Drogi i Tunele (PDF/ 3 MB)
Transkrypt
Drogi i Tunele (PDF/ 3 MB)
Poradnik dobrego oświetlenia Oświetlenie drogowe Współpraca z nami to gwarancja większych oszczędności Trendy w dziedzinie oszczędności energii w oświetleniu drogowym Wszyscy musimy się przemieszczać z miejsca na miejsce i zależy nam, aby robić to łatwo, bezpiecznie i zużywając mniej energii. W nocy podróż nastręcza więcej trudności, a to właśnie oświetlenie drogowe może nam ją znacznie ułatwić. Potrzebna jest bogata wiedza i ogromne doświadczenie, żeby zapewnić właściwe oświetlenie, które zwiększy bezpieczeństwo, a jednocześnie spełni aktualne, wysokie wymagania dotyczące oszczędności energii. Firma Thorn jest zaangażowana w tę dziedzinę od dawna, od czasów wprowadzania na rynek pierwszych innowacji. Od tego czasu opracowaliśmy i wdrożyliśmy wiele rodzajów źródeł światła i opraw, za każdym razem obniżając zużycie energii. Również dziś dostarczamy niezawodne i inteligentne rozwiązania oświetlenia drogowego, nieustannie uwzględniając najnowsze rozwiązania technologiczne. Ze względu na ciągłe postępy urbanizacji, działania na rzecz oszczędności energii wymagają powiązania oświetlenia z konkretnym zastosowaniem, czasem świecenia, oraz użytkownikiem. Wymagania dotyczące lepszej kontroli zużycia energii, redukcji zanieczyszczenia światłem i większej kompatybilności z różnymi systemami cyfrowymi nieustannie wzrastają. Można to osiągnąć tylko dzięki zrozumieniu szerszego obrazu sytuacji. W niniejszej broszurze zebrano informacje na temat sterowników oświetlenia, opraw oraz tworzenia właściwego otoczenia, demonstrując jednocześnie prawidłowe rozwiązania oszczędzające energię. Obecnie na całym świecie powszechna jest tendencja do stosowania diod LED i białego światła, bowiem umożliwia to zarówno zmniejszenie ilości energii zużywanej dla celów oświetlenia, jak i obniżenie wymaganego natężenia oświetlenia. Badania wykazują, że przy białym świetle nasza skuteczność widzenia jest wyższa niż przy tradycyjnych źródłach światła, a zatem przy użyciu technologii LED naszym celem jest sterowanie oświetleniem ulicznym tak, aby kierować światło w odpowiednie miejsca i w odpowiedniej ilości, przy wykorzystaniu systemów oferowanych przez Thorn lub dedykowanych sterowników. Zmiany technologiczne i legislacyjne umożliwiają nam wspieranie klientów w osiąganiu celów w zakresie redukcji gazów cieplarnianych, kontrolowaniu oświetlenia niepotrzebnego i redukcji zużycia energii, a tym samym w realizacji ostrych norm środowiskowych. Wybór nie ogranicza się już do zwykłego wyłączenia światła. Ściemnianie pozytywnie wpływa na wykorzystanie energii oraz bezpieczeństwo na drogach i ulicach. Dlaczego właśnie Thorn Lighting? Jako cieszący się międzynarodowym zaufaniem producent oświetlenia zewnętrznego i wewnętrznego ze zintegrowanymi systemami sterowania, mamy kilkudziesięcioletnie doświadczenia w dziedzinie konstruowania opraw oświetleniowych. Wykorzystując nasze placówki badawczo-rozwojowe, aktywnie pracujemy nad podnoszeniem standardów oświetleniowych i mamy wyjątkowe możliwości łączenia najnowszej technologii źródeł światła ze specjalistycznym doświadczeniem w dziedzinie projektowania układów optycznych i opraw. Oferujemy oświetlenie o wysokich parametrach fotometrycznych, a przy tym przyjazne dla środowiska, co pozwala nam spełniać międzynarodowe wymagania oraz przekraczać oczekiwania klientów, dzięki czemu stajemy się ich preferowanym partnerem w tworzeniu opłacalnych rozwiązań oświetleniowych. Współpracujemy z szeroką gamą branż i sektorów, a nasze zintegrowane rozwiązania znajdują zastosowanie w najrozmaitszych aplikacjach, takich jak oświetlenie drogowe, biurowe i przemysłowe oraz obiektów sportowych, tuneli czy placówek edukacyjnych, zapewniając oszczędność energii bez szkody dla dobrych parametrów oświetleniowych, skuteczności i wygody widzenia. Przy oświetlaniu inteligentnych miast naszymi produktami można uzyskać rozwiązania, przy których osiąga się idealną równowagę pomiędzy walorami estetycznymi, parametrami oświetleniowymi, zużyciem energii i wymogami konserwacyjnymi. Kolejny ważny trend to sterowanie oświetleniem zewnętrznym. Dzięki diodom LED samo sterowanie stało się ogólnodostępne, przy czym może ono przyjmować rozmaite formy, od prostych czujników obecności i ściemniania w nocy, przez połączone grupy opraw sterowanych centralnie, po połączone cyfrowo całe miasta. Dzisiejsze szerokie możliwości interakcji z oświetleniem oraz wykorzystywania zebranych danych do precyzyjnego regulowania profili poboru energii i parametrów oświetleniowych umożliwiają samorządom miejskim reagowanie na potrzeby mieszkańców, wydłużanie trwałości użytkowej instalacji oświetleniowych oraz planowanie. Oświetlenie może teraz być skuteczne, uwzględniając również naszą potrzebę braku światła, a przy tym wspierać koncepcję prawdziwie inteligentnego miasta (Smart City). Do osiągnięcia wszystkich tych celów niezbędna jest współpraca z doświadczonym zespołem, mającym na swoim koncie bogaty dorobek udanych projektów. Aby udowodnić, że jesteśmy takim właśnie zespołem, przedstawiamy przykładowy wybór zrealizowanych przez nas projektów, pokazujący, że Thorn Lighting może się pochwalić długą historią oświetlania dróg dla najrozmaitszych aplikacji. Przykłady te ilustrują nasze niezawodne rozwiązania, uwiarygodnione opiniami klientów – prawdziwe doświadczenie Thorn Lighting. Współpraca z nami to gwarancja większych oszczędności. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 03 Doświadczenie firmy Thorn – Rada Hrabstwa Durham Współpraca trwająca od ponad 50 lat, oparta na zaufaniu i innowacyjności Rada Hrabstwa Durham, które liczy ponad 500.000 mieszkańców, administruje jednym z największych samorządów lokalnych w Anglii. Hrabstwo Durham, podobnie jak wiele innych samorządów lokalnych w Wielkiej Brytanii i Irlandii, może się pochwalić długą historią, przy czym ponad 50 lat to okres współpracy z firmą Thorn – współpracy nawiązanej dzięki naszej masowej produkcji opraw oświetlenia ulicznego. Obecnie na terenie hrabstwa znajduje się około 86.000 punktów świetlnych i oświetlonych znaków drogowych, których zasilanie stanowi znaczną część kosztów związanych z energią ponoszonych przez Radę Hrabstwa. Zgodnie z obowiązującymi w Wielkiej Brytanii aktami prawnymi Reduction Commitment Energy Efficiency Scheme (CRCEE) i Climate Change Act, Rada działa na rzecz zmniejszenia całkowitego zużycia energii oraz emisji CO2 o 40% do 2016 roku. Jednym z ważnych przedsięwzięć w tej dziedzinie jest modernizacja tradycyjnego oświetlenia za pomocą diod LED. Od 2010 roku firma Thorn dostarczyła hrabstwu ponad 14.000 opraw drogowych z diodami LED w ramach stale realizowanego programu wymiany wszystkich opraw z nieefektywnymi lampami SOX, SON i Cosmo na terenach administrowanych przez Radę Hrabstwa. W 2010 roku zainstalowano oprawę Oracle S, bowiem ten produkt najlepiej spełniał wymogi klienta, łącznie 8.000 szt.. Natomiast w 2013 roku, dzięki atrakcyjnej cenie, parametrom fotometrycznym i skuteczności oferowanych produktów, firma Thorn zdobyła kontrakt na dostawy opraw Isaro LED i R2L2 LED przez okres 6 lat. Dotychczas zainstalowano ponad 6.000 tych opraw. 04 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Darren Hubbard, starszy specjalista ds. oświetlenia ulicznego Rady Hrabstwa Durham, mówi: „Thorn Lighting jest partnerem Rady Hrabstwa Durham w dziedzinie oświetlenia ulicznego już od lat sześćdziesiątych. Przekonaliśmy się, że długoterminowe umowy z Thorn są dla nas bardzo korzystne, bowiem owocują ciągłym udoskonalaniem produktów i usług.” „Opierając się na wcześniejszych doświadczeniach i pomyślnej realizacji projektów, wiemy, że Thorn zawsze oferuje i zapewnia więcej niż inni dostawcy. Czerpiemy korzyści z możliwości szybszej instalacji, obniżenia zużycia energii oraz sprawniejszej obsługę. Wybiegając myślą w przyszłość, spodziewam się, że produkty i usługi oferowane przez Thorn będą nadal udoskonalane pod względem jakości i parametrów, a jednocześnie pozostaną korzystne cenowo.” W owym czasie Thorn zajmował na rynku wyjątkową pozycję dzięki stosowaniu wysokoprężnych lamp sodowych marki Mazda. Dobra współpraca z lokalnymi władzami uległa dalszemu wzmocnieniu dzięki opracowanym dla tych lamp układom optycznym, które zoptymalizowaliśmy zgodnie z ich parametrami. Po Przed Firma Thorn rozpoczęła masową produkcję opraw oświetlenia ulicznego w latach pięćdziesiątych XX w., a w latach sześćdziesiątych wprowadziła na rynek modele Alpha One i Beta Five. W miarę jak rozwijała się technologia w zakresie źródeł światła, rodziny opraw Alpha i Beta poszerzono o niskoprężne lampy rtęciowe i wysokoprężne lampy sodowe. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 05 Dobre parametry oświetleniowe. Skuteczność. Wygoda. Nowe technologie oświetleniowe i zasady projektowania nie tylko pozwalają poprawić parametry oświetleniowe, skuteczność i wygodę widzenia, ale dodatkowo służą jako katalizator dla wzornictwa przyjaznego dla środowiska. Poniżej omawiamy najważniejsze postępy w dziedzinie oświetlenia oraz ich zastosowanie dla inteligentnych dróg. Dobre parametry oświetleniowe Lepsza kontrola optyczna Podczas projektowania układu optycznego dla oprawy oświetlenia zewnętrznego należy uwzględnić szereg kryteriów. Główne czynniki to żądany rozsył światła oraz rodzaj źródła światła. Wcześniej głównie były to lampy wyładowcze: sodowe, rtęciowe i ceramiczne metalohalogenkowe lub nawet świetlówki kompaktowe (CFL). Obecnie są one wypierane przez diody elektroluminescencyjne (LED). Wielkość źródła światła decyduje o opcjach dostępnych dla projektanta oprawy. Kształt CFL narzuca konieczność stworzenia dłuższej i węższej oprawy, z bardzo ograniczonym zakresem zmian rozsyłu światła w płaszczyźnie osi lampy. Z kolei źródła metalohalogenkowe dają więcej opcji, ponieważ można przesuwać lampę w obrębie odbłyśnika. Natomiast LED-y, dzięki niewielkim rozmiarom i kierunkowości świecenia, stwarzają więcej możliwości konstrukcji układu optycznego, a tym samym precyzyjnego kontrolowania rozsyłu światła. Zatem nowoczesne układy optyczne, materiały Nowa instalacja 06 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl i technologie pozwalają uzyskać większą kontrolę nad rozsyłem światła i lepsze parametry oświetleniowe. Doskonałym przykładem jest EQflux®, inteligentny sterownik elektroniczny, który ściemnia LED-y parami, dokładnie dostosowując rozsył światła oprawy do konkretnych warunków panujących na drodze. Lepsze oddawanie barw Częstsze stosowanie opraw ze źródłami „białego światła” (LED, metalohalogenkowe i świetlówki kompaktowe) korzystnie wpływa na wydolność wzrokową, bowiem jego długości fal są lepiej dostosowane do wrażliwości ludzkiego oka przy niskim natężeniu oświetlenia. Dzięki temu możliwe jest prawidłowe rozpoznanie obiektów przy niższych natężeniach oświetlenia. Stara instalacja Skuteczność Większa skuteczność świetlna, dłuższa trwałość użytkowa i mniejsze potrzeby konserwacyjne Bezpośredni wpływ na zużycie energii i koszty eksploatacji oprawy ma jej konstrukcja, włącznie z układem optycznym, oraz właściwy dobór kombinacji źródła światła i układu zapłonowego. Źródłami światła doskonałymi dla wielu zastosowań ze względu na ich wysokie parametry oświetleniowe przy jednoczesnym niskim zużyciu energii są miniaturowe lampy metalohalogenkowe oraz LED-y. Korzystne jest użycie stateczników elektronicznych wysokiej częstotliwości, które poprawiają skuteczność i trwałość użytkową lamp oraz zmniejszają zużycie energii, gdyż dają możliwość ściemniania, redukcji mocy i automatycznego sterowania, a przy tym mieszczą się w lekkiej, jednoczęściowej obudowie. Sterowniki LED mogą korzystać z różnych natężeń prądu w celu maksymalnego zwiększenia efektywności energetycznej. Pełne wykorzystanie tych technologii w dobrze zaprojektowanych oprawach pozwala uzyskać w projektach modernizacyjnych oszczędność energii przekraczającą 80%. Ponadto współczynnik S/P (dot. różnicy pomiędzy widzeniem fotopowym i skotopowym) tych źródeł białego światła umożliwia obniżenie natężenia oświetlenia w niektórych miejscach i zastosowaniach, takich jak na przykład tereny mieszkalne. To z kolei wpływa na dalszą redukcję zużycia energii i emisji dwutlenku węgla. Przy prawidłowym odprowadzaniu ciepła trwałość użytkowa LED jest znacznie dłuższa niż tradycyjnych źródeł światła. Jeśli dodać do tego sterowniki oświetlenia, które umożliwiają ściemnianie, przedłużają żywotność LED i dostarczają informacji zwrotnych, można uzyskać znaczne zmniejszenie potrzeb konserwacyjnych i kosztów. Redukuje się bowiem potrzebę nocnych inspekcji oraz konieczność wymiany lamp. Thorn oferuje szereg programów wspierających projektowanie oświetlenia, np. ecoCALC, żeby pomóc klientom w szybkim obliczeniu oszczędności i kosztów całego cyklu życia instalacji. Przyjazność dla środowiska W firmie Thorn przykładamy ogromną wagę do praktyk przyjaznych dla środowiska, takich jak projektowanie produktów o dużej trwałości, wykorzystywanie materiałów, które nadają się do recyklingu, dbałość o konstrukcję umożliwiającą łatwe rozmontowanie produktu po zakończeniu cyklu życia oraz maksymalne ograniczenie użycia zarówno substancji toksycznych, jak materiałów na opakowania. Świadectwem naszego zaangażowania w kwestie odpowiedzialności korporacyjnej i społecznej jest program przewidujący zaopatrywanie wszystkich nowych produktów w pełną deklarację środowiskową. Wygoda Zadaniem oświetlenia współczesnych szlaków transportowych nie jest wyłącznie zapewnienie optymalnej ilości światła zapewniającej dobre widzenie przy oszczędności energii. Właściwie dobrane światło budzi poczucie bezpieczeństwa, łagodzi stres, poprawia koncentrację i zdolność orientacji, zwiększa pewność siebie i uspokaja. Przy projektowaniu nowoczesnych opraw z diodami LED znikają ograniczenia konstrukcyjne związane z tradycyjnymi źródłami światła, a dzięki zastosowaniu technologii cyfrowej oświetlenie można precyzyjnie dostosować do potrzeb użytkownika. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 07 Sterowanie oświetleniem zewnętrznym Od pojedynczych opraw po grupy opraw tworzące w pełni połączoną sieć, w przypadku odległych lokalizacji, jak i centrów wielkich miast, możemy obecnie przełączać, ściemniać oraz monitorować oświetlenie. Możemy również uzyskiwać na jego temat informacje zwrotne, przy użyciu protokołów otwartych lub chronionych, przewodowo bądź bezprzewodowo, dzięki zintegrowaniu czujników, regulacji poboru energii, przesyłu danych oraz innych systemów cyfrowych. Każda instalacja oświetlenia zewnętrznego wymaga mechanizmów sterujących, pozwalających oszczędzać energię i zwiększać wygodę widzenia. Na najbardziej podstawowym poziomie są to fotokomórki lub wyłączniki czasowe. Krótsze czasy rozruchu nowoczesnych źródeł światła umożliwiają użytkownikom zmniejszenie rocznej liczby godzin ich świecenia. Wiele opraw Thorn jest dziś dostępnych z wbudowanymi przełącznikami układu Bi-Power, wykorzystywanego w połączeniu z oferowanymi przez stateczniki elektroniczne i sterowniki LED możliwościami redukcji pobieranej mocy. Bi-Power umożliwia zmianę mocy pobieranej przez źródło światła dzięki przełączaniu pomiędzy poziomami, które kontroluje specjalna linia sterująca, niezależny moduł w oprawie lub sygnały cyfrowe przesyłane linią zasilającą. Diody LED łatwo reagują na zmiany mocy, toteż doskonale nadają się do tej formy sterowania. Centralny System Sterowania (CSS) oświetleniem przenosi nas w zupełnie inny wymiar. W oparciu o przewodowe lub bezprzewodowe przesyłanie danych umożliwia on sterowanie wszystkimi punktami świetlnymi sieci drogowej ze scentralizowanego lub zdecentralizowanego punktu. CSS sprawdza się najlepiej dla lamp zoptymalizowanych do stosowania ze sterowanymi cyfrowo statecznikami elektronicznymi lub sterownikami LED. Do głównych zalet tego rozwiązania należą: • Możliwość ściemniania lub wyłączania opraw w nocy, zależnie od natężenia ruchu pieszego i kołowego OLC Single Sterowanie niezależne 1 OLC Group Sterowanie lokalne • Optymalizacja zużycia energii • Możliwość elastycznego dostosowania oświetlenia do konkretnych zdarzeń, obszarów, okazji lub aktywności • CSS dysponuje zdolnością monitorowania sieci oświetleniowej, co pozwala zgłaszać usterki i usprawniać plany konserwacji. Jest istotnym krokiem w tworzeniu „inteligentnych dróg”, bowiem może zostać zintegrowany z systemami odnawialnych źródeł energii i inteligentnymi sieciami elektroenergetycznymi Począwszy od indywidualnych punktów oświetleniowych przez grupy opraw po scentralizowane układy sterowania Thorn oferuje pomoc w wyborze i wdrożeniu rozwiązania najlepiej spełniającego wymogi projektu. W ten sposób tworzymy zoptymalizowaną instalację, przyjazną długofalowo dla środowiska. 2 OLC Total Sterowanie centralne 3 08 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Wykrywanie obecności, fotokomórki i przełączniki czasowe Te proste metody sterowania zapewniają istotne oszczędności bez niepotrzebnych komplikacji. Fotokomórka umieszczona na każdej oprawie pozwala zaoszczędzić nawet 50% energii, po prostu reagując na dostępne światło naturalne, a czujniki obecności dają jeszcze większą oszczędność, gdyż włączają oświetlenie tylko wtedy, gdy jest potrzebne. Z kolei wyłączniki czasowe bardziej się nadają do sterowania oświetleniem przy znanym harmonogramie aktywności, np. wyłączając oświetlenie drogi dojazdowej do budynku po zakończeniu dnia pracy firmy. Większość opraw drogowych oferowanych przez Thorn może być dostarczanych z fotokomórką, która nie wymaga uruchamiania. Indywidualne ściemnianie opraw (od 2 do kilku poziomów), odpowiednie do Sterowanie grupą opraw bezprzewodowo, za pomocą sieci zasilającej lub linii sterującej. Sterowanie grupą opraw bezprzewodowo, za pomocą sieci zasilającej lub linii sterującej, przy czym sterownik może być umieszczony w szafce rozdzielczej lub oprawie głównej. Przy obu lokalizacjach sterownika ten układ umożliwia ściemnianie lub rozjaśnianie grupy opraw w zależności od wykrytej obecności ludzi i pojazdów. Dzięki okablowaniu tworzącemu układ „oprawa główna/oprawy podporządkowane” bądź modułom sterowanym programowo, system może sterować grupą punktów świetlnych z jednego lub kilku wejść, np. czujnika radarowego, tworząc korytarz świetlny. Wdrożenie tego rozwiązania nie jest skomplikowane, a oferuje ono dużą oszczędność energii, zapewniając jednocześnie bezpieczeństwo dzięki możliwości włączania światła na żądanie Systemy zdalnego centralnego sterowania umożliwiające sterowanie poszczególnymi oprawami i ich monitorowanie – za pomocą linii zasilającej lub sygnałem radiowym Zastosowanie centralnego systemu sterowania umożliwia zdalne monitorowanie opraw w czasie rzeczywistym. Korzystając z linii zasilającej lub sygnałów radiowych, można zdalnie sterować poszczególnymi punktami świetlnymi lub grupami opraw. Oprawy można wyłączać lub ściemniać, bezpośrednio wpływając na zużycie energii, a ponadto można gromadzić informacje dotyczące ich działania. Zdalne scentralizowane sterowanie pozwala zaoszczędzić na kosztach obsługi i konserwacji, bowiem ogranicza konieczność inspekcji punktów świetlnych i wyszukiwania usterek. potrzeb użytkownika i profilu instalacji. Urządzenie Bi-Power, montowane standardowo w wielu oprawach drogowych Thorn, umożliwia ściemnianie w określonych godzinach nocnych. Jak wiadomo, natężenie ruchu kołowego i pieszego zmniejsza się późnym wieczorem i ponownie po północy. Wersje z Bi-Power pozwalają zmniejszyć strumień świetlny do 50% przez maksymalnie 8 godzin nocnych. Układ ten nie wymaga uruchamiania i automatycznie reaguje na zmieniającą się w ciągu roku długość nocy. Na dodatek w wielu oprawach jest on oferowany jako standard, dając natychmiastową oszczędność rzędu 33%, a przy tym można go wyłączyć, jeśli ta funkcja nie jest potrzebna. Możliwe jest też zaprogramowanie go zgodnie z konkretnymi potrzebami aplikacji. lub w razie zdarzeń w określonych strefach. W przypadku wersji z szafką rozdzielczą można łatwo uzyskać dane pomiarowe i informacje dotyczące potrzeb konserwacyjnych z lokalnego sterownika (bezprzewodowo lub przez złącze USB), co zmniejsza konieczność inspekcji poszczególnych opraw Zmniejszenie wydatków wynika między innymi z rzadszego korzystania z pojazdów serwisowych, gdyż można zdalnie wykrywać usterki oraz dostosowywać oświetlenie do zdarzeń lub warunków pogodowych. Zdalne centralne sterowanie zmniejsza również liczbę skarg ze strony mieszkańców, bowiem dostarcza właściwe oświetlenie we właściwym czasie oraz umożliwia jego ściemnianie zależnie od potrzeb, wydarzeń, pory roku lub ograniczeń energetycznych. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 09 Oświetlenie drogowe Informator o produktach Thorn i ich zastosowaniach 10 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Autostrady/drogi szybkiego ruchu s. 12 Gotthard Oracle Oxane R2L2 Drogi główne s. 16 Oxane Civic R2L2 Dyana LED StyLED Isaro LED Victor LED Krystal Victoria LED Olsys Street Oracle Orus LED Drogi zbiorcze i lokalne s. 20 Olsys Street Avenue F LED Oracle Celest Orus LED Clan C Oxane Clan O Plurio LED Dyana LED R2L2 Isaro LED Victor LED Jet Drogi na terenach Atla LED Avenue D Avenue F LED Celest Christian IV LED Civic Clan C Clan O Dyana LED Ronda s. 36 Civic Dyana LED Isaro LED Krystal Oracle Oxane Parkingi s. 44 Atla LED Avenue D Avenue F LED Christian IV LED Civic Clan C Clan O Dyana LED Isaro LED mieszkalnych s. 28 Isaro LED Krystal Olsys Street Oracle Oxane Plurio LED R2L2 Victor LED Victoria LED Drogi boczne (zbiorcze, lokalne i dojazdowe) ze ścieżkami rowerowymi s. 24 Olsys Street Avenue F LED Oracle Celest Orus LED Clan C Oxane Clan O Plurio LED Dyana LED R2L2 Isaro LED Victor LED Jet Przejścia dla pieszych s. 32 Oxane Avenue F LED Plurio LED Dyana LED R2L2 Isaro LED Victor LED IVS Legend R2L2 StyLED Victor LED Mosty s. 40 Atla LED Clan C Clan O Dyana LED Isaro LED Oracle Orus LED Olsys Street Oracle Oxane Plurio LED R2L2 StyLED Victor LED Victoria LED Oxane R2L2 Victor LED Victoria LED Ścieżki rowerowe s. 48 Clan O Adelie Bollard Isaro LED Atla LED Olsys Street Avenue D Oxane S Avenue F Plurio LED Christian IV LED R2L2 Civic Victoria Clan C www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 11 Autostrady/drogi szybkiego ruchu Tworzenie właściwego otoczenia Przejmowanie kontroli Oświetlenie powinno pomagać użytkownikom dróg w bezpiecznej podróży do celu, odbywanej z na tyle dużą prędkością, na ile pozwalają pogoda i natężenie ruchu. Kierowca musi mieć możliwość dostrzeżenia każdego obiektu znajdującego się na krawędzi drogi, bez nadmiernego i niepożądanego oświetlania najbliższego otoczenia. Należy dobrać takie kombinacje opraw i źródeł światła, żeby uzyskać wysoką efektywność energetyczną oraz łatwość montażu i konserwacji. Nadrzędnym celem jest oczywiście spełnienie wymagań przepisów i norm, takich jak EN 13201, które określają prawidłowe natężenie oświetlenia o należytej równomierności i ograniczeniu olśnień, odpowiednio do warunków i położenia geograficznego. Należy zastosować jedną lub kilka z poniższych form sterowania oświetleniem (dokładne wyjaśnienia znajdują się na s. 08 i 09): Oprawy Thorn zaprojektowano tak, aby spełniały te normy. W naszym podejściu do projektowania stale analizujemy trendy rynkowe, wymagania danej aplikacji oraz adekwatne normy. Oferta naszych opraw zapewnia wybór wielkości obudowy, opcje wypukłych lub płaskich szklanych kloszy, optykę R-PEC LED, możliwość montażu na szczycie słupa lub na wysięgniku oraz bogatą gamę źródeł światła i opcji sterowania. Dzięki temu uzyskuje się najlepsze parametry oświetleniowe, niezależnie od układu drogi. W rezultacie mniej światła rozprasza się poza powierzchnię drogi, oświetlenie jest bardziej równomierne, początkowe nakłady niższe, mniej energii zużywa się na metr kwadratowy drogi i mniejsze są przyszłe koszty konserwacji. Zawsze znajdzie się odpowiednia oprawa Thorn, która zaspokoi potrzeby dróg szybkiego ruchu. 12 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl • Fotokomórki i przełączniki czasowe • Indywidualne ściemnianie opraw (od 2 do kilku poziomów), odpowiednio do potrzeb użytkownika i profilu instalacji • Sterowanie grupą opraw za pomocą sieci zasilającej lub linii sterującej • Systemy zdalnego centralnego sterowania umożliwiające sterowanie poszczególnymi oprawami i ich monitorowanie – za pomocą linii zasilającej lub sygnałem radiowym Autostrada Norrortsleden, Sztokholm, Szwecja Bazując na doświadczeniu Na autostradach i drogach szybkiego ruchu rozwijane są duże prędkości (>60 km/h), a wśród uczestników ruchu nie ma pieszych, rowerzystów ani wolniejszych pojazdów. Nie ma również skrzyżowań jednopoziomowych, a dostęp do drogi jest ograniczony. Klasę oświetlenia wybiera się w oparciu o normę PD CEN/ TR 13201-1 na podstawie kryteriów określonych w EN 13201-2, przy czym klasy ME przeznaczone są dla dróg suchych, a MEW dla mokrych. W celu prawidłowego oświetlenia dróg dwujezdniowych o 3 lub 4 pasach ruchu z utwardzonym poboczem oprawy montuje się zazwyczaj na wysokości powyżej 12 m. Warto rozważyć montaż na słupach z wysięgnikami dwuramiennymi, żeby zoptymalizować koszty. Wprawdzie tradycyjnie słupy instaluje się w pasie dzielącym jezdnie, ale umieszczenie ich naprzeciw siebie po dwóch stronach drogi za utwardzonym poboczem może uprościć konserwację i ograniczyć konieczność wstrzymywania ruchu. Niezwykle istotna jest eliminacja olśnień, toteż należy zastosować optymalnie zaprojektowany układ optyczny i/lub płaskie szklane klosze. W celu zminimalizowania ryzyka uderzeń należy zastosować oprawy montowane na słupach, które dodatkowo będą wskazywać kierowcom dalszy przebieg drogi, na przykład zakręty czy rozjazdy – dbając jednak o to, żeby wtapiały się one w otaczający krajobraz. Asortyment produktów Poniżej znajduje się wybór produktów szczególnie nadających się do tego zastosowania: NOWA Gotthard www.thornlighting.pl/GHSS Oracle www.thornlighting.pl/ORCL Oxane www.thornlighting.pl/OXAN R2L2 www.thornlighting.pl/R2L2 www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 13 Studium przypadku: Cheung Pei Shan, Hongkong Osłony dźwiękochłonne przy drodze Cheung Pei Shan wyposażone w oprawy GT7824E Droga Cheung Pei Shan jest bardzo ruchliwą autostradą, zlokalizowaną wśród gęsto zaludnionych terenów mieszkalnych w pobliżu Cheung Pei Shan, biegnącą przez dzielnice Tsuen Wan i Sheung Kwai Chung Hongkongu. Na północ od autostrady znajdują się wioski, do których przesiedlono ludność ze starego miasta Tsuen Wan i z Cheung Pei Shan. W kierunku południowym rozciągają się trzy duże osiedla mieszkaniowe. Hałas powodowany przez przejeżdżające pojazdy był dla okolicznych mieszkańców tak uciążliwy, że niedawno Departament Autostrad wybudował tu około 645 metrów półtuneli akustycznych oraz 870 metrów ekranów dźwiękochłonnych na wspornikach. Departament Autostrad współpracował już z firmą Thorn przy poprzednich projektach i nawiązał z nią dobre stosunki, dlatego również tym razem zwrócił się do miejscowego zespołu z prośbą o opracowanie rozwiązania oświetleniowego. Roger Leung, menedżer sprzedaży, wyjaśnia: „Te półtunele i ekrany dźwiękochłonne tworzą bardzo trudne warunki środowiskowe i dlatego wymagały odpornego rozwiązania oświetleniowego. W celu spełnienia wymagań klienta dostarczyliśmy ponad 100 opraw tunelowych GT7824E (400 W). GT7824E jest oprawą zaprojektowaną specjalnie do oświetlania tuneli, doskonale nadaje się dla drogi biegnącej półtunelem, bowiem cechuje ją mocna konstrukcja i odporność na korozję. Oprawa jest oferowana z różnymi układami optycznymi dla różnych lamp i geometrii instalacji zapewniając równomierny symetryczny rozsył światła z doskonałą kontrolą olśnień. Lekka konstrukcja GT7824E i zaciski sprężynowe na końcach umożliwiają precyzyjny montaż ciągły, dający przyjemny dla oka efekt. Dla łatwiejszej konserwacji oprawa ta ma przednią część otwieraną bez narzędzi, wyjmowany układ zapłonowy oraz łatwy dostęp do lamp i złączy.” Dzięki instalacji tych opraw Departament Autostrad dysponuje teraz bardzo odpornym i łatwym w konserwacji rozwiązaniem oświetleniowym. 14 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Zastosowane produkty Gotthard www.thornlighting.pl/GHSS Główne fakty • Klasa szczelności IP65 zapewnia trwałość • Do wyboru różne punkty montażowe oraz regulacja nachylenia w zakresie od -15° do 65° • Projekt i produkcja zgodne z EN60598 eControl Spośród 15 sposobów oszczędzania energii proponowanych przez Thorn najważniejsze dla zminimalizowania zużycia energii przy osłonach dźwiękoszczelnych drogi Cheung Pei Shan są: Rozsył światła Optymalizacja rozsyłu umożliwia użycie jednego rzędu dobrze rozmieszczonych opraw GT7824E, żeby prawidłowo oświetlić drogę zgodnie z odpowiednią normą. To oznacza zmniejszenie liczby opraw w instalacji, a tym samym redukcję całkowitego zużycia energii. Oświetlenie zadaniowe Dzięki starannemu zaprojektowaniu instalacji oświetleniowej światło jest skoncentrowane na powierzchni drogi i jej najbliższym otoczeniu. Zapewnia to dobrze oświetlone środowisko, a jednocześnie bardzo efektywne wykorzystanie światła. Zaśmiecanie światłem Staranny dobór optyki o wysokich parametrach oświetleniowych oraz dobry projekt instalacji oświetleniowej pozwalają zminimalizować ilość światła rozpraszającego się na sąsiednie obszary i w niebo. W ten sposób redukuje się niepotrzebne zużycie energii i zanieczyszczanie światłem (tzw. efekt waste light) terenów otaczających oświetlany obszar. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 15 Drogi główne Tworzenie właściwego środowiska Przejmowanie kontroli Zasadnicza różnica pomiędzy wymaganiami oświetleniowymi dla autostrad i dróg szybkiego ruchu a dróg głównych wynika z rozwijanych na nich prędkości i rodzaju użytkowników drogi. Na drogach głównych przekrój użytkowników jest bardziej zróżnicowany, co zwiększa wymagania dotyczące widoczności. Celem oświetlenia jest tu zapewnienie bezpieczeństwa oraz ułatwienie orientacji i odnajdywania kierunku na drodze, ale przy bardziej umiarkowanych prędkościach. Jezdnie mogą nie być rozdzielone specjalnym pasem. Należy zastosować jedną lub kilka z poniższych form sterowania oświetleniem (dokładne wyjaśnienia znajdują się na s. 08 i 09): Należy również zadbać o optymalizację kosztów związanych z montażem, zużyciem energii i konserwacją przez cały cykl życia produktu, a także o zapewnienie kierowcom poczucia bezpieczeństwa dzięki prawidłowemu natężeniu oświetlenia, jego równomierności i ograniczeniu olśnień. Zaprojektowane specjalnie do diod LED oprawy drogowe Thorn mogą ułatwić spełnienie ostrych wymagań zawartych w normach dotyczących tych dróg. Dzięki zastosowaniu precyzyjnie zaprojektowanego radiatora wbudowanego w czaszę oprawy oraz opatentowanych kombinacji układów optycznych LED, zapewniamy doskonałe parametry optyczne, w tym wypadku dla klas oświetleniowych do ME3A włącznie. Nasze rozwiązania dbają jednocześnie o wygodę widzenia (przez dobrą kontrolę olśnień), efektywność energetyczną i ograniczenie kosztów konserwacji. W większości przypadków całkowite wyłączanie oświetlenia jest niebezpieczne dla użytkowników drogi, chyba że w pewnych godzinach drogi są całkowicie puste. W związku z tym nasza oferta obejmuje nie tylko pełne sterowanie centralne, ale również ściemnianie grup opraw, indywidualne fotokomórki oraz opcje z układem Bi-Power. Wszystko to, żeby zapewnić optymalne zarządzanie energią, co jest drugim najważniejszym celem po bezpieczeństwie. 16 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl • Fotokomórki i przełączniki czasowe • Indywidualne ściemnianie opraw (od 2 do kilku poziomów), odpowiednio do potrzeb użytkownika i profilu instalacji • Sterowanie grupą opraw za pomocą sieci zasilającej lub linii sterującej • Systemy zdalnego centralnego sterowania umożliwiające sterowanie poszczególnymi oprawami i ich monitorowanie – za pomocą linii zasilającej lub sygnałem radiowym Bazując na doświadczeniu Drogi główne są przeznaczone przede wszystkim dla szybko poruszających się pojazdów (>60 km/h), ale na chodnikach, ścieżkach rowerowych i pasach wolniejszego ruchu mogą się znajdować piesi, rowerzyści i wolniejsze pojazdy. Mogą też występować skrzyżowania jednopoziomowe, wymagające szczególnej uwagi. Klasę oświetlenia wybiera się w oparciu o normę PD CEN/ TR 13201-1 na podstawie kryteriów określonych w EN 13201-2, przy czym klasy ME przeznaczone są dla dróg suchych, a MEW dla mokrych. Typowo oprawy instaluje się na słupach o wysokości około 8-12 m przeciwlegle po dwóch stronach drogi lub centralnie parami. Projekt instalacji zawsze musi być dostosowany do układu drogi, liczby pasów i kryteriów oświetleniowych. W niektórych krajach, szczególnie na obszarach miejskich, popularnym rozwiązaniem jest montaż opraw na linach nośnych nad środkiem drogi. W miejscach, gdzie jest to istotne architektonicznie, zmniejszenie liczby słupów oświetleniowych należy zrównoważyć wizualnym efektem stworzonym przez liny podtrzymujące oprawy. Jeśli chodzi o sterowniki oświetlenia, ich czas reakcji musi być dostosowany zarówno do szybko poruszających się pojazdów, jak i mniejszych sylwetek wolniej poruszających się pieszych. Ściemnianie opraw może być automatyczne, jeśli znane są godziny, kiedy jest mniej użytkowników, albo następować w reakcji na natężenie ruchu, porę dnia czy ilość światła dziennego. Asortyment produktów Poniżej znajduje się wybór produktów szczególnie nadających się do tego zastosowania: NOWA Civic www.thornlighting.pl/CIVC Dyana LED www.thornlighting.pl/DYNL Isaro LED www.thornlighting.pl/ISRL Krystal NOWA Oracle Orus LED Victor LED Victoria LED www.thornlighting.pl/ORCL www.thornlighting.pl/VICL www.thornlighting.pl/ORUS Olsys Street www.thornlighting.pl/KRYS www.thornlighting.pl/OSYR NOWA Oxane www.thornlighting.pl/OXAL R2L2 www.thornlighting.pl/R2L2 StyLED www.thornlighting.pl/STYL www.thornlighting.pl/VIKL www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 17 Studium przypadku: Polkowice, Polska Indra LED odmienia oświetlenie drogowe w Polkowicach Oprawa drogowa Indra LED firmy Thorn odmieniła jakość oświetlenia drogowe w całych Polkowicach. Wybrano te korzystne cenowo oprawy, ponieważ spełniały one rosnące zapotrzebowanie władz miejskich na białe światło o niskim poziomie olśnień oraz na dobre natężenie i równomierność oświetlenia. Rozwiązanie okazało się świetnym połączeniem wspomnianych wyżej parametrów z efektywnością energetyczną i niewielkimi potrzebami konserwacyjnymi. Cechująca się ciekawym kształtem oprawa LED, wyposażona w diody LED o wysokiej skuteczności i temperaturze barwowej 4200 K, ma układ optyczny z płaskim kloszem i płaską szarą obudowę i jest rekomendowana do oświetlania dróg głównych, lokalnych i ulic osiedlowych (w Polkowicach spełniono wymagania klas oświetleniowych do ME2). Zastosowany układ optyczny eliminuje światło skierowane w górną półprzestrzeń, a duża trwałość użytkowa ogranicza do minimum wymagania konserwacyjne. 18 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Zastosowane produkty Indra www.thornlighting.pl/INDR Główne fakty • Rozsył światła spełniający wymagania klasy ME2 • Zaspokaja rosnące zapotrzebowanie na energooszczędne białe światło • Zerowa emisja w górną półprzestrzeń zmniejsza ilość światła niepożądanego eControl Spośród 15 sposobów oszczędzania energii proponowanych przez Thorn najważniejsze dla zminimalizowania zużycia energii w Polkowicach są: Rozsył światła Rozsył światła zapewnia dobrą widoczność na drodze, pozwalając dostrzec ewentualne zagrożenia i poprawiając bezpieczeństwo. Sprawność układu LED-y w połączeniu z najnowocześniejszymi soczewkami, uszczelnioną obudową i wbudowanym radiatorem zapewniają doskonałą skuteczność świetlną oprawy. Zaśmiecanie światłem W zainstalowanym położeniu układ optyczny z płaskim kloszem całkowicie odcina światło kierowane w górną półprzestrzeń. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 19 Drogi zbiorcze i lokalne Tworzenie właściwego środowiska Przejmowanie kontroli Na drogach bocznych (zbiorczych, lokalnych i dojazdowych) mamy do czynienia z ruchem mieszanym, na który składają się: pojazdy motorowe, rowerzyści i piesi, a wszyscy oni powinni poruszać się z mniejszą prędkością. Zasadniczo stosuje się tu niższe natężenie oświetlenia, niż na drogach głównych, ponieważ użytkownicy powinni bardziej uważać i mają więcej czasu na reakcję. Niezwykle ważne stają się również wymagania pieszych, którzy muszą widzieć i być widziani, szczególnie na skrzyżowaniach i przejściach dla pieszych, a światło powinno padać nie tylko na drogę, ale również na ścieżki rowerowe i chodniki. Silna pionowa składowa rozsyłu światła pomaga w rozpoznawaniu twarzy, co zmniejsza lęk przed przestępczością, a jednocześnie umożliwia kierowcom rozpoznawanie mowy ciała innych użytkowników drogi i przewidywanie ich zamiarów. Bardziej pożądane jest białe światło, ale należy unikać wysokich temperatur barwowych. Przy wyborze oprawy i sterowników należy uwzględnić wymagane parametry oświetleniowe, sposób zarządzania energią i dopuszczalny poziom olśnienia oraz ewentualnie konieczność dopasowania wzornictwa opraw do charakteru architektury i otoczenia. Należy pamiętać, że drogi boczne mogą przebiegać przez tereny miejskie, więc należy ograniczać świecenie opraw do tyłu na okoliczne posesje, oświetlając tylko powierzchnie wymagane przez normę. Należy zastosować jedną lub kilka z poniższych form sterowania oświetleniem (dokładne wyjaśnienia znajdują się na s. 08 i 09): • Fotokomórki i przełączniki czasowe • Indywidualne ściemnianie opraw (od 2 do kilku poziomów), odpowiednio do potrzeb użytkownika i profilu instalacji • Sterowanie grupą opraw za pomocą sieci zasilającej lub linii sterującej • Systemy zdalnego centralnego sterowania umożliwiające sterowanie poszczególnymi oprawami i ich monitorowanie – za pomocą linii zasilającej lub sygnałem radiowym Holeby, Dania Odcinki dróg przebiegające przez obszary rolnicze mogą pozostać nieoświetlone, chyba że wymaga tego bezpieczeństwo. W takim wypadku można zastosować połączone czujniki ruchu i układy sterujące, żeby włączały oświetlenie, gdy zbliżają się uczestnicy ruchu drogowego, i wyłączały, gdy droga jest pusta, oszczędzając w ten sposób energię. 20 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Bazując na doświadczeniu Na drogach bocznych rozwijane są zazwyczaj średnie lub niskie prędkości, a ponadto mamy do czynienia z dużą liczbą pojazdów wolnobieżnych i pieszych. Często występują skrzyżowania jednopoziomowe. Do tej grupy należą też w dużej mierze drogi lokalne i miejskie oraz ulice handlowe. Oświetlenie jest zasadniczo zgodne z mniej restrykcyjnymi klasami ME zdefiniowanymi w normie PN-EN 13201-1, ale należy też wziąć pod uwagę potrzeby pieszych, korzystając z wytycznych zawartych w normie PD CEN/TR 13201-1. Zazwyczaj stosuje się słupy o wysokości 6-8 m rozmieszczone jednostronne lub naprzemianlegle, chociaż w przypadku niektórych ulic handlowych z szerokimi chodnikami można użyć dodatkowego słupa z oprawą, aby osiągnąć wysoką jakość oświetlenia i wyróżnić dany obszar. Komfort wzrokowy osiąga się dzięki dobrej równomierności oświetlenia, niskiemu poziomowi olśnienia i zastosowaniu lamp o dobrym oddawaniu barw, co budzi poczucie bezpieczeństwa, szczególnie u pieszych uczestników ruchu. Oprawy i ich konstrukcje wsporcze, które należy starannie rozmieścić, aby zminimalizować ryzyko uderzenia w nie pojazdów, powinny być harmonijnie wkomponowane w otoczenie. Obejmuje to również wpływ ściemniania oraz przełączania opraw na okoliczne posesje i ich mieszkańców. Asortyment produktów Poniżej znajduje się wybór produktów szczególnie nadających się do tego zastosowania: Avenue F LED www.thornlighting.pl/AVFL Celest www.thornlighting.pl/CLST Clan C www.thornlighting.pl/CLNC Clan O www.thornlighting.pl/CLNO Dyana LED www.thornlighting.pl/DYNL NOWA Isaro LED www.thornlighting.pl/ISRL Jet www.thornlighting.pl/JETA Olsys Street www.thornlighting.pl/OSYR Oracle www.thornlighting.pl/ORCL Orus LED www.thornlighting.pl/ORUS NOWA Oxane www.thornlighting.pl/OXAN Plurio LED www.thornlighting.pl/PLRL R2L2 www.thornlighting.pl/R2L2 Victor LED www.thornlighting.pl/VICL www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 21 Studium przypadku: Schladming, Austria Oświetlenie międzynarodowego ośrodka narciarskiego zmodernizowane i wyposażone w diody LED Schladming jest jednym z wiodących międzynarodowych kurortów narciarskich w Austrii. Należy do sieci Ski Amadé skupiającej 28 ośrodków i miast, które razem tworzą największe tereny narciarskie w Europie. Schladming po raz drugi zostało wybrane na gospodarza Mistrzostw Świata w Narciarstwie Alpejskim FIS, które odbyły się w dniach 4-17 lutego 2013 r. Projekt oświetleniowy zakładał modernizację istniejących opraw w centrum miasta oraz oświetlenie nowych ulic i rond wokół terenów mistrzostw. Firma Thorn została wybrana na projektanta i dostawcę, głównie dzięki wysokim parametrom technicznym naszych opraw z diodami LED, doświadczeniu w zakresie energooszczędnych rozwiązań i długoletniej dobrej reputacji. Do oświetlenia ulic zgodnie z niższymi klasami ME wybrano oprawę drogową Oxane (56W, 84W). Jej konstrukcja zapewnia doskonałe parametry oświetleniowe i efektywność energetyczną, plasując Oxane wśród najlepszych produktów z technologią LED. Ponadto idealnie nadaje się do trudnych warunków panujących w Schladming dzięki doskonałemu odprowadzaniu ciepła i kształtowi zapewniającemu efekt samooczyszczenia. Do oświetlenia chodników i ścieżek zgodnie z niższymi klasami S wybrano montowane na szczycie słupa oprawy Plurio O LED i Avenue F LED. Plurio O należy do dużej rodziny stylowych opraw oferujących dobre parametry oświetleniowe i ograniczenie oświetlenia niepożądanego. Plurio O spełnia wymogi klasy G5 europejskiej normy EN 13201 i w pełni odcina światło emitowane w górną półprzestrzeń. Po dodaniu dodatkowego elementu zapewniającego ULOR 0% spełnia nawet kryteria najostrzejszej klasy G6. Oprawa Avenue F LED jest wyposażona w pryzmatyczną koronę redukującą olśnienie i nadającą jej ciekawy, nowoczesny wygląd. Jej najnowocześniejszy układ z diodami LED, zapewnia dobre parametry oświetleniowe, komfort wzrokowy i wyjątkowy efekt świetlny. Avenue F LED stanowi część kompletnej serii opraw ze specjalnie zaprojektowanymi słupami i wersjami naściennymi. We wszystkich oprawach dostarczonych do Schladming zainstalowano układ Bi-Power firmy Thorn. Bi-Power redukuje zużycie energii i strumień świetlny o 50% przez osiem godzin nocnych. Ponadto wydłuża trwałość użytkową diod LED i nie wpływa na oddawanie barw ani na temperaturę barwową. Dzięki starannemu dobraniu produktu, rozstawu i wysokości montażu osiąga się odpowiednie oświetlenie dla szeregu zadań wzrokowych, przy równoczesnym ograniczeniu światła traconego. Zastosowanie wysokiej jakości opraw LED znacznie upraszcza konserwację i zmniejsza liczbę części zapasowych, które trzeba przechowywać. Manfred Breitfuß, Dyrektor Naczelny Congress Schladming, mówi: „Połączenie kilku wiosek w jedno miasto w ostatnich kilkudziesięciu latach doprowadziło do pewnych problemów technicznych, takich jak natłok rozmaitych rodzajów opraw oświetleniowych i plątanina kabli. W trakcie realizacji inicjatywy Schladming 2030 firma Thorn okazała się bardzo kompetentnym partnerem i z przyjemnością oczekujemy dalszych wspólnych działań przy zwiększaniu efektywności energetycznej oświetlenia w Schladming i poprawy bezpieczeństwa”. Thorn, będąc jednym z głównych dostawców dla Schladming, wykorzystał tę okazję, aby zaprosić 50 międzynarodowych klientów na zwiedzanie miasta i obejrzenie tutejszej instalacji oświetleniowej, połączone z wymianą poglądów na temat rozwiązań oświetleniowych przyjaznych dla środowiska i ogólnie oświetlenia LED. 22 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Zastosowane produkty Plurio LED www.thornlighting.pl/PLRL Avenue F LED www.thornlighting.pl/AVFL Oxane www.thornlighting.pl/OXAN Główne fakty • Pełne przejście na diody LED • Wszystkie oprawy zainstalowane w Schladming wyposażono w układ ściemniający Bi-Power • Zużycie energii i strumień świetlny są redukowane o 50% przez osiem godzin nocnych • Zastosowanie wysokiej jakości opraw LED znacznie upraszcza konserwację eControl Spośród 15 sposobów oszczędzania energii proponowanych przez Thorn najważniejsze dla zminimalizowania zużycia energii w Schladming są: Automatyczne tworzenie scen świetlnych Dzięki układowi Bi-Power strumień świetlny opraw można zmniejszyć o 50% podczas najspokojniejszych godzin nocnych, co daje znaczną redukcję zużycia energii. Stałe natężenie oświetlenia Wybór właściwej kombinacji produktu, rozstawu i wysokości montażu gwarantuje odpowiednie oświetlenie dla szeregu zadań wzrokowych, przy równoczesnym ograniczeniu światła traconego. Konserwacja Zastosowanie wysokiej jakości opraw LED znacznie upraszcza konserwację i zmniejsza liczbę części zapasowych, które trzeba przechowywać. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 23 Drogi boczne (zbiorcze, lokalne i dojazdowe) ze ścieżkami rowerowymi Tworzenie właściwego środowiska Jeśli ścieżka stanowi część drogi i rowerzystę oddziela od reszty ruchu tylko biała linia, oświetlenie musi pomagać w ograniczeniu do minimum ewentualnych konfliktów. W takich strefach ruch rowerowy jest często bardzo nasilony i może być ważniejszy niż ruch pojazdów motorowych. Rowerzyści często mają własne niewielkie światło. Na takich drogach prędkość ruchu jest z natury mniejsza lub stosowane są środki uspokojenia ruchu. Oświetlenie musi umożliwiać rowerzystom i kierowcom pojazdów motorowych szybkie dostrzeganie zagrożeń i podejmowanie odpowiednich działań. Powinno też umożliwiać rozpoznawanie wyrazu twarzy innych użytkowników drogi oraz wyraźne dostrzeganie pionowych i poziomych znaków drogowych. Strategie sterowania oświetleniem powinny być dostosowane do używanych na okolicznych drogach. Przy ruchu mieszanym należy stosować czulsze czujniki, które będą reagowały na mniejsze prędkości i mniejsze obiekty, jakimi są rowerzyści. Nadal warto rozważać ściemnianie opraw, ale przy wyborze natężeń oświetlenia należy uwzględnić niewielką skuteczność świateł rowerów. Jeśli ścieżka rowerowa nie jest połączona z jezdnią, jej oświetlenie staje się znacznie prostsze – instalacja może być wykonana na mniejszą skalę, a oprawy rozmieszczone bliżej krawędzi ścieżki. W tym wypadku można znacznie zmniejszyć zużycie energii, stosując detektory ruchu i funkcję korytarzową. Bardziej szczegółowe informacje znajdują się na s. 48. Przejmowanie kontroli Należy zastosować jedną lub kilka z poniższych form sterowania oświetleniem (dokładne wyjaśnienia znajdują się na s. 08 i 09): • Fotokomórki i przełączniki czasowe • Indywidualne ściemnianie opraw (od 2 do kilku poziomów), odpowiednio do potrzeb użytkownika i profilu instalacji • Sterowanie grupą opraw za pomocą sieci zasilającej lub linii sterującej • Systemy zdalnego centralnego sterowania umożliwiające sterowanie poszczególnymi oprawami i ich monitorowanie – za pomocą linii zasilającej lub sygnałem radiowym • Lokalne sterowanie grupami słupków oświetleniowych w układzie oprawa główna/oprawy podporządkowane za pomocą wysokoczęstotliwościowych detektorów rowerzystów lub pieszych 24 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Bazując na doświadczeniu Jeśli drodze towarzyszą piesze ciągi komunikacyjne lub ścieżki rowerowe korzystne jest zastosowanie opraw o różnych rozsyłach światła, co pozwala spełnić wymagania dotyczące jezdni, a jednocześnie prawidłowo oświetlić ścieżki i chodniki bez konieczności zmiany charakterystyki słupów. Jeśli ścieżka rowerowa jest odsunięta od drogi lub biegnie poza terenem zabudowanym, niezbędna jest osobna instalacja oświetleniowa. Można wówczas zastosować słupy o wysokości 5-8 m z montowanymi na szczycie oprawami o rozsyle asymetrycznym lub specjalnie zaprojektowane słupki oświetleniowe o rozsyle szeroko strumieniowym, co pozwoli zmniejszyć ich liczbę. Ponadto rozsył szeroko strumieniowy zapewnia dobre oświetlenie pionowe pomagające rozpoznać przebieg ścieżki. Tam, gdzie ścieżki rowerowe są wydzielone na istniejącej drodze, oświetlenie powinno spełniać wymagania klas S zdefiniowanych w normie PN-EN 13201-1, a sytuację oświetleniową należy ustalić na podstawie normy PD CEN/TR 13201-1. W miejscach, gdzie ważna jest dobra rozpoznawalność twarzy, bardziej odpowiednie będą klasy A. Przy prędkościach sięgających 40 km/h istotne znaczenie ma równomierność oświetlenia powierzchni ścieżki rowerowej, gdyż pozwala wcześnie dostrzec potencjalne zagrożenie. Powszechnie przyjętą normą jest obecnie stosowanie białego światła. Asortyment produktów Poniżej znajduje się wybór produktów szczególnie nadających się do tego zastosowania: Avenue F LED www.thornlighting.pl/AVFL Celest www.thornlighting.pl/CLST Clan C www.thornlighting.pl/CLNC Clan O www.thornlighting.pl/CLNO Dyana LED www.thornlighting.pl/DYNL NOWA Isaro LED www.thornlighting.pl/ISRL Jet www.thornlighting.pl/JETA Olsys Street www.thornlighting.pl/OSYR Oracle www.thornlighting.pl/ORCL Orus LED www.thornlighting.pl/ORUS NOWA Oxane www.thornlighting.pl/OXAN Plurio LED www.thornlighting.pl/PLRL R2L2 www.thornlighting.pl/R2L2 Victor LED www.thornlighting.pl/VICL www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 25 Studium przypadku: Bethoncourt, Francja LED w oświetleniu ulicznym w Bethoncourt W Bethoncourt, małym miasteczku we wschodniej Francji w pobliżu granicy niemiecko-szwajcarskiej, uruchomiono niedawno instalację oświetlenia ulicznego w ramach szeroko zakrojonego programu rewitalizacji miasta. Nowe oświetlenie stanowi część programu modernizacji, mającego na celu poprawę warunków poruszania się, szczególnie dla pieszych i rowerzystów, oraz uatrakcyjnienie tej okolicy tak, żeby ludzie chętniej tu mieszkali, pracowali i odwiedzali to miejsce. Projekt obejmował dostarczenie 30 stylowych opraw Thorn Dyana LED* o mocy znamionowej 75 W i 45 W oraz 26 dekoracyjnych opraw Plurio LED o mocy 45 W do oświetlenia ścieżek rowerowych i ciągów pieszych. Poprawa barwy światła (4200 K) oraz oddawania barw to prawdziwy dar dla twórców specyfikacji, którzy muszą brać pod uwagę wpływ oświetlenia ulicznego na wygląd otoczenia w centrum miast. Władzom miasta zależało też na efektywności energetycznej opraw, ich wysokiej niezawodności i niewielkich potrzebach konserwacyjnych. Instalacja jest wyposażona w opatentowany układ optyczny zapewniający wysokie parametry oświetleniowe i redukcję olśnienia, a ponadto eliminuje świecenie oprawy powyżej płaszczyzny poziomek. Ogólnie ten projekt ilustruje, jak najnowszy sprzęt oświetleniowy pozwala przy mniejszym zużyciu energii poprawić warunki wykonywania zadań wzrokowych, a jednocześnie wpłynąć na przyjemniejszą atmosferę w nocy i atrakcyjniejszy wygląd otoczenia w dzień, tym samym poprawiając sferę społeczną, ekonomiczną i środowiskową miasta. 26 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Zastosowane produkty Dyana LED www.thornlighting.pl/DYNL Plurio LED www.thornlighting.pl/PLRL Główne fakty • Poprawa barwy światła i oddawania barw, co jest korzystne dla przestrzeni publicznej • Oprawy uliczne o dużej efektywności energetycznej i niezawodności, z niewielkimi potrzebami konserwacyjnymi • Opatentowany układ optyczny zapewniający wysokie parametry oświetleniowe i redukcję olśnienia eControl Spośród 15 sposobów oszczędzania energii proponowanych przez Thorn najważniejsze dla zminimalizowania zużycia energii w Bethoncourt są: Rozsył światła Wybrano oprawy z precyzyjnymi układami optycznymi kierującymi światło dokładnie tam, gdzie jest potrzebne użytkownikom, przy minimalnym olśnieniu. Sprawność układu Najnowsza modułowa konstrukcja LED w oprawie zaprojektowanej dla tej technologii zapewnia maksymalną efektywność energetyczną. Zaśmiecanie światłem Oprawy z zerową emisją światła w górną półprzestrzeń lub z płaskim kloszem minimalizują zanieczyszczenie światłem www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 27 Drogi na terenach mieszkalnych Tworzenie właściwego środowiska Przejmowanie kontroli W oświetleniu dróg osiedlowych należy stosować takie natężenie oświetlenia i oddawanie barw, aby uatrakcyjnić otoczenie i zachęcić ludzi do wychodzenia wieczorami bez obawy, że staną się ofiarami przestępstwa. Konieczna jest duża tolerancja w rozstawie opraw, ze względu na liczne skrzyżowania lub inne przeszkody utrudniające ich ustawienie. Oprawy muszą być łatwe w montażu i konserwacji oraz odporne na potencjalne akty wandalizmu. Muszą się cechować wysoką sprawnością energetyczną i niezawodnie funkcjonować we współpracy ze sterownikami oświetlenia monitorującymi ich działanie, a kiedy to konieczne, sygnalizować usterki zespołom serwisowym. Należy zadbać, żeby do okolicznych domów nie docierało oświetlenie niepożądane, ale jednocześnie warto mieć świadomość, że niektórzy mieszkańcy przyzwyczaili się, że światło rozproszone z tych opraw daje im poczucie bezpieczeństwa i ułatwia dotarcie do domu. Tam, gdzie ukształtowanie terenu powodowałoby wpadanie światła przez okna, może być konieczne zastosowanie opraw, do których można zamontować przesłonę odcinającą część wiązki. Należy zastosować jedną lub kilka z poniższych form sterowania oświetleniem (dokładne wyjaśnienia znajdują się na s. 08 i 09): 28 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl • Fotokomórki i przełączniki czasowe • Wykrywanie obecności • Indywidualne ściemnianie opraw (od 2 do kilku poziomów), odpowiednio do potrzeb użytkownika i profilu instalacji. • Sterowanie grupą opraw za pomocą sieci zasilającej lub linii sterującej • Systemy zdalnego centralnego sterowania umożliwiające sterowanie poszczególnymi oprawami i ich monitorowanie – za pomocą linii zasilającej lub sygnałem radiowym Bazując na doświadczeniu Na drogach gdzie ruch jest zazwyczaj mieszany, rozwijane są niewielkie prędkości oraz stoją zaparkowane samochody, stosuje się często słupy o wysokości 6 m lub niższe. Sytuację oświetleniową należy ustalić na podstawie normy PD CEN/TR 13201-1, po czym wybrać odpowiednią klasę spośród S, A, ES i EV zdefiniowanych w normie PN-EN 13201-2. Często można zastosować jednostronny układ opraw, co zmniejsza koszty instalacji, ale może być konieczne inne ustawienie, aby nie blokować dostępu do prywatnych parkingów i domów mieszkańców. Częściej umieszcza się oprawy za ścieżką, żeby nie utrudniać ruchu pieszych i rowerzystów. Jeśli wzdłuż jezdni ciągnie się pas parkingowy lub szeroki chodnik, często stosuje się naprzeciwległy układ opraw. Great Lumley, Durham, Wielka Brytania Na osiedlach o wysokim wskaźniku przestępczości, gdzie konieczna jest zdolność rozpoznawania twarzy, należy wybrać klasy, w których wymagania wyrażono przez pionowe lub półcylindryczne natężenie oświetlenia, a ponadto zastosować lampy gwarantujące dobre oddawanie barw, co poprawia percepcję. Zastosowanie opraw o niskim poziomie olśnienia pomoże ograniczyć ilość światła wpadającego w okna okolicznych budynków. Może być konieczne użycie opraw odpornych na uderzenia i akty wandalizmu. Warto też rozważyć dobór stylu opraw do zastosowanych przy pobliskiej drodze oraz do układu architektonicznego. Sterowniki nie powinny gwałtownie włączać i wyłączać opraw, co jest uciążliwe dla mieszkańców, tylko ściemniać je powoli. Asortyment produktów Poniżej znajduje się wybór produktów szczególnie nadających się do tego zastosowania: Atla LED Avenue D Avenue F LED Celest Christian IV LED Civic Clan C Clan O Dyana LED Isaro LED Olsys Street Oracle Oxane Plurio LED Victor LED Victoria LED www.thornlighting.pl/ATLA www.thornlighting.pl/AVD2 www.thornlighting.pl/CIVC www.thornlighting.pl/CLNC www.thornlighting.pl/AVFL www.thornlighting.pl/CLNO www.thornlighting.pl/CLST www.thornlighting.pl/DYNL www.thornlighting.pl/CHIV www.thornlighting.pl/ISRL NOWA Krystal www.thornlighting.pl/KRYS www.thornlighting.pl/OSYR www.thornlighting.pl/ORCL www.thornlighting.pl/OXAN www.thornlighting.pl/PLRL NOWA R2L2 www.thornlighting.pl/R2L2 www.thornlighting.pl/VICL www.thornlighting.pl/VIKL www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 29 Studium przypadku: Salford, Wielka Brytania Rada Miasta Salford wraz z Thorn Lighting wyposaża tereny mieszkalne w oświetlenie LED Rada Miasta Salford wraz z Urban Vision Partnership i Thorn Lighting modernizuje ponad 10.000 opraw ulicznych i osiąga 60% oszczędności energii. Rada Miasta Salford zdecydowała się na wymianę około 11.500 opraw ulicznych na osiedlach mieszkaniowych, żeby poprawić efektywność energetyczną oświetlenia miejskiego. Konserwacja poprzednich lamp, głównie wysokoprężnych i niskoprężnych sodowych, była trudna i kosztowna, a ponadto zużywały one więcej energii niż ich nowoczesne odpowiedniki LED. Zadanie modernizacji oświetlenia ulicznego w Salford powierzono Urban Vision, spółce joint venture utworzonej przez Radę Miasta Salford, wiodącą firmę konsultingową Capita i Galliford Try, należącą do czołówki firm budowlanych. Po przeanalizowaniu ofert wielu czołowych firm oświetleniowych Urban Vision do przeprowadzenia modernizacji oświetlenia w Salford wybrała Thorn Lighting. „Czynnikami, które decydowały o wyborze w konkursie ofert, były przede wszystkim jakość, zużycie energii i zdolności dostawcze”, mówi Evan Westby, menedżer projektu w Urban Vision/Galliford Try. „Duże znaczenie miało również to, że Thorn jest sprawdzonym dostawcą, który z powodzeniem zrealizował duże projekty związane z oświetleniem ulicznym LED w całej Wielkiej Brytanii”. W celu spełnienia wymagań Urban Vision Thorn opracował rozwiązanie oparte na oprawach ulicznych Isaro LED, które mogą być skonfigurowane do pracy z 12, 24 lub 36 diodami LED. Natężenie prądu sterownika można regulować zależnie od wymagań oświetleniowych. Godziny ściemniania opraw są zaprogramowane zgodnie z wytycznymi Rady, a inteligentne fotokomórki wyłączają oprawy przy odpowiednim natężeniu światła dziennego. Zespoły projektowe Thorn i Urban Vision ściśle współpracowały nad prawidłowym skonfigurowaniem każdej oprawy w oparciu o szerokość drogi, wysokość słupa, odległość pomiędzy słupami oraz żądane natężenie oświetlenia i poziom olśnień. Thorn dostarczał Urban Vision do 500 opraw tygodniowo, zgodnie z napiętym harmonogramem projektu. „Rozpoczęliśmy skomplikowane tygodniowe cykle projektowania, zamawiania i wysyłki, będąc stale pod wrażeniem prezentowanej przez Thorn elastyczności i umiejętności reagowania na bieżąco oraz terminowości ich dostaw”, mówi Evan Westby. „Zainstalowaliśmy z powodzeniem całe 9 tysięcy opraw będących częścią pierwotnego przetargu, a teraz w oparciu o sukces tego projektu pracujemy z firmą Thorn nad rozmieszczeniem dodatkowych 1500 do 2000 sztuk na terenie Salford.” Urban Vision we współpracy z Thorn Lighting pomogła Radzie Miasta Salford zredukować energię zużywaną przez podlegające jej oświetlenie uliczne o około 60%. Dzięki zastosowaniu trwałych i niezawodnych opraw Thorn oszczędności, jakie Rada poczyni na kosztach konserwacji oświetlenia, będą równe lub nawet przewyższą oszczędności w zużyciu energii. Dzięki wbudowanej regulacji prądu sterownika, możliwości ustawiania godzin ściemniania i innym udogodnieniom, oprawy uliczne dostarczone przez Thorn można przeprogramować w zależności od przyszłych potrzeb. „Łatwo możemy przeprogramować oprawy Thorn, żeby świeciły jaśniej lub ciemniej albo włączały się i wyłączały o innych porach”, wyjaśnia Evan. „Dzięki temu, jeśli zmieni się na przykład trasa autobusu i na pewnych ulicach będzie potrzebne większe natężenie oświetlenia, możemy łatwo dostosować strumienie świetlne do tych potrzeb.” 30 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Nowa instalacja Zastosowane produkty Stara instalacja Isaro LED www.thornlighting.pl/ISRL Główne fakty • 60% oszczędności energii – o 10% więcej, niż zakładano • Duże oszczędności z tytułu konserwacji • Ponadczasowe oprawy uliczne, które można łatwo przeprogramować, zależnie od przyszłych potrzeb Rady Miasta eControl Spośród 15 sposobów oszczędzania energii proponowanych przez Thorn najważniejsze dla zminimalizowania zużycia energii w Salford są: Sprawność układu W oprawie Thorn Isaro LED połączono odpowiednią optykę i dobre odprowadzania ciepła, aby uzyskać maksymalną skuteczność świetlną opraw, optymalizując oszczędność energii dla Rady Miasta Salford. Zaśmiecanie światłem Oprawy Thorn z diodami LED umożliwiają optymalne nakierowanie światła i wydajne oświetlenie miejsc publicznych, a niepotrzebne światło nie wpada do domów lub ogrodów mieszkańców. Harmonogram konserwacji Dzięki znacznemu ograniczeniu potrzeb konserwacyjnych oprawy uliczne Thorn będą dla Rady źródłem poważnych oszczędności przez następnych 20 lat. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 31 Przejścia dla pieszych Tworzenie właściwego środowiska Przejmowanie kontroli Niezbędne jest oświetlenie wszystkich przejść dla pieszych, aby umożliwiały użytkownikom bezpieczne przedostanie się na drugą stronę drogi, czy mamy do czynienia z trasami o ogromnym natężeniu ruchu pojazdów, czy obszarami wiejskimi, gdzie ten ruch jest znacznie mniejszy. Zaleca się stosowanie specjalnego oświetlenia strefy przejścia dla pieszych oraz prowadzących do niego pieszych ciągów komunikacyjnych, jak również zapewnienie sygnałów ostrzegawczych, odpowiednich dla danego rodzaju przejścia. Natężenie oświetlenia powinno być większe niż na jezdni prowadzącej do takiego przejścia. Ściemnianie lub wyłączanie oświetlenia przejścia dla pieszych może być niewskazane. Należy zastosować jedną lub kilka z poniższych form sterowania oświetleniem (dokładne wyjaśnienia znajdują się na s. 08 i 09): 32 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl • Fotokomórki i przełączniki czasowe Bazując na doświadczeniu Przejście dla pieszych musi być równie bezpieczne w nocy, jak w świetle dnia. Dla zapewnienia bezpieczeństwa dobrze jest zastosować dodatkową sygnalizację oraz oddzielną instalację oświetleniową. Oprawy montuje się zazwyczaj na wysokości 5-6 m, przy czym powinny one mieć asymetryczny rozsył światła i kierować je od strony nadjeżdżających pojazdów na oznakowane przejście i jego otoczenie, nie pozostawiając plam cienia i nie oślepiając kierowców. Szczególną uwagę należy poświęcić miejscom, w których pojazdy mogą się zbliżać z kilku stron. Należy zadbać o wysokie pionowe natężenie oświetlenia, co zapewni zwiększoną widoczność pieszych na przejściu i wokół niego. Dzięki umieszczeniu po obu stronach przejścia słupów oświetleniowych w odległości równej 0,5-1 wysokości montażu oprawy osiągnie się w tej strefie dobry kontrast dodatni. Pomoże to kierowcom szybciej dostrzec pieszych. Z kolei zastosowanie źródeł światła o innej temperaturze barwowej niż emitowane przez oświetlenie ogólne drogi spełni rolę sygnalizacji dodatkowo zwiększającej czujność kierowców. Asortyment produktów Poniżej znajduje się wybór produktów szczególnie nadających się do tego zastosowania: Avenue F LED www.thornlighting.pl/AVFL Dyana LED www.thornlighting.pl/DYNL Isaro LED IVS www.thornlighting.pl/ISRL www.thornlighting.pl/IVS0 Legend www.thornlighting.pl/LGNC NOWA Oxane www.thornlighting.pl/OXAN Plurio LED www.thornlighting.pl/PLRL R2L2 www.thornlighting.pl/R2L2 Victor LED www.thornlighting.pl/VICL www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 33 Studium przypadku: Olivet, Francja Oprawy Legend LED uatrakcyjniają oświetlenie głównej ulicy i zwiększają efektywność energetyczną instalacji Olivet jest miastem i gminą w departamencie Loiret w środkowej Francji. Leży tuż przy Dolinie Loary, krainie historycznej wpisanej na listę dziedzictwa światowego UNESCO. Główna arteria miasta była niegdyś autostradą krajową, a obecnie jest ruchliwą ulicą handlową z licznymi przejściami dla pieszych. Oświetlało ją 38 zamontowanych na murach opraw z przezroczystymi, fasetonowymi kloszami, wyposażonych w lampy rtęciowe o mocy 250 W. Oprawy te cechowało złe oddawanie barw i bardzo niska skuteczność. W programie zwiększenia efektywności energetycznej głównej ulicy Olivet brano pod uwagę handlowy charakter arterii, oszczędność energii, dobre oddawanie barw i natychmiastowe włączanie się światła, lecz przy założeniu, że zostaną zachowane istniejące punkty świetlne instalacji. Oprawę Legend LED wybrał burmistrz Olivet ze względu na jej zabytkową, a jednocześnie nowoczesną stylistykę, dzięki której idealnie wtapia się w krajobraz tego miasta. Dzięki białemu światłu i bardzo dobremu oddawaniu barw Legend LED jest szczególnie rekomendowana do oświetlania ruchliwych stref handlowych. Konstrukcja tej oprawy oraz jej parametry fotometryczne eliminują oświetlenie niepożądane, zapewniając mieszkańcom wygodę wzrokową. Zastosowanie diod LED znacznie ograniczyło częstotliwość prac konserwacyjnych, bowiem nie trzeba wymieniać źródeł światła, tylko czyścić klosze opraw. Oprawy Legend LED zostały też zainstalowane w innych lokalizacjach w gminie, w tym w parku Poutyl. 34 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Zastosowane produkty Legend www.thornlighting.pl/LGNC Główne fakty • Zainstalowano 38 opraw ulicznych Legend LED o mocy 58 W • Oszczędność energii: 60% • Oświetlenie niepożądane zredukowano do zera • Białe światło i bardzo dobre oddawanie barw są szczególnie przydatne przy oświetlaniu stref handlowych eControl Spośród 15 sposobów oszczędzania energii proponowanych przez Thorn najważniejsze dla zminimalizowania zużycia energii w Olivet są: Sprawność lampy Nowoczesne źródła światła LED w oprawie o klasycznym wyglądzie, lecz nowoczesnej konstrukcji, zapewniają doskonałą skuteczność świetlną. Harmonogram konserwacji Dawne źródła światła zastąpiono nowoczesnymi o długiej trwałości użytkowej, co zwiększyło odstępy pomiędzy pracami konserwacyjnymi i zmniejszyło utratę światła spowodowaną zmniejszaniem się strumienia świetlnego. Zaśmiecanie światłem Układ optyczny z płaskim kloszem kieruje przeważającą większość światła na ulicę, a tylko niewielką w górę – dla stworzenia przyjemnego efektu. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 35 Ronda Tworzenie właściwego środowiska Przejmowanie kontroli Na rondzie spotykają się pojazdy nadjeżdżające z różnych stron. Dlatego oświetlenie musi zwiększać czujność kierowców, motocyklistów i rowerzystów oraz zapewniać im prowadzenie wzrokowe, jeśli chodzi o geometrię obszaru oraz pozycje nadjeżdżających użytkowników drogi. Strategiczne rozmieszczenie opraw poprawi prowadzenie wzrokowe, zwiększy bezpieczeństwo i zwróci uwagę na zbliżającą się zmianę w układzie drogi na tyle wcześnie, że uczestnicy ruchu zwolnią i bezpiecznie pokonają rondo. Należy zastosować jedną lub kilka z poniższych form sterowania oświetleniem (dokładne wyjaśnienia znajdują się na s. 08 i 09): • Indywidualne ściemnianie opraw (od 2 do kilku poziomów), odpowiednio do potrzeb użytkownika i profilu instalacji • Sterowanie grupą opraw za pomocą sieci zasilającej lub linii sterującej • Systemy zdalnego centralnego sterowania umożliwiające sterowanie poszczególnymi oprawami i ich monitorowanie – za pomocą linii zasilającej lub sygnałem radiowym Lotnisko Orly, Francja Należy dobrać takie miejsce i wysokość montażu opraw, żeby zminimalizować olśnienie, natomiast dzięki zwiększeniu natężenia oświetlenia i wysokości montażu oraz zmianie źródła światła i temperatury barwowej można wcześnie zasygnalizować zmianę układu drogi. • Fotokomórki i przełączniki czasowe 36 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Le Giratoire Des Bambous, Pont-Audemer, Francja Bazując na doświadczeniu Na rondach należy zastosować odpowiednią klasę CE w oparciu o najwyższą klasę dochodzących do niego dróg. Pasy wjazdowe i wyjazdowe ronda powinny być mocniej oświetlone wraz z ich krótkimi odcinkami poza rondem. Dzięki temu wszelkie przeszkody i zbliżające się pojazdy będą wyraźnie widoczne. Częstym podejściem jest rozmieszczenie słupów z oprawami wokół zewnętrznej krawędzi ronda w rozstawie nie większym niż dzieli drogi wlotowe. Słupy mogą posłużyć również jako wskazówka do geometrii tego obszaru. Na przykład, inna wysokość słupów niż na drogach prowadzących do ronda i zwiększone natężenie oświetlenia będą sygnałem dla zbliżających się do niego uczestników ruchu. Oprawy powinny być łatwe do zamontowania, konserwacji i czyszczenia. Powinny też mieć dużą szczelność, co wydłuży ich trwałość użytkową. Asortyment produktów Poniżej znajduje się wybór produktów szczególnie nadających się do tego zastosowania: NOWA Civic www.thornlighting.pl/CIVC Dyana LED www.thornlighting.pl/DYNL Isaro LED Krystal LED StyLED Victor LED www.thornlighting.pl/ISRL www.thornlighting.pl/KRYS Oracle www.thornlighting.pl/ORCL NOWA Oxane www.thornlighting.pl/OXAN R2L2 www.thornlighting.pl/R2L2 www.thornlighting.pl/STYL www.thornlighting.pl/VICL www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 37 Studium przypadku: Corigliano Calabro, Włochy StyLED oświetla rondo Corigliano Calabro W związku z nowymi przepisami dotyczącymi rond zmodernizowano i udoskonalono oświetlenie ronda Frassa w miejscowości Corigliano Calabro, wykorzystując oprawy drogowe StyLED firmy Thorn. To niewielkie rondo o średnicy zewnętrznej 25 m ma na środku okrągłą wyspę i częściowo jest na nim dopuszczony ruch ciężarówek. Przy modernizacji należało zatem wziąć pod uwagę ruch dużych samochodów ciężarowych oraz drogę typu „C” jak również drugi typ autostrady „D”. Nowa instalacja oświetleniowa obejmuje cztery słupy z oprawami StyLED, wszystkie o wysokości 6m, umieszczone wzdłuż obwodu środkowej wyspy. StyLED jest uniwersalną i trwałą oprawą uliczną z diodami LED, przeznaczoną dla dróg głównych i bocznych. Jej dużym atutem jest układ optyczny EQFlux®, który oferuje 15 rodzajów fabrycznych opcji rozsyłu światła, pasujących do różnych zastosowań. Po instalacji opraw StyLED utrzymane średnie natężenie oświetlenia uległo poprawie do wymaganych 37 luksów wymaganych przez przepisy, a przy tym uzyskano jego dobrą równomierność i kontrolę olśnień. W oprawach StyLED źródło światła i układ zapłonowy znajdują się w dwóch oddzielnych częściach obudowy o klasie szczelności IP66, co zapewnia optymalne odprowadzanie ciepła, a w rezultacie dłuższą trwałość użytkową. 38 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Zastosowane produkty StyLED www.thornlighting.pl/STYL Główne cechy • Moc: 129 W • Strumień świetlny oprawy: 9.500 lm • Średnie natężenie oświetlenia: 37 lx eControl ©Arch. Natale Avolio, Natale Avolio Architetto Spośród 15 sposobów oszczędzania energii proponowanych przez Thorn najważniejsze dla zminimalizowania zużycia energii na rondzie Corigliano Calabro są: Rozsył światła Opatentowany precyzyjny układ optyczny umożliwia dobór rozsyłu światła do konkretnej instalacji i warunków drogowych. Sprawność układu Oprawy zaprojektowane specjalnie do diod LED, z precyzyjnym układem optycznym i wydajnym chłodzeniem zapewniają doskonałą skuteczność świetlną oprawy. Oświetlenie zadaniowe Zwiększone natężenie światła na rondzie zapewnia doskonałą widoczność przy mniejszej liczbie opraw. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 39 Mosty Tworzenie właściwego otoczenia Przejmowanie kontroli Oświetlenie mostu może silnie wpływać na otaczającą go okolicę oraz odbywający się pod nim ruch – w zależności od jego lokalizacji. Oświetlenie powinno uwydatniać kierunek i kształty mostu oraz umożliwiać wyraźne rozpoznanie ograniczeń szerokości i wysokości. Jeśli most jest zabytkowy, należy dobrać oprawy zharmonizowane z jego stylistyką, ale jednocześnie powinny one zawierać źródło światła i układ optyczny dostosowane do nawierzchni drogi i rodzaju ruchu. Szczególne problemy może nastręczać obciążenie wiatrem oraz dostatecznie trwałe umocowanie opraw. Jeśli dodać do tego często zwiększone ryzyko, na które narażeni są wykonawcy prac konserwatorskich, dobrym rozwiązaniem może być montaż na niskich wysokościach, zazwyczaj poniżej 0,8 m od poziomu nawierzchni – aby uchronić kierowców przed olśnieniami. Drogi wjazdowe na most też powinny być na pewnym odcinku odpowiednio oświetlone, żeby kierowcy mogli z wyprzedzeniem dostrzec ewentualne zagrożenia lub ograniczenia i móc bezpiecznie przejechać. Jeśli na moście mamy do czynienia z ruchem mieszanym pojazdów i pieszych, należy odpowiednio oświetlić chodniki, ale równocześnie zapewnić dość światła na wysokości głowy, aby kierowcy mogli przewidzieć wejście pieszych na drogę lub przejście przez nią. Należy zastosować jedną lub kilka z poniższych form sterowania oświetleniem (dokładne wyjaśnienia znajdują się na s. 08 i 09): • Fotokomórki i przełączniki czasowe • Indywidualne ściemnianie opraw (od 2 do kilku poziomów), odpowiednio do potrzeb użytkownika i profilu instalacji • Sterowanie grupą opraw za pomocą sieci zasilającej lub dodatkowej linii sterującej Most Öresund, Kopenhaga, Dania • Systemy zdalnego centralnego sterowania umożliwiające sterowanie poszczególnymi oprawami i ich monitorowanie – za pomocą linii zasilającej lub sygnału radiowego 40 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Bazując na doświadczeniu Głównym celem jest stworzenie bezpiecznego otoczenia dla ruchu kołowego i/lub pieszego. Na etapie projektowania należy rozważyć konstrukcję mostu oraz charakter otaczającego go terenu, w szczególności cechy krajobrazu, drogi dojazdowe i bliskość innych form transportu. Elementy instalacji oświetleniowej powinny być zharmonizowane z konstrukcją mostu, toteż projektant musi ustalić kierunki, z których obserwatorzy najczęściej go oglądają, a następnie wybrać najodpowiedniejsze opcje: słupy, projektory, linki nośne czy niski montaż opraw. Należy też pamiętać, że oświetlenie nie tylko ułatwia wykonanie zadań wzrokowych, ale ma też walory estetyczne. Wprawdzie kolorów należy używać z umiarem, ale mogą one tworzyć ciekawe efekty wizualne. Oprawy powinny być dobrane do warunków środowiskowych i harmonogramu konserwacji, a przy tym umieszczone tak, aby zapewnić łatwy dostęp w celach konserwacyjnych. Most Alessandria, Alessandria, Włochy Należy też wziąć pod uwagę pozycje montażowe oraz wpływ środowiska. Czasem konieczne jest dodatkowe oświetlenie dla ułatwienia nawigacji oraz uwidocznienia przeszkód dla ruchu lotniczego. Oświetlenie mostu powinno pasować wizualnie do otoczenia. Asortyment produktów Poniżej znajduje się wybór produktów szczególnie nadających się do tego zastosowania: Atla LED www.thornlighting.pl/ATLA Clan C www.thornlighting.pl/CLNC Clan O www.thornlighting.pl/CLNO Dyana LED www.thornlighting.pl/DYNL NOWA Oracle www.thornlighting.pl/ORCL Orus LED www.thornlighting.pl/ORUS Isaro LED www.thornlighting.pl/ISRL NOWA Oxane www.thornlighting.pl/OXAN R2L2 www.thornlighting.pl/R2L2 Victor LED www.thornlighting.pl/VICL Victoria LED www.thornlighting.pl/VIKL www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 41 Studium przypadku: Tianjin, China Orus z układem FlatBeam® przekształca most Chifeng Most Chifeng, znajdujący się w dzielnicy biznesowej w centrum Tiencin (Tianjin) nad rzeką Hai He, jest jedynym w Chinach dwupoziomowym mostem wantowym zbudowanym w systemie harfowym z nachylonym pylonem. Dzięki wyjątkowemu kształtowi i skomplikowanym zakrętom stał się jedną z wizytówek Tiencin. Jednak pomimo nowatorskiej konstrukcji borykał się on z kilkoma problemami oświetleniowymi. Należały do nich trudności z konserwacją opraw i wymianą źródeł światła, wysoki poziom zanieczyszczenia światłem, słaba równomierność oświetlenia i duże olśnienie przeszkadzające. Ponadto wizualnie most sprawiał wrażenie zabałaganionego – z tradycyjnymi oprawami oświetleniowymi na słupach, wyposażonymi w zużywające mnóstwo energii źródła światła o mocy 250-400 W. Niewielka wysokość montażu poprawia komfort widzenia i ułatwia dostęp Po intensywnych próbach oświetleniowych, podczas których analizowano i demonstrowano różne rozwiązania oświetleniowe, do modernizacji oświetlenia mostu Chifeng wybrano oprawę Orus firmy Thorn z opatentowaną technologią FlatBeam®. Oprawa Orus jest wyposażona w specjalny dwukierunkowy układ optyczny, co pozwala uzyskać unikalny rozsył światła w którym jest ono kierowane poprzecznie do drogi. Wyposażona w źródło światła HIT-CE o mocy 35 W zapewnia doskonałą równomierność oświetlenia bez olśnień i zużywa mało energii. Przede wszystkim zaś Orus montuje się na niewielkiej wysokości: 0,9 m, tak aby światło nie padało bezpośrednio na kierowców pojazdów, a wówczas dostęp i konserwacja są bez porównania łatwiejsze. Tak niski montaż stanowi też doskonałe uzupełnienie nowatorskiej konstrukcji mostu. W celu zmniejszenia potrzeb konserwacyjnych oprawa Orus jest wykonana z wysokiej jakości materiałów odpornych na akty wandalizmu i charakteryzuje się dużą trwałością użytkową. Zastosowanie statecznika elektronicznego dodatkowo zwiększa oszczędność energii i wydłuża trwałość użytkową źródeł światła. Michael Han, projektant oświetlenia w firmie Thorn, mówi: „Oprawa Orus okazała się doskonałym rozwiązaniem oświetleniowym dla mostu Chifeng. Nie tylko ma ona idealną wysokość montażu, ale na dodatek układ optyczny zapewniający dokładny, w pełni kontrolowany rozsył światła, optymalizując sprawność oprawy. Zastosowanie ceramicznych lamp metalohalogenkowych o mocy 35 W było najlepszym wyborem, jeśli chodzi o kontrolę światła, wygodę widzenia kierowców i zużycie energii.” 42 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Zastosowane produkty Orus www.thornlighting.pl/ORUS Główne fakty • Całkowita oszczędność energii rocznie: 71% • Redukcja emisji CO2 rocznie: 138.837 ton • Natężenie oświetlenia przed: klasa MEa4 • Natężenie oświetlenia po: klasa ME2 eControl Spośród 15 sposobów oszczędzania energii proponowanych przez Thorn najważniejsze dla zminimalizowania zużycia energii na moście Chifeng są: Rozsył światła Wyjątkowy opatentowany układ optyczny oprawy Orus kontroluje emisję światła, kształtując wiązkę i kierując ją bezpośrednio i skutecznie na drogę. W tym przykładzie użyto źródła światła o mocy zaledwie 35 W, które dzięki doskonałemu rozsyłowi w pełni zastąpiło tradycyjne oświetlenie drogowe 250-400 W. Oświetlenie zadaniowe Dzięki skupieniu światła na drodze osiąga się wysokie natężenie oświetlenia przy minimalnym zużyciu energii. Zaśmiecanie światłem Zastosowana w oprawie Orus technologia FlatBeam® pozwala skierować ponad 93% strumienia świetlnego na drogę. Pozostałych 7% oświetla otoczenie, żeby zwiększyć widoczność. Precyzyjny układ optyczny i nakierowanie oprawy eliminują rozsył światła w górną półprzestrzeń i chronią przed marnowaniem energii. Jednocześnie minimalizuje to negatywny wpływ oświetlenia na środowisko. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 43 Parkingi Tworzenie właściwego otoczenia Przejmowanie kontroli Projektowanie oświetlenia parkingów samochodowych stanowi szczególne wyzwanie, gdyż trzeba znaleźć równowagę pomiędzy dbaniem o bezpieczeństwo, obniżeniem zużycia energii i wyeliminowaniem oświetlenia niepożądanego. Zasadniczo preferowane jest białe światło. Należy zwrócić szczególną uwagę na to, żeby oprawy miały odpowiednią wysokość montażu i rozstaw, ułatwiając kierowcom bezpieczny przejazd zatłoczoną drogą lub wśród ciasno zaparkowanych pojazdów, a przy tym nie powodowały olśnień. Oświetlenie należy dobrać starannie, aby zwiększało skuteczność monitoringu oraz innych systemów bezpieczeństwa, ograniczając do minimum ciemne miejsca, szczególnie te zasłonięte przez pojazdy. Należy mocniej oświetlić lub podkreślić większym natężeniem pionowym oświetlenia miejsca ważne lub potencjalnie niebezpieczne dla kierowców, takie jak strefy wjazdu, rampy, automaty biletowe i drogi ewakuacyjne. Unikanie oświetlenia niepożądanego jest szczególnie ważne na parkingach wielopoziomowych lub w strefach wrażliwych środowiskowo. Natężenie oświetlenia powinno być dostosowane zarówno do potrzeb kierowców, jak i pieszych, a w miejscach dla niepełnosprawnych może być konieczne jego zwiększenie. Należy zastosować jedną lub kilka z poniższych form sterowania oświetleniem (dokładne wyjaśnienia znajdują się na s. 08 i 09): 44 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl • Fotokomórki i przełączniki czasowe • Wykrywanie obecności. • Indywidualne ściemnianie opraw (od 2 do kilku poziomów), odpowiednio do potrzeb użytkownika i profilu instalacji • Systemy zdalnego centralnego sterowania umożliwiające sterowanie poszczególnymi oprawami i ich monitorowanie – za pomocą linii zasilającej lub sygnałem radiowym Bazując na doświadczeniu Oświetlenie należy projektować zgodnie z normą EN 12464-2, jako główny cel stawiając sobie bezpieczeństwo. Ważnym czynnikiem, który trzeba wziąć pod uwagę, jest prędkość i kierunek poruszania się użytkowników. Najczęściej stosuje się słupy oświetleniowe o wysokości 6-12 m, rozmieszczone albo wzdłuż krawędzi parkingu albo centralnie, tak aby uzyskać dobre natężenie oświetlenia poziomego i pionowego na poziomie gruntu. Należy uważać, żeby światło nie rozpraszało się na okoliczne domy lub trasy transportowe. Dodatkowe oświetlenie przy barierkach wjazdowych i wyjazdowych poprawi rozpoznawanie kolorów i percepcję. Wszystkie urządzenia oświetleniowe powinny mieć dobrą szczelność i odporność na uderzenia, gdyż mogą być narażone na trudne warunki pogodowe i akty wandalizmu. Należy też zastosować sterowniki oświetlenia w celu oszczędzania energii. W przypadku parkingów wielopoziomowych należy starannie zaplanować montaż i dostęp w celach konserwacyjnych. Asortyment produktów Poniżej znajduje się wybór produktów szczególnie nadających się do tego zastosowania: Atla LED Avenue D Avenue F LED Christian IV LED Civic Clan C Clan O Dyana LED Isaro LED Olsys Street www.thornlighting.pl/ATLA www.thornlighting.pl/CLNC www.thornlighting.pl/AVD2 www.thornlighting.pl/CLNO www.thornlighting.pl/AVFL www.thornlighting.pl/DYNL www.thornlighting.pl/CHIV www.thornlighting.pl/CIVC www.thornlighting.pl/ISRL www.thornlighting.pl/OSYR NOWA Oracle Oxane Victor LED Victoria LED www.thornlighting.pl/ORCL www.thornlighting.pl/VICL www.thornlighting.pl/OXAN Plurio LED www.thornlighting.pl/PLRL R2L2 www.thornlighting.pl/R2L2 StyLED www.thornlighting.pl/STYL www.thornlighting.pl/VIKL www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 45 Studium przypadku: Port Lotniczy Capodichino, Włochy Clan C redukuje zużycie energii o 75% na terenach zewnętrznych Portu Lotniczego Capodichino Po zrealizowaniu projektu modernizacji oświetlenia w Porcie Lotniczym Capodichino we Włoszech, mającego na celu poprawę efektywności energetycznej, oprawy Clan C firmy Thorn obniżyły roczne zużycie energii dla terenów zewnętrznych lotniska o 75%. Prace modernizacyjne, które objęły główną drogę dojazdową, parking samochodowy i płytę postojową samolotów, polegały na zastąpieniu opraw ulicznych z lampami HST o mocy 150 W oprawami Clan C o mocy 58 W. Modernizacja spowodowała też podwyższenie natężenia oświetlenia publicznych terenów zewnętrznych lotniska o 60%. Wcześniej oświetlenie wynosiło 12 luksów przy równomierności 0,5, co odpowiadało klasie CE4 z żółtym światłem. Po zainstalowaniu nowych opraw natężenie oświetlenia wzrosło do 20 luksów przy takiej samej równomierności, a przy tym emitują one białe światło zapewniające dobre oddawanie barw. Pozwoliło to osiągnąć poprawę o dwie klasy oświetleniowe do CE2. W celu maksymalnej oszczędności energii oprawa Clan C jest wyposażona w układ Bi-Power firmy Thorn umożliwiający ściemnianie w godzinach nocnych za pomocą łatwego w użyciu przełącznika. Płyta postojowa lotniska, oświetlona projektorami Champion i Mundial na wysokich słupach, spełnia teraz normy International Civil Aviation Organization (ICAO). Część projektorów dostarczono w wersji z gorącym ponownym zapłonem na wypadek sytuacji awaryjnych. 46 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Zastosowane produkty Clan C www.thornlighting.pl/CLNC Główne fakty • Zużycie energii dla terenów zewnętrznych zredukowane o 75% • Natężenie oświetlenia wzrosło z 12 do 20 luksów • Układ Bi-Power umożliwia ściemnianie opraw w nocy eControl Spośród 15 sposobów oszczędzania energii proponowanych przez Thorn najważniejsze dla zminimalizowania zużycia energii w Porcie Lotniczym Capodichino są: Sprawność układu Modułowe źródło światła LED w wysokiej jakości aluminiowej obudowie zapewnia doskonałą skuteczność świetlną. Oświetlenie zadaniowe Światło jest dostarczane dokładnie tam, gdzie trzeba, w ilości zapewniającej prawidłowe natężenie oświetlenia zadania. Zaśmiecanie światłem Układ optyczny z płaskim kloszem, konieczny na lotnisku, eliminuje oświetlenie niepożądane, które mogłoby docierać do samolotów. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 47 Ścieżki rowerowe Tworzenie właściwego środowiska Przejmowanie kontroli Rosnące koszty paliwa w połączeniu ze zwiększoną dbałością o środowisko i popularyzacją sprawności fizycznej powodują, że coraz więcej osób rezygnuje z motorowych środków transportu. Kwestie bezpieczeństwa, obniżenia zużycia energii i oświetlenia niepożądanego są w tym wypadku równie ważne, jak przy oświetleniu dróg, a może nawet ważniejsze, jako że ścieżki rowerowe często biegną przez mniej uczęszczane miejsca. Preferowane są oprawy z białym światłem, zapewniające dobrą kontrolę olśnień i eliminację światła niepotrzebnego, szczególnie na terenach mieszkalnych. Należy zwrócić uwagę na odpowiednią wysokość montażu i rozstaw opraw, tak żeby piesi i rowerzyści mogli bezpiecznie się poruszać, a ponadto zapewnić zdolność rozpoznawania twarzy. Oświetlenie powinno się znajdować albo znacznie powyżej poziomu oczu – co pozwala zwiększyć odstępy między oprawami i redukuje olśnienia, albo poniżej poziomu oczu – co znacznie lepiej wyznacza kierunek komunikacji. Jednakże w drugim przypadku konieczna jest doskonała kontrola rozsyłu światła – eliminująca olśnienia. Należy starannie wybrać oprawę odpowiednią do tego typu aplikacji, wyposażoną w układ optyczny dostosowany do ciągów komunikacyjnych i z opcją reagowania na lokalny ruch. Należy zastosować jedną lub kilka z poniższych form sterowania oświetleniem (dokładne wyjaśnienia znajdują się na s. 08 i 09): 48 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl • Fotokomórki i przełączniki czasowe • Wykrywanie obecności • Indywidualne ściemnianie opraw (od 2 do kilku poziomów), odpowiednio do potrzeb użytkownika i profilu instalacji • Systemy zdalnego centralnego sterowania umożliwiające sterowanie poszczególnymi oprawami i ich monitorowanie – za pomocą linii zasilającej lub sygnałem radiowym Bazując na doświadczeniu Ze ścieżek rowerowych zazwyczaj korzystają powoli poruszający się piesi i rowerzyści, zatem odpowiednie będą słupy o wysokości 6 m lub niższe. Sytuację oświetleniową należy ustalić na podstawie normy PD CEN/TR 13201-1, po czym wybrać odpowiednią klasę spośród S, A, ES i EV zdefiniowanych w normie EN 13201-2. Najodpowiedniejszy jest jednostronny układ opraw, co zmniejsza koszty instalacji i wskazuje przebieg trasy, ale może być konieczne zastosowanie również innych układów – na przykład kiedy ścieżka dochodzi do innej sieci dróg, albo w celu zharmonizowania go z wyglądem otoczenia. W obszarach o wysokim wskaźniku przestępczości, gdzie konieczna jest zdolność rozpoznawania twarzy, należy wybrać klasy, w których wymagania wyrażono przez pionowe lub półcylindryczne natężenie oświetlenia. Zaleca się stosowanie białego światła, dobrze oddającego barwy, aby zwiększyć zdolności percepcyjne. Należy stosować oprawy o niskim poziomie olśnień z ulicznym układem optycznym, który ogranicza rozpraszanie światła na okoliczne domy mieszkalne. Może być również konieczne użycie opraw odpornych na uderzenia i akty wandalizmu. Warto też rozważyć dobór stylu opraw do zastosowanych przy pobliskiej drodze oraz do rozwiązania architektonicznego. Sterowniki nie powinny gwałtownie włączać i wyłączać opraw, co jest uciążliwe dla mieszkańców, tylko ściemniać je płynnie i powoli. Asortyment produktów Poniżej znajduje się wybór produktów szczególnie nadających się do tego zastosowania: Adelie Bollard Atla LED Avenue D Civic Clan C Clan O www.thornlighting.pl/ADLB www.thornlighting.pl/CIVC www.thornlighting.pl/ATLA www.thornlighting.pl/CLNC www.thornlighting.pl/AVD2 www.thornlighting.pl/CLNO Avenue F Christian IV LED Isaro LED Olsys Street www.thornlighting.pl/AVFN www.thornlighting.pl/ISRL www.thornlighting.pl/CHIV www.thornlighting.pl/OSYR NOWA Oxane S www.thornlighting.pl/OXAN Plurio LED www.thornlighting.pl/PLRL R2L2 www.thornlighting.pl/R2L2 Victoria www.thornlighting.pl/VICA www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 49 Studium przypadku: Obwodnica Farsund, Norwegia Oświetlenie nowej obwodnicy Farsund we współpracy z Otera Samferdsel AS W rezultacie współpracy z Otera Samferdsel AS oprawy Gotthard i Civic firmy Thorn oświetlają teraz drogę na nowej obwodnicy miasta Farsund, która obejmuje trzy ronda, 2,3 km drogi, 350 m tunelu i 1,6 km ścieżki spacerowo-rowerowej. Nową obwodnicę wybudowano, aby uwolnić miasto od nieprzerwanego strumienia pojazdów przejeżdżających przez nie w kierunku północ-południe. Dodatkowym celem było stworzenie mieszkańcom bezpieczniejszego, cichszego i spokojniejszego otoczenia, a także zmniejszenie emisji dwutlenku węgla w centrum miasta. Zainstalowano ponad 230 opraw, przy czym Gottard wybrano do tuneli, a Civic do dróg i ścieżek rowerowych. Oprawy wyposażono w układ Bi-Power umożliwiający indywidualne sterowanie poszczególnymi oprawami w celu zmniejszenia kosztów ich eksploatacji i osiągnięcia oszczędności energii. Kim Holteberg, kierownik projektu w Otera Samferdsel AS, mówi: „Rozwiązanie zaproponowane przez firmę Thorn dokładnie odpowiadało naszym wymaganiom i jestem bardzo zadowolony z rezultatów. Zaimponowało mi, jak Thorn poradził sobie z tą instalacją i całym projektem.” 50 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Zastosowane produkty Civic www.thornlighting.pl/CIVC Gotthard www.thornlighting.pl/GHSS Główne fakty • 2,3 km drogi, 350 m tunelu i 1,6 km ścieżki spaceroworowerowej • Indywidualne sterowanie oprawami za pomocą układu Bi-Power zmniejsza koszty ich eksploatacji i pozwala osiągnąć oszczędności energii • Łącznie zainstalowano 230 opraw eControl Spośród 15 sposobów oszczędzania energii proponowanych przez Thorn najważniejsze dla zminimalizowania zużycia energii na obwodnicy Farsund są: Rozsył światła Precyzyjny układ optyczny skupia światło na powierzchni drogi przy jego minimalnym rozproszeniu i redukuje olśnienia. Sprawność układu Modułowe źródło światła LED w wysokiej jakości, uszczelnionej oprawie pozwala osiągnąć doskonałe parametry oświetleniowe. Oświetlenie zadaniowe Oprawa i optyka są dobrane specjalnie do tej aplikacji www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 51 15 sposobów na łatwiejsze osiągnięcie wysokiej sprawności energetycznej instalacji oświetleniowej Nie można analizować sprawności energetycznej oświetlenia „w próżni”. Podstawowym zadaniem instalacji oświetleniowej jest zapewnienie dostatecznej ilości światła do skutecznego i bezpiecznego wykonania zadania wzrokowego. Wymagania można znaleźć w normach, takich jak EN 13201 (oświetlenie drogowe), EN 12464 (oświetlenie miejsc pracy), EN 12193 (oświetlenie obiektów sportowych), CIE 88 (oświetlenie tuneli) i EN 1838 (oświetlenie awaryjne). Jednak instalacja oświetleniowa powinna nie tylko dobrze oświetlać zadanie wzrokowe, ale również dostarczać światło o jakości na tyle wysokiej, aby zapewniało przyjemne i wygodne otoczenie dla użytkowników danej przestrzeni. Ideałem jest zapewnienie dobrego oświetlenia zadania wzrokowego i wygody widzenia przy jak największej oszczędności energii. Technologia Sprawność energetyczna jest wypadkową skomplikowanych współzależności pomiędzy technologią, środowiskiem fizycznym, zachowaniami społecznymi i wymaganiami dotyczącymi miejsca pracy wzrokowej. Jednak zasadniczo można rozpatrywać sprawność energetyczną pod kątem czterech głównych aspektów: technologia, sterowanie, zastosowanie i środowisko. Zbiór wytycznych „15 sposobów na łatwiejsze osiągnięcie wysokiej sprawności energetycznej instalacji oświetleniowej” firmy Thorn opiera się na zasadzie, że zastosowanie jednej lub kilku tych wskazówek pomoże osiągnąć znaczną oszczędność energii. Sterowanie Skuteczność świetlna źródła światła Jak skutecznie źródło światła przetwarza energię elektryczną na światło (lm/W) Obecność / nieobecność Obecność: Światło automatycznie włącza się i wyłącza zależnie od ruchu lub jego braku. Nieobecność: Światło automatycznie się wyłącza i można je ręcznie włączyć z powrotem. Klasyfikacja stateczników Sterowanie zasilaniem źródła światła (wskaźnik sprawności energetycznej EEI) Światło dzienne Sztuczne oświetlenie reaguje na poziom oświetlenia naturalnego Rozsył światła Światłem emitowanym przez źródło światła steruje układ optyczny, który kształtuje wiązkę światła, aby docierała we właściwe miejsca Stałe natężenie oświetlenia Funkcja mająca na celu zapewnienie prawidłowego natężenia oświetlenia w całym okresie cyklu konserwacyjnego Sprawność układu Osiągana dzięki odpowiednim rozwiązaniom układu optycznego i odprowadzania ciepła w oprawie (lm/W zużywany przez oprawę) Tworzenie scen świetlnych / oświetlenia zadania Umożliwia użytkownikowi tworzenie różnych scen świetlnych i dostosowywanie oświetlenia do konkretnych zadań Zastosowanie Wyłącznik czasowy Można zainstalować automatyczny wyłącznik, który wyłącza światło w godzinach nieobecności użytkowników Oświetlenie zadaniowe Oświetlenie obszaru zadania wzrokowego prawidłową ilością światła Środowisko Strefy oświetleniowe Oświetlenie jest podzielone na strefy dostosowane do zagospodarowania przestrzeni Odbicie światła Światło odbija się od powierzchni w danej przestrzeni. Harmonogram konserwacji Przy planowaniu konserwacji należy wziąć pod uwagę wiek produktu, sprawność jego działania i środowisko Inteligentny miernik wizualny Wyniki działań można szybko zaobserwować w postaci zwiększonego lub zmniejszonego zużycia energii Zaśmiecanie światłem Światło, które nie trafia w zamierzony cel, tworzy Zaśmiecanie światłem 52 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl Słowniczek pojęć: (JEDNOSTKA: METR) Kąt nachylenia oprawy w stosunku do poziomu. OPRAW (JEDNOSTKA: STOPIEŃ) ZWANE RÓWNIEŻ PRZECHYŁEM OPRAWY ROZSTAW NACHYLENIE OPRAWY OBSZAR (JEDNOSTKA: STOPIEŃ) KONFLIKTOWY ODCIĘCIA Obszar, w którym ruch zmotoryzowany przecina się lub nakłada z ruchem innych użytkowników, np. ronda, skrzyżowania. KĄT Całkowity kąt, powyżej i poniżej światłości maksymalnej, w którym światłość zmniejsza się do 1% światłości maksymalnej. Wymagana odległość pomiędzy środkami układów optycznych sąsiadujących ze sobą opraw drogowych na prostym odcinku drogi. JEZDNIA (JEDNOSTKA: METR) Łączna szerokość wszystkich pasów rozważanej drogi. STREFY ŚRODOWISKOWE Strefy zdefiniowane na podstawie ilości obecnego w nich światła – od E1, czyli naturalnego otoczenia, do E4, czyli otoczenia miejskiego. Półcylindryczne natężenie oświetlenia (symbol: Esz) średnia ilość światła padającego na połowę powierzchni pionowego cylindra, czyli 180° powierzchni Natężenie oświetlenia pionowe (symbol: EV) ilość światła padającego na powierzchnię pionową, np. ścianę. 54 | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | www.thornlighting.pl ( SYMBOL: Φ ) JEDNOSTKA: LUMENY Sposób oświetlania dużych powierzchni, przy którym na masztach instaluje się po kilka opraw, zazwyczaj na wysokości przekraczającej 18 m. OŚWIETLENIE NA WYSOKICH SŁUPACH Natężenie oświetlenia poziomowe ilość światła padającego na powierzchnię poziomą, na przykład grunt. Jest to całkowita ilość światła emitowanego przez źródło światła. RÓWNOMIERNOŚĆ Półsferyczne natężenie oświetlenia (symbol: Ehs) średnia ilość światła padającego na powierzchnię półkuli umieszczonej na danej powierzchni. Φ OŚWIETLENIA Cylindryczne natężenie oświetlenia (symbol: EZ) średnia ilość światła padającego na powierzchnię pionowego cylindra STRUMIEŃ ŚWIETLNY WZDŁUŻNA Jest to ilość światła padającego na powierzchnię. Wyróżnia się kilka rodzajów natężenia oświetlenia, które przedstawiono poniżej: Jest to ilość światła odbitego od powierzchni i docierającego do oka. (SYMBOL: UL) (JEDNOSTKA: LUKS, SYMBOL: E) LUMINANCJA (JEDNOSTKA: CD⁄M², SYMBOL: L) Stosunek najniższej do najwyższej wartości luminancji mierzonej wzdłuż linii środkowej pasa ruchu. OŚWIETLENIA OŚWIETLENIE MONTOWANE NATĘŻENIE Instalacje oświetleniowe o wysokości montażu zazwyczaj poniżej 1 m. Zmiany strumienia świetlnego źródła światła lub oprawy w czasie. Jego uciążliwość wyraża się współczynnikiem migotania światła, obliczanym jako stosunek różnicy pomiędzy maksymalnym a minimalnym strumieniem świetlnym do czasu. NA MAŁEJ WYSOKOŚCI MIGOTANIE (JEDNOSTKA: METR, SYMBOL: H) Odległość pomiędzy środkiem układu optycznego oprawy a powierzchnią jezdni. NIEPOŻĄDANE Jest to światło skierowane poza oświetlaną powierzchnię, powodujące irytację, niewygodę widzenia, rozproszenie uwagi lub zmniejszenie zdolności dostrzegania istotnych informacji. Jego trzy główne składniki to: Łuna – światło powodujące rozjaśnienie nieba. Ucieczka światła – światło, które rozprasza się na okoliczne posesje, powodując irytację, rozproszenie uwagi lub niewygodę widzenia. Zaśmiecanie światłem – światło, które pada poza granice obszaru docelowego. WIDZENIE SKOTOPOWE Praca oka przy małej ilości światła w otoczeniu (< 10-2 cd/m²). Krzywą reakcji oka przy widzeniu skotopowym jest krzywa V’(λ). WYSUNIĘCIE METR, ( JEDNOSTKA: ) SYMBOL: A Pozioma odległość pomiędzy środkiem układu optycznego oprawy a krawędzią jezdni. Nawis jest dodatni, jeśli oprawa jest umieszczona nad jezdnią, a ujemny, kiedy znajduje się poza jej krawędzią. Praca oka przy dużej ilości światła w otoczeniu (> 10 cd/m²). Krzywą reakcji oka przy widzeniu fotopowym jest krzywa V(λ). OŚWIETLENIE WIDZENIE FOTOPOWE Ilość światła emitowanego przez źródło światła w określonym kierunku. ŚWIATŁOŚĆ (JEDNOSTKA: KANDELA, SYMBOL: I) WYSOKOŚĆ ZAWIESZENIA Iloraz średniego natężenia oświetlenia pasów tuż poza krawędzią jezdni i średniego natężenia oświetlenia pasów jezdni tuż przy krawędzi. Praca oka w warunkach przejściowych, czyli przy niedostatecznej ilości światła w otoczeniu (10-2 cd/m² <widzenie mezopowe < 10 cd/m²). WSPÓŁCZYNNIK OTOCZENIA WIDZENIE MEZOPOWE WSPÓŁCZYNNIK S/P WSPÓŁCZYNNIK UTRZYMANIA (JEDNOSTKA: PROCENT, SYMBOL: MF) Świadczy o tym, ile światła traci się w danej przestrzeni, kiedy oprawy, źródła światła i powierzchnie odbijające w tej przestrzeni są w swoim najgorszym stanie (np. najstarsze lub najbrudniejsze). Wpływają na niego 4 składniki: Współczynnik utrzymania strumienia świetlnego (jednostka: procent, symbol: FLLM) – jest to zmniejszenie się strumienia świetlnego źródła światła po określonej liczbie godzin pracy w porównaniu do strumienia nowej lampy. Współczynnik przeżycia lamp (jednostka: procent, symbol: FLS) – liczba źródeł światła, które całkowicie wygasną po określonej liczbie godzin pracy, w porównaniu do całkowitej liczby źródeł światła tego typu. W oświetleniu drogowym ten współczynnik często przyjmuje się jako 1. Współczynnik utrzymania oprawy (jednostka: procent, symbol: FLM) – zmniejszenie się strumienia świetlnego oprawy w wyniku gromadzenia się brudu i starzenia materiałów w porównaniu do strumienia nowej oprawy. Współczynnik utrzymania związany z powierzchniami w pomieszczeniu (jednostka: procent, symbol: FRSM) – zmniejszenie się współczynnika odbicia powierzchni w danej przestrzeni w wyniku zabrudzenia itp. w porównaniu do współczynnika odbicia nowych powierzchni. W oświetleniu drogowym zazwyczaj się go ignoruje, ale w niektórych okolicznościach ma znaczenie. Stosunek skotopowego do fotopowego strumienia świetlnego źródła światła. OGÓLNA RÓWNOMIERNOŚĆ OŚWIETLENIA (SYMBOL: UO) Stosunek minimalnej do średniej luminancji lub minimalnego do średniego natężenia oświetlenia w danym punkcie powierzchni. ODSADZENIE DROGA (JEDNOSTKA: METR) OSIEDLOWA Droga, na której mamy do czynienia głównie z ruchem pojazdów mieszkańców. Pozioma odległość pomiędzy przednią powierzchnią słupa oświetleniowego a krawędzią jezdni. WZGLĘDNY PRZYROST PROGOWY (SYMBOL: TI) Miara olśnienia przeszkadzającego stosowana głównie w oświetleniu drogowym. www.thornlighting.pl | Broszura „Oświetlenie drogowe“ | 55 ZG Lighting Polska sp. z o.o. 51-162 Wrocław ul. Jana Długosza 60 tel. (71) 33 66 026 fax (71) 33 66 029 [email protected] 02-583 Warszawa ul. Wołoska 9A Platinium III tel. (22) 856 74 31 fax (22) 856 74 32 [email protected] 61-304 Poznań ul. Kobylepole 8 tel. (61) 65 31 310 fax (61) 65 31 660 [email protected] www.thornlighting.pl ZG Lighting Polska Sp. z o.o. zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian w produktach umieszczonych w niniejszej broszurze, wynikających z postępu technicznego. Wydrukowane na papierze Luxo Light. Publikacja nr: RL_2014 (PL). Wydrukowano: 11/14 www.pefc.org