Dr Franciszek Adamczuk 6 - Akademické koordinační středisko v

Dr Franciszek Adamczuk 6 - Akademické koordinační středisko v

INTERNACJONALIZACJA WSPÓŁPRACY SZKÓŁ WYŻSZYCH EUROREGIONU
NEISSE-NISA-NYSA – STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU
Franciszek Adamczuk
Wrocław University of Economics
Faculty of Economics, Management and Tourism
Nowowiejska 3, 58-500, Jelenia Góra, Polska
[email protected]
STRESZCZENIE
Artykuł dotyczy relacji naukowych szkół wyższych w Euroregionie Nassie-Nisa-Nysa.
Badaniem objęto lata 1991-2015. Po zaprezentowaniu członków Akademickiego Centrum
Koordynacyjnego (ACC), autor dokonał identyfikacji tych relacj. Przedstawiono je pod
względem merytorycznym i personalnym. W końcowej części ukazane zostały wyniki badań
wśród studentów i pracowników na temat postrzegania internacjonalizacji oraz oceny jej
efektów. Opracowanie ma charakter autorski.
Słowa kluczowe: internacjonalizacja, środowisko naukowe, współpraca euroregionu.
1. Istota i partnerzy internacjonalizacji
Internacjonalizacja rozumiana jako umiędzynaradawianie może być postrzegana statycznie –
jako stan lub dynamicznie – jako proces. Od roku 1991 kiedy to doszło do pierwszych
kontaktów szkół wyższych w nowych warunkach społeczno-politycznych, trwa proces
pogłębiania internacjonalizacji współpracy
na pograniczu polsko-niemiecko-czeskim.
Formalnym wyrazem były umowy dwustronnne o współpracy zawarte pomiędzy
4 ówcześnie istniejącymi szkołami wyższymi ERN tj.
- WSST v Liberci (obecnym Uniwersytetem Technicznym w Libercu),
- Technische Hochschule Zittau (obecnie Hochschule Zittau/Górlitz),
- Akademią Ekonomiczną we Wrocławiu (obecnie Uniwersytetem Ekonomicznym
we Wrocławiu,
- Filią Politechniki Wrocławskiej (obecnie Wydziałem Politechniki Wrocławskiej
w Jeleniej Górze-Cieplicach.
To te jednostki - obok umów bilateralnych, po kilkumiesięcznych rozmowach powołały już
w listopadzie 1991 roku - zanim formalnie powołano jeszcze Euroregion Neisse-Nisa-Nysa,
formalną płaszczyznę współpracy w postaci Akademickiego Centrum Współpracy
i Koordynacji Szkół Wyższych ERN (obecnie Academic Coordination Centree (ACC) z/s
w Libercu (CZ). Wielkim orędownikiem powołania tej struktury był min. ówczesny Rektor
TUL prof. Z. Kovac oraz ze strony niemieckiej Rektor H Z/G prof. Beckman, po stronie
polskiej ówczesny Dziekan WGRiT AE prof. T.Borys oraz ze strony Filii Polittechnki
Wrocławskiej Dyrektor dr M.Pawłowski.
1
ACC przez kolejne lata był bardzo ważną płaszczyzną współpracy szkół wyższych w ERN.
Poszukiwano jednak innych form i typów więzi w celu pogłębiania tej współpracy.Obok
tradycyjnych płaszczyzn współdziałania szkół wyższych trwał proces poszukiwania nowych
form instytucjonalnych tej współpracy. Po stronie niemieckiej w roku 1993 powstaje
transgraniczny instytut o statusie szkoły wyższej typu uniwewrsyteckiego powołany przez
3 szkoły wyższe ERN tj. TUL, H Z/G oraz AE we Wrocławiu oraz 2 szkoły z poza ERN
tj. Bergakademie Freiberg oraz Politechnikę w Gliwicach. Jak widać była to inicjatywa
o szerokim zakresie internacjonalizacji powiązań. W kolejnych latach urzeczywistnia się idea
powołania kolejnej szkoły wyższej w ERN tym razem po stronie polskiej. Chodzi tu o rok
1998 i powstanie Kolegium Karkonoskiego Państwowej Szkoły Zawodowej w Jeleniej Górze,
od początku skierowanej na szeroką współpracę akademicką z otoczeniem, co znalazło wyraz
w jej niemal natychmiastowym członkostwie w ACC w Libercu. W roku 2010 r. szkoła ta
otrzymała nową nazwę - Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa (KPSW). W okresie tym
dojrzewała także inicjatywa powołania jednostki wirtualnej dla kształcenia studentów
z Czech, Polski i Niemiec w postaci Neisse University, o której to inicjatywie będzie więcej
w dalszej części opracowania.
Najbardziej widocznym obszarem współpracy w pierwszym okresie współpracy także
w tramach obecnego ACC była problematyka ochrony środowiska. Przypomnieć należy takie
nazwiska jak prof. Reichel, Krotochwil, Riesner, Mazurski, Borys, Zelenka, Winnicki.
W kwestiach gospodarczych przypomnieć należy takie nazwiska jak: prof. Ehleman, prof.
Hedrich, prof. Strahl, prof. Kraft, prof. Assenmacher. Symbolami tej współpracy w kwestii
spraw socjalnych na pograniczu jest prof. Sterinert, polityki energetycznej prof. Zielbauer,
mechatroniki prof. Pesik, pedagogiki prof. Vacek, gospodarki przestrzennej prof. Przybyła,
turystyki: prof. Oberste-Lehn i prof. Rapacz, historii regionu prof. Andel, dr V. Dudeck oraz
dr M. Iwanek.
Nie można zapominać o osobach funkcjonujących na poziomie Sekretariatu ACC w latach
1991-2013. Chodzi tu o takie osoby jak p. Dejdowa, Pesikowa czy dr Koneczna.
Przepraszam za pominięcie w przedstawionym katalogu być może innych znaczących
osób i ich inicjatyw.
2. Obszary i korzyści z internacjonalizacji
Bardzo ważnym elementem internacjonalizacji więzi na pograniczu polsko-niemieckoczeskim miał udział szkół wyższych w regionu i z poza niego w tworzeniu podstaw
statutowych i zasad funkcjonowania wspomnianego IHI. Zewnętrznym przejawem
internacjonalizacji współpracy szkół na tym obszarze był udział szkół zagranicznych
w międzynarodowej Radzie IHI oraz w bezpośrednim wyborze Dyrektora (Rektora) IHI.
Kwestie te po włączeniu IHI w 2013 do Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie jako
jednostki centralnej, uległy zmianie. Można to traktować jako kolejny – wyższy, etap
internacjonalizacji IHI, z uwagi na bardzo wysoką pozycję TU w Dreźnie na niemieckim
i europejskim rynku edukacyjnym.
Ważnym elementem internacjonalizacji więzi akademickich w ERN było powołanie
wirtualnej szkoły wyższej o charterze zawodowym (licencjackim) pod nazwą Neise
University. Inicjatywa ta wniosła i nadal wnosi wielki wkład w internacjonalizację więzi na
pograniczu polsko-niemiecko-czeskim, poprzez przemienne studiowanie (każdy rok w innym
kraju) w Polsce, Czechach i Niemczech .i dyplom o charakterze uniwersalnym. Trzeba
jednoznacznie podkreślić, że IHI i Neisse University nie są i nigdy nie były w stosunku do
2
siebie nastawione konkurencyjnie, raczej były komplementarnymi podmiotami rynku
edukacyjnego w ERN.
Kadra dydaktyczna i naukowa szkół wyższych ERN wskazuje na następujące efekty
internacjonalizacji:
- powołanie w 1995 roku wydawnictwa pt. Prace Naukowe-Wissenschaftliche
Abhandlungen-Vrdrcka Pojednani, obecny ACC Journal,
- cykliczne konferencje studenckie organizowane corocznie od 18 lat w Jeleniej Górze,
a w ostatnich 9 latach jako konferencje Młodzi Naukowcy (International Conference
of Young Scientists of the Academic Coordination Centre in the Euroregion Neisse),
z wydawnictwami pokonferencyjnymi,
- cykliczne, co dwa lata tematyczne Konferencje ACC podsumowujące dokonania
i wyznaczające zadania na przyszłość. Przypomnieć należy, że pierwsza taka
konferencja organizowana przez UE we Wrocławiu odbyła się w Karpaczu, kolejna
organizowana przez TUL w Libercu, następna trzecia w Zittau, czwarta odbyła się
w Jeleniej Górze w KPSW w grudniu 2013 roku. Obecna w Zittau jest piątą z tego
cyklu.
- udział w konferencjach tematycznych zorganizowane przez konkretne szkoły wyższe
także dla szkół partnerskich. Jako przykład mogą tu posłużyć :

Konferencja Pt. Gospodarka lokalna w teorii i praktyce, organizowana
od ponad 20 lat w Jeleniej Górze,

Konferencje nt. ochrony środowiska organizowane przez w Zittau przez
H Z/G,

Konferencje organizowane przez TUL nt. nowych technologii, czy ostatnio
wzornictwa przemysłowego,

Konferencje nt. osób niepełnosprawnych i ich włączania do życia społecznego,
organizowane przez KPSW,

Konferencje nt. transformacji ustrojowych na pograniczu organizowane
w Görlitz przez H Z/G,
- projekty badawcze z udziałem uczelni partnerskich. Przykładem mogą tu być :

projekt nt. studiów doktoranckich w ERN,

projekt nt. warunków życia mieszkańców ERN,

projekt nt. transformacji gospodarczej ERN,

projekt nt. rozwoju turystyki w ERN.
- wydawnictwa i publikacje wspólne np. z zakresu językoznawstwa, turystyki czy
edukacji multikulturowej np. Słownik niemiecko-polski BWL, Deutsch-polnische
Handelskorespondenz, Słownik turystyki itp., materiały lingwinistyczne i historyczne,
cykliczne konferencje nt., historii regionu i najważniejszych wydarzeń, ale i epizodów
w tym regionie. Jako przykład można tu podać:konferencję z 1995 roku nt. Związku
Sześciu Miast Łużyckich w związku z 650 rocznicą powołania tego porozumienia,
konferencję nt. sieci osadniczej i ważniejszych wydarzeń historycznych w regionie.
3
Nie jest zamiarem autora skatalogowanie wszystkich przedsięwzięć z lat 1991-2015, które
proces internacjonalizacji pogłębiały i rozszerzały, a jedynie ukazanie najważniejszych
inicjatyw transgranicznych. Rola tych inicjatyw jest bardzo zróżnicowana, a autor nie jest
kompetentny do określania ich siły oddziaływania zarówno na sam proces internacjonalizacji
jak i efekty bezpośrednie i pośrednie.Siłą rzeczy jest to więc katalog wybiórczy i częściowo
subiektywny. Przepraszam za ewentualne pominięcie być może jakiegoś ważnego wydarzenia
i ich organizatorów. Pamięć czasami jest zawodna.
Dla potrzeb niniejszego opracowania dokonano badania sondażowego wśród studentów szkół
wyższych ERN co uznają oni za najważniejsze symptomy i korzyści internacjonalizacji:
- po pierwsze, za najważniejsze symptom uznano możliwość studiowania za granicą
w UE, co dają odpowiednie rozwiązania UE,
- po drugie, istniejące i perspektywiczne formy współpracy na pograniczu:
konferencje, praktyki, wizyty studialne, praktyki, studia biblioteczne,
- po trzecie, wielokulturowośći jej rozwój w wyniku współpracy akademickiej. przede
wszystkim z racji istnienia ACC,
- po czwarte, możliwość podjęcia praca za granicą.
Analiza współpracy szkół wyższych ERN w latach 1991-2015 , a więc po blisko 24 latach
działalności ACC upoważnia do sformułowania następujących ocen i rekomendacji.
1. Badany okres to pasmo dużych, średnich i małych sukcesów, tworzących bardzo
korzystny obraz współpracy akademickiej na pograniczu polsko-niemiecko-czeskim.
Nie wszystkie zakładane cele udało się zrealizować.
2. Wizja utworzenia na pograniczu dużego wspólnego uniwersytetu zawarta min
w Koncepcji rozwoju ERN z roku 1993, jest nadal odległa, nie tylko z powodu
trudności organizacyjnych, kwestii finansowych, co i odmiennych interesów stron - co
jest zrozumiałe.
3. Bliższe jest powołanie transgranicznych struktur badawczych, ale i tu pojawiają się
pewne trudności. Nie do końca wykorzystane są tu argumenty i doświadczenia
w funkcjonowaniu ACC.
4. Internacjonalizacja więzi postępuje sukcesywnie i we właściwym kierunku. ERN nie
ma osobowości prawnej w artykułowaniu swoich interesów, nadzieje pewne daje
opcja EUWT, choć trudno ją przeceniać.
Czas pokaże czy zasadny jest tu większy optymizm i pragmatyzm.
4