Show publication content!

PRACE
IN S T Y T U T U
GEODEZJI
I
K A R T O G R A F II
Tom X X X V I , z e s z y t i - я С в я - в з i, ię>8 ę>
S T A N IS Ł A W D ĄB R O W SK I
F L O R IA N D Z W IQ ALOW SK I
J A N Z IO B R O
FO TO TR IAN G U L КС J A N A PO D STAW IE ZDJĘĆ S A T E L IT A R N Y C H
O DUŻYCH K Ą T A C H N A C H Y L E N IA
ZARYS
T R E Ś C I.
f o t o t r i a n g u l a c ji
P ie r w s z y m
na
tem a tem
p o d s ta w ie
z d ję ć :
a r t y k u łu
je s t
s a t e lit a r n y c h .
m eto d a
u m o ż liw ia ­
ją c a o p r a c o w y w a n ie b lo k ó w z ł o ż o n y c h z e z d j ę ć w yk on a n ych z rów ­
nych
o r b it,
różn ym i
kam eram i
i
o
dużych
k ą ta ch
n a c h y le n ia .
S y s t e m o b lic z e n io w y o n a z w ie S P A C E В LOK, n a p is a n y d la k o m p u te ró w
ODRA Г3
i IB M P C . u m ożliw ia o p r a c o w y w a n ie b lo k ó w o w i e l k o ś c i
0 5
d o яу z d j ę ć
D ru g im
i z $ o o punktów.
tem a tem
a r t y k u łu
je s t
blok u
az r a d z ie c k ic h
z d ję ć
w ra z
ze
a n a liz ą
s z c z e g ó ło w ą
p rzestrzen n eg o
f o t o t r i a n g u l a c ja
s a te lita r n y c h
na
p o d s t a w ie
w s k a li
d o k ła d n o ś c i
w yn ik ów
х :я уо
ooo
w y ró w n a n ia
i w y ró w n a n ia < ju a s i -p ł a s k i e g o .
1. W s t ę p
R o zw ó j
sokości
te c h n ik
d o s tę p n e
d la
stw ie rd z ić !,
z
ty c h
a
s p r a w ił,
w ie lu
że
d zia łó w
nauki
s ię
s ię
o k re s
z d ję c ia
In fo rm a c ja m i
i
o k res
te
Z iem i
s t a ły
1 g o s p o d a rk i.
s ię
i
na
s t e r o w a n ia
1
Jako
wy­
chyba
k o r z y s t a n ia
s k a lę
w d ra ż a n ia
s a t e lit a r n e
z
szerok o
M ożna
s p o ra d y c z n e g o
o p ra c o w a ń
t w o r z e n ia
o b razy
p ro c e s ó w
p o w ie rz c h n i
m a t e r ia ły
1 Jednostkow ych
zaczyna
w y k o rz y s tu ją c y c h
o b razó w
£e
kończy
m a t e r ia łó w
r y jn ą ,
la n ia
p o zy sk iw a n ia
o r b it a ln y c h
la b o r a t o ­
te c h n o lo g ii
ź r ó d ło
z a r z ą d z a n ia
z a s i­
działam i
g o s p o d a rk i o r a z p erm an en tn y ch p ro c e s ó w badawczych.
W ra z
z
w ię k s z ą
d o s t ę p n o ś c ią
o b razó w
s a t e lit a r n y c h
s t a le
65
zw ię k sz a
s ię
ro z w o ju
z ak res
m etod
zaw artej
o raz
p o trzeb
zw iązan ych
i
badaniem
ich
w y k o rzy stan ia.
o d c zy ty w an ia
r o z w o ju
i
b azy
z
Wynika
op racow y w an ia
s p r z ę t o w e j,
Jak
in t e n s y fik a c ją
n a tu ra ln y c h
z aso b ó w
to
i
ze
w
z
nich
w z r a s t a ją c y c h
p ro c e só w
Ziem i,
zaró w n o
in fo r m a c ji
go sp o d a rc zy c h
badaniem
i
o c h ro n ą
śro d o w isk a p rz y ro d n ic z e g o itp .
P o c ią g a
w ania
to
map
d otyczących
n ależ y
z
k tó ry c h
za
sobą
a k tu a ln o ś c i
w ię k s z ą
te
o r i e n t a c ji
p o trzebę
t o p o g ra fic z n y c h
i
p rze strze n n e j
i
ich
o r ie n t a c ją
rząd k o w an ie
c ią g łe g o
a k tu a liz o ­
W zro st
wymagań
m le jś c a
Wynika s t ą d
z d ję ć
i
o b ra z ó w
bowiem
p rzestrzen n ą
w s z y s tk ic h
in fo r m a c ji
o k re ś la ć
d o ty c z ą .
p ow ierzch n i Ziem i. Z n a ją c
i
tem atycznych.
pew ności
d o k ład n o ścią
in fo rm a c je
t w o r z e n ia
i
w
o d tw o rz e n ia
s a t e lit a r n y c h
uzyskujem y
że
p r z e s t r z e n i,
p o trzeb a
g e o m e trię
in fo r m a c ji,
s p r a w ia ,
względem
t w o r z e n ia o b ra z ó w
p rzestrzen n e
Jakie
z d ję c ie
p rz y p o ­
w
s o b ie
z a w ie ra .
M etodą
łą c z n e g o
lita rn y c h ,
0
w
o d t w a r z a n ia
o p a rc iu
określonym
o
o r ie n t a c ji
m ożliw ie
w c z e ś n ie j
ze sp o łó w
n a jm n ie js z ą
p o ło ż e n iu
względem
z d ję ć
lic z b ę
układu
sate­
punktów
o d n ie sie n ia ,
J e s t m etoda f o t o t r la n g u la c jl p r z e s t r z e n n e j.
Metody i
te c h n o lo g ie
o p ra c o w a n ia
w tym f o t o t r i a n g u la c ja ,
ne
od
Jest
w ielu
la t .
są
Jednakże
o gra n ic zo n y :
n ie
w P o ls c e
zak res
o b e jm u je
z d ję ć
zn an e,
fo to g ra m e try c z n y c h ,
s to s o w a n e
s t o s o w a ln o ś c i
z d ję ć
z
i
ty ch
r o z w i ja ­
te c h n o lo g ii
w ysokości
o rb ita ln y c h ,
wykonanych różnym i kam eram i i o dużych k ą ta c h nachylenia.
W śród
różn ych
cych s i ę
r ó ż n ić
z d ję c ia
o b ra z ó w
a k t u a liz a c ji
m ożna
map
1 z d ję ć
s a t e lit a r n y c h ,
metodami fo to g ra m e try c z n y m i,
ra d z ie c k ie ,
w z w iązk u z tym
1
typów
do o p ra c o w a n ia
k tó re
są
n a d a ją ­
n a le ży
u d o stę p n ia n e
wy­
P o lsc e ;
o p ie r a ć na nich te c h n o lo g ie o p ra c o w a n ia
t o p o g ra fic z n y c h
i
tem atyczn ych
w
sk a li
1:200 000 1 większych.
Są
to
z d ję c ia
o
fo to g ra m e try c z n y m i
o
dużej
ro z d z ie lc z o ś c i,
o d le g ło ś c i
obrazu
wykonywane
około
1000
kamerami
mm,
z
w yso­
k ości około 200 km i o n achyleniach s ię g a ją c y c h 10 i 20 gradów .
P r z y s t ę p u ją c
s a t e lit a r n y c h
a n a liz ę
d z ie
do
o p ra c o w a n ia
p rz e p ro w a d z o n o
p o trzeb
lo k alizo w an ia
o d n ie sie ń p r z e s t r z e n n y c h ,
In fo rm a c ji
g e o g r a f ic z n e j,
a
m etody
a n a liz ę
f o t o t r la n g u la c jl
cech
o pracow an ych
in fo r m a c ji
k tó ry
s to s o w a n y
ta k ż e
a n a liz ę
Jest
z d ję ó
z d ję ć ,
w
ukła­
w sy stem ach
sposobu
z d ję ć w bloki 1 r o z w ią z a ń f o t o t r l a n g u l a c j l p r z e s t r z e n n e j.
66
ze
d ostęp n ych
łą c z e n ia
2. O p is o p r a c o w a n e j m e to d y f o t o t r i a n g u l a c j i
W
w ie
r o z d z ia le
z d ję ć
p rz e d s ta w im y
s a t e lit a r n y c h ,
m atem atyczny
oraz
m etodę
k tó rej
ogó ln y
o p is
fo t o t r la n g u la c jl
głó w n e
cechy
na
p o d sta­
u ży tk o w e,
o p ro g ra m o w a n ia
są
model
p r z e d s t a w io n e
w k olejn ych p o d ro z d z ia ła c h .
P ra c e ,
k tó re
g r a m e t r ii
IOIK,
są
w
tre ś c ią
ram ach
a r t y k u łu
p ro g ra m u
wykonano
01.20.
w
Z a k ła d z ie
"R o z w ó j
1
F o to ­
w yk o rzy sta­
n ie badań kosm icznych", p ro g ra m ’T e le d e t e k c ja " .
2.1. O fó w n e c e c h y u ź y t A o n «
-
Bloki
m ożna t w o r z y ć
ze
z d ję ć
wykonanych różnym i
kam eram i
z ró ż n y c h o r b i t 1 z e z d ję ć o dużych k ą t a c h n achylenia.
-
K s z t a ł t bloku z d ję ć J e s t dowolny.
-
L ic z b a z d ję ć bloku może s ię g a ć 27.
L ic z b a
punktów
o
w yznaczanych
w sp ó łrz ę d n y c h
te re n o w y c h
może s ię g a ć 1500.
-
Punkt t e r e n o w y m oże być o b s e rw o w a n y n a 9 z d ję c ia c h bloku.
-
O b s e r w a c je
z d ję ć
są
k o ry go w an e
ze
w zględ u na s k u r c z
film u
i d y s t o r s j ę obiektyw u.
-
W yznaczone w s p ó łrz ę d n e punktów o t r z y m u ją b e z p o ś r e d n ią
oce­
nę d okładn ości w p o s t a c i błędów śre d n ic h .
-
W yrów nanie
bloku
Jest
p r z e p ro w a d z o n e
w
u k ła d zie
Ł o p o c e n t-
rycznym.
-
Można
w yzn a cza ć
w s p ó łrz ę d n e
p rze strze n n e
lu b
ty lk o
sy tu a­
cyjne.
2.2. M o d e l m a tem a ty czn y m e to d y
M od el g e o m e try c z n y
Model
n o śc l
zasady
g e o m e try c z n y
punktów
rzu tu
o brazu ,
m etody
ma
ś ro d k a
rzu tó w
śro d k o w e go .
O p is u je
nymi o b r a z u pu nk tu w u k ład zie
ła d z ie
rze
terenow ym .
Z a le ż n o ś c i
fo t o g r a m e t r y c z n e j
w y stę p o w a ć
znaczne
k ąty
za
on
p o d s ta w ę
1 punktu
z a le ż n o ś ć
tłow ym a
te
są
w aru n ek
kolinear—
te re n o w e g o
m iędzy
oraz
w s p ó łr z ę d ­
Jego w sp ó łrzęd n y m i w uk­
o p is a n e
rów naniam i.
Ze
n ach y len ia
z d ję ć
znanym i
w zględu
w
lite ra tu ­
na
m ogące
s a t e lit a r n y c h
zrezy g­
67
nowano
z
u p r a s z c z a ją c e g o ,
le c z
i
o g r a n ic z a J ącego
z a ło ż e n ia ,
że
U ąty t e s ą k ątam i małymi.
Model bTędćrw
W ielkości
y s t ę p u ją c e
w modelu geom etrycznym
m a ją
p rz y p is a n e
n a s t ę p u ją c e w ła sn o śc i s t a t y s t y c z n e :
-
O b serw acjam i
są
w sp ó łrz ę d n e
tło w e
punktów
na
z d ję c ia c h
bloku. S ą one t r a k t o w a n e Jako równodokładne.
-
Niewiadomymi
są
w sp ó łrz ę d n e
te r e n o w e
punktów
i
elem enty
o r i e n t a c ji z e w n ę t r z n e j z d jęć.
-
S tały m i
są
elem en ty
o r ie n t a c ji
w e w n ę tr z n e j
kam er
i
w sp ó ł­
rz ę d n e fo to p u n k tó w .
UkTad uispóTrzędnych
W yrównanie
bloku
Jest
wykonywane
w
top ocen try czn y m
u k ład zie
w spółrzędn ych.
Układ t e n J e s t zd e fin io w a n y n a s tę p u ją c o :
-
J e s t t o układ p r o s t o k ą t n y p ra w o s k rę tn y ,
-
Jego
p o czątk iem
Jest
-
oś Z
p rz e c h o d z i
p rzez
rzędn ych В ■ S2°00, L
-
ś ro d e k
p r z y ję t e j
g e o m etry cz n y
e lip so id y
ś ro d e k
z ie m s k ie j
P olsk i, o
w sp ó ł­
m 19°30 E,
o ś X le ± y w p ła s z c z y ź n ie p r z e c h o d z ą c e j p r z e z bieguny.
P rz e lic z a n ie
w sp ó łrzęd n y ch
fi
1 Ł
J est
wykonywane
w
o p a rc iu
0 elem en ty z a le c a n e p r z e z M iędzynarodow ą Unię G eodezyjną.
Wstępne opracoufanie obseruxicji
O b s e r w a c je
bloku
p o d le g a ją
w stępnem u
o p raco w an iu
w
sposób
n a s tę p u ją c y :
-
W ielkości z a r e je s t r o w a n e
p arato rze
precyzyjn ym
są
p o d czas
o b s e r w a c ji
p r z e lic z a n e
na
na
s te r e o k o m -
w sp ó łrz ę d n e
lew ego
1 p ra w e g o z d ję c ia se re o g ra m u .
-
W ie lo k ro tn e o b s e r w a c je punktu na z d ję c iu s ą u śred n ian e.
-
O b s e r w a c je z d ję c ia poch odzące z dwóch s t e re o g r a m ó w
są sca­
lan e z a pom ocą t r a n s f o r m a c ji iz o m e try c z n e j.
-
W sp ó łrzęd n e
są
p rz e lic z a n e
t r a n s f o r m a c ji a fln lc z n e j.
68
do
układu
tło w e g o
za
pomocą
-
W sp ó łrzę d n e
wpływ
na
d y s t o r s ji
Jest
na
t ło w e
p o d s t a w ie
s y m etra ln y ch
punktów
r a d ia ln e j
p o p raw ek
z d ję c ia ,
są
k orygo w an e
o b ie k ty w u
kamery.
d y s t o r s y jn y c h
d ro gą
d w u k ro tn e j
ze
w zględ u
K o re k c ja
na
w y zn acza­
podanych
w zdłu ż
in t e r p o la c ji
4
lin io w e j:
po o d le g ło ś c i r a d i a ln e j i k ącie kierunkowym.
O r g a n iz a c ja d a n y c h i o b l i c z a n i e p r z y b l i ż o n y c h w a r t o ś c i
n ie w ia d o m y c h
D a lsz e
o p ra c o w a n ie
o b s e r w a c ji
bloku,
po
ich
sk o ry g o w a n iu
i
p rz e lic z e n iu na układy t ło w e kam er, p r z e b ie g a n a s t ę p u ją c o :
-
S o r t o w a n ie
o b s e r w a c ji
w
re k o rd y
z a w ie r a ją c e
całośti
danych
doty cząc y ch p o s z c z e g ó ln e g o punktu o b ie k tu .
-
D o łą c z e n ie
c ji
do
zew n ętrzn ej
o b s e r w a c ji
z d ję ó ,
p rz y b liż o n y c h
elem entów
o rie n t a c ji
elem en tów
o rie n ta ­
w ew n ętrzn ej
z d ję ć
i
w sp ó łrz ęd n y ch fo to p u n k tó w .
-
O b lic za n ie
na
p rz y b liż o n y c h
p o d s ta w ie
elem entów
p rz y b liż o n y c h
o r i e n t a c ji
punktów,
w s p ó łrz ę d n y c h
za
elem en tó w
w ew n ętrzn ej
pom ocą
o rie n t a c ji
z d ję ć
w ie lo k ro tn e g o
punktów
i
te re n o w y c h
z e w n ę t r z n e j,
w sp ó łrz ę d n y c h
tło w y c h
fo t o g r a m e t r y c z n e g o
w c ię c ia
w przód.
Ocena
nych
wą
d okładn ości
punktów ,
u zy sk an ą
p rzez
z
p r z y b liż e n ia
o b lic z a n ie
o b s e r w a c ji
a
w sp ó łrzę d n y c h
ró ż n ic y
m iędzy
w s p ó łr z ę d n ą
p o s z c z e g ó l­
w s p ó łr z ę d n ą
t ło w ą
o b lic z o n ą
t ło z
da­
nych p rzybliżo n ych .
-
P o d z ia ł
s e r w a c ji
punktów ,
punktu
w
podczas
z a le ż n o ś c i
od
w yró w n an ia
sposobu
na:
t r a k t o w a n ia
fo to p u n k ty ,
punkty
ob­
w ią ­
ż ą c e , punkty p r z e lic z a n e 1 punkty u s u n ię t e z obliczeń .
U k ła d równart o b s e r w a c y jn y c h
Układ
s e r w a c ji
n ia
z
rów n ań
bloku
w arunkow e
względem
warunkowe
u zu pełn ion y
o r ie n t u ją
układu
są
o b s e rw a c y jn y c h
Jest
liniow o
o d n ie s ie n ia
układane
na
1
u łożonych
rów naniam i
i
k ą to w o
o k r e ś la ją
p o d s ta w ie
d la
w s z y s tk ic h
warunkowymi.
s ie d
ob­
Równa­
fo t o g r a m e t r y c z n ą
s k a lę
s ie c i.
o b s e r w a c ji
Równania
fo to p u n k tó w
o znanych w sp ó łrz ę d n y c h X, У , Z , znanych X, У lu b tylk o Z.
Łączn e
wych
r o z w ią z a n ie
p rze p ro w a d za
s ię
układu
p rzez
ró w n ań p o p raw ek
w yelim inow anie
i
ró w n ań
odpow iednich
w arunko­
n ie w ia ­
domych z ró w n ań p o p raw e k z a pom ocą ró w n ań warunkowych.
69
R o z w ią z a n ie ukta d u ró w n a ń n ie lin io w y c h
R ozw iązan ie
lin iow ość
pod
uktadu rów n ań
tych
n azw ą
rów nań,
zw y k łe j
n earyzow an e
p row adzo n e
m etody
p rzez
o b se rw a c y jn y c h ,
Jest.
Newtona.
ro z w in ię c ie
ze
m eto d ą
Równania
w szereg
w zględu
na
i t e r a c y jn ą ,
zn a n ą
o b s e r w a c y jn e
T a y lo ra ,
z
n ie ­
są
11-
o g ra n ic ze n ie m
do w yrazów p ie rw s z e g o rzędu.
z
r o z w ią z a n ia
niewiadomych
Uzyskane
są
badane
W przypadku,
gdy k tó ry k o lw iek
ze
z lin e a ry z o w a n e g o
w zględu
na
p rzy ro st
Ich
układu
w arto ści
p rze k rac za
p rzy ro sty
bezw zględn e.
w arto ść
p rzy ­
ję t e g o k ry te riu m , wykonywana J e s t n a s t ę p n a i t e r a c ja .
R o z w ią z a n ie u k ła d u rów nań lin io w y ch
ś c i s łe
układu
1
b e z p o ś re d n ie
rów nań
domych Jesft
liniowych
wykonywane
Block D iagonal nej z
r o z w ią z a n ie
o raz
w ielk iego ,
o b lic z a n ie
m etodą
błędów
oznaczoną
ro zrzed zo n ego
ś re d n ic h
sk ró te m
BBD
n ie w ia ­
(B o r d e r e d
p r z e k s z t a łc e n ie m a c ie rzy "b lo k o w e j, d ia g o n a l­
o b rz e ż e n ie m "),
zn a n ą
ró w n ie ż
Jako
m etoda
w yrów n an ia
w ie -
logrupow ego.
W m etodzie
t r ia n g u la c ji
ne Jednego
t e j,
zasto so w an ej
s a t e lit a r n e j,
do
r o z w ią z a n ia
niewiadomymi
punktu, n a to m ia s t
grupowym i
niewiadomymi
problem u
są
w iążącym i
fo to -
w s p ó łrz ę d ­
są
elem en ty
o r i e n t a c ji z e w n ę t r z n e j w s z y stk ic h z d ję ć bloku.
Jeden
cykl
re d u k c ji
d o ty c z y
o b s e r w a c ji
Jednego
punktu
na
z d ję c ia c h bloku i obejm u je:
-
u ło ż en ie ró w n ań o b se rw a c y jn y c h danego punktu,
-
u ło ż e n ie rów n ań norm alnych,
-
re d u k c ję niewiadomych grupowych.
P on adto, w t r a k c ie cyklu w ykonuje s ię :
-
dodanie
części
w arto ści
do
t a b lic y
układu
rów n ań
norm al­
nych niewiadomych w iążący ch ,
-
t w o r z e n ie
fra g m e n tu
i
z a p isy w a n ie
c z ę śc io w o
w
zew n ętrzn ej
z re d u k o w a n e j
o d w ro tn o śc i
pam ięci
k om p u tera
p ie r w ia s t k a
układu
rów n ań normalnych.
T a b lic a
cą
rów n ań
g ę s t ą ,
norm alnych
ze
niewiadomych
w zględu na z a ło ż o n y
w iążący ch
J est
d o w o l n y
t a b li ­
k s z t a łt
bloku z d ję ć s a t e lit a r n y c h .
O b licze n ia
są
p row ad zo n e
za
pom ocą
- m etodą p ie r w ia s t k a krakow ianow ego.
70
a lg o ry tm u
B an ach lew lcza
Końcowym wynikiem o b lic z e ń s ą :
-
w s p ó łrz ę d n e punkLów z o c e n ą dok ładn ości,
- elem en ty o r i e n t a c ji z e w n ę t r z n e j z d ję ć z o c e n ą dokładności.
2.3. O p r o g r a m o w a n ie
O p rogram ow an ie
tery
fó t o t r la n g u la c ji
ODRA 1305 i IBM PC. S y ste m
z o s t a ło
o p ra c o w a n e
o b lic z e n io w y
o
na
n a z w ie
kompu­
SPACEBLOK
z ło ż o n y J e s t z 9 pro gram ów . P ro g ra m y s ą n a p isa n e w Języku FORT­
RAN
66
i FORTRAN 77. Główne fu n k c je
wykonywane p r z e z
o p ro g ra m o ­
w an ie p r z e d s t a w i a ją s i ę n a s t ę p u ją c o :
-
k o n w e rsa c y jn e p r z y g o to w a n ie danych,
-
w s tę p n e o p ra c o w a n ie wyników o b s e r w a c ji,
-
o r g a n iz a c ja i k o n t r o la c a łe g o z b io r u danych,
- w y zn a czen ie niewiadom ych,
- w y zn a czen ie błędów ś re d n ic h niewiadom ych,
-
w p ro w a d za n ie zm ian w danych,
-
o b lic z a n ie
p a ra m e tró w
do
d a ls z e g o ,
an a lo g o w e g o
o p ra c o w a n ia
zd ję ć .
Wymagana
terze
-
w ielk o ść
ODRA 1305
pam ięci
o p e r a c y jn e j
w ynosi 49 К s łó w
do
o b lic z e ń
na
kompu­
24 b ito w y ch , a n a IBM PC -
215 KB.
W yrów nanie
z d ję c ia c h
i
bloku,
150
om ówionego
pu n ktach
w
w ią ż ą c y c h
n astępn ym
C890
r o z d z ia le ,
o b s e r w a c ja c h )
o
21
wym agało
w o b lic z e n ia c h n a k o m p u te rze IBM PC/XT:
-
19 minut d la w y zn a cze n ia
niewiadom ych <5 i t e r a c j i ) ,
-
25 m inut dla o b lic z e n ia błędów ś re d n ic h niewiadomych.
3. F o t o t r i a n g u l a c j a n a p o d s t a w i e r a d z i e c k i c h z d j ę ć
s a t e lit a r n y c h
Z d ję c ia
deł
ra d z ie c k ie
in fo r m a c ji,
trz e n n y c h ,
lowych.
oraz
będą
k tóry m i
Jak ró w n ie ż
D la te g o
też
dok ładności
s t a n o w iły
będą
p o d s ta w ę
o k r e ś le n ie
wykonywanej
Jedno
z a s ila n e
do
ich
p odstaw ow ych
o d n ie s ie ń
a k t u a liz a c ji
Jakości
na
z
p o la
map
g e o m e try c z n e j
p o d s ta w ie
źró ­
p rzes­
d ro b n o s k a ty ch
z d ję ć
f o t o t r i a n g u la c jl
s t a n o w iło w ażny c e l badawczy.
Badania
-7 9 ",
p rz e p ro w a d z o n o
u tw orzon ym
z
21
na
bloku
zdjęciow ym
pan ch rom atyczn ych
z d ję ć
o
w
n a z w ie
"Kosm os
s k a li
1:270000,
71
obejm ującym
36
ООО km2 p ó łn o c n e j
części
Polski.
Badaniami
o b ję ­
t o dwa w a ria n t y f o t o t r ia n g u la c jl:
wyrów nanie
p rzestrzen n e,
w
którym
w yzn aczan e
są
trzy
w sp ó łrz ę d n e punktów teren o w y ch
-
w yrów nanie
q u a si - p ła s k ie ,
rz ę d n e X, Y p rz y warunku, ± e
w
którym
w yzn aczan e
w s p ó łrz ę d n a Z
są
w s p ó ł­
w sz y s tk ic h w y zn acza­
nych punktów ma w a r t o ś ć ś r e d n ie j w ysokości te re n u .
An a liz a
wyników
na w yciągn ięcie
dukcji.
P oza
rzędnych
uzyskanych
wniosków
tym
dwoma
doty czący ch
zo stał
fo to p u n k tó w
tymi
o k re ślo n y
dla
w a ria n ta m i
w y k o rz y s ta n ia
sposób
s a t e lit a r n y c h
p o z w o liła
z d ję ć
w. p r o ­
p o zy sk iw an ia
w sp ó ł­
bloków
z d ję ć
te re n u
Polski.
W
dalszym
c ią g u
fo t o t r i a n g u lc ji ,
dę
od
a rty k u łu
p rz y
czym
a e r o t r ia n g u la c ji
ze
p rz e d s t a w io n o
z a g a d n ie n ia
z d ję ć
p o s z c z e g ó ln e
r ó ż n ią c e
lo tn iczy ch
są
om aw ianą
o p isa n e
e tap y
m eto­
b a rd z ie j
s z c z e g ó ło w o .
3.1. C h a r a k te r y s ty k a blok u z d ję c i o w e g o
S a t e lit a r n e
z d ję c ia
ra d z ie c k ie
na
z d ję ć
lo tn iczy ch ,
ie
gra m e try c z n y c h
ty le
r ó ż n ią
celow e
s ię
Jest
od
fo to ­
podanie
ich
p r z e jś c ia
sa­
podstaw ow ych p aram etró w .
Z d ję c ia
bloku
z o s t a ły
wykonane
po d czas
Jednego
7
w
t e lit y , t rz e m a kamerami.
Z d ję c ia
tw o rzą
60% i
pokryciu
m a ją
nachylenie
t r ó js z e r e g ,
między
po
s z e re g a m i
ok. 0,5
g ra d a ,
chylone w p ła s z c z y ź n ie
z d ję ć
5X
Z d ję c ia
z d ję c ia
p r o s t o p a d łe j
szeregu
o
p ok ryciu
śro d k o w ego
szeregu
szeregó w
do
o r b it y
bocznych
o
k ą ty
są
+19 i
n a­
-19
gradów .
Ś re d n ia
s k a la
zy stereo gram u
z d ję ć
wynosi
wynosi
1:210
000.
P r z e c ię t n a
d łu go ść
25,5 km. Momenty wykonania z d ję ć
ba­
nie
były
m a ją
po­
syn ch ro n izo w a n e.
T rz y
kam ery, którym i
wykonano
p o sz c z e g ó ln e
s z e r e g i,
dobne p a ra m e try :
- o d le g ło ś ć o b r a z u ok. 1010 mm,
-
fo r m a t z d ję ć 30 cm na 30 cm,
d y s t o r s ję
dochodzących
do
r a d ia ln ą
s k r a ju
o biek tyw u
z d ję c ia
n ie sy m e try c z n ą
do
600
s ię g a 70 доО,
-
72
n ie o k re ś lo n ą d y s t o r s j ę t a n g e n c ja ln ą ,
fjm
o
w a r t o ś c ia c h
C n iesym etryczn ość
-
kąt, r o z w a r c ia
Z d ję c ia
:am ery 26 gradów .
wykonane
są
na
film ie
panchrom atycznym
1
p o s ia d a ją
duży ogólny s k u rc z s i ę g a ją c y IX o r a z zn a c zn y s k u r c z a fln lc z n y .
Ze
w zględu
wych,
kt-óre
na
n ie
d a ls z e
o p ra c o w a n ie
p o s ia d a ją
nośników
c ia , z o s t a ły one z m n ie js z o n e
m
d la
lnst.rum ent.ach
t-ak d u że g o
do fo r m a t u
a n a lo g o ­
fo rm a tu
z d ję ­
23 cm n a ?3 cm (d o
ska­
li ok. 1:270 000, p r z y o d le g ło ś c i o b r a z u 780 mm).
3.2. P r o j e k t f o t o t r i a n g u l a c ji
Budowaną s ie ó
p rzestrzen n ą
wykonywanych a e r o t r la n g u la c ji ,
7
punktów
w iążący c h .
c e c h u je
gęsto ść
Z w ię k s z a ją c
z w ię k s z o n a , w s to s u n k u do
w ią z a ń
lic z b ę
stereo gram ó w
w ią z a ń
-
po
k iero w an o
s ię
n a s tę p u ją c y m i p rz esła n k a m i:
-
lic z b a
ta
Jest
u w a żan a
za
o p ty m aln ą
p rzy
z w ię k s z a n iu
dok­
ła d n o śc i 1 pew n o ści w y zn a czen ia,
-
w ię k s z a
c z ę śc io w e
lic z b a
w ią z a ń
skom pen sow anie
m iędzy
s t e re o g ra m a m i
n ie k o r z y s t n ie
m ałego
ma
na
c e lu
p o p rz e c z n e g o
pokrycia.
•
•+
•
•
•
•
•
•
•
t-
++
•
•
+•+
•
•
•
+■
+
+
+
+
•
•
»
•
+ +
•
+
•
•
•
•
+
+ f •
+
•
•
• Fotopunkty
•+
•
•
•
+
•
•
¥
•
•
+ •
+ Fotopunkty kontrolne
•
•
•
+
+
•
.
+
+
+
•
•.
• *
•
+
+
•
•
•
•
•
•
+
•
•
•
•
•
•+
•
•
+
+
+
•
e
•
+ •
•
•
+
•
•
F -
•
#
•
•
•
+
•
•
+ •
•
• Punkty wiqzqce
Rys. 1. S zk ic bloku f o t o t r i a n g u l a c j i "K o sm o s-7 9 "
73
V
każdym
Poza
tym,
w
z
celu
trze c h
u zy sk an ia
je k to w a n o
47 fo to p u n k tó w
p iły
punkty
Jako
sze re g ó w
z a p ro je k to w a n o
n ie z a le ż n e j
oceny
kon troln ych , k t ó r e
w ią żą c e .
F oto pu n k ty
te
po
3 f o t o punkty.
dokładności
z a p ro ­
w w yrów naniu w y s t ą ­
są
rów n om iern ie
ro z­
m ieszczon e w o b s z a r z e bloku.
Szkic
bloku
z
ro zm ieszczen iem
puriktów
w iążący ch ,
fo to p u n k tó w
i fo to p u n k tó w k on troln ych p rz e d s ta w io n y J e s t na rysun ku 1.
L iczbow a
c h a rak tery sty k a
z a p r o je k t o w a n e j
s ie c i
p r z e d s t a w ia
s i ę n a s tę p u ją c o :
-
na
modelu
o bserw o w an y ch
Jest
p r z e c ię t n ie
17
punktów
Cna
z d ję c iu p r z e c ię t n ie 24 punkty>,
-
lic z b a punktów w iążący ch s z e r e g i wynosi 7 i 9 punktów,
-
lic z b a punktów w yznaczanych w ynosi 152.
3.3. P o z y s k iw a n ie w s p ó ł r z ę d n y c h fo to p u n k tó w
P ie r w s z a
część
badart
w
tym
z a k r e s ie
m iała
za
cel
w stę p n e
o k re ś le n ie g e o m e tr y c z n e j Jakości zd ję ć .
Badanie
w stecz
p o le g a ło
dla
tu a c y jn e
6
na
z d ję ć ,
wykonaniu
p rzy
zid e n ty fik o w a n e
czym
i
fo to g ra m e try c z n y c h
fo to p u n k ta m l
p om ierzon e
na
były
mapach
w cięć
s z c z e g ó ły
sy­
to p o g r a fic z n y c h
w sk a li 1:50 000, p r z e c ię t n ie w lic z b ie 20 na z d ję c ie .
P rzy
wykonywaniu w cięć były
a fin ic z n e g o
s k u rc z u
z d ję ć ,
p rz e p ro w a d z a n e
d y s t o r s ji
k o re k c je
obiek tyw u
o ra z
był
ś re d n i
z
t y t u łu
popraw k i
ze
w zględu na krzyw izn ę Ziem i.
P ara m e tre m
nej
t ło w e j,
n ie go
dla
podlegający m
liczon y
z
a n a liz ie
w ielk o ści
p oszcz egó ln y ch
z d ję ć
43 jum do 76 ^m. Ś re d n ia w a r t o ś ć
b łą d
popraw ek.
W a rto ś c i
m ie sz c z ą
s ię
w
w s p ó łr z ę d ­
błędu
śre d ­
p r z e d z ia le
od
błęd u w ynosi 60 /jm, co po p r z e ­
mnożeniu p r z e z s k a lę z d ję ć wynosi 16,2 m.
Z
a n a liz y
czynników
błę d u
wynika,
w an ia
s z c z e g ó łó w
mapie. Z
że
tego
zn a c zn a
w p ływ ających
je g o
część
sy tu a c y jn y c h
powodu mapa
i
na
w ielk ość
Jest
skutkiem
błędu
pom iaru
t o p o g r a fic z n a
o trzy m a n e g o
błęd u
k arto ­
w sp ó łrzęd n y ch
w sk a li
na
1:50 000 j e s t
z a mało dokładna dla p ozysk iw an ia w sp ó łrzęd n y ch fo to p u n k tó w .
Dla
te re n u
Polski, o k re ś lo n o
rzędn ych
o
w y b o rz e
fo to p u n k tó w
w yższej
Inny
dokładności
na
mapach
n iż
w
sposób
p o zy sk iw an ia
p o p rz e d n i,
sk a li
1:50
74
p o le g a ją c y
000
w sp ó łrz ęd n y ch z map to p o g r a fic z n y c h w s k a li 1:10 ООО.
w sp ó ł­
na
i o d c z y ta n iu
Ters s p o s ó b
to p u n k t,
nym
w
by ł
o ra z
wym aga,
m ożliwy
aby
sk a li
1:10
by ł
do
szczegół
Tym
d la t e g o
s y tu a c y jn y
z id e n ty fik o w a n ia
dokładnie
000.
u lep szon ych ,
aby
k a rto w a n y
warunkom
też
i
na
z d ję c iu
ja k o
56
fo -
s a t e lit a r ­
p r z e d s t a w ia n y
o d p o w ia d a ją
w s z y s t k ie
w ybran y
na
mapie
s k r z y ż o w a n ia
fo to p u n k tó w
d ró g
om aw ianego
bloku były takim i sz c ze g ó ła m i.
Pom iar
w sp ó łrz ę d n y c h
p ie r w o r y s a c h
niczych.
wydawniczych
Mapy
z o s t a ły
wykonano
lu b
t o p o g r a f ic z n e
wykonane
m etod ą
na
o ry g in a ła c h
d ia p o zy ty w a c h
w
s k a li
1:10
kom binowaną,
polowych,
p ie rw o ry s ó w
000
stąd
tej
b łą d
wydaw­
części
śred n i
Polski
o d c z y ta ­
n ia w s p ó łr z ę d n e j p o z io m e j n a le ż y o cen ić na 4 m.
R zędn ą
w y so k o ścio w ą
o k re ś lo n o
na
p o d s ta w ie
w a r s t w ie
z
dok­
ła d n o ś c ią 2 m.
3.4. P o z y s k iw a n ie p r z y b l i ż o n y c h e le m e n tó w o r i e n t a c j i
■zew n ętrzn ej z d j ę ć
Elem enty
o r i e n t a c ji
ze w n ętrzn ej
bloku
z o s t a ły
o k re ś lo n e
in ­
dyw idualnie dla k a żd e go z d ję c ia bloku.
Elem enty
ró w
o r i e n t o c ji
o rb it y ,
1:1
500
000.
dok ładności
m ie rz e
P o d c za s
a
z
o k re ś lo n o
n ach y len ia
w y ró w n an ia
p r z y b liż e n ia
wynika
ry c z n e g o
k ąto w ej
nom inalnego
ty c h
bloku
k ą tó w
n le ró w n o le g ło ś c i
lo k a ln ą
p ro stą
p o d s ta w ie
o raz
n a le ż y
(p a r ę
m iędzy
p io n ow ą,
na
kam er
w
sk a li
p a m ię ta ć
o
m a łe j
w
dużej
g r a d ó w ),
o s ią
Z
w zględem
p a ram et­
mapy
co
układu
k tó rej
to p o c e n t-
o k r e ś la n e
są
k ^ ly .
W sp ó łrz ę d n e śro d k ó w
ram etró w
o r b it y .
rzu tó w
W s p ó łrz ę d n e
o k re ś lo n o n a p o d s ta w ie
o
do k ładn o ści
kilku
mapy i p a ­
k ilo m etró w
są
w y s t a r c z a ją c y m p rzy b liże n ie m .
3.5. S y g n a l i z a c ja ka m era ln a i o b s e r w a c j e
Punkty
pom ocą
s ie c i
fo to g ra m e try c z n e j
la s e r o w e g o
In s tru m e n tu
z a s y g n a liz o w a n o
TRANSMARK
В
k am eraln ie
firm y
C a rl
za
Z e is s
Jena. S y g n a liz a c ję p rz e p ro w a d z o n o n a s t ę p u ją c o :
-
punkty w ią ż ą c e
z a sy g n a liz o w a n o
tak
Jak w stan d ard o w y m
b lo ­
ku z d jy d lo tn ic z y c h ,
-
fo to p u n k t y i fo t o p u n k t y k o n tro ln e ró w n ie ż z asy gn alizo w an o .
O b s e r w a c je wykonano na s t e r e o k o m p a r a t o r z e S te k o m e tr.
75
3 . 6. Wyniki wstępnego opracowania obserinacji
Z godn ość
w e w n ę trz n a
u ś re d n io n e j
o b s e r w a c ji,
C d w u k ro tn eji
o b lic z o n a
o b s e r w a c ji,
waha
jak o
s ię
b łą d
dla
ś re d n i
p o s z c z e g ó l­
nych z d ję ć w p r z e d z ia le od 1,8 /jm do 3,4 pm.
Dokładność
łą c z e n ia
połówek,
iz o m e try c z n ą , o k re ś lo n a
ków
tłow ych
odchylenie
<15
z
o b s e r w a c ji
szeregu
t r a n s f o r m a c ji,
sta n d a rd o w e ,
z d ję ć
popraw ek
120
do
p o p ra w e k )
w y n io sła
9,9
t r a n s f o r m a c ją
o b s e r w a c ji
i
o b lic z o n a
p rzy
fum,
znacz­
jak o
m aksym alnej
w a r t o ś c i popraw k i ró w n e j 29 pm.
Dokładność
rato ra
na
w ten
sam
dardow e
p r z e lic z e n ia
układ tło w y
sposób
w yn iosło
w sp ó łrzęd n y ch
t r a n s f o r m a c ją
Jak
w
16,0
poprzednim
(jm
<dla
21
z
układu
a fin ic z n ą ,
obliczen iu.
s te re o k o m p a o k re ś lo n a
Odchylenie
t r a n s f o r m a c ji,
168
je s t
stan ­
p op raw ek
i m aksym alnej w a r t o ś c i popraw ki r ó w n e j 27 цm>.
3.7. P r z e b i e g w yrów nań
3.7.1 P r z e b i e g w yrów n a n ia p r z e s t r z e n n e g o
W t r a k c ie
ta ł
w yrów n ania
p r z e s u n ię t y
do
Jeden z
g ru p y
duże popraw ki do o b s e r w a c ji.
fo to p u n k tó w
s e r w a c ji
c ji
n ie
liczony
z
w ią żą c y c h
w arto ści
w iążący ch
p rz e lic z a n y c h ,
P opraw ki
p r z e k r a c z a ją
punktów
punktów
punktów
w yrów naw cze
25 (jm. Maksymalna
w y n io sła
p op raw ek
szeregi
ze
zos­
w zględu
do
na
o b s e r w a c ji
po p raw k a
40 цт.
Błąd
ś re d n i
w yn iósł
12,5
(jm,
do
ob­
o b serw a­
p rz y
czym
lic z b a o b s e r w a c ji w y n o siła 886 a lic z b a niewiadomych 582.
3.7.2. P r z e b i e g w yrów n a n ia q u a s i - p ł a s k i e g o
W yrównanie
punktom
e lip s o id ą
q u a s i-p ła s k ie ,
wyznaczanym
o d n ie s ie n ia
n a d a je
<a
tzn .
s ię
w yrów nanie
ta k ą
w yznaczane
sam ą,
są
p rz y
s t a łą
warunku,
w ysokość
w sp ó łrzę d n e
X,
У>,
że
nad
je s t
możliwe d la om awianego bloku z n a s tę p u ją c y c h powodów:
nym J e s t
dokładność
m ała -
w yzn aczen ia
b łą d
ś re d n i
w ysokości
w ysokości
w
wyrównaniu
p rzestrzeń - •
na
fo to p u n k ta c h
k o n tro l­
bloku
z n a jd u ją s i ę
w p rze­
nych w yniósł 58 m,
” w ysokości
te ren u na o b sz a rz e
d z ia le od 0 m do 220 m <z w y ją tk ie m
s k ą G ó rą o w y sok ości 312 m>.
76
O arbu
L u baw sk iego
z
Dylew­
(107
nadanie
m>
punktom
może
w yn oszący
w ięc
ok.
Z a le ta m i
wyznaczanym
spow odow ać
110 m,
p rz y
w y rów n an ia
ś r e d n i e j w y so k o ści
maksymalny
spodziew anym
b łą d
b łę d z ie
q u a s i-p ła s k i e g o
w
te g o
te re n u
w y sok ości
punktu
śred n im
s to s u n k u
ca
do
40
m.
p r ’/ e s -
t r z « n n e g o są:
-
k o r z y s t n ie js z e
w arunki
g e o m e try c z n e
w y zn aczan ia
w s p ó łr z ę d ­
w y zn aczan ia
w s p ó łr z ę d ­
nych X, У,
-
zn a c z n ie
w ię k s z a
pew ność
m etody
dla
nych X, У , gdyż w z r a s t a n adw y zn aczaln o ść układu.
W
w yrów naniu
liczby
p rz e s t r z e n n y m
niewiadom ych
w ynosi
sto su n ek
1,5,
a
w
lic z b y
o b s e r w a c ji
w yrów naniu
do
q u a s i-p ła s k im
s to s u n e k t e n wynosi 2,0 .
Jako
nan ia
z
p r z y b liż e n ie
p rze strze n n e g o .
układu
kich
w sp ó łrz ę d n y c h
w yznaczonych
teren u ,
N a s tę p n ie
t o p o c e n try c z n e g o
a
na
punktów
n a s t ę p n ie
X,
У
po
układ
wyniki
p r z e lic z e n iu
"4 2 ",
nadano
w s p ó łrz ę d n e
p r z y ję t o
w sp ó łrzęd n y ch
w s p ó łr z ę d n e j
a r t ość
ponow nie
w y ró w ­
Z
ś re d n ie j
w szy st­
w ysokości
p rz e lic z o n o
na
układ
to p o c e n try c zn y .
V
t r a k c ie
w y rów n an ia Jeden punkt w ią ż ą c y
modele
p r z e s u n ię ­
t o do g ru p y punktów p rze lic za n y c h .
Popraw ki do o b s e r w a c ji
Maksymalna
44
p o p raw k a
B łąd
fjm.
śred n i
do
fo to p u n k tó w
o b s e r w a c ji
o b s e r w a c ji
nie
punktów
w y n ió sł
15,7
p r z e k r a c z a ją
w ią ż ą c y c h
pm,
p rzy
55 pm.
w y n io sła
czym
lic z b a
o b s e r w a c ji w y n o siła 880, a lic z b a niewiadom ych 432.
3.8. A n a liz a u>ynikóu> w y r ó w n a n ia p r z e s t r z e n n e g o
A n a lizę
p rz e p ro w a d z o n o
na
p o d s ta w ie
błędów
ś re d n ic h
w s p ó ł­
rzędn ych fo to p u n k tó w kontrolnych.
3.8.1. A n a liz a na p o d s t a w ę bT ędóui ś r e d n i c h
Z
a n a liz y
w sp ó łrzęd y ch
ty ch
błędów
punktów
wynika,
Jest
is t o t n ie
że
dokładność
n le ja d n o llt a ,
w yznaczonych
gdyż
w ielkości
błędów ś re d n ic h w s p ó łrz ę d y c h poziom ych zn a c zn ie s ię r ó ż n ią .
Błąd
p o ło ż e n ia
(k ą t
ś re d n i
w s p ó łr z ę d n e j
punktu
m iędzy
o s ią
w bloku
X
a
X
i
Jest
m ieści
kierunkiem
p ra k ty c z n ie
s ię
n ie z a le ż n y
w p r z e d z ia le
ru ch u
s a t e lit y
3
m -
w ynosi
od
9
m,
14
(r a d ö w ).
77
Natomiast,
b łą d
ś re d n i
b lisk o o s i t r ó j s z e r e g u
n ie
w ra z
za
w s p ó łr z ę d n e j
m ieści
w z ro s te m
s ię
Y
dla
w p r z e d z ia le
o d le g ło ś c i
od
osi
punktów
3 m -
leżący ch
6 m i
tr ó js z e r e g u ,
ro ś­
o s i ą g a ją c
na s k r a ju bloku w a r t o ś c i:
-
16 m dla punktów le ż ą c y c h w p a s a c h p o t r ó jn e g o p o k ry cia,
-
25 m d la punktów
obserw o w an y ch
tylk o
na
w s p ó łr z ę d n e j
Y
Jednym s t e r e o g r a -
mle
Rozkład
w
p a sa c h
błędu
ś re d n ie g o
p o t r ó jn e g o
p o k ry c ia
punktów
p rz e d s ta w io n y
Jest.
leżący ch
izolln iam l
na
rysunku 2.
Rys. 2. Rozkład błęd u ś re d n ie g o w s p ó łr z ę d n e j Y w w yrów naniu
p rz e s t rz e n n y m
W
p oszuk iw an iu
rzęd n ej Y
runkiem
m ożliw ości
p o d n ie sie n ia
wykonano stymulację w yrów n an ia
o r b it y .
W arunek
Łen
zak ład a,
że
dokładności
bloku z
śro d k i
w sp ó ł­
dodatkowym
rz u tó w
wa­
w szy st­
kich 21 z d ję ć bloku z n a jd u ją s i ę na Jedn ej k o ło w e j o rb ic ie .
Z
a n a liz y
w yrów nania
punktów
wyników
bez
leż ąc y ch
tej
warunku
b lisk o
sy m u lacji
o rb ity
osi
wynika,
błędy
bloku
że
w
ś re d n ie
zm n ie jsz y ły
o d n ie sie n iu
do
w s p ó łr z ę d n e j
s ię
około
Y
20%,
a błęd y Y punktów leżący ch n a s k r a ju tylko około 5%.
Z
a n a liz
wynika,
że
czynnikami
w pływ ającym i
don-Unująco
na
dokładności w s p ó łr z ę d n e j Y s ą :
-
o d le g ło śó
w yzn aczan ego
punktu
od
osi
t r ó js z e r e g u
ło śd k ą to w a punktów le żą c y c h na s k r a ju w ynosi 24 g r a d y ),
-
78
m ały s t o s u n e k bazow y (1 Й ^ > .
Codleg-
Błędy
ś r e d n ie
w sp ó łrz ę d n y c h
szące
rzęd n ej
X,
p rz e c ię tn ie
Z
P un kty
Y.
40
m.
Jednym s t e r e o e r a m ie
są
w ie lo k r o t n ie
w ią ż ą c e
m a ją
N a to m ia s t
m a ją
b łę d y
punkty
ś r e d n ie
w ię k s z e
b łę d y
od
rzęd n ej
o b s e rw o w a n e
Z
w y n o szą c e
błędów
Z
wyno­
ty lk o
na
p r z e c ię t n ie
55 m Сmaksym alnie 75 m).
3.8.2. A n a liz a na p o d s t a w i# f o t o p u n k tów k o n tro ln y c h
F o to p u n k ty
k o n tro ln e ,
t o p o g r a fic z n y c h
w
s k a li
k tó ry c h
1:10 ООО,
w s p ó łrz ę d n e
z o s t a ły
o d c z y ta n o
z
map
z a o b s e rw o w a n e
w
n as­
t ę p u ją c y s p o s ó b :
-
28 punktów -
ty lk o n a Jednym s t e r e o g r a m le ,
-
18 punktów -
n a dwóch lu b w ię c e j s t e r e o g r a m a c h .
Z
odchyłek,
licz o n o
b łę d y
(p r z y
o trzy m an y c h
ś r e d n ie
z a ło ż e n iu
d la
46
fo to p u n k tó w
w s p ó łr z ę d n e j
b e z b łę d n o ś c i
k o n tro ln y c h ,
w yznaczonej
w s p ó łrz ę d n y c h
ob­
fo t o tr la n g u la c ją
o d czy tan y ch
z
m apy);
w y n o sz ą one
m 11 m,
Z
pow yższego
k o n tro ln y ,
wynikło
cie.
to
Oceny
gdyż
z
my. m 14 m,
o b lic z e n ia
r ó ż n ic e
om yłkow ej
d ok ład n o ści
zo sta ł
m-
o d rzu c o n y
w s p ó łrz ę d n y c h
id e n t y fik a c ji
wyników
■
mz
b y ły
Jeden
w ię k s z e
s k r z y ż o w a n ia
w y ró w n an ia
fo t o p u n k t
10 0
od
u lic
w
p rze strze n n e g o
m;
m ieś­
i
wy­
ró w n a n ia q u a s i - p ła s k ie g o s ą z e s t a w io n e w t a b lic y 1 .
Z
p o ró w n a n ia
błędów
są
Jest
go
ś re d n ic h
one
o c en
1
za
r o z b ie ż n e .
p r z e d s t a w io n a
<w
n astęp n y m
d o k ład n o ści
pom ocą
P ró b a
w
w sp ó łrz ę d n y c h
fo to p u n k tó w
w y ja ś n ie n ia
a n a liz ie
r o z d z i a le ),
za
Y
k o n tro ln y c h
p rz y c z y n
wyników
g d z ie
X,
tej
w y ró w n an ia
z ja w is k o
to
pom ocą
wynika,
że
r o z b ie ż n o ś c i
q u a s i-p ła s k i e ­
w y s t ą p iło
Jeszcze
w y ra ź n ie j.
3.9. A n a liz a w yn ik ów w y ró w n a n ia Q u a s i -p ł a s k i e g o
A n a liz ę
tę
p rz e p ro w a d z o n o
p rzy
ta k ic h
sam ych
w arunkach
ja k
d la w y ró w n an ia p r z e s t r z e n n e g o .
3.9.1. A n a liz a na p o d s t a w i e b ł ę d ó w ś r e d n i c h
Z
a n a liz y
ła d n o śó
błędów
wyników
Jest
ś re d n ic h
b a rd z ie j
w s p ó łrz ę d n y c h
J e d n o lita
n iż
X,
w
Y
wynika,
w yrów naniu
że
d ok -
p rzes-
79
T a b lic a
......... 1
D o k ła d n o ś ć
I
w y z n a c z e n ia
w s p ó łr z ę d n y c h
B łą d
B łę d y
śred n i
z
R odzaj
o b s e r w a c ji
w y ró w n a n ia
z w y r ó w n a n ia
ś r e d n ie
z
ś re d n ie
fo to p u n k tó w
k o n t r o ln y c h
[ ml
t ^m )
Cml
f?iy
p rzes­
B łę d y
w y r ó w n a n ia
1 2 .5
3+9
3+25
15 ,7
3 +6
3+6
mz
my
mx.
mz
2 7+76
1i
14
58
----
12
12
42
całym
b lo k u )
trz e n n e
q u a s i-p ła s k le
trzennym .
Błędy
m ieszcz ą
Jest.
s ię
w
p rzed e
ś r e d n ie
obydwóch
p r z e d z ia le
w szy stk im
od
w sp ó łrzęd n y ch
2,8
m
z a le ż n a
ck>
ü,2
<w
m.
od lic z b y
W ielkość
o b s e r w a c ji
b łę d u
punktu,
a w m niejszym s t o p n iu od p o ło ż e n ia punktu w s i e d .
3.9.2. A n a liza na p o d s t a w ie fo to p u n k tó w k o n tro ln y ch
Błędy
ś r e d n ie
w sp ó łrzęd n y ch
uzyskane
na
p o d sta w ie
46
fo to ­
punktów k on troln ych w yniosły:
mx “ 12 m,
Należy
zaznaczyć,
my. «
że
na
12 m,
o gó ln ą
«
lic z b ę
92
42 m.
ró ż n ic
w s p ó łr z ę d ­
nych X, У:
-
3 r ó ż n ic p r z e k r a c z a dw ukrotny b łą d ś r e d n i,
w s z y s tk ie
ró ż n ic e
m ie s z c z ą
s ię
w
trz y k ro tn y m
b łę d z ie
średnim .
Isto tn y m
uzyskanych
problem em
kontrolnych.
-p ła sk im ,
J est
z a pom ocą
R o z b ie żn o ść
g d z ie
80
ta
niy. -
1 2 m.
b łęd y
r o z b ie ż n o ś ć
ocen
d ok ład n ości
ś re d n ic h 1 z a pom ocą fo to p u n k tó w
Jest
b łęd y ś r e d n ie
d z ia le od 3 m do 6 m, a
w y n o sz ą mx »
zn a c zn a
błędów
z
w y ra ź n a
w yró w n an ia
ś r e d n ie
z
w
w yrów naniu
z n a jd u ją
fo to p u n k tó w
s ię
1
q u a s i-
w p rze­
k on troln ych
W y ja śn ie n ia
tej
r o z b ie ż n o ś c i
n a le ż y
doszu k iw ać
s ię
w
n astę­
pu jący c h p rzyczyn ach :
a)
Jak ość
w y bieran ych
s z c z e g ó łu ,
w
o b c ią ż o n e
c iach
tym
p rzy p ad k u
Jeden
p rzez
id e n t y fik a c ji
b)
nie
Jest
D ru g ą
z d ję c ia c h
gdyż
-
rzucanym i.
d ro g i
są
z
Tak
w ię k sz y
d ró g ,
od
m oże
o b s e rw o w a n e
p o boczam i,
w ięc
sy tu a c y jn u c h
g e o m e try c z n e g o
n a le ż y
b łę d u
na
z d ję ­
d rzew am i
s ą d z ić ,
być
o raz
że
o d c z y ta n ia
b łą d
w sp ó ł­
(4 m) na m apie w s k a li 1:10 000.
p rzyczyn ą
s k o ry g o w a n a
śro d k a
s k rz y ż o w a n ia
łą c z n ie
z n a c z n ie
s z c z e g ó łó w
O k reälan lP
śro d k a
błędem ,
o b ie k t
rzęd n y ch fo to p u n k tó w
w p e łn i
na
fo to p u n k ty .
znacznym
ja k o
cieniam i
I d e n t y fik a c ji
ja k o
tej
d u ża
r o z b ie ż n o ś c i
d y s t o r s ja
Jest
o biek ty w ó w
n ie w ą tp liw ie
1
kam er
nie
p o zo sta­
ją c y n ie r e g u la r n y s k u rc z zd ję ć .
4. W n io s k i
R adzieck ie
d y s t o r s ji
m etodą
mx
i
s a te lit a rn e ,
p o z w a la ją
fo t o t r ia n g u la c jl,
ш 12
m m.y
z d ję ć
z d ję c ia
s k u rc z u ,
do
m.
1
ś r e d n ic h
o d n ie sie ń
małych
w sp ó łrz ę d n y c h
U zyskan a
s y tu a c y jn y c h
pomimo
na
o raz
do
p rzestrzen n y ch ,
poziom ych
dokładność
o p ra c o w a ń
map
z
У
błędem
w y k o rz y s ta n ie
t o p o g r a fic z n y c h
w
w ie lk o śc i
o p ra c o w a n ą
X,
um ożliw ia
lo k a liz o w a n ia
sto so w an y m
pokaźnych
w y zn a c ze n ie ,
in fo r m a c ji
s y ste m a c h
w
w
s k a la c h
u k ład zie
in fo r m a c ji
g e o g r a f i c z n e j.
D okładność
w y zn a c ze n ia
m2
trzen n ym ,
■
58 m.
w s p ó łr z ę d n e j
Jest
zbyt
n is k a
Z
do
w
w yrów n an iu
o p ra c o w a ń
p rzes­
w y so k o ścio ­
wych; J e s t t o e f e k t m ałego s to s u n k u b a z o w e g o <1:8,55.
W yrów nanie
w ię k s z ą
q u a s i- p ła s k ie
pew n ość
d a je
w y zn ac zen ia
n ie c o
le p s z e
w sp ó łrz ę d n y c h
wyniki
o raz
poziom ych,
dużo
d la te g o
n a le ży Je z a le c ić dla bloków o p o d o b n e j g e o m e t r ii Jak badany.
S p o só b
w zględ u
o k r e ś le n ia
na
w s p ó łrz ę d n y c h
dok ładn ość,
z id e n ty fik o w a n y c h
n a le ż y
punktów ,
co
fo to p u n k tó w ,
u zu p ełn ić
da
z a d o w a la ją c y
teren o w ą
m ożliw ość
ze
w e r y fik a c ją
wyelim inowania, ty ch
punktów , k t ó r e s ą o b a r c z o n e znacznym błędem id e n ty fik a c ji.
81
L I T E R A T U R A
[1]
A n d erso n
J.
g u la tio n
with
M.,
E r io
O.,
La rge
Lee
S c a le
C.:
A n a ly tic a l
P h o to g r a p h y :
B u n d le
T r ia n ­
C o m p a r is o n
with
P o ly n o m ia l A d ju s tm e n t and E x p e r im e n t s U s in g A d d e d P a r a m e ­
t e r s . Sym pozjum ISP, K om isja III. S t u t t g a r t 1974.
C21
B a r a n W.: T e o r e t y c z n e p o d s ta w y o p ra c o w a n ia w yników p o m ia ­
[3 ]
B a r a n W.: Z a s t o s o w a n ie m eto d k ra k ow ia n ow ych d o w y ró w n a n ia
r ó w g e o d e z y jn y c h . PWN. W a rs z a w a 1983.
d u żych
s ie c i
Z eszy ty
g e o d e z y jn y c h .
Naukowe
AGH,
G e o d e z ja
z. 86 . Kraków 1986.
C4]
Bauer
-
H.: B u n d le
P r a c t ic a l
A d ju s tm e n t
w ith
A d d itio n a l
Sympozjum
E x p e r ie n c e s .
ISP,
P a ra m eters
K o m isja
-
III.
S t u t t g a r t 1974.
[51
Bauer
H., M u lle r
A d ju s tm e n t
J.: H eigh t
with
A ccu ra cy
A d d itio n a l
of
B lo c k s
and
B u n d le
K o n g re s
P a ra m eters.
IS P ,
K om isja III, O t t a w a 1972.
CÓ]
B ro w n D. C.: B u n d le A d ju s tm e n t
v a r ia n t
w ith S r i p
Bildm essung
P a ra m eters.
und
-
and B lo c k
L u ftb lld w e s e n ,
nr
In ­
6,
1974.
C71
B u g a je w s k l
L-
M.,
P o rtn o v
A.M.:
T e o r ia
o d in o ć n y c h
k o s m i-
ć e s k ic h sn im k ov. Niedra. Moskwa 1984.
C81
Ebner
H.:
S e lf
C a lib r a t in g
B lo c k
A d ju s tm e n t.
Blldm essung
und L u ftb lld w e s e n , n r 4, 1976.
C9ł
Główny
U rz ą d
G e o d e zji
i
K a r t o g r a f ii:
W y ty czn e
te c h n ic z n e
0 -1 .8 , A e r o t r i a n g u la c ja a n a lityczn a . 1984.
1101 G o t t h a r d t
E.:
Z u s a tz g lie d e r
bei
der
A e r o tr ia n g u la tio n
mit
Bündel. Bildm essung und L u ftb ild w e s e n , n r 6 , 1975.
t ill
G rü n
A.: Sim ultane
M ünchener
K o m p e n sa tio n
B ä n d e l—p r o g r a m
s y s te m a tis c h e r
MBOP.
K o n gres
ISP,
F e h le r
mit
K om isja
III,
Helsinki 1976.
C12I G r ü n A.: Z u r A d w en d u n g d e r m o d e r n e r
m e trie
in
N e t z v e r d ic h t u n g
und
P r a z i s i o n s -p h o t o g r a m -
K a ta ste rve rm e ssu n g .
Z e it­
s c h r i f t f ü r V e rm e ssu n gsw esen , n r 3, 1979.
I13J J a c o b s e n
ra cy
in
K.: A ttem p t
at
B undle. B lo c k
O b ta in in g
A d ju s tm e n t.
th e
B est
K o n g re s
P o s s ib le
ISP,
A ccu ­
K o m isja
П1.
Hamburg 1980.
C14I
Jacobsen
Id
B u n d le
B lo c k
A d ju s tm e n t
w ith
Sm all
P h o to g r a p h s . K o n g re s ISP, K o m isja III, Hamburg 1980.
82
Form at
£153 J a c o b s e n
K.: P r o g r a m m g e s t e u e r t
A u s im h l
z u s ä tz lic h e r
P a ra ­
m e t e r . B ilm essung und L u ftb ild w e s e n , n r 6, 1982.
[16]
Juhl
J.,
B lo ck
B ra n d e -L a v a rid s e n
A d ju s tm e n t
M eth od
O.:
and
The
Its
T e s t f i e l d . K o n g re s ISP, K o m isja III
C17]
M ü lle r
C183
Ney
S.:
B lo c k tria n g u la tio n
m it
Aue
R e s u lt
S e lf-C a lib ra tin g
fro m
J a m ija rit i
Hamburg 1980.
V erbesseru n g
der
in n e re n
O r i e n t i r u n g . Bildm essung und L u ftb ild w e s e n , n r 3, 1971
B.:
M etod y
s ta ty sty czn e
w
A n d erso n
M.,
S k ry p t
g e o d e z ji.
497,
AÖH.
VCraköw 1976.
C19]
S a lm e n p e r e i
of
the
H.,
E xten d ed
J.
M a th e m a tica l
S a v o la in e n
M odel
Sym pozjum ISP, K o m isja III. S t u t t g a r t
£205 S c h u t
G. H.: On
B u n d le
C o rre c tio n
A d ju s tm e n t.
term s
Sym pozjum
in
Ef f ic ie n c y
A d ju s tm e n t
1974.
fo r
ISP,
A.:
B u n d ie
S y s te m a tic
K o m isja
III.
E rrors
in
S tu ttgart
1974.
[21] S łe d z ir i s k i J.: G e o d e z j a
C22] T j u f l i n
net
J. S.:
s a t e l i t a r n a . PPWK. W a rs z a w a 1978.
K o s m ić e s k a ja
fo to g ra m e tria
pri
iz u ć e n i
p la ­
i s p u t n i k o t j . Niedra. Moskwa 1986.
R ecenzow ał: p r o f. d r hab. A n d rz e j Majde
P r z y ję t o do opu blik ow an ia w dniu 14 lu t e g o 1989 r.
S T A N IS Ł A W DĄBROWSKI
F L O R IA N
D Z W IG A Ł O W S K I
JAN Z IO B R O
TRIANGULATION FROM SATELLITE PHOTOGRAPHS
CHARACTERIZED BY GREAT TILT ANGLES
S u m m a r y
At fir s t
p art o f
t r ia n g u la t io n
s is
of
o rb its ,
tilt
block s
w ith
a n gles.
p u ters,
fr o m
th e a r t i c l e
s a t e llit e
com posed
th e
use
S o ftw a re
a llo w s
fo r
of
th e
fr o m
p h o to grap h s,
v a r io u s
c a lle d
a n a ly s is
au th o rs
p h o to grap h s,
c a m e ra s ,
SPACEBLOK,
of
b lo ck s
p resen te d
e n a b le s
ta k e n
fr o m
c h a r a c t e r iz e d
w ritte n
up
m ethod o f
which
to
27
fo r
analy­
d iffe re n t
by g r e a t
IBM PC
p h o to g ra p h s
com­
and
1600 poinie.
83
At
th e
secon d
p h o to g ra p h s
com posed
th r e e
at
of
a
3
ca m e ra s.
p art
t r ia n g u la t io n
s c a le
s trip s
of
of
In s ta lle d
fro m
sid e
s trip s
are
770
mm,
base
ra t io
based
1:270 ООО w as
p h o to g ra p h s ,
on
th e
tilt e d
by
1:8,5.
b o a rd
on
21
S o v ie t
d e sc rib e d .
tak en
of
The
w ith
s a t e lli t e .
19я. Sid e lap
A d ju stm e n t
is
5%,
w as
sp a c e
block
is
use
of
th e
P h o to g ra p h s
fo c a l
le n g th
p e rfo rm e d
in
t o p o c e n t r lc sy s te m ; i t w as b a s e d on 9 fix e d p o in ts.
Two
v a ria n ts
of
t r la n g u la t lo n
fro m
s a t e llit e
p h o to g ra p h s
w e re exam ined, namely:
-
s p a tia l
a d ju s tm e n t,
w ith
d e te rm in a tio n
of
X,
У,
Z
c o o rd i­
d e te rm in a tio n
of
X,
У
c o o r d i­
n a te s,
-
q u a s i-p la n e
n ates,
a d ju s tm e n t,
assu m ing
th at
w ith
h e ig h t s
of
a il
d eterm in ed
p o in t s
h ave
th e
sam e valu e eq u al t o t h e a v e r a g e t e r r a i n e le v a tio n .
A ccu racy o f c o o r d in a t e s , d eterm in ed w it h
th e
u se
of
46 c o n t ­
r o l p o n t s , r e g u la r ly s p r e a d t h ro u g h o u t block, w a s a s fo llo w s:
fo r
s p a tia l
a d ju s tm e n t
th ere
are
th e
fo llo w in g
mean
e rro rs:
■ 11 m, my. »
-
fo r
14 m,
q u a s i—plane
■ 58 m
a d ju s tm e n t
th e
fo llo w in g
v a lu e s
of
mean
e r r o r s w e re ob tain ed :
mx m 1 2 m and my •
1 2 m.
T ra n s la tio n : Z b ig n ie w Bochenek
Станислав Домбровски
Флориан Дзьвигаловски
Ян Зиобро
ФОТОТРИАНГУЛЯЦИЯ НА ОСНОВЕ КОСМИЧЕСКИХ СНИМКОВ
С БОЛЬШИМ УГЛОМ НАКЛОНЕНИЯ
Р е з ю м е
Первой
темой
статьи
основе космических
тавленных
из
является
снимков,
снимков
выполненных
камерами и с большими углами
метод
фототрнангуляцин
разрешающий обработку
с
наклоненя.
разных
блоков,
орбит,
Вычислительная
на
сос­
разными
система
названная
SPACEBLOK,
возможность
написанная
обработки
блоков
для
компьютеров
величиной
до
27
IBM
PC,
снимков
дает
и
1500
пунктов.
Второй
блока
темой
статьи
21 советских
является
Блок создан из трех рядов,
ными на одном спутнике.
10
градов.
около 5Sś.
шение
Перекрытие
фокусное
1:8,5.
координат
фототриангуляция
космических
в
на
масштабе
между
блоковых рядов
рядами
расстояние
С
снимков
проведено
в
основе
1:270
выполненных тремя камерами,
Снимки
Уравнивание
снимков
ООО.
помещен­
имеют наклонение
маршрутами}
770 мм,
со ст ав ля ет
б ази сн ое
топоцентри ческой
соотно­
системе
на основе 9 фотопунктов.
Исследованиями охвачены два варианта фототриангуляции:
-
пространственное
ординаты X ,
-
У,
в
котором
определяются
ко­
z
к в ази -п л о ск о е
координаты X ,
уравн и ван и е,
У
уравнивание,
при у слов и и ,
в
котором
определяются
что ординаты Z
всех
только
определяемых
пунктов имеют среднюю вы соту территории.
Точность координат
мощью 46
б л о к а,
-
контрольных
определяемых
пунктов,
размещенных
определенная
р егу л я р н о
в
с
по­
районе
состави ла:
из
пространственного
уравнивания
ошибки координат имеют значения
-
пунктов,
из
к в а зи -п л о с к о го
Перевод:
квадратические
= 11 м, Шу = 14 м,
уравнивания
ошибки координат имеют значения
средние
средние
= 38 м
квадратические
= 1 2 м и Шу = 1 2 м.
R ó ża T ołsŁ ik o w a
85