Plan Gospodarki Odpadami Miasta Radomska

Transkrypt

Urząd Miasta w Radomsku
Plan Gospodarki Odpadami
Miasta Radomska
Radomsko, maj 2004
Plan Gospodarki Odpadami miasta Radomska
SPIS TREŚCI
1. Wstęp.............................................................................................................................
...........2
1.1. Przepisy prawne i dokumenty....................................................................
..........2
1.2. Przedmiot i cel planu gospodarki odpadami.........................................................
............2
1.3. Wykonawcy................................................................................................... ............3
2. Charakterystyka miasta.........................................................................................................4
2.1. Położenie geograficzne, zarys fizjografii .......................................................... .........4
2.2. Warunki glebowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne..................................................6
2.3. Sytuacja demograficzna................................................................................................7
2.4. Sytuacja gospodarcza.....................................................................................................7
3. Analiza stanu gospodarki odpadami..............................................................................
........10
3.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów. Systemy zbiórki odpadów..................10
3.1.1. Odpady komunalne.....................................................................................
........10
3.1.2. Odpady
przemysłowe..................................................................................
.
3.1.2.1. Odpady wytwarzane podczas energetycznego spalania paliw............23
3.1.2.2. Odpady z przetwórstwa drewna, produkcji mebli, papieru itp......
........25
3.1.2.3. Odpady z przemysłu rolno-spożywczego ...........................................26
3.1.2.4. Odpady z produkcji, obrotu i stosowania związków
nieorganicznych i organicznych oraz z produkcji
i stosowania powłok ochronnych, klejów i farb............................
........29
3.1.2.5. Odpady z kształtowania oraz mechanicznej obróbki
powierzchni metali........................................................................
........32
3.1.3. Osady ściekowe...........................................................................................
.........33
3.1.4. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych
i infrastruktury drogowej............................................................................
........36
3.1.5. Odpady medyczne i weterynaryjne.............................................................
........39
3.1.6. Wraki samochodowe, opony.......................................................................
........44
3.1.7. Odpady opakowaniowe......................................................................................47
3.1.8. Odpady niebezpieczne.................................................................................
.......49
3.1.8.1. Oleje odpadowe (z wyłączeniem olejów jadalnych
oraz grup 05 i 12) - grupa 13...............................................................52
3.1.8.2. Odpady z przygotowania powierzchni i powlekania metali
oraz z procesów hydrometalurgicznych (grupa 11 01)........................55
3.1.8.3. Odpady z kształtowania i obróbki powierzchniowej metali
(emulsje olejowe i odpadowe oleje).....................................................55
3.1.8.4. Zużyte baterie i akumulatory....................................................... .......56
3.1.8.5. Odpady zawierające PCB......................................…....................
........57
3.1.8.6. Pestycydy………………….................................................................58
3.1.8.7. Azbest i wyroby zawierające azbest …....................................... .......59
3.2. Instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów....................................................62
3.2.1. Odpady komunalne............................................................................................62
3.2.2. Odpady przemysłowe.........................................................................................62
3.2.3. Osady ściekowe..................................................................................................62
3.3. Podmioty prowadzące działalność w zakresie zbiórki,
odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów...................................................................62
4. Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami..............................................................70
4.1. Odpady komunalne......................................................................................................71
4.2. Odpady przemysłowe..................................................................................................71
4.3. Odpady medyczne i weterynaryjne.............................................................................72
4.4. Osady ściekowe...........................................................................................................72
4.5. Odpady z rozbiórki obiektów budowlanych................................................................73
4.6. Wraki samochodowe, opony........................................................................................74
4.7. Odpady opakowaniowe...............................................................................................74
4.8. Odpady niebezpieczne.................................................................................................74
5. Założone cele i przyjęty system gospodarki odpadami.......................................................76
5.1. Strategiczne działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie
gospodarki odpadami........................................................................................... ......76
5.1.1. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów
i ich negatywnego oddziaływania na środowisko.............................................77
5.1.2. Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami
w zakresie zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania...........................79
5.1.3. Plan redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów......................................79
5.1.4. Plan zamykania instalacji, w szczególności składowisk odpadów
i spalarni odpadów, niespełniających wymagań ochrony środowiska,
których modernizacja nie jest możliwa z przyczyn technicznych lub
jest nieuzasadniona z przyczyn ekonomicznych..............................................80
5.2. Projektowany system gospodarki odpadami................................................................80
5.2.1. Odpady komunalne...........................................................................................81
5.2.2. Odpady przemysłowe........................................................................................85
5.2.3. Odpady medyczne i weterynaryjne..................................................................85
5.2.4. Osady ściekowe.................................................................................................86
5.2.5. Odpady z rozbiórki obiektów budowlanych.....................................................86
5.2.6. Wraki samochodowe, opony.............................................................................87
5.2.7. Odpady opakowaniowe…......................................................................... ......88
5.2.8. Odpady niebezpieczne……....................................................................... ......89
5.3. Planowane cele w gospodarce odpadami dla miasta Radomska................ ....... ......91
5.4. Przewidywane koszty realizacji planowanych celów w gospodarce odpadami ......92
5.5. Sposoby finansowania realizacji zamierzonych celów................................................94
6. Realizacja przedsięwzięć w gospodarce odpadami na terenie Radomska w okresie
do roku 2008 .....................................................................................................................94
7. Zadania strategiczne w gospodarce odpadami na terenie Radomska w okresie do
roku 2012...........................................................................................................................95
8. Sposób monitoringu i oceny wdrażania planu...............................................................
.......96
8.1. Monitoring środowiska....................................................................................... .......96
8.2. Monitoring Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Radomska........................ .......96
8.3. Monitoring społeczny......................................................................................... ........97
9. Wnioski z analizy oddziaływania na środowisko proponowanych
rozwiązań zawartych w Planie Gospodarki Odpadami dla miasta
Radomska...................................................................................................................
98
10. Streszczenie w języku niespecjalistycznym...............................................................
101
1. Wstęp
1.1.Przepisy prawne i dokumenty
Plan Gospodarki Odpadami dla miasta Radomska opracowano na podstawie następujących
przepisów prawnych i dokumentów:
•
Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r Prawo ochrony środowiska1
•
Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r o odpadach2
•
„II Polityka Ekologiczna Państwa” 3
•
"Program Wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002-2010"
•
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r w sprawie
sporządzania planów gospodarki odpadami4
•
Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, przyjętego uchwałą RM nr 219 z dnia 29
października 2002 r5
•
Planu gospodarki odpadami dla Województwa Łódzkiego6
•
Plan gospodarki odpadami dla powiatu radomszczańskiego7
•
Informacji o pochodzących z przedsiębiorstw działających na terenie miasta
Radomska
•
Projekt Strategii Rozwoju Miasta Radomska
1.2.Przedmiot i cel planu gospodarki odpadami
Celem pracy było opracowanie Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Radomska w tym
między innymi:
- Określenie aktualnego stanu gospodarki odpadami na terenie miasta,
- Określenie przewidywanego kierunku zmian,
- Zaproponowanie działań krótkoterminowych
- Zaproponowanie działań strategicznych
w zakresie gospodarki odpadami, zgodnie z celami określonymi w Polityce Ekologicznej
Państwa, Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, Wojewódzkim Planie Gospodarki
Odpadami dla Województwa Łódzkiego oraz w ustawie Prawo ochrony środowiska i ustawie
o odpadach.
Plan gospodarki odpadami dla miasta Radomska stanowi realizację obowiązku określonego w
prawodawstwie ochrony środowiska – w art. 17 ustawy prawo ochrony środowiska oraz w
art. 14, 15, 16 ustawy o odpadach. Plan gospodarki odpadami, stanowiący część programu
ochrony środowiska, obejmuje przedsięwzięcia, realizowane w powiecie, lub na rzecz
powiatu na terenie województwa lub w skali krajowej, których celem jest zagospodarowanie
odpadów z najlepszym możliwym efektem ekologicznym, jeżeli nie powiodły się działania na
rzecz zapobiegania powstawaniu tych odpadów. Ze względu na charakter przedsięwzięć
związanych z gospodarką opadami, w której dominują rozwiązania systemowe o zasięgu
krajowym i międzynarodowym, plan ten wymaga koordynacji w skali powiatowej z
powiatowym planem gospodarki odpadami, w skali wojewódzkiej z wojewódzkim planem
gospodarki odpadami i w skali krajowej z krajowym planem gospodarki odpadami, które
stanowią wiążącą dyrektywę dla gminnych planów gospodarki odpadami.
1
Dz.U. Nr 62 poz. 627 z późn. zmianami
2
Dz.U. Nr 62 poz. 628 z późn. zmianami
3
Przyjęta przez Radę Ministrów 13.06.2000, ISBN 83-86467-45-2, wyd. GEA Warszawa, copyright Ministerstwo Środowiska
4
Dz. U. Nr 66 poz. 620
5
MP z 2003 r Nr 11 poz. 159
wykonawca: Politechnika Łódzka – Wydział Inżynierii Procesowej Ochrony Środowiska, Katedra Systemów Inżynierii Środowiska, ul
Wólczańska 213, 90-924 Łódź, luty 2003 r.
7
Wykonawca: Instytut Inżynierii Materiałów Włókienniczych, ul. Gdańska 118, 90-520 Łódź, październik 2003 r.
6
2
Plan Gospodarki Odpadami, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska8 powinien
uwzględnić podstawowe uwarunkowania wynikające z położenia geograficznego, sytuacji
demograficznej i gospodarczej powiatu. Uwarunkowania te zostały opisane w Programie
Ochrony Środowiska dla miasta Radomska, w rozdziale 2 i częściowo powtórzone w
niniejszym dokumencie.
W II Polityce Ekologicznej Państwa przyjęto podział okresów planowania:
• Priorytety krótkookresowe 2000 - 2003,
• Średniookresowy 2003 - 2010,
• Perspektywiczny 2010 - 2015.
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami9 określa zadania na lata 2003-2006, z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2007-2014, z rozbiciem na dwa okresy czteroletnie tj. 2007-2010 i 20112014. Zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r w sprawie
sporządzania planów gospodarki odpadami10 w Planie Gospodarki Odpadami dla miasta
Radomska należy ustalić długoterminowy program strategiczny, (ust. 8), oraz
krótkoterminowy plan działań, (ust. 9). W związku z powyższym przyjęto dla potrzeb
niniejszego planu:
Długoterminowy okres strategiczny lata 2004 - 2012
Krótkoterminowy plan działań
lata 2004 - 2008
1.3.
Wykonawcy
„Plan Gospodarki Odpadami dla miasta Radomska” opracowany został w ramach „Programu
Ochrony Środowiska dla miasta Radomska” wykonanego na podstawie umowy zawartej w
dniu 5.02.2004 roku pomiędzy Prezydentem Miasta Radomska, a Instytutem Inżynierii
Materiałów Włókienniczych w Łodzi.
Zespół autorski opracowania składał się z pracowników Instytut Inżynierii Materiałów
Włókienniczych w Łodzi, Laboratorium Badań i Ochrony Środowiska oraz Wydziału
Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej, Katedra Systemów
Inżynierii Środowiska.
Autorzy opracowania:
Dr inż. Sławomir Krauze
Mgr Magdalena Kiwała
Mgr Agnieszka Dałek
Dr inż. Grzegorz Wielgosiński
-
kierownik Projektu,
Instytut Inżynierii Materiałów Włókienniczych,
Politechnika Łódzka.
Pośredni, ale nie mniej istotny wkład w realizację opracowania „Planu Gospodarki Odpadami
dla miasta Radomska” miał Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu
Miasta udostępniając lub zdobywając wiele informacji i dokumentacji związanych z
gospodarką odpadami z terenu miasta.
8
Dz. U. z 2003 r Nr 66 poz. 620
9
MP Nr 11 z 2003 r, poz. 159, rozdział 1
10
Dz U. Nr 66 z 2003r. poz. 620
3
2.
2.1.
Charakterystyka miasta
Położenie geograficzne, zarys fizjografii.
Radomsko to miasto powiatowe położone w centralnej Polsce, na południowych obrzeżach
regionu łódzkiego, pomiędzy trzema dzielnicami: Małopolską, Wielkopolską i Śląskiem, nad
rzeką Radomką, prawym dopływem Warty. Teren miasta leży na wysokości 215-250m n.p.m.
Atutem miasta jest położenie geograficzne - odległości od strategicznych ośrodków miejskich
wynoszą odpowiednio: Warszawa 190 km, Łódź 90 km, Katowice 110 km i Częstochowa 40
km (rysunek 1). Natomiast w odległości 30 km znajduje się, dostarczający 20% krajowej
energii elektrycznej, bełchatowski kompleks paliwowo-energetyczny.
Przez miasto przebiega, w odległości około 5 km od centrum miasta od strony zachodniej,
trasa szybkiego ruchu Warszawa - Katowice, która krzyżuje się na terenie miasta z drogą
Wrocław - Kielce. Istniejąca trasa szybkiego ruchu będzie w przyszłości częścią nowo
budowanej autostrady "Północ - Południe", a w Radomsku powstanie bezkolizyjny zjazd z
autostrady. Ponadto przez miasto przebiega linia kolejowa łącząca Śląsk z Warszawą i Łodzią
- jest to dawna kolej Warszawsko-Wiedeńska. Atrakcyjność miasta podnosi oddalone o 20
km lotnisko w Rudnikach, na którym planowana jest obsługa lotów cywilnych.
Rysunek 1. Położenie geograficzne Radomska
Radomsko jest największym i głównym miastem
powiatu radomszczańskiego, zajmuje powierzchnię ponad 51,44 km2 ponadto:
•
zamieszkane jest przez blisko 50 tys. osób,
co stanowi ponad 41% ludności powiatu
•
na 1 km2 przypada 970 osób
•
użytki rolne zajmują 28,8 km2 czyli 56,49%
•
tereny zielone to 3,58 km2 tzn. 6,97%
•
tereny mieszkaniowe ok. 9km2
•
tereny o charakterze przemysłowym i
składowym ok. 3,3 km2
•
tereny usług to ok. 1,6 km2
•
do wodociągu miejskiego przyłączone
są generalnie wszystkie gospodarstwa
i zakłady (98%)
•
skanalizowanych jest 65% gospodarstw
Miasto leży u podnóża Wzgórz Radomszczańskich, otwartych ku południu, w stronę rzeki
Warty. Charakterystyczną cechą Wzgórz Radomszczańskich jest występowanie wzajemnie
przenikających się form czwartorzędowych utworów pochodzenia glacjalnego oraz wychodni
skał okresu mezozoicznego. Skałą macierzystą są tu wapienie górnojurajskie oraz piaskowce
dolnej kredy, leżące pod pokładami utworów czwartorzędowych o różnej miąższości z
kulminacjami w postaci pagórków kemowych przy wschodniej granicy miasta. Obszar ten ma
charakter wybitnie rolniczy i charakteryzuje się niską lesistością.
Południowo-wschodnia część Radomska położona jest w granicach wysoczyzny
polodowcowej starszej (zlodowacenie Odry) opadającej na zachodzie do doliny Radomki, a
na południowym-zachodzie do Warty. Ta część miasta zbudowana jest przede wszystkim z
piasków i żwirów wodnolodowcowych, równin, tarasów i pagórków kemowych, powstałych
w czasie zaniku lądolodu zlodowacenia odrzańskiego. Największe z nich, położone na
wschód od Elżbietowa, osiągają wysokość 275 m n.p.m.
Północno-zachodnia część miasta leży w obrębie wysoczyzny polodowcowej młodszej (zlodowacenie Warty) obniżającej się łagodnie na wschodzie w kierunku doliny Radomki, a na
4
południu Warty. W krajobrazie dominują wzgórza i pagórki moren czołowych o wysokości
do 255 m n.p.m., ciągnące się od Ładzic, przez Stobiecko Szlacheckie do Bloku
Dobryszyckiego.
Pomiędzy wysoczyznami rozciąga się rozległa równina sandrowa z doliną Radomki, która
obniża się łagodnie w kierunku doliny Warty. Najniżej położona jest dolina Radomki
przebiegająca z północy na południe przez środek miasta, obniża się ona od 224 m n.p.m. na
północy do 213 m n.p.m. na południu.
Miasto Radomsko położone jest głównie w dorzeczu III rzędu rzeki Radomki, prawego
dopływu Warty w 679,3 km rzeki. Radomka bierze początek na północ od miasta w
Bartodziejach (ok. 2 km od miasta). Powierzchnia zlewni rzeki Radomki wynosi 51,4 km2.
W pobliżu północnej granicy Radomska oraz wzdłuż jego wschodnich i zachodnich krańców
przebiega powierzchniowy dział wodny pomiędzy zlewniami bezpośrednich dopływów
Warty na południu, a zlewniami cieków płynących w kierunku rzeki Widawki na północy.
Bezpośrednimi dopływami Warty, które odwadniają łącznie około 95% powierzchni miasta:
są Radomka, ciek spod Wymysłówka (odwadnia podmokłości pomiędzy Stobieckiem
Miejskim a Wymysłówkiem), ciek spod Ładzic i ciek spod Strzałkowa, natomiast do zlewni
Widawki należą cieki spod Okrajszowa i Wierzbicy (odwadniające 5% powierzchni miasta).
Istotnymi elementami sieci hydrograficznej miasta są również małe zbiorniki wodne
występujące głównie w rozszerzeniu doliny Radomki (szczególnie w jej południowym
basenie) a także kilka oczek wodnych w rejonie Stobiecka Miejskiego. Natomiast obszary
bezodpływowe powierzchniowo znajdują się w sandrze dolinnym Radomki w rejonie
Bartodziejów Podleśnych na północy oraz na południe od Wymysłówka i Zakrzówka.
Szata roślinna okolic Radomska charakteryzuje się:
•
Przewagą roślinności pól uprawnych na obu wysoczyznach polodowcowych i
wyższych fragmentach sandru dolinnego;
•
Dużym udziałem łąk głównie w rozszerzeniu doliny Radomki;
•
Ubóstwem dobrze ukształtowanej zieleni parkowej
•
Brakiem w mieście większych kompleksów leśnych (jedynie 3.2% terenu miasta)
Największe walory przyrodnicze to bogate zbiorowiska łąkowo-zaroślowe oraz zbiorowiska
szuwarowe wokół nielicznych zbiorników wodnych a także bujne zakrzewienia śródpolne.
Szczególnie bogata i różnorodna roślinność rozwinęła się w południowym basenie doliny
Radomki, na wysokości Zakrzówka i Folwarków.
Od południa miasto Radomsko sąsiaduje z rozległymi kompleksami leśnymi. Są to głównie
bory świeże i bory mieszane świeże, porastające rozległe równiny piaszczyste w dolinie
Warty. Ze względu na znaczne walory przyrodnicze objęto je ochroną prawną w postaci
Pilczańsko-Radomszczańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Radomsko leży w strefie klimatu nizin środkowopolskich:
•
Duża zmienność pogody
•
Zróżnicowane warunki meteorologiczne w poszczególnych latach
•
Średnia temperatura roczna wynosi 7,8oC ( stosunkowo ciepłe lato ze średnią
temperaturą lipca powyżej 18oC oraz krótka i łagodna zima ze średnią temperaturą
najchłodniejszego miesiąca powyżej –3oC)
•
Przeważające kierunki wiatrów: zachodni, północno- i południowo-zachodni (50%
ogółu wiatrów)
•
Występują częste cisze (stanowią one około 17% obserwacji w ciągu roku) i wiatry o
prędkości poniżej 3 m/s, co sprzyja kumulowaniu się zanieczyszczeń powietrza blisko
miejsca ich powstawania.
•
Stosunkowo niewielkie i odznaczające się małą zmiennością wartości opadów
rocznych średnio ok. 600mm, (najwięcej w lipcu a najmniej zimie - od grudnia do
marca)
•
Średnia roczna liczba dni z pokrywą śnieżna ponad 60
5
•
•
Okres grzewczy trwa z reguły od początków października do ostatniej dekady
kwietnia, przy czym długotrwałe i silne mrozy występują sporadycznie. Ogrzewanie
obiektów poprzez spalanie węgla poza komunikacją samochodową, jest najważniejszą
przyczyną emisji zanieczyszczenia powietrza.
Okres wegetacyjny jest dość długi i trwa około 210 dni.
Radomsko posiada specyficzny mikroklimat dolin rzecznych, charakteryzujący się - w
stosunku do obszarów sąsiednich - obniżoną temperaturą i większą wilgotnością powietrza
oraz skłonnością do tworzenia się mgieł. Szczególnymi warunkami termicznowilgotnościowymi i wietrznymi odznacza się także klimat lokalny obszarów zabudowanych
(przede wszystkim o zwartej zabudowie i z małym udziałem zieleni), cechujący się dużymi
kontrastami termicznymi oraz znacznym przesuszeniem i zaburzeniem lokalnej cyrkulacji
powietrza.
2.2.
Warunki glebowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne
Teren Radomska położony jest na różnorodnych osadach piaszczysto-żwirowych oraz glinach
zwałowych. Południowo-wschodnia część miasta zbudowana jest z piasków i żwirów
wodnolodowcowych równin, tarasów o pagórków kemowych. Leżąca w północno-zachodniej
części miasta młodsza wysoczyzna polodowcowa zbudowana jest w przeważającej części z
piaszczystych glin zwałowych zlodowacenia Warty. W centralnej oraz północnej i
południowej części miasta zajętej przez rozległy sandr doliny, występują powszechnie piaski i
żwiry wodnolodowcowe uchodzące do doliny Radomki doliny płaskodenne, a przede
wszystkim płytkie doliny nieckowate na stokach wysoczyzny polodowcowej zbudowane są
głównie z osadów deluwialnych, wykształconych w postaci piasków różnoziarnistych i
mułków. Występujące na obszarze całego miasta liczne nasypy pochodzenia
antropogenicznego doprowadziły do znacznego zwężenia pierwotnej doliny Radomki.
W rejonie Radomska pod względem topologicznym wyróżnić można gleby brunatne
wyługowane spotykane we wschodniej części miasta, gleby pseudobielicowe okolic
Stobiecka Miejskiego i Wymysłówka oraz gleby piaskowe różnych typów rejonu Zakrzówka,
Suchej Wsi i Bartodziei. W dolinie Radomki występują gleby murszowe i torfiaste zaś w
dolinkach mniejszych cieków – czarne ziemie głownie pod użytkami zielonymi.
Miasto Radomsko charakteryzuje się minimalnym udziałem gruntów klas najlepszych (klasa I
i II), natomiast występuje wysoki udział gleb średnich zaliczanych do III i IV klasy
bonitacyjnej ok. 77%. Użytki rolne stanowią 71% powierzchni miasta, z tego aż 83% to
gruntu orne, około 16% to użytki zielone. W granicach miasta wśród gruntów rolnych
znajduje się ok. 20 % gruntów chronionych, tj. należących do II - III klasy bonitacyjnej oraz
gruntów organicznych (mursze i torfy w dolinie Radomki).
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa z Puław określił tzw. ogólny wskaźnik
rolniczej przestrzeni produkcyjnej11, charakteryzujący całokształt warunków przyrodniczo glebowych mających wpływ na wielkość produkcji rolnej. Uwzględnia on jakość gleb, klimat
i długość okresu wegetacyjnego, rzeźbę terenu oraz warunki wodne środowiska. Na wartość
ogólnego wskaźnika największy wpływ ma bonitacja gleb, która aż w 65 – 75%. Omawiany
wskaźnik dla miasta Radomska wynosi 67,8 pkt ( średnia krajowa 66,6 pkt, a dla
województwa łódzkiego 62,4)
W okolicy Radomska występują dwa podstawowe piętra wodonośne:
•
Górnokredowe - ze względu na dużą zasobność ma podstawowe znaczenie użytkowe.
Wody tego pietra występują zwykle pod ciśnieniem, co jest związane z przykryciem
osadów kredowych przez trudnorozpuszczalne gliny zwałowe
•
Czwartorzędowe – o lokalnym znaczeniu użytkowym, cechują się dużą zmiennością
występowania i na ogól niewielką zasobnością.
11
Pod red. prof. dr Tadeusza Witka "Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin", Puławy 1994.
6
Oba piętra wodonośne pozostają ze sobą często w kontakcie hydraulicznym np.: w rejonie
ujęcia miejskiego w Miłaczkach.
Miasto Radomsko położone jest na obszarach bogatych w geologiczne formacje zawierające
źródła gorących wód głębinowych. Na głębokości ok. 2000 m pod całym obszarem powiatu
radomszczańskiego rozciągają się pokłady wód geotermalnych należące do szczecińsko łódzkiej warstwy geotermalnej.
2.3.
Sytuacja demograficzna12
Liczba ludności zamieszkującej Radomsko wynosi ok. 50 tys. mieszkańców, co stanowi
ponad 40 % ludności powiatu radomszczańskiego. Liczba mieszkańców na 1 km2 wynosi ok.
970 osób. Ponad połowa (52%) mieszkańców miasta to kobiety. Natomiast rozpatrując
poszczególne grupy ekonomiczne sytuacja się przedstawia następująco: w wieku
przedprodukcyjnym i produkcyjnym występuje podobna liczba kobiet (49 %) i mężczyzn
(51 %), natomiast w wieku poprodukcyjnym obserwujemy liczbową przewagę kobiet (69 %).
W strukturze ludności według wieku, tak jak i w całym kraju i w mieście Radomsko,
występuje niepokojąca tendencja wzrostu osób w wieku nieprodukcyjnym (suma ludności w
wieku przed- i poprodukcyjnym) w stosunku do osób pozostających w wieku produkcyjnym.
W Radomsku ludność w wieku przedprodukcyjnym (przedział wiekowy 0-17 lat) stanowi
blisko 22 % ogółu społeczeństwa. W wieku produkcyjnym (dla kobiet 18-59 lat i dla
mężczyzn 18-64 lata) znajduje się 31 219 osób, czyli 63 %. Ponad 15 % ogółu mieszkańców
miasta stanowią osoby w wieku poprodukcyjnym, do których zaliczamy kobiety powyżej 60go i mężczyzn powyżej 65-go roku życia.
Wskaźnik ludności w wieku nieprodukcyjnym (wiek przed- i poprodukcyjny) określany
liczbą osób w wieku nieprodukcyjnym przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym
kształtuje się korzystnie dla Radomska na tle województwa łódzkiego oraz powiatu
radomszczańskiego i jest on niższy od wskaźników z w/w obszarów i wynosi 60 %. Świadczy
to o względnie niskim obciążeniu ekonomicznym ludności w wieku produkcyjnym. Liczba
urodzeń w poszczególnych latach w Radomsku jest znacznie zróżnicowana.
W Radomsku występuje ujemny, choć wahający się, przyrost naturalny spowodowany
wysokim wskaźnikiem zgonów i rosnącym, choć jeszcze nie wysokim wskaźnikiem urodzeń i
są lepsze na tle powiatu radomszczańskiego i województwa łódzkiego
Według prognozy demograficznej opracowanej dla województwa łódzkiego w najbliższych
15-stu latach liczba ludności zarówno w województwie łódzkim jak i w powiecie
radomszczańskim będzie się zmniejszała. Nadal liczbowo dominującą grupą pozostaną
kobiety, a wskaźnik feminizacji na przestrzeni 15-stu lat nie ulegnie większym zmianom
Z powodu długo utrzymującego się ujemnego przyrostu naturalnego znacznie spadnie udział
ludności w wieku przedprodukcyjnym, a wzrośnie w poprodukcyjnym. Jeszcze wyraźniej
zarysują się różnice pomiędzy liczbą kobiet i mężczyzn w wieku produkcyjnym
i poprodukcyjnym.
Konsekwencją opisanej sytuacji będzie brak presji demograficznej na gospodarkę wodnościekową i odpadową. Starzenie się społeczeństwa miasta i brak istotnego przyrostu
młodzieży lepiej wykształconej będzie natomiast barierą dla wzrostu efektów edukacji
ekologicznej.
2.4. Sytuacja gospodarcza
Radomsko już w początkach swojego istnienia leżało przy ważnych szlakach komunikacyjnych. Szlaki handlowe miały wpływ na rozwój miasta i dzięki nim w Średniowieczu
Radomsko jako miasto książęce stało się ośrodkiem produkcji rzemieślniczej i wymiany
towarowej. Od końca XIV wieku Radomsko pełniło funkcje administracyjne stolicy powiatu.
Załamanie gospodarcze Rzeczpospolitej w XVII wieku prowadzi do upadku również
Radomska. Stagnacja miasta trwa do XVIII wieku. Zmiany zachodzące w gospodarce miasta
powodują, iż miasto traci charakter rolniczy – w połowie XIX wieku blisko 2/3 rodzin
12
Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, Urząd Statystyczny w Łodzi, Łódź 2003
7
utrzymuje się z rzemiosła oraz wzrasta znaczenie targów i jarmarków. Po uruchomieniu
w 1848 roku kolei warszawsko-wiedeńskiej, przechodzącej przez Radomsko, następuje
przypływ do miasta obcego kapitału – a tym samym rozkwit miasta poprzez rozwój
przemysłu, rzemiosła i handlu. W 1879 roku Francuz Piere Chanove zakłada fabrykę
przemysłu metalurgicznego „Metalurgia”. W 1886 roku bracia Thonet z Wiednia
rozpoczynają budowę Fabryki Mebli Giętych, która przyczyniła się do powstania dużego
ośrodka meblarskiego w Radomsku. Na początku XX wieku powstają zaś kolejne zakłady
meblarskie („Ksawery Wunsche i ska”, „Mazowia”), fabryka tkanin z wełny odpadowej, huta
szkła, browar i młyn – co sprawia, że Radomsko staje się jednym z najbardziej
uprzemysłowionych miast Polski. W 1921 roku Radomsko stało się miastem powiatowym
województwa łódzkiego. Dalszy rozwój miasta uniemożliwił wybuch I wojny światowej. Po
jej zakończeniu nastąpił ponowny rozwój gospodarczy miasta. W okresie dwudziestolecia
międzywojennego wzrosła znacznie liczba nowych przedsiębiorstw i rozwój już istniejących.
Podczas II wojny światowej zostały zniszczone budynki „Metalurgii” (podczas bombardowań
w 1939roku) oraz fabryka Thonet (podpalona przez ruch oporu, ponieważ Niemcy
produkowali w niej drewniane części do karabinów). Po wojnie przystąpiono do odbudowy
miasta i uruchomienia zakładów pracy. Już 21 stycznia 1945 roku pracę zaczęła „Metalurgia”,
a w 1949 roku rozpoczęto budowę kombinatu drzewnego „Fameg”, który kontynuuje tradycje
braci Thonet i jest jednym z największych producentów mebli giętych.
Współczesna struktura gospodarcza miasta Radomska jest uwarunkowana dziedzictwem
historycznym, usytuowaniem geograficznym, przywróconymi uprawnieniami związanymi z
siedzibą powiatu, a po części i z zachodzącymi w ostatniej dekadzie procesami intensywnych
przemian w ramach dostosowywania się do gospodarki rynkowej. Okres transformacji
systemowej przyniósł głęboką recesję gospodarczą. Restrukturyzacja państwowych zakładów
przemysłowych spowodowała likwidację dużej liczby miejsc pracy, w konsekwencji pojawiło
się z dużym nasileniem zjawisko bezrobocia.
Na terenie miasta w 2002 roku funkcjonowało ponad 4917 podmiotów gospodarczych, co
stanowi ok. 55% liczbowo podmiotów gospodarczych zlokalizowanych powiecie
radomszczańskim i daje wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych ok. 9,9 na 1000
mieszkańców.
Sytuacja na rynku pracy w Radomsku jest zdeterminowana przede wszystkim przez małą
dynamikę rozwoju sektora małych i średnich podmiotów w powiecie, niskim poziomem
wykształcenia ludności, restrukturyzacją państwowych podmiotów produkcyjnych. Brak jest
dużych wiodących inwestycji, które dałyby zatrudnienie bezrobotnym z różnymi
kwalifikacjami i w różnym wieku. Stopa bezrobocia w Radomsku utrzymuje się na wyższym
poziomie niż w Polsce, województwie łódzkim oraz powiecie radomszczańskim i wynosi
26,6% (stan grudzień 2002)13
W ostatnim dziesięcioleciu istotnie wzrasta w Radomsku udział osób zatrudnionych w
różnych dziedzinach usług oraz liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Dotyczy
to zwłaszcza łączności, w edukacji, handlu, w turystyce, w obrocie finansowym, a także w
administracji publicznej i usługach komunalnych.
Miasto posiada 33,5 ha terenów przy autostradzie A1 włączonych do Łódzkiej Specjalnej
Strefy Ekonomicznej
O przemysłowym charakterze Radomska decyduje wiele działających
przedsiębiorstw:
•
Fameg S.A – zakład z 120-letnią tradycją wyrobu mebli giętych o światowej sławie
•
Metalurgia S.A – przedsiębiorstwo ze 100-letnią historią i jeden z czołowych zakładów
w Europie i na świecie produkuje gwoździe, siatki ogrodzeniowe, włókna do zbrojenia
betonu i szeroki asortyment drutu;
13
Informacja z WUS z Łodzi
8
•
•
•
•
•
Fabryka Osi Napędowych S.A. – specjalizuje się w produkcji mostów i osi
napędowych dla przemysłu budowlanego, wydobywczego i ciężkiej motoryzacji,
pracownicy FON to 7.1% ogółu zatrudnionych w przemyśle w Radomsku
Huta Szkła Gospodarczego „Rozalia” Sp. z o.o.-jest producentem szklanych wyrobów
(dzbanki, kieliszki, karafki, świeczniki, salaterki), które znajdują nabywców w Europie
i w USA;
Radomszczańska Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska – posiada dużą bazę surowcową i
nowoczesne technologie, które spełniają normy Unii Europejskiej
Centrala Farmaceutyczna CEFARM – składnica powstała w Radomsku ze względu na
położenie miasta;
Ball Packaging Europe Sp. z o.o. – pod względem zaangażowania kapitału i wielkości
produkcji jest to największa inwestycja zagraniczna w byłym województwie
piotrkowskim. W zakładzie wytwarzane są aluminiowe puszki do napojów.
Ogólna powierzchnia gruntów rolnych na terenie Radomska wynosi około 3707 ha. Liczba
gospodarstw rolnych wg siedziby gospodarstwa 1914, w tym prowadzących działalność
rolniczą 626. Powierzchnia Radomska w dużej mierze została wyłączona spod gospodarki
rolnej i leśnej. Użytki rolne zajmują ok. 58% całkowitej powierzchni miasta, a wśród nich
najwięcej, bo ponad 45% zajmują grunty orne. Sadownictwo nie odgrywa większej roli w
strukturze produkcji rolniczej. Lasy i grunty leśne zajmują ok. 3 % powierzchni Radomska.
W granicach miasta Radomska wśród gruntów rolnych znajduje się ok. 20% gruntów
chronionych tzn. należących do II-III klasy bonitacyjnej oraz gruntów organicznych (mursze i
torfy w dolinie Radomki).
Gospodarstwa miasta Radomsko mają charakter wielokierunkowy i w większości
prowadzone są w sposób tradycyjny. Niekorzystne warunki przyrodnicze powodują, że
podstawą produkcji roślinnej są zboża, a przede wszystkim żyto, pszenica, jęczmień,
ziemniaki oraz warzywa i pastewne. Natomiast hodowane głównie zwierzęta to: krowy
mleczne i trzoda chlewna. Miasto Radomsko charakteryzuje się minimalnym udziałem
gruntów klas najlepszych. Również pozostałe elementy decydujace o przydatności rolniczej
terenów miasta nie plasują go wysoko. Dlatego też w mieście nie ma sprzyjających
naturalnych warunków dla produkcji rolnej, w konsekwencji także dla efektywności
ekonomicznej tej produkcji.
Sieć drogowa w granicach administracyjnych miasta Radomska obejmuje 178,7 km ulic
i dzieli się na drogi krajowe, które stanowią 18,9 km, wojewódzkie - 0,5 km, powiatowe –
21,8 km oraz lokalne miejskie o łącznej długości 137,5 km. Większość tj. 94,6 km stanowią
drogi o nawierzchni twardej ulepszonej bitumicznej wraz z leżącym w ich ciągu uzbrojeniem,
placami, zatokami postojowymi, chodnikami oraz urządzeniami technicznymi związanymi
z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu. W skład dróg lokalnych wchodzą drogi twarde nie
ulepszone 57,2 km, oraz 80,3 km twarde ulepszone o nawierzchni bitumicznej, z płyt
betonowych i kostki. Drogi gruntowe ulepszone stanowią 3,6 km, gruntowe naturalne 18
km14.
Mieszkańcy Radomska zaopatrywani są w wodę z ujęcia wody Miłaczki, znajdującego się w
północno-wschodniej części miasta. Sieć wodociągowa jest dobrze rozwinięta liczy 138,3 km
i korzysta z niej 98% mieszkańców miasta. Własne ujęcia wody mają również większe
zakłady przemysłowe. Natomiast sieć kanalizacyjna w mieście jest długości 79,6 km i
obejmuje około 86% powierzchni miasta.
Z sieci gazowej korzysta obecnie 60% mieszkańców Radomska.
14
Strategia rozwoju miasta Radomska z 1998 i 2004r.
9
3.
3.1.
Analiza stanu gospodarki odpadami.
3.1.1.
Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów. Systemy zbiórki odpadów.
Odpady komunalne.
Odpady komunalne, zgodnie z definicją zawartą w ustawie o odpadach, są to odpady
powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów
niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój
charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Powstawanie tych odpadów jest związane z bytowaniem człowieka, w tym z gospodarstw
domowych, z obiektów użyteczności publicznej, rzemiosła i drobnego przemysłu.
Chociaż z punktu widzenia zdrowia publicznego odpady komunalne zalicza się generalnie do
kategorii odpadów nieszkodliwych/innych niż niebezpieczne (nie powinny zawierać
składników toksycznych, zakaźnych) to w pewnych sytuacjach, przy nieodpowiednim
zbieraniu i składowaniu, mogą one spowodować niebezpieczeństwo dla zdrowia, zwłaszcza
dla osób zamieszkałych w pobliżu gdzie powstający z rozkładu odpadów organicznych
biogaz, zawierający przede wszystkim metan i dwutlenek węgla, może być niebezpieczny dla
zdrowia. Dodatkowym problemem są emisje uciążliwych odorów, którym szczególnie trudno
jest przeciwdziałać. Są one wyczuwalne tylko w określonej odległości, uzależnionej od
sposobu gromadzenia składowiska oraz kierunku wiatru.
Mimo opracowania w ostatnich latach bezpiecznych, nieszkodliwych i nieodczuwalnych dla
otoczenia technologii budowy składowisk, inwestycje te spotykają się ze społecznym
powszechnym sprzeciwem.
Ilość odpadów w przeliczeniu na jednego mieszkańca uzależniona jest w dużym stopniu od
wielkości miasta. W miastach o większej liczbie ludności przypada większa ilość odpadów,
średnio ok. 200 kg/mieszkańca na rok. W małych miastach ilość odpadów komunalnych jest
znacznie niższa, może nawet nie przekraczać 100 kg/mieszkańca (tabela 1).
Również sprawą niezmiernie istotną jest skład morfologiczny odpadów. Różni się on
znacznie, w zależności od tego czy są to odpady pochodzące z wielkiego miasta, miast
średniej wielkości, miast małych czy też z terenów wiejskich. W tabeli 1 podano typowy
skład morfologiczny odpadów pochodzących z małych miast.
Tabela 1. Skład frakcyjny oraz podstawowe właściwości odpadów komunalnych z małych miast na tle
średniej krajowej (wg OBREM).
Frakcja
Jednostka
Papier
Tekstylia
Tworzywa sztuczne
Szkło
Metale
Odpady organiczne
Odpady mineralne i frakcja drobna
Ilość odpadów
Zawartość wilgoci
Zawartość substancji niepalnej
Wartość opałowa
%
%
%
%
%
%
%
kg/M/a*
%
%
MJ/kg
Polska
średnio
10
5
10
12
8
38
17
ok. 200
40
35
4,8
Małe
miasta
1,5-20
0,5-5,5
1,0-4,0
2,5-25,5
2,0-10,0
6,0-25,0
8,0-25,0
150-250
28-48
30-65
2,1-4,0
* kg/M/a - kilogram/Mieszkańca/rok
Największą firmą wywozową zajmującą się wywozem odpadów komunalnych z indywidualnych posesji, domów oraz osiedli mieszkaniowych na terenie miasta Radomska jest Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Radomsku, które w 2003 roku zebrało z terenu miasta
Radomska i dostarczyło na składowisko w Jadwinówce 20 185,78 Mg różnych rodzajów od10
padów, w tym komunalnych 15 060,19 Mg (odpady o kodzie 20) - co stanowi 75% odpadów
zebranych. Ofertę zbiórki odpadów komunalnych uzupełnia znaczna liczba małych i średnich
firm, które specjalizują się w odbiorze tylko niektórych odpadów np. odpadów medycznych
czy akumulatorów.
Tabela 2 Specjalistyczne firmy posiadające zezwolenia Urzędu Miasta Radomska na prowadzenie
działalności w zakresie zbierania i transportu odpadów komunalnych na terenie miasta
Radomska (wg informacji Urzędu Miasta Radomska)
L.p.
1.
Nazwa firmy
Przedsiębiorstwo Gospodarki
Komunalnej Sp. z o.o.w Radomsku
ul. Stara Droga 85
Odpady odebrane z terenu miasta Radomska w 2003r.*
Rodzaj
Ilość
Miejsce przekazania odpadu
19 08 05
4608,63 Mg
20 03 01 14934,20 Mg składowane na składowisku
20 02 03
107,29 Mg w Jadwinówce
20 03 06
18,70 Mg
firma nie prowadziła usług w zakresie zbierania i transportu
odpadów komunalnych
SITA Częstochowa Sp. z o.o.
Częstochowa, ul. Dębowa 26/28
EKO-REGION Sp. z o.o.
3.
Bełchatów, ul. Bawełniana 18
Zakład Gospodarki Komunalnej Kodrąb
4.
19 08 05
507m3
oczyszczalnia ścieków
Kodrąb, ul. 22 lipca 7
PHU JUKO Jerzy Szczukocki
5.
firma nie udzieliła informacji
Piotrków Trybunalski, ul. Zamurowa 8
Zenona Stępień
6.
19 08 05
621 m3 oczyszczalnia ścieków
Radomsko, ul.Batalionów Chłopskich 159
ALBA
Miejskie Przedsiębiorstwo
7.
Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.
Dąbrowa Górnicza, ul. Starocmentarna 2
RETHMANN RECYCLING Sp. z o.o.
8.
Oddział w Częstochowie
20 03 01
2480m3 przekazano do PGK w Radomsku
Zakład Radomsko, ul. Wyszyńskiego 142
Zakład Oczyszczania Miasta
9.
Zbigniew Strach
Konopiska, Korzonek 98
Prywatny Zakład Oczyszczania Miasta
10.
Waldemar Strach
Konopiska, ul. Spółdzielcza 1/1
*
-na podstawie informacji udzielonych przez w/w firmy
2.
19 08 05 - ustabilizowane komunalne osady ściekowe
20 02 03 - inne odpady nie ulegające biodegradacji
20 03 01 - nie segregowane (zmieszane) odpady komunalne
20 03 06 - odpady ze studzienek kanalizacyjnych
Koszt wywozu pokrywa wytwórca odpadów. Następnie odpady są kierowane na składowisko
odpadów. Nie ma, więc mowy o racjonalnym gospodarowaniu odpadami - praktycznie prawie
wszystkie odpady komunalne deponowane są na składowisku.
Podstawą funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi w mieście jest zalegalizowane
składowisko odpadów położone w odległości ok. 6,5 km w kierunku północnym od miasta
Radomska, na gruntach wsi Płoszów w miejscowości Jadwinówka (gm.Radomsko)15. Termin
rozpoczęcia eksploatacji składowiska należy uznać 31 marca 1973 r., w którym to dniu
przekazano wysypisko na stan Zakładu Oczyszczania Miasta przy MPGKiM w Radomsku
przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Radomsku i Miejskie Przedsiębiorstwo
Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Radomsku16.
Realizowana gospodarka odpadami polega na wytwarzaniu odpadów wynikających z działalności składowiska, unieszkodliwianiu odpadów poprzez składowanie oraz prowadzenie odzy15
Według „Raportu o stanie powiatu radomszczańskiego” (Listopad 2000) oraz „Informacji o stanie środowiska na terenie powiatu
radomszczańskiego w roku 2001”, WIOŚ w Łodzi, Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim
16
Wg „Wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego dla składowiska odpadów w Jadwinówce”
11
sku odpadów poprzez: kompostowanie, wykorzystanie odpadów jako warstwy inertnej i
odzysk odpadów segregowanych wraz z ich wtórną selekcją.
Składowisko odpadów w Jadwinówce jest składowiskiem odpadów innych niż niebezpieczne
oraz odpadów obojętnych. Odpady składowane na składowisku pochodzą przede wszystkim z
terenu m. Radomska i gminy Radomsko.
Jadwinówka leży w granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 408 Niecka
Miechowska17 w utworach górnej kredy. Litologicznie utwory czwartorzędowe
reprezentowane są przez piaski o różnej granulacji od drobnej poprzez średnią do grubej oraz
żwiry, gliny zwałowe itd. Utwory czwartorzędowe są zasadniczo utworami przepuszczalnymi
i nie spełniają warunków dla naturalnej bariery geologicznej dla składowisk odpadów innych
niż niebezpieczne i obojętne. Wobec powyższego istnieje niebezpieczeństwo przenikania
odcieków ze składowiska do wód podziemnych piętra czwartorzędowego. Ze względu na
brak osadów izolujących (gliny lub iły), wody poziomu czwartorzędowego są w kontakcie
hydraulicznym z wodami poziomu kredowego.
Składowisko nie posiada również żadnych dodatkowych uszczelnień (sztuczna bariera
geologiczna, folia) oraz drenażu odcieków. Odcieki wraz z wodami opadowymi infiltrującymi
pionowo przez pokłady odpadów przenikają bezpośrednio do pokładów geologicznych
poniżej składowiska i mogą stanowić zagrożenie dla wód podziemnych w rejonie
składowiska, a być może w dłuższym okresie dla GZWP.
Aktualnie przygotowywana jest specjalistyczna ekspertyza dotycząca możliwości dalszego
funkcjonowania składowiska w Jadwinówce. Na podstawie wstępnych ustaleń można
przypuszczać, że pomimo lokalizacji w granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr
408 oraz niekorzystnej budowy geologicznej zagrożenie dla wód podziemnych w rejonie
składowiska nie jest w istocie duże i tym samym może być możliwa dalsza eksploatacja tego
składowiska, aż do roku 2035 (zgodnie z planami rozwojowymi).
Analizy chemiczne wody z piezometrów ulokowanych wokół składowiska wykazują na
bardzo złą jakość wód podziemnych, które są pozaklasowe na wskutek dużych stężeń żelaza,
manganu, cynku, ołowiu i kadmu.
Zauważalny jest gorszy stan wód podziemnych w piezometrach umieszczonych za
składowiskiem w porównaniu z wodą z piezometru mieszczącego się przed składowiskiem świadczyć to może o negatywnym wpływie składowiska na wody podziemne w
rozpatrywanym rejonie. Należy również zauważyć wysokie stężenia ołowiu, cynku i niklu
rejestrowane są w piezometrach ulokowanych w pobliżu składowiska odpadów „Metalurgia"
S.A. Stężenia te są wyższe niż w przypadku analiz wód z piezometrów dotyczących
składowiska PGK, co pozwala na stwierdzenie, iż składowisko „Metalurgia" S.A. może mieć
większy negatywny wpływ na wody podziemne niż składowiska PGK18.
Z myślą o racjonalnej gospodarce odpadami, w ramach modernizacji i rozbudowy zaplecza
składowiska opracowany został projekt budowy kompostowni odpadów zielonych oraz
technologia kompostowania.
Planowane jest odgazowanie składowiska wraz z energetycznym wykorzystaniem biogazu.
Sposobem na zmianę gospodarki odpadami jest rozwój selektywnej zbiórki odpadów oraz
przejęcie przez gminy od obywateli obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami, co
pozwoli zgromadzić w jednym ręku zarówno same odpady jak i opłaty na ich
zagospodarowanie bądź unieszkodliwienie.
Najkorzystniejsza jest segregacja odpadów opierająca się na zasadzie maksymalnego
rozdziału odpadów w miejscu ich powstawania, to jest w gospodarstwach domowych,
placówkach usługowo-handlowych lub wytwórczych.
W przypadku odpadów nadających się do wykorzystania jako surowce wtórne, selektywna
zbiórka ma szczególne znaczenie, bowiem zmieszanie ich z innymi odpadami zwłaszcza
17
Według „Mapy Obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) wg stanu z dnia 30.09.2000 r.”, Państwowy Instytut
Geologiczny –Zakład Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej, Warszawa grudzień 2001 r.,
18
Na podstawie „Wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego. Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne Jadwinówka,
gm. Radomsko” opracowany przez Lemitor Ochrona Środowiska Wrocław wrzesień 2003
12
mokrymi, organicznymi powoduje dodatkowe zabrudzenie utrudniające ich przetwarzanie.
Gromadzenie osobno każdego rodzaju surowca pozwala pominąć lub znacznie uprościć
bardzo pracochłonną i kosztowną operację sortowania stanowiącą pierwszy etap w procesach
przetwarzania surowców wtórnych. Taki system selektywnej zbiórki można zrealizować
rozstawiając możliwie gęsto specjalne pojemniki na poszczególne rodzaje odpadów oraz
zapewniając system skupu. Odzysk odpadów w całości bądź w ich części stanowi pierwszy i
najważniejszy, po unikaniu ich powstawania, element systemu gospodarki odpadami. W
odniesieniu do odpadów komunalnych w Polsce odzysk (recykling) odpadów prowadzony
jest w bardzo małej części, natomiast w krajach Unii Europejskiej sięga on średnio 15% (do
40% w krajach najbardziej rozwiniętych).
Równolegle z odzyskiem surowców wtórnych należałoby odpady organiczne unieszkodliwiać
poprzez wykorzystanie technologii kompostowania. Wprowadzenie systemu selektywnej
zbiórki odpadów wtórnych spowodowałoby znaczne zmniejszenie ilości odpadów
deponowanych na składowiskach.
Na składowisku odpadów składowane jest ponad 100 ton odpadów na dobę (w ostatnich
trzech latach odpowiednio: 129,5 ton na dobę, 154,7 ton na dobę, 122,4 ton na dobę).
Przyjmuje się, że na składowisku odpadów w latach wcześniejszych przyjmowano ok. 13 500
Mg (70 000 m3) odpadów rocznie. Oznaczałoby to, iż od roku 1973 do roku 2000
umieszczono na składowisku ok. 364 500 Mg odpadów. W ogólnej masie odpadów
przeważają nie segregowane odpady komunalne. W 2001 roku trafiło na składowisko 175 tys.
m3 odpadów.
Największym dostawcą odpadów na składowisko w Jadwinówce jest Przedsiębiorstwo
Gospodarki Komunalnej w Radomsku, ilość dostarczonych odpadów zamieszczono w tabeli
poniżej.
Tabela 3. Ilość dostarczonych odpadów na składowisko w Jadwinówce (wg danych PGK Sp. z o.o. w
Radomsku)
Dostawca
PGK Sp. z o.o. w Radomsku
Zakład Oczyszczania Miasta
PGK Sp. z o.o. w Radomsku
Oczyszczalnia
Rethmann (Lobbe Sp. z o.o)
Ilość dostarczonych
odpadów (Mg)
w 2001
Ilość dostarczonych
odpadów (Mg)
w 2002
19 251,02
17 360,61
6 433,35
3 207,07
3 674,01
1 157,99
W 2003 r na składowisko w Jadwinówce z terenu miasta Radomska przyjęto odpady w ilości:
Tabela 4. Rodzaj i ilość odpadów przyjętych na składowisko w Jadwinówce z terenu miasta Radomska
w 2003 roku do składowania. (wg danych PGK Sp. z o.o. w Radomsku)
Kod
19 08 01
19 08 02
19 08 05
19 12 12
20 02 01
20 02 03
20 03 01
20 03 02
20 03 06
Rodzaj
Ilość
[Mg]
13,27+50,25*
2,77 +207,06*
4608,63*
Skratki
Zawartość piaskowników
Ustabilizowane komunalne osady ściekowe
Inne odpady (w tym substancje i przedmioty z mechanicznej obróbki odpadów
29,00
(inne niż wymienione w 191211)
Razem odpadów o kodzie 19
4910.98
Odpady ulegające biodegradacji
9,66
Inne odpady nie ulegające biodegradacji
23,37+107,29*
Nie segregowane (zmieszane) odpady komunalne
4224,79+14934,20*
Odpady z targowisk
46,32
Odpady ze studzienek kanalizacyjnych
18,70*
Razem odpadów o kodzie 20
19 364,33
Razem w 2003 roku
24 488,33
* - odpady dostarczone przez PGK
Łącznie składowano 19 364,33 Mg odpadów komunalnych - co stanowi około 80% różnych
rodzajów odpadów z terenu miasta Radomska.
13
Na składowisku powstaje 110 kilogramów rocznie odpadów niebezpiecznych oraz około
1145 ton odpadów nie będących odpadami niebezpiecznymi i komunalnymi.
Na terenie Radomska od lipca 2001 roku prowadzono selektywną zbiórkę odpadów dotyczyła ona tylko butelek typu PET. Rozstawiono 66 pojemników i zebrano 1 400 m3
opakowań. Odbiorcą ich była firma „Ekosfera" w Radomsku.
W 2003 roku Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Spółka z o. o. w Radomsku
rozszerzyło działalność w zakresie gospodarowania odpadami o selektywną zbiórkę odpadów
oraz wtórną segregację odpadów (odzysk)19.
Selektywna zbiórka odpadów w systemie pojemnikowym obejmuje swoim zasięgiem teren
miasta Radomska oraz sześć ościennych gmin: Radomsko, Ładzice, Dobryszyce, Lgota
Wielka, Kobiele Wielkie, Gidle.
PGK realizuje selektywną zbiórkę odpadów poprzez wystawienie na ulice miasta Radomsko
176 sztuk pojemników. W tabeli 5 przedstawiono lokalizację pojemników na poszczególne
rodzaje odpadów na terenie miasta.
Od stycznia 2004 r wprowadzana jest systematycznie workowa selektywna zbiórka odpadów
bezpośrednio od indywidualnych wytwórców (czyli u źródła)7.
Tabela 5. Lokalizacja pojemników selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta Radomsko. (wg
danych PGK Sp. z o.o. w Radomsku)
Ulica
Armii Krajowej
Batorego
Brzeźnicka
Dąbrowskiej
Dobra
Fabianiego
Gliniana
Jagiellońska
Joselowicza
Kilińskiego
Kolejowa
Kołłątaja
Krakowska
Kraszewskiego
Krańcowa
Ks. Kościówa
Kukuczki
Ładna/Leśników
11 Listopada
Leszka Czarnego
Lipowa
Łokietka
Makuszyńskiego
Malinowa/Sanicka
Matejki
Miła
Młodzieżowa
Młodzowska
Narutowicza
Pana Tadeusza
Piastowska
Piłsudskiego
Piwna
Porzeczkowa
Pułaskiego
Przemysłowa
Reymonta
Rolna
Siemiradzkiego
Sienkiewicza
19
Ilość pojemników
na PET [szt]
3
2
8
1
1
1
1
13
1
2
1
1
3
1
1
2
1
1
7
9
2
1
1
2
1
3
1
1
1
2
11
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Ilość pojemników
na szkło [szt]
Ilość pojemników na
makulaturę [szt]
1
4
3
1
1
1
1
1
2
1
3
1
1
1
1
1
3
2
1
1
1
wg danych PGK Sp. z o.o. w Radomsku
14
Skoczyńskiego
Słowicza
Spacerowa
Sokoła
Soplicy
Staffa
Starowiejska
Staszica
Stodolna
Sucharskiego
Szkolna
Św. Jadwigi
Św. Rocha
Targowa
Turleja
Tysiąclecia
Wyszyńskiego
Zgoda/Św.Rozalii
Żeromskiego
Spółdzielnia „12”
Razem
1
1
3
1
1
1
4
1
1
2
1
6
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
5
1
1
1
128
1
1
2
32
16
Tabela 6. Ilości i rodzaje odpadów zebranych selektywnie przez PGK w 2003r. (wg danych PGK
Sp. z o.o. w Radomsku)
miasto Radomsko
pozostałe gminy
łącznie zebrano
15 01 07
opakowania
ze szkła
17,34 Mg
22,03 Mg
39,37
15 01 02
opakowania
z tworzyw sztucznych
54,18Mg
29,99 Mg
84,17
Suma
71,52 Mg
52,02 Mg
123,54 Mg
Segregacja wtórna i odzysk odbywają się na składowisku odpadów w Jadwinówce.
Stanowisko segregacji odpadów, o powierzchni 1 360m2, zostało oddane do użytku w lutym
2003 roku.
Wszystkie selektywnie zebrane odpady (o kodach i ilości zamieszczone w tabeli powyżej) z
terenu miasta oraz odpady o kodzie 19 08 05 (ustabilizowane komunalne osady ściekowe) w
ilości 117,11 Mg, zostały przeznaczone do odzysku - czyli w 2003 roku odzyskowi poddano
188,63 Mg odpadów7.
Udział selektywnej, zbiórki odpadów ze wszystkich terenów w stosunku do globalnej ilości
odpadów zebranych z terenu miasta Radomska stanowi 0,6 %. Natomiast udział selektywnej
zbiórki odpadów ze wszystkich terenów w stosunku do globalnej ilości odpadów
dostarczonych na składowisko w Jadwinówce stanowi 0,4 %. W 2004 roku PGK planuje
zwiększyć udział selektywnej zbiórki w stosunku do całej ilości odpadów dostarczonych na
składowisko w Jadwinówce do 1,5 %7.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej podpisało umowy na sprzedaż odzyskanych i
posegregowanych surowców wtórnych z firmami zajmującymi się recyklingiem, a także z
Organizacją Odzysku.
Na terenie miasta nie ma zlokalizowanych dzikich wysypisk odpadów - w przypadku się ich
pojawienia następuje natychmiastowa ich likwidacja.
3.1.2. Odpady przemysłowe
Podstawowym źródłem powstawania odpadów przemysłowych - powstających w sektorze
gospodarczym jest działalność przemysłowa, rolnicza i usługowa (usług komunalnych i budowlanych). Są to wszystkie te grupy i rodzaje odpadów, które powstają w wyniku prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby prawne, prowadzące tą działalność w oparciu o
odpowiednie ustawy. W grupie odpadów pochodzenia przemysłowego znajdują się także
odpady niebezpieczne, ale ze względu na szczególny charakter tych ostatnich gospodarka
odpadami niebezpiecznymi zostanie omówiona w osobnym rozdziale. Poniższy rozdział
15
będzie dotyczył gospodarki odpadami innymi niż niebezpieczne i nie będącymi odpadami
komunalnymi. Jako sektory gospodarcze, w których powstają odpady objęte niniejszą analizą
będziemy uważać:
- Przemysł
- Transport
- Rolnictwo
- Rzemiosło
- Niektóre rodzaje usług.
Radomsko nie posiada własnego składowiska odpadów przemysłowych. Część odpadów o
tym charakterze z terenu miasta trafia na składowisko w Jadwinówce, gdzie są albo
składowane albo przeznaczane do odzysku (tabela 7). W roku 2003 było to 5 119,08 Mg
odpadów przemysłowych, często komunalnopodobnych.
Tabela 7. Rodzaje i ilości odpadów przyjętych z terenu Radomska w 2003 r, na składowisko odpadów
w Jadwinówce – zarządzanym przez PGK, Radomsko, ul. Stara Droga 85 (wg danych
PGK Sp. z o.o. , 2004)
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
1.
2.
3.
Kod odpadu
Do składowania
03 01 05 – trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta borowa, fornir inne niż
wymienione w 03 01 04
10 01 01–żużle, popioły paleniskowe, pyty z koltów (z wyłączeniem pyłów z
kotłów w tym 10 01 04)
10 01 02 – popioły lotne z węgla
17 01 07 –zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów
ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż w 17 01 06
17 01 80 –usunięte tynki, tapety, okleiny itp.
17 03 80 – odpadowa papa
19 08 01– skratki
19 08 02 – zawartość piaskowników
19 08 05 – ustabilizowane komunalne osady ściekowe
19 12 12 – inne odpady (w tym substancje i przedmioty z mechanicznej obróbki
odpadów inne niż wymienione w 191211)
Do odzysku
15 01 07 – opakowania ze szkła
15 01 02 – opakowania z tworzyw sztucznych
Ilość (Mg)
4,92
2,39
71,02
86,29
4,41
43,99
63,52
209,83
4 608,63
29,00
17,34
54,18
117,1l
Przedsiębiorstwo „Metalurgia" S.A. jako jedyne na terenie miasta zarządza składowiskiem
(od 1989 roku), w którym składowane są odpady tegoż zakładu w postaci szlamów poneutralizacyjnych z trawialni, osadów z odsiarczania spalin oraz zanieczyszczonego piasku z
oczyszczalni ścieków. Składowisko w postaci uszczelnionych osadników zajmuje powierzchnię 5,6 ha i jest zlokalizowane w Jadwinówce. Stwierdzono zły stan techniczny uszczelnienia
kwater, w efekcie czego następuje swobodna migracja zanieczyszczeń do wód podziemnych co odnotowane jest w prowadzonym monitoringu wód podziemnych. Dowodem na taki stan
rzeczy jest fakt, iż bardzo duże stężenia ołowiu, cynku i niklu, rejestrowane są, w piezometrach P7 i P8 ulokowanych w pobliżu składowiska odpadów „METALURGIA" S.A. Stężenia
te są wyższe niż w przypadku analiz wód z piezometrów dotyczących składowiska, zarządzanego przez PGK co pozwala na stwierdzenie, iż składowisko „METALURGIA" S.A. może
mieć większy negatywny wpływ na wody podziemne niż składowiska PGK. W roku 2004
„METALURGIA" S.A. planuje modernizację swojego składowiska odpadów
niebezpiecznych. Celem tego przedsięwzięcia jest dostosowanie istniejącego składowiska do
przyjmowania odpadów od innych przedsiębiorstw (wg informacji dostarczonych przez
„METALURGIA" S.A. Radomsko, ul. Reymonta 62). Na rysunku 2 przedstawiono bilans
16
odpadów przemysłowych, w oparciu o decyzje wydane przez Starostwo Powiatowe w
Radomsku oraz informacje uzyskane w WIOŚ - Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim.
Wartości procentowe podane na rysunku są tylko szacunkowe.
Procesy termiczne - mieszanki popiołow o-żużlow e z mokrego odprow adzania odpadów paleniskow ych, popioły lotne,
żużle paleniskow e 10 01 80 10 01 02 10 01 01
Przetw órstw o drew na, produkcja mebli, masy celulozow ej, papieru i tektury (03)
Odpady niebezpieczne z różnych grup: przepracow ane oleje, azbest, szlamy z procesów galw anicznych,
kształtow anie i obróbka pow ierzchniow a metali, baterie i akumulatory, czyszczenie zbiorników i cystern, lampy
fluorescencyjne.(13) (17 06 05) (17 06 01) (11
Oczyszczanie ścieków , gospodarka w odna, urządzenia do likw idacji odpadów (19)
Budow a, remonty i demontaż obiektów budow lanych i drogow ych (17)
Zużyte nienadające się do użytkow ania pojazdy odpady z demontażu, przeglądu i konserw acji pojazdów 1) (16 01)
Odpady opakow aniow e (15)
Rolnictw o, sadow nictw o oraz przetw órstw o żyw ności (02)
Produkcja i obrót produktami chemii nieorganicznej, organicznej oraz produkcja farb, klejów i szczeliw (06) (07) (08)
Obróbka pow ierzchniow a i kształtow anie metali oraz tw orzyw sztucznych2) (12)
Produkty z w apniow ych metod odsiarczania gazów odlotow ych odprow adzane w postaci szlamu (10 01 07)
Odpady z działalności służb medycznych i w eterynaryjnych (18)
Przemysł skórzany, tekstylny i futrzarski (04)
24%
13%
12%
32%
0.04% 0.02%
0.2%
1)
2)
7%
3.3%
2.7%
2.6%
2.6%
0.5%
Do grupy kodu (16) nie doliczono odpadów w ilości 3 026.19 Mg zawartych w decyzji na wytwarzanie
odpadów w Przedsiębiorstwie Wielobranżowym „WTÓRMEX” E.I.M. Rochowscy S.J. – firma ta posiada
pozwolenie na odzysk odpadów o tych numerach kodów, na poziomie przewyższającym wytwarzanie.
Do grupy kodu (12) nie doliczono odpadów w ilości 20 Mg zawartych w decyzji na wytwarzanie odpadów
w Przedsiębiorstwie Wielobranżowym „WTÓRMEX” E.I.M. Rochowscy S.J. – firma ta posiada
pozwolenie na odzysk odpadów o tych numerach kodów, na poziomie przewyższającym wytwarzanie.
Rysunek 2. Szacunkowy bilans odpadów przemysłowych wg rodzajów (dane zebrane na podstawie
decyzji Starostwa Powiatowego z lat 2001 do 2003 i informacji z WIOŚ, 2002)
Analiza danych zawartych na powyższym rysunku wskazuje, że największe ilości odpadów
przemysłowych na terenie miasta powstają w sektorze energetycznym. Odpady te stanowią
powyżej 30 % wszystkich odpadów przemysłowych wytworzonych. Znaczny udział mają
także odpady wytwarzane w procesach przetwórstwa drewna i produkcji mebli (24,5%). Na
17
trzecim miejscu znajdują się odpady niebezpieczne powstające w różnych procesach
produkcyjnych (13 %). Duży udział w ogólnym bilansie odpadów przemysłowych na terenie
miasta mają także odpady pochodzące z procesów oczyszczania ścieków (11%), budowy,
remontów i demontażu obiektów budowlanych (niecałe 7%). Udziały odpadów z innych
gałęzi przemysłu nie przekraczają czterech procent.
W tabeli 8 przedstawiono wykaz największych wytwórców odpadów przemysłowych na
terenie miasta. Niewątpliwym liderem pod względem ilości wytworzonych odpadów
przemysłowych są Zakłady Mebli Giętych „Fameg". Odpady wytworzone przez te zakłady w
2001 stanowiły ponad 50 % wszystkich odpadów wytworzonych przez największe zakłady na
terenie miasta. Drugie miejsce na liście zajmuje Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej
Sp. z o.o. Radomsku.
Analiza tego zestawienia wskazuje ponadto, że grupa siedmiu największych wytwórców
odpadów działających na terenie miasta Radomska wytworzyła w 2002 roku ponad 90 %
wszystkich odpadów przemysłowych powstałych na terenie miasta. Grupa tych wytwórców
zadbała o wysoki stopień gospodarczego wykorzystania swoich odpadów (77,8 %).
Tabela 8. Najwięksi wytwórcy odpadów przemysłowych w roku 2001 na terenie miasta Radomsko (wg
Informacje o stanie środowiska na terenie powiatu radomszczańskiego w roku 2001,
WIOŚ w Łodzi, Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim, 2002).
Ilość odpadów w Mg/rok
Nazwa wytwórcy
Tymczasowo
składowanych
19 362,0
0,0
17 958,7
116,9
1 286,4
10 711,9
0,04
5 697,9
0,07
5 013,9
„Metalurgia" S.A.
2 246,3
0,0
1 621,3
100,0
525,0
Ball Packaging Europe Sp. z o.o.
1 196,5
0,0
535,2
661,3
--
Huta Szkła Gospodarczego
„ROZALIA" Sp. z o.o.
1 057,9
0,0
954,9
--
103,0
Fabryka Osi Napędowych S.A.
754,7
0,0
729,0
24,0
1,7
Centrala Farmaceutyczna
„Cefarm" Składnica nr l
17,2
0,66
16,5
0,04
--
35 346,5
0,7
27 514,2
902,31
6 948
100
0,0
77,8
2,6
19,6
Zakłady Mebli Giętych
„Fameg" S.A.
Komunalnej Sp. z o.o.
SUMA
UDZIAŁ PROCENTOWY
Wykorzysta - Unieszkodli nych
wionych
Składowanych
na
składowiskach
Wytworzonych
Zgodnie z polskim prawem problem zagospodarowania opadów przemysłowych leży po
stronie ich wytwórcy, ewentualnie firmy, która prowadzi działalność w zakresie transportu
i/lub unieszkodliwiania odpadów. Na terenie kraju istnieje, co najmniej kilkanaście firm
prowadzących tego typu działalność. Odbierają one od wytwórcy odpady, przejmując od
niego obowiązki w zakresie gospodarki odpadami. Niektóre z tych firm same zajmują się
odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów, inne transportują je do ostatecznego odbiorcy eksploatatora instalacji odzysku, unieszkodliwiania lub składowania odpadów.
Poniżej przedstawiono wykaz największych firm odbierających odpady komunalne i
przemysłowe z terenu miasta:
1. PGK Sp. z o. o. ZOM w Radomsku (odpady komunalne, odpady przemysłowe,
podobne do komunalnych),
2. Spółka RETHMANN Częstochowa (odpady przemysłowe i komunalne)
3. EKO – ABC Sp. z o.o. w Bełchatowie (odpady medyczne),
4. EKO – REGION Sp. z o.o. w Bełchatowie (odpady przemysłowe),
18
5. Zakład Przetwórstwa Rolnego „Danielów” Sp. z o.o. (odpadowa tkanka zwierzęca),
6. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „WTÓRMEX”(metale żelazne).
Oprócz w/w firm, odpady przemysłowe od pojedynczych producentów z terenu miasta
przekazywane są do specjalistycznych firm, które je wykorzystują, np.:
1. FILTEX w Łodzi (odpady z przetworzonych włókien tekstylnych -odzysk włókna),
2. WIBO w Malinie k/ /Mielca (tworzywa sztuczne),
3. Przedsiebiorstwo Wielobranzowe „BAASI” z Torunia (opakowania z tworzyw
sztucznych)
4. Zakład Usług Komunalnych „HAK” (opakowania z tworzyw sztucznych)
5. PPH „STYROPOL” sp. z o. o. Biskupiec (tworzywa sztuczne)
6. INTERCELL RECYCLING sp. z o. o. z Warszawy (mechanicznie wydzielone odrzuty
z przeróbki makulatury i tektury)
7. AGAWA z Gidel (opakowania z papieru i tektury)
8. KRAGRA z Częstochowy (opakowania z papieru i tektury)
9. „ERGIS” S.A. z Wojciechowa, gm. Gomunice (opakowania z drewna)
10. Fabryka Bieżnikowania Opon S.A. z Wolbromia (zużyte opony)
11. „COLMEC” Sp. z o. o. z Rudna, gm. Peplin (zużyte opony)
12. Regonalny Skład Opon KARKAS, Wrocław ul.Australijska 29
13. PPHU BATIS, Bełchatów ul. Przemysłowa
14. CETUS Sp. z o.o. Tomaszów Bolesławicki
15. Skup Złomu i Opakowań Szklanych Ireneusz Osiewicz z Radomska (metale żelazne i
metale nieżelazne)
16. Huta Częstochowa (złom stalowy)
17. Rolchem z Trzebnicy (szlamy z innego niż biologiczne oczyszczania ścieków
przemysłowych)
W tabelach poniżej przedstawiono dane dotyczące ilości odpadów przemysłowych
odbieranych przez największych odbiorców odpadów od wytwórców odpadów z terenu
miasta Radomska.
Tabela 9. Dane o ilości odpadów przemysłowych i niebezpiecznych odbieranych z poszczególnych
jednostek wytwarzających odpady na terenie miasta Radomsko przez EKO – REGION
Sp. z o.o. w Bełchatowie (wg danych EKO – REGION Sp. z o.o. w Bełchatowie 2003)
.Firma wytwarzająca
odpady
Kod/rodzaj
odpadu
Ilość
odebranych
odpadów
Miejsce
przekazania odpadu
[Mg]
Odpady przemysłowe (w tym niebezpieczne) odebrane w 2001 roku
15 01 01 – opakowania z
1,1
Papiernie
„CEFARM”
papieru i tektury
ul. Krasickiego 45
15 01 02 – opakowania z
0,095
Elanan PET
tworzyw sztucznych
MANOR HOUSE Sp. z o.o.
19 12 08 – tekstylia
2,75
składowisko odpadów
ul. Ks. Kościowa 24 A
ZTSBH SZYMBUD
16 01 03 – zużyte opony
3,33
Cementownia Górażdże
ul. Św. Rozalii 19
SUMA
7,275
Odpady przemysłowe (w tym niebezpieczne) odebrane w 2002 roku
Auto Mechanika
13 02 06* – zużyty olej
0,85
Rafineria Jedlicze
Andrzej Kowalski
ul .Dembowskiego 1
16 02 13* – monitory
0,021
Mega Service Recykling
CEFARM
16 02 13* – lampy
0,238
19
Krasickiego 45
PPHU OLEJNICZAK
Zakład Pracy Chronionej
ul.Wilsona 12, Radomsko
ZTSBH SZYMBUD
ul. Św. Rozalii 19
16 02 13* – baterie zawierające
0,007
rtęć
SUMA
1.116
Odpady przemysłowe odebrane w 2003 roku
04 02 22 - odpady z
15,020
Składowisko
Odpadów
przetworzonych
Komunalnych Dylów A,
włókien tekstylnych
Pajęczno
16 01 03 – zużyte opony
2,800
- Regonalny Skład Opon
KARKAS, Wrocław
ul.Australijska 29
- PPHU BATIS,
Bełchatów ul.
Przemysłowa
- CETUS Sp. z o.o.
Tomaszów Bolesławicki
SUMA
17.82
Tabela 10. Rodzaje odpadów przemysłowych odebranych przez Spółkę RETHMANN , z terenu miasta
Radomsko w 2003 (wg danych RETHMANN Recycling Sp. z o. o. w Częstochowie, 2004)
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Kod odpadu
Ilość (Mg)
19 08 14 – szlamy z inne niż biologicznego oczyszczania ścieków
przemysłowych
08 01 12 – odpady farb i lakierów
12 01 09* – emulsje olejowo – wodne
15 02 02* – filtry olejowe
16 06 01* – baterie i akumulatory ołowiowe
16 06 04 – baterie alkaliczne
16 02 14 – zużyte urządzenia
04 02 22 – odpady z przetworzonych włókien tekstylnych
12 01 17 – odpady poszlifierskie
11 01 07* – alkalia trawiące
12 01 99 – inne niewymienione odpady
16 02 13* – zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy –świetlówki
18 01 03* – odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze
18 02 02* – inne odpady medyczne, zawierające drobnoustroje chorobotwórcze
RAZEM (bez świetlówek )
128,000
30,000
23,640
0,921
0,120
0,057
0,067
0,220
0,890
0,420
0,690
1802 szt
0,307
0,036
185,368
Uwaga: świetlówki podano w sztukach
Wszystkie wyżej wymienione odpady przemysłowe Spółka Rethmann przekazała do LOBBE
Dąbrowa Górnicza Sp. z o. o. w Dąbrowie Górniczej ul. Koksownicza 16.
Tabela 11. Ilość odpadów odbieranych przez Zakład Przetwórstwa Rolnego „DANIELÓW” Sp. z o.o.
z terenu miasta Radomsko w roku 2003 (wg danych Spółka z o.o. „Danielów”, 2004)
Rodzaj i kod odpadu
Odpady LRM 02 02 02
Odpady SRM 02 02 81
RAZEM
Ilość odpadów Mg
236,472
17,738
254,21
20
Tabela 12. Rodzaje i ilości odpadów zebranych przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej,
Radomsko, ul. Stara Droga 85 z terenu Radomska w 2003 roku (wg danych PGK Sp. z
o.o., 2004)
Lp.
1.
2.
3.
4.
1.
2.
3.
Kod odpadu
Do składowania na składowisku odpadów w Jadwinówce
10 01 02 – popioły lotne z węgla
19 08 01– skratki
19 08 02 – zawartość piaskowników
RAZEM do składowania
Do odzysku
15 01 07 – opakowania ze szkła
15 01 02 – opakowania z tworzyw sztucznych
RAZEM do odzysku
Ilość (Mg)
71,02
50,25
207,06
4608,63
4936,96
17,34
54,18
117,1l
188,63
Tabela 13. Rodzaje i ilości odpadów zebranych przez Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Wtórmex”
97-500 Radomsko, ul. Św. Rozalii 11.z terenu całego kraju i Radomska w 2003 roku (wg
danych „Wtórmex”., 2004)
LP
Kod odpadów
1.
16 06 01
2.
12 01 01
3.
16 01 06
4.
5.
6.
17 04 05
17 04 01
20 01 40
Rodzaj odpadów
Ilość [Mg] odpadów
zebranych z terenu
całego kraju
Ilość [Mg] odpadów
zebranych z terenu
Radomska ∗
Baterie i akumulatory
ołowiowe
Odpady z toczenia i piłowania
żelaza oraz jego stopów
37,29
24,98
93,1
62,38
Zużyte lub nienadające się do
użytkowania pojazdy
niezawierające cieczy i innych
niebezpiecznych elementów
Żelazo i stal
Miedź, brąz, mosiądz
Metale
3559,9
2385,13
55540,7
0,115
0,65
37212,27
0,077
0,442
∗
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Wtórmex” podaje, że z miasta Radomska pochodzi 2/3 całości
odzyskiwanych odpadów.
Analiza danych zawartych w tabelach 8-12 wskazuje, że największym odbiorcą odpadów
przemysłowych - komunalnopodobnych wytworzonych w Radomsku jest: Przedsiębiorstwo
Gospodarki Komunalnej w Radomsku - odpady pochodzące z oczyszczalni ścieków, oraz
odpady opakowaniowe (w roku 2003 odebrano ok. 5 tys. Mg).
Odbiorcami odpadów przemysłowych pochodzących z innych gałęzi przemysłu na terenie
miasta Radomsko są:
− „Danielów” Zakład Przetwórstwa Rolnego - specjalizuje się w odbiorze i przetwarzaniu
odpadowej tkanki zwierzęcej (w roku 2003 odebrano od wytwórców odpadów ok. 254
Mg)
− Rethmann – w roku 2003 spółka miała największy udział w odbiorze szlamów z
biologicznego oczyszczania ścieków przemysłowych.
− EKO-REGION z Bełchatowa - spółka miała największy udział w odbiorze odpadów z
przetworzonych włókien tekstylnych.
− EKO-ABC z Bełchatowa - specjalizuje się w odbiorze odpadów medycznych. Dane
dotyczące odbioru tego typu odpadów zamieszczono w rozdziale o odpadach
medycznych.
Informacji o wytwarzanych odpadach przemysłowych dostarcza prowadzona w WIOŚ - Łódź
komputerowa baza danych SIGOP-W. W tym systemie komputerowym zarejestrowanych jest
12 firm działających na terenie miasta. W tabelach nr 14 i 15 przedstawiono strukturę gospodarki odpadami przemysłowymi i niebezpiecznymi zarejestrowanych w bazie firm działają21
cych na terenie miasta Radomska. Odpady przemysłowe i niebezpieczne są w znacznie
większym zakresie niż odpady komunalne poddawane odzyskowi i recyklingowi.
Dane o ilościach wytworzonych oraz poddanych odzyskowi i unieszkodliwieniu odpadach w
wiodących zakładach miasta, wskazują, że odpady przemysłowe były w 2002 roku:
- Odzyskane średnio w 82 %,
- W 4 % unieszkodliwione w inny sposób niż składowanie.
Natomiast odpady niebezpieczne były:
- Unieszkodliwione w 75 %,
- Odzyskane w 16 %,
- Około 10 % składowano.
Odzysk odpadów przemysłowych w poszczególnych jednostkach wahał się granicach od:
- 0,3 %: Szpital Powiatowy
- Do 100%: Huta Szkła „ROZALIA”, - stłuczka szklana (10 11 12) 1300 Mg
w całości wykorzystana do ponownego
wytopu, makulatura (15 01 01) 50 Mg
w całości sprzedana
- - Odlewnia Żeliwa „WTÓRMEX”.
W przypadku odpadów niebezpiecznych ich unieszkodliwianie w inny sposób niż
składowanie, zmieniało się:
- Od 0 % - całkowity odzysk odpadów w Odlewni Żeliwa „WTÓRMEX”.
- Do 97% - w Zakładach Mebli Giętych oraz w Ball Packaging Europe Sp. z o.o. Radomsko.
Oczywiście stopień odzysku odpadów jest znacznie uzależniony od charakteru produkcji i
możliwości ich wykorzystania. Największy jest w przypadku odpadów odzyskiwanych już
od wieków: szkła, drewna i złomu.
Tabela 14 Odpady przemysłowe wytworzone w zakładach przemysłowych miasta w 2002 roku (wg
WIOŚ Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim, 2003).
Wytwórca
odpadów
„Fameg" S.A.
Wytworzo
ne
Odpady przemysłowe (Mg)
Unieszkodli
wione
Magazyno
Odzysk
poza
wane
składowanie
m
16 562,124
0,000
15 792,374
11 913,493
0,396
8 594,337
„Metalurgia" S.A.
2 345,181
0,000
1 632,691
Huta Szkła Gospodarczego
„ROZALIA" Sp. z o.o.
1 400,000
0,000
1 400,000
1 248,045
24,238
550,600
674,207
617,377
0,000
545,990
16,000
55,387
Szpital Powiatowy
561,519
0,000
1,655
23,904
535,960
160,000
0,000
160,000
24,062
0,000
24,062
7,967
0,195
7,481
0,291
2,071
0,013
1,218
0,840
0,884
0,000
0,584
0,300
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe
„WTÓRMEX’’ s.c. Filia
Odlewnia Żeliwa
Przedsiębiorstwo Państwowej
Komunikacji Samochodowej
„Cefarm" Składnica nr l
Komunikacyjne Sp. z o.o.
Przedsiębiorstwo Robót
Drogowo –Mostowych Sp. z o.o.
167,110
Unieszkodli
wione
przez
składowanie
602,640
3 318,760
599,000
113,490
22
Odpady niebezpieczne stanowią szczególną grupę wśród odpadów przemysłowych. Ze
względu na stwarzane zagrożenie, gospodarka tymi odpadami, objęta jest nadzorem poprzez
nakaz selektywnego ich składowania, kierowania do wykorzystania bądź unieszkodliwienia
oraz ograniczenie przemieszczania. Wykaz wytwórców odpadów niebezpiecznych z terenu
miasta Radomska i sposób zagospodarowania tych odpadów przedstawia tabela 15.
Tabela 15. Odpady niebezpieczne wytworzone w zakładach przemysłowych miasta w 2002 r (wg
WIOŚ Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim, 2003).
Odpady niebezpieczne (Mg)
Wytwórca
odpadów
„Fameg" S.A.
„Metalurgia" S.A. Radomsko
Radomsko
Fabryka Osi
Napędowych S.A.
Szpital Powiatowy w Radomsku
„WTÓRMEX’’ s. c.
E. I M. Rochowscy Filia
Odlewnia Żeliwa w Radomsku
Przedsiębiorstwo Państwowej
Komunikacji Samochodowej
w Radomsku
„Cefarm" Składnica nr l w
Radomsku
Komunikacyjne Sp. z o.o.
Drogowo –Mostowych
Sp. z o.o.
Unieszkodliwi Unieszkodliwio
one poza
ne przez
składowaniem składowanie
Wytworz
one
Magazynow
ane
Odzysk
54,950
0,000
1,640
1,993
0,061
1,932
547,040
0,000
3,05
434,000
368,045
3,238
10,600
355,207
16,990
0,000
0,990
16,000
25,557
0,000
1,655
23,902
160,000
0,000
160,000
4,312
0,000
4,312
0,457
0,163
0,024
0,270
2,071
0,013
1,218
0,840
0,334
0,000
0,034
0,300
53,310
109,990
3.1.2.1. Odpady wytwarzane podczas energetycznego spalania paliw*)
Odpady tego typu powstają w energetyce, w trakcie spalania paliw stałych takich jak węgiel
brunatny i węgiel kamienny, a także w trakcie odpylania i odsiarczania gazów spalinowych.
Podstawowymi odpadami powstającymi w trakcie produkcji energii elektrycznej i cieplnej w
elektrowniach i elektrociepłowniach zawodowych oraz w elektrociepłowniach pracujących na
potrzeby przemysłu i sektora komunalnego są następujące rodzaje odpadów:
- Mieszanki popiołowo-żużlowe powstające w trakcie mokrego odprowadzania
odpadów paleniskowych,
- Żużle i popioły paleniskowe,
- Popioły lotne,
- Stałe odpady powstające w trakcie odsiarczania spalin metodą wapniową (gips
poreakcyjny, odpady z odsiarczania metodą suchą i półsuchą itp.)
Informacje uzyskane z wniosków kierowanych przez firmy do Starostwa Powiatowego w
Radomsku, dają możliwość podania przybliżonej ilości tego rodzaju odpadów. W mieście
Radomsko, sektor energetyczny wg szacunków za lata 2001-2003 może wytwarzać około
* )
Z wyłączeniem odpadów z grupy 19 czyli odpadów z instalacji służących do uzdatniania wody, oczyszczania ścieków itp.
23
21000 Mg odpadów, z czego większość, tj. ok.97 % stanowią odpady w postaci żużli i
popiołów. Właściwości fizykochemiczne i skład chemiczny żużli i popiołów predysponują je
do ponownego wykorzystania w pewnych sektorach gospodarki, jednak należy podkreślić, że
właściwości te silnie zależą od rodzaju spalanego paliwa (np. od tego czy jest to węgiel
kamienny czy brunatny), a także od technologii spalania i sposobów transportu tych odpadów.
Firmami dostarczającymi, potencjalnie największą ilość tego typu odpadów są: Zakłady
Mebli Giętych „Fameg” S.A., Metalurgia S.A. Na terenie Przedsiębiorstwa Wielobranżowego
„Wtórmex” w 2003 w przyzakładowej kotłowni powstało 2,0 Mg żużli, popiołów i pyłów.
Udział poszczególnych grup odpadów w tym strumieniu przedstawiono w tabeli 16.
Tabela 16. Ilość odpadów wytworzonych podczas energetycznego spalania paliw na terenie miasta
Radomska (wg danych zebranych na podstawie decyzji Starostwa Powiatowego wydanych
w latach 2001 – 2003 oraz danych z WIOŚ 2002)
Lp.
1.
2.
3.
4.
Nazwa odpadu
Żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów
(z wyłączeniem pyłów z kotłów wymienionych
w 10 01 04)
Popioły lotne z węgla
Produkty z wapniowych metod odsiarczania gazów
odlotowych odprowadzane w postaci szlamu
Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania
odpadów paleniskowych
Kod odpadu
Ilość Mg/rok
10 01 01
9522,4
10 01 02
515,5
10 01 07
165
10 01 80
10 780, 8
Razem
20 983,7 Mg
Na terenie Radomska nie ma żadnej elektrowni, istnieje tylko jedna elektrociepłownia
zakładowa na terenie Famegu. „Fameg” S.A., Metalurgia S.A. i inne mniejsze firmy z terenu
miasta Radomsko deklarują wykorzystanie odpadów tej grupy, albo na własne potrzeby np.
do utwardzania dróg wewnętrznych i placów magazynowych, albo sukcesywny odbiór przez
klientów do gospodarczego wykorzystania. Szczególne właściwości fizykochemiczne żużli i
popiołów pochodzących z procesów spalania paliw stałych pozwalają na ponowne
wykorzystanie ich w różnych sektorach budownictwa i przemysłu. Głównym odbiorcą żużli i
popiołów paleniskowych jest przemysł budowlany, gdzie odpady tego typu wykorzystuje się
do produkcji betonu, cegły, materiałów termoizolacyjnych itp. Wykorzystuje się je także do
rekultywacji i niwelacji terenów, w tym do wypełniania wyrobisk węgla brunatnego czy
kruszyw budowlanych. W budownictwie drogowym żużle i popioły stosuje się jako
substytuty kruszyw i dodatków doziarniających lub wypełniaczy.
Odpady w postaci żużli i popiołów mogą być także kierowane na specjalne, przystosowane do
tego celu składowiska*). Część tego typu odpadów wykorzystywana jest do budowy
obwałowań składowisk odpadów czy do budowy nasypów komunikacyjnych.
W nielicznych przedsiębiorstwach miasta Radomska żużle i popioły są okresowo wywożone
przez odbiorcę odpadów PGK Sp. z o. o. w Radomsku na składowisko odpadów Jadwinówka.
W roku 2003 były to: - żużle, popioły paleniskowe, pyły z koltów (10 01 01) w ilości 2,39
Mg, oraz - popioły lotne z węgla (10 01 02) – 71,02 Mg.
Jedynym zakładem posiadającym instalację do odsiarczania spalin jest METALURGIA S.A.
w Radomsku, która prowadzi odsiarczanie spalin z własnej kotłowni zakładowej. Produkty z
wapniowych metod odsiarczania gazów odlotowych odprowadzane są w postaci szlamu i nie
stanowią poważnej pozycji w bilansie odpadów przemysłowych miasta Radomska. Jest to
odpad, który jednak należy traktować jako pełnowartościowy surowiec budowlany,
posiadający parametry porównywalne z naturalnym kruszywem i w związku z tym może go w
pełni zastępować. Gips z odsiarczania spalin jest obecnie wykorzystywany w ponad 95%,
* )
Składowiska żużli i popiołów paleniskowych powinny spełniać minimalne wymagania budowlane takie jak: posiadać uszczelnione i
zdrenowane podłoże, leżeć powyżej poziomu wód gruntowych, a po zakończeniu eksploatacji powinny być przykryte warstwą
uszczelniającą, zabezpieczającą przed wymywaniem substancji rozpuszczalnych przez wody opadowe
24
głównie do produkcji elementów budowlanych lub też przetwarzany jest na tzw. gips
półwodny wykorzystywany w budownictwie.
3.1.2.2. Odpady z przetwórstwa drewna, produkcji mebli, papieru itp.
Odpady z przetwórstwa drewna powstają w Radomsku głównie w zakładach meblarskich,
wytwórniach płyt wiórowych i pilśniowych, a także w zakładach stolarskich. Na podstawie
wniosków firm produkcyjnych, ogółem w latach 2001÷2003, dla miasta Radomska wydano
decyzje na wytworzenie około 16200 Mg odpadów drewnianych, a ich głównymi
producentami były Zakłady Mebli Giętych FAMEG w Radomsku. Z przeglądu wniosków
złożonych do Starostwa Powiatowego wynika, że Zakład Wytwarzania Okleiny, Obłogi,
Listew i Okleinowania Płyt Stolarskich jest jedynym producentem odpadów niebezpiecznych
w tej grupie (0,9 Mg - trociny, wióry ścinki drewna i płyta wiórowa i fornir zawierające
substancje niebezpieczne). Odpady te przekazywane są firmom posiadającym odpowiednie
zezwolenia np. Rethmann.
Informacje zamieszczone w tabeli poniżej są danymi szacunkowymi, a ilość faktycznie
wytworzonych odpadów tej grupy jest znacznie mniejsza. Na przykład z deklarowanej ilości
we wniosku przedsiębiorstwa Fameg 15000 Mg odpadów o kodzie 03 01 05 faktycznie
wytworzono 9054 Mg, a odpadów o kodzie 03 01 99 wytworzono nie 1000 Mg, a tylko
42,824 Mg.20
Sposób zagospodarowywania, strukturę i udział poszczególnych rodzajów odpadów w
ogólnej produkcji odpadów grupy 03 przedstawiono w tabeli 17.
Tabela 17. Ilość odpadów pochodzących z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy
celulozowej, papieru i tektury (wg danych zebranych na podstawie decyzji Starostwa
Powiatowego i informacji z WIOŚ, 2002)
Kod odpadu
03 01 01
03 01 01
03 01 04*
03 01 05
03 01 05
03 01 05
03 01 05
03 01 99
03 01 99
03 01 99
Nazwa odpadu
Odpady kory i korka
Trociny, wióry ścinki drewna i
płyta wiórowa i fornir
zawierające substancje
niebezpieczne
Trociny, wióry ścinki drewna i
płyta wiórowa inne niż
wymienione w grupie 03 01 04
Inne nie wymienione odpady
RAZEM ODPADÓW KODU 03 01
Odpady z przetwórstwa drewna oraz
z produkcji płyt i mebli
Razem odpady grupy 03
Ilość
Odbiorca odpadów
[Mg]
0,05 przekazywane osobom fizycznym
15 prowadzenie działalności w zakresie odzysku odpadu
0,9od odpady przekazywane firmom posiadającym odpowiednie
zezwolenia np.
-LOBBE Częstochowa Sp. z o. o. (obecnie Rethmann)
3,5
50
115
15 000
odpad może być wykorzystany na własne potrzeby
odpad będzie przekazywany osobom fizycznym
prowadzenie działalności w zakresie odzysku odpadu
odpady odbierane przez firmę posiadającą odpowiednie
zezwolenie lub przez osoby fizyczne bądź jednostki do
wykorzystania na własne ich potrzeby, a także na
wykorzystywane na potrzeby Zakładu
1,2 wywożone i składowane na składowisko odpadów
Jadwinówka, wspólnie z odpadami komunalnymi;
spalane w Zakładzie w celach energetycznych
1,0 przekazywany firmie posiadającej stosowne zezwolenie
1000 czasowo magazynowany w odpowiednim kontenerze
umieszczonym na terenie zakładu, następnie odbierany
przez firmę posiadającą odpowiednie zezwolenie
16186,65 Mg
16 186, 65 Mg
Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i
mebli, masy celulozowej, papieru i tektury
Meblarstwo jest nierozerwalnie wpisane w historię miasta Radomska. Liczbę rzemieślników
tej branży oraz małych zakładów pomocniczych szacuje się na ponad 300 przedsiębiorstw21,
które potencjalnie mogą wytwarzać odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i
20
Informacje z WIOŚ 2002 r
21
Wg Urzędu Miasta
25
mebli, masy celulozowej, papieru i tektury powyższe dane dotyczą jednak tylko czterech,
następujących firm: 1) Radosław Gniatkowski 97-500 Radomsko ul. Sobieskiego 36; 2)
Zakład Stolarski Leszek Widera 97-500 Radomsko ul. ul. Rolna 71; 3) Zakłady Mebli Giętych
FAMEG S.A. 97-500 Radomsko ul. 11 Listopada; 4) Zakład Wytwarzania Okleiny, Obłogi,
Listew i Okleinowania Płyt Stolarskich 97-500 Radomsko ul. Spacerowa 186. W związku z
działalnością dużej liczby małych zakładów rzemieślniczych branży stolarskiej,
prowadzących swą działalność często niezgodnie z planem zagospodarowania
przestrzennego, problemem jest nierozwiązana sprawa utylizacji odpadów z płyt wiórowych i
laminatów powszechnie używanych do produkcji mebli. Odpady te, zawierające substancje
chemiczne, nagminnie spalane są w urządzeniach grzewczych.22
Znikoma część tych odpadów jest składowana. W roku 2003 na składowisko w Jadwinówce
było przekazane z terenu miasta Radomska 4,92 Mg trocin, wiórów, płyty wiórowej i forniru
(03 01 05). Odpady pochodzące z przetwórstwa drewna charakteryzuje bardzo wysoki
wskaźnik odzysku - ponad 99% odpadowego drewna jest wykorzystywana ponownie.
Odpady takie jak trociny, kora, wióry, ścinki i kawałki drewna wykorzystuje się powszechnie
jako paliwo; zwykle na terenie zakładów wytwarzających te odpady lub poprzez odbiorców
indywidualnych, mogą być spalane w każdym kotle energetycznym, przystosowanym do
spalania węgla*). Żaden z omawianych wytwórców odpadów drewnianych nie deklaruje
wykorzystywania ich do celów przyrodniczych jako komponent ściółek lub dodatek
strukturalny do produkcji kompostu.
3.1.2.3.Odpady z przemysłu rolno-spożywczego
Na podstawie przeglądu decyzji Starostwa i informacji dostarczonych z WIOŚ można
stwierdzić, że odpady z rolnictwa, sadownictwa i przetwórstwa żywności w Radomsku
stanowią głównie odpady z przygotowania i przetwórstwa produktów spożywczych
pochodzenia zwierzęcego. Powstają one przede wszystkim w zakładach przetwórstwa
mięsnego. Na terenie miasta Radomsko istnieje 7 przedsiębiorstw (wg danych Urzędu Miasta
i WIOŚ – Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim) potencjalnie, mogących wyprodukować
tego rodzaju odpady. Informacje zamieszczone poniżej dotyczą jednak danych pochodzących
tylko z trzech firm.
W tabeli 18 i 19 przedstawiono wykaz tych przedsiębiorstw. Wszystkie te firmy przekazują
swoje odpady odzwierzęce do zakładu w ZPR „Danielów” Spółka z o.o, zajmującego się
unieszkodliwianiem (odzyskiwaniem) odpadów poubojowych.
22
wg „Węzłowe problemy zagrożeń i ochrony środowiska w powiecie z punktu widzenia WIOŚ w 2002 roku”
* )
Nie wolno jest spalać w takich kotłach odpadów impregnowanych, pokrytych powłokami malarskimi lub okładzinami z tworzyw
sztucznych.
26
MIESIĄC
Tabela 18. Ilość odpadów odebranych przez ZPR „Danielów” od wytwórców z terenu miasta
Radomska w 2003 r.(wg danych zebranych na podstawie informacji przez ZPR
„Danielów”– 2003)
Masarnia „ MAR - POL"
Spółka Jawna ul.Krakowska
259; 97 – 500 Radomsko
Ilość wytwarzanych odpadów
zwierzęcych (Mg)
02 02 02
02 02 81
I
12, 46
0, 792
II
9, 10
0, 779
III
10, 32
0, 976
IV
11, 84
1, 598
V
12, 22
1, 061
VI
9, 68
0, 98
VII
9, 248
1, 303
VIII
9, 93
0, 869
IX
13, 89
2, 246
X
11, 56
2, 065
XI
7, 19
2, 104
XII
7, 55
2, 165
SUMA
124, 988
16, 938
Nazwa podmiotu
Produkcja. Mięsa i Wędlin
„Szwedzik" Spółka Jawna
Rzeźnictwo, Wędliniarstwo ; M.
Małgorzata Szwedzik,
Machura ul. Ciepła 27, 97 - 500
Wojciech Szwedzik; ul.
Radomsko
Batalionów Chłopskich 19; 97 –
500 Radomsko
zwierzęcych (Mg)
zwierzęcych (Mg)
02 02 02
02
02
02
02 02 81
02 02 81
7, 71
0, 669
2, 73
b.d.
5, 72
0, 131
2, 15
b.d.
3, 48
-1, 15
b.d.
8, 05
-2, 44
b.d.
7, 9
-3, 57
b.d.
11, 7
-2, 46
b.d.
7, 18
-2, 35
b.d.
4, 8
-2, 57
b.d.
8, 88
-3, 95
b.d.
5, 134
-2, 61
b.d.
4, 35
-2, 07
b.d.
6, 53
-2, 00
b.d.
SUMA
SUMA
81, 434
0, 8
30, 05
RAZEM odpadów o kodzie 02 02 02
Odpadowa tkanka zwierzęca
Odpadowa tkanka zwierzęca stanowiąca materiał szczególnego i wysokiego ryzyka, w tym odpady
z produkcji pasz mięsno-kostnych inne niż wymienione w 02 02 80
SUMA odpadów odebranych z Radomska przez ZPR „Danielów”
236, 472
17, 738
254, 21
Odpady z przygotowania i przetwórstwa produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego
W sektorze rolno-spożywczym w Radomsku wytwarzane są: odpady z przygotowania i
przetwórstwa produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego, oraz odpady z przemysłu
mleczarskiego. Na podstawie informacji uzyskanych z ZPR „Danielów”, w roku 2003 na
terenie Radomska wytworzono około 254 Mg odpadów grupy 02 02. Potencjalnie wielkość ta
może okazać się wyższa, ponieważ decyzje na wytwarzanie odpadów dla niektórych firm
zostały wydane na dodatkowe rodzaje odpadów i wartości większe. Na odpady tej grupy w
mieście składają się:
- Odpadowa tkanka zwierzęca (grupa 02 02 02),
- Odpadowa tkanka zwierzęca stanowiąca materiał szczególnego i wysokiego ryzyka
(grupa 02 02 81),
- Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków (grupa 02 02 04).
Informacje zawarte w tabeli 18 są danymi rzeczywistymi, mówiącymi o ilościach faktycznie
wytworzonych odpadów zwierzęcych tzn.ok. 254 Mg, ale w 1999 r wydano decyzję na
wytworzenie 1500 Mg/rocznie odpadów produkcji mleczarskiej. Propozycje zawarte we
wnioskach kilku firm produkcyjnych, na sposób zagospodarowywania, strukturę i udział
poszczególnych rodzajów odpadów w ogólnej produkcji odpadów grupy 02 przedstawiono
w tabeli 19
27
Tabela 19. Udział poszczególnych rodzajów, ilość i sposób zagospodarowania odpadów z grupy 02 w
mieście Radomsku (wg danych zebranych na podstawie decyzji Starostwa Powiatowego
wydanych w latach 2001 – 2003)
Nazwa podmiotu
Masarnia „ MAR - POL"
Spółka Jawna
ul.Krakowska 259
97 – 500 Radomsko
Produkcja. Mięsa i Wędlin
„Szwedzik" Spółka Jawna
Małgorzata Szwedzik,
Wojciech Szwedzik,
ul. Batalionów Chłopskich 19
97 – 500 Radomsko
Rzeźnictwo, Wędliniarstwo
M. Machura ul. Ciepła 27,
97 - 500 Radomsko
Nazwa podmiotu
Okręgowa Spółdzielnia
Mleczarska w Radomsku
ul. Jagiellońska 4
Proponowana ilość wytwarzanych odpadów (Mg)
02 02 02
02 02 81
02 92 04 02 92 01
Postępowanie z odpadami
50
8
15,5
-
odpady odbierane są przez ZPR
„Danielów” Spółka z o. o. w
Danielowie; odbierane przez
PGK i M Spółka z o. o. w
Radomsku
30
-
-
-
„Danielów” Spółka z o. o.
w Danielowie
30
-
-
-
„Danielów” Spółka z o. o.
w Danielowie
Odpady przemysłu mleczarskiego 02 05 99
Proponowana ilość wytwarzanych odpadów (Mg) Postępowanie z odpadami
1500 Mg - (02 05 99) – inne niewymienione
odpady
b.d.
Sektor produkcji mięsnej oraz zakłady odzysku z tego sektora wykazują wysokie wskaźniki
unieszkodliwiania odpadów zwierzęcych. Odpady tego rodzaju są przekazywane do
zagospodarowania na mączki paszowe, kompostowane lub składowane. Wytwarza się z nich
mączkę mięsno-kostną, która stanowi cenną paszę treściwą; część przetwarza się na tłuszcze
techniczne i inne surowce oraz półprodukty chemiczne.
W ostatnich latach, na bazie doświadczeń związanych z szerzeniem się choroby BSE
(gąbczastego zwyrodnienia mózgu), Unia Europejska zaostrzyła przepisy związane z
obrotem, unieszkodliwianiem i gospodarczym wykorzystaniem odpadów pochodzenia
zwierzęcego, wykorzystywanych do produkcji mączek kostnych. Odpady te podzielono na
trzy grupy:
- Odpady niskiego ryzyka oznaczone kodem LRM (zaliczyć można do nich wszystkie
odpady z grup 02 02 02 i 02 01 02),
- Odpady szczególnego ryzyka oznaczone kodem SRM (zalicza się do nich część
odpadów z grup 02 01 81 i 02 02 81),
- Odpady wysokiego ryzyka oznaczone kodem HRM (zalicza się do nich pozostałą
część odpadów z grup 02 01 81 i 02 02 81).
Odpady poubojowe szczególnego i wysokiego ryzyka powinny być unieszkodliwiane w
wytypowanych zakładach odzyskujących, a następnie przekształcone w mączki i tłuszcze materiał, unieszkodliwiany poprzez spalenie w wyznaczonych instalacjach.
Można stwierdzić, że w Radomsku zasadniczą ilość odpadów w tej grupie stanowią odpady
niskiego ryzyka:
- Ponad 236 Mg - odpady niskiego ryzyka
- Poniżej 18 Mg - odpady szczególnego ryzyka,.
Podsumowując wszystkie uzyskane informacje na temat odpadów z przemysłu spożywczego
z terenu miasta Radomska, ogólna ilość tego rodzaju odpadów, jaka może powstać w mieście
Radomsko to ok. 1700 Mg. Jednakże jest to tylko ilość szacunkowa, wynikająca częściowo z
decyzji na wytwarzanie tego typu odpadów i to pochodzących nie od wszystkich 7
producentów.
28
3.1.2.4. Odpady z produkcji, obrotu i stosowania związków
nieorganicznych
i organicznych oraz z produkcji i stosowania
powłok ochronnych, klejów i farb
Dane zawarte w decyzjach wskazują, że odpady z produkcji i obrotu surowcami i wyrobami
chemicznymi mogą stanowić niewielki odsetek ogólnej masy odpadów przemysłowych
wytwarzanych w Radomsku. Rocznie stanowi to nieco ponad 2,6 tys. Mg odpadów, z których
ponad 300 Mg to odpady niebezpieczne. Rodzaje odpadów i ich udział w ogólnym bilansie
przedstawiono poniżej.
•Odpady z produkcji, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej –
38,46 %
•Odpady nieorganiczne z powlekania metali i przygotowania powierzchni, – 35,77 %
•odpady z produkcji i stosowania powłok ochronnych, klejów, kitu i farb drukarskich –
14,62 %
•Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii
organicznej – 11,54%
Odpady nieorganiczne z powlekania metali i przygotowania powierzchni.
Odpady te powstają w trakcie procesów obróbki i powlekania metali oraz innych materiałów,
a także wysokotemperaturowych procesów galwanizowania. W Radomsku odpady tej grupy
mogą stanowić: szlamy i osady pofiltracyjne zawierające substancje niebezpieczne, cynk
twardy, popiół cynkowy.
Z przeglądu decyzji Starostwa Powiatowego w Radomsku wynika, że jedynym wytwórcą
tego rodzaju odpadów jest METALURGIA S.A., wydano decyzję na możliwość wytworzenia
930 Mg odpadów z grupy 11, z czego 43% mogą stanowić odpady niebezpieczne.
Przedsiębiorstwo to deklaruje, że odpady te będą przekazywane specjalistycznym firmom
posiadającym odpowiednie zezwolenie.
Z informacji uzyskanych z WIOŚ wynika, że w roku 2002 wytworzono 327,61 Mg. Rozkład
ilości odpadów tej grupy przedstawia się następująco:
• Szlamy i osady pofiltracyjne zawierające substancje niebezpieczne (11 01 09*) 400 Mg
(podane w decyzji); 109,99 Mg (informacja z WIOŚ).
• Cynk twardy (11 05 01) 120 Mg (podane w decyzji); 49,75 Mg (informacja z WIOŚ).
• Popiół cynkowy (11 05 02) 400 Mg (podane w decyzji); 159,81 Mg (informacja z
WIOŚ).
• Inne nie wymienione odpady 10 Mg (podane w decyzji); 8,06 Mg (informacja z WIOŚ).
W roku 2003 firma Rethmann Recycling Sp. z o.o. w Częstochowie odebrała z terenu miasta
Radomska 0,42 Mg odpadów o kodzie 11 01 07* (alkalia trawiące).
W nadchodzących latach nie należy oczekiwać gwałtownego wzrostu ilości odpadów z tego
sektora. Należy raczej liczyć się z niewielkim, kilkuprocentowym spadkiem w tym zakresie.
Odpady z produkcji i stosowania powłok ochronnych, klejów, kitu i farb drukarskich
Potencjalnie największymi producentami odpadów grupy 08 na terenie miasta Radomska są:
Ball Packaging Europe Sp. z o.o., Zakłady Mebli Giętych „FAMEG” S.A, oraz kilka
mniejszych przedsiębiorstw np. Przedsiębiorstwo-Handlowo-Usługowe „BARDA” Zakład
Pracy Chronionej, Fabryka Osi Napędowych S.A., Przedsiębiorstwo Państwowej
Komunikacji Samochodowej. Wszystkie te odpady pochodzą z procesów malowania,
lakierowania i czyszczenia powierzchni (metalowych, drewnianych, ceramicznych i in.), a
także ze stosowania farb drukarskich. Z przeglądu decyzji wynika, że około 45% tych
odpadów w swojej grupie, należy zaliczyć do odpadów niebezpiecznych. Materiały uzyskane
z WIOŚ z 2002 r zawierały informację, że odpadów farb i lakierów zawierających
rozpuszczalniki organiczne lub inne substancje niebezpieczne (08 01 11*) w firmie Ball
Packaging Europe Sp. z o.o., wytworzono 96 Mg, chociaż w decyzji podano 50 Mg. Strukturę
gospodarki odpadami tego sektora przedstawiono w tabeli 20.
29
Tabela 20. Ilość odpadów pochodzących z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok
ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich
w Radomsku (wg danych zebranych na podstawie decyzji Starostwa Powiatowego z lat
2001-2003 i informacji z WIOŚ, 2002)
Kod odpadu
Nazwa odpadu
08 01 11*
08 01 11*
08 01 11*
Odpady farb i lakierów zawierające
rozpuszczalniki organiczne lub inne
substancje niebezpieczne
08 01 15
08 01 16
08 01 17*
unieszkodliwianie przez firmę LOBBE w spalarni w
50 Dąbrowie Górniczej (obecnie Rethmann)
przekazywane do firmy LOBBE Częstochowa (obecnie
0,02 Rethmann)
Szlamy z usuwania farb i lakierów
zawierające rozpuszczalniki organiczne
lub inne substancje niebezpieczne
posiadającą
odpowiednie
60 przekazywany firmie posiadającej stosowne zezwolenie
0,001
08 03 13
Odpady farb drukarskich nie
zawierających substancji
niebezpiecznych (pozostałości nie
zużytych farb drukarskich)
08 03 17*
Odpadowy toner drukarski zawierający
0,045
08 04 12
firmę
Szlamy wodne zawierające farby i
0,24 odbierane będą przez firmę posiadającą odpowiednie
lakiery zawierające rozpuszczalniki
zezwolenie
organiczne lub inne substancje
niebezpieczne
200 odbierany przez firmę posiadającą odpowiednie
Szlamy wodne zawierające farby i
zezwolenie
lakiery inne niż wymienione w 08 01
15
Odpady z usuwania farb i lakierów
zawierające rozpuszczalniki organiczne
lub inne substancje niebezpieczne
304,623 Mg
Odpady z produkcji, przygotowania,
obrotu i stosowania oraz usuwania farb
i lakierów
Odpady ciekłe zawierające farby
drukarskie
08 04 11*
przez
1,0 zezwolenie
104, 33 Mg
08 03 08
08 03 18
08 03 18
08 03 18
Odbiorca odpadów
odbierane
08 01 11*
08 01 13*
Ilość
[Mg]
Odpadowy toner drukarski inny niż
wymieniony w 08 03 17
obrotu i stosowania farb drukarskich
Osady z klejów i szczeliw zawierające
rozpuszczalniki organiczne lub inne
Osady z klejów i szczeliw inne niż
obrotu i stosowania klejów oraz
szczeliw (w tym środki do impregnacji
wodoszczelnej)
Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania
powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii
ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich
0,005
0,1
0,005
Zakład Usług Komunalnych np.„HAK” s.c. w Piotrkowie
Trybunalskim
odbierane będą celem unieszkodliwiania przez firmy
posiadające zezwolenie na transport i unieszkodliwianie
odpadów farb (np. „LOBBE” Częstochowa – obecnie
Rethmann)
odpad okresowo odbierany przez firmę „JUKO” w
Piotrkowie Trybunalskim
przekazywane firmie posiadającej stosowne pozwolenie
przekazywane firmie posiadającej specjalne zezwolenie
przewożony będzie transportem Bazy Transportowej
PGK do magazynu a następnie przekazywany firmie
posiadającej stosowne zezwolenie
0,11 Mg
60,156
0,005 Mg odpady są przekazywane firmie posiadającej specjalne
15
Mg
15,005 Mg
zezwolenie np.-LOBBE Częstochowa Sp. z o. o. (obecnie
Rethmann)
odbierany przez firmę posiadającą odpowiednie
zezwolenie
379,784 Mg
30
Na podstawie danych zawartych w tabeli 20 można stwierdzić, że odpady tej grupy odbierane
są przez specjalistyczne firmy, posiadające odpowiednie zezwolenie np. Rethmann z
Częstochowy (w minionym 2003 r firma odebrała z terenu Radomska 30 Mg odpadów farb i
lakierów - 08 01 12), „JUKO” w Piotrkowie Trybunalskim, Zakład Usług Komunalnych
„HAK” s.c. w Piotrkowie Trybunalskim.
Gospodarkę tymi odpadami charakteryzuje wysoki wskaźnik unieszkodliwiania - blisko 94%
zużytych farb, lakierów, klejów jest unieszkodliwiane, a jedynie 3% podlega składowaniu na
składowiskach odpadów przemysłowych i niebezpiecznych. W przeciwieństwie do tendencji
charakterystycznych dla innych grup odpadów, omówionych powyżej należy oczekiwać, że w
ciągu najbliższych kilku lat nastąpi kilkuprocentowy wzrost ilości odpadów pochodzących ze
stosowania powłok ochronnych, farb i klejów. Uwaga ta dotyczy także odpadowych farb
drukarskich i odpadów z` procesów drukowania papieru.
Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii
organicznej.
W tej grupie odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania tworzyw sztucznych
oraz kauczuków stanowią główną część odpadów. Informacje, które posłużyły do tego
omówienia pochodzą z zakładów zlokalizowanych na terenie miasta: 1) AMCOR PET
PACKAGING Polska Sp. z o. o., ul. Krasickiego 63/71; 2) PPHU „OLEJNICZAK” Zakład
Pracy Chronionej, ul. Warszyca 18; 3) Wytwarzanie Opakowań Foliowych Handel
Tworzywami Sztucznymi Tomasz Koza, ul. Tuwima 8 oraz 4) z apteki - „Piastowska” s.c.
(grupa odpadów, pochodzących z obrotu i stosowania farmaceutyków). Strukturę gospodarki
odpadami tego sektora przedstawiono w tabeli 21.
Tabela 21. Ilość odpadów pochodzących z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów
przemysłu chemii organicznej w Radomsku (wg danych zebranych na podstawie decyzji
Starostwa Powiatowego z lat 2001-2003 i informacji z WIOŚ, 2002)
Kod odpadu
07 02 13
Nazwa odpadu
Odpady tworzyw sztucznych
Ilość
Odbiorca odpadów
[Mg]
15,0 odbierane będą przez firmę posiadającą odpowiednie
zezwolenie na odzysk
07 02 13
150 działalność Zakładu, nastawiona jest na recykling
materiałowy odpadów z tworzyw sztucznych
07 02 13
120 firma „WIBO” w Malinie 317 k/ Mielca
07 02 13
15 gromadzone przy hali wydziału Tapicerni, i odbierany
przez firmę posiadającą odpowiednie zezwolenie
300 Mg
obrotu i stosowania tworzyw
sztucznych oraz kauczuków i
włókien syntetycznych
07 05 13*
Odpady stałe zawierające
07 05 14
Odpady stałe inne niż
niebezpieczne
07 05 99
Inne niewymienione odpady
będą magazynowane w szczelnych pojemnikach na
terenie lokalu apteki i odbierane i utylizowane przez
0,0005 firmę LOBBE Częstochowa Sp. z o. o. (obecnie
Rethmann)
odbierane będą przez firmę posiadającą odpowiednie
0,003 zezwolenie
odbierane będą przez firmę posiadającą odpowiednie
0,002 zezwolenie
0,0055 Mg
obrotu i stosowania farmaceutyków
300,0055 Mg
Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i
stosowania produktów przemysłu chemii organicznej
31
Jedynie w przedsiębiorstwie „Wytwarzanie Opakowań Foliowych Handel Tworzywami
Sztucznymi Tomasz Koza”, ul. Tuwima 8, zastosowano recykling wytworzonych odpadów
tworzyw sztucznych. Fakt ten świadczy o niezbyt korzystnej strukturze w zakresie
gospodarowania i wykorzystania odpadów z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania
tworzyw sztucznych oraz kauczuków. Szczególny nacisk należy położyć na zmniejszenie
ilości odpadów kierowanych na składowiska przemysłowe, a zwiększyć o ile tylko jest to
możliwe, stopień odzysku i wykorzystania odpadów do celów przemysłowych.
Odpady z produkcji, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej.
Jedyna decyzja na wytwarzanie odpadów tego rodzaju w Radomsku, w ilości 1000 Mg,
została wydana dla przedsiębiorstwa METALURGIA S.A. Są to deklarowane przez firmę
odpadowe tlenki metali (06 03 16). Z informacji uzyskanych z WIOŚ z 2002 r wynika, że
wytworzonych odpadów z grupy 06 przez zakład METALURGIA S.A., było jedynie 180 Mg.
Producent deklaruje, że odpady te będą magazynowane czasowo w wydzielonym
składowisku, a następnie przekazywane odpowiednim odbiorcom jako półprodukt do
produkcji barwników. Powyższe dane wskazują, że skala produkcji i obrotu tego typu
związkami nieorganicznymi dla całego miasta nie jest wielka.
Ogólny kryzys sektora chemii nieorganicznej oraz następujące procesy modernizacyjne,
związane z lepszym wykorzystaniem surowców, mniejszym zużyciem energii i optymalizacją
produkcji, są przyczyną stopniowego zmniejszania się ilości odpadów pochodzących z
produkcji, obrotu i wykorzystania wyrobów przemysłu chemii nieorganicznej.
3.1.2.5. Odpady z kształtowania oraz mechanicznej obróbki powierzchni metali
Odpady tego typu powstają w trakcie mechanicznej obróbki elementów metalowych, na
przykład w trakcie cięcia, kucia, szlifowania oraz spawania wyrobów metalowych. W skład
tej grupy odpadów wchodzą także zużyte materiały szlifierskie, emulsje i oleje powstające w
trakcie powierzchniowej obróbki metali. Na podstawie wniosków firm produkcyjnych,
ogółem w latach 2001÷2003, w Radomsku wydano decyzje na wytworzenie około 302 Mg.
Ich wytwórcami na terenie miasta. są: 1) Fabryka Osi Napędowych, 2) Ball Packaging Europe
Sp. z o.o., 3) Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej, 4) Przedsiębiorstwo
Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o., 5) Ujęcie Wody „Miłaczki”. Ze względu na
rozproszony charakter źródeł wytwarzających odpady z powierzchniowej obróbki metali i
tworzyw sztucznych, bilans przeprowadzono głównie na podstawie decyzji wydanych przez
Starostwo Powiatowe (tabela 22).
Tabela 22 Ilość odpadów pochodzących z kształtowania oraz mechanicznej obróbki powierzchni
metali w Radomsku (wg danych zebranych na podstawie decyzji Starostwa Powiatowego i
informacji z WIOŚ, 2002)
Kod odpadu
12 01 01
12 01 01
12 01 01
12 01 01
12 01 03
12 01 05
12 01 05
Nazwa odpadu
Ilość
[Mg]
Odbiorca odpadów
przekazywane do punktu skupu, lub firmie posiadającej
0,2 stosowne pozwolenie
magazynowane czasowo w pojemnikach na terenie
Odpady z toczenia i piłowania
żelaza oraz jego stopów
0,2 zakładu i przekazywane PGK Radomsko
będą dostarczane do punktów skupu transportem PGK
przekazywane firmie posiadającej stosowne
zezwolenie.
wytwarzanie i odzyskiwanie tych odpadów odbywa się
20,0 na terenie tej samej firmy - WTÓRMEX .
0,02 lub
RAZEM odpadów o kodzie 12 01 01 0. 402 Mg + 20 Mg (na terenie tego samego zakładu
odzyskiwana ilość odpadów równa wytwarzanej - WTÓRMEX)
odpady z toczenia i piłowania
magazynowane czasowo w pojemnikach na terenie
0,02 Zakładu i przekazywane PGK Radomsko
metali nieżelaznych
przekazywane do punktu skupu, lub firmie posiadającej
odpady z toczenia i wygładzania
0,02 stosowne pozwolenie
tworzyw sztucznych.
0,01 lub przekazywane firmie posiadającej stosowne
zezwolenie.
RAZEM odpadów o kodzie 12 01 05 0,03 Mg
32
12 01 09*
12 01 09*
unieszkodliwianie przez firmę Lobbe w spalarni w
Odpadowe emulsje i roztwory z
obróbki metali niezawierające
chlorowców
260 Dąbrowie Górniczej
odbierane
12 01 09*
RAZEM odpadów o kodzie 12 01 09*
12 01 13
12 01 13
12 01 13
odpady spawalnicze
przez
firmę
posiadającą
odpowiednie
40 zezwolenie-Firma P.W. „RED-EKO” Gliwice
1
, odpady transportowane będą celem unieszkodliwienia
lub odzysku przez specjalistyczne firmy posiadające
0 zezwolenie
301 Mg
0,2 przekazywane do punktu skupu, lub firmie posiadającej
stosowne pozwolenie
0,005 magazynowane czasowo w pojemnikach na terenie
Zakładu i przekazywane PGK Radomsko
0,1 będą dostarczane do punktów skupu transportem PGK
lub przekazywane firmie posiadającej stosowne
zezwolenie.
0,1 przekazywane firmie posiadającej stosowne zezwolenie.
12 01 13
RAZEM odpadów o kodzie 12 01 13 0,405 Mg
12 01 21
12 01 21
odpady będą przekazywane do punktu skupu, lub firmie
0,05 posiadającej stosowne pozwolenie
zużyte materiały szlifierskie inne
niż wymienione w 12 01 20
przekazywane firmie posiadającej stosowne
zezwolenie.
0,02 lub
RAZEM odpadów o kodzie 12 01 21 0,07
12 01 99
inne niewymienione odpady
Odpady z kształtowania oraz fizycznej i
mechanicznej obróbki powierzchni metali i
tworzyw sztucznych
odbierane
przez
firmę
posiadającą
odpowiednie
2,0 zezwolenie.
301,907 Mg + 20 Mg (na terenie tego samego zakładu
odzyskiwana ilość odpadów równa wytwarzanej - WTÓRMEX)
Dane statystyki krajowej wskazują, że ponad 98% odpadów omawianej grupy wykorzystuje
się i ponownie zagospodarowuje do celów przemysłowych i innych, a tylko niewielką część
składuje (ok. 1%) lub unieszkodliwia (pozostały 1%). Odzyskuje się przede wszystkim ścinki,
skrawki i wióry metali, które wykorzystuje się jako złom w hutnictwie.
Polityka gospodarki odpadami z powierzchniowej obróbki metali i tworzyw sztucznych,
przedsiębiorstw z terenu miasta Radomska, polega na oddawaniu odpadów tej grupy do
punktów skupu. Osobny problem stwarzają zużyte oleje i emulsje z powierzchniowej obróbki
metali, gdyż praktycznie każdy rodzaj emulsji, powstający w trakcie procesów
powierzchniowej obróbki metali należy zaliczyć do odpadów niebezpiecznych. Wytwórcy
tych odpadów deklarują odbiór przez firmy, posiadające stosowne zezwolenie np. P.W.
„RED-EKO” Gliwice, Rethmann Recycling sp. z o. o. (w 2003 r firma odebrała 23,640 Mg,
odpadowych emulsji i roztworów z obróbki metali niezawierających chlorowców – 12 01 09*,
oraz 0,62 Mg odpadów o kodzie 12 01 99). Powyższe informacje pochodzą jedynie z pięciu
firm, a na terenie miasta jest wiele rozproszonych, małych i średnich zakładów
mechanicznych, w których także powstaje pewna ilość niezewidencjonowanych odpadów tej
grupy.
3.1.3. Osady ściekowe
W skład ogólnej masy osadów ściekowych powstających w związku z biologicznym
oczyszczaniem ścieków wchodzą:
•
Komunalne osady ściekowe- zgodnie z ustawą o odpadach, to osad pochodzący z
komór fermentacyjnych oczyszczalni ścieków i innych instalacji służących do
oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym do
składu ścieków komunalnych
•
Osady z oczyszczalni i podczyszczalni ścieków przemysłowych tj. pochodzących z
sektora gospodarczego.
Pojęcie „gospodarka osadowa w oczyszczalniach ścieków” obejmuje: przeróbkę oraz
racjonalny i bezpieczny sposób ponownego wprowadzenia osadów do środowiska przez
33
poddanie ich odzyskowi lub unieszkodliwianiu – co stanowi istotny element w technologii
oczyszczania ścieków.
Zagospodarowanie osadów ściekowych realizowane jest poprzez:
1. Składowanie,
2. Unieszkodliwianie:
- mokre utlenianie,
- spalanie z wykorzystaniem osadów do wytwarzania energii,
- fermentację metanową,
- kompostowanie,
3. Wykorzystanie przyrodnicze.
Dużym problemem dla oczyszczalni jest składowanie osadów ściekowych zawierających
związki chemiczne ze względu na możliwość wyczerpania się pojemności składowisk, jak i
zagrożenia dla wód podziemnych i powierzchniowych.
Tabela 23. Zagospodarowanie odpadów powstających w wyniku oczyszczania ścieków w
oczyszczalniach działających na terenie miasta Radomska w 2002 roku(Wg Starostwa
Powiatowego w Radomsku; WIOŚ w Łodzi, Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim.).
Oczyszczalnia
Przemysłowa
Oczyszczalnia
Ścieków
eksploatujący
Metalurgia S.A.
Oczyszczalnia
Ścieków
eksploatujący
Przedsiębiorstwo
Gospodarki
Komunalnej
i Mieszkaniowej
w Radomsku
Kod
odpadu
Ilość
(Mg/rok)
Zagospodarowanie odpadów
3,5
składowane na składowisku odpadów
innych niż niebezpieczne
i obojętnych w Jadwinówce.
szlamy zawierające substancje
niebezpieczne z innego niż
19 08 13
biologiczne oczyszczanie
ścieków przemysłowych
461,9
składowane na składowisku odpadów
niebezpiecznych „Metalurgia” S.A.
w Jadwinówce.
19 08 01 skratki
26,5
19 08 02
19 08 02
Rodzaj
odpadu
zawartość
piaskowników
zawartość
piaskowników
19 08 05 ustabilizowane osady ściekowe
291
składowane na składowisku
w Jadwinówce
6369
Na podstawie tabeli 23 głównym sposobem unieszkodliwiania osadów ściekowych,
pochodzących z oczyszczalni działających na terenie miasta jest ich składowanie.
Informacje uzyskane na podstawie wniosków kierowanych przez firmy do Starostwa
Powiatowego w Radomsku, dają możliwość podania przybliżonej ilości powstawania tego
rodzaju odpadów.
Na terenie miasta Radomsko, sektor odpadów ściekowych może wytwarzać wg szacunków za
lata 2001 - 2003 około 7800 Mg odpadów. Udział poszczególnych grup odpadów
przedstawiono w tabeli 24.
34
Tabela 24. Udział poszczególnych rodzajów i sposób zagospodarowania odpadów ściekowych (wg
danych zebranych na podstawie decyzji Starostwa Powiatowego wydanych w latach 2001
– 2003)
Kod odpadu
02 02 04
19 08 01
19 08 02
19 08 05
19 08 06*
19 08 10*
19 08 13*
19 08 14
Wytwórca odpadów
Nazwa odpadu
Odbiorca, najczęściej zgłaszany
Ilość
[Mg]
przez wytwórców odpadów
15,5 odbierane przez PGK Spółka z o. o.
Masarnia MAR-POL
ul. Krakowska 259
Przedsiębiorstwo
Gospodarki Komunalnej
Osady z zakładowych
oczyszczalni ścieków
Skratki
Zawartość
piaskowników
w Radomsku
26,5 wywożone na wysypisko odpadów
komunalnych
20 wywożone na składowisko odpadów przez
METALURGIA S.A
Ustabilizowane,
komunalne osady
ściekowe
Nasycone żywice
jonowymienne
Tłuszcze i mieszaniny
olejów z separacji
olej/woda inne niż
wymienione 19 08 09
firmę posiadającą odpowiednie zezwolenie
Przedsiębiorstwo
291
Przedsiębiorstwo
6369 Jadwinówka
wywożone na składowisko odpadów -
AWAS-SERWIS Sp. zo.o.
02-764 Warszawa
ul. Egejska 1/34
METALURGIA S.A
Continental Can
Polska Sp. z o.o.(obecnie
Ball Packaging Europe
Sp. z o.o.)
Razem odpady ściekowe
Zakład Utylizacji Odpadów
w Dąbrowie Górniczej
200 odbierane przez wyspecjalizowane firmy
odpady są transportowane bezpośrednio do
neutralizatorni firmy AWAS-SERWIS, gdzie
są poddawane obróbce mechanicznochemiczno- biologicznej, aż do całkowitego
unieszkodliwienia
600 magazynowane czasowo w przystosowanym
do
tego
budynku
technologicznym
oczyszczalni do uzyskania odpowiedniej
ilości, odbierane przez wyspecjalizowane
firmy
1,5
Sp. z o.o.
Szlamy zawierające
substancje
niebezpieczne z innego
niż biologiczne
oczyszczania ścieków
przemysłowych
Szlamy z innego niż
biologiczne
oczyszczania ścieków
przemysłowych inne niż
19 08 13
wywożone na składowisko odpadów
-Jadwinówka
270 odbierane przez wyspecjalizowane firmy:
Lobbe (obecnie Rethmann), Rolchem
7 793.5Mg
Natomiast wg danych udzielonych przez specjalistyczne firmy posiadające zezwolenia
Urzędu Miasta Radomska na prowadzenie działalności w zakresie zbierania i transportu
odpadów w 2003 roku z terenu miasta Radomska zebrano odpady o kodzie 19 w ilości
przedstawionej w tabeli 25.
Tabela 25. Odpady odebrane z terenu miasta Radomska w 2003roku.( na podstawie informacji
udzielonych przez firmy)
Nazwa firmy
Komunalnej Sp. z o.o.w Radomsku
ul. Stara Droga 85
Zakład Gospodarki Komunalnej Kodrąb
Kodrąb, ul. 22 lipca 7
Zenona Stępień Radomsko,
ul.Batalionów Chłopskich 159
RETHMANN RECYCLING Sp. z o.o.
Oddział w Częstochowie
Zakład Radomsko,
ul. Wyszyńskiego 142
kod
rodzaj
19 08 01 skratki
19 08 02 zawartość piaskowników
19 08 05 ustabilizowane
komunalne osady
ściekowe
ustabilizowane
19 08 05 komunalne osady
ściekowe
ustabilizowane
19 08 05 komunalne osady
ściekowe
szlamy z innego niż
biologicznego
19 08 14 oczyszczania ścieków
przemysłowych inne niż
Ilość
miejsce przekazania
odpadu
50,25Mg
207,06Mg składowane
4608,63Mg na składowisku
w Jadwinówce
507m3
621 m3
128Mg
Lobbe Dąbrowa
Górnicza Sp. z o.o.
Dąbrowa Górnicza
ul Koksownicza 16
Procesami odzysku w odniesieniu do osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków mogą być
bądź bezpośrednie wykorzystanie przyrodnicze lub rolnicze bądź też kompostowanie osadów
35
i ich późniejsze wykorzystanie przyrodnicze lub rolnicze. Procesami unieszkodliwiania w
odniesieniu do osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków może być spalanie z
wykorzystaniem osadów do wytwarzania energii bądź też mokre utlenianie. W chwili obecnej
większość osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków na terenie miasta składowana jest na
składowisku odpadów w Jadwinówce i tylko niewielka ich ilość poddawana jest procesom
odzysku - wykorzystaniu rolniczemu (bezpośrednio bądź po kompostowaniu). Wg PGK w
2003 roku zostało przeznaczone do odzysku 117,11Mg ustabilizowanych komunalnych
osadów ściekowych (kod 19 08 05).
Istotne jest, aby gospodarka osadami była skorelowana z polityką ochrony środowiska (w tym
gospodarki odpadami) prowadzoną przez odpowiednie władze, a metody przeróbki osadów
były podporządkowane końcowemu celowi, jakim jest możliwość właściwego i bezpiecznego
dla środowiska wykorzystania osadów. Znalezienie najlepszego sposobu zagospodarowania
osadów musi mieć odpowiedni priorytet przy opracowywaniu każdego planu zawierającego w
sobie propozycje zarządzania środowiskiem.
3.1.4. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych
i infrastruktury drogowej
Odpady tego typu powstają w trakcie prac budowlanych, remontowych, w drogownictwie, w
budownictwie przemysłowym i to zarówno w trakcie budowy jak i rozbiórki różnych
obiektów budowlanych.
Strumienie odpadów generowane w trakcie budowy, remontów i demontażu obiektów
budowlanych tworzą:
- Materiały i elementy budowlane o charakterze ceramicznym, takie jak beton,
cegły, tynki, płyty itp. a także podobne odpady z remontów i przebudowy dróg,
- Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych,
- Odpadowe asfalty, smoły, papa,
- Gleba i ziemia z wykopów i urobek z pogłębiania,
- Złom stalowy i metali kolorowych oraz stopów metali.
Ze względu na różnorodność typów i rodzajów omawianych odpadów oraz to, że powstają
one w wielu sektorach gospodarki (komunalnym, budowlanym, w przemyśle, w rolnictwie i
w wielu innych), istnieje znaczne rozproszenie źródeł wytwarzających te odpady i trudności
w prawidłowym zbilansowaniu poszczególnych strumieni odpadów. Podane w opracowaniu
dane, należy więc traktować jako szacunkowe.
Na podstawie wniosków firm, ogółem w latach 2001÷2003, na terenie miasta wytworzono
około 4 610 Mg odpadów budowlanych, w tym niebezpiecznych 3 728,5 Mg (3 000 Mg – to
odpady zawierające azbest, które szczegółowo są omawiane w rozdziale Azbest i wyroby
zawierające azbest) a ich głównymi wytwórcami byli m.in.:
•
P.P.H.U. „GRAMA” Piotr Grabowski - 2128 Mg, (są to odpady o następujących
kodach: 17 02 04*,17 03 01*,17 03 03*,17 04 09*,17 04 10*,17 06 01*,17 06 05*,17
09 03*)
•
Zakład Remontowo-Budowlany Stanisław Karolczak -1100 Mg, (są to odpady o
następujących kodach:17 01 06*17 06 01*17 06 05*)
•
Fabryka Osi Napędowych S.A. - 616 Mg (545 Mg wytworzonych w 2002r.odpadów o
kodzie 17 04 05 wg WIOŚ, podczas gdy decyzja zakłada wytworzenie 600Mg,
pozostałe odpady to o kodzie: 17 04 01, 17 04 07)
•
Fameg S.A - 500Mg (80.55 Mg wytworzonych w 2002r.odpadów o kodzie 17 04 07
wg WIOŚ)
•
Wytwarzanie Opakowań Foliowych Handel Tworzywami Sztucznymi T. Koza ul.
Tuwima 8 Radomsko – 100Mg tworzyw sztucznych (17 02 03), ponadto działalność
Zakładu nastawiona jest również na recykling materiałowy odpadów z tworzyw
sztucznych
•
Ujęcie Wody „Miłaczki” – 50Mg odpadów o kodzie 17 01 81
36
Strukturę i udział poszczególnych rodzajów odpadów w ogólnej produkcji odpadów grupy 17
przedstawiono w tabeli 26.
Tabela 26. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury
drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych) na terenie miasta
Radomsko (wg danych zebranych na podstawie decyzji Starostwa Powiatowego)
Kod
odpadu
Nazwa odpadu
Ilość
[Mg]
Odbiorca, najczęściej zgłaszany przez wytwórców odpadów
Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (np. beton, cegły, płyty, ceramika)
PGK w Radomsku
17 01 01 gruz betonowy
20
LOBBE Częstochowa Sp. z o. o. Oddział Radomsko
17 01 02 gruz ceglany
1
przekazane firmie posiadającej odpowiednie zezwolenie
odpady innych materiałów
17 01 03 ceramicznych i elementów
0,5 odpady odbierane są przez firmę posiadającą odpowiednie zezwolenie
wyposażenia
zmieszane lub wysegregowane
odpady z betonu, gruzu ceglanego,
składowiska podległe:
odpadowych materiałów
- PPHU „IZOPOL” w Trzemesznie,
ceramicznych i elementów
17 01 06*
600 - Lubelskiej Agencji Ochrony Środowiska w Lublinie
wyposażenia zawierające
- „TELMAKO”S.A. w Konopnicy
substancje niebezpieczne (eternit,
- PW „EKOPUR” w Zgierzu
płyty azbestowo-cementowe z
budynków)
Zmieszane odpady z betonu, gruzu
składowisko odpadów PGK w Radomsku
ceglanego, odpadowych materiałów
17 01 07 ceramicznych i elementów
0.5
wyposażenia inne niż wymienione w
17 01 06
Odpady z remontów i przebudowy
składowisko odpadów PGK w Radomsku
17 01 81
50
dróg
17 01 82 inne niewymienione odpady.
0,2 kompostowanie odpadów zielonych nadających się do kompostowania
Ogółem odpady kodu 17 01 672.2
Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych
17 02 01
Drewno
17 02 02
Szkło
17 02 03
Tworzywa sztuczne
Odpady drewna, szkła i tworzyw
sztucznych zawierające lub
17 02 04* zanieczyszczone substancjami
niebezpiecznymi (podkłady
kolejowe)
przekazywane firmie posiadającej odpowiednie zezwolenia:
PGK w Radomsku
2,8
LOBBE Częstochowa Sp. z o. o.
Oddział Radomsko
0,1 odpady odbierane są przez firmę posiadającą odpowiednie zezwolenie
- odpady przekazywane firmie posiadającej odpowiednie zezwolenie
- PPH „STYROPOL” sp. z o. o. Biskupiec, Kolonia III/5
102,5 działalność zakładu Wytwarzanie Opakowań Foliowych Handel
Tworzywami Sztucznymi ul. Tuwima 8 w Radomsku nastawiona jest
na recykling materiałowy odpadów z tworzyw sztucznych
wywożone na bieżąco przez firmę posiadającą odpowiednie
zezwolenie do miejsca ich odzysku względnie unieszkodliwienia
100
Ogółem odpady kodu 17 02 205.4
Odpady asfaltów, smół i produktów smołowych
17 03 01*
Odpady asfaltów, smół i produktów
smołowych
17 03 03* Smoła i produkty smołowe
10
odpady przekazywane firmie posiadającej odpowiednie zezwolenie
2
Ogółem odpady kodu 17 03
12
Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali
17 04 01
17 04 02
17 04 04
17 04 05
17 04 07
Aluminium
Cynk
Żelazo i stal
Mieszaniny metali
Odpady metali zanieczyszczone
17 04 09*
substancjami niebezpiecznymi
Kable zawierające ropę naftową,
17 04 10* smołę i inne substancje
niebezpieczne
17 04 11 Kable inne niż wymienione
6,1
5,1
10
572
104,05
10,2
punktu skupu surowców wtórnych : WTÓRMEX s.j. w Radomsku
punktu skupu surowców wtórnych
przekazywany do miejsca odzysku
1,3
0,2
37
w 17 04 10*
Ogółem odpady kodu 17 04 708,95
Materiały izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne zawierające azbest
17 06 01*
Odpady materiałów izolacyjnych
zawierające azbest
1500
17 06 05*
Materiały konstrukcyjne
zawierające azbest.
1500
składowiska podległe:
- PPHU „IZOPOL” w Trzemesznie,
- Lubelskiej Agencji Ochrony Środowiska w Lublinie
- „TELMAKO”S.A. w Konopnicy
- PW „EKOPUR” w Zgierzu
Ogółem odpady kodu 17 06 3000
Inne odpady z budowy, remontów i demontażu
inne odpady z budowy, remontów i
demontażu (w tym odpady
17 09 03*
zmieszane) zawierające substancje
niebezpieczne
zmieszane odpady z budowy,
remontów i demontażu inne niż
17 09 04
wymienione w 17 09 01, 17 09 02 i
17 09 03
Ogółem odpady kodu 17 09
Ogółem odpady kodu 17
w tym niebezpiecznych
5
3
przewożone przez firmę posiadającą odpowiednie zezwolenie do
miejsca ich unieszkodliwienia
wywożone transportem Bazy Transportowej PGK na składowisko
odpadów PGK w Jadwinówce
8
4606,55
3728,5
Z wydanych decyzji przez Starostwo Powiatowe wynika, że 81% wytworzonych odpadów,
materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (np. beton, cegły, płyty,
ceramika) zawiera substancje niebezpieczne - główny wpływ ma ilość materiałów
izolacyjnych oraz materiałów konstrukcyjnych zawierających azbest - i unieszkodliwianie ich
polega na przekazaniu na składowiska podległe następującym firmom:
- PW EKOPUR składowisko EKO-BORUTA w Zgierzu (składowane 500 Mg),
- Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Handlowo-Usługowemu „IZOPOL” w Trzemesznie,
- Lubelskiej Agencji Ochrony Środowiska w Lublinie
- TELMAKO S.A. w Konopnicy.
Pozostały gruz budowlany i ceglany jest zagospodarowywany głównie jako kruszywo do
budowy dróg i w budownictwie, lub odbierany przez firmy posiadające odpowiednie
zezwolenie do gospodarowania odpadami (np. Rethmann Częstochowa Sp. z o. o., PGK w
Radomsku). W roku 2003, przekazano na składowisko Jadwinówka w sumie 134,69 Mg
odpadów o kodach: 17 01 07, 17 01 80, 17 03 80.
Unieszkodliwianie odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych należy traktować jako
priorytet i podjąć działania, które zwiększyłyby stopień ponownego wykorzystania
(recyklingu) tych odpadów. Uruchomienie programu budowy autostrad stworzy w tym
zakresie nowe możliwości, jednak warunkiem powodzenia tej strategii jest stworzenie
odpowiednich warunków techniczno-organizacyjnych i ekonomicznych, które spowodują, że
nawet drobni wytwórcy odpadów budowlanych byliby zainteresowani przekazywaniem ich
na te cele. Wymaga to opracowania i wdrożenia do praktyki spójnego i efektywnego systemu
zbiórki odpadów budowlanych, który w chwili obecnej praktycznie nie istnieje i trzeba go
budować od podstaw. Znaczna część odpadów budowlanych takich jak gruz, odpadowy beton
itp. jest w związku z tym składowana na składowiskach komunalnych i na wydzielonych
składowiskach gruzu budowlanego. Ten sposób końcowego unieszkodliwiania tych odpadów
nie powoduje niekorzystnych zmian w środowisku naturalnym i nie powoduje pogorszenia
jego stanu, ale nie może być zalecanym sposobem rozwiązania tego problemu.
Najlepiej rozwiązane są problemy odzysku i zagospodarowania złomu metali kolorowych i
stali oraz żeliwa. Odpady te gromadzone są na bazie systemu punktów skupu surowców
wtórnych (m.in. punkty skupu złomu firmy „WTÓRMEX) i przerabiane w hutnictwie żelaza i
w hutnictwie metali kolorowych. System ten działa od dłuższego czasu w Polsce i okazał się
ważnym i skutecznym elementem systemu przeróbki odpadów i surowców wtórnych.
Odpady z drewna, tworzyw sztucznych i szkła również posiadają odpowiednią bazę
przetwórczą. Szkło i stłuczka szklana zagospodarowywana jest w hutach szkła jako
38
pełnowartościowy surowiec, pod warunkiem, że surowiec ten nie jest zanieczyszczony farbą,
kitem lub innymi składnikami organicznymi.
Również odpady drewna budowlanego są zagospodarowywane w sposób odpowiedni zwykle wykorzystywane jest ono do produkcji płyt wiórowych lub do celów energetycznych.
W przypadku odpadów z tworzyw sztucznych możliwy jest recykling części tych odpadów,
pod warunkiem ich odpowiedniego posortowania – ma to miejsce m.in. w firmie
„Wytwarzanie Opakowań Foliowych Handel Tworzywami Sztucznymi” w Radomsku.
Działalność zakładu jest nastawiona na recykling materiałowy odpadów z tworzyw
sztucznych. Należy podkreślić, że w tym obszarze występują największe trudności i
zaniedbania. Wyjściem z tej sytuacji byłby przynajmniej recykling energetyczny odpadów z
tworzyw sztucznych, co wymagałoby wybudowania spalarni.
Wysoki wskaźnik odzysku i zagospodarowania odpadów z grupy 17 może sugerować, że w
wielu przypadkach gospodarka tymi odpadami jest prowadzona w sposób prawidłowy. Na
ogół jest to prawda, ale tylko w odniesieniu do odpadów objętych ewidencją i monitoringiem.
Należy przypuszczać, że pewien odsetek odpadów powstających w trakcie budowy i
remontów obiektów budowlanych nie jest jednak wykazywany w oficjalnych
sprawozdaniach. Uwaga ta odnosi się przede wszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw
remontowo-budowlanych świadczących usługi dla ludności. Strumień odpadów powstających
w tym sektorze trudno jest oszacować, jednak można przyjąć, że wynosi on około 10% ilości
objętej statystyką.
3.1.5. Odpady medyczne i weterynaryjne
Zadaniem służb ochrony zdrowia jest redukcja problemów zdrowotnych i zapobieganie
ewentualnym czynnikom zagrażającym zdrowiu publicznemu. Nieuniknionym,
niepożądanym efektem powyższych działań jest powstawanie odpadów, których część jest
wyjątkowo niebezpieczna z uwagi na ryzyko przenoszenia chorób zakaźnych. Tym samym
istotne jest, aby w procesie unieszkodliwiania posługiwać się metodami spełniającymi
kryteria wysokiej jakości i bezpieczeństwa stosowania. Technologie te winny być nie tylko
nowoczesne, ale również dostosowane do uwarunkowań lokalnych.
Problem odpadów medycznych wydaje się być w Polsce mało zauważalny, choć z całą
pewnością jest on bardzo istotny. W dostępnych źródłach literaturowych brak wiarygodnych
danych dotyczących rzeczywistej ilości odpadów medycznych i weterynaryjnych
powstających co roku w Polsce. Szacuje się ją na ponad 30 tys. Mg rocznie. Krajowy plan
gospodarki odpadami podaje tu ilość około 25 tys. Mg/rok, co jest z całą pewnością
wielkością zaniżoną.
Z toksykologicznego punktu widzenia odpady medyczne mogą być niebezpieczne dla
zdrowia i życia człowieka głównie ze względu na zawartość w nich chorobotwórczych
drobnoustrojów: bakterii, prątków, wirusów, grzybów i pasożytów. Innym problemem jest
występowanie w odpadach medycznych substancji chemicznych używanych w lecznictwie,
mogących być przyczyną zachwiania równowagi w ekosystemie. Niekorzystny wpływ
przejawiają też wyjałowione pozostałości tkanki organicznej, które podczas dekarboksylacji
bakteryjnej odpowiednich aminokwasów mogą powodować powstawanie alifatycznych
diamin - putrescyny i kadaweryny - nazywanych jadem trupim. Stąd można przyjąć, że
odpady medyczne stanowią istotne zagrożenia dla ludzi i środowiska i w związku z tym
problem ich bezpiecznego unieszkodliwiania jest bardzo istotny.
Skład morfologiczny odpadów medycznych jest bardzo zróżnicowany. Średnio, ilościowy
skład tych odpadów kształtuje się następująco:
• Papiery i karton około 20 %
• Materiały opatrunkowe (bandaże i wata) około 40 %
• Odpady z tworzyw sztucznych około 20%
• Szczątki ludzkie około 10%
• Pozostałe odpady około 10 %.
39
Wyżej podane proporcje przyjmować należy jako orientacyjne. W przypadkach zakładów
specjalistycznych, proporcje te mogą wykazywać znaczne niekiedy odchylenia. Dla przykładu
na oddziałach urazowych zwiększony jest udział odpadów pooperacyjnych, zawierający
większą niż przeciętna ilość szczątków anatomicznych, zakrwawionych, a więc wilgotnych
środków opatrunkowych itp., w przeciwieństwie np. do okulistyki czy epidemiologii, gdzie
dla odmiany zużywa się znaczne ilości zastrzyków, szkła, pojemników itp., a materiały
opatrunkowe są za to z reguły suche.
O własnoścwościach fizykochemicznych odpadów medycznych głównie decyduje ich
całkowity skład elementarny. Natomiast bardzo ważne z punktu widzenia termicznego
przekształcania odpadów medycznych są ich właściwości paliwowe. Decyduje o nich skład
morfologiczny odpadów, a dokładniej ich skład elementarny, a jest on bardzo zróżnicowany.
Przy organizacji selekcji odpadów pod kątem ich dalszego przemysłowego wykorzystania
należy brać pod uwagę, że przepisy obowiązującej ustawy o odpadach zakazują poddawania
odzyskowi określone rodzaje odpadów medycznych i weterynaryjnych.
Segregacja i selekcja odpadów medycznych i weterynaryjnych, prowadzona w miejscu ich
powstawania, a więc na oddziale szpitalnym, w przychodni, poradni, lecznicy czy prywatnym
gabinecie lekarskim lub weterynaryjnym ma na celu takie pogrupowanie odpadów, które
pozwala na:
• Wyodrębnienie odpadów, które winny być wykorzystane w celach przemysłowych,
• Wyodrębnienie, zbieranie i gromadzenie odpadów, które posiadają cechy odpadów
komunalnopodobnych,
• Wyodrębnienie, zbieranie i gromadzenie odpadów niebezpiecznych.
Taka organizacja zdecydowanie zmniejsza masę odpadową, którą należy wywieźć na
składowisko odpadów komunalnych oraz skutecznie ogranicza ilość odpadów, które winny
być poddane kosztownemu unieszkodliwieniu metodami stosowanymi dla odpadów
niebezpiecznych.
Odpady medyczne i weterynaryjne na terenie miasta Radomska generowane są przez:
prywatne gabinety lekarskie i stomatologiczne, niepubliczne lecznice medyczne i
weterynaryjne, apteki, laboratoria analityczne oraz szpital. Ich ilość jest trudna do
oszacowania, ponieważ jest ściśle uzależniona od zakresu świadczonych usług zdrowotnych.
Zgodnie z danymi WIOŚ w 2001r w Radomsku wytworzono 28,330 Mg odpadów
medycznych i weterynaryjnych. Z przeglądu udostępnionych decyzji z lat 2001 – 2003,
wydanych przez Starostwo Powiatowe wynika, że zakładana ilość powstających odpadów
medycznych w Radomsku może wynosić ponad 54 Mg. Strukturę gospodarki odpadami tego
sektora przedstawiono w tabeli 27.
Tabela 27. Ilość odpadów medycznych i weterynaryjnych w Radomsku (wg danych zebranych na
podstawie decyzji Starostwa Powiatowego z lat 2001-2003 i informacji z WIOŚ, 2002)
Kod
odpadu
18 01 01
Nazwa odpadu
Ilość
[Mg]
Narzędzia zabiegowe i ich resztki (z wyłączeniem
0, 042
18 01 03)
Części ciała i organy oraz pojemniki na krew i
18 01 02* konserwanty służące do jej przechowywania (z
wyłączeniem 18 01 03
0, 413
Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje
chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy
zdolne do przeniesienia materiału genetycznego,
18 01 03* o których wiadomo lub, co do których istnieją
53, 769
wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują
choroby u ludzi i zwierząt z wyłączeniem 18 01
80 i 18 01 82
Odbiorca, najczęściej zgłaszany przez
wytwórców odpadów
przewożone do Szpitala Powiatowego
w Radomsku do unieszkodliwiania; wyrzucane
do pojemników firmy Rethmann Sp. z o. o.
Częstochowa
w Radomsku do unieszkodliwiania; ECO –
ABC Sp. z o.o. Bełchatów, Rethmann Sp. z o.
o. Częstochowa
w Radomsku do unieszkodliwiania;
ECO – ABC Sp. z o.o. Bełchatów,
Rethmann Sp. z o. o. Częstochowa - Zakład
Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. Dąbrowa
Górnicza,
40
18 01 04
Inne odpady niż wymienione w 18 01 03
Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne,
0, 0225
18 01 06* zawierające substancje niebezpieczne
0,4655
18 01 08* Leki cytotoksyczne i cytostatyczne
0, 001
odpady odbierane są przez firmę posiadającą
odpowiednie zezwolenie
Rethmann Sp. z o. o. Częstochowa, Pogotowie
Sanitarno-Epidemiologiczne „NOWISTA”
Bielsko-Biała,
Pogotowie Sanitarno-Epidemiologiczne
„NOWISTA” Bielsko-Biała,
18 01 07
Chemikalia w tym odczynniki chemiczne inne niż
0, 0005
niebezpieczne
Rethmann Sp. z o. o. Częstochowa
18 01 09
Leki inne niż wymienione w 18 01 08
0,0318
Rethmann Sp. z o. o. Częstochowa
18 01 10* Odpady amalgamatu dentystycznego
0,0085
w Radomsku do unieszkodliwiania;
Odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej
54,7538 Mg
Odpady medyczne i weterynaryjne
54,7538Mg
Dane zawarte w tabeli 27 pochodzą z pozwoleń wydanych dla w sumie 21 placówek: 11
gabinetów stomatologicznych, 3 Niepublicznych Zakładów Opieki Medycznej, 2
laboratoriów analitycznych, 2 aptek, 1 składnicy farmaceutycznej i 1 gabinetu ortopedy, oraz
szpitala. Są to dane niepełne, ponieważ z informacji uzyskanych z Urzędu Miasta wynika, że
zarejestrowanych małych podmiotów, świadczących usługi zdrowotne jest co najmniej 145, a
nie 20. Wobec braku rzeczywistych danych na temat ilości odpadów z tych jednostek przyjęto
wielkości wyliczone na podstawie teoretycznych wskaźników. Według danych literaturowych
wskaźnik ilości powstających odpadów waha się od 0,02 do 1,2. Wartość wskaźnika ilości
odpadów powstających w prywatnych gabinetach lekarskich i weterynaryjnych (wg
Wandrasza∗) przedstawiono w tabeli 28.
Tabela 28. Wskaźnik ilości odpadów powstających w gabinetach lekarskich i weterynaryjnych.
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Gabinety
Chirurg
Ginekolog
Internista
Laboratorium analityczne
Laryngolog
Okulista
Ortopeda
Pediatra
Protetyk
Radiolog
Rehabilitant
Stomatolog
Urolog
Weterynarz
Razem
(kg/dobę)
0,1831
0,4200
0,0250
0,0984
0,0830
0,0340
0,1469
0,0600
1,1200
0,0380
0,0220
0,5701
0,3690
0,7980
Zestawienie zarejestrowanych, prywatnych gabinetów na terenie miasta Radomska i
szacunkowa ilość powstających w nich odpadów (uwzględniając powyższe wskaźniki i około
150 dni pracy w roku) przedstawia tabela 29.
*
Wandrasz J. W. - Gospodarka odpadami medycznymi. PZITS, Poznań 2001
41
Tabela 29. Ilość odpadów powstających w gabinetach lekarskich i weterynaryjnych zarejestrowanych
na terenie miasta Radomska (wg danych z Urzędu Miasta)
L.p.
Gabinety
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Chirurg
Ginekolog
Internista
Laboratorium analityczne
Laryngolog
Okulista
Ortopeda
Pediatra
Protetyk
Rehabilitant
Stomatolog
Urolog
Weterynarz
Świadczenia zdrowotne (usługi medyczne)
Razem
Ilość gabinetów
na terenie miasta
5
2
46
2
1
5
1
3
15
17
25
1
14
8
145
Szacunkowa ilość
odpadów
(Mg/rocznie)
0,137
0,125
0,172
0,029
0,012
0,0255
0,022
0,027
2,52
0,56
2,137
0,055
1,676
x
7, 361
Na terenie Radomska funkcjonuje Szpital Powiatowy, przy ul. Prymasa Wyszyńskiego 14. W
szpitalu tym znajduje się 9 oddziałów (303 łóżka): oddział Anestezjologii i Intensywnej
Terapii – 4 łóżka, oddział Chirurgii – 55 łóżek, oddział Dziecięcy - 30 łóżek, oddział
Ginekologiczno - Położniczy – 55 łóżek, oddział Kardiologii – 28 łóżek, oddział
Noworodków – 40 łóżek, oddział Otolaryngologii – 15 łóżek, oddział Reumatologii – 20
łóżek, oddział Chorób Wewnętrznych – 56 łóżek. Kilka oddziałów ze szpitala ma charakter
ogólny, ale są również oddziały udzielające świadczenia z zakresu opieki długoterminowej.
Łóżka tzw. „ostre” to ponad 110, łóżka o charakterze tzw. „przewlekłym” to około 190.
Zgodnie z informacjami nadesłanymi przez szpital w latach 2002 i 2003 średnio wytworzono
536 Mg odpadów w tym: ok. 21 Mg to odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki
medycznej, 1,23 Mg odpady niebezpieczne, ale nie ściśle medyczne (odczynniki
fotograficzne, lampy fluorescencyjne) i ok. 513 Mg to uwodnione odpady ciekłe zawierające
substancje niebezpieczne. Ilość i strukturę tych odpadów przedstawia tabela 30.
Tabela 30. Ilość odpadów szpitalnych w Radomsku (wg danych uzyskanych ze Szpitala Powiatowego
za lata 2002 i 2003)
Kod
odpadu
18 01 02*
18 01 03*
16 10 01*
20 01 17*
20 01 21*
Ilość wytworzonych odpadów
[Mg]
2002r
2003r
Nazwa odpadu
Części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty
służące do jej przechowywania (z wyłączeniem 18 01 03
Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje
chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do
przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo
lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia,
że wywołują choroby u ludzi i zwierząt z wyłączeniem 18 01
80 i 18 01 82
Odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej
Uwodnione odpady ciekłe zawierające substancje
niebezpieczne
Odczynniki fotograficzne
Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
Razem
Wszystkie odpady niebezpieczne pochodzące ze szpitala
0,406
0,3213
23,4395
17,6595
23.8455
17,9808
535,96
491,2
1,655
0,0557
0,6955
0,0454
561,5162
509,9217
42
W Radomsku działa także: Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy przy ul. Komuny Paryskiej 5
(30 łóżek). Ponieważ brak konkretnych danych na temat wytworzonych odpadów w tej
placówce, przyjęto dane szacunkowe. Na podstawie ankiety WHO dla jednostek służby
zdrowia w Polsce w 2001r, można przyjąć następujące wskaźniki ilości odpadów szpitalnych:
•
Odpady szpitalne ogółem - 1,785 kg/ł/dobę, w tym między innymi: odpady
zainfekowane - 0,4105 kg/ł/dobę i pozostałe odpady szpitalne - 0,485 kg/ł/dobę (dane
dla województwa łódzkiego)
Uwzględniając powyższe informacje można oszacować ogólną ilość odpadów szpitalnych,
mogących powstać w Zakładzie Pielęgnacyjno – Opiekuńczym w Radomsku na: 21 Mg/rok =
30 łóżek x 365 dni x 1, 875 kg/ł/ doba. W tym odpadów zainfekowanych może powstać około: 4,5
Mg/rok = 30 łóżek x 365 dni x 0,4105 kg/ł/ doba. Ogólna liczba łóżek we wszystkich specjalnościach
w publicznych jednostkach z terenu Radomska wynosi 330. Przybliżona ilość odpadów
szpitalnych, mogących powstać na terenie miasta to około 550 Mg rocznie w tym
zainfekowanych może powstać około 25 Mg. Oczywiście są to dane bardzo przybliżone i
zawyżone, ponieważ faktyczny poziom odpadów zależny jest np. od procentu wykorzystania
ilości łóżek i zakresu udzielanych świadczeń specjalistycznych w danych placówkach.
Odpady medyczne i weterynaryjne są specyficzną grupą odpadów wysokiego ryzyka
epidemiologicznego i toksykologicznego, stąd recykling tych odpadów na mocy ustawy o
odpadach oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia jest zabroniony.
Ustawa o odpadach oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie dopuszczalnych
sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych nakłada
obowiązek unieszkodliwiania, a także określa wymogi dotyczące gromadzenia,
przechowywania i metod unieszkodliwiania odpadów o kodach 18 01 i 18 02. Sposoby
unieszkodliwiania odpadów powstających w działalności służb medycznych i
weterynaryjnych sprowadzają się w szczególności do zabicia życia biologicznego, czyli
zniszczenia drobnoustrojów (bakterii, prątków, wirusów, grzybów, pasożytów, form
przetrwalnikowych i zarodników) za pomocą między innymi spalania. Odpady niebezpieczne
pochodzenia medycznego i weterynaryjnego podlegają obowiązkowi unieszkodliwiania w
procesach termicznych. Wybór spalania jako metody jest radykalnym sposobem niszczenia
materiału skażonego i potencjalnie skażonego. Wydaje się, że jako regułę powinno się
przyjąć, że wszelkie odpady medyczne i weterynaryjne, które miały potencjalną możliwość
kontaktu z płynami ustrojowymi chorego są potencjalnie zakażone i jako takie powinny być
unieszkodliwiane metodą termicznego przekształcania. Generalnie spalaniu winno się
poddawać te odpady medyczne i weterynaryjne, które ze względu na zagrożenie życia i
zdrowia ludzkiego zostały sklasyfikowane jako niebezpieczne oraz te odpady z grupy innych
niż niebezpieczne, co do których istnieje uzasadniona obawa, że mogą stać się przyczyną
infekcji. Najczęściej prowadzący, instalacje termicznego przekształcania odpadów
medycznych i weterynaryjnych gotowi są przyjąć do unieszkodliwienia, odpady z placówek
służby zdrowia pod warunkiem dostarczenia ich na teren spalarni w umówiony sposób. Np.
firma Rethmann Recycling sp. z o. o. odbiera i przekazuje spalarni Lobbe - Dąbrowa
Górnicza, z terenu miasta Radomska 0,307 Mg odpadów o kodzie 18 01 03* i 0,036 Mg
odpadów 18 01 02*.
W tabeli 31 zamieszczono ilość i wykaz firm z terenu Radomska wytwarzających odpady z
grupy 18, które były przekazywane do spalarni odpadów medycznych ECO-ABC Sp. z o.o. w
Bełchatowie w ciągu ostatnich 3 lat.
43
Tabela 31. Wykaz firm, od których odbierane były odpady medyczne przez firmę ECO-ABC Sp. z o.o.;
97-400 Bełchatów ul Przemysłowa 7 wg danych Spółki ECO-ABC 2003, 2004)
L.p.
1.
Wytwórca odpadów
Szpital Powiatowy
w Radomsku
2. Indywidualna Praktyka
Pielęgniarki Rodzinnej
„Calista”
3. NZNZ Specjalistyczna
Przychodnia Stomatologiczna
„HAPPY DENT”
4. Gabinet Stomatologiczny
Paweł Nowak
5. Gabinet Stomatologiczny
Jarosław Snopkowski
6. Specjalistyczne Centrum
Stomatologii TMK NZOZ
Nr 321
Siedziba
Ilość odpadów (Mg)
Kody
2001 r
2002 r
2003r
23,464
21,384
0,087
1,78923
18 01 02
18 01 03
18 01 09
Radomsko,
ul. Warszyca 2
x
0,002
x
18 01 03
Radomsko,
ul. Krakowska 34
x
0,005
x
18 01 03
x
0,039
x
18 01 03
0
x
0,25623
18 01 03
Radomsko,
ul. Wyszyńskiego 14
Radomsko,
ul. Krakowska 5
Radomsko,
ul. Krakowska 5 A
Łodzi ul. Tuwima 61,
filia w Radomsku, ul.
Wyszyńskiego 14.
x
Z analizy przedstawionej powyżej wynika, że system odbioru odpadów medycznych od
niepublicznych ZOZ-ów, prywatnych lecznic lub gabinetów lekarskich na terenie Radomska
jest bardzo słabo rozwinięty, między innymi na skutek niewiedzy prowadzących działalność
w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych o obowiązkach wynikających z prawa ochrony
środowiska i ustawy o odpadach. O takiej sytuacji w Radomsku, świadczy chociażby fakt, że
w Urzędzie Miasta jest zarejestrowanych 145 prywatnych gabinetów lekarskich, laboratoriów
analitycznych itp., natomiast w ostatnich latach wydano tylko ok. 20 decyzji, dotyczących
gospodarki odpadami medycznymi (w tym niebezpiecznymi – tab. 27) tego typu placówkom.
Z informacji przedstawionych w tabeli 27 wynika, że bardzo często deklarowanym odbiorcą
odpadów medycznych na terenie Radomska jest Szpital Powiatowy, z którego w/w odpady
przekazywane są do profesjonalnych spalarni. Taki sposób mógłby być próbą
uporządkowania systemu zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych z
rozdrobnionych placówek z obszaru Radomska. Jednakże z informacji uzyskanych ze szpitala
wynika, że w ubiegłym roku placówka ta była odbiorcą tylko ok. 0,05 Mg odpadów spoza
swojego terenu. Bardzo znikoma część odpadów medycznych jest również przekazywana
indywidualnie do profesjonalnych spalarni (np. EKO-ABC część z 0,256 Mg i Rethmann –
Lobbe Dąbrowa Górnicza 0,343 Mg). Należy pamiętać, że w jednostkach niepublicznej służy
zdrowia miasta, potencjalnie może powstać ok. 7 Mg odpadów medycznych (tabela 29), czyli
duża część jest niestety poza ewidencją.
3.1.6.
Wraki samochodowe, opony
Rozwój motoryzacji powoduje niekorzystne skutki środowiskowe. Jednym z poważniejszych
problemów jest w tym zakresie zagadnienie unieszkodliwiania i zagospodarowania wraków
samochodowych i zużytych opon samochodowych.
Bardzo trudno jest w chwili obecnej oszacować liczbę samochodów złomowanych każdego
roku. Opierając się jednak na danych zawartych w decyzjach wydanych przez Starostwo
Powiatowe w Radomsku i WIOŚ można oszacować, że złomowanych na terenie miasta
Radomska jest obecnie około 1880 Mg pojazdów wycofanych z eksploatacji (m.in. w
Przedsiębiorstwie Wielobranżowym WTÓRMEX).
23
Przesłane informacje z EKO-ABC dotyczą okresu listopad – grudzień 2003r
44
Na podstawie wniosków firm działających na terenie miasta Radomska, ogółem w latach
2001÷2003, wydano decyzję na wytworzenie około 5050 Mg zużytych lub nie nadających się
do użytkowania pojazdów, odpadów z demontażu, przeglądu i konserwacji pojazdów w tym
około 29 Mg zużytych opon, których najwięcej wytwarzają:
•
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe WTÓRMEX - 20 Mg
•
Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej – 4,2 Mg (2,67Mgwytworzonych w 2002r.wg WIOŚ)
•
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej - 3 Mg (1,94Mg - wytworzonych w
2002r.wg WIOŚ)
•
Przedsiębiorstwo-Handlowo-Usługowe „BARDA” Zakład Pracy Chronionej - 2 Mg
•
„MARDO” Marcin Domińczyk Spedycja – Transport – 1,5 Mg
Starostwo Powiatowe wydało następującym firmom działającym na terenie miasta Radomska
decyzje na wytwarzanie bądź prowadzenie działalności w zakresie zbierania zużytych lub
nienadających się do użytkowania pojazdów:
•
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe WTÓRMEX – 1854,3 Mg
•
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o w Radomsku – 10Mg
•
Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowe w Radomsku – 6Mg (11,2
Mg - ilość odpadów wytworzona w 2002r.- na podstawie danych WIOŚ)
Również w zakresie pozwoleń na wytwarzanie odpadów z grupy 16 01 17 (metale żelazne) i
16 01 18 (metale nieżelazne) Przedsiębiorstwo Wielobranżowe WTÓRMEX pełni wiodącą
rolę:
metale żelazne
•
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe WTÓRMEX - 3000 Mg – firma posiada również
pozwolenie na prowadzenie odzysku
•
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o w Radomsku – 15 Mg (19 Mgilość odpadów wytworzona w 2002r.- na podstawie WIOŚ)
•
Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej w Radomsku – 6 Mg
•
Ball Packaging Europe – 1Mg
metale nieżelazne
•
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe WTÓRMEX - 100 Mg
•
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o. w Radomsku – 3 Mg
Natomiast głównymi producentami pozostałych odpadów są m.in.:
•
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe WTÓRMEX – tworzywa sztuczne - 20 Mg
szkło – 5Mg
•
Wytwarzanie Opakowań Foliowych Handel Tworzywami Sztucznymi T.Koza - 100
Mg tworzyw sztucznych (działalność Zakładu nastawiona jest również jest na
recykling materiałowy odpadów z tworzyw sztucznych).
Procentowy udział odpadów niebezpiecznych wynosił około 0,1%.
Strukturę i udział poszczególnych rodzajów odpadów w ogólnej produkcji odpadów grupy 16
01 przedstawiono w tabeli 32.
Tabela 32. Zużyte lub nie nadające się do użytkowania pojazdy (włączając maszyny pozadrogowe),
odpady z demontażu, przeglądu i konserwacji pojazdów (z wyłączeniem grup 13 i 14 oraz
podgrup 16 06 i 16 08) - (wg danych zebranych na podstawie decyzji Starostwa
Powiatowego i informacji z WIOŚ, 2002)
Kod
odpadu
Nazwa odpadu
16 01 03 zużyte opony
Ilość [Mg]
Odbiorca odpadów
28,973
gromadzone w pojemnikach na terenie magazynu zbiorczego, są
przekazywane częściowo do ponownego bieżnikowania, pozostała
część przekazywana jest do utylizacji specjalistycznej firmie
posiadającej specjalne zezwolenie na prowadzenie działalności w
zakresie zbierania lub/i transportu odpadów (Dz. U. nr 188 poz. 1575
z 2002r):
- Fabryka Bieżnikowania Opon S.A. , Wolbrom
- COLMEC Sp. z o. o. 83-121 Rudno, gm. Peplin, ul. Przemysłowa 5
- Usługi Wulkanizacyjne Eugeniusz Gaik w Radomsku ul.
45
Jagiellońska 59;
- Handel detaliczny i Hurtowy Artykułami Przemysłowymi Tomasz
Ciapiński w Radomsku ul. Piłsudskiego 25
zużyte lub nienadające się
do użytkowania pojazdy,
16 01 06 niezawierające cieczy i
innych niebezpiecznych
elementów
16 01 07* filtry olejowe
16 01 12
okładziny hamulcowe inne
niż wymienione w 16 01 11
16 01 13* płyny hamulcowe
16 01 17 metale żelazne
16 01 18 metale nieżelazne
16 01 19 tworzywa sztuczne
16 01 20 szkło
Razem odpadów o kodzie 16 01
1875,5
przekazane będą firmie posiadającej stosowne pozwolenie - Firma
Kotlarek w Dobiecku Szlacheckim
przekazywane, odbiorcom posiadającym stosowne zezwolenie:
LOBBE Częstochowa
gromadzone na terenie magazynu zbiorczego, i przekazywane firmom
0,02
posiadającym stosowne pozwolenie
gromadzone na terenie magazynu zbiorczego, i przekazywane firmom
0,025
posiadającym stosowne pozwolenie: LOBBE Częstochowa
skup złomu WTORMEX Radomsko
3026,1892 Skup Złomu i Opakowań Szklanych, Radomsko
skup złomu WTORMEX Radomsko
103,6
Skup Złomu i Opakowań Szklanych, Radomsko
2,711
120, 05
5,2
składowisko odpadów PGK Radomsko
Wytwarzanie
Opakowań
Foliowych
Sztucznymi, T. Koza ul.Tuwima
Handel
Tworzywami
przekazywane do gospodarczego wykorzystania jako surowiec
wtórny
5162.2682
Informacje, dotyczące ilości zawarte w tabeli powyżej są tylko danymi zebranymi na
podstawie decyzji Starostwa Powiatowego i tylko w kilku przypadkach uwzględniono
faktyczne ilości wytworzonych odpadów na podstawie informacji z WIOŚ. Źródłem
wiadomości na temat sposobu zagospodarowania odpadów były wnioski i opracowania
przedsiębiorstw, występujących o decyzje.
Wraki samochodowe
Wraki samochodów są odpadami o zróżnicowanej charakterystyce, ponieważ zawierają złom
stalowy, ale także: zużyte oleje, płyny hamulcowe i chłodnicze, zużyte akumulatory, zużyte
opony i gumy, szkło i tworzywa sztuczne, filtry olejowe. Wszystkie wymienione elementy
stanowią około 85% masy wraku samochodowego i są odzyskiwane z odpadów jako surowiec
wtórny. W kraju istnieją obecnie możliwości technologiczne przerobu większości elementów
pochodzących z demontażu samochodów. Np. złom stalowy i złom metali kolorowych jest w
pełni zagospodarowywany w przemyśle stalowym i w hutnictwie metali nieżelaznych. Na
terenie miasta działają firmy, które prowadzą skup i odzysk metali żelaznych i nieżelaznych
(WTÓRMEX i Skup Złomu i Opakowań Szklanych).
Materiały nie nadające się do recyklingu stanowią pozostałe około 15% masy całego wraku
samochodowego. Można do nich zaliczyć np.: pianki poliuretanowe, dla których brak jest
odpowiedniej technologii odzysku lub unieszkodliwiania, zanieczyszczona guma, masy
tłumiące hałas, niektóre rodzaje tworzyw (np. izolacje kabli elektrycznych). Odpady tego typu
należy poddać procesom unieszkodliwiania, czyli przekształceniu ich do stanu, który nie
stwarza zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub dla środowiska.
Niepokojący jest fakt, iż w chwili obecnej praktycznie jedynym sposobem końcowego
unieszkodliwiania odpadów nie nadających się do odzysku i powstających po wycofaniu
pojazdów z eksploatacji, jest ich składowanie na składowiskach odpadów komunalnych. Jest
to sprzeczne z obowiązującym prawem. Alternatywnymi metodami (np. poprzez
przekształcanie termiczne) unieszkodliwia się niewielki ułamek procenta tego typu odpadów.
System gospodarki odpadami powstającymi w trakcie wycofywania pojazdów
samochodowych z eksploatacji wymaga pilnego uregulowania w szczególności należy
zapewnić, aby:
•
Wszystkie pojazdy wycofane z eksploatacji były przekazywane do stacji demontażu w
całości
46
Nie były demontowane w niewłaściwych - z punktu widzenia ochrony środowiska warunkach.
Zadanie to jest szczególnie pilne, gdyż w ciągu najbliższych kilku lat należy spodziewać się
znaczącego wzrostu liczby złomowanych samochodów. Konieczność zorganizowania
systemu odbioru wraków samochodowych wynika także z dostosowania prawa polskiego do
dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie wraków samochodowych.
Opony samochodowe
Zasoby zużytych opon można oszacować na podstawie ilości kupowanych opon na wymianę
lub na podstawie ilości zarejestrowanych pojazdów, uwzględniając czas zużycia opon.
W celu eliminacji lub ograniczenia ilości odpadów składowanych na składowisku (lub
porzuconych w środowisku) mogą być wykorzystane różnorodne metody i techniki
gospodarki tymi odpadami. Z dotychczasowych badań i doświadczeń wynika, że wycofane z
eksploatacji opony mogą być wykorzystane poprzez: bieżnikowanie, zagospodarowanie
całych opon, wykorzystanie produktów z przeróbki mechanicznej i chemicznej, spalanie z
wykorzystaniem energii.
W chwili obecnej na terenie miasta powstaje rocznie około 31,5 Mg zużytych opon. Na
podstawie decyzji wydanych przez Starostwo Powiatowe nie stwierdza się unieszkodliwiania
przez składowanie. Wszystkie jednostki gospodarcze, które uzyskały decyzję na wytwarzanie
tego rodzaju odpadu, deklarują przekazywanie go firmom posiadającym odpowiednie
zezwolenie celem ponownego bieżnikowania lub do odzysku. Są to m.in. firmy: na terenie
miasta: „WTÓRMEX”, Usługi Wulkanizacyjne Eugeniusz Gaik; Handel detaliczny i
Hurtowy Artykułami Przemysłowymi Tomasz Ciapiński oraz poza terenem miasta: Fabryka
Bieżnikowania Opon S.A. Wolbrom, „COLMEC” Sp. z o. o. Rudno, gm. Peplin.
Stan gospodarki zużytymi oponami jest zadowalający, gdyż większość opon jest
wykorzystywana ponownie. Sytuacja ta nie może ulec pogorszeniu, gdyż wg postanowień
ustawy o obowiązkach producentów oraz opłacie produktowej i depozytowej, stopień
odzysku zużytych opon powinien wzrosnąć do 50% w roku 2004, a w roku 2007 - 75%.
Należy także uwzględnić fakt, iż przewidywany jest ciągły wzrost liczby wycofanych z
eksploatacji opon i szacuje się, że w skali roku przyrost ten będzie wynosił około 3-5%
rocznie.
•
3.1.7. Odpady opakowaniowe
Starostwo Powiatowe w Radomsku, na podstawie wniosków przedsiębiorstw działających na
terenie miasta Radomska wydało decyzje, na wytworzenie ponad 1,7 tys. Mg/rok odpadów
opakowaniowych.
Najwięksi wytwórcy odpadów z grupy 15 01 01 (opakowania z papieru i tektury) na
podstawie wydanych decyzji:
•
Ball Packaging Europe Sp. z o.o.- 480 Mg (550 Mg-wytworzonych w 2002r.wg WIOŚ)
•
Carrefour Polska Sp. z o.o. Pawilon Handlowy w Radomsku ul. Piastowska 28 – 50
Mg
•
Plus Discount sp. z o.o. Sklep nr 34075 ul. Komuny Paryskiej – 20 Mg
•
Metalurgia S.A. – 10 Mg (3,87Mg-wytworzonych w 2002r.wg WIOŚ).
Natomiast największy udział w wytwarzaniu opakowań z tworzyw sztucznych (kod 150102)
– 300 Mg/rok - posiada firma mieszcząca się przy ul. Tuwima 8 - Wytwarzanie Opakowań
Foliowych Handel Tworzywami Sztucznymi T. Koza. Działalność Zakładu nastawiona jest
również na recykling materiałowy odpadów z tworzyw sztucznych. Pozostałe, posiadają
decyzje na wytwarzanie mniejszych ilości odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych
(kod 150102) i są to min.:
•
Amcor Pet Packaging Polska Sp. z o. o. – 20 Mg
•
Ball Packaging Europe Sp. z o.o.- 10 Mg (6 Mg wytworzonych w 2002r.wg WIOŚ)
•
Carrefour Polska Sp. z o.o. Pawilon Handlowy w Radomsku ul. Piastowska 28 – 6Mg
•
Metalurgia S.A. – 4Mg (0,640 wytworzonych w 2002r.wg WIOŚ)
•
PPHU „Olejniczak” Zakład Pracy Chronionej ul. Warszyca 18 – 3,3 Mg
47
Plus Discount sp. z o.o. Sklep nr 34075 ul. Komuny Paryskiej – 3 Mg
•
Ze względu na prowadzoną działalność produkcyjną firmy Amcor Pet Packaging
Polska Sp. z o. o. i Ball Packaging Europe Sp. z o.o.- wykorzystują palety drewniane –
w wy-niku czego Amcor Pet Packaging posiada zgodę Starosty na wytworzenie 500
Mg odpadów drewnianych, a Ball Packaging Europe Sp. z o.o. 200 Mg. Podobnie
sprawa przedstawia się z Fameg S.A., który może wytwarzać rocznie 100Mg odpadów
o kodzie 15 01 04 (opakowania z metali)
Strukturę i ilość sposób zagospodarowania tych odpadów niebezpiecznych przedstawiono w
tabeli 33.
•
Tabela 33. Ilość odpadów opakowaniowych na terenie miasta Radomsko (wg danych zebranych na
Kod odpadu
15 01 01
Nazwa odpadu
Opakowania z
papieru i tektury
15 01 02
Opakowania z tworzyw
sztucznych
15 01 03
Opakowania z drewna
15 01 04
Opakowania z metali
15 01 06
Zmieszane odpady
opakowaniowe
15 01 07
Opakowania ze szkła
15 01 10*
Opakowania
zawierające
pozostałości substancji
niebezpiecznych lub
nimi zanieczyszczone
Razem odpady grupy 15 01
Odpady opakowaniowe (włącznie z
selektywnie gromadzonymi komunalnymi
odpadami opakowaniowymi)
Ilość [Mg]
Odbiorca, najczęściej zgłaszany przez wytórców odpadów
odbierane
przez firmę LOBBE Częstochowa Sp. z o. o (obecnie
632,196
Rethmann);
- transportem PGK przewożone na składowisko odpadów w
Jadwinówce, a następnie przekazywane do punktu skupu;
- recykling przez firmy: AGAWA-Gidle, KRAGRA-Częstochowa;
− odbierane przez firmę LOBBE Częstochowa Sp. z o. o. (obecnie
342,298
Rethmann),
Jadwinówce, a następnie przekazywane do punktu skupu;
recykling przez firmy: AGAWA-Gidle, KRAGRACzęstochowa;
przekazywane są podmiotom gospodarczym zajmującym się
odzyskiem odpadów
sprzedawane jako półprodukt do dalszego przerobu np.
Przedsiebiorstwu Wielobranzowemu „BAASI” Toruń;
przekazywany Zakładowi Usług Komunalnych HAK
- recykling materiałowy odpadów z tworzyw sztucznych w
Wytwarzanie Opakowań Foliowych Handel Tworzywami
Sztucznymi T. Koza ul. Tuwima 8, Radomsko
713, 2 palety drewniane są opakowaniami zwrotnymi - przekazywane
dostawcom surowca (firma ERGIS S.A. z Wojciechowa, gm.
Gomunice);
- przekazywane do punktu skupu palet drewnianych
przekazywane pracownikom do indywidualnego wykorzystania
lub na naprawę uszkodzonych palet
odbierane przez osoby fizyczne
100, 405 odbierane przez firmę LOBBE Częstochowa Sp. z o. o. (obecnie
Rethmann);
Jadwinówce, a następnie przekazywane do punktu skupu,
recykling przez wyspecjalizowane firmy;
przekazywane do punktu skupu metali żelaznych
0,2 będą przekazane firmie posiadającej odpowiednie zezwolenie do
dalszego gospodarowania odpadami;
0,656 odbierane przez firmę LOBBE Częstochowa Sp. z o. o. (obecnie
Rethmann);
recykling przez wyspecjalizowane firmy;
przekazywane są podmiotom gospodarczym zajmującym się
odzyskiem odpadów
0, 2305 odbierane przez firmę LOBBE Częstochowa Sp. z o. o. (obecnie
Rethmann)
przekazywane są podmiotom gospodarczym posiadającym
1789,1855 Mg
48
Informacje, dotyczące ilości zawarte w tabeli powyżej są tylko danymi zebranymi na podstawie decyzji Starostwa Powiatowego i tylko w kilku przypadkach uwzględniono faktyczne
ilości wytworzonych odpadów opakowaniowych na podstawie informacji z WIOŚ. W 2003 r
z terenu miasta Radomska PGK zebrało 71,52 Mg odpadów opakowaniowych ze szkła i z
tworzyw sztucznych. Przedsiębiorstwo PGK posiada pozwolenie na sprzedaż odzyskanych i
posegregowanych surowców wtórnych. Należy jednak pamiętać, że znaczna część odpadów
tego rodzaju (szczególnie z indywidualnych gospodarstw) znajduje się w grupie odpadów
komunalnych o kodzie 20 01 - Odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie (z
wyłączeniem 15 01). Odpady przemysłowe także mogą zawierać odpady opakowaniowe,
ponieważ w wielu grupach również wyszczególnione są: papier i tektura (np.19 12 01, 03 03
08), szkło (16 01 20, 17 02 02, 19 12 01) tworzywa sztuczne (16 01 19, 17 02 03, 19 12 04).
3.1.8.
Odpady niebezpieczne
Źródłem odpadów niebezpiecznych są procesy przemysłowe, rolnictwo a także część
odpadów komunalnych. Oznacza to, że znacząca część źródeł tych odpadów ma charakter
rozproszony, co stwarza określone trudności przy sporządzaniu bilansu poszczególnych
strumieni odpadów. Biorąc pod uwagę mnogość i rozproszenie źródeł odpadów ważne jest,
aby system zbiórki i gromadzenia odpadów funkcjonował na różnych poziomach i
odpowiadał potrzebom wielu wytwórców odpadów, takich jak: duże zakłady przemysłowe,
małe i średnie firmy, służba zdrowia, szkolnictwo, gospodarstwa domowe, handel.
Prawidłowo zorganizowany system zapobiega powstawaniu i przemieszczaniu odpadów
niebezpiecznych poza kontrolą. Odpady niebezpieczne powinny być najpierw zgromadzone w
określonych miejscach, a następnie przekazane do wykorzystania bądź unieszkodliwienia.
System zbiórki, gromadzenia i transportu odpadów niebezpiecznych jest ważnym elementem
kompleksowej gospodarki odpadami.
Ze względu na największy stopień uprzemysłowienia miasta Radomska na tle całego powiatu,
największa ilość odpadów niebezpiecznych powstanie w tym mieście. Informacje uzyskane z
wniosków kierowanych przez firmy do Starostwa, dają możliwość podania przybliżonej ilości
tego rodzaju odpadów. W Radomsku, może powstać wg szacunków za lata 2001 - 2003 około
11300 Mg odpadów niebezpiecznych.
Bilans tego rodzaju odpadów, które mogą powstać w mieście, w najbliższym czasie
przedstawia rysunek 3.
49
13 Oleje odpadow e
08 01 Odpady ze stosow ania i produkcji farb i lakierów
17 06 05 17 06 01 Odpady zaw ierające azbest
Pozostałe grupy
16 08 21 Lampy fluorescencyjne i inne zaw ierające rtęć
19 08 Odpady z oczyszczalni ścieków
16 07 Odpady z czyszczenia zbiorników magazynow ych i cystern
11 01 Odpady ciekłe i szlamy z procesów galw anicznych
12 01 Odpady z kształtow ania i obróbki pow ierzchniow ej metali (emulsje olejow e i odpadow e oleje)
18 01 Odpady z diagnozow ania, leczenia i profilaktyki medycznej
16 06 Baterie i akumulatory
45.0%
0.9%
0.3%
0.5%
2.7%
3.5%
0.1%
26.6%
7.1%
0.1%
13.3%
Rysunek 3. Szacunkowy udział poszczególnych rodzajów odpadów w grupie odpadów niebezpiecznych
Radomsku (wg danych zebranych na podstawie decyzji Starostwa Powiatowego z lat 20012003 i informacji z WIOŚ, 2002)
Przegląd wniosków kierowanych do Starostwa wykazał, że większość producentów odpadów
niebezpiecznych z terenu miasta Radomska podaje, iż przekazuje swoje odpady
niebezpieczne następującym firmom, zajmującym się unieszkodliwianiem takich odpadów:
•
Odpady zawierające azbest z produkcji elementów cementowo- azbestowych:
PPHU „IZOPOL” w Trzemesznie
•
Odpadowe emulsje i roztwory z odróbki metali nie zawierające chlorowców:
„RED-EKO” w Gliwicach
•
Mineralne oleje hydrauliczne, nie zawierające związków chlorowcoorganicznych,
zawierające PCB:
Przedsiebiorstwo Handlowo-Usługowe”ARKO” w Siemianowicach Śląskich;
EKO-CLEAN-CHEMIA Sp. z o. o. w Grudziądzu;
PURE SOLVE Sp. z o. o. w Mińsku Mazowieckim
Rafineria Nafty „Jedlicze” w Jedliczach
•
Oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe:
QUATRO s.c. w Częstochowie
•
Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe:
ARKO w Siemianowicach Śląskich
„RaFIT” Sp. z o. o. w Poznaniu
•
Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy (lampy fluorescencyjne)
Zakład Usług Komunalnych HAK s.c. w Piotrkowi Tryb
FERRIS Gospodarka Odpadami w Łodzi
PHU ” JUKO” w Piotrkowie Tryb. – nie udzieliło informacji
EKO – REGION w Bełchatowie
Zakład Oczyszczania Miasta w Bełchatowie
PPHU „ABBA-EKOMED” Sp. z o. o. w Toruniu
50
•
•
•
•
•
Baterie i akumulatory ołowiowe:
Zakłady Górniczo-Hutnicze „Orzeł Biały” w Bytomiu
ROLMOBUD s.c. w Stobiecku Szlacheckim
UNI-MOT w Radomsku, ul Krasickiego 108
Uwodnione odpady ciekłe zawierające substancje niebezpieczne
Zakład Odzysku Srebra z Materiałów Fotograficznych, Kobyłka k. Warszawy
Odpady zawierające azbest m. in. materiały izolacyjne, materiały konstrukcyjne i
zmieszane lub wysegregowane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych
materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia zawierające substancje
niebezpieczne
PW „EKOPUR”
PPHU „IZOPOL” w Trzemesznie
Lubelska Agencja Ochrony Środowiska w Lublinie
„TELMAKO”S.A. w Konopnicy
Odpady zawierające drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny, które wywołują
choroby u ludzi i zwierząt:
Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. Dąbrowa Górnicza
Zużyte wodne roztwory do płukania płyt offsetowych:
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „LTS”- Trzebinia,
Tabela 34. Odbiór odpadów niebezpiecznych z terenu miasta Radomska (wg informacji firm)
Nazwa odpadu
Kod odpadu
Sposób
unieszkodliwiani
a
Ilość odebranych odpadów
„EKO – REGION” S.p. z o. o. 97-400 Bełchatów, ul. Bawełniana 18
Sorbenty, materiały
filtracyjne, tkaniny do
wycierania i ubrania
ochronne zanieczyszczone
substancjami
niebezpiecznymi.
Filtry olejowe
Zużyte urządzenia
zawierające niebezpieczne
elementy inne niż
wymienione w 16 02 09 do
16 02 12
ołowiowe
Baterie zawierające rtęć
w roku
2001
w roku
2002
∗

0, 012

Składowanie
∗

0, 038

Odzysk/Recykling
∗

0, 219

Odzysk/Recykling
∗
0, 27


Odzysk/Recykling
∗

0, 007

Odzysk/Recykling
15 02 02
16 01 07
16 02 13
16 06 01
16 06 03
w roku
2003
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „QUATRO” s.c. 42-200 Częstochowa, ul Krasińskiego 14/24
Inne oleje silnikowe,
przekładniowe i smarowe.
Przepracowane oleje
∗
13 02 08
Odbiór w okresie
05. 2002 ÷ 03. 2004
5. 715 Mg
Rafineria Jedlicze
„IZOPOL” S. A. 62-240 Trzemeszno, ul. Gnieźnieńska 4
Brak informacji na temat odbioru odpadów niebezpiecznych (firma odbiera jedynie odpady o kodach 17 06
∗
∗
01 i 17 06 05 ) z terenu Radomska
„ TELMAKO” S. A.
Z terenu miasta Radomska nie zostały odebrane żadne odpady niebezpieczne w okresie od 01. 2003r do 12.
2003r
„AWAS-SERWIS” Sp. z o. o., 02-764 Warszawa ul. Egejska 1/34
W ostatnich trzech zewidencjonowanych latach firma nie odbierała odpadów niebezpiecznych z terenu
Radomska
51
Przekazywanie odpadów niebezpiecznych odpowiednim firmom należy uznać za prawidłowe,
chociaż korzystne w tym zakresie byłoby zwiększenie udziału procesów ponownego
wykorzystania i zagospodarowania odpadów niebezpiecznych, przynajmniej do poziomu
średniej krajowej (tj. do ok. 33%). W tabeli 35 przedstawiono wykaz największych
producentów odpadów niebezpiecznych w Radomsku (powyżej 100 Mg w roku 2002).
Tabela 35. Najwięksi producenci odpadów niebezpiecznych w Radomsku w 2002 roku (wg WIOŚ
Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim, 2003).
Ilość odpadów niebezpiecznych Mg/rok
Nazwa wytwórcy
Wytworzone
Odzysk
Unieszkodliwione
„Metalurgia” S.A.
547, 040
0,000
3, 05
434, 000
366, 045
3,238
10, 600
355, 207
160, 000
0, 000
160, 000
Sp. z o.o.
Przedsiębiorstwo
Wielobranżowe
„WTÓRMEX”
UnieszkoUnieszkodliwione poza dliwione
składowaniem przez składowanie
109, 990
Należy także podkreślić, że część odpadów niebezpiecznych znajdujących się w obiegu nie
jest wykazywana w oficjalnych statystykach. Jednym z takich źródeł są na przykład
gospodarstwa domowe i indywidualne gospodarstwa rolne. Odpady niebezpieczne
pochodzące z tych gospodarstw trafiają praktycznie w całości na składowiska odpadów
komunalnych.
Zawartość poszczególnych rodzajów i grup odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów
komunalnych trudno jest obecnie oszacować, jednak pobieżna nawet analiza wykazuje, że
ilość tego typu odpadów może być nawet większa niż ilość odpadów niebezpiecznych wykazywana w oficjalnych statystykach. Dane te potwierdzają, że obecny stan gospodarki w tym
sektorze jest wysoce niezadowalający. Należałoby podjąć szereg działań zmierzających do
wyselekcjonowania wybranych grup odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów
komunalnych, w tym szczególnie uciążliwych takich jak lampy fluorescencyjne i inne odpady
zawierające rtęć, zużyte farby, kleje, lakiery i szczeliwa, baterie i akumulatory oraz
przeterminowane środki ochrony roślin (pestycydy, insektycydy, fungicydy) i zużyte
opakowania po tych środkach.
Aby poddanie odzyskowi lub unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych było prowadzone
właściwie i bezpiecznie, powinny to czynić jednostki i zakłady, dysponujące odpowiednią
wiedzą i technologiami.
3.1.8.1. Oleje odpadowe (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05 i 12) grupa 13
Oleje mineralne przepracowane są to produkty naftowe, które w warunkach eksploatacji
utraciły własności fizyczne i chemiczne określone normami przedmiotowymi dla olejów
świeżych (BN-74/0535-08 - Oleje mineralne przepracowane). Mineralny olej przepracowany
jest to każdy olej smarny lub przemysłowy pochodzenia naftowego (mineralnego), który stał
się nieprzydatny do dalszego stosowania zgodnie z właściwym przeznaczeniem, a w
szczególności oleje silnikowe, przekładniowe, maszynowe, turbinowe, hydrauliczne i
elektroizolacyjne (definicja zgodna z wytycznymi Rady UE w sprawie olejów
przepracowanych Dyrektywa Rady 87/57/EWG z 22 grudnia 1986 r. z późn. zm.)
Na terenie Radomska istnieje dużo rozproszonych źródeł powstawania olejów
przepracowanych. Wytwórcami ich są indywidualni użytkownicy pojazdów, bazy
transportowe, zakłady remontowe itp. Praktycznie w każdym zakładzie przemysłowym
powstają oleje przepracowane. Decyzje na wytwarzanie tych odpadów w ostatnich latach
52
obejmują: Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o.; PPHU „OLEJNICZAK”
Zakład Pracy Chronionej; AMCOR PET PACKAGING Polska Sp. z o. o.; Centrala
Farmaceutyczna „Cefarm” Składnica nr 1; Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „WTÓRMEX”
E.I.M. Rochowscy S.J.; Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej; Fabryka
Osi Napędowych S.A.; Zakłady Mebli Giętych „FAMEG” S.A.; METALURGIA S.A.; Ball
Packaging Europe Sp. z o.o.; „MARDO” Marcin Domińczyk Spedycja – Transport; Zakład
Energetyczny Łódź -TEREN S.A, Rejon energetyczny Radomsko; „ENERGO-SERWIS” Sp.
z o. o; AWAS-SERWIS Sp. z o.o.
Starostwo Powiatowe w Radomsku, na podstawie wniosków przedsiębiorstw wydało decyzje,
na wytworzenie około 5 tys. Mg/rok odpadowych olejów mineralnych. Rodzaje i sposób
zagospodarowania odpadów niebezpiecznych tej grupy przedstawiono w tabeli 36.
Tabela 36. Ilość olejów odpadowych i odpady ciekłych paliw w Radomsku (wg danych zebranych na
Kod
Nazwa odpadu
odpadu
13 01 10* Mineralne oleje hydrauliczne,
niezawierające związków
chlorowcoorganicznych
13 01 13* Oleje hydrauliczne
Ilość Odbiorca, najczęściej zgłaszany przez wytwórców
[Mg] odpadów
12,15 Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe”ARKO”
w Siemianowicach Śląskich; EKO-CLEAN-CHEMIA
Sp. z o. o. w Grudziądzu; PURE SOLVE Sp. z o. o. w
Mińsku Mazowieckim
17,30 Firma JUKO –Surowce Wtórne Piotrków Tryb. .ul;
firma PHU EMZETJOT Łódź (rafineria JEDLICZE
punkt zbiórki w Łodzi)
Odpadowe oleje hydrauliczne
13 02 05* Mineralne oleje silnikowe,
przekładniowe i smarowe
niezawierające związków
chlorowcoorganicznych
13 02 08* Oleje silnikowe, przekładniowe i
smarowe
17,30 Mg
15, 72 Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe”ARKO”
w Siemianowicach Śląskich; EKO-CLEAN-CHEMIA
Sp. z o. o. w Grudziądzu; PURE SOLVE Sp. z o. o.
w Mińsku Mazowieckim; przekazywane do firmy
QATRO s.c. Częstochowa; P.W. „RED-EKO” Gliwice
23, 905 Firma JUKO –Surowce Wtórne Piotrków Tryb..; firma
PHU EMZETJOT Łódź (rafineria JEDLICZE punkt
zbiórki w Łodzi); Przedsiebiorstwo HandlowoUsługowe”ARKO” w Siemianowicach Śląskich; EKOCLEAN-CHEMIA Sp. z o. o. w Grudziądzu; PURE
SOLVE Sp. z o. o. w Mińsku Mazowieckim; odbierane
przez „RaFIT” Sp. z o. o.;
39,625 Mg
Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe
i smarowe
13 03 06* Mineralne oleje i ciecze stosowane
jako elektoizolatory i nośniki ciepła
zawierające związki
chlorowcoorganiczne inne niż
wymienione
w 13 03 01
13 03 07* Mineralne oleje i ciecze stosowane
jako elektroizolatory oraz nośniki
ciepła niezawierające związków
chlorowcooorganicznych
13 03 08* Syntetyczne oleje i ciecze stosowane
jako elektoizolatory i nośniki ciepła
inne niż wymienione w 13 03 01
13 03 09* Oleje i ciecze stosowane jako
elektoizolatory i nośniki ciepła łatwo
ulegające biodegradacji
13 03 10* Inne oleje i ciecze stosowane jako
elektoizolatory oraz nośniki ciepła
1,0 odbierane przez firmę posiadającej specjalne zezwolenie
0,5 odpady
będą przekazywane
firmie
posiadającej
53
Odpadowe oleje i ciecze stosowane jako
elektroizolatory oraz nośniki ciepła
13 05 01* Odpady stałe z piaskowników i z
odwadniania olejów w separatorach
13 05 02* Szlamy z odwadniania olejów w
separatorach
13 05 03* Szlamy z kolektorów
21,5 Mg
1000 odebrane odpady są transportowane bezpośrednio do
neutralizatorni firmy AWAS-SERWIS,
600,5 odbiór odpadów przez firmę „EKOSFERA” z Radomska;
odebrane odpady są transportowane bezpośrednio do
neutralizatorni firmy AWAS-SERWIS, „JUKO” w
Piotrkowie Trybunalskim.
13 05 06* Olej z odwadniania olejów w
separatorach
13 05 07* Zaolejona woda z odwadniania olejów
w separatorach
13 05 08* Mieszanina odpadów z piaskowników
i z odwadniania olejów w separatorach
Odpady z odwadniania olejów w
separatorach
13 08 99* Inne niewymienione odpady
4603,5 Mg
5081,925 Mg
Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z
wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19
Ponieważ powyższe informacje na temat zagospodarowywania odpadów olejów mineralnych
pochodzą przede wszystkim z pozwoleń, wydanych przez Starostwo to też sposób zagospodarowywania tych odpadów w Radomsku wydaje się być prawidłowy. Z deklaracji przedsiębiorstw wynika, że większość olejów odpadowych i odpadów ciekłych paliw jest odbierana i
unieszkodliwiana przez specjalistyczne firmy. Na podstawie przeglądu decyzji i wniosków
kierowanych do Starostwa, można zauważyć, że największym, potencjalnym producentem
odpadów niebezpiecznych z grupy 13 jest firma „AWAS-SERWIS” 02-764 Warszawa ul.
Egejska 1/34. Przedsiębiorstwo to posiada decyzję na wytworzenie 4603,5 Mg/rok odpadów,
pochodzących z odwadniania olejów w separatorach na terenie całego powiatu (nie tylko
miasta). Odpady powinny być odbierane i transportowane bezpośrednio do neutralizatorni
firmy AWAS-SERWIS, gdzie będą poddawane obróbce mechaniczno – chemiczno biologicznej, aż do całkowitego unieszkodliwienia dostarczonych odpadów. Firma ta posiada
tylko pozwolenie na działanie na terenie powiatu, natomiast sama nie jest przedsiębiorstwem
radomszczańskim. W ostatnich trzech zewidencjonowanych latach przedsiębiorstwo AWASSERWIS nie odebrało jednakże żadnych odpadów niebezpiecznych z terenu miasta
Radomska. Na ogólną ilość ok.5 tys. Mg odpadów z grupy 13 (na podstawie decyzji), z
Radomska może pochodzić jedynie ok. 5 Mg. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „QUATRO”
s.c. 42-200 Częstochowa, ul Krasińskiego 14/24, potwierdziło odbiór z terenu Radomska
5,715 Mg przepracowanych olejów i przekazanie do rafinerii w Jedliczach. Biorąc pod uwagę
rozproszenie źródeł powstawania przepracowanych olejów, można zaryzykować wniosek, że
znaczna część odpadów tej grupy w Radomsku pozostaje poza ewidencją. W tej sytuacji
problem stanowi system zbiórki i transportu olejów, w szczególności tych pochodzących od
małych i średnich wytwórców, ale również powstających np. w gospodarstwach domowych
na terenie Radomska. W tym obszarze zbiórka tych odpadów jest szczególnie utrudniona i
nieekonomiczna. Podczas uporządkowywania systemu zbiórki olejów należy pamiętać o
oddzielnym gromadzeniu poszczególnych gatunków olejów i stworzeniu warunków
zapobiegających dalszym zanieczyszczeniom w trakcie składowania i transportu. Szczególnie
ważną rzeczą jest niedopuszczenie do ich skażenia odpadami bogatymi w PCB.
54
3.1.8.2. Odpady z przygotowania powierzchni i powlekania metali oraz z
procesów hydrometalurgicznych (grupa 11 01)
Odpady tej grupy powstają w szczególności w trakcie odtłuszczania, trawienia, aktywacji
powierzchni metali, osadzania, usuwania powłok np. fosforanowych oraz pochodzących z
chromowania i niklowania.
W Radomsku jedynym podmiotem, który wytwarzał odpady z grupy 11 01 - szlamy i osady
pofiltracyjne zawierające substancje niebezpieczne (kod 11 01 09*) była Metalurgia S.A. Na
podstawie uzyskanej decyzji Starostwa Powiatowego zakład w 2001 roku miał pozwolenie na
wytworzenie 400 Mg tego rodzaju odpadu, natomiast z informacji nadesłanych przez WIOŚ
wynika, że w 2002r w przedsiębiorstwie tym faktycznie wytworzono 109,99 Mg odpadów ze
szlamów i osadów pofiltracyjnych. Odpady składowano czasowo w wydzielonym,
zadaszonym miejscu na terenie zakładu.
Szlamy wodorotlenków metali i inne szlamy po wytrącaniu metali z roztworów dopuszcza się
do bezpośredniego składowania, luzem na składowiskach otwartych, tak żeby nie były
zagrożeniem dla zdrowia i życia ludzi oraz dla środowiska.
3.1.8.3. Odpady z kształtowania i obróbki powierzchniowej metali (emulsje
olejowe i odpadowe oleje)
Odpady z tej grupy powstają przy konserwacji i obróbce kąpieli odtłuszczających, podczas
których usuwa się fazę olejową. Dlatego też składnikami odpadów pochodzących z
kształtowania i obróbki powierzchniowej metali są: oleje, tłuszcze z obróbki mechanicznej i
ochrony przed korozją oraz składniki kąpieli i zanieczyszczenia powstające w trakcie tej
obróbki.
Na podstawie wniosków przedsiębiorstw w Radomsku wydano decyzje, na wytworzenie
około 300 Mg/rok odpadów tej grupy. Wytwórców i sposób zagospodarowania tych odpadów
niebezpiecznych przedstawiono w tabeli 37.
Tabela 37. Wytwórcy i ilość odpadów z kształtowania i obróbki powierzchniowej metali (emulsje
olejowe i odpadowe oleje) w Radomsku (wg danych zebranych na podstawie decyzji
Nazwa odpadu i
Nazwa wytwórcy
kod odpadu
Odpadowe emulsje
i roztwory
z odróbki metali
niezawierające
chlorowców
12 01 09*
„WTÓRMEX” E.I.M.
Rochowscy S.J.
Odpadowe emulsje i roztwory z odróbki metali
niezawierające chlorowców
Ilość
[Mg]
260
Odbiorca odpadów
unieszkodliwianie przez firmę Lobbe w spalarni w
Dąbrowie Górniczej
40
odbierane przez P.W. „RED-EKO” Gliwice
1
odpady będą przez specjalistyczne firmy posiadające
zezwolenie
301 Mg
Jedynymi odpadami z grupy 12 01, powstającymi w Radomsku są odpadowe emulsje i
roztwory z odróbki metali niezawierające chlorowców. Przedsiębiorstwo Ball Packaging
Europe Sp. z o.o. jest największym potencjalnym i faktycznym wytwórcą odpadów o kodzie
12 01 09*. Ilość zawarta w decyzji dla tej firmy wynosi 260 Mg/rok, natomiast faktycznie
wytworzona jest na tym samym poziomie (wg danych WIOŚ w 2002 roku było to 258
Mg/rok). Fabryka Osi Napędowych, natomiast posiada decyzję na wytworzenie 40 Mg, a
faktyczna ilość tych odpadów wynosiła 16 Mg (WIOŚ 2002). Wszyscy wytwórcy odpadów
tego rodzaju deklarują unieszkodliwianie i odbiór przez specjalistyczne firmy np. P.W.
„RED-EKO” Gliwice. Rethmann Recycling Sp. z o.o. odebrał i przekazał do Lobbe w
spalarni w Dąbrowie Górniczej w roku 2003 – 23,640 Mg.
55
Z powyższych danych wynika, że odpady niebezpieczne z grupy 12 01 z terenu miasta są
poddawane unieszkodliwianiu przez specjalistyczne firmy, a nie ponownemu
zagospodarowaniu. Mały udział recyklingu i powtórnego wykorzystania olejów i emulsji z
powierzchniowej obróbki metali należy uznać za niekorzystny i należałoby podjąć działania
zmierzające do poprawy tego stanu rzeczy.
Najkorzystniejszym sposobem postępowania byłoby jednak unikanie i zmniejszanie ilości
powstających odpadów. Można to uzyskać na przykład poprzez zmniejszenie wnoszenia
olejów do kąpieli odtłuszczających m.in. za pomocą zwiększania czasu obcieku, starannego
odmuchu oraz poprzez zmniejszenie ilości chłodziw stosowanych w trakcie obróbki.
Podobnie jak w przypadku odpadów powstających w trakcie przygotowania powierzchni
metalowych poważnym problemem są emulsje i oleje powstające w małych i średnich
przedsiębiorstwach branży metalowej, w tym w małych warsztatach mechanicznych, często
niewykazywzne w odpadach przemysłowych. Odpady te powinny być z tych zakładów
odbierane i unieszkodliwiane w przedsiębiorstwach posiadających odpowiednie instalacje
służące do tego celu.
3.1.8.4. Zużyte baterie i akumulatory
Zużyte baterie i akumulatory stanowią odpad niebezpieczny (grupa 16 06), ponieważ
zawierają następujące składniki stwarzające zagrożenia dla ludzi i środowiska naturalnego:
kwas siarkowy, ołów metaliczny (i jego związki), rtęć, kadm lub nikiel. Akumulatory składają
się, bowiem z kilku podstawowych elementów, z których każdy jest swoistym rodzajem
odpadu.
Zarówno akumulatory kwasowo-ołowiowe, jak i niklowo-kadmowe oraz elektrolity z baterii
i akumulatorów można wykorzystywać do celów przemysłowych.
W latach 2001-2002 na podstawie wniosków kierowanych do Starostwa wydano decyzje na
wytworzenie prawie 39 Mg odpadowych akumulatorów i baterii na terenie Radomska.
Rodzaje i sposób zagospodarowania tych odpadów niebezpiecznych przedstawiono w tabeli
38.
Tabela 38. Przewidywana ilość zużytych baterii i akumulatorów w Radomsku (wg danych zebranych
na podstawie decyzji Starostwa Powiatowego z lat 2001-2003 i informacji z WIOŚ, 2002)
Kod odpadu
Nazwa odpadu
Ilość
[Mg]
38, 8237
Zakład Utylizacji Odpadów w Dąbrowie Górniczej;
ROLMOBUD s.c. Jan i Waldemar Sosnowicz
w Stobiecku Szlacheckim; UNI-MOT Maria Włodarczyk
w Radomsku,; Handel Detaliczny i Hurtowy Artykułami
Przemysłowymi Tomasz Ciapiński w Radomsku,; zużyte
akumulatory, są oddawane przy zakupie nowych
16 06 01*
Baterie i akumulatory ołowiowe
16 06 02*
Baterie i akumulatory niklowokadmowe
0, 102
unieszkodliwianie przez Zakład Utylizacji Odpadów w
Dąbrowie Górniczej
16 06 03*
Baterie zawierające rtęć
0,007
odpady będą przekazywane firmie posiadającej
38, 9327 Mg
Na terenie Radomska, największe ilości zużytych baterii i akumulatorów deklarują w swoich
wnioskach do Starostwa: Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „WTÓRMEX” E.I.M. Rochowscy
S.J. – 20 Mg (faktycznie w 2003r przedsiębiorstwo to wytworzyło 2,0 Mg akumulatorów i
baterii ołowiowych), Zakłady Mebli Giętych „FAMEG” S.A. – 10 Mg i kilka przedsiębiorstw
wytwarzających mniejsze ilości np. Fabryka Osi Napędowych S.A., Przedsiębiorstwo
Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o., Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej. Zużyte baterie i akumulatory są najczęściej zgodnie z ustawą oddawane przy zakupie
nowych. Znaczna część odpadów tej grupy jest unieszkodliwiana przez firmy, posiadające
56
stosowne pozwolenie np. Rethmann Recycling Sp. z o.o. odebrał i przekazał do Lobbe w
spalarni w Dąbrowie Górniczej w roku 2003 – 0,120 Mg.
Głównym źródłem zużytych, wielkogabarytowych akumulatorów kwasowoołowiowych są środki transportu, co powoduje znaczne rozproszenie źródeł wytwarzających i
niemożność dokładniejszego zewidencjonowania tych odpadów. Niepokojący jest także fakt,
iż pewna część akumulatorów trafia do strumienia odpadów komunalnych i wraz z nimi jest
przesyłana na składowiska odpadów komunalnych. Niekorzystnym zjawiskiem jest także brak
sprawnego systemu odzysku i zbiórki baterii i małych akumulatorów.
3.1.8.5. Odpady zawierające PCB
Krajowe przepisy prawne definiują PCB w następujący sposób: „PCB - rozumie się przez to
polichlorowane bifenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachloro-difenylometan,
monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny
zawierające jakąkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie”. PCB
zaliczane są do substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska. Zabronione
jest wprowadzanie PCB do obrotu lub poddawanie ich procesom odzysku.
Opóźnienie we wprowadzaniu uregulowań prawnych dotyczących PCB w kraju
spowodowało nieprawidłową gospodarkę tymi odpadami, w wyniku której PCB
przedostawało się do środowiska. Pomimo, ze obowiązek inwentaryzacji PCB w naszym
kraju został wprowadzony na mocy w/w rozporządzenia Ministra Gospodarki z terminem
wykonania do dnia 31.12.2002 r., niestety do chwili obecnej nie zinwentaryzowano
wszystkich będących w eksploatacji urządzeń zawierających PCB. Łączna ilość odpadów z
PCB wymagających unieszkodliwienia do 2010 r. w skali kraju wyniesie ok. 13 500 Mg.
Z przeglądu wniosków, informacji i decyzji z lat 2001-2003 wynika, że w Radomsku wydano
decyzje tylko na około 2 Mg odpadów zawierających PCB. Natomiast, może powstać większa
ilość odpadów (około 10 Mg) potencjalnie zanieczyszczonych między innymi PCB, są to
sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w innych grupach), tkaniny do
wycierania (np. szmaty, ścierki) i ubrania ochronne zanieczyszczone, substancjami
niebezpiecznymi (np. PCB). Firma Rethmann Recycling Sp. z o. o. odebrała z terenu miasta
Radomska 0,921 Mg odpadów o kodzie 15 02 02 (w. w. sorbenty, materiały filtracyjne).
Odpady te firma Rethmann przekazała do Lobbe Dąbrowa Górnicza Sp. z o. o. Informacje o
potencjalnie wytworzonej ilości odpadów tej grupy i sposobie ich zagospodarowania zawiera
tabela 39.
Tabela 39. Ilość odpadów, zawierających lub zanieczyszczonych PCB w powiecie radomszczańskim
(wg danych zebranych na podstawie decyzji Starostwa Powiatowego z lat 2001-2003 i
informacji z WIOŚ, 2002)
Kod
Nazwa odpadu
odpadu
13 03 01* Oleje i ciecze stosowane jako
elektoizolatory i nośniki ciepła
zawierające PCB
16 02 09* Transformatory i kondensatory
zawierające PCB
16 02 10* Zużyte urządzenia zawierające PCB
albo nimi zanieczyszczone inne niż
Razem odpady, zawierające PCB
15 02 02* Sorbenty, materiały filtracyjne (w
tym filtry olejowe nieujęte w innych
grupach), tkaniny do wycierania (np.
szmaty, ścierki) i ubrania ochronne
zanieczyszczone substancjami
niebezpiecznymi (np. PCB)
Ilość [Mg]
Odbiorca, najczęściej zgłaszany przez
wytwórców odpadów
1,0 odbiorca odpadów niebezpiecznych posiadający
stosowne zezwolenie
0,5 specjalistyczne firmy, posiadające odpowiednie
zezwolenie
0,5 odbierane są przez firmę posiadającą odpowiednie
zezwolenie
2,0 Mg
10, 143 przekazywane firmie LOBBE Częstoczhowa
(obecnie Rethmann); firma „JUKO” w Piotrkowie
Trybunalskim
57
Z terenu Radomska w latach 2001-2003 wniosek o wydanie decyzji na wytwarzanie odpadów
z PCB złożyła jedynie firma: „ENERGO-SERWIS” Sp. z o. o. (odpady o kodach: 13 03 01,
16 02 09, 16 02 10). Jednakże dane te jedynie sygnalizują problem wytwarzania odpadów
niebezpiecznych tej grupy, nie zawierają przecież pełnych informacji (ilość i sposób
zagospodarowania) o posiadaczach urządzeń zawierających PCB. Zachodzi, więc poważna
obawa, że kondensatory z terenu Radomska mogą trafiać na złomowiska i składowiska.
Wobec tych faktów konieczne staje się przeprowadzenie skrupulatnej inwentaryzacji
potencjalnych „wytwórców” odpadów z PCB.
3.1.8.6. Pestycydy
W Polsce problematyka odpadów w aspekcie środków ochrony roślin ma dwojaki charakter:
bieżący, związany z produkcją, dystrybucją i ich stosowaniem w rolnictwie w chwili obecnej
oraz historyczny, związany z przeterminowanymi środkami ochrony roślin zdeponowanymi w
tzw. mogilnikach. Dodatkowym elementem bieżącej gospodarki chemicznymi substancjami
ochronnymi są impregnaty i konserwanty, głównie o charakterze owadobójczym
i grzybobójczym, stosowane do impregnacji i zabezpieczania drewna.
W skali kraju najwięcej powstaje odpadów opakowaniowych po środkach ochrony roślin –
(ok. 1 225 Mg), które trafiają głównie do strumienia odpadów komunalnych. W związku z
obligacją ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych producenci i importerzy są
zobowiązani do odebrania na własny koszt opakowań wielokrotnego użytku i odpadów
opakowaniowych. Powinno to doprowadzić do wyodrębnienia tego rodzaju odpadów ze
strumienia odpadów komunalnych. System zbiórki opakowań powinien być zorganizowany w
oparciu o punkty sprzedaży.
Na podstawie danych uzyskanych z WIOŚ – Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim i
Starostwa Powiatowego w Radomsku wynika, że na terenie miasta Radomska zlokalizowane
są 2 mogilniki i 1 magazyn (tabela 40).
Tabela 40. Wykaz mogilników i magazynów na terenie miasta Radomska (wg danych WIOŚ –
Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim i Starostwa Powiatowego w Radomsku
Opis mogilnika/magazynu
Rodzaj i ilość substancji trujących
(Mg)
Właściciel mogilnika/magazynu
MOGILNIKI
Dół ziemny
2 doły ziemne
Ujęcie lok. – 30 m
Murowany
/magazyn bud./
Gminna Spółdzielnia „SCh”
ul. Reymonta 16
97 – 500 Radomsko
Środki ochrony roślin i opakowania, Własność komunalna
ok. 1Mg
Zarząd Ogródków Działkowych
MAGAZYNY
Środki ochrony roślin i opakowania, Gminna Spółdzielnia „SCh”
ok. 0.025 Mg
ul. Reymonta 16
97 – 500 Radomsko
Wszystkie mogilniki w całym kraju wymagają likwidacji. W pierwszej kolejności powinny
być likwidowane te obiekty, które są zlokalizowane w niekorzystnych warunkach
geologicznych i które bardzo silnie zanieczyszczają środowisko gruntowo-wodne. W procesie
likwidacji i rekultywacji mogilników wytwarzane są inne odpady niebezpieczne
(zanieczyszczone grunty i betonowe elementy mogilników), których masa średnio jest
czterokrotnie większa niż ilość likwidowanych przeterminowanych środków ochrony roślin.
Prace likwidacyjno-rekultywacyjne prowadzone są na terenie Polski przez kilka podmiotów
gospodarczych, z których największy udział na rynku ma konsorcjum tworzone przez
Państwowy Instytut Geologiczny z firmami SEGI-AT z Warszawy i (okresowo) Ekolog z
Piły. Ponadto aktywnie na rynku działa konsorcjum Instytutu Ochrony Roślin z Zakładem
58
Utylizacji Odpadów z Dąbrowy Górniczej i firmą Arcadis Ekokonrem z Wrocławia oraz
Przedsiębiorstwa Hydrogeotechnika z Kielc i Eko-Krak 2000 z Krakowa.
Ilość likwidowanych mogilników limitowana jest jedynie możliwościami finansowymi.
Dotychczas większość programów likwidacyjnych finansowana była przez Narodowy i
Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
3.1.8.7. Azbest i wyroby zawierające azbest
Azbest od przeszło stu lat wykorzystywany był w różnych gałęziach gospodarki. Właściwości
termoizolacyjne i dźwiękochłonne, wytrzymałość na rozciąganie, elastyczność, a także
odporność niektórych odmian azbestu na działanie kwasów, alkaliów i wody morskiej
sprawiają, że surowiec ten ma szerokie zastosowanie w wielu technologiach.
Liczne dowody wskazują na to, że sam azbest, odpady azbestowe oraz większość wyrobów
otrzymanych przy użyciu tej substancji stanowią zagrożenie dla zdrowia i w związku z tym są
one stopniowo eliminowane i zastępowane innymi materiałami.
Azbest może występować w odpadach w następującej postaci:
- W postaci niezwiązanej - gruz, pył, kurz, resztki tynków, izolacje, tkaniny azbestowe, z
których mogą się stosunkowo łatwo uwalniać luźno związane włókna; odpady te
charakteryzują się wysoką zawartością azbestu - nawet powyżej 60% i małą gęstością
(poniżej 1000 kg/m3)
- W postaci związanej - papa, twarde płyty azbestowo-cementowe, płytki podłogowe z
PCW lub inne tworzywa sztuczne z azbestem jako wypełniaczem, których udział
azbestu jest stosunkowo niski, maksymalnie 15%, a ich gęstość jest relatywnie wysoka powyżej 1000-1500 kg/m3.
Niektóre z wyrobów azbestowych stanowią w użytkowaniu potencjalne źródło emisji włókien
azbestu do środowiska. Wielkość tej emisji zależna jest od technologii związania włókien w
danym wyrobie, sposobu użytkowania wyrobów oraz procesów ich degradacji mogących
powodować uwalnianie się elementarnych włókien. Znaczne źródło emisji pyłu stanowią
różnorodne materiały budowlane zawierające znaczne ilości azbestu, zastosowane wewnątrz
pomieszczeń w postaci izolacji cieplnej lub dodatków do farb i lakierów. 60-70% azbestu
zużywane jest do produkcji wyrobów azbestowo-cementowych.
Na terenie miasta Radomska decydujący udział w ogólnym bilansie wyrobów zawierających
azbest mają płyty azbestowo-cementowe, powszechnie wykorzystywane w budownictwie
mieszkaniowym w latach 60-tych i 70-tych ubiegłego wieku. Część z nich wykorzystywano
jako pokrycia dachowe w budownictwie wiejskim (około ¼ ogólnej masy płyt azbestowocementowych używanych w budownictwie w latach 1960-1980), ale znacząca część była
stosowana w postaci płaskich płyt elewacyjnych, jako materiały wykończeniowe budynków
mieszkalnych (około ¾ ogólnej ilości wykorzystanych płyt).
Producenci płyt azbestowo-cementowych, stosowanych przede wszystkim w budownictwie,
określali czas użytkowania swoich wyrobów na 30 lat. Stopień korozji wyrobów
zawierających azbest jest zależny zarówno od czasu użytkowania, stopnia uprzemysłowienia,
wielkości aglomeracji jak i czynników atmosferycznych, charakterystycznych dla badanego
obszaru. Płyty pomalowane i konserwowane wykazują większą odporność na działanie
czynników atmosferycznych. Odnosząc się do warunków polskich można stwierdzić, że 30 lat
użytkowania szarej, niemalowanej płyty dachowej oraz malowanej płyty elewacyjnej stanowi
graniczny okres ich bezpiecznego użytkowania. Powyższe oznacza, że przy założonym
okresie usuwania na lata 2003-2012, wiele z tych wyrobów przekroczy wszelkie normy i
granice bezpiecznego użytkowania.
W latach 2001-2003, kilka firm remontowo-budowlanych, z poza terenu miasta Radomskadziałających na terenie kraju, skierowało wnioski do Starostwa Powiatowego w Radomsku o
wydanie decyzji na wytwarzanie odpadów, zawierających azbest:
- „GRAMA” Piotr Grabowski (usługi remontowo-budowlane) z Łańcuta;
- Zakład Remontowo-Budowlany Stanisław Karolczak z Łodzi;
59
- Centrum Gospodarki Odpadami, Azbestu i Recyklingu „CARO”z Zamościa;
- Przedsiębiorstwo Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych „TERMOEXPORT”z
Warszawy
Wszystkie wyżej wymienione firmy deklarują, że odpady zawierające azbest będą
przekazywane do przedsiębiorstw, posiadających zezwolenia i wyspecjalizowanych w
utylizacji tego typu odpadów. Jednakże wymienione TELMAKO i IZOPOL (zajmujące się
tylko odpadami o kodach 17 06 01* i 17 06 05*) w ostatnich latach nie odbierały
omawianych odpadów z terenu miasta Radomska (TELMAKO), bądź też nie prowadziły
ewidencji skąd pochodzą przekazywane odpady (IZOPOL).
Starostwo Powiatowe w Radomsku, na podstawie wniosków w/w przedsiębiorstw wydało
decyzje, na wytworzenie ponad 3,5 tys. Mg/rok odpadów, zawierających azbest. Taka ilość
tego rodzaju odpadów to tylko założenia szacunkowe przystosowane do możliwości
wykonywania prac budowlanych firm remontowych i również na podstawie wydanych
decyzji nie istnieje możliwość dokładnego określenia miejsca powstawania odpadów. Należy,
więc szacować, że większość powstałych odpadów azbestowych będzie pochodziła z terenu
miasta Radomska.
W zakresie gospodarki odpadami budowlanymi zawierającymi azbest należy oczekiwać dużej
nierównomierności i wahań w ilości wytwarzanych odpadów. Wiąże się to w sposób
oczywisty z nierównomiernością prowadzonych prac rozbiórkowych i w pewnym sensie - z
przypadkowością decyzji o wyburzeniach obiektów zawierających wyroby azbestowe.
Rodzaje i sposób zagospodarowania omawianych odpadów przedstawiono w tabeli 41.
Tabela 41. Ilość odpadów zawierających azbest (wg danych zebranych na podstawie decyzji
Kod
odpadu
Nazwa odpadu
Wytwórca odpadów
Ilość
[Mg]
Odpady z produkcji spoiw mineralnych (w tym cementu, wapna i tynku) oraz z wytworzonych z nich wyrobów
odpady zawierające
100 składowiska (utylizacja) podległe
azbest z produkcji
Termoizolacyjnych i
PPHU IZOPOL w Trzemesznie
10 13 09* elementów
Antykorozyjnych
cementowo„TERMOEXPORT”
azbestowych
00-515 Warszawa ul. Żurawia 24/7
Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (np. beton, cegły, płyty, ceramika)
zmieszane lub
Centrum Gospodarki Odpadami,
100 składowiska (utylizacja) podległe:
wysegregowane
Azbestu i Recyklingu „CARO”
- PPHU IZOPOL w Trzemesznie,
odpady z betonu,
22-400 Zamość
- Lubelskiej Agencji Ochrony Środowiska
gruzu ceglanego,
ul. Bohaterów Monte Cassino4/12
w Lublinie
odpadowych
- TELMAKO S.A. w Konopnicy
materiałów
ceramicznych i
Zakład Remontowo-Budowlany
500 składowisko EKO-BORUTA w Zgierzu
17 01 06*
elementów
S. Karolczak,
przy ul. Mieroszewskiej należące do PW
wyposażenia
94-044 Łódź,
EKOPUR
zawierające substancje ul. Przełajowa 10 m 56
niebezpieczne (eternit,
płyty azbestowocementowe z
budynków)
Ogółem odpady kodu 17 01 06* 600
Materiały izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne zawierające azbest
60
S. Karolczak, 94-044 Łódź,
ul. Przełajowa 10 m 56
22-400 Zamość
ul. Bohaterów Monte Cassino 4/12
17 06 01*
Materiały izolacyjne
zawierające azbest
Termoizolacyjnych i
Antykorozyjnych
„TERMOEXPORT”
00-515 Warszawa
ul. Żurawia 24/7
P.P.H.U. „GRAMA”
(usługi remontowo-budowlane)
37-100 Łańcut
Os. Gen. Maczka 17/5
300
100
100
składowisko EKO-BORUTA w Zgierzu
„EKOPUR”
składowiska (utylizacja) podległe:
w Lublinie
składowiska (utylizacja) PPHU IZOPOL
w Trzemesznie
1000 składane na palety, podwójnie foliowane i
zabezpieczone
dodatkowo
taśmami
samoprzylepnymi i przewożone przez firmę
posiadającą odpowiednie zezwolenie do
Ogółem odpady kodu 17 06 01* 1500 Mg
17 06 05*
Materiały
konstrukcyjne
zawierające azbest
S. Karolczak, 94-044 Łódź, ul.
Przełajowa 10 m 56
22-400 Zamość ul. Bohaterów
Monte Cassino 4/12
300
Termoizolacyjnych i
Antykorozyjnych
„TERMOEXPORT”
00-515 Warszawa ul. Żurawia 24/7
P.P.H.U. „GRAMA”
(usługi remontowo-budowlane)
37-100 Łańcut,
Os. Gen. Maczka 17/5
100
100
składowisko EKO-BORUTA w Zgierzu
„EKOPUR”
składowiska (utylizacja) podległe:
w Lublinie
składowiska (utylizacja) PPHU „IZOPOL”
w Trzemesznie
1000 składane na palety, podwójnie foliowane i
zabezpieczone
dodatkowo
taśmami
samoprzylepnymi i przewożone przez firmę
posiadającą odpowiednie zezwolenie do
Ogółem odpady kodu 17 06 05* 1500 Mg
Ogółem odpadów zawierających azbest 3700 Mg
Realizacja zapisów prawnych (np. Rozp. Min. Gospodarki w sprawie sposobów bezpiecznego
użytkowania i warunków usuwania wyrobów zawierających azbest) napotyka na szereg
trudności. Wynikają one m.in. z braku zainteresowania właścicieli i użytkowników budynków
(w tym w szczególności budynków z grupy indywidualnego budownictwa jednorodzinnego i
zagrodowego) w usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Dodatkowym czynnikiem
pogarszającym ten stan rzeczy jest brak lub niewielka liczba składowisk przystosowanych do
przyjmowania odpadów azbestowych. Czynniki te powodują, że w chwili obecnej stopień
zinwentaryzowania obiektów budowlanych z wyrobami zawierającymi azbest jest niewielki.
Można w związku z tym stwierdzić, że zasoby wyrobów zawierających azbest nie są
odpowiednio określone. Stan ten należy uznać za wysoce niezadowalający. Należy z całym
naciskiem podkreślić, że inwentaryzacja obiektów zawierających wyroby azbestowe jest
działaniem priorytetowym i koniecznym do tego, aby w sposób planowy i zgodny z
odpowiednimi przepisami minimalizować zagrożenia wynikające ze stosowania i
likwidowania odpadów tego typu. Kolejność usuwania wyrobów zawierających azbest
powinna być bezwzględnie określona na przykład w lokalnych programach usuwania azbestu
i jego wyrobów.
Podsumowując całą grupę odpadów szczególnie niebezpiecznych należy stwierdzić, że są one
bardzo źle zewidencjonowane: brak jest szczegółowych i rzeczywistych danych na temat
właściwie wszystkich wyżej omawianych grup odpadów. Wydział Środowiska i Rolnictwa
ŁUW w Łodzi nie otrzymał do tej pory, od firm z terenu miasta Radomska, informacji o ilości
i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla
środowiska, które mogą zawierać PCB, jak również informacji nt. instalacji zawierających
61
azbest i wyroby azbestowe24. Dodatkowo całą sytuację utrudnia fakt, że odpady
tego typu w znaczących ilościach powstają w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw,
które są w dużym rozproszeniu. Do odpadów tych zaliczamy np. odpady z zakładów
fotograficznych, filtry olejowe, odpady z obróbki metali, odpady środków do impregnacji
drewna, odpady farb i lakierów. Kolejnym prawie nierejestrowanym źródłem
wytwarzania odpadów niebezpiecznych są gospodarstwa domowe. Do strumienia
odpadów komunalnych trafiają: przeterminowane leki, zużyte baterie i akumulatory,
opakowania po olejach i farbach, klejach, środkach ochrony roślin, świetlówki.
Przedsiębiorstwa, które profesjonalnie zajmują się zbieraniem odpadów w tym
niebezpiecznych w wielu przypadkach nie udzieliły informacji, dotyczących ilości i rodzajów
odpadów np. PHU ” JUKO” w Piotrkowie Tryb. Kilku innych deklarowanych we wnioskach
odbiorców odpadów w ciągu ostatnich lat, nie odbierało z terenu miasta żadnych odpadów
niebezpiecznych np.: AWAS-SERWIS, TELMAKO, IZOPOL, NOWISTA. Na podstawie
tych danych można byłoby wysnuć wniosek, że odpady szczególnie niebezpieczne w ogóle
nie powstają na terenie miasta, bo prawie nikt ich nie odbiera. Taka sytuacja jednakże nie jest
możliwa, ponieważ wszędzie powstają w formie odpadu chociażby: baterie i akumulatory,
przepracowany olej.
3.2.
Instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów
3.2.1.
Odpady komunalne
W 2003 roku na składowisku odpadów komunalnych w Jadwinówce, zarządzanym przez
PGK w Radomsku oddano do użytku stanowisko segregacji odpadów, a jeszcze w 2004
planuje się zbudowanie kompostowni odpadów zielonych.
3.2.2.
Odpady przemysłowe
Jednym sposobem unieszkodliwiana odpadów niebezpiecznych w Radomsku jest ich
składowanie na składowisku „Metalurgii” w Jadwinówce. Ponadto w Metalurgii S.A. istnieje
Stacja Regeneracji kwasów trawiących. Dane statystyczne nie obejmują małych podmiotów
gospodarczych prowadzących działalność w zakresie np. przetwórstwa odpadów z rozbiórki
obiektów budowlanych oraz punktów skupu złomu.
3.2.3.
Osady ściekowe
W chwili obecnej praktycznie wszystkie osady ściekowe z oczyszczalni ścieków na terenie
Radomska są odwadniane na prasie, a następnie składowane na składowisku odpadów i w ten
sposób poddawane są one unieszkodliwianiu. Brak jest specjalistycznych instalacji do
prowadzenia procesów odzysku bądź unieszkodliwiania.
3.3.
Podmioty prowadzące działalność w zakresie zbiórki, odzysku oraz
unieszkodliwiania odpadów
Firmami prowadzącymi działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów na
terenie Radomska są: Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Wtórmex” S.J., PGK Sp. z o.o. w
Radomsku ul. Stara Droga 85, Metalurgia S.A., „Wytwarzanie Opakowań Foliowych, Handel
Tworzywami Sztucznymi” – Tomasz Koza, „METAL – GUM” – Marek Gruszczyński.
Źródłem informacji na temat podmiotów prowadzących działalność w zakresie odzysku,
unieszkodliwiania i transportu odpadów są pozwolenia wydawane przez Starostwo
Powiatowe w Radomsku i Wojewodę Łódzkiego.
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Wtórmex” S.J. mieszczące się przy ul. Św. Rozalii 11 w
Radomsku determinuje gospodarkę odpadami na terenie miasta Radomska.
Działalność przedsiębiorstwa w zakresie gospodarki odpadami to:
24
Informacje z Wydziału Środowiska i Rolnictwa (21. 04. 04)
62
•Wytwarzanie
odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne z elementami
pozwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku i zbierania odpadów
niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne w Radomsku przy ulicy Św. Rozalii 11
•Działalność w zakresie odzysku i zbierania odpadów innych niż niebezpieczne w
Stobiecku Szlacheckim
•Prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów niebezpiecznych i innych niż
niebezpieczne na terenie całej Polski
Przedsiębiorstwo zrezygnowało (wrzesień ’03) z prowadzenia działalności w zakresie
demontażu samochodów pojazdów wycofanych z eksploatacji zawierających niebezpieczne
elementy (kod 16 01 04* - zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy).
Na podstawie decyzji nr WO.IV.7647-w-7/2003 wydanej dnia 16.09.2003r. (obowiązuje do
dnia 10.09.2013r.) przez Starostwo Powiatowe w Radomsku pozwolono na :
•Na prowadzenie działalności w zakresie odzysku, zbierania i transportu odpadów
niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne zgodnie z poniższymi tabelami.
Tabela 42. Rodzaje odpadów innych niż niebezpieczne, dla których zezwala się na prowadzenie
działalności w zakresie odzysku (metoda R13) w Radomsku i w Stobiecku Szlacheckmi
Kod
odpadu
12 01 01
12 01 02
12 01 03
12 01 04
12 01 13
16 01 03
16 01 06
16 01 17
16 01 18
16 02 14
16 02 16
17 04 01
17 04 02
17 04 03
17 04 05
17 04 07
17 04 11
19 10 01
19 10 02
19 12 02
19 12 03
20 01 36
20 01 40
20 03 07
Rodzaje odpadów
Odpady z toczenia i piłowania żelaza oraz
jego stopów
Cząstki i pyły żelaza oraz jego stopów
Odpady z toczenia i piłowania metali
nieżelaznych
Cząstki i pyły metali nieżelaznych
Odpady spawalnicze
Zużyte opony
Zużyte lub nienadające się do użytkowania
pojazdy niezawierające cieczy i innych
Metale żelazne
Metale nieżelazne
Zużyte
urządzenia
nie
zawierające
Elementy usunięte z zużytych urządzeń inne
niż niebezpieczne
Aluminium
Ołów
Żelazo i stal
Mieszaniny metali
Kable inne niż wymienione w 17 04 10
Odpady żelaza i stali (odpady z
rozdrabniania odpadów)
Odpady metali nieżelaznych (odpady z
rozdrabniania odpadów)
Metale żelazne (odpady z obróbki ręcznej,
sortowania, granulowania odpadów)
Metale nieżelazne (odpady z obróbki
ręcznej, sortowania, granulowania odpadów)
Zużyte urządzenia elektryczne i
elektroniczne inne niż wymienione w 20 01
23 i 20 01 35
Metale
Odpady wielkogabarytowe
SUMA
Dopuszczona
il.
wytworzonych
odpadów
[Mg/rok]
Sposób postępowania z odpadami
5000,0
5000,0
100,0
50,0
60,0
120,0
20,0
20,0
100,0
70,0
10,0
20,0
20,0
20,0
1000,0
50,0
50,0
10100,0
- działalność w zakresie odzysku
odpadów – metodą R-13 tj. –
magazynowanie odpadów, które
mają być poddane któremukolwiek
z działań wymienionych od R1 do
R12 zgodnie z załącznikiem nr 5 do
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o
odpadach (Dz.U. Nr 62 z 2001r.,
poz. 628 z późn. zm.),
- odpady magazynowane będą w
sposób selektywny, na utwardzonym
terenie, zabezpieczający przed
dostępem osób postronnych.
100,0
60100,0
100,0
20,0
30,0
20,0
82180
Tabela 43. Rodzaje odpadów innych niż niebezpieczne dla których zezwala się na prowadzenie
działalności w zakresie odzysku (metoda R 4) w Stobiecku Szlacheckim.
Kod
Rodzaje odpadów
Dopuszczona
63
odpadu
10 09 80
12 01 01
12 01 13
16 01 06
16 01 17
16 02 14
16 02 16
17 04 05
19 10 01
19 12 02
20 01 36
20 01 40
20 03 07
Wybrakowane wyroby żeliwne
jego stopów
Odpady spawalnicze
pojazdy niezawierające cieczy i innych
Metale żelazne
Zużyte
urządzenia
nie
zawierające
Elementy usunięte z zużytych urządzeń inne
niż niebezpieczne
Żelazo i stal
Odpady żelaza i stali
Metale żelazne
Zużyte urządzenia elektryczne i
elektroniczne inne niż wymienione w 20 01
23 i 20 01 35
Metale
SUMA
ilość
wytworzonych
odpadów
[Mg/rok]
40,0
60,0
10,0
prowadzenie działalności w zakresie
odzysku odpadów (przetopienie
odpadów w żeliwiakach) – metodą R 4
tj. – magazynowanie odpadów, które
mają być poddane któremukolwiek z
działań wymienionych od R1 do R12
zgodnie z załącznikiem nr 5 do ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach
(Dz.U. Nr 62 z 2001r., poz. 628 z
późn. zm.)
20,0
20,0
20,0
10,0
50,0
100,0
100,0
odpady magazynowane będą w sposób
selektywny, na utwardzonym terenie,
zabezpieczający przed dostępem osób
postronnych
20,0
30,0
20,0
500
działalności w zakresie odzysku (metoda R 14) w Stobiecku Szlacheckim.
Kod
odpadu
Rodzaje odpadów
Dopuszczona
il.
wytworzonych
odpadów
[Mg/rok]
12 01 01
jego stopów
5000.0
12 01 02
5000.0
12 01 03
Odpady z toczenia i piłowania metali
nieżelaznych
100.0
12 01 04
50.0
19 10 01
Odpady żelaza i stali
19 10 02
Odpady metali nieżelaznych
19 12 02
Metale żelazne
19 12 03
Metale nieżelazne
prowadzenie działalności w zakresie
odzysku odpadów – metodą R-14 tj. –
magazynowanie odpadów, które mają
być poddane któremukolwiek z działań
wymienionych od R1 do R12 zgodnie
z załącznikiem nr 5 do ustawy z dnia
27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U.
Nr 62 z 2001r., poz. 628 z późn. zm.)
10000.0
100.0
60000.0
odpady magazynowane będą w sposób
selektywny, na utwardzonym terenie,
postronnych
100.0
SUMA
80350
Tabela 45. Rodzaje odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne dla których zezwala się na
prowadzenie działalności w zakresie zbierania w Radomsku.
Kod
odpadu
Rodzaje odpadów
12 01 01 Odpady z toczenia i piłowania żelaza oraz jego stopów
12 01 02 Cząstki i pyły żelaza oraz jego stopów
12 01 03 Odpady z toczenia i piłowania metali nieżelaznych
12 01 04 Cząstki i pyły metali nieżelaznych
12 01 13 Odpady spawalnicze
magazynowane będą w sposób selektywny, na
utwardzonym terenie, zabezpieczający przed
dostępem osób postronnych
magazynowane będą przy hali brykieciarki w
boksie obok budynku „starej” kotłowni w
sposób selektywny, na terenie utwardzonym,
postronnych
64
16 01 03 Zużyte opony
Zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy
16 01 06 niezawierające cieczy i innych niebezpiecznych
16 02 14
16 02 16
16 01 17
16 01 18
elementów
Zużyte urządzenia nie zawierające niebezpiecznych
elementów
Elementy usunięte z zużytych urządzeń inne niż
niebezpieczne
Metale żelazne
Metale nieżelazne
16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe
magazynowane będą w pojemnikach stalowych
zlokalizowanych na terenie hali magazynowej
w sposób selektywny, na terenie utwardzonym,
postronnych
17 04 01
17 04 02
17 04 03
17 04 05
17 04 07
Aluminium
Ołów
Żelazo i stal
Mieszaniny metali
Odpady metali zanieczyszczone substancjami
17 04 09* niebezpiecznymi (np. olejami, chłodziwami, itp.)
magazynowane będą w pojemniku stalowych
zlokalizowanym na terenie hali magazynowej
postronnych
17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10
Odpady żelaza i stali (odpady z rozdrabniania
19 10 01 odpadów)
Odpady metali nieżelaznych (odpady z rozdrabniania
19 10 02 odpadów)
Metale żelazne (odpady z obróbki ręcznej, sortowania,
19 12 02 granulowania odpadów)
Metale nieżelazne (odpady z obróbki ręcznej,
19 12 03 sortowania, granulowania odpadów)
*
21 01 33
20 01 34
20 01 35*
Baterie i akumulatory łącznie z bateriami i
akumulatorami wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02
lub 16 06 03 oraz niesortowane baterie i akumulatory
zawierające niebezpieczne składniki
Baterie i akumulatory inne niż wymienione
w 20 01 33
postronnych
Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż
wymienione w 20 01 21 i 20 01 23 zawierające
niebezpieczne składniki
magazynowane będą w pojemniku stalowym
zlokalizowanym na terenie hali magazynowej
postronnych
20 01 36 wymienione w 20 01 23 i 20 01 35
20 01 40 Metale
20 03 07 Odpady wielkogabarytowe
wszystkie odpady przekazywane będą firmom posiadającym stosowne zezwolenia na prowadzenie działalności w
zakresie unieszkodliwiania lub odzysku odpadów lub wykorzystywane we własnym zakresie
w Radomsku przy ulicy Św. Rozalii 11
działalności w zakresie zbierania w Stobiecku Szlacheckim.
Kod
odpadu
12 01 01
12 01 02
12 01 03
12 01 04
12 01 13
Rodzaje odpadów
Odpady z toczenia i piłowania żelaza oraz jego stopów
Odpady z toczenia i piłowania metali nieżelaznych
Odpady spawalnicze
16 01 03 Zużyte opony
65
16 01 06 niezawierające cieczy i innych niebezpiecznych
elementów
16 01 17 Metale żelazne
16 01 18 Metale nieżelazne
Zużyte urządzenia nie zawierające niebezpiecznych
16 02 14 elementów
Elementy usunięte z zużytych urządzeń inne niż
16 02 16 niebezpieczne
17 04 01 Miedź, brąz, mosiądz
17 04 02 Aluminium
17 04 03 Ołów
17 04 05 Żelazo i stal
17 04 07 Mieszaniny metali
17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10
19 10 01
19 10 02
19 12 02
19 12 03
Odpady żelaza i stali (odpady z rozdrabniania
odpadów)
odpadów)
granulowania odpadów)
Metale nieżelazne (odpady z obróbki ręcznej,
sortowania, granulowania odpadów)
Baterie i akumulatory inne niż wymienione
20 01 34 w 20 01 33
20 01 36 wymienione w 20 01 23 i 20 01 35
20 01 40 Metale
20 03 07 Odpady wielkogabarytowe
postronnych
wszystkie odpady przekazywane będą firmom posiadającym stosowne zezwolenia na prowadzenie działalności w
zakresie unieszkodliwiania lub odzysku odpadów lub wykorzystywane we własnym zakresie w Radomsku przy ulicy
Św. Rozalii 11
Tabela 47. Rodzaje odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne, dla których zezwala się na
prowadzenie działalności w zakresie transportu
Kod
odpadu
Rodzaje odpadów
Sposób postępowania
z odpadami
66
12 01 01
12 01 02
12 01 03
12 01 04
12 01 13
16 01 03
16 01 04*
16 01 06
16 01 17
16 01 18
16 02 14
16 02 16
16 06 01*
17 04 01
17 04 02
17 04 03
17 04 05
17 04 07
17 04 09*
17 04 11
19 10 01
19 10 02
19 12 02
19 12 03
21 01 33*
20 01 34
20 01 35*
20 01 36
20 01 40
20 03 07
Odpady z toczenia i piłowania żelaza oraz jego stopów
Prowadzenie działalności w zakresie
Odpady z toczenia i piłowania metali nieżelaznych
transportu odpadów odbywać się
może na terenie całej Polski,
Odpady spawalnicze
transport odpadów odbywać
Zużyte opony
się będzie środkami
transportu warunkach
zabezpieczających
niezawierające cieczy i innych niebezpiecznych elementów
środowisko przed wtórnym
Metale żelazne
zanieczyszczeniem
Metale nieżelazne
odpadami. Tabor ten jest
przystosowany jedynie do
Zużyte urządzenia nie zawierające niebezpiecznych elementów
transportu odpadów innych
Elementy usunięte z zużytych urządzeń inne niż niebezpieczne
niż niebezpieczne.
Baterie i akumulatory ołowiowe
Użytkowanie taboru regulują
przepisy z zakresu Prawo o
Aluminium
ruchu drogowym,
Ołów
posiadacz odpadów
Żelazo i stal
transportować je będzie
Mieszaniny metali
własnymi środkami
Odpady metali zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi
transportu do firm
(np. olejami, chłodziwami, itp.)
posiadających stosowne
Kable inne niż wymienione w 17 04 10
zezwolenia na prowadzenie
Odpady żelaza i stali (odpady z rozdrabniania odpadów)
działalności w zakresie
gospodarowania odpadami
odpadów)
lub wykorzystywane we
własnym zakresie w
Radomsku przy ulicy Św.
Metale nieżelazne (odpady z obróbki ręcznej, sortowania,
Rozalii 11,
Baterie i akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami
transport odpadów
wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02 lub 16 06 03 oraz
niebezpiecznych powinien
niesortowane baterie i akumulatory zawierające niebezpieczne
odbywać się na zasadach
składniki
określonych w ustawie z dnia
Baterie i akumulatory inne niż wymienione w 20 01 33
28 października 2002r. o
przewozie drogowym
Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione
towarów niebezpiecznych
w 20 01 21 i 20 01 23 zawierające niebezpieczne składniki
(Dz. U. Nr 199 z 2002r., poz.
1671).
wymienione w 20 01 23 i 20 01 35
Metale
Biorąc pod uwagę możliwości odzysku, zbierania i transportu odpadów Starosta
Radomszczański uznał, że sposób postępowania z wymienionym we wniosku odpadami w
przedsiębiorstwie „WTÓRMEX” nie narusza wymogów ustawy o odpadach i rozporządzeń
wykonawczych.
Szeroką działalność w zakresie unieszkodliwiania i odzysku odpadów prowadzi także
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. w Radomsku przy ul. Stara Droga 85.
Działalność ta opiera się na: składowaniu na składowisku w Jadwinówce k/Radomska
odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, zgodnie z wymienionymi w tabeli 48.
Tabela 48. Rodzaje odpadów unieszkodliwiane przez składowanie na składowisku odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne w Jadwinówce k/Radomska
Lp.
Kod odpadu
1.
2.
3.
02 03 81
02 06 01
03 01 05
4.
10 01 01
5.
10 01 02
Rodzaj odpadu
Odpady z produkcji pasz roślinnych
Surowce nieprzydatne do spożycia i przetwórstwa
Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa, fornir inne niż
Żużle, popioły paleniskowe, pyły z kotłów (z wyłączeniem pyłów z
kotłów wymienionych w 10 01 04)
Popioły lotne z węgla
Ilość w Mg
50
20
60
150
600
67
6.
7.
17 01 01
17 01 07
Odpady z betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
17 01 80
17 01 81
17 0380
17 0504
19 08 01
19 08 02
19 08 05
1912 12
Usunięte tynki, tapety, okleiny itp.
Odpady z remontów i przebudowy dróg
Odpadowa papa
Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych
materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż
Gleba i ziemia, w tym kamienie, inne niż wymienione w 17 05 03
Skratki
Zawartość piaskowników
Ustabilizowane komunalne osady ściekowe
Inne odpady (w tym substancje i przedmioty) z mechanicznej
obróbki odpadów inne niż wymienione w 19 12 11
200
500
140
100
20
80
80
320
6500
100
Oprócz wymienionych w tabeli 48 odpadów przemysłowych dopuszcza się unieszkodliwianie
poprzez składowanie odpadów komunalnych z grupy 20.
Odpady będą unieszkodliwiane poprzez ich składowanie w następujący sposób:
- Skratki i zawartość piaskowników na odrębnie wydzielonych i oznakowanych
poletkach
- Stałe zmieszane odpady komunalne oraz odpady inne niż niebezpieczne składowane są
w mieszance z ustabilizowanymi komunalnymi osadami ściekowymi.
Dopuszcza się na w/w składowisku odzysk następujących rodzajów odpadów (tabela 49).
Tabela 49. Rodzaje odpadów dopuszczonych do odzysku na składowisku odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne w Jadwinówce k/Radomska.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Kod odpadu
15 01 01
15 01 02
15 01 03
15 01 04
15 01 06
15 01 07
Rodzaj odpadu
Opakowania z papieru i tektury
Opakowania z tworzyw sztucznych
Opakowania z drewna
Opakowania z metali
Zmieszane odpady opakowaniowe
Opakowania ze szkła
Odpady przeznaczone do odzysku, pochodzące z selektywnej zbiórki odpadów, po wtórnej
segregacji należy oczyścić i posortować. Następnie posortowane odpady typu: tektura,
papier, folia, tworzywa sztuczne, PET należy zgniatać i belować, a następnie magazynować
selektywnie do czasu uzyskania partii transportowych. Posortowane szkło należy
magazynować celem uzyskania partii transportowej. Po uzyskaniu odpowiedniej ilości,
odpady należy wywozić do podmiotów zajmujących się ich dalszym wykorzystaniem.
Odpady przeznaczone do odzysku i unieszkodliwiania mogą być dowożone na składowisko
odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Jadwinówce k/Radomska własnymi
specjalistycznymi środkami transportu oraz środkami transportu podmiotów posiadających,
stosowne zezwolenia. Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Radomsku
może prowadzić transport odpadów własnymi specjalistycznymi środkami transportu z
terenów miasta Radomska oraz ościennych gmin.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Radomsku podpisało umowy na sprzedaż
odzyskanych i posegregowanych surowców wtórnych z firmami zajmującymi się
recyklingiem, a także Organizacją Odzysku w celu uzyskania środków finansowych.
Następną dużą firmą na terenie Radomska, posiadającą pozwolenie na nie tylko wytwarzanie,
ale również na zbieranie i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych i innych niż
niebezpieczne jest METALURGIA S.A. Radomsko, ul. Reymonta 62. Ilości i rodzaje
odpadów zamieszczone są w poniższych tabelach:
Tabela 50. Rodzaje i ilości odpadów niebezpiecznych.
68
Kod
odpadu
11 01 05*
11 01 06*
11 01 07*
11 01 08*
11 01 09*
11 01 11*
11 01 13*
11 01 98*
Rodzaj odpadu
Ilość [m3/rok]
Kwasy trawiące
Odpady zawierające kwasy inne niż wymienione w 11 01 05
Alkalia trawiące
Osady i szlamy z fosforowania
Szlamy i osady poflltracylne zawierające substancje niebezpieczne
Wody popłuczne zawierające substancje niebezpieczne
Odpady z odtłuszczania zawierające substancje niebezpieczne
Inne odpady zawierające substancje niebezpieczne
2000
60
50
150
100
330
60
800
Tabela 51. Rodzaje i ilości odpadów innych niż niebezpieczne.
Kod
odpadu
10 01 07
1101 10
11 01 12
11 01 14
11 01 99
19 09 02
19 09 03
19 09 05
19 09 06
19 09 99
Rodzaj odpadu
Ilość [m3/rok]
Produkty z wapniowych metod odsiarczania gazów odlotowych
odprowadzane w postaci szlamu
Inne niż wymienione w 11 01 09
Wody poptuczne inne niż wymienione w 11 01 11
Odpady z odtłuszczania inne niż wymienione w 11 0113
Osady z klarowania wody
Osady z dekarbonizacji wody
Nasycone lub zużyte żywice jonowymienne
Roztwory i szlamy z regeneracji wymienników jonitowych
60
100
230
40
600
50
120
50
50
50
Prowadzenie działalności w zakresie zbierania i unieszkodliwiania w/w odpadów będzie się
odbywało pod następującymi warunkami:
a) Działalność będzie prowadzona na terenie Spółki Akcyjnej METALURGIA.
b) Unieszkodliwianie odpadów w Zakładowej Oczyszczalni Ścieków Przemysłowych
będzie zgodne z posiadanym pozwoleniem wodnoprawnym.
c) Postępowanie z wytworzonymi podczas unieszkodliwiania odpadami będzie zgodne z
posiadanym pozwoleniem na wytwarzanie odpadów.
d) Odpady 11 01 05* - kwasy trawiące dostarczane będą transportem wytwórcy odpadów,
przystosowanym do przewozu odpadów niebezpiecznych.
Odpady przyjęte do unieszkodliwiania przed poddaniem ich analizie fizykochemicznej, będą
magazynowane w zbiornikach wykonanych ze stali chemoodpornej, które wchodzą w skład
instalacji Zakładowej Oczyszczalni Ścieków Przemysłowych.
W przedsiębiorstwie „Metalurgia” dopuszcza się wysokotemperaturową metodę odzysku
kwasu solnego w procesie regeneracji polegającą na odparowaniu zużytego roztworu,
absorpcji gazowego chlorowodoru w absorberze oraz wydzieleniu tlenku żelaza, który jest
sprzedawany odbiorcom zewnętrznym.
Odpady przyjęte do odzysku, będą magazynowane w zbiornikach. W skład Stacji Regeneracji
kwasu solnego wchodzą:
- Magazyn zużytych kąpieli kwaśnych - 12 zbiorników o pojemności 40 m3 każdy,
- Magazyn wód popłucznych - 8 zbiorników o pojemności 50 m3 każdy,
- Magazyn kwasu solnego 33% - 2 zbiorniki o pojemności 40 m3 każdy.
Decyzję na działalność w zakresie odzysku i transportu tworzyw sztucznych i gumy (19 02
04) na terenie Radomska posiada także „METAL – GUM” – Marek Gruszczyński w
Radomsku przy ul. 11 listopada 11a. Pozwolenie jest wydane na odzysk 10 Mg/rocznie w/w
odpadów, metodą R14. Rodzaje odpadów, na które firma posiada pozwolenie w zakresie
transportu zawiera tabela 51:
Tabela 52. Transport odpadów
Rodzaj odpadów
Kod odpadu
69
Odpady z przemysłu gumowego i produkcji gumy
Tworzywa sztuczne i guma
Tekstylia
Opakowania z papieru i tektury
Opakowania z drewna
Mieszaniny metali
07 02 80
19 12 04
19 12 08
15 01 01
15 01 03
17 04 07
Przedsiębiorstwo „Wytwarzanie Opakowań Foliowych, Handel Tworzywami Sztucznymi”Tomasz Koza Radomsko, ul. 11 listopada 11, także posiada pozwolenie na działalność w
zakresie odzysku (metodą R14) i transportu odpadów. Rodzaje i ilości zawarte w tabelach
poniżej.
Tabela 53. Rodzaje i ilości odpadów, dla których zezwala się na prowadzenie działalności w zakresie
odzysku.
07 02 13
Roczna ilość odpadów
poddawana odzyskowi
w [Mg]
150
Tworzywa sztuczne
Tworzywa sztuczne
15 01 02
16 01 19
17 02 03
SUMA
300
100
100
650
Rodzaj odpadów
Kody odpadów
Tabela 54. Rodzaje odpadów, dla których zezwala się na prowadzenie działalności w zakresie
transportu
Rodzaj odpadów
Kody odpadów
07 02 13
Tworzywa sztuczne
Tworzywa sztuczne
15 01 02
16 01 19
17 02 03
70
4.
Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami
Podstawowe kierunki dotyczące gospodarki odpadami przyjęte w „II Polityce Ekologicznej
Państwa”, „Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego”, „Polityce Ekologicznej
Województwa Łódzkiego”, Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, Wojewódzkim Planie
Gospodarki Odpadami dla Województwa Łódzkiego oraz w VI Programie Ochrony
Środowiska Unii Europejskiej są następujące:
- Ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% (w stosunku do ilości z 1990 roku)
i tym samym ograniczenie ilości powstających opadów przemysłowych,
- Wycofanie z produkcji i użytkowania materiałów niebezpiecznych, ograniczenie ilości
powstających odpadów niebezpiecznych o 20%,
- Wdrożenie idei zrównoważonej produkcji i konsumpcji, między innymi w celu
ograniczenia ilości powstających odpadów komunalnych na poziomie maksimum 300
kg/M/rok
- Likwidacja mogilników i „dzikich” składowisk śmieci,
- Likwidacja odpadów azbestu oraz zawierających PCB,
- Kompleksowe wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów oraz recyklingu w celu
uzyskania, co najmniej 15% recyklingu tworzyw sztucznych, szkła, papieru i tektury
oraz 25% recyklingu materiałów opakowaniowych,
- Ograniczenie ilości składowanych komunalnych odpadów ulegających biodegradacjidocelowo o 65% w stosunku do roku 1995 (rysunek nr 21).
- Wprowadzenie do eksploatacji instalacji termicznego przekształcania odpadów
komunalnych oraz osadów ściekowych, w szczególności w dużych miastach,
kompostowania odpadów komunalnych i osadów ściekowych na terenach wiejskich
oraz małych miast.
Rysunek 4. Ograniczanie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania w przyjętych przedziałach czasowych wg Dyrektywy 1999/31/EC.
Należy oczekiwać, że w najbliższych latach najpoważniejszym problemem będzie rozwój
sieci selektywnej zbiórki odpadów i ich recyklingu oraz uzyskanie akceptacji społecznej dla
budowy nowych inwestycji w zakresie gospodarki odpadami, w szczególności dla budowy
spalarni odpadów, kompostowni oraz składowisk. Poważnym problemem będzie również
konieczność zagospodarowywania odpadów budowlanych pochodzących z wymiany i
modernizacji wielkiej płyty w budownictwie mieszkaniowym. Należy zdecydowanie przyjąć,
że składowanie odpadów niewykorzystanych to ostateczność.
71
4.1.
Odpady komunalne
Należy oczekiwać w najbliższych latach dalszego systematycznego wzrostu
powstających odpadów komunalnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Polska
znajduje się na etapie systematycznie rosnącej konsumpcji indywidualnej
(choć znacznie spowolnionej w ostatnich latach). Obserwując zmiany w
zakresie gospodarki odpadami, jakie zachodziły w Europie w latach
osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych należy oczekiwać, że w miarę wzrostu
dochodu narodowego i poziomu życia systematycznie będzie rosła ilość
powstających odpadów komunalnych. Trzeba pamiętać, że niektóre kraje Unii
Europejskiej mają dziś wskaźnik powstawania odpadów komunalnych ponad
500 kg/M/rok (w Polsce ok. średnio ok. 250 kg/M/rok). Można oszacować, że
przy planowanym wzroście gospodarczym rzędu 3-4% rocznie w perspektywie
najbliższych 10 lat ilość stałych odpadów komunalnych rosnąc będzie również
o 3-4% rocznie. Tym samym można oczekiwać 30-40% wzrostu ilości
powstających odpadów komunalnych w okresie 10-letnim. Oznacza to
wskaźnik powstawania odpadów komunalnych wynoszący 350-380 kg/M/rok
w perspektywie około 10-letniej.
Należy również oczekiwać zmian w morfologii odpadów komunalnych w zakresie wzrostu
udziału odpadów nieżywnościowych (przede wszystkim odpadów opakowaniowych i
papieru) w ogólnej masie odpadów komunalnych. Tendencję tą można zaobserwować w
większości krajów. Wraz z rozwojem systemów zdalaczynnego ogrzewania miast należy
również oczekiwać systematycznego spadku udziału frakcji drobnej, która głównie stanowi
popiół z indywidualnych palenisk domowych. Tym samym spadnie również udział substancji
niepalnych w odpadach komunalnych. Konsekwencją takich zmian będzie systematyczny
wzrost wartości opałowej odpadów komunalnych.
Konieczność dostosowania modelu gospodarki odpadami do nowych przepisów prawnych,
będących wynikiem transpozycji prawa unijnego spowoduje konieczność ograniczenia ilości
odpadów ulegających biodegradacji składowanych na składowiskach. Trzeba pamiętać, że do
roku 2012 będziemy musieli w sposób znaczący (o minimum 65%) ograniczyć ilość
ulegających biodegradacji odpadów deponowanych na składowiskach. Będzie również
obowiązywał zakaz składowania odpadów nieprzetworzonych. Spowoduje to konieczność
zmiany systemu gospodarki odpadami i w efekcie trzeba będzie rozwinąć system selektywnej
zbiórki odpadów, a następnie ich recyklingu oraz trzeba będzie rozwinąć system
przetwarzania odpadów - mechaniczno-biologicznego (kompostowanie) i termicznego
(spalanie).
Konsekwencją nieuniknionych zmian w modelu gospodarki odpadami będzie gruntowna
rewizja planów inwestycyjnych w zakresie gospodarki odpadami. Trzeba będzie ograniczyć
ilość planowanych do budowy składowisk odpadów na korzyść innych elementów systemu kompostowni i spalarni odpadów. Trzeba również pamiętać, że rozwój systemu selektywnej
zbiórki odpadów oraz ich recyklingu będzie również wymagał budowy infrastruktury
technicznej oraz szerokiej promocji. Doświadczenia innych miast (zarówno w Polsce Warszawa jak i za granicą, w krajach Unii Europejskiej) wskazują, że paradoksalnie rozwój
selektywnej zbiórki nie pogarsza wartości opałowej odpadów, a wręcz przeciwnie ich wartość
opałowa rośnie. Stają się one przez to bardziej atrakcyjnym paliwem w spalarniach odpadów.
Spalarnie zaś mogą wówczas stanowić istotny element systemu zdalaczynnego
uciepłownienia miasta, przyczyniając się między innymi do poprawy warunków
aerosanitarnych w centrach miast poprzez likwidację niskiej emisji.
4.2.
Odpady przemysłowe
W odniesieniu do odpadów pochodzących z sektora gospodarczego - odpadów
przemysłowych należy oczekiwać systematycznego spadku ich ilości. Wynikać to będzie z
coraz powszechniejszego wdrażania programów racjonalizacji gospodarki odpadami oraz ich
minimalizacji na terenie przedsiębiorstw. Jedynym działem, w którym można oczekiwać
72
wzrostu ilości odpadów jest przemysł rolno-spożywczy, który zgodnie z prognozami
długoterminowymi, po wejściu polski do Unii Europejskiej powinien zacząć się intensywnie
rozwijać. W pozostałych działach nie należy oczekiwać znaczącego wzrostu ilości
powstających odpadów, a wręcz przeciwnie należy spodziewać się ich systematycznego
spadku.
4.3.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków
unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych dopuściło stosowanie innych niż
termiczne przekształcanie odpadów medycznych i weterynaryjnych tj.:
- Autoklawowanie (D 9),
- Dezynfekcja termiczna (D 9),
- Działanie mikrofalami (D 9),
- Obróbka fizyko-chemiczna inna niż wymieniona powyżej (D9)
Termicznie przekształcane powinny być jedynie odpady z grup 18 01 02 (części ciała i
organy) oraz 18 01 06, 18 02 05 (chemikalia, w tym odczynniki chemiczne zawierające
substancje niebezpieczne) i 18 01 08, 18 02 07 (leki cytotoksyczne i cytostatyczne). Pozostałe
odpady mogą być unieszkodliwiane innymi metodami, zaś odpad po zastosowaniu tych
procesów klasyfikowany jako 19 80 01 (odpady po autoklawowaniu odpadów medycznych i
weterynaryjnych) nie jest zaliczany do odpadów niebezpiecznych.
Prawdopodobną konsekwencją tego rozporządzenia będzie ograniczenie ilości spalanych
odpadów medycznych i weterynaryjnych na korzyść innych (tańszych) metod ich
unieszkodliwiania. Warunkiem koniecznym rozwoju innych niż termiczne przekształcanie
metod unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych jest rozwiązanie problemu
odpadów wtórnych. Odpady po autoklawowaniu odpadów medycznych i weterynaryjnych
(kod 19 80 01) nie znajdują się na liście rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie
wykazu odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny. Konsekwencją tego
jest problem z umieszczeniem ich na istniejących składowiskach odpadów komunalnych (lub
inertnych). Aby było to możliwe składowisko musi mieć wydzieloną kwaterę do składowania
tego typu odpadów. Nie mniej należy jednak w najbliższym okresie oczekiwać spadku ilości
odpadów medycznych i weterynaryjnych unieszkodliwianych poprzez termiczne
przekształcanie (spalanie).
Istotą gospodarki odpadami pochodzącymi z placówek medycznych i weterynaryjnych jest
zagwarantowanie higienicznego, ekologicznego i bezpiecznego obchodzenia się z tego typu
odpadami. Ważne jest także, aby w procesie unieszkodliwiania odpadów medycznych
posługiwać się metodami spełniającymi kryteria wysokiej jakości i bezpieczeństwa
stosowania. Technologie te winny być nie tylko nowoczesne, ale również dostosowane do
uwarunkowań lokalnych, bowiem w wielu przypadkach wytwórcy odpadów (jednostki
organizacyjne medyczne i weterynaryjne) prowadzą procesy unieszkodliwiania odpadów,
zwłaszcza tych zainfekowanych, bezpośrednio w miejscu prowadzenia podstawowej,
statutowej działalności.
Niezmiernie ważną rzeczą będzie objęcie wszystkich podmiotów gospodarczych
prowadzących działalność w zakresie ochrony zdrowia lub weterynarii (szpitale, przychodnie,
kliniki, ale równe i prywatne gabinety lekarskie) systemem zorganizowanego odbioru
odpadów medycznych i weterynaryjnych i ich bezpiecznego unieszkodliwiania.
4.4.
Osady ściekowe
System gospodarki osadami ściekowymi będzie wymagał w najbliższych latach radykalnej
zmiany. Dalsze składowanie osadów ściekowych na lagunach osadowych jest nie do przyjęcia
ze względu na implementowaną do polskiego prawa dyrektywę „składowiskową”
(1999/31/EC) i konieczność ograniczenia ilości składowanych odpadów ulegających
biodegradacji. Należy, więc oczekiwać trzech kierunków wykorzystania osadów ściekowych:
- Wykorzystanie przyrodnicze (połączone z kompostowaniem osadów),
73
-
Termiczne przekształcanie (spalanie w specjalnych spalarniach bądź współspalanie w
obiektach energetycznych),
- „Mokre utlenianie”.
Zakres przyrodniczego wykorzystania będzie się w najbliższych latach zawężał, ze względu
na planowane zaostrzenie przepisów prawnych regulujących takie wykorzystanie osadów
ściekowych-ograniczenia w zawartości mikrozanieczyszczeń organicznych, patogenów oraz
metali ciężkich (Working document on sludge. 3rd Draft, - ENV/E.3/LM, European
Commission, DG XI, Brussels, 27 April 2000). Wydaje się, że do przyrodniczego
wykorzystania nadawać się będą jedynie osady z małych oczyszczalni z terenów wiejskich,
rolniczych. Obecność przemysłu oraz wzmożonego ruchu samochodowego w rejonie
działania oczyszczalni wydaje się wykluczać możliwość przyrodniczego wykorzystywania
osadów. Tendencja ta jest zbieżna z obserwacjami z krajów Unii Europejskiej, gdzie coraz
częściej mówi się o ograniczeniu przyrodniczego wykorzystania osadów ściekowych a w
niektórych państwach wprowadza się, lub planuje istotne ograniczenia stosowania aż do
wręcz zakazu przyrodniczego wykorzystania (niektóre landy Niemiec).
Termiczne przekształcanie osadów ściekowych budzi liczne emocje i protesty społeczne, lecz
wydaje się nie do uniknięcia w przypadku osadów pochodzących z miejskich oczyszczalni
ścieków. Problemem do rozstrzygnięcia jest czy powinno być to spalanie samych osadów
(połączone z ich suszeniem) czy też mogłyby być one współspalane z węglem (dodatek
osadów maksimum 5%) w obiektach energetycznych. Jedynym ograniczeniem procesu
współspalania jest tu dobra jakość węgla (niska zawartość metali ciężkich w węglu) oraz
wydajny system oczyszczania spalin w elektrowni czy elektrociepłowni (skuteczne odpylanie,
odsiarczanie i odazotowanie spalin).
Przyszłościową metodą wydaje się „mokre utlenianie”, które nie powoduje powstawania
emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Jednakże dziś metoda ta jest ciągle jeszcze zbyt droga,
choć istniejące w Europie instalacje (np. w Appeldorn w Holandii) są dobrym przykładem
praktycznych możliwości wykorzystania tej metody.
Analiza stanu gospodarki osadami pochodzącymi z biologicznych oczyszczalni ścieków
dowodzi, że wraz z rosnącą liczbą tego typu oczyszczalni i wzrastającą ilością wytwarzanych
odpadów, zagadnienie prawidłowego sposobu unieszkodliwiania osadów z oczyszczalni
biologicznych zaczyna mieć w woj. łódzkim znaczenie priorytetowe. Problem ten staje się,
bowiem coraz bardziej dotkliwy, zarówno dla nowych jak i istniejących oczyszczalni
biologicznych, ze względu na możliwość wyczerpania się pojemności składowisk i
zagrożenia, jakie składowiska te stwarzają dla wód podziemnych i powierzchniowych. Należy
także podkreślić, że zagospodarowanie osadów ściekowych powstających w oczyszczalniach
ścieków (zarówno komunalnych jak i przemysłowych), a zwłaszcza ich wykorzystanie
uwzględniające wymagania środowiska, stwarza poważne problemy. Rozwiązanie ich
wymaga zwykle podjęcia kosztownych działań inwestycyjnych. Wynika to m.in. z tego, że
zmiany w dyrektywach europejskich istotnie zaostrzają wartości dopuszczalnych stężeń
metali w osadach ściekowych przeznaczonych do przyrodniczego wykorzystania oraz
wprowadzają ograniczenia zawartości mikrozanieczyszczeń organicznych. Stanowić to będzie
w przyszłości istotną barierę w przyrodniczym czy rolniczym wykorzystania osadów
ściekowych.
4.5.
Odpady z rozbiórki obiektów budowlanych
Odpady pochodzące z remontów, budowy i demontażu obiektów budowlanych i
infrastruktury drogowej są w chwili obecnej zagospodarowywane w wysokim stopniu,
szczególnie jeśli chodzi o odpady metali kolorowych, złomu stalowego czy stłuczki szklanej.
Mniejszy jest natomiast stopień zagospodarowania gruzu budowlanego, czyli odpadowych
betonów, cegieł, płyt, tynków itp. W najbliższych latach, w związku z oczekiwanymi
zmianami modernizacyjnym w przemyśle i gospodarce komunalnej należy oczekiwać wzrostu
ilości odpadów z rozbiórki i remontów obiektów budowlanych. Można przyjąć, że wzrost
ilości odpadów będzie najprawdopodobniej proporcjonalny do tempa wzrostu gospodarczego.
Oznacza to spodziewany ok. 30-40% wzrost ilości tego typu odpadów w perspektywie 1074
letniej Wydaje się jednak, że w przyszłości zagospodarowanie twego typu odpadów nie
powinno stanowić istotnego problemu, szczególnie w przypadku realizacji programu budowy
autostrad.
4.6.
a) wraki samochodowe
Według danych z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami w 2006 r. ilość złomowanych
samochodów w Polsce będzie wynosiła ok. 540 tys. sztuk, w 2010 r. - ok. 700 tys. sztuk, a w
2014 - ok. 950 tys. sztuk. Należy przyjąć, że podobną do krajowej dynamikę wzrostu ilości
pojazdów wycofywanych z eksploatacji będziemy obserwować w woj. Łódzkim, powiecie
radomszczańskim i w samym Radomsku. Oznacza to dwukrotny wzrost ilości złomowanych
pojazdów w roku 2006 i około trzykrotny wzrost w roku 2014 w stosunku do roku 2000.
b) zużyte opony
Warunkiem spełnienia zapisów ustawy Prawo Ochrony Środowiska w zakresie dotyczącym
gospodarki zużytymi oponami samochodowymi jest usunięcie barier i wąskich gardeł w
systemie ich obrotu i unieszkodliwiania. W chwili obecnej czynnikiem, który hamuje
prawidłowe działanie tego systemu jest brak sprawnie funkcjonującego systemu zbiórki tego
typu odpadów. Obowiązek tworzenia tego systemu musi częściowo spaść na producentów i
importerów opon, ale część zadań w tym zakresie powinny wziąć na siebie gminy. Do roku
2014 należy oczekiwać co najmniej 50% wzrostu ilości opon samochodowych do
unieszkodliwienia bądź odzysku w porównaniu ze stanem z roku 2000.
4.7.
Odpady opakowaniowe
Prognozę masy odpadów opakowaniowych wytwarzanych w Polsce przerdstawiono w
Krajowym Planie Gospodarki Odpadami. Przewiduje się, że do roku 2007 nastąpi w skali
kraju wzrost masy odpadów opakowaniowych do około 4,7 mln Mg, tj. wzrost o około l mln
Mg w odniesieniu do roku 2002, natomiast w perspektywie roku 2014, z uwagi na
wprowadzone regulacje prawne, masa odpadów opakowaniowych powinna ulec ograniczeniu.
Prognozowaną strukturę i masę odpadów opakowaniowych wytwarzanych w 2005 r. w
województwie łódzkim oraz powiecie radomszczańskim na tle kraju zilustrowano w tabeli nr
55. Można oczekiwać, że około 60% tych odpadów powstanie w samym Radomsku.
Tabela 55. Prognoza wytwarzanych odpadów opakowaniowych w 2005 r. w województwie łódzkim na
tle kraju [tys. Mg]
Województwo
Papier/
tektura
Szkło
Tworzywa Wielosztuczne materiał.
Stal
Aluminium Drewno
POLSKA
1678,7
1189,2
649,9
187,4
160,6
43,5
516,4
Łódzkie
116,3
82,4
45,1
13,0
11,1
3,2
35,8
Powiat radomszczański
5,82
4,12
2,26
0,65
0,56
0,16
1,79
Źródło: na podstawie danych opracowanych przez COBRO (krajowy plan gospodarki odpadami)
4.8.
R
a
z
e
m
8024,7
306,9
15,35
Wśród odpadów niebezpiecznych, które będą musiały zostać poddane procesom
unieszkodliwiania bądź odzysku za najważniejsze należy uznać oleje odpadowe (grupa 13),
które stanowią ok. 46% wszystkich odpadów niebezpiecznych powstających w Radomsku.
Na drugim miejscu należy wymienić odpady azbestowe (ok. 27%).
Istniejące w kraju moce przerobowe w zakresie odzysku i unieszkodliwienia podanych wyżej
prognozowanych ilości powstających odpadów są wystarczające. Niemniej jednak należy
podkreślić, że nie wszystkie metody przerobu tych odpadów stosowane w kraju są zgodne z
wymogami ochrony środowiska, stąd część instalacji będzie musiała być zmodernizowana, a
część przestanie funkcjonować. Bliższe określenie rozwiązań techniczno -technologicznych
75
będzie możliwe po szczegółowych przeglądach ekologicznych istniejących instalacji do
przerobu olejów odpadowych. Stan aktualny w zakresie gospodarki olejami odpadowymi
można uznać za dobry. Poważnym problemem pozostaje jednak w tym obszarze niski stopień
odzysku olejów pochodzących z rozproszonych źródeł, takich jak gospodarstwa domowe,
małe przedsiębiorstwa i gospodarstwa rolne. Warunkiem poprawy sytuacji w tym zakresie
jest stworzenie spójnego i sprawnego systemu zbiórki, transportu i magazynowania olejów
pochodzących z tych rozproszonych źródeł.
Ilość odpadów azbestowych wymagających likwidacji w konkretnych latach będzie funkcją
zaawansowania realnego programu likwidacji azbestu. Wydaje się celowym dokonanie
najpierw (w pierwszej połowie dekady) szczegółowej inwentaryzacji ilości azbestu na terenie
województwa i opracowanie równie szczegółowego harmonogramu jego usuwania. Stąd też
znacznego wzrostu ilości odpadów azbestowych wymagających składowania można
oczekiwać dopiero pod koniec dekady tj. około roku 2010.
76
5.
Założone cele i przyjęty system gospodarki odpadami
Na podstawie dokonanej analizy źródeł powstawania i metod zagospodarowania (zbiórki,
odzysku, unieszkodliwiania) odpadów na terenie miasta Radomska można stwierdzić, że
aktualna sytuacja jest daleka od oczekiwań i od stanu, jaki byłby akceptowalny w kontekście
integracji z Unią Europejską.
W chwili obecnej przeważająca większość odpadów komunalnych z terenu Radomska jest
składowana na składowisku Jadwinówka. Selektywna zbiórka i recykling obejmuje niewielką
ilość powstających odpadów. Systemem selektywnej zbiórki objęte jest miasto Radomsko, ale
na razie ilość odpadów zbieranych selektywnie jest niewielka.
W odniesieniu do odpadów przemysłowych sytuacja jest znacznie lepsza, gdyż około
znacząca wiekszość (ok. 82%) odpadów poddawanych jest procesom odzysku. Brak jest na
terenie miasta instalacji do unieszkodliwiania odpadów przemysłowych (w tym również
metodami termicznymi), a także unieszkodliwiani odpadów niebezpiecznych oraz odpadów
medycznych i weterynaryjnych. W zakresie unieszkodliwiania odpadów medycznych
Radomsko korzysta głównie ze spalarni ECO-ABC w Bełchatowie. Odpady przemysłowe są
w dużym procencie przekazywane do spalarni „LOBBE” w Dąbrowie Górniczej.
W chwili obecnej brak jest możliwości oceny szans wykorzystania innych (oprócz
termicznego przekształcania) metod unieszkodliwiania odpadów medycznych i
weterynaryjnych. Bardzo wiele prywatnych lecznic i gabinetów lekarskich nie jest jeszcze
objętych systemem odbioru i unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych. Nie
ma jednak uzasadnienia dla budowy instalacji termicznego przekształcania odpadów
medycznych i weterynaryjnych na terenie Radomska.
Osady ściekowe powstające w dwóch oczyszczalniach ścieków na terenie miasta są w chwili
obecnej w dużym stopniu wywożone na składowiska odpadów komunalnych lub
wykorzystywane do nawożenia pól. Jest to rozwiązanie nie do przyjęcia w kontekście
konieczności ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na
składowiska.
5.1.
Strategiczne działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki
odpadami
Po przeanalizowaniu obowiązującego w Polsce prawodawstwa, oraz istniejących w krajach
Unii Europejskiej systemów gospodarki odpadami stwierdzono, ze największe zapóźnienia
występują w obszarze gospodarki odpadami komunalnymi, stąd ten właśnie obszar powinien
być poddany najbardziej intensywnym działaniom. W świetle zaprezentowanego w rozdziale
3 opisu stanu istniejącego zdecydowana większość odpadów komunalnych bez jakiejkolwiek
przeróbki składowana jest na składowiskach, zaś selektywnej zbiórce i procesom odzysku
poddawane jest niewielki procent masy odpadów. To będzie musiało w pierwszej kolejności
ulec zmianie.
Polskie zobowiązania w zakresie ograniczenia ilości odpadów ulęgających biodegradacji
kierowanych na składowiska zmuszają nas również do podjęcia zdecydowanych działań w
tym kierunku. Trzeba przy tym mieć świadomość, że możliwość wykorzystania tzw. metod
mechaniczno-biologicznych (np. kompostowania) jest ściśle limitowana możliwością zbytu
powstałego produktu. Korzystając z doświadczeń państw Unii nie należy oczekiwać zbyt
dużego udziału tych metod w gospodarce odpadami komunalnymi. W tej sytuacji absolutnie
niezbędnym staje się zastosowanie termicznych metod przekształcania odpadów (np.
spalania), dziś coraz bardziej popularnych na świecie. Doświadczenia innych krajów
wskazują jednoznacznie, że jedynie drogą rozwoju selektywnej zbiórki i recyklingu oraz
mechaniczno-biologicznej przeróbki odpadów nie osiągnie się podstawowego celu, jakim jest
ograniczenie ilości składowanych odpadów komunalnych, w szczególności ulegających
biodegradacji. Inaczej mówiąc bez zastosowania termicznych metod przekształcania odpadów
problemu tego nie da się rozwiązać.
W zakresie gospodarki odpadami przemysłowymi największego postępu należy oczekiwać w
zakresie wprowadzania metod minimalizacji ilości powstających odpadów na terenie
podmiotów gospodarczych. Dla właściwej oceny niezbędne jest objęcie systemem zbierania
77
informacji oraz monitoringu wszystkie podmioty gospodarcze działające na terenie miasta
Radomska, w szczególności małe i średnie przedsiębiorstwa. Ważną sprawą jest zapewnienie
możliwości unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych powstających na terenie miasta w
instalacjach położonych blisko miejsca powstawania, tj. najlepiej terenie województwa
łódzkiego, powiatu radomszczanskiego lub ościennych. Nie można również zapomnieć o
konieczności wyodrębnienia ze strumienia odpadów komunalnych znajdujących się tam
odpadów niebezpiecznych i zorganizować dla niech system odbioru i unieszkodliwiania.
Bardzo poważnym problemem do rozwiązania w najbliższych latach będzie wzrastająca
systematycznie (w miarę oddawania nowych oczyszczalni ścieków) ilość osadów
ściekowych. Doświadczenia innych krajów wskazują jednoznacznie, że tylko niewielka ich
ilość nadaje się do zastosowań przyrodniczych, stąd konieczne będzie szerokie wprowadzenie
termicznych metod unieszkodliwiania tych odpadów, oczywiście połączonych z odzyskiem
zawartej w nich energii.
5.1.1.
Działania zmierzające do zapobiegania
negatywnego oddziaływania na środowisko
powstawaniu
odpadów
i
ich
Na obecnym etapie rozwoju gospodarczego wydaje się niemożliwym ograniczenie ilości
powstających odpadów komunalnych. Tak samo nie ma szansy na ograniczenie ilości
powstających odpadów medycznych i weterynaryjnych oraz osadów ściekowych. Jedyne
szanse istnieją w zakresie odpadów przemysłowych. Odbywa się to i będzie się dalej
odbywać między innymi przez ruch czystszej produkcji - „CP” oraz program „Responsible
Care” - „Odpowiedzialna Troska” realizowany przez kilkanaście największych
przedsiębiorstw przemysłu chemicznego w Polsce, a także poprzez wdrażanie systemów
zarządzania środowiskowego zgodnego z ISO 14 000 i EMAS (dyrektywa 93/1836/EEC).
Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów jest najbardziej pożądaną strategią
gospodarki odpadami. Kwestia zmniejszenia ilości i toksyczności wytwarzanych odpadów
jest wyraźnie podkreślona i traktowana priorytetowo zarówno w ustawodawstwie polskim,
jak i Unii Europejskiej. Jest jednym z postulatów Agendy XXI.
Doświadczenia światowe wskazują, że:
- Stopień redukcji wytwarzanych odpadów może się wahać w szerokich granicach, od
10 do 95% (w zależności od rodzaju odpadów), przy czym na etapie wstępnym bezinwestycyjnym - osiągana redukcja może wynieść 15-25%,
- Okres zwrotu kosztów inwestycyjnych poniesionych w celu minimalizacji odpadów
wynosi średnio 5 lat,
- Redukcja odpadów przynosi w efekcie wymierne korzyści ekonomiczne,
środowiskowe, społeczne i zdrowotne.
Zadanie ograniczenia produkcji odpadów jest zadaniem długofalowym i wymagającym
rozległych działań. Zmniejszenie ilości odpadów powstających w zakładach produkcyjnych
można m.in. osiągnąć stosując następujące środki:
1. Optymalizacja gospodarki magazynowej i poprawa praktyk operacyjnych, do których
należą:
- kontrola zapasów i pozostałości surowców,
- prowadzenie działań szkoleniowo-edukacyjnych,
- poprawa praktyk w zakresie dostaw, magazynowania i transportu materiałów,
- segregacja różnych typów odpadów dla ułatwienia ponownego użycia,
- segregacja odpadów niebezpiecznych i inertnych,
- eliminacja źródeł wycieków i rozlewów.
2. Modyfikacja urządzeń:
- instalowanie urządzeń, których stosowanie ogranicza ilość powstających
odpadów,
- modyfikacja wyposażenia w celu zwiększenia recyklingu lub ponownego
użycia odpadów,
78
-
poprawa wydajności urządzeń,
konserwacja profilaktyczna urządzeń,
zmiana procesu technologicznego - zastosowanie najlepszej dostępnej
technologii (Best Available Technology - BAT) tam, gdzie jest to
ekonomicznie możliwe i uzasadnione,
- zmiana produktu końcowego na bardziej przyjazny środowisku,
przedłużenie okresu przydatności produktu,
- substytucja niebezpiecznych surowców materiałami bezpiecznymi dla
środowiska,
- optymalizacja parametrów procesów technologicznych i zużycia surowców,
- unowocześnienie procesów produkcyjnych,
- automatyzacja procesu technologicznego.
3. Recykling i ponowne użycie:
- instalowanie systemów zamkniętych,
- recykling wewnętrzny (np. wykorzystanie odpadu jako surowca produkcji,
odzysk surowców wtórnych lub składników użytecznych),
- recykling zewnętrzny (np. wykorzystanie przetworzonych odpadów jako
substytutu surowców naturalnych),
- giełda odpadów.
Jedną z metod minimalizacji ilości i toksyczności odpadów jest wprowadzenie w zakładach
zasad tzw. Czystszej Produkcji. Idea CP kładzie nacisk na ograniczenie zanieczyszczeń „u
źródła”, czyli w momencie ich powstawania w procesie produkcyjnym. Ideałem Czystszej
Produkcji jest produkcja bezodpadowa. Głównymi aspektami Czystszej Produkcji są:
zmniejszenie uciążliwości dla środowiska oraz dodatkowy efekt ekonomiczny. Czystsza
Produkcja jest działaniem ciągłym. Czystszą Produkcję uzyskuje się poprzez:
- Zmianę postaw ludzkich,
- Modernizację lub zmianę technologii,
- Stosowanie know-how.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowuje ogólnopolski
program Czystszej Produkcji ze środków na edukację ekologiczną, stwarzając jednocześnie
preferencje finansowe w ramach innych linii kredytowych dla realizacji projektów CP.
Kolejną metodą jest wprowadzanie przez podmioty gospodarcze systemu zarządzania
środowiskowego według norm ISO serii 14000. Norma ISO 14001 jest przydatna dla
przedsiębiorstw o dowolnym charakterze i wielkości. Norma ta określa wymagania, które
umożliwiają sformułowanie polityki i celów działalności organizacji, jej wyrobów i usług,
które mogą oddziaływać na środowisko i które organizacja może kontrolować. Jednym z
celów powinna być minimalizacja wytwarzanych odpadów.
W Radomsku działania na rzecz ograniczenia ilości powstających odpadów przemysłowych
koncentrować winny się na:
- Propagowaniu i rozpowszechnianiu modelowych programów zmniejszenia ilości
odpadów „u źródła”, np. poprzez powołanie odpowiedniej agencji lub ośrodka
promocyjnego,
- Propagowaniu i promowaniu uzyskiwania przez przedsiębiorstwa certyfikatów
systemów zarządzania środowiskowego zgodnego z ISO 14 000 i EMAS (dyrektywa
93/1836/EEC),
- Udostępnianiu materiałów szkoleniowych i edukacyjnym zainteresowanym
jednostkom i zakładom,
- Prowadzeniu szerokiej popularyzacji programu minimalizacji i edukacji
społeczeństwa w tym kierunku,
- Promowaniu normatywów i wymogów ekologicznych wobec jednostek
gospodarczych,
- Wprowadzeniu minimalnych wskaźników materiałochłonności i odpadowości danego
rodzaju produkcji,
79
5.1.2.
Promowaniu ekologicznego znakowania wyrobów.
Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie
zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania,
W celu wdrożenia opisanego w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami dla
Województwa Łódzkiego oraz w Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami dla Powiatu
Radomszczańskiego sytemu gospodarki odpadami w Radomsku konieczne będzie
przeprowadzenie bardzo szeroko zakrojonej akcji edukacyjnej adresowanej do mieszkańców
miasta, tak aby społeczeństwo zaakceptowało i wdrożyło system selektywnej zbiórki
odpadów i zaprzestało praktyk wywożenia odpadów do lasu lub spalania ich we własnych
piecach grzewczych. Konieczna jest również edukacja prowadzona w odniesieniu do
urzędników szczebla regionalnego w zakresie przestrzegania postanowień ustawy o
otrzymaniu porządku i czystości w gminach.
5.1.3.
Plan redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
kierowanych na składowiska odpadów
W chwili obecnej poza ogólnymi deklaracjami zawartymi w ustawie prawo ochrony
środowiska oraz w ustawie o odpadach nie ma żadnego mechanizmu zniechęcającego do
składowania odpadów ulegających biodegradacji na składowiskach. Najprawdopodobniej
podstawowym mechanizmem implementacji dyrektywy „składowiskowej” (1999/31/EC) do
polskiego prawa będzie wprowadzenie rosnącej z roku na rok opłaty za składowanie odpadów
komunalnych, ulegających biodegradacji na składowiskach (w ramach opłat za korzystanie ze
środowiska). W państwach Unii taka opłata, zwana podatkiem od składowania odpadów
istnieje i wynosi średnio (dla 15 krajów UE) ok. 65 EURO za 1 Mg składowanych odpadów,
co przy koszcie spalania wynoszącym średnio 75 EURO za 1 Mg powoduje, że składowanie
odpadów staje się nieopłacalne ekonomicznie. Jednakże w chwili obecnej w Polsce takiego
podatku nie ma i składowanie jest najtańszą metodą postępowania z odpadami. Co więcej
zamiana opłat za wywóz odpadów proporcjonalnych do ich ilości na opłatę zryczałtowaną
(rodzaj „podatku śmieciowego”) pozwoliłaby na rozwiązanie kolejnego drażliwego problemu
gospodarki odpadami - problemu dzikich wysypisk orz pozostawiania worków z odpadami na
poboczach dróg. W sytuacji uniezależnienia wysokości opłat od ilości wywożonych odpadów
proceder pozostawiania odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych (dzikie wysypiska,
pobocza dróg) staje się całkowicie pozbawiony sensu i podstaw ekonomicznych.
Innym sposobem rozwiązania problemu byłoby przejęcie przez gminę od obywateli
obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami. W takiej sytuacji gmina dysponowałaby
odpadami i pieniędzmi na ich unieszkodliwienie, pobranymi od mieszkańców. Pozwoliłoby to
decydować gminie o modelu gospodarki odpadami na ich terenie. Niestety takie przejęcie
obowiązków wymaga zgody mieszkańców referendum gminnego, co jak pokazuje praktyka w
Polsce, w dużych miastach nigdy nie kończy się sukcesem (zbyt mała frekwencja).
Propozycja, aby Rada Gminy mogła podjąć taką uchwałę nie znalazła ostatnio uznania w
Parlamencie podczas głosowania tzw. „ustawy czyszczącej” (zmieniającej miedzy innymi
zapisy ustawy o utrzymaniu porządku w gminach). Utrzymaniem status quo w zakresie
gospodarki odpadami komunalnymi są zainteresowane przede wszystkim firmy wywożące
odpady.
Długofalowe programy Unii Europejskiej mówią ponadto o ok. 30-40% recyklingu odpadów
komunalnych, ok. 10-15% udziale metod mechaniczno - biologicznych (np. kompostowanie)
i o składowaniu maksimum 20% początkowej masy odpadów komunalnych. Zgodnie z
zapisami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami w Polsce będziemy dążyć do takiego
modelu w gospodarce odpadami komunalnymi. Wobec braków legislacyjnych działania na
rzecz zmniejszenia ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na
składowiska odpadów są bardzo trudne. W wojewódzkim planie gospodarki odpadami
80
przewidziano działania, które w efekcie powinny przyczynić się do zmniejszenia ilości
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska. Są to:
-
Szerokie wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów i ich recyklingu,
Zaplanowanie budowy instalacji termicznego przekształcania odpadów,
Przeprowadzenie analizy opłacalności zorganizowania systemu efektywnej zbiórki
frakcji organicznej - ulęgającej biodegradacji odpadów komunalnych z terenów
małych miast, osiedli i wsi w celu produkcji dobrego jakościowo kompostu. Wyniki
tej pracy studialnej pozwolą na podjęcie właściwych decyzji pod koniec dekady.
W odniesieniu do miasta Radomsko dla wdrożenia strategicznych celów określonych w
Krajowym Planie Gospodarki Odpadami oraz w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami
dla Województwa Łódzkiego niezbędne będzie przeprowadzenie następujących działań:
- Promowanie i wdrożenie efektywnego systemu selektywnej zbiórki odpadów
komunalnych połączonej z organizacja recyklingu zebranych selektywnie frakcji
odpadów,
- Edukacja społeczna mająca na celu upowszechnienie prawidłowych działań w
zakresie gospodarki odpadami,
- Doprowadzenie do utworzenia wspólnie z innymi gminami i powiatami południowowschodniej części województwa łódzkiego zawiązku komunalnego gmin, który w
przyszłości podjąłby się realizacji przewidzianego w wojewódzkim planie gospodarki
odpadami dla województwa łódzkiego zadania w postaci wybudowania regionalnej
instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych.
5.1.4.
Plan zamykania instalacji, w szczególności składowisk odpadów i spalarni
odpadów, niespełniających wymagań ochrony środowiska, których
modernizacja nie jest możliwa z przyczyn technicznych lub jest nieuzasadniona
z przyczyn ekonomicznych
Eksploatacja składowiska Jadwinówka jest planowana co najmniej do roku 2015, a po
ewentualnej modernizacji i rozbudowie nawet do roku 2035. Jadwinówka leży w granicach
Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 408 Niecka Miechowska w utworach górnej
kredy. Biorąc pod uwagę lokalizację w strefie Najwyższej Ochrony Wód Podziemnych
zgodnie z zapisami Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami składowisko to docelowo
winno zostać zamknięte i zrekultywowane.
Aktualnie przygotowywana jest specjalistyczna ekspertyza dotycząca możliwości dalszego
funkcjonowania składowiska w Jadwinówce. Na podstawie wstępnych ustaleń można
przypuszczać, że pomimo lokalizacji w granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr
408 oraz niekorzystnej budowy geologicznej zagrożenie dla wód podziemnych w rejonie
składowiska nie jest w istocie duże i tym samym może być możliwa dalsza eksploatacja tego
składowiska, aż do roku 2035 (zgodnie z planami rozwojowymi). W przeciwnym przypadku
składowisko musi zostać zamknięte i zrekultywowane do końca 2012 roku.
Lokalizacja natomiast nowych składowisk odpadów na omawianym terenie jest możliwa pod
warunkiem spełnienia wymogów określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w
sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, eksploatacji i zamknięcia, jakim
powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów oraz stwierdzenia potrzeb.
5.2.
Projektowany system gospodarki odpadami
Przyszłe członkostwo w Unii Europejskiej wymaga od nas gruntownej przebudowy systemu
gospodarki odpadami - zarówno komunalnymi jak i przemysłowymi, odpadami medycznymi
i weterynaryjnymi, osadami ściekowymi, zarówno niebezpiecznymi jak i innymi niż
niebezpieczne. W chwili obecnej podstawową metodą stosowaną w gospodarce odpadami jest
ich deponowanie na składowiskach. Będzie się to musiało w najbliższych latach radykalnie
81
zmienić. Podstawowe zasady gospodarki odpadami obowiązujące w krajach Unii
Europejskiej są następujące:
1. Unikanie powstawania odpadów, ograniczenie ich ilości,
2. Selektywna zbiórka i selektywne gromadzenie odpadów,
3. Recykling materiałowy odpadów, czyli maksymalny odzysk składników
użytecznych,
4. Wykorzystanie odpadów jako źródła energii (recykling energetyczny),
5. Ostateczne deponowanie w sposób bezpieczny dla środowiska.
Jest sprawą oczywistą, że nowoczesny system gospodarki odpadami będzie wyglądał inaczej
w odniesieniu do odpadów komunalnych, a inaczej w stosunku do odpadów przemysłowych,
a jeszcze inaczej w odniesieniu do odpadów medycznych czy osadów ściekowych, choć
generalne priorytety zawsze pozostaną takie same.
Sformułowane powyżej generalne zasady gospodarki odpadami trafiły już do polskich aktów
prawnych - ustawy prawo ochrony środowiska i ustawy o odpadach. Niestety bardzo często
brak jest jeszcze instrumentów ekonomicznych wymuszających działanie takiego systemu.
Należy jednak oczekiwać, że takie instrumenty pojawią się w najbliższym czasie w
odpowiedni sposób wspierając przebudowę systemu gospodarki odpadami.
5.2.1. Odpady komunalne
Zgodnie z krajowym planem gospodarki odpadami w odniesieniu do odpadów komunalnych
w najbliższych latach należy dążyć do osiągnięcia następujących celów:
- Objęcie wszystkich mieszkańców kraju zorganizowaną zbiórką odpadów; a co za tym
idzie wyeliminowanie niekontrolowanego wprowadzania odpadów komunalnych do
środowiska oraz podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów ze
szczególnym uwzględnieniem rozwoju selektywnej zbiórki odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji, rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych,
- Rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych,
- Rozwój selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie
odpadów komunalnych,
- Organizacja i doskonalenie ponadlokalnych i lokalnych systemów gospodarki
odpadami komunalnymi,
- Kontynuacja i intensyfikacja akcji szkoleń i podnoszenia świadomości społecznej,
- Wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym
metod termicznego przekształcania odpadów,
- Intensyfikacja odzysku i unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych,
budowlanych i niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych.
Przeprowadzona w niniejszym opracowaniu analiza gospodarki odpadami komunalnymi na
terenie miasta Radomsko wskazuje na te kierunki działań organizacyjno-technicznych i
prawno-ekonomicznych, które należałoby podjąć w najbliższym czasie, aby poprawić stan i
strukturę tej gospodarki oraz dostosować ją do aktualnie obowiązujących i planowanych do
wdrożenia norm ochrony środowiska. Działania te powinny się przede wszystkim
koncentrować na następujących głównych kierunkach:
1. Sprawą kluczową, o priorytetowym znaczeniu jest uruchomienie skutecznego systemu
odzysku i selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Powinien on obejmować
zarówno systemy selektywnej zbiórki odpadów prowadzone przez bezpośrednich
wytwórców - mieszkańców, jak również ewentualne sortownie odpadów
komunalnych, zlokalizowane w rejonach składowisk odpadów,
2. Należy inicjować i wspomagać działania polegające na szerokiej edukacji
ekologicznej społeczeństwa, ukierunkowaną w szczególności na szerzenie idei
selektywnej zbiórki odpadów i minimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów.
Edukacja ta powinna odbywać się wszelkimi dostępnymi metodami - zarówno poprzez
szkoły, jaki i również poprzez media, a także drogą informacji bezpośredniej (tablice
82
informacyjne, ulotki itp.). Trzeba mieć świadomość, że sukces w zakresie selektywnej
zbiórki odpadów jest możliwy jedynie w przypadku pełnej akceptacji społecznej, a ta
wymaga bardzo szerokiej propagandy i edukacji,
3. Niezbędne jest poprawienie i utrzymanie wysokiej skuteczności działania systemu
selektywnej zbiórki odpadów w zakresie odpadów nie ulegających biodegradacji
poprzez m.in. rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych,
budowlanych i odpadów niebezpiecznych zawartych w strumieniu odpadów
komunalnych,
4. Należy podejmować i inicjować działania zmierzające do rekultywacji
wyeksploatowanych oraz modernizacji istniejących lokalnych składowisk odpadów
komunalnych zgodnie ze standardami Unii Europejskiej,
5. Wymagane jest prowadzenie ciągłej kontroli i nadzoru nad zakładami przetwarzania
odpadów komunalnych tak, aby ustrzec się wszelkiego rodzaju nieprawidłowości,
gdyż właśnie nieprawidłowości działania zakładów przetwarzania i unieszkodliwiania
odpadów stanowią koronny argument przeciwników zmian w systemie gospodarki
odpadami,
6. Konieczne jest wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania
odpadów komunalnych, w tym metod termicznego przekształcania tych odpadów, a
przede wszystkim pozyskiwanie akceptacji społecznej dla tego typu inwestycji w
szczególności poprzez prowadzenie szeroko zakrojonej akcji informacyjnoedukacyjnej,
7. Niezbędne jest inicjowanie i wspomaganie działań zmierzających do opracowania
systemów wykorzystujących instrumenty finansowe, których celem będzie zachęcanie
wytwórców odpadów komunalnych do ograniczania ilości powstających w tym
sektorze odpadów, a przede wszystkim zachęcające do prowadzenia ich selektywnej
zbiórki,
8. W zakresie gospodarki odpadami ulegającymi biodegradacji należy wspomagać
inicjatywy i organizować działania pozwalające na znaczne ograniczenie ilości tego
typu odpadów kierowanych na komunalne składowiska. Będzie to wymagać zarówno
doskonalenia (uruchomienia) systemów selektywnej zbiórki tych odpadów i
recyklingu odpadów organicznych, jak i stosowanie w szerszym zakresie termicznych
metod przekształcania tego typu odpadów,
9. Wspieranie i organizowanie sytemu mechaniczno-biologicznej przeróbki odpadów
komunalnych (np. kompostowania) w celu uzyskanie kompostu wysokiej jakości,
gdyż tylko taki jest produktem zbywalnym.
Wzrastająca powoli, z roku na rok konsumpcja indywidualna powoduje systematyczny, choć
wolny wzrost ilości odpadów komunalnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Należy
oczekiwać, że będzie to trend stały i nie uda się go przed rokiem 2012 (górny horyzont
czasowy niniejszego opracowania) zahamować. Stąd należy liczyć się ze stałym wzrostem
ilości odpadów wymagających wywiezienia od mieszkańców i zagospodarowania oraz
unieszkodliwienia. Należy również oczekiwać zmian w składzie morfologicznym odpadów na
korzyść odpadów opakowaniowych, makulatury i tworzyw sztucznych, a także
systematycznego wzrostu wartości opałowej odpadów.
Podstawowym, pierwszym elementem systemu gospodarki odpadami komunalnymi musi być
więc ich selektywna zbiórka oraz recykling. Trzeba pamiętać, że właśnie selektywna zbiórka
odpadów stanowi najważniejszy element sytemu i bez dobrego jej zorganizowania nie można
oczekiwać sukcesów w przebudowie systemu gospodarki odpadami komunalnymi.
Doświadczenia krajów Unii Europejskiej mówią o dużych trudnościach we wprowadzaniu
selektywnej zbiórki odpadów wynikających przede wszystkim z oporu społeczeństwa.
Warunkami koniecznymi, niezbędnymi dla zapewnienia możliwości odniesienia sukcesu są:
1. Edukacja społeczna i propagowanie właściwych wzorców w gospodarce odpadami,
83
2.
Zapewnienie bliskości stacji kontenerów selektywnej zbiórki w stosunku do miejsca
zamieszkania,
3. Zapewnienie systematycznego odbioru zebranych odpadów ze stacji kontenerów
selektywnej zbiórki,
4. Zapewnienie możliwości przetworzenia i odzysku zebranych selektywnie odpadów.
Edukację społeczną w zakresie propagowania selektywnej zbiórki odpadów prowadzi się od
lat, lecz niestety nie jest ona skoordynowana z następnymi działaniami. Musi być ona
szczególnie intensywna, docierająca do wszystkich mieszkańców różnymi drogami (plakaty,
ulotki, spoty reklamowe w telewizji, spotkania grup mieszkańców, edukacja dzieci i
młodzieży) w momencie uruchomienia kolejnej stacji kontenerów selektywnej zbiórki.
Sprawą niezmiernie ważną jest bliskość punktu selektywnej zbiórki od miejsca zamieszkania i
usytuowanie w pobliżu szlaków komunikacji pieszej. Standardem w większości krajów Unii
Europejskiej jest jedna stacja kontenerów selektywnej zbiórki na maksimum 500
mieszkańców (najkorzystniej nawet 1 stacja na 200 mieszkańców). Trudno oczekiwać
sukcesów w zakresie selektywnej zbiórki, gdy odległość do najbliższego pojemnika
przekracza 200 m lub, gdy usytuowany jest on z dala od typowych dróg przemieszczania się
pieszych od miejsca zamieszkania do garaży, sklepów, środków komunikacji zbiorowej itp.
Bardzo ważne jest systematyczne opróżnianie pojemników, gdyż przepełnione, nieopróżniane
pojemniki działają wyraźnie demobilizująco. Mobilizująco natomiast działają wszelkiego
typu informacje o wzroście ilości punktów selektywnej zbiórki, wzroście zasięgu jej działania
oraz o wzroście ilości odpadów odzyskanych w wyniku prawidłowo prowadzonej selektywnej
zbiórki.
W najbliższych latach właśnie selektywna zbiórka odpadów powinna stać się głównym celem
działań w zakresie przebudowy systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Trzeba jednak
pamiętać, że zorganizowanie systemu selektywnej zbiórki pociąga za sobą konieczność
zorganizowania systemu przetwarzania zebranych w wyniku selektywnej zbiórki odpadów. W
Unii Europejskiej we wszystkich krajach obowiązuje minimalny próg recyklingu makulatury,
tworzyw sztucznych, szkła i metali wynoszący 15%, zaś w przypadku odpadów
opakowaniowych nawet 25%. Identyczne wymagania będziemy musieli również spełnić w
2007 roku, stąd wdrażanie selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu trzeba rozpocząć jak
najszybciej by zdążyć ze spełnieniem obowiązujących w Unii wymagań.
W skali miasta Radomsko, w ramach przebudowy systemu gospodarki odpadami
komunalnymi i dostosowania go do systemów istniejących w krajach Unii Europejskiej
proponuje się objęcie selektywną zbiórką przede wszystkim terenu miasta. Zasady
selektywnej zbiórki powinny być następujące:
- 1 stacja selektywnej zbiórki przypada na maksimum 500 mieszkańców (docelowo 1
stacja na 200 mieszkańców),
- Odległość od miejsca zamieszkania nie powinna przekraczać 200 m,
- Selektywnie zbierane winny być przede wszystkim następujące odpady:
•
papier i makulatura,
•
szkło,
•
tworzywa sztuczne,
•
inne odpady w zależności od uzasadnionych potrzeb,
- Dla wszystkich zebranych selektywnie odpadów zapewniony jest stały odbiór i
recykling.
Kolejnym trudnym zadaniem w gospodarce odpadami jest zapewnienie przetworzenia
odpadów komunalnych - czy to metodą mechaniczno-biologiczną (poprzez kompostowanie)
czy metodą termiczną (spalanie). Kompostowanie ma sens jedynie w przypadku spełnienia
trzech fundamentalnych wymogów:
- Kompost produkowany będzie jedynie z wyselekcjonowanej frakcji ulegającej
biodegradacji (rozkładalnej biologicznie części odpadów domowych, głównie resztek
żywnościowych) odpadów komunalnych, a nie z ich całej masy jak ma to miejsce
dotychczas w Polsce,
84
-
Produkowany kompost będzie wysokiej jakości, nie zawierający niepożądanych
domieszek (szkła, tworzyw sztucznych, metali itp.)
- Wyprodukowany kompost znajdzie zbyt do zastosowań przyrodniczych (rolnictwo,
ogrodnictwo, rekultywacja gruntów)
Bez spełnienia tych wymogów produkcja kompostu po prostu mija się z celem, gdyż odpady
komunalne przerabia się na inne odpady (nie znajdujące zbytu), które muszą być składowane,
ponosząc przy tym niemałe koszty. Wydaje się, że produkcja kompostu (z frakcji organicznej
odpadów komunalnych) może znaleźć swoje miejsce w małych ośrodkach miejskich, w
szczególności w połączeniu z kompostowaniem osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków
komunalnych. Nie ma natomiast żadnego sensu próba produkowania kompostu z całej masy
odpadów komunalnych pochodzących z dużych miast. Jak uczą doświadczenia kompostowni
w Warszawie, Katowicach czy Kołobrzegu w takich kompostowniach produkuje się po prostu
złej jakości, praktycznie niezbywalny odpad.
Metody termiczne budzą wiele emocji i protestów, jednak w krajach Unii jest to jeden z
ważniejszych elementów systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Wydaje się, że w
naszych warunkach nie da się uniknąć budowy spalarni odpadów komunalnych, w
szczególności w wielkich miastach. Podstawową zaletą termicznego przekształcania odpadów
komunalnych jest redukcja ich masy do ok. 30% masy początkowej (w przypadku
zastosowania obróbki żużli nawet do poniżej 10% masy początkowej odpadów poddawanych
termicznemu przekształcaniu) i maksimum 5-10% początkowej objętości, a także odzysk
energii zawartej w odpadach. Powszechnie przyjmuje się, że 3-4 Mg odpadów komunalnych
potrafi zastąpić 1 Mg paliwa węglowego. Większość istniejących w chwili obecnej w Europie
spalarni (354 instalacje) przystosowana jest do jednoczesnego wytwarzania ciepła i energii
elektrycznej (praca w układzie skojarzonym) - średnia sprawność energetyczna wynosi w
takim przypadki nawet i 80%. Stąd też spalarnie odpadów komunalnych stanowią istotny
element sytemu zdalaczynnego zaopatrzenia miast w ciepło.
Analizując dane dotyczące gospodarki odpadami komunalnym w Unii Europejskie widać
wyraźnie systematyczny wzrost udziału spalania w stosowanych sposobach gospodarki
odpadami. Należy, więc przyjąć, że podobny system powinien działać również i w Polsce.
Został on w takiej właśnie postaci zaplanowany do realizacji w wojewódzkim planie
gospodarki odpadami dla województwa łódzkiego. Zadaniem władz miasta powinno być
promowanie rozwiązań zawartych w wojewódzkim planie gospodarki odpadami dla
województwa łódzkiego oraz tworzenie ram instytucjonalno-prawnych dla jego wdrożenia na
terenie miasta.
Zgodnie z wojewódzkim planem gospodarki odpadami Radomsko zostało zaliczone do strefy
Z2 obejmującej południowo-wschodnią część województwa, w tym powiaty: radomszczański
piotrkowski, tomaszowski i opoczyński. Obejmować będzie następujące miasta: Drzewica,
Kamieńsk, Opoczno, Piotrków Trybunalski, Przedbórz, Radomsko, Sulejów i Tomaszów
Mazowiecki. W strefie tej zamieszkiwać będzie około 240 000 mieszkańców, zaś oszacowana
ilość powstających odpadów komunalnych wynosi około 50 000 Mg/a. Przy założeniu ok.
25% recyklingu materiałowego odpadów komunalnych daje to docelowo ok. 38 000 Mg
odpadów, które powinny być poddawane dalszej przeróbce. Wydaje się, że najlepiej, aby była
to instalacja termicznego przekształcania odpadów o wydajności ok. 40 000 Mg/a
zlokalizowana w rejonie Piotrkowa Trybunalskiego lub Tomaszowa Mazowieckiego. Według
danych zawartych w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa
Łódzkiego można uznać, że do składowania pozostanie ok. 4 000 Mg/a wtórnych odpadów po
termicznym przekształcaniu. Wydaje się, że jest to najlepsze rozwiązanie problemu odpadów
komunalnych w tym regionie. Konieczne będzie zawiązanie związku komunalnego gmin z
powiatów: radomszczańskiego, piotrkowskiego, tomaszowskiego i opoczyńskiego w celu
wspólnej realizacji zaplanowanej inwestycji. Radomsko powinno uczestniczyć w takim
związku.
Projektowany system gospodarki odpadami w mieście Radomsko polegać, więc będzie na:
85
-
5.2.2.
Objęciu mieszkańców miasta efektywnym systemem selektywnej zbiórki odpadów
oraz ich recyklingu,
Objęciu wszystkich mieszkańców miasta organizowanym wywozem odpadów
komunalnych,
Przystąpieniu do organizacji związku komunalnego gmin z powiatów:
radomszczańskiego, piotrkowskiego, tomaszowskiego i opoczyńskiego w celu
wspólnej realizacji zaplanowanej inwestycji instalacji termicznego przekształcania
odpadów,
Inicjowaniu i prowadzeniu działalności edukacyjnej w celu uzyskania akceptacji
społecznej dla przyjętego planu gospodarki odpadami,
Upowszechnianiu prawidłowych działań w gospodarce odpadami,
Odpady przemysłowe
Sytuacja w zakresie gospodarki odpadami przemysłowymi, w tym niebezpiecznymi jest
aktualnie relatywnie dobra. Około 82% tych odpadów jest poddawanych przetworzeniu i
recyklingowi. W przyszłości należy położyć większy nacisk na organizacje tzw. czystszej
produkcji w zakładzie, w szczególności w zakresie unikania i ograniczania ilości
powstających odpadów. Wskazane byłoby uzyskanie wskaźnika ilości odpadów
przemysłowych wykorzystanych na poziomie ponad 85%. Drogą do osiągnięcia wyższego
stopnia recyklingu jest wdrażanie systemów czystszej produkcji oraz systemów zarządzania
środowiskowego.
Analiza stanu gospodarki odpadami powstającymi w trakcie energetycznego spalania paliw
stałych stanowiących ok. 32% masy odpadów przemysłowych na terenie Radomska pozwala
na określenie następujących potrzeb i celów polityki ekologicznej prowadzonej w mieście w
tym zakresie:
1. Stworzenie systemu informacji o producentach odpadów i możliwościach odzysku,
sposobach wykorzystania oraz parametrach technicznych odpadów z sektora
energetycznego.
2. Podjęcie i promowanie szeroko rozumianych działań zmierzających do zmniejszenia
energochłonności produkcji oraz wdrażanie programów oszczędności energii i
racjonalizacji jej zużycia.
3. Promowanie mechanizmów ekonomicznych do poprawy opłacalności stosowania
odpadów z sektora energetycznego w innych dziedzinach przemysłu, w tym przede
wszystkim w budownictwie drogowym.
Druga największą pozycje na liście odpadów przemysłowych stanowią odpady z
przetwórstwa drewna i produkcji mebli (ok. 24%). Przedstawiona analiza pozwala na
sformułowanie wniosku, że stan gospodarki odpadami z przetwórstwa drewna, i produkcji
mebli przebiega sprawnie. Należy jedynie zwrócić uwagę na jeszcze jeden bardzo dobry
„ekologiczny” sposób zagospodarowywania odpadów tej grupy, którego to sposobu żaden z
wytwórców odpadów drewnianych w mieście nie deklaruje, a jest to możliwość
wykorzystania części niezagospodarowanych odpadów tego rodzaju do celów przyrodniczych
jako komponent ściółek lub dodatek strukturalny do produkcji kompostu.
5.2.3.
W zakresie gospodarki odpadami medycznymi i weterynaryjnymi sytuacja w chwili obecnej
jest bardzo niestabilna. Wydane w końcu 2002 roku rozporządzenie Ministra Zdrowia w
sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i
weterynaryjnych dopuściło obok tradycyjnej metody termicznego przekształcania (spalania)
stosowanie różnego rodzaju metod sterylizacji do unieszkodliwiania odpadów medycznych i
weterynaryjnych. W chwili obecnej jeszcze nie wiadomo, jak na nowe przepisy zareagują
placówki służby zdrowia. Należy jednak spodziewać się, że ilości odpadów medycznych i
weterynaryjnych poddawanych spalaniu zmaleje zdecydowanie, gdyż eksploatacja
sterylizatorów jest znacznie tańsza od eksploatacji spalarni. Jednak istnieje pewna grupa
86
odpadów, która musi być unieszkodliwiana termicznie. Jednostki z terenu Radomska
korzystają najczęściej za Spalarni w Dąbrowie Górniczej i EKO-ABC Bełchatów. Ilości
niezbędnych do zakupienia sterylizatorów - dla zamknięcia bilansu odpadów medycznych i
weterynaryjnych nie sposób w chwili obecnej oszacować. Ich zakup jest jednak sprawą
indywidualnej decyzji szpitala, bądź prywatnego podmiotu gospodarczego pragnącego
świadczyć usługi w zakresie unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych.
Przeprowadzona analiza gospodarki odpadami z grupy odpadów medycznych i
weterynaryjnych pozwala określić zakres niezbędnych działań i wyznaczyć cele gospodarki
tymi odpadami na terenie Radomska w najbliższej przyszłości. Za priorytetowe w tym
zakresie należy uznać:
1. Wspomaganie inicjatyw z zakresu selektywnej zbiórki i segregacji odpadów
medycznych w miejscu ich powstawania.
2. Wspieranie działań poprawiających działanie systemów zbiórki, przechowywania i
transportu niebezpiecznych odpadów medycznych do firm zajmujących się ich
końcowym unieszkodliwianiem.
3. Objęcie całego sektora usług medycznych i weterynaryjnych zorganizowaną zbiórką
odpadów oraz doprowadzenie do uzyskania stosownych pozwoleń na wytwarzanie
odpadów przez wszystkie podmioty prowadzące działalność w zakresie prowadzonych
usług.
5.2.4. Osady ściekowe
Aktualnie na terenie miasta Radomsko znajdują się dwie oczyszczalnie ścieków:
- Oczyszczalnia ścieków przemysłowych „Metalurgia”, w której powstaje ok. 465 Mg
osadów rocznie,
- Oczyszczalnia ścieków komunalnych dla miasta Radomska, w której powstaje ok.
6420 Mg osadów rocznie,
W przeważającej ilości osady te wywożone są na składowisko odpadów komunalnych (np.
Jadwinówka).
Nierealnym i nie do przyjęcia z punktu nowych przepisów prawa polskiego (implementacja
dyrektywy „składowiskowej” - 1999/31/EC) jest utrzymanie aktualnego systemu gospodarki
osadami ściekowymi polegającego na składowaniu ich na składowiskach. W przypadku
oczyszczalni ścieków zlokalizowanych w ośrodkach miejskich oraz oczyszczalni ścieków
przemysłowych celowym wydaje się suszenie osadów na terenie oczyszczalni i następnie
współspalanie ich wraz z węglem bądź w obiektach energetycznych posiadających wydajne
systemy oczyszczania spalin (np. Elektrownia Bełchatów) bądź w cementowni (np.
„WARTA” w Działoszynie). Nie wydaje się celowym budowanie na terenie Radomska
specjalnych instalacji do spalania osadów ściekowych. Projektowane zmiany w legislacji
europejskiej idą właśnie w kierunku termicznego przekształcania tych odpadów, np. droga
współspalania, równocześnie drastycznie ograniczając zawartości mikrozanieczyszczeń
organicznych i metali ciężkich w osadach przeznaczonych do przyrodniczego wykorzystania.
Doświadczenia innych krajów wskazują, że do przyrodniczego wykorzystania można
przeznaczyć jedynie osady z małych oczyszczalni wiejskich, gminnych, z terenów o malej
koncentracji przemysłu i małym natężeniu ruchu drogowego.
Uwzględniając powyższe można przyjąć, że w celu usprawnienia i poprawy struktury
gospodarki odpadami pochodzącymi z oczyszczalni ścieków dla Radomska niezbędne będzie
wybudowanie wspólnej suszarni osadów ściekowych o wydajności ok. 7000 Mg/rocznie i
skierowanie wysuszonych osadów do współspalania w obiektach energetyki zawodowej (np.
Elektrownia Bełchatów) bądź w cementowni (np. „WARTA” w Działoszynie).
5.2.5.
Odpady z rozbiórki obiektów budowlanych
Odpady tego typu powstają w trakcie prac budowlanych, remontowych, w drogownictwie, w
budownictwie przemysłowym i to zarówno w trakcie budowy jak i rozbiórki różnych
obiektów budowlanych. Jest ich około 1000 Mg rocznie. Stanowią bardzo dobry materiał,
który może podlegać recyklingowi w budownictwie, w szczególności budownictwie
87
drogowym. Wydaje się wskazanym zorganizowanie systemu odbioru i przetwarzania
(rozdrabniania) odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych w celu ich powtórnego
wykorzystania. W tym celu konieczny jest zakup stosownych maszyn służących do
rozdrabniania tego typu odpadów. Dążąc do poprawy sytuacji w tym zakresie należy
skoncentrować wysiłki na następujących celach:
1. Promowanie działań zmierzających do budowy efektywnego systemu zbiórki i
ponownego wykorzystania odpadów budowlanych, który obejmowałby także
drobnych wytwórców tych odpadów (małe i średnie firmy budowlane).
2. Stworzenie ewidencji podmiotów wytwarzających odpady budowlane, obejmujący
także małe i średnie przedsiębiorstwa oraz opracowanie założeń i zorganizowanie
systemu zbiórki odpadów takich jak gruz budowlany, tynki, odpadowy beton, płyty,
cegły itp. na wzór istniejącego obecnie systemu zbiórki złomu metali.
3. Opracowanie i wdrożenie systemu selekcji odpadów budowlanych przez podmioty
wytwarzające te odpady.
Rozwiązanie problemu musi polegać na zorganizowaniu punktów odbioru i demontażu
odpadów wielkogabarytowych – docelowo 2-3 punkty w Radomsku, a następnie zapewnieniu
możliwości przeprowadzenie procesów odzysku lub unieszkodliwienia zebranych w ten
sposób odpadów w wybudowanej instalacji. W zakresie odpadów budowlanych zgodnie z
wojewódzkim planem gospodarki odpadami dla województwa łódzkiego proponuje się
lokalizację regionalnych punktów zbiórki i przetwórstwa (rozdrabniania) odpadów
budowlanych analogiczną do lokalizacji podstawowych obiektów gospodarki odpadami
komunalnymi na terenie województwa tj. w przypadku Radomska - w rejonie Tomaszowa
Mazowieckiego, co będzie wymagało porozumienia powiatów i gmin tego regionu w celu
wspólnej realizacji przedsięwzięcia.
5.2.6.
a) wraki samochodowe
Ponowne wykorzystanie części i materiałów użytych w samochodach wycofanych z
eksploatacji korzystnie zmniejsza strumień odpadów bezpowrotnie deponowanych na
składowiskach i ma duże znaczenie z punktu widzenia oszczędnego gospodarowania
zasobami naturalnymi i energią. Receptą na problemy związane z tymi odpadami wydaje się
rozwój krajowego systemu recyklingu pojazdów. W chwili obecnej tzw. współczynnik
recyklingu (będący - wyrażonym w procentach - stosunkiem liczby samochodów
przeznaczanych do recyklingu do ogólnej liczby zarejestrowanych pojazdów
samochodowych) wynosi w Polsce ok. 1%. Dla porównania w Niemczech, gdzie system
recyklingu uznawany jest za stosunkowo dobrze rozwinięty, współczynnik ten jest
kilkakrotnie wyższy i wynosi 5-7%.
Według szacunkowych danych na terenie Radomska rocznie złomowanych może być obecnie
około 800 samochodów, co odpowiada około 1 000 Mg odpadów o bardzo zróżnicowanej
charakterystyce. Zgodnie z wytycznymi zawartymi w odpowiednich dyrektywach Parlamentu
Europejskiego odpady ze złomowania samochodów powinny podlegać obowiązkowemu
recyklingowi w 25% w 2002 roku aż do 75% w 2007 roku. Spełnienie tych norm wymagać
będzie zorganizowania sieci wyspecjalizowanych punktów odbioru, demontażu i recyklingu
wraków samochodowych. Należy także podkreślić, że w Polsce istnieje odpowiednie zaplecze
techniczne pozwalające na pełne zagospodarowanie odpadów powstających w wyniku
złomowania pojazdów samochodowych. Można uznać, że to nie trudności techniczne, lecz
brak odpowiedniego otoczenia prawnego i ekonomicznego utrudniają rozwój recyklingu
pojazdów w Polsce.
Nowy, wdrażany obecnie w Polsce system prawny implementuje zapisy wielu dyrektyw, co
doprowadzi do sytuacji, że wszystkie pojazdy wycofywane z eksploatacji będą przekazywane
w całości do stacji demontażu i będą demontowane we właściwych - z punktu widzenia
ochrony środowiska - warunkach. Demontaż będą przeprowadzać licencjonowane stacje
demontażu lub działające w ich imieniu punkty zbiórki złomowanych pojazdów.
88
Przedsiębiorca prowadzący stację demontażu pojazdów lub punkt zbiórki będzie obowiązany
do wydania właścicielowi pojazdu zaświadczenia o demontażu pojazdu. Ponadto
przedsiębiorca prowadzący stację demontażu pojazdów będzie zobowiązany do prowadzenia
ewidencji wydawanych zaświadczeń. Informacje o wyrejestrowaniu pojazdów oraz o
zaświadczeniach o demontażu pojazdów będą gromadzone w Centralnej Ewidencji Pojazdów
i Kierowców. Ważnym elementem tego systemu będzie także ścisła definicja pojęcia „stacja
demontażu pojazdów” a także określenie warunków, kiedy pojazd staje się odpadem. Pozwoli
to na jednoznaczne określenie, kiedy powstają obowiązki w zakresie właściwego pozbycia się
pojazdu, co wpłynie na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego i jednocześnie będzie
korzystne z punktu widzenia ochrony środowiska.
Skuteczne funkcjonowanie opisanego powyżej systemu zbiórki i recyklingu pojazdów
wycofanych z eksploatacji wymaga jednak skoncentrowania wysiłków na następujących
celach:
- Wdrożenie systemu udzielania pozwoleń na prowadzenie zakładów demontażu
pojazdów wycofanych z eksploatacji i systematyczne prowadzenie nadzoru nad
działalnością takich zakładów,
- Stworzeniu i prowadzeniu ewidencji stacji demontażu i punktów zbiórki pojazdów
wycofanych z eksploatacji, upoważnionych do wydawania stosownych zaświadczeń o
złomowaniu samochodu w celu jego wyrejestrowania,
- Opracowanie i wprowadzenie systemu dofinansowania (np. przez Fundusz Ochrony
Środowiska) demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji w licencjonowanych
stacjach demontażu.
Wdrożenie opisanego powyżej systemu zbiórki i recyklingu pojazdów wycofanych z
eksploatacji zapewni, że wszystkie złomowane pojazdy będą przekazywane w całości do
stacji demontażu a wymagania ochrony środowiska zostaną w pełni zagwarantowane.
b) zużyte opony
W kraju istnieją możliwości techniczne odzysku lub unieszkodliwiania (poza składowaniem)
zużytych opon, ale brak jest zorganizowanego systemu zbiórki tych odpadów. W związku z
powyższym, w celu usprawnienia gospodarki w tym obszarze, niezbędne jest zorganizowanie
sprawnego systemu zbiórki zużytych opon. Najprostszym, narzucającym się rozwiązaniem
byłoby wykorzystanie w tym celu sieci opisanych powyżej zakładów demontażu pojazdów
wycofanych z eksploatacji. Można by w takim przypadku wykorzystać reguły i systemy
stworzone na potrzeby recyklingu części złomowanych samochodów. Opony z całą
pewnością można bowiem potraktować jako zużytą część samochodu i wykorzystać
procedury stosowane przez licencjonowane zakłady demontażu wyeksploatowanych
pojazdów, przewidziane dla recyklingu tego typu odpadów.
Niezależnie od tego typu rozwiązań należałoby wspierać działania zmierzające do stworzenia
niezależnej (od stacji demontażu pojazdów) sieci punktów zbiórki i przetwarzania zużytych
opon samochodowych. Punkty te tworzone byłyby przez organizacje w skład, której
wchodziliby producenci i importerzy opon. Wydaje się, że wprowadzony obecnie system
opłat produktowych i opakowaniowych będzie promował tego typu inicjatywy. Ponadto, ze
względu na fakt istnienia w kraju zakładów rozdrabniających gumę i wytwarzających
regranulat niezbędne jest wprowadzenie obowiązku recyklingu materiałowego opon
gumowych. Niezbędne zadania organizacyjne w tym zakresie są zbieżne z celami
określonymi powyżej i obejmują ponadto wspieranie i inicjowanie działań zmierzających do
organizacji i uruchomienia systemu zbiórki, gromadzenia i transportu odpadowych opon,
5.2.7. Odpady opakowaniowe
Przyjęta w krajowym planie gospodarki odpadami strategia gospodarki odpadami
opakowaniowymi jest oparta na następujących zasadach:
- Zrównoważony rozwój (przewidziane do realizacji zadania ekologiczne w sposób
ewolucyjny i harmonijny towarzyszą rozwojowi sektora opakowaniowego);
89
-
Zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych oraz ograniczenie
deponowania tych odpadów na składowiskach przez:
•
wprowadzanie instrumentów ekonomicznych, organizacyjnych i
prawnych przeciwdziałających powstawaniu odpadów,
• organizowanie systemów zbiórki opakowań poużytkowych przydatnych
do recyklingu,
•
promowanie opakowań wielokrotnego użytku w przypadkach
uzasadnionych ekologicznie i ekonomicznie oraz z zachowaniem
wymagań bezpieczeństwa i higieny (opakowania wielokrotnego użytku
stają się odpadem po wielokrotnej rotacji),
•
projektowanie systemów pakowania w oparciu o metodę redukcji
odpadów „u źródła” i stosowanie takich systemów,
• produkcja i stosowanie opakowań zgodnych z wymaganiami ochrony
środowiska.
- Odzyskiwanie z odpadów opakowaniowych surowców lub energii;
- Obligatoryjny poziom odzysku i recyklingu ustalany jest na szczeblu krajowym, przy
uwzględnieniu poziomów obowiązujących przedsiębiorców;
- Stosowanie uzasadnionych ekologicznie i ekonomicznie metod odzysku;
- Przy obecnym postępie naukowo-technicznym w dziedzinie odzysku odpadów,
recykling traktuje się jako metodę preferowaną z uwagi na wymagania ochrony
środowiska;
Budowa i wdrażanie systemu gospodarki odpadami odbywa się na zasadach
współodpowiedzialności ogniw „łańcucha opakowaniowego” oraz przy szerokiej konsultacji
z tymi ogniwami, a także przy współpracy z jednostkami naukowo-badawczymi działającymi
w obszarze opakowań i odpadów opakowaniowych.
W zakresie gospodarki odpadami opakowaniowymi (zgodnie z założeniami krajowego planu
gospodarki odpadami) należy zapewnić osiągnięcie do końca 2007 r. - odzysku w wysokości
50%, zaś recyklingu - 25%.
Działania zmierzające do uzyskania tego celu powinny obejmować:
- Modernizację istniejących zakładów recyklingowych
- Nowe inwestycje w zakresie technologii recyklingu odpadów
- Budowę potencjału technicznego do segregacji odpadów opakowaniowych
- Budowę potencjału technicznego w zakresie selektywnego gromadzenia odpadów
opakowaniowych
W latach 2007-2014 należy przeprowadzić modernizację istniejących zakładów
recyklingowych oraz nowe inwestycje w zakresie technologii recyklingu i odzysku energii
(np. recykling chemiczny odpadów z tworzyw sztucznych, odzysk energii z odpadów
opakowaniowych pozostawionych w odpadach komunalnych, produkcja paliwa zastępczego,
itp.) przy rozbudowie potencjału technicznego do segregacji odpadów opakowaniowych
przydatnych do recyklingu (stacje segregacji, stacje przeładunkowe itp.) a także w zakresie
selektywnego gromadzenia odpadów opakowaniowych i ich transportu.
Mechanizmem, który powinien wspomóc działalność w zakresie gospodarki odpadami
opakowaniowymi jest zbiór powstałych w ostatnim okresie przepisów prawnych
obejmujących ustawę o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, ustawę o obowiązkach
przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie
produktowej i opłacie depozytowej, a także rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie
rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych,
rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie stawek opłat produktowych i rozporządzenie
Ministra Środowiska w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów
opakowaniowych i poużytkowych.
5.2.8.
90
Uwzględniając specyfikę odpadów niebezpiecznych oraz ich ilość można stwierdzić, że
wysiłki zmierzające do poprawy sytuacji w tym sektorze gospodarki należałoby
skoncentrować wokół następujących celów i zadań:
1. Rozbudowa i doskonalenie systemu zbiórki, przechowywania i transportu
odpadowych olejów, który powinien objąć także małe, rozproszone źródła
wytwarzające te odpady, w tym w szczególności gospodarstwa domowe,
gospodarstwa rolne i małe firmy.
2. Prowadzenie i wspomaganie edukacji ekologicznej oraz akcji propagujących
prawidłowe metody postępowania ze zużytymi olejami mineralnymi.
3. Monitorowanie źródeł powstawania odpadów z grupy 13 pod kątem badania
zawartości pochodnych PCB oraz sposobów i miejsc prowadzenia ich
unieszkodliwienia bądź odzysku.
Natomiast przeprowadzona analiza stanu gospodarki wycofanymi z eksploatacji i zużytymi
akumulatorami i bateriami pozwala sformułować następujące, priorytetowe cele i zadania
stojące przed tym sektorem gospodarki odpadami:
1. Wspomaganie i podejmowanie działań zmierzających do usprawnienia systemu
zbiórki, przechowywania i transportu zużytych i wycofanych z eksploatacji
akumulatorów ołowiowo-kwasowych.
2. Wspomaganie i podejmowanie działań zmierzających do budowy efektywnego
systemu zbiórki, przechowywania i transportu zużytych baterii i akumulatorów
małogabarytowych.
3. Prowadzenie i wspomaganie akcji edukacyjnych oraz szkoleń propagujących
selektywną zbiórkę zużytych baterii i akumulatorów.
Analiza stanu gospodarki odpadami azbestu i wyrobami zawierającymi azbest pozwala na
określenie następujących potrzeb i celów polityki ekologicznej prowadzonej w tym zakresie
na terenie Radomska:
•
Inwentaryzacja miejsc występowania azbestu, oszacowanie jego ilości oraz kosztów
jego usunięcia,
•
Spowodowanie sukcesywnej likwidacji azbestu na terenie Radomska,
Realizacja tak określonych celów wymagać będzie m.in.:
•
Opracowania „Miejskiego programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających
azbest” na podstawie Powiatowego Programu Usuwania Azbestu, w którym określone
zostaną szczegółowe cele i zadania związane z likwidacją zasobów azbestu na terenie
Radomska,
•
Organizacji kampanii informacyjnej, promującej prawidłową gospodarkę odpadami
zawierającymi azbest,
Kolejnym problemem wymagającym rozwiązania są odpady niebezpieczne wytwarzane w
grupie odpadów komunalnych. Do odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu
odpadów komunalnych zaliczamy:
- Farby, kleje, żywice (20 01 12),
- Rozpuszczalniki (20 01 13),
- Odczynniki fotograficzne (20 01 17),
- Pestycydy, herbicydy, insektycydy itp. (20 01 19),
- Lampy fluoroscencyjne - świetlówki (20 01 21)
a także:
- Przeterminowane leki, kosmetyki, detergenty itp.
- Zużyte oleje,
- Baterie i akumulatory,
- Potłuczone termometry lekarskie,
- Złom elektroniczny,
W celu prawidłowego ich zagospodarowania (unieszkodliwienia) konieczne jest ich
wyodrębnienie ze strumienia odpadów komunalnych za pomocą selektywnej zbiórki.
91
Analogicznie, jak w przypadku selektywnej zbiórki odpadów wskazane jest, aby spełnione
były dwie podstawowe zasady - zasada bliskości i zasada dostępności. Oznacza to, że punkty
selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wyodrębnionych ze strumienia odpadów
komunalnych powinny znajdować się w punktach łatwo dostępnych i bliskich miejsca
zamieszkania. Ze względu na właściwości odpadów niebezpiecznych nie jest możliwe
zlokalizowanie punktów zbiorki przy stacjach selektywnej zbiórki odpadów komunalnych.
Wskazane jest, aby punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych były dozorowane. Wydaje się,
ze najlepszym miejscem są duże sklepy (super- i hipermarkety) oraz apteki (w odniesieniu do
przeterminowanych lekarstw, potłuczonych termometrów itp.).
Założony system zbiórki odpadów niebezpiecznych winien być uzupełniony o dodatkowe
elementy - o zorganizowaną sieć następujących obiektów:
- Punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych przyjmujące odpady niebezpieczne od
mieszkańców oraz od małych i średnich przedsiębiorstw w Radomsku,
- Stacja przeładunkowa odpadów niebezpiecznych mające na celu
magazynowanie zebranych w gminach oraz pochodzących z dużych
przedsiębiorstw odpadów niebezpiecznych i przygotowanie ich do transportu do
docelowej instalacji odzysku lub unieszkodliwiania zlokalizowana dla całego
powiatu w Radomsku (zadanie powiatu).
5.3.
Planowane cele w gospodarce odpadami dla miasta Radomska
Analizując opisany w rozdziale 3 stan gospodarki odpadami na terenie miasta Radomsko,
przewidywane kierunki zmian w gospodarce odpadami, ustalenia Krajowego Planu
Gospodarki odpadami, Wojewódzkiego planu Gospodarki Odpadami dla Województwa
Łódzkiego oraz Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Radomszczańskiego,
a także opisane w pkt. 3 planowane działania w zakresie gospodarki odpadami można przyjąć
najważniejsze zadania, jakie powinny zostać zrealizowane na terenie miasta w nadchodzących
latach - tj. w latach 2004-2012. Zadania te zostały przedstawione poniżej:
1. Rozwój zorganizowanego systemu wywozu odpadów komunalnych - objęcie
wszystkich mieszkańców miasta zorganizowanym wywozem odpadów komunalnych.
2. Promowanie i wdrożenie efektywnego systemu selektywnej zbiórki odpadów
komunalnych - objęcie mieszkańców Radomska efektywnym systemem selektywnej
zbiórki odpadów oraz ich recyklingu.
3. Doprowadzenie do utworzenia wspólnie z innymi miastami, gminami i powiatami
południowo-wschodniej części województwa łódzkiego (powiaty radomszczański
piotrkowski, tomaszowski i opoczyński) związku komunalnego gmin, który w
przyszłości podjąłby się realizacji przewidzianego w wojewódzkim planie gospodarki
odpadami dla województwa łódzkiego zadania w postaci wybudowania regionalnej
instalacji termicznego przekształcania odpadów o wydajności ok. 40 000 Mg/rok.
4. Rozbudowa i doskonalenie systemów zbiórki odpadów niebezpiecznych z sektora
komunalnego obejmującego między innymi organizację punktów zbiórki odpadów
niebezpiecznych przyjmujących odpady niebezpieczne od mieszkańców oraz o od
małych i średnich przedsiębiorstw.
odpadów oraz doprowadzenie do uzyskania stosownych pozwoleń na wytwarzanie
tych odpadów przez wszystkie podmioty prowadzące działalność w zakresie
prowadzonych usług medycznych i weterynaryjnych.
6. Organizacja systemu odzysku lub unieszkodliwiania osadów ściekowych np.
kompostowanie osadów, ich spalanie lub rolnicze wykorzystanie. Analiza technicznoekonomiczna preferowanego kierunku rozwiązań.
7. Prowadzenie realizacji programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest
na terenie Radomska.
92
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
5.4.
Prowadzenie i wspomaganie akcji edukacyjnych oraz szkoleń propagujących
selektywną zbiórkę zużytych baterii i akumulatorów, lamp fluorescencyjnych oraz
olejów odpadowych (w tym olejów przepracowanych) wraz z propagowaniem
bezpiecznych metod ich unieszkodliwiania bądź odzysku.
Szczegółowa inwentaryzacja występujących na terenie Radomska 3 mogilników
celem określenia ich rzeczywistej zawartości zarówno pod względem ilościowym jak i
jakościowym oraz oszacowanie kosztów ich likwidacji.
Likwidacja wszystkich 3 istniejących na terenie Radomska mogilników połączona z
bezpiecznym unieszkodliwieniem ich zawartości.
Zorganizowanie punktu odbioru i demontażu odpadów wielkogabarytowych na terenie
Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w Jadwinówce,
Zorganizowanie punktów odbioru i rozbiórki zużytych pojazdów i wraków
samochodowych w Radomsku.
Wdrożenie systemu identyfikacji odpadów PCB na terenie Radomska (przede
wszystkim transformatory i kondensatory z olejem zawierającym domieszkę PCB).
Przeprowadzenie likwidacji odpadów PCB na terenie Radomska.
Przewidywane koszty realizacji planowanych celów w gospodarce odpadami
Można przyjąć, że bardzo niewiele inwestycji, w tym również inwestycji w zakresie
gospodarki odpadami będzie realizowanych centralnie w oparciu o działania na szczeblu
krajowym bądź wojewódzkim, natomiast dla realizacji wielu przedsięwzięć konieczne będzie
porozumienie gmin, utworzenie związków gmin itp. Związek gmin, dla realizacji przyjętych
celów może skuteczni ubiegać się o fundusze strukturalne Unii Europejskiej.
Niektóre koszty inwestycyjne w zakresie gospodarki odpadami zostały oszacowane zarówno
w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami jak i w Wojewódzkim Planie Gospodarki
Odpadami dla Województwa Łódzkiego. Natomiast niektóre działania o charakterze
organizacyjnym są na obecnym etapie planowania niemożliwe do oszacowania. Orientacyjne
koszty realizacji niektórych celów określonych w rozdziale 5.3. podano poniżej:
•
Promowanie i wdrożenie efektywnego systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych - objęcie
mieszkańców Radomska efektywnym systemem
selektywnej zbiórki odpadów oraz ich recyklingu.
Działania organizacyjne;
koszt jednej stacji selektywnej
zbiórki odpadów wynosi
ok. 5 000 zł
•
Doprowadzenie do utworzenia wspólnie z innymi miastami, gminami i powiatami południowo-wschodniej
części
województwa
łódzkiego
(powiaty:
radomszczański piotrkowski, tomaszowski i opoczyński)
zawiązku komunalnego gmin, który w przyszłości
podjąłby się realizacji przewidzianego w wojewódzkim
planie gospodarki odpadami dla województwa łódzkiego
zadania w postaci wybudowania regionalnej instalacji
termicznego przekształcania odpadów o wydajności ok.
40.000 Mg/rok.
szacunkowy koszt budowy
regionalnej instalacji termicznego
przekształcania odpadów
komunalnych o wydajności ok. 40
000 Mg/rok wyniesie ok. 60-70
mln. zł
•
Rozbudowa i doskonalenie systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych z sektora komunalnego obejmującego
między innymi organizację punktów zbiórki odpadów
niebezpiecznych przyjmujących odpady niebezpieczne
od mieszkańców oraz od małych i średnich
przedsiębiorstw.
organizacja jednego punktu zbiórki
odpadów niebezpiecznych wyniesie
ok. 70 000 zł
•
Organizacja systemu odzysku lub unieszkodliwiania - Działania organizacyjne, praca
osadów ściekowych np.: kompostowanie osadów, ich
studialna
spalanie lub rolnicze wykorzystanie. Analiza technicznoekonomiczna preferowanego kierunku rozwiązań.
93
•
Prowadzenie realizacji programu usuwania azbestu i - Działania organizacyjne,
wyrobów zawierających azbest na terenie Radomska
wspieranie podmiotów przy
pozyskiwaniu funduszy (np. z
WFOŚiGW)
•
Prowadzenie i wspomaganie akcji edukacyjnych oraz - Działania organizacyjne
szkoleń propagujących selektywną zbiórkę zużytych
i edukacyjne
baterii i akumulatorów, lamp fluorescencyjnych oraz
olejów odpadowych (w tym olejów przepracowanych)
wraz z propagowaniem bezpiecznych metod ich
unieszkodliwiania bądź odzysku.
•
Szczegółowa inwentaryzacja występujących na terenie - Praca studialna
miasta 3 mogilników celem określenia ich rzeczywistej
zawartości zarówno pod względem ilościowym jak i
•
Likwidacja wszystkich 3 istniejących na terenie - Działania organizacyjne;
Radomska mogilników połączona z bezpiecznym
szacunkowy koszt likwidacji
unieszkodliwieniem ich zawartości.
jednego mogilnika można przyjąć
na poziomie ok. 1 mln zł.
•
Zorganizowanie punktu odbioru i demontażu odpadów - Działania organizacyjne;
wielkogabarytowych
na
terenie
Zakładu
organizacja jednego punktu odbioru
Unieszkodliwiania Odpadów w Jadwinówce
i demontażu odpadów
wielkogabarytowych wyniesie ok. 1
mln zł
•
Zorganizowanie systemu odbioru i rozbiórki zużytych - Działania organizacyjne;
pojazdów i wraków samochodowych.
organizacja jednego punktu odbioru
i rozbiórki zużytych pojazdów i
wraków samochodowych wyniesie
ok. 70 000 zł
•
Wdrożenie systemu identyfikacji odpadów PCB na
terenie Radomska (przede wszystkim transformatory i
kondensatory z olejem zawierającym domieszkę PCB).
Działania organizacyjne i praca
studialna
•
Przeprowadzenie likwidacji odpadów PCB na terenie
Radomska.
Działania organizacyjne,
wspieranie podmiotów przy
pozyskiwaniu funduszy (np. z
WFOŚiGW)
94
5.5.
Sposoby finansowania realizacji zamierzonych celów
Większość obowiązków i decyzji w zakresie wdrażania planu gospodarki odpadami znajduje
się w rękach gmin, a także samorządu wojewódzkiego. Konsekwencją tego, jest również to,
że tam powinny pojawić się środki na realizacje zadań zakreślonych w wojewódzkim planie
gospodarki odpadami dla województwa łódzkiego. Można przyjąć, że większość zadań
finansowana będzie z następujących źródeł:
- Fundusze własne gmin i miast
- Dotacje i kredyty z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
oraz z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
- Kredyty bankowe
Realizacja inwestycji z zakresu gospodarki odpadami będzie mogła także uzyskać wsparcie z
Funduszy Strukturalnych UE, w ramach Narodowego Planu Rozwoju oraz z Funduszu
Spójności, po naszym przystąpieniu do Wspólnoty. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony
środowiska realizowane będą w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego (SPO) Wzrost konkurencyjności gospodarki oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Regionalnego (ZPORR). Przedsięwzięcia możliwe do wsparcia z Funduszy Strukturalnych w
ramach Narodowego Planu Rozwoju w zakresie gospodarki odpadami obejmują:
1. Budowę nowych, modernizację istniejących i rekultywacja nieczynnych składowisk
oraz likwidacja dzikich składowisk (SPO - Wzrost konkurencyjności gospodarki);
2. Wprowadzenie na szeroką skalę recyklingu oraz budowa zakładów unieszkodliwiania
odpadów (ZPORR);
3. Realizację inwestycji przyczyniających się do rozwiązywania problemów odpadów
przemysłowych i niebezpiecznych (SPO - Wzrost konkurencyjności gospodarki);
6.
Realizacja przedsięwzięć w gospodarce odpadami na terenie Radomska w okresie
do roku 2008.
W celu zrealizowania przyjętej w niniejszym opracowaniu strategii gospodarki odpadami w
Radomsku oraz w celu realnej przebudowy systemu gospodarowania odpadami niezbędne jest
zrealizowanie w latach 2004-2008 następujących przedsięwzięć:
Lp.
Zadanie
Termin
realizacji
1. Dostosowanie istniejącego składowiska odpadów w Jadwinówce do aktualnych wymagań
prawnych.
2005
2. Rozwój zorganizowanego systemu wywozu odpadów komunalnych - objęcie wszystkich
mieszkańców Radomska zorganizowanym wywozem odpadów komunalnych.
2005
3. Promowanie i wdrożenie efektywnego systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych objęcie mieszkańców Radomska, efektywnym systemem selektywnej zbiórki odpadów oraz
ich recyklingu.
2006
4. Doprowadzenie do utworzenia wspólnie z innymi miastami gminami i powiatami południowowschodniej części województwa łódzkiego (powiaty radomszczański, piotrkowski,
tomaszowski i opoczyński) zawiązku komunalnego gmin, który w przyszłości podjąłby się
realizacji przewidzianego w wojewódzkim planie gospodarki odpadami dla województwa
łódzkiego zadania w postaci wybudowania regionalnej instalacji termicznego przekształcania
odpadów o wydajności ok. 40 000 Mg/rok.
2005
5. Objęcie całego sektora usług medycznych i weterynaryjnych zorganizowaną zbiórką odpadów
oraz doprowadzenie do uzyskania stosownych pozwoleń na wytwarzanie tych odpadów przez
wszystkie podmioty prowadzące działalność w zakresie prowadzonych usług medycznych i
weterynaryjnych.
2006
95
6. Szczegółowa inwentaryzacja występujących w mieście 3 mogilników celem określenia ich
rzeczywistej zawartości zarówno pod względem ilościowym jak i jakościowym oraz
oszacowanie kosztów ich likwidacji.
2006
7. Zorganizowanie punktu odbioru i demontażu odpadów wielkogabarytowych na terenie
Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w Jadwinówce
2006
niebezpiecznych przyjmujących odpady od mieszkańców oraz od małych i średnich
przedsiębiorstw.
2007
9. Wdrożenie systemu identyfikacji odpadów PCB na terenie Radomska (przede wszystkim
transformatory i kondensatory z olejem zawierającym domieszkę PCB).
2007
10. Zorganizowanie systemu odbioru i rozbiórki zużytych pojazdów i wraków samochodowych na
terenie Radomska.
2008
11. Modernizacja istniejącego składowiska odpadów
Dostosowanie go do aktualnych wymogów prawnych.
2008
7.
przemysłowych
w
Jadwinówce.
Zadania strategiczne w gospodarce odpadami na terenie Radomska w okresie do
roku 2012
W celu zrealizowania przyjętej w niniejszym opracowaniu strategii gospodarki odpadami w
Radomsku oraz w celu realnej przebudowy systemu gospodarowania odpadami niezbędne jest
zrealizowanie w latach 2009-2012 następujących przedsięwzięć:
Lp.
Zadanie
Termin
realizacji
1. Budowa II etapu Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w Jadwinówce, kompostownia, Zakład
Segregacji Odpadów Wielkogabarytowych, Zakład Segregacji Odpadów Pozostałych
2009
2. Organizacja systemu odzysku lub unieszkodliwiania osadów ściekowych np.: kompostowanie
osadów, ich spalanie lub rolnicze wykorzystanie
2012
3. Prowadzenie i wspomaganie akcji edukacyjnych oraz szkoleń propagujących selektywną
zbiórkę zużytych baterii i akumulatorów, lamp fluorescencyjnych oraz olejów odpadowych
(w tym olejów przepracowanych) wraz z propagowaniem bezpiecznych metod ich
unieszkodliwiania bądź odzysku.
2012
4. Likwidacja istniejących na terenie miasta 3 mogilników połączona z bezpiecznym
unieszkodliwieniem ich zawartości.
2012
5. Przeprowadzenie likwidacji odpadów PCB na terenie Radomska.
2012
6. Przeprowadzenie realizacji programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na
terenie Radomska.
2012
96
8.
Sposób monitoringu i oceny wdrażania planu
Przebieg realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Radomska musi być
systematycznie monitorowany (kontrolowany).
Monitoring ten ma istotne znaczenie informacyjne, ale głównym jego celem jest usprawnienie
procesów zarządzania „Planem ...”. Zarządzanie to dotyczy zarówno działań bieżących jak i
okresowo dokonywanych ocen i aktualizacji priorytetów i celów.
System monitoringu realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Radomska składa się z
następujących elementów;
1. Monitoring środowiska,
2. Monitoring „Planu ...”,
3. Monitoring społeczny (odczucia i skutki).
8.1.
Monitoring środowiska
Monitoring ten realizowany jest przez WIOŚ Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim przy
współudziale Powiatowej SSE w Radomsku i innych jednostek organizacyjnych i
badawczych.
Monitoring ten realizowany jest zgodnie z wytycznymi GIOŚ. Miernikami efektów
ekologicznych są wielkości uzyskane podczas pomiarów lub, gdy brak możliwości
wykonania pomiarów - szacunki. Wyniki monitoringu porównywane są z normatywami
jakości środowiska. Normatywy te są podstawą oceny i określają jakość środowiska, która nie
może być gorsza od wartości normatywnej. W tym ujęciu monitoring środowiska jest także
narzędziem monitoringu efektów realizacji „Planu ...” (w rozumieniu osiągnięcia celów).
Kryteria normatywne stanu środowiska oraz system ocen i pomiarów ulegają obecnie
zmianom w związku z integrowaniem systemu krajowego z systemem monitoringu Unii
Europejskiej. WIOŚ w Łodzi przygotowuje aktualizację systemu badań środowiska, ale brak
jest jeszcze wielu wytycznych i ustaleń w systemie krajowym. Planowane zmiany systemu
monitoringu środowiska będą wymagały istotnego wzmocnienia osobowego oraz
technicznego. Planowane zmiany systemu wskaźników i normatywów będą wymagały
aktualizacji oceny stanu środowiska w całym województwie łódzkim (w tym również w
Radiomsku). Można się spodziewać zwiększenia liczby punktów pomiarowych oraz
określenia nowych wartości normatywnych i rozszerzenia zasięgu merytorycznego pomiarów.
8.2.
Monitoring Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Radomska
Realizacja tej części zadań monitoringowych składa się z oceny:
• Osiągnięcia celów ekologicznych,
• Stopnia realizacji przyjętych zadań,
• Oceny podstaw poszczególnych realizatorów zadań.
Wyniki oceny są podstawą zarządzania Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Radomska w
aspekcie aktualizacji celów, modyfikacji mechanizmów niezbędnych do realizacji
poszczególnych zadań oraz do egzekwowania zakresu realizacji od wykonawców.
W monitoringu osiągania celów ekologicznych wykorzystuje się wyniki monitoringu
środowiska, a także oceny stopnia realizacji zadań z zamierzeniami planowanymi. Zatem
głównymi miernikami realizacji celów Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Radomska
będą:
- Wielkość (w %) redukcji zagrożeń lub skala korzystania ze środowiska (np. stopień
redukcji emisji zanieczyszczeń lub wielkość redukcji zużycia zasobów naturalnych), a
także wzrostu korzyści związanych z np. wzrostem odzysku, wzrostem zasobów,
wzrostem stopnia oczyszczenia, wzrostem powierzchni zrekultywowanych itd.
Wartości te porównywane są z planowanymi stopniami redukcji zagrożeń lub wzrostu
korzyści,
- Wskaźniki jednostkowe (np. ilość odpadów lub ścieków wytwarzanych przez jednego
mieszkańca w ciągu roku, ilość zużywanej wody oraz wartości liczbowe określające
97
np.: liczbę miejscowości stosujących zalecane rozwiązania, ilość wody odzyskanej i
powtórnie wykorzystanej, ilość odzyskiwanych lub poddanych recyklingowi odpadów
w stosunku do składowanych,
- Liczba jednostek organizacyjnych przeprowadzających działania lub liczba działań
(np. liczba jednostek, które wykonały obowiązujące plany, programy czy przeglądy,
liczba działań kontraktowych).
Monitoring realizacji celów prowadzony jest przez Prezydenta Miasta. Dotyczy oceny
realizacji corocznego planu działań w aspekcie:
- Zakresu i kosztów zadań zrealizowanych,
- Przyczyn niepełnego wykonania zadań zaplanowanych (lub przyczyn zaniechania
realizacji zadania),
- Ustalenia narzędzi optymalizujących realizację zadań na rok następny,
- Określenia lub weryfikacji zakresu merytorycznego zadań na rok następny wraz z
oceną ich przygotowania organizacyjnego i finansowego.
Stopień realizacji zaplanowanych zadań jest także samooceną władz samorządowych w
zakresie zarządzania Planem gospodarki odpadami.
8.3.
Monitoring społeczny
Efekty realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Radomska w największej mierze
zależą od stopnia zaangażowania wykonawców tj. władz gmin oraz kierownictwa podmiotów
gospodarczych. Ocenę postaw realizatorów wykonuje Prezydent Miasta równolegle z oceną
realizacji planu działań. Oceny realizacji zadań są podstawowymi formami sprawozdawczości
z realizacji „Planu ...”. Treść sprawozdań winna być podana do wiadomości publicznej.
Dla celów monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów proponuje się przyjąć
następujące wskaźniki, których osiągnięcie winno być celem działania w okresie do roku
2012:
- Opracowanie materiałów do tworzonej wojewódzkiej bazy danych o wytwórcach
odpadów z terenu miasta,
- Osiągnięcie stopnia selektywnej zbiórki odpadów komunalnych i recyklingu
makulatury, tworzyw sztucznych, szkła i metali na poziomie 15%, zaś dla odpadów
opakowaniowych - 25%,
- Ograniczenie ilości deponowanych na składowiskach odpadów ulegających
biodegradacji o 65% w stosunku do ilości z roku 1995,
- Osiągnięcie stopnia wykorzystania odpadów przemysłowych na poziomie ponad 85
%,
- Likwidacja wszystkich zidentyfikowanych na terenie miasta mogilników,
- Likwidacja odpadów PCB oraz dekontaminacja i unieszkodliwienie urządzeń
zawierających PCB znajdujących się na terenie Radomska.
98
9.
Wnioski z analizy oddziaływania na środowisko proponowanych rozwiązań
zawartych w Planie Gospodarki Odpadami dla miasta Radomska
Analiza oddziaływania na środowisko sporządzona została dla Miejskiego Planu Gospodarki
Odpadami dla Miasta Radomska w celu określenia, w jakim stopniu proponowane w Planie
rozwiązania wpłyną na stan środowiska w mieście.
Przyjęcie planu gospodarki odpadami jest formą podejmowania decyzji strategicznej
umożliwiającą przewidywanie kierunków rozwoju tego zakresu działalności w określonej
perspektywie czasowej. Wynikiem procesu planowania jest dokument zawierający wizję
rozwoju systemu gospodarki odpadami określający opcje i warunki rozwiązań. Jest on także
bardzo ważnym środkiem informacji, narzędziem kontroli i materiałem wykorzystywanym do
rozwoju systemu w przyszłości.
Projekt planu gospodarki odpadami dla miasta Radomska jest w znacznej mierze propozycją
przyjęcia rozwiązań ustalonych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, oraz
Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Łódzkiego a także
Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami dla Powiatu Radomszczańskiego, które z kolei
zakładają cele zgodne z polityką Unii Europejskiej w zakresie gospodarki odpadami.
Obowiązujące przepisy nie nakładają obowiązku uwzględniania w ustaleniach miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego gmin zapisów planu gospodarki odpadami.
Jednakże zarówno wojewódzki jak i powiatowy i miejski plan gospodarki odpadami może
stanowić wytyczne dla sporządzanych na poziomie gminnym planów zagospodarowania
przestrzennego.
Opracowana analiza oddziaływania na środowisko Miejskiego Planu Gospodarki Odpadami
dla Miasta Radomska odnosi się do projektu działań, które z racji celu, jakiemu mają służyć
powinny wywoływać pozytywne skutki w środowisku. W sporządzonej analizie
oddziaływania na środowisko skoncentrowano się na porównaniu dwóch wariantów:
- „Wariantu zerowego” - nie realizowania żadnych nowych inwestycji
w gospodarce odpadami
- Zrealizowania wszystkich inwestycji przewidzianych w planie.
„Wariant zerowy”
Wariant nie podejmowania żadnych działań ukierunkowanych na poprawę stanu gospodarki
odpadami nie jest wariantem wskazanym nie tylko ze względów ochrony zdrowia ludzi
i środowiska, ale również z powodów gospodarczych tj. konieczności zachowania
konkurencyjności regionu łódzkiego, w tym regionu radomszczańskiego i miasta Radomska,
wobec innych regionów i miast oraz atrakcyjności regionalnej oferty na rynku UE.
W gospodarce rynkowej wzrastające koszty opłat za emisję odpadów wymuszają
minimalizację ich wytwarzania, a w przypadku, kiedy nie udało się uniknąć ich wytworzenia
ukierunkowują działania na ich gospodarcze wykorzystanie. Nie jest to, więc jedynie zasada
przyjęta w ustawie o odpadach, ale również reguła ekonomiczna, która ma wpływ na
kształtowanie ceny produktu. Wariant ten jest nie do pogodzenia z integracja Polski z Unią
Europejską.
W zakresie gospodarki odpadami komunalnymi przyjęcie „wariantu zerowego” oznacza
konserwowanie nieprawidłowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi, w którym
blisko 100% odpadów jest deponowanych w środowisku. Konsekwencją tej opcji jest
zwiększenie obciążenia środowiska, potencjalne skażenie wód podziemnych oraz
niekontrolowana emisja gazów cieplarnianych.
W zakresie gospodarki odpadami przemysłowymi dla większości grup odpadów przyjęcie
„wariantu zerowego” nie powinno spowodować pogorszenia stanu środowiska w Radomsku.
Trzeba, bowiem pamiętać, że stan gospodarki odpadami w zarówno w mieście Radomsku jak
i w całym województwie łódzkim jest relatywnie dobry (w Radomsku nawet lepszy niż
pozostałej części województwa), zaś jego poprawa może odbywać się jedynie na drodze
98
kalkulacji kosztów działania podmiotów gospodarczych i stopnia wypełnienia przez nie
wymogów prawa.
W odniesieniu do odpadów medycznych i weterynaryjnych przyjęcie „wariantu zerowego”
nie ma żadnego wpływu na gospodarkę tego typu odpadami. Zarówno w chwili obecnej
wszystkie odpady medyczne i weterynaryjne z terenu miasta unieszkodliwiane są i będą poza
terenem Radomska. Natomiast nie podjęcie działań zmierzających do uporządkowania
systemu odbioru tych odpadów od wytwórców grozi ich obecnością w strumieniu odpadów
komunalnych i może stać się potencjalny źródłem zakażeń na składowisku.
„Wariant zerowy” dla gospodarki osadami ściekowym oznacza z kolei konieczność
systematycznego zwiększania powierzchni tzw. lagun osadowych przy oczyszczalniach oraz
składowisk odpadów, kłopoty z pozyskaniem terenu pod nowe składowiska oraz zwiększenie
obciążenia środowiska.
Dla bardzo wielu grup odpadów niebezpiecznych „wariant zerowy” jest wręcz nie do
przyjęcia. Znane właściwości polichlorowanych bifenyli (PCB) wskazują, że wariant nie
podejmowania działań związanych z odpadami PCB i urządzeniami zawierającymi PCB jest
z oczywistych względów niewskazany. Podobnie dalsze pozostawianie mogilników
w obecnym stanie, zwłaszcza leżących w strefach zasilania głównych i użytkowych
zbiorników wód podziemnych powodować będzie wzrost zagrożenia zanieczyszczenia tych
wód.
W odniesieniu do odpadów azbestowych przyjęcie „wariantu zerowego” skutkowałoby
najmniejszym z analizowanych przypadków niekorzystnym oddziaływaniem na zdrowie ludzi
i środowisko. Niezależnie od tego usuwanie azbestu w konstrukcjach budowlanych odbywa
się zwykle tylko tam, gdzie jest to konieczne ze względu na prowadzone remonty lub
modernizacje i planowe podejście do tego problemu będzie w praktyce bardzo mocno
utrudnione.
Wariant realizacji ustaleń planu
Wariant realizacji ustaleń planu jest wariantem zmierzającym do ograniczenia emisji
odpadów oraz bezpiecznego ich zagospodarowania. Niepodjęcie ich może spowodować w
wielu przypadkach znaczące oddziaływanie na środowisko, a nawet wystąpienie zagrożenia
dla życia i zdrowia ludzi (np. odstąpienie od planu likwidacji mogilników, rekultywacji
składowisk odpadów położonych w strefach zagrożeń). Oddziaływanie planowanych
inwestycji na środowisko z całą pewnością wystąpi, jednak nie należy oczekiwać, aby było
one szczególnie wielkie.
Rozwiązania ograniczające wpływ na środowisko ustaleń projektu planu
W większości przypadków lista proponowanych działań krótkoterminowych i strategicznych
służących realizacji wytyczonych celów i kierunków gospodarowania wprowadza w sposób
bezpośredni rozwiązania ograniczające wpływ na środowisko. Wymienić tu należy przede
wszystkim plan unieszkodliwiania zawartości mogilników środków ochrony roślin. Przy
wprowadzaniu tego zadania do planu uwzględniono również kilkakrotnie wtórne skutki dla
środowiska, które mogą wyniknąć w fazie realizacji proponowanych w planie przedsięwzięć
np.:
- Plan likwidacji mogilników – unieszkodliwianie ziemi z otoczenia mogilników,
- Plan zamykania składowisk odpadów – konieczność rekultywacji i monitoringu.
Niezależnie od tego plan gospodarki odpadami komunalnymi w wskazuje różne kierunki
działań organizacyjno - technicznych i prawno-ekonomicznych, które należałoby podjąć
w najbliższym czasie, aby poprawić stan i strukturę tej gospodarki. Działania te można
traktować jako pośrednie środki ograniczające potencjalnie negatywne skutki realizacji
ustaleń planu. Należą do nich między innymi:
- Integracja przedsięwzięć poszczególnych jednostek samorządowych (gmin) w
zakresie wspólnych inicjatyw usprawniających gospodarkę odpadami,
- Organizowanie i doskonalenie regionalnych systemów gospodarki odpadami,
99
-
-
Inicjowanie i wspomaganie działań polegających na szerokiej edukacji ekologicznej
społeczeństwa, ukierunkowaną w szczególności na kreowaniu pozytywnych zachowań
dla selektywnej zbiórki odpadów i minimalizowania ilości wytwarzanych odpadów,
Akcje informacyjno – edukacyjnej wykraczające poza przewidziany prawem dostęp
społeczeństwa do informacji publicznej, ukierunkowany na pozyskiwanie akceptacji
społecznej dla inwestycji budzących metod termicznego przekształcania tych
odpadów,
Kontrola i nadzór nad realizacją rozwiązań przyjętych w planach różnych szczebli,
Zapewnienie możliwości odzysku i unieszkodliwienia odpadów poprzez tworzenie
warunków dla realizacji przedsięwzięć gospodarki odpadami,
Doskonalenie systemów zbiórki odpadów niebezpiecznych w celu objęcia nimi źródeł
rozproszonych.
Reasumując należy stwierdzić, że realizacja zaproponowanych w Miejskim Planie
Gospodarki Odpadami dla Miasta Radomska działań powinna przyczynić się do ograniczenia
emisji odpadów, zmniejszenia oddziaływania na środowisko gospodarki odpadowej na terenie
miasta oraz powinna przybliżyć gospodarkę odpadami do standardów unijnych.
100
10.
Streszczenie w języku niespecjalistycznym.
Plan Gospodarki Odpadami miasta Radomska został opracowany w okresie luty-maj 2004
roku na zlecenie Prezydenta Miasta Radomska w związku z wymaganiami ustawy o odpadach
i w formie zgodnej z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. Będzie
on następnie opiniowany przez Urząd Marszałkowski w Łodzi.
Celem planu jest określenie stanu gospodarki odpadami na terenie miasta Radomska,
kierunku przewidywanych zmian oraz przedstawienie propozycji działań zmierzających do
przebudowy systemu gospodarki odpadami pod kątem spełnienia standardów Unii
Europejskie w zakresie gospodarowania odpadami.
W planie przedstawiono ilości powstających na terenie miasta odpadów komunalnych,
przemysłowych, medycznych i weterynaryjnych oraz osadów ściekowych zarówno
niebezpiecznych jak i innych niż niebezpieczne. Opisano aktualny system gospodarki
wszystkimi wymienionymi rodzajami odpadów. Przedstawiono źródła powstawania odpadów
i ich największych producentów. Zestawiono listę instalacji służących gospodarce odpadami,
poczynając od składowisk, instalacje odzysku i przetwarzania.
Omówiono spodziewane zmiany w zakresie ilości i rodzajów wytwarzany odpadów.
Zaproponowano model gospodarki odpadami oparty na doświadczeniach oraz legislacji
krajów Unii, spełniających unijne standardy w zakresie ochrony środowiska obejmujący
gospodarkę wszystkimi grupami i rodzajami odpadów powstających na terenie miasta
Radomska.
Sformułowano listę działań priorytetowych w zakresie gospodarki odpadami, które powinny
zostać zrealizowane do 2012 roku obejmującą:
1. Rozwój zorganizowanego systemu wywozu odpadów komunalnych - objęcie wszystkich
mieszkańców miasta zorganizowanym wywozem odpadów komunalnych.
2. Promowanie i wdrożenie efektywnego systemu selektywnej zbiórki odpadów
komunalnych - objęcie mieszkańców Radomska efektywnym systemem selektywnej
zbiórki odpadów oraz ich recyklingu.
3. Doprowadzenie do utworzenia wspólnie z innymi miastami, gminami i powiatami
południowo-wschodniej części województwa łódzkiego (powiaty radomszczański
piotrkowski, tomaszowski i opoczyński) związku komunalnego gmin, który w przyszłości
podjąłby się realizacji przewidzianego w wojewódzkim planie gospodarki odpadami dla
województwa łódzkiego zadania w postaci wybudowania regionalnej instalacji
termicznego przekształcania odpadów o wydajności ok. 40 000 Mg/rok.
niebezpiecznych przyjmujących odpady niebezpieczne od mieszkańców oraz o od małych
i średnich przedsiębiorstw.
odpadów oraz doprowadzenie do uzyskania stosownych pozwoleń na wytwarzanie tych
odpadów przez wszystkie podmioty prowadzące działalność w zakresie prowadzonych
usług medycznych i weterynaryjnych.
6. Organizacja systemu odzysku lub unieszkodliwiania osadów ściekowych np.
kompostowanie osadów, ich spalanie lub rolnicze wykorzystanie. Analiza technicznoekonomiczna preferowanego kierunku rozwiązań.
7. Prowadzenie realizacji programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na
terenie Radomska.
8. Prowadzenie i wspomaganie akcji edukacyjnych oraz szkoleń propagujących selektywną
zbiórkę zużytych baterii i akumulatorów, lamp fluorescencyjnych oraz olejów
odpadowych (w tym olejów przepracowanych) wraz z propagowaniem bezpiecznych
metod ich unieszkodliwiania bądź odzysku.
101
9. Szczegółowa inwentaryzacja występujących na terenie Radomska 3 mogilników celem
określenia ich rzeczywistej zawartości zarówno pod względem ilościowym jak i
10. Likwidacja wszystkich 3 istniejących na terenie Radomska mogilników połączona z
bezpiecznym unieszkodliwieniem ich zawartości.
11. Zorganizowanie punktu odbioru i demontażu odpadów wielkogabarytowych na terenie
Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w Jadwinówce,
12. Zorganizowanie punktów odbioru i rozbiórki zużytych pojazdów i wraków
samochodowych w Radomsku.
13. Wdrożenie systemu identyfikacji odpadów PCB na terenie Radomska (przede wszystkim
transformatory i kondensatory z olejem zawierającym domieszkę PCB).
14. Przeprowadzenie likwidacji odpadów PCB na terenie Radomska.
Zgodnie z wykonaną analizą oddziaływania na środowisko proponowanych rozwiązań
zawartych w Planie Gospodarki Odpadami realizacja zaproponowanych w „Planie ...” działań
powinna przyczynić się do ograniczenia emisji odpadów, zmniejszenia oddziaływania na
środowisko gospodarki odpadowej na terenie miasta Radomska oraz przybliżyć gospodarkę
odpadami do standardów unijnych.
102

Plan Gospodarki Odpadami Miasta Radomska

Transkrypt

Podobne dokumenty