 6 listopada 2008 roku.
W toku dyskusji nad założeniami poselskiego projektu głos zabierali przedstawiciele
przedsiębiorców ze stowarzyszeń branżowych, którzy jednym głosem twierdzili, że władza
publiczna ma monitorować i karać, a nie wchodzić w sferę gospodarczą. W imieniu Lublina głos
zabrał Marian Stani, Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska w Urzędzie Miasta, który
nieoczekiwanie poparł przedsiębiorców w przekonaniu, że nie warto odnosić się do rozwiązań
funkcjonujących w innych krajach, ale oprzeć się na doświadczeniach takich miast jak Lublin, który
z powodzeniem realizuje wszystkie zadania w zakresie gospodarki śmieciowej. Gmina powinna
mieć władztwo nad odpadami - mówił dyrektor Stani - ale to firmy, a nie gminy powinny je zbierać.
Dyrektor Stani zadeklarował się przy tym jako zdecydowany przeciwnik pobierania opłaty od
mieszkańca twierdząc, że zniszczy ona selektywną zbiórkę odpadów.
Członkowie podkomisji uznali, że - niezależnie od konieczności formalnego uporządkowania prac
nad poselskim projektem - należy uzyskać informację, jak daleko są zaawansowane prace nad
przedłożeniem rządowym i czy dają one radzie gminy możliwość wprowadzenia opłaty w
formie uchwały za odbierane od mieszkańców odpady.
Zarząd Unii Metropolii Polskich, zaniepokojony coraz silniejszym naciskiem lobby śmieciowego,
które broni dzisiejszego braku uregulowań systemowych w zakresie gospodarki odpadami
komunalnymi, przyjmuje 30 grudnia 2009 roku stanowisko w sprawie Założeń do projektu ustawy.
W Stanowisku zwraca się do Rządu RP o niezwłoczne przekazanie na najbliższe, styczniowe
posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego projektu Założeń do ustawy o
utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
6 stycznia 2010 roku Sekretariat Ministra Jerzego Millera otrzymuje pismo Związku
Pracodawców Gospodarki Odpadami po raz kolejny kwestionujące uzgodnienia KWRiST z
8
marca 2009 roku w sprawie uporządkowania gospodarki odpadami komunalnymi, zwłaszcza
postulowanego od lat przejęcia władztwa gmin nad odpadami.
Na styczniowe posiedzenie Zespołu ds. Infrastruktury KWRiST w ramach spraw różnych 14
stycznia wpływa nowy projekt Założeń do projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach raz o zamianie niektórych innych ustaw (z dnia 13 stycznia
2010) wraz z kopią pisma ministra Bernarda Błaszczyka do współprzewodniczącego Zespołu
Olgierda Dziekońskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury. W piśmie tym,
minister Błaszczyk informuje o zespole roboczym, powołanym 30 listopada ubiegłego roku
przez ministra Michała Boniego, mającym ustalić OSTATECZNE kierunki w zakresie
gospodarki odpadami komunalnymi i uzgodnić projekt założeń do projektu ustawy o zmianie
ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W skład zespołu zostali powołani
przedstawiciele resortów: środowiska, infrastruktury, gospodarki, finansów, spraw wewnętrznych i
administracji, jak również Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Rządowego Centrum
Legislacji.
Na spotkaniu zespołu roboczego Michała Boniego - jak dowiadujemy się z ww. pisma przedstawiciele resortów zostali zobowiązani do przekazania Ministerstwu Środowiska uwag do
przedmiotowego projektu założeń, które ostatecznie miały zostać przygotowane i przekazane do
Kancelarii Prezesa Rady Ministrów do 18 stycznia 2010 roku, aby mogły być przedmiotem
opiniowania przez Zespół Infrastruktury, a następnie skierowane na Posiedzenie Plenarne KWRiST,
w styczniu 2010.
Nowy projekt, przedłożony na posiedzeniu Zespołu Infrastruktury Komisji Wspólnej w dniu
18 stycznia br., w opinii samorządowców, jest całkowitym odejściem od wszystkich uzgodnień
dokonanych w marcu w ramach KWRiST, nie uwzględnia ani publicznej własności odpadów,
ani jednolitej opłaty na ich zagospodarowanie. Zakłada natomiast, że gminy mogą przejąć władztwo
nad odpadami w drodze referendum.
Projekt w takim kształcie został jednomyślnie negatywnie zaopiniowany przez przedstawicieli
samorządów, którzy podkreślali, że oczekują dokumentu, który będzie realizował rządowo samorządowe ustalenia w tej kwestii, dokonane w marcu ubiegłego roku. Nowy projekt - zdaniem
samorządowców - jest niemożliwy do przyjęcia gdyż daje uprzywilejowaną pozycję
przedsiębiorcom, którzy są zainteresowani zyskiem, a nie całościowym rozwiązaniem problemu
śmieciowego. Zakwestionowano pomysł referendum, które wprowadzając różnice w odbieraniu
odpadów na terenie kraju, spowoduje jeszcze większy chaos w tej dziedzinie.
9
Członkowie zespołu uzgodnili, że fragment protokołu zawierający wypowiedzi na temat nowego
projektu rządowego zostanie przekazany, po akceptacji współprzewodniczących, do Ministerstwa
Środowiska.
Na posiedzeniu plenarnym KWRiST, które odbyło się 27 stycznia, projekt założeń do projektu
ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (w nowej wersji rządowej)
został zdjęty z porządku obrad. Współprzewodniczący strony rządowej i samorządowej
uzgodnili, że 9 lutego odbędzie się w tej sprawie spotkanie u ministra Jerzego Millera z udziałem
pozostałych zainteresowanych resortów oraz przedstawicieli strony samorządowej (po jednej osobie
z każdej z sześciu organizacji). Po posiedzeniu KWRiST, sekretarz stanu w MŚ Stanisław
Gawłowski poinformował dziennikarzy, o nowych Założeniach, opartych na rozwiązaniu, które nie
spełnia oczekiwań samorządowców, dotyczących własności odpadów („władztwo tak, własność nie”), przy czym chodzi o władztwo - jak dodał minister - wyłącznie w sensie kierowania
strumienia odpadów.
W spotkaniu u ministra Jerzego Millera, w dniu 9 lutego 2010, wzięli udział ze strony
samorządowej: Piotr Uszok (współprzewodniczący KWRiST, przedstawiciel UMP), Andrzej
Porawski (sekretarz strony samorządowej KWRiST), Kazimierz Pałasz (Związek Miast Polskich),
Marek Wójcik (Związek Powiatów Polskich), Stanisław Bodys (Unia Miasteczek Polskich),
Edward Trojanowski (Związek Gmin Wiejskich RP) oraz Bogdan Ciepielewski (Związek
Województw RP). Ze strony rządowej, oprócz ministra Jerzy Miller, obecni byli: nowo powołany
minister środowiska Andrzej Kraszewski, podsekretarz stanu w MŚ Bernard Błaszczyk oraz
Jarosław Król - wiceprezes UOKiK.
Nowy minister środowiska prof. Andrzej Kraszewski opowiedział się za popieranym przez
samorząd modelem gospodarki odpadami komunalnymi, opartym na własności odpadów
odbieranych od mieszkańców oraz opłacie za wywóz śmieci wnoszonej na rzecz gminy. Zdania
tego nie podzielał natomiast wiceminister środowiska Bernard Błaszczyk, twierdząc, że taka opłata
„ograniczy” wolny rynek.
Wobec utrzymującej się rozbieżności w ocenie przygotowywanych regulacji minister Jerzy Miller
zaapelował o wypracowanie kompromisu na kolejnym spotkaniu w tej sprawie - w dniu 15 lutego
2010, tuż po zakończeniu obrad Zespołu ds. Infrastruktury KWRiST.
Na spotkaniu w dniu 15 lutego, strona samorządowa przedłożyła przedstawicielom resortu
środowiska oraz UOKiK, opinie zlecone przez z Biuro Analiz Sejmowych w latach 2007-2009
na temat modelu gospodarki odpadami komunalnymi przyjętego w wybranych krajach
10
europejskich (w tym m.in. w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji, Austrii, Belgii, Holandii i
krajach skandynawskich), które potwierdzają słuszność rozwiązań uzgodnionych przez rząd i
samorząd w dniu 25 marca 2009 roku. Andrzej Porawski, w imieniu współprzewodniczącego
KWRiST Piotra Uszoka, przedstawił twarde Stanowisko Strony Samorządowej KWRiST w
sprawie projektu Założeń (stanowisko w załączeniu), które utrzymuje, że jedynym sposobem
zapewniającym gminom realny wpływ na gospodarkę opadami jest własność odpadów
przejmowanych od mieszkańców. Nie jest to - jak podkreślano - żadne rozwiązanie nadzwyczajne,
gdyż funkcjonuje ono z powodzeniem w znakomitej większości krajów europejskich. Także i w
Polsce - u podstaw niezmiennego postulatu samorządowców dotyczącego władztwa nad śmieciami
- nie leży w najmniejszym stopniu chęć podejmowania przez gminy działań, które są prowadzone
przez spełniające wymogi prawa (wybrane w trybie przetargowym) podmioty gospodarcze. Takie
argumenty firm - twierdzono - to próba zdyskredytowania kolejnych prób uporządkowania w
Polsce systemu gospodarki odpadami.
Rozmowy rządowo - samorządowe znalazły się w głębokim impasie. Nieoczekiwanie, 23 lutego
br., przewodniczący strony samorządowej KWRiST Piotr Uszok został poinformowany przez
nowego ministra środowiska prof. Andrzeja Kraszewskiego, że w pełni identyfikuje się ze
stanowiskiem strony samorządowej w sprawie projektu Założeń i dołoży wszelkich starań, aby
przekonać Rząd RP do takiego uporządkowania systemu, aby to gminy, a nie firmy prywatne,
zyskały rzeczywistą władzę nad odpadami. Zdaniem Ministra tylko samorządy, dysponujące
odpowiednimi narzędziami, są w stanie uzdrowić gospodarkę odpadami w Polsce (w załączeniu
artykuły prasowe). W ten sposób pojawiła się szansa na przełamanie oporu lobby
przewoźników śmieci, które tak skutecznie blokowało do tej pory wszelkie próby zmian w
polskim systemie zagospodarowania odpadów komunalnych.
Opr. Maria Starkowska
Biuro UMP
11