Program zajęć Prawo Koœcielne i Wyznaniowe mgr Maciej Miku³a

PROGRAM ZAJĘĆ PRAWO KOŚCIELNE I WYZNANIOWE
PROWADZĄCY: MGR MACIEJ MIKUŁA
PRAWO I ADMINISTRACJA, STUDIA STACJONARNE
e-mail [email protected]
dyżur: wtorek 10.30-11.30
ul. Gołebia 9, pokój 10
Zajęcia pierwsze:
wskazanie problematyki poruszanej podczas ćwiczeń
warunki zaliczenia ćwiczeń
Zajęcia drugie:
Cechy prawa wyznaniowego
- prawo kościelne a prawo wyznaniowe; prawo religijne
- cele prawa wyznaniowego
- pozycja prawa wyznaniowego w hierarchii aktów prawnych
- problematyka regulowana przez prawo wyznaniowe
Wprowadzenie do prawa kościelnego cz. I
- cechy charakterystyczne prawa kościelnego
a) ontologiczne umocowanie prawa kościelnego
b) aksjologiczne umocowanie prawa kościelnego
c) cele prawa kościelnego
Zajęcia trzecie:
Proszę przypomnieć sobie podstawowe informacje z dziejów kościołów chrześcijańskich
Wprowadzenie do prawa kościelnego cz. II
- zarys rozwoju prawa kościelnego
a) dyskusja o normach pochodzenia judaistycznego;
b) interpretacja ksiąg objawionych, poziomy interpretacji, rozwój interpretacji biblijnej;
c) prawodawstwo synodalne i soborowe; prawodawstwo papieskie; prawo powszechne i
partykularne;
d) kodyfikacje prawa kościelnego
Wpływ prawa kanonicznego na rozwój prawa świeckiego w Europie
- wpływ prawa kościelnego na prawo państwowe
a) pojęcie recepcji prawa
b) ecclesia vivit lege Romana;
c) pytanie o hierarchię prawa kościelnego i państwowego, koncepcja św. Tomasza
d) rozumienie sprawiedliwości w okresie staropolskim: pisma prawników, akta praktyki
sądowej
e) definicje prawa okresu staropolskiego: pisma prawników, akta praktyki sądowej
f) szczególna rola prawa rzymskiego w kształtowaniu prawa polskiego
• rola Kościoła w funkcjonowaniu państwa
• sakralizacja życia publicznego (przykład: ordo coronandi)
• zapis faktów relewantnych prawnie, rola dokumentów (formularz dokumentu)
• wpływ nauki prawa kanonicznego
• wpływ na kształtowanie instytucji prawa prywatnego (przykłady: prawo
małżeńskie osobowe, lichwa, kompetencje sądownictwa w sprawach o
testamenty)
• wpływ na kształtowanie prawa karnego (przykłady: uwzględnianie
podmiotowej strony przestępstwa, stosunek Kościoła do ordaliów,
uzasadnienie tortur, zwalczanie herezji)
• styk prawa kościelnego i państwowego dziś: orzeczenia SN dotyczące
stosowania prawa kościelnego
Zajęcia czwarte:
Proszę zapoznać się z Konkordatem III RP: jego struktura, ogólnie materia normatywna.
Stolica Apostolska i Watykan jako podmioty stosunków międzynarodowych. Organizacja i
Struktura SA i Watykanu. Konkordat
- podmiotowość Stolicy Apostolskiej i Watykanu na płaszczyźnie stosunków
międzynarodowych
a) rys historyczny dziejów papiestwa: najważniejsze cezury
b) analiza postanowień Traktatów Laterańskich z 11 lutego 1929 r. w zakresie
podmiotowości prawnej Stolicy Apostolskiej i Watykanu
c) koncepcje monistyczne i dualistyczne w doktrynie prawa międzynarodowego: pytanie
o odrębność podmiotową SA i Watykanu
- ustrój państwa Watykan (zasady ustroju i organy władzy)
- Stolica Apostolska – istota, organizacja pomocniczych urzędów
- Konkordat
a) cechy konkordatu jako umowy międzynarodowej
b) zarys dziejów konkordatu
c) typy konkordatu
d) budowa konkordatu na przykładzie polskim
• zakres regulowanej materii
• preambuła
• klauzule konkordatowe
e) procedura zawarcia konkordatu
Materiały niezbędne na ćwiczeniach:
- Konkordat zawarty przez Stolice Apostolską z III Rzeczypospolitą (dostępne na stronie
zakładu)
- Traktaty laterańskie (wyciąg przepisów dostępny na stronie zakładu)
Zajęcia piąte:
Relacje państwo – kościoły i inne związki wyznaniowe: ujęcie modelowe. Referaty (Stany
Zjednoczone, Francja, Niemcy, Związek Radziecki).
Zajęcia szóste:
Proszę zapoznać się z preambułą, art. 25 i 53 Konstytucji, strukturą Ustawy z dnia 17 maja
1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz Ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o
stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz art. 1-18
ustawy o gwarancjach wolności.
Konstytucyjna zasada swobody sumienia i wyznania i jej uszczegółowienie w aktach około
konstytucyjnych – aspekt indywidualny
- gwarancje konstytucyjne zasady swobody sumienia i wyznania (religii) – analiza pojęcia
- zasada swobody sumienia i wyznania (religii) w konstytucjach z 1921 (1935), 1952 i 1997
r.; teoria i praktyka
- szczegółowa analiza preambuły i artykułu 53 Konstytucji III Rzeczypospolitej
- rozwinięcie ww. zasady w aktach okołokonstytucyjnych w ramach hierarchii aktów
prawnych
Relacja państwa z kościołami i związkami wyznaniowymi w III Rzeczypospolitej
a) artykuł 25 Konstytucji, konfrontacja z regulacją konstytucji marcowej
b) przykłady z aktów normatywnych potwierdzające funkcjonowanie w III RP modelu
skoordynowanego (Konstytucja, Konkordat, Ustawa o ochronie zasady sumienia i
wyznania, Ustawa o stosunku państwa do Kościoła katolickiego)
c) różnice prawne w funkcjonowaniu związków wyznaniowych nie zarejestrowanych,
zarejestrowanych i posiadających uregulowany status prawny na podstawie ustawy
Materiały niezbędne na ćwiczeniach (wszystkie do pobrania ze strony Zakładu):
- Konstytucja
- Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania
- Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w
Rzeczypospolitej Polskiej
Zajęcia siódme:
Proszę zapoznać się z art. 25 Konstytucji, a także art.30-38 ustawy o gwarancjach wolności
sumienia i wyznania.
Procedura rejestracyjna związku wyznaniowego
a) podmioty odpowiedzialne
b) wymogi rejestracyjne
c) warunki wydania pozytywnej decyzji
d) warunki wydania decyzji negatywnej
e) wykreślenie związku wyznaniowego z rejestru
f) kazusy związane z rejestracją związku wyznaniowego
Materiały niezbędne na ćwiczeniach:
- Konstytucja
- Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania
Zajęcia ósme:
Proszę zapoznać się z artykułami 118, 119, 123, 125, 194-196, 256 kodeksu karnego, art. 178
kodeksu postępowania karnego, art. 23 i 24 kodeksu cywilnego i artykułami Konstytucji 79,
188 i 191.
Ochrona zasady swobody sumienia i wyznania (religii)
- konstytucyjna ochrona ww. zasady
a) skarga konstytucyjna
b) interwencja rzecznika praw obywatelskich
c) kontrola legalności i konstytucyjności aktów prawnych dotyczących ww. zasady
- karnoprawna ochrona ww. zasady – ewolucja związana ze zmianami mentalnymi
społeczeństwa
a) ochrona zasady w kodeksach zaborczych (kodeks austriacki z 1852 r. oraz
rosyjski z 1903 r.)
b) przepisy kodeksu z 1932 r.; wskazanie orzecznictwa Sądu Najwyższego;
c) przepisy kodeksu karnego z 1997 r., oraz kodeksu postępowania karnego z
1997 r.
- ochrona cywilnoprawna – roszczenie wynikające z naruszenia dóbr osobistych
Materiały niezbędne na ćwiczeniach:
- Konstytucja
- Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania
- Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w
Rzeczypospolitej Polskiej
- Artykuły 118, 119, 123, 125, 194-196, 256 kodeksu karnego,
- Art. 178 kodeksu postępowania karnego
- art. 23 i 24 kodeksu cywilnego
- art. 79, 188 i 191 Konstytucji
Zajęcia dziewiąte:
Proszę zapoznać się z Ustawą o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, Ustawą o
stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego oraz zamieszczonymi na stronie Zakładu
fragmentami ustaw podatkowych oraz dotyczących ubezpieczeń społecznych.
- Osobowość prawna w prawie kanonicznym a osobowość prawna w prawie
cywilnym
- Zbywanie majątku kościelnego
- Opodatkowanie instytucji kościelnych i osób duchownych
- Ubezpieczenia osób duchownych
- Problematyka rewindykacji majątku kościelnego
Zajęcia dziesiąte:
Proszę przynieść na zajęcia wydruk dowolnego statutu związku wyznaniowego i zapoznać się
z art. 30-38 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.
Statut związku wyznaniowego
- projektowanie statutu związku wyznaniowego
Materiały niezbędne na ćwiczeniach:
- ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania
Zajęcia jedenaste:
Dyskusja: separacja – współpraca – jedność
Zajęcia dwunaste:
Proszę zapoznać się z przepisami Kodeksu Prawa Kanonicznego zamieszczonymi na stronie
Zakładu (kan. 1055-1165).
Wprowadzenie do prawa małżeńskiego osobowego. Cz. I
- istota małżeństwa: definicje na gruncie prawa państwowego i kościelnego
- wymogi zawarcia małżeństwa w świetle kodeksu prawa kanonicznego
a) wymogi dotyczące osób (przeszkody zrywające)
b) wymogi dotyczące oświadczeń woli (wady oświadczeń woli)
c) wymogi proceduralne (małżeństwo zawarte w formie zwykłej i nadzwyczajnej)
- stwierdzenie nieważności zawarcia małżeństwa
- konwalidacja małżeństwa zawartego wadliwie
- dyspensa w kontekście zawarcia małżeństwa
a) istota dyspensy
b) podział dyspens
Materiały niezbędne na ćwiczenia:
- Kodeks prawa kanonicznego (wyciąg na stronie Zakładu)
Zajęcia trzynaste:
Proszę zapoznać się z przepisami Kodeksu Prawa Kanonicznego zamieszczonymi na stronie
Zakładu (kan. 1055-1165) i art. 1-22 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Kolokwium zaliczeniowe I
Wprowadzenie do prawa małżeńskiego osobowego. Cz. II
- wymogi zawarcia małżeństwa w prawie III RP
a) wymogi dotyczące osób
b) wymogi dotyczące oświadczenia woli
c) wymogi proceduralne
- porównanie prawa państwowego i kościelnego
Materiały niezbędne na ćwiczenia:
- Kodeks prawa kanonicznego (wyciąg na stronie Zakładu)
- Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy
Zajęcia czternaste:
Proszę zapoznać się z ustawą o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego oraz Ustawą o
gwarancjach wolności sumienia i wyznania.
Kolokwium zaliczeniowe II
Działalność własna i funkcje publiczne związków wyznaniowych.
Zajęcia piętnaste:
Proszę przynieść ustawę o cmentarzach i chowaniu zmarłych.
Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych
Podsumowanie ćwiczeń