zbyt krótko był z nami historia magistra vitae

ZBYT KRÓTKO BYŁ Z NAMI...
Włodzimierz Jarzęba (1956–2004)
15
kwietnia 2009 roku minęło pięć lat od śmierci dr. hab. młodzi badacze – doktoranci i studenci. Będąc w ich wieku,
Włodzimierza Jarzęby. Odszedł przedwcześnie po krót- samodzielnie szukał odpowiedzi na wiele zagadek otaczającego
kiej i ciężkiej chorobie. Był nieprzeciętnie zdolnym młodym świata, teraz przyszedł czas, aby służyć radą, pomocą młodszym
uczonym. Pracował na Wydziale Chemii UJ.
i rozbudzać w nich naukowe zamiłowania. Głównym obszarem
Urodził się 18 listopada 1956 roku w Krakowie. Chemia była zainteresowań młodego zespołu były badania szybkich procesów
jego pasją od czasów młodości. Będąc uczniem trzeciej klasy XII chemicznych.
Liceum Ogólnokształcącego w Nowej Hucie,
Pracownię Femtochemii zorganizował od
został laureatem olimpiady chemicznej. Sukces
podstaw. Zbudował aparaturę (spektrometr
ten powtórzył jeszcze w klasie maturalnej.
femtosekundowy), zorganizował dla stuChoć interesowała go również matematyka,
dentów nową pracownię z chemii fizycznej
studia rozpoczął w 1975 roku na Wydziale
i prowadził ciekawe wykłady z perspektyw
Chemicznym Politechniki Krakowskiej. Po ich
chemii fizycznej oraz ultraszybkich procesów
ukończeniu, kontynuując chemiczne fascynacje,
chemicznych.
podjął studia doktoranckie na Wydziale Chemii
Rozwijał również współpracę naukową
UJ w Zespole Badań Fotochemicznych i Lumiz zespołami i ośrodkami badawczymi w kraju
nescencyjnych. Zajmował się wtedy badaniem
i za granicą. Jeszcze na studiach doktoranckich
wydajności kwantowych fotoluminescencji
oprócz fotochemii zajmował się też elektronoi badaniem czasów życia stanów elektronowo
wym rezonansem paramagnetycznym. Przez
wzbudzonych pochodnych chinoliny.
pewien czas zatrudniony był nawet w Pracowni
We wspomnieniach, z których korzystaliEPR na Wydziale Chemii UJ. Jako młody
śmy w przygotowaniu tego tekstu, promotor
doktor habilitowany podjął natomiast badania
jego pracy doktorskiej prof. Jan Najbar pisał
w nowym dla siebie obszarze – spektroskopii
o nim: Wybitnie uzdolniony eksperymentalnie,
koherencyjnej. Współpracował w tej dziedzinie
Dr hab. Włodzimierz Jarzęba
zbudował aparaturę do pomiarów czasów żyz kolegami z uniwersytetu we Frankfurcie nad
cia fluorescencji cząstek działającą na zasadzie skorelowanego Menem. Rezultat współpracy to kilka ważnych w spektroskopii
czasowo zliczania pojedynczych fotonów. Aparaturę tę Włodek koherencyjnej publikacji naukowych.
zbudował już w czasie studiów doktoranckich. Dzięki niej studenWłodzimierz Jarzęba współpracował również z badaczami
ci i doktoranci mogli badać procesy fotochemiczne i fotofizyczne z Saclay i Orsay w Paryżu, a także z Centrum Badań Naukowych
zachodzące w czasach nanosekundowych, czyli miliard razy Tsukuba w Japonii. Był proszony o wygłoszenie wykładów
w Australii, Stanach Zjednoczonych, Japonii, Szwajcarii i Niemkrótszych niż jedna sekunda.
Rok po obronie doktoratu (z wyróżnieniem), w 1987 roku, czech. Zapraszano go na wykłady do wielu polskich ośrodków
wyjechał do USA. Przez cztery lata w University of Minnesota, naukowych.
Minneapolis, pracował w zespole zajmującym się zastosowaniami
Jego publikacji czy konferencyjnych wystąpień, otrzymanych
technik laserowych do badań najszybszych procesów chemicz- grantów, nagród i wyróżnień, recenzji napisanych dla polskich
nych. Część tego pobytu to stypendium amerykańskiej National i zagranicznych instytucji naukowych nie powstydziłby się dojScience Foundation. Prace badawcze w Stanach, których był rzały uczony. Włodek odszedł jednak w pół drogi. Miał wtedy
współtwórcą i współautorem, to przedsięwzięcia nowatorskie niespełna 48 lat.
na skalę światową. To właśnie Włodek po raz pierwszy wykonał
Mówi się, że nie ma ludzi niezastąpionych. Pogląd ten nie
pomiary femtosekundowych czasów solwatacji cząsteczek sond przystaje do dr. hab. Włodzimierza Jarzęby. Trudno jest bowiem
molekularnych w roztworach wodnych. Jeśli wyobrazimy sobie, na Wydziale Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego bez niego konże femtosekunda trwa tak długo jak jedna sekunda, to proporcjo- tynuować i rozwijać rozpoczęte w jego zespole badania. Trudno
nalnie sekunda musiałaby wtedy trwać ponad 30 milionów lat.
konstruować i budować aparaturę służącą do badań niepomiernie
Wyniki badań zespołu profesora Barbary, w którym pracował krótkich, femtosekundowych czasów, w których reorganizują się
w Stanach, publikowane były przez najlepsze w tej dziedzinie elektrony w atomach i cząsteczkach uczestniczących w reakcjach
czasopisma naukowe i do dziś nie straciły na aktualności. Do- chemicznych. Był zbyt krótko ze swoją rodziną, ze swoimi stuwodem są liczne cytowania.
dentami i doktorantami, by przekazać im swoją wiedzę, doświadW 1997 roku dr Włodzimierz Jarzęba uzyskał stopień dok- czenie, szacunek dla nauki i wiele cennych wartości, którymi się
tora habilitowanego i w tym samym roku utworzył w Zakładzie w życiu kierował. Zbyt krótko był z nami wszystkimi.
Chemii Fizycznej i Elektrochemii na Wydziale Chemii UJ swój
Przyjaciele
zespół badawczy: Zespół Femtochemii. W jego skład weszli
66
ALMA MATER