1 wymagania edukacujne z języka polskiego w lo im. władysława

WYMAGANIA EDUKACUJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO W LO IM. WŁADYSŁAWA
JAGIEŁŁY W PŁOCKU
PRZEDMIOT ORAZ FORMY SPRAWDZANIA I OCENIANIA
Przedmiotem sprawdzania i oceniania bieżącego są osiągnięcia (wiadomości i umiejętności)
uczniów, nabyte i prezentowane podczas lekcji w wybranych formach spośród
następujących:
1. Ustnej wypowiedzi ucznia sprawdzającej treści ostatniej lub trzech ostatnich lekcji, ustnej
wypowiedzi ucznia obejmującej szerszy zakres treści, np. działu, epoki, ustnej
wypowiedzi w trakcie analizy aktualnie omawianego utworu literackiego.
2. Kartkówki, przeprowadzonej na początku lub na końcu lekcji, sprawdzającej ostatnio
nabyte wiadomości i umiejętności uczniów - może być stosowana wymiennie
z wypowiedzią ustną.
3. Wielostopniowego testu dydaktycznego o charakterze sprawdzającym (np. w formie
wypracowania klasowego o charakterze rozprawki, eseju, analizy utworu literackiego
lub jego fragmentu, testu z zadaniami otwartymi oraz zadaniami wielokrotnego wyboru),
obejmującego szerszy zakres treści, np działu, epoki.
4. Referatów, streszczeń, wywiadów, interpretacji utworów literackich bądź ich fragmentów,
sprawozdań, recenzji, planów rozprawek, esejów, konspektów, charakterystyk
przygotowanych w formie pracy domowej, notatek przygotowawczych do lekcji.
W ciągu semestru nauczyciel powinien:
1. Sprawdzić i ocenić co najmniej jedno dłuższe, kompozycyjnie zamknięte, pisemne
wypracowanie klasowe (wypracowanie w formie wymaganej na egzaminie maturalnym,
tekst argumentacyjny, rozprawka problemowa, rozprawka interpretacyjna, szkic krytyczny,
esej).
2. Przeprowadzić co najmniej jeden sprawdzian czytania tekstu ze zrozumieniem
dotyczący działań na tekście cudzym.
3. Sprawdzić co najmniej jedno wypracowanie domowe.
Sprawdziany pisemne i odpowiedzi ustne oraz testy powtórzeniowe dotyczące większego
zakresu materiału, działu, epoki, semestru, mogą w znacznym stopniu ważyć na ostatecznej
ocenie klasyfikacyjnej śródrocznej lub końcoworocznej.
Nauczyciel oddaje uczniom sprawdzone i ocenione prace kontrolne w ciągu dwóch tygodni
od daty przeprowadzenia sprawdzianu, z wyjątkiem sytuacji losowych. Wtedy czas oddania prac
kontrolnych wydłuża się o czas trwania sytuacji losowej.
Nauczyciel przedmiotu przechowuje sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne ucznia
w pracowni przedmiotowej do końca danego roku szkolnego.
Na wniosek ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów) nauczyciel udostępnia prace
do wglądu w/w w swojej obecności.
Ocenę klasyfikacyjną śródroczną lub końcoworoczną nauczyciel przedmiotu może wystawić
na podstawie co najmniej trzech ocen cząstkowych
1
KATEGORIE OCENIANIA
1. Czytanie tekstu ze zrozumieniem.
2. Wypowiedzi ustne i pisemne ucznia:
a. wiadomości o epoce kulturowej i o kontekstach macierzystych tekstu lit.,
b. wiadomości o postaciach literackich i ich funkcjach w dziele,
c. umiejętności analizy i interpretacji semantycznej dzieł lit.
3. Ukształtowanie formalne i językowe wypowiedzi ustnych i pisemnych ucznia.
4. Udział ucznia w dyskusji.
5. Recytacja utworów literackich.
6. Wygłaszanie referatu.
7. Udział ucznia w lekcjach powtórzeniowych i syntetyzujących.
ZASADY POPRAWIANIA OCEN
1. Uczeń ma możliwość poprawienia bieżących ocen na swój wniosek za zgodą
nauczyciela przedmiotu, jeżeli nie koliduje to z przyjętym harmonogramem pracy.
2. O formie poprawienia oceny decyduje nauczyciel.
ZASADY USTALANIA ŚRÓDROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH
1. Śródroczną ocenę klasyfikacyjną z języka polskiego ustala nauczyciel prowadzący
zajęcia edukacyjne z przedmiotu w danej klasie na podstawie co najmniej trzech ocen
cząstkowych.
2. Klasyfikacja śródroczna polega na podsumowaniu osiągnięć ucznia, określonych
w przedmiotowym programie nauczania i ustaleniu śródrocznej oceny klasyfikacyjnej
na podstawie kryteriów oceniania zawartych w niniejszych "wymaganiach edukacyjnych",
według których ocenia się umiejętności i wiadomości ucznia. Przy wystawieniu oceny
uwzględnia się zasady oceniania, określone w odrębnych przepisach, tj. WSO
i rozporządzeniu MEN z 30 kwietnia 2007 r. z nowelizacją 25 kwietnia 2013 r.
3. Ustalona przez nauczyciela przedmiotu śródroczna ocena klasyfikacyjna jest ostateczna
i nie podlega procedurze poprawy.
WARUNKI I TRYB USTALANIA, OGŁASZANIA ORAZ POPRAWIANIA
PRZEWIDYWANYCH ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH
1. Roczną ocenę klasyfikacyjną z języka polskiego ustala nauczyciel prowadzący zajęcia
edukacyjne z przedmiotu w danej klasie na podstawie co najmniej trzech ocen cząstkowych.
2. Klasyfikacja roczna polega na podsumowaniu rocznych osiągnięć ucznia, określonych
wymaganiach edukacyjnych i ustaleniu rocznej oceny klasyfikacyjnej na podstawie
podanych niżej kryteriów oceniania, według których ocenia się wiadomości i umiejętności
ucznia. Przy wystawieniu oceny uwzględnia się zasady oceniania, określone w odrębnych
przepisach, tj. WSO i rozporządzeniu MEN z 30 kwietnia 2007 z nowelizacją 25 kwietnia
2013 r.
3. Nauczyciel przedmiotu informuje ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów)
o przewidywanej rocznej ocenie klasyfikacyjnej na dwa tygodnie przed rocznym
klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej. Tryb przekazania informacji określa
WSO.
2
4. Uczeń może poprawić na swój wniosek roczną przewidywaną ocenę klasyfikacyjną w ciągu
10 dni od zapoznania się z oceną przewidywaną. Tryb składnia wniosku określa WSO.
5. Poprawa przewidywanej rocznej oceny klasyfikacyjnej może nastąpić w formie pisemnego
sprawdzianu wiadomości i umiejętności, obejmującego półroczny zakres treści
wynikających z podstawy programowej i realizowanego w danej klasie programu nauczania.
6. Zadania sprawdzające przygotowuje nauczyciel przedmiotu w danej klasie, do której
uczęszcza uczeń ubiegający się o podniesienie rocznej oceny klasyfikacyjnej.
7. Sprawdzian przeprowadza, po uprzednim ustaleniu jego terminu w porozumieniu z uczniem,
nauczyciel przedmiotu. Przeprowadzanie i sprawdzanie sprawdzianu odbywa się
poza bieżącymi zajęciami dydaktycznymi.
8. W tym samym terminie może odbyć się sprawdzian dla wszystkich uczniów ubiegających
się o podniesienie rocznej oceny klasyfikacyjnej z przedmiotu.
9. Uczniowi, który z usprawiedliwionych przyczyn losowych nie mógł uczestniczyć
w sprawdzianie w ustalonym terminie, może zostać wyznaczony nowy termin sprawdzianu,
jednak nie później niż na dwa dni przed rocznym posiedzeniem klasyfikacyjnym rady
pedagogicznej. Nauczyciel przygotowuje wtedy nowe zadania sprawdzające.
10.
Uczeń, który nie przystąpi do sprawdzianu w terminach określonych wyżej, nie może
ubiegać się o nowy termin sprawdzianu.
11.
Jeśli uczeń w toku poprawy uzyska oceną wyższą niż przewidywana roczna ocena
klasyfikacyjna, ocena wyższa jest ostatecznie wystawiana jako ocena końcoworoczna.
12.
Nauczyciel przedmiotu ustala roczną ocenę klasyfikacyjną po wyczerpaniu
procedury poprawy, nie później jednak niż na dzień przed rocznym posiedzeniem
klasyfikacyjnym rady pedagogicznej.
13.
Ocena ustalona przez nauczyciela po wyczerpaniu procedury poprawy lub uzyskana
w wyniku egzaminu klasyfikacyjnego jest ostateczna.
14.
Ustalona roczna ocena klasyfikacyjna niedostateczny, może być poprawiona
w ramach egzaminu poprawkowego. Tryb i formę przeprowadzania egzaminu
poprawkowego określa WSO.
INFORMACJE DODATKOWE
1. Uczeń ma prawo być dwukrotnie w ciągu semestru nieprzygotowany do zajęć
z przedmiotu; zobowiązany jest zgłosić ten fakt nauczycielowi przed rozpoczęciem lekcji.
Zasada ta nie dotyczy zapowiedzianych lekcji powtórzeniowych lub poświęconych
pisemnym pracom klasowym zapowiedzianym z co najmniej dwutygodniowym
wyprzedzeniem oraz lekcji, na które wyznaczono z wyprzedzeniem rozpoczęcie
omawiania lektury szkolnej.
2. Nauczyciel usprawiedliwia sporadycznie zdarzające się nieprzygotowania do lekcji, jeżeli są
wynikiem zdarzeń losowych, o czym informuje pisemne oświadczenie rodziców
(opiekunów prawnych).
3. Wielostopniowe testy dydaktyczne o charakterze sprawdzającym, obejmujące szerszy zakres
materiału, np. działu, epoki, są ogłaszane z co najmniej dwutygodniowym
wyprzedzeniem. Zasada ta nie dotyczy testów czytania tekstu ze zrozumieniem.
3
KRYTERIA OCENIANIA
1. Czytanie tekstu ze zrozumieniem.
OCENA
UMIEJĘTNOŚCI KONIECZNE DO UZYSKANIA DANEJ OCENY
DOPUSZCZAJĄCY
• rozpoznawanie adresata i nadawcy komunikatu językowego
rozpoznawanie wewnętrznej segmentacji tekstu
• czytanie ze zrozumieniem na poziomie znaczeń dosłownych
• odnajdywanie w tekście odpowiedzi na postawione pytania
• wskazywanie podstawowych figur poetyckich w tekście epitetu,
porównania, metafory
• identyfikacja obrazu świata przedstawionego w tekście i jego
elementów
• odróżnianie części opisowych od fragmentów nasyconych refleksją
• rozumienie przeżyć „ja” lirycznego
DOSTATECZNY
• umiejętności jak wyżej, ponadto:
• czytanie tekstu ze zrozumieniem na poziomie znaczeń
metaforycznych
• odnajdywanie słów kluczy w tekście
• formułowanie pytań ogólnych i szczegółowych w tekście
• odróżnianie tekstu oryginalnego od jego parafrazy lub parodii
• rozpoznawanie środków językowych służących ekspresji
• wskazywanie podstawowych elementów maniery stylistycznej
w tekstach barokowych (np. anafora, hiperbola, oksymoron, epitet
metaforyczny, paralela składniowa, antyteza, metafora, zaskakująca
pointa)
DOBRY
• umiejętności jw., a także:
• odczytywanie intencji nadawcy (polemiczna, informacyjna,
wyjaśniająca, oceniająca i inne.)
• czytanie tekstu na poziomie znaczeń ukrytych
• rozpoznawanie wyznaczników stopnia obiektywności i subiektywności
• rozpoznawanie zastosowanych w tekście środków perswazji
• wyjaśnianie znaczeń i roli przywołanych symboli, elementów
mitycznych i biblijnych.
BARDZO DOBRY
• umiejętności jw., a także:
• dostrzeganie i omawianie odrębności stylistycznej i językowej tekstów
artystycznych, publicystycznych, popularnonaukowych i użytkowych
• wskazywanie zastosowanych w tekstach chwytów retorycznych
i erystycznych (bez identyfikacji)
• rozszyfrowywanie aluzji do innych dzieł literackich, odkrywanie
w poszczególnych słowach lub zdaniach czytanego tekstu związku
z jego macierzystym kontekstem
CELUJĄCY
• umiejętności jw., a także:
• trafna identyfikacja zastosowanych chwytów retorycznych
i erystycznych
• wnikliwa obserwacja struktury tekstu prowadząca ucznia do poznania
4
„a priori” i wysnucia podstawowych wniosków na temat ich
macierzystej epoki: jej cywilizacji, kultury materialnej, konwencji
stylistycznych, świata wartości, filozofii, problemów społecznych
i narodowych
2. Wypowiedzi ustne i pisemne.
a. wiadomości o epoce kulturowej i kontekstach dzieła literackiego;
OCENA
UMIEJĘTNOŚCI KONIECZNE DO UZYSKANIA DANEJ OCENY
DOPUSZCZAJĄCY
• wyjaśnienie nazwy epoki, podanie ram czasowych
• znajomość i zdefiniowanie podstawowych pojęć służących
charakterystyce epoki, związanych z programami artystycznymi,
nurtami literackimi, twórczością danego pisarza lub konkretnym
dziełem kultury
• dysponowanie ogólnymi wiadomościami na temat świata wartości,
filozofii i konwencji stylistycznych danej epok
DOSTATECZNY
• umiejętności jw., a dodatkowo:
• zwięzła charakterystyka podstawowych pomysłów artystycznych,
wizji, koncepcji i dążeń literackich w danej epoce
• posiadanie podstawowych informacji biograficznych dotyczących
wybranych autorów lektur z kanonu obligatoryjnego
DOBRY
• umiejętności jw., a dodatkowo:
• posiadanie umiejętności na temat literatury i jej funkcji w życiu
jednostek i społeczeństw danej epoki
• znajomość wydarzeń historycznych, kulturalnych i faktów literackich
wyznaczających charakter epoki
• znajomość biografii wybranych wybitnych twórców literatury danego
okresu
• dokładne omówienie istoty i znaczenia ważnych prądów umysłowych,
społecznych i religijnych okresu
• zwięzła informacja o dominujących w sztuce stylach
BARDZO DOBRY
• umiejętności jw., a także:
• charakterystyka instytucji kulturalnych (mecenat, grupy literackie,
salon literacki, teatr, czasopisma)
• wyczerpujące przedstawienie dominujących w sztuce stylów
• posiadanie uporządkowanej, systemowej wiedzy na temat epoki – jej
dążeń, idei kultury materialnej, świata wartości, filozofii konwencji
stylistycznych, problemów społecznych i narodowych
CELUJĄCY
umiejętności jw., a także:
• formułowanie hipotez dotyczących prawidłowości tendencji
rozwojowych w kulturze i języku
• porównywanie dzieł literackich z innymi dziełami sztuki
5
• uzupełnienie odpowiedzi na dany temat np. dzieła literackiego
lub jego fragmentów, zjawiska literackiego, nurtu kulturowego,
biografii pisarza, epoki literackiej poprzez odtworzenie przeżyć
refleksji, opinii, jakie wzbudzał dany temat wśród odbiorców żyjących
w czasach minionych lub współczesnych
• rozpoznawanie wybitnych, znaczących dzieł i ich twórców z różnych
dziedzin sztuki tej epoki
• posiadanie wiadomości o ważnych twórcach i dziełach pominiętych
w kanonie
• ukazanie warunków towarzyszących tworzeniu artystycznemu
w danej epoce
• przedstawienie typowych dla epoki dróg życia artystów
oraz stereotypów wyobrażeń społecznych na temat roli artysty,
posiadanie wiadomości na temat potrzeb kulturalnych publiczności
i stanu edukacji społeczeństwa, znajomość dokumentów źródłowych,
miedzy innymi recenzji, wypowiedzi krytycznych lub programowych
twórców bądź grup literackich.
b. wiadomości o postaciach literackich i ich funkcjach w dziele;
OCENA
UMIEJĘTNOŚCI KONIECZNE DO UZYSKANIA DANEJ OCENY
DOPUSZCZAJĄCY
• znajomość powiązań pomiędzy postaciami występującymi w tym
samym utworze
•wskazanie dominujących cech głównych postaci
• znajomość losów głównych bohaterów utworu
• podjęcie próby charakterystyki postaci
DOSTATECZNY
• umiejętności jw., a także:
• rozpoznanie i omówienie sytuacji zmieniających los, charakter
lub światopogląd bohatera
• wskazanie bohaterów aktywnych i pasywnych z uzasadnieniem
wyboru znajomość stanów psychiki głównych bohaterów
• pełna choć nieuporządkowana konstrukcja charakteru postaci lit.
• zwięzłe określenie funkcji postaci w dziele lit i jej znaczenia
dla globalnej wymowy utworu np. przyznanie jej funkcji nosiciela
określonej orientacji ideologicznej, reprezentanta określonego
światopoglądu pozytywnego bądź negatywnego
DOBRY
• umiejętności jw., a również:
• określenie wpływu bohatera na ukształtowanie i rodzaj fabuły: fabuła
losu, fabuła charakteru lub myśli bohatera
• trafna ocena stopnia prawdopodobieństwa postaci, jej oryginalności
i sugestywności
• w odniesieniu do postaci literackiej stosowanie właściwych terminów
i poprawna ich egzemplifikacja (apoteoza, sakralizacja, degradacja,
rehabilitacja, hiperbolizacja)
• wyjaśnienie motywów postępowania danej postaci oraz jej
kompleksów
6
• dostrzeganie dylematów moralnych jednostek uwikłanych w konflikty
społeczne
• przypisanie postaci odpowiedniej jakości estetycznej np. tragizmu,
komizmu czy groteskowości oraz odpowiednie uzasadnienie
•stworzenie portretu psychologicznego postaci, uporządkowanego
częściowo wg kryteriów przy wymaganiu na ocenę bdb (podano niżej)
BARDZO DOBRY
• umiejętności jw., a także:
• zauważenie i uzasadnienie zmian osobowości bohatera np.
dezintegracji pod wpływem podejmowania działań sprzecznych
ze sobą, niezrozumiałych
• wskazanie podobnych postaci w innych utworach, uzasadnienie
• dostrzeganie racjonalności i irracjonalności w naturze ludzkiej
• rekonstrukcja charakteru postaci podporządkowana następującym
elementom: wygląd i hierarchizacja cech fizycznych, czynności i stany
zewnętrzne, wypowiedzi, kategoryzacja cech osobowościowych
(osobno omówione cechy temperamentu, sensualne, aktywne, wola,
inteligencja, postawy interpersonalne, potrzeby, motywacje wyznawane
wartości dążenia).
CELUJĄCY
• umiejętności jw., a także:
•ustalenie reprezentatywności (psychologicznej, obyczajowej,
socjologicznej, historycznej) postaci wobec zbiorowości realnych
• zbadanie osobowości postaci literackiej pod kątem:
a. wyrazistości i częstotliwości przejawów różnych cech osobowości
b. jednolitości lub sprzeczności cech występujących w obrębie jednej
kategorii
c. statyki lub dynamiki w obrębie poszczególnych kategorii cech
osobowości
d. zrozumienie postępowania postaci w świetle danych znajdujących
się w samym utworze
• określenie funkcji postaci, jaką mogłaby ona spełniać w dzisiejszej
rzeczywistości, spojrzenie na nią z perspektywy dzisiejszego odbiorcy
i jego potrzeb
c. umiejętności analizy i interpretacji semantycznej dzieł literackich;
OCENA
UMIEJĘTNOŚCI KONIECZNE DO UZYSKANIA DANEJ OCENY
DOPUSZCZAJĄCY
• wyjaśnienie znaczeń poszczególnych wyrazów lub zdań
• integracja zawartości treściowej zdań w wyższe układy znaczeniowe
i ich kategoryzacja (zdarzenia, postacie, krajobrazy, przeżycia itp.)
• odszukanie w dziele wyrażonych bezpośrednio deklaracji
ideologicznych, światopoglądowych czy refleksji
• rozpoznanie głównego tematu oraz częściowo udana próba wskazania
motywów i wątków w utworze
• ogólne określenie podmiotu mówiącego lub narratora
• wskazanie ewentualnego adresata wypowiedzi
• określenie, czy konstrukcja świata przedstawionego jest szczegółowa,
7
czy pobieżna, panoramiczna bądź wycinkowa
• ustalenie, czy dane właściwości są stałe, czy chwilowe
• określenie, czy przedstawiono elementy w sposób statyczny, czy
dynamiczny
• określenie nastroju panującego w utworze, rozpoznanie tonów
żartobliwych, satyrycznych, poważnych, podniosłych lub ironicznych
DOSTATECZNY
• umiejętności jw., a także:
• znajomość podstawowych pojęć i terminów literackich – koniecznych
narzędzi poznania – ułatwiających identyfikację rodzajową i gatunkową,
interpretację i rozumienie utworu
• ustalenie, czy konstrukcja świata przedstawionego jest chaotyczna,
czy uporządkowana i jaki to ma cel
• odkrycie sposobu przedstawienia świata (neutralne, wartościujące),
celowość takiego zabiegu
• udana przynajmniej częściowo próba rozpoznania tożsamości
stylistycznej utworu
• próba ustalenia rodzaju uporządkowania nadanego (rytm, rym,
paralele)
• trafne rozpoznanie znaczeń przenośnych, przynajmniej częściowo
podanie przypuszczalnego ich wyjaśnień
• rozpoznanie w wypowiedziach zdarzeń, sensów o charakterze ogólnym
• odnalezienie przynajmniej części elementów dzieła, decydujących
o jego przynależności do określonego gatunku
• umiejętne przywołanie i zwięzłe omówienie jednego kontekstu
macierzystego utworu zdecydowanie wpływającego na jego strukturę
i wymowę
DOBRY
• umiejętności jw., a także:
• świadome prowadzenie działań analitycznych jako elementów
procesu, będącego podstawą interpretacji utworu
• wskazanie powiązań danego utworu z określoną tradycją literacką
formacją kulturową (z krótkim uzasadnieniem)
• nurtem filozoficznym
• dobra znajomość związków dzieła z twórcą, jego życiem przyjętymi
koncepcjami artystycznymi
• bezbłędne rozpoznawanie i opis różnych stylów i środków językowych
występujących w badanych tekstach
• samodzielne rozpoznawanie związków pomiędzy elementami tego
samego dzieła (jednolitość lub zróżnicowanie, spójność, luźność,
harmonia, chaos, przejrzystość, analogie między warstwami
znaczeniowymi np. zdarzeniami, przeżyciami, ideami
• znajomość podstawowych sposobów artystycznej prezentacji psychiki
i życia bohatera
BARDZO DOBRY
• umiejętności jw., a także:
• rozpoznawanie kategorii waloryzujących przypisanych
poszczególnym składnikom przedstawionej rzeczywistości - komizmu,
groteski, ironii, tragizmu, wyjaśnienie ich istoty
• rozszyfrowywanie aluzji do innych dzieł literackich
• rozumienie znaczenia i roli przywołanych symboli, mitów, fragm.
8
biblijnych
• uargumentowanie, uznanie utworu za dzieł o symboliczne, alegoryczne
• bezbłędne określenie gatunku literackiego danego dzieła
• porównywanie dzieł literackich pod względem właściwości
rodzajowych i gatunkowych
• pełne wykrycie technik i konwencji artystycznych oraz określenie celu
tych zabiegów
• rozpoznanie odniesień utworu do rzeczywistości pozaliterackiej
• wykrycie nadrzędnego znaczenia i walorów dzieła w toku pracy
badawczej
• wyjaśnienie istoty ironii w utworze, który jest polem konfrontacji
przeciwstawnych postaw
CELUJĄCY
• umiejętności jw., a także:
• określenie wpływu zadań ideowych danego dzieła na schematy
tematyczne i formalne przydatne do ich literackiego urzeczywistniania
• porównywanie dzieła literackiego z innymi tekstami kultury
• dopełnianie wypowiedzi cytowaniem opinii, refleksji, jakie dany
utwór wzbudzał dawniej
• pełna znajomość globalnej wartości dzieła jako wypadkowej różnych
wartości: konstrukcyjnych, obrazowych, poznawczo – oceniających,
postulatywnych
3. Ocena ukształtowania formalnego i językowego wypowiedzi ustnych i pisemnych.
a. formy odpowiedzi ustnej;
DOPUSZCZAJĄCY
forma dialogu, rozmowy podtrzymywanej przez nauczyciela albo opis
ograniczony do wskazywania nieuporządkowanych, nieistotnych
cech badanego przedmiotu lub problemu, daje się zauważyć, że uczeń
nie wie od czego zacząć i na czym skończyć
DOSTATECZNY
forma opowiadania – najłatwiejsza i najbardziej przystępna dla ucznia,
charakteryzująca się jeszcze pewną niedokładnością logicznego
uporządkowania materiału i jego podziału na samodzielne całostki
znaczeniowe
DOBRY
forma monologowa, przypominająca referowanie, rozwinięte, pełne
i ścisłe przedstawienie, które zawiera wszystkie istotne ogniwa głównej
myśli to w określonej kolejności
BARDZO DOBRY
forma monologowa, spełniająca wymagania na ocenę dobrą, a ponadto
nakierowana na odbiorcę – zespół klasowy (uczeń wyraża się w sposób
zrozumiały wyraźny i odpowiednio głośny)
9
b. Ukształtowanie językowe wypowiedzi ustnych;
DOPUSZCZAJĄCY
• uczeń dysponuje ubogim zasobem leksykalnym
• nie używa terminów niezbędnych dla przedstawienia treści
omawianego fragmentu materiału, ale wykorzystuje język potoczny
• większość zdań stosowanych przez ucznia nie budzi zastrzeżeń
• jeżeli nie zostało zachowane kryterium komunikatywności,
ponad połowa zdań jest zbudowana pod względem składniowym
niepoprawnie, stosowanie równoważników zdań i konstrukcji
imiesłowowych przysparza uczniowi problemów należy postawić
ocenę niedostateczny
DOSTATECZNY
• uczeń używa wszystkich ważniejszych terminów i pojęć, niezbędnych
do przedstawienia opanowanego materiału
• wypowiada się płynnie
• wyraziście prezentuje swój punkt widzenia
• odpowiedź na dany temat jest trafna, ale zbyt krótka, nieco pobieżna
uczeń używa poprawnych konstrukcji składniowych, zdań wielokrotnie
złożonych, unika powtórzeń
DOBRY
• poza wymaganiami na ocenę dostateczny uczeń:
• dobiera odpowiednie środki językowe do różnych sytuacji
• wprowadza nowo poznane słowa i związki frazeologiczne do własnej
wypowiedzi
• posługuje się przysłowiami, cytatami, sentencjami, synonimami,
eufemizmami w celu wzbogacenia wypowiedzi
• sprawnie stosuje składnię, w wypowiedzi przeważają zdania złożone
i wielokrotnie złożone
• dba o przejrzystość i spójność odpowiedzi ustnej
BARDZO DOBRY
• jw., a także:
• stosuje hierarchizację treści, logicznie je prezentuje, sygnalizuje
początek i koniec wypowiedzi
• wyczerpująco rozwija temat
• posługuje się bogatym materiałem ilustracyjnym, odnoszącym się
do prezentowanej tezy
• uczeń stosuje rozbudowana argumentację odnoszącą się do zdobytej
wiedzy, co świadczy o jej utrwaleniu
CELUJĄCY
• jw., a także:
• uczeń stosuje niecodzienne, unikatowe słownictwo, związane z życiem
psychicznym, społecznym lub kulturalnym
• wypowiedź odznacza się wysokim stopniem nasycenia pojęciami
abstrakcyjnymi i terminami specjalistycznymi
10
c. formy wypowiedzi pisemnej;
Ocenie podlegają następujące formy: wypracowanie w formie wymaganej na egzaminie
maturalnym, tekst argumentacyjny, rozprawka problemowa, rozprawka interpretacyjna, szkic
krytyczny, esej, sprawozdanie, recenzja, referat, interpretacja utworu literackiego, charakterystyka
postaci, notatka do lekcji lub wykładu, parafraza tekstu cudzego, streszczenie, parodia tekstów,
teksty prasowe, eseje. Tworzenie scenariuszy scen dramatycznych lub filmowych zasługuje
na ocenę celujący.
Kryteria dotyczące ukształtowania graficznego form podawczych i kompozycji prac
pisemnych:
DOPUSZCZAJĄCY
• w pracy mogą występować zakłócenia niejasności, brak logiki
i niedbałość w uporządkowaniu graficznym wypowiedzi
• najczęściej stosowana forma podawcza to pobieżny opis, niespójny
i niekonsekwentny, niepodporządkowany tematowi pracy, uzupełniony
jednak próbą wnioskowania
więź zależnościowa między elementami pracy nie występuje lub jest
bardzo słaba, wymagany jest jednak związek przynajmniej połowy
dłuższej wypowiedzi pisemnej z tematem pracy
DOSTATECZNY
• segmentacja graficzna pracy przynajmniej częściowo odpowiada
wybranej formie wypowiedzi
• opis, czyli analityczne i kategoryzacyjne eksponowanie jakiegoś
przedmiotu oraz formy opowiadania – komunikującego „dzianie się”
zdarzeń lub procesów – uzupełnione są uogólnieniami, a przede
wszystkim zalążkami argumentacji, wnioskowaniem
• większość elementów treściowych pracy łączy jeden temat, rzadko
występują odrębne problemy krzyżując się ze sformułowaniami
„na temat”
DOBRY
• rozplanowanie graficzne wypowiedzi pisemnej (akapity,
prawidłowe wprowadzanie cytatów, podtytułów, itp.)
wyraźnie służy wydzieleniu poziomów znaczeniowych tekstu
• urozmaicony tok podawczy, częste refleksje, ciągi argumentacyjne,
pytania retoryczne, postulaty i uogólnienia
• wszystkie części wypowiedzi łączy odpowiednio dobrany rodzaj więzi:
tematycznej, przyczynowo – skutkowej, warunkującej, kontrastowej itd
BARDZO DOBRY
• pomysłowa organizacja planu wyrażenia, eksponująca walory pracy,
świadome ukształtowanie graficznego zapisu
• przejrzystość, logiczność w układzie i łączeniu dygresji z tokiem
rozważań, pomysłowy wstęp i zakończenie, proporcjonalność
poszczególnych części pracy
11
4. Udział ucznia w dyskusji.
DOSTATECZNY
• sposób wypowiadania się jest płynny i poprawny, z zastosowaniem
właściwej składni
• wyraziste zaprezentowanie własnego punktu widzenia lub postawienie
tezy
• stosowanie się do reguł etykiety językowej, nieużywanie wulgaryzmów,
stosowanie zwrotów grzecznościowych, eufemizmów
• dostrzeganie nieporozumień wynikających z wieloznaczności słów
• UWAGA! Jeśli nie zostały osiągnięte trzy pierwsze umiejętności,
wypowiedź jest nie w pełni komunikatywna, nie wystawiamy uczniowi
niższej oceny, uzasadniamy. Celem takiego postępowania jest
niezniechęcanie ucznia do dalszej pracy.
DOBRY
• umiejętności jw., a także:
• sygnalizowanie początku i końca wypowiedzi
• ścisłe przestrzeganie tematu dyskusji
• prowadzenie negocjacji
• rzeczowe wypowiedzi, demagogia
• wyjaśnianie nieporozumień wynikających z wieloznaczności słów
lub ich nietrafnego użycia
• oddzielanie informacji o faktach od opinii i komentarzy
• rozróżnianie stronniczości obiektywizmu w wypowiedziach kolegów
BARDZO DOBRY
• umiejętne porządkowanie toku myślowego – nawiązanie
do przedmówcy, kontekstu, sytuacji
• logiczny rzeczowo poprawny sposób argumentowania
• formułowanie wypowiedzi o charakterze polemicznym, oceniającym
• pozyskiwanie zainteresowania i uwagi słuchaczy przy pomocy
pozajęzykowych środków wypowiedzi(gesty, mimika)
• występowanie w roli konsekwentnego organizatora dyskusjiotwieranie, zagajanie,, prowadzenie, przerywanie w celu skierowania
jej na właściwy tor, podsumowywanie
• zbieranie wniosków z dyskusji i sporządzanie protokołów
• sposób wypowiadania się żywy i barwny stylistycznie
CELUJĄCY
• popieranie własnej wypowiedzi cytatami, artykułami, wypowiedziami
naukowców materiałami audiowizualnymi
• stosowanie chwytów erystycznych
• ad hominem, ad misericordiam
• argumentowanie ad rem
• komponowanie i wygłaszanie przemówień występowanie w toku
dyskusji w roli stałego wnioskodawcy
12
5. Recytacja utworów poetyckich lub fragmentów prozy.
DOPUSZCZAJĄCY
• mechaniczne, bierne, apatyczne odtwarzanie utworu
• częste błędy w wymowie
DOSTATECZNY
• rozpoznanie intencji autora i częściowe uwzględnienie jej podczas
recytacji np. odróżnienie prośby od rozkazu, pytania od żądania, próba
zaznaczenia różnorodnych emocji, ironii, sarkazmu, wesołości
• sprawna prezentacja fonetyczna występujących w tekście
dialektyzmów, archaizmów, neologizmów itp
DOBRY
• wyrazista prezentacja utworu literackiego z troską o estetykę
wypowiedzi – właściwy akcent, intonacja, dykcja, głośność,
pauzowanie, tempo
BARDZO DOBRY
• sugestywne, przekonujące, skuteczne wystąpienie w roli recytatora,
nastawienie na odbiorcę
• udana próba odzwierciedlenia emocji i zabarwienia uczuciowego
tekstu, pełna realizacja słowna intencji autorski
6. Wygłaszanie referatu.
Przy ocenie referatu należy stosować kryteria dotyczące zawartości merytorycznej wypowiedzi patrz pkt. 2a. i ukształtowania językowego - patrz pkt. 3. Dodatkowo należy uwzględnić
następujące wskazania:
DOSTATECZNY
w referacie uwzględniono i wyjaśniono główny problem lub tezę artykułu
czy książki, użyto odpowiednich terminów i pojęć, których jednak nie
omówiono dokładnie w odniesieniu do całości materiału, nie dokonano
odpowiedniej selekcji materiału, nie dokonano indywidualnego
przetworzenia językowego, popełniono błędy składniowe, zwłaszcza jeśli
referat został odczytany
DOBRY
Uczeń odczytuje referat o pojemnej formie; nie jest to prosta kompilacja
tekstów źródłowych, artykułów; pod względem językowym praca jest
poprawna; praca zawiera bibliografię
BARDZO DOBRY
Uczeń wygłasza referat; sposób prezentacji odsłania pasje i uzdolnienia
ucznia oraz wykracza daleko poza przeciętność; prezentuje
kontrowersyjne stanowiska, przedstawia polemiczne opinie i
ustosunkowuje się do nich
13
7. Udział ucznia w lekcjach powtórzeniowych i syntezujących.
DOPUSZCZAJĄCY
odtworzenie zdarzeń, faktów, miejscowości, imion, opisów;
nieumiejętność pomijania rzeczy drugorzędnych, nieumiejętność selekcji
materiału, niezdolność odtworzenia materiału choć w części własnymi
słowami
DOSTATECZNY
zauważenie praw i reguł, zwięzłe i ogólnikowe wyjaśnienia, referowanie
materiału w sposób skrępowany i dosłowny, ale zgodny z prawdą w
kolejności i układzie poznanym na lekcjach, a do tego w zwięzłej formie
DOBRY
zauważenie zależności między przyczyną a skutkiem, związków między
zjawiskami a procesami; dokonywanie uogólnień, swobodne odtwarzanie
wiadomości, w dowolnej kolejności w rozwiniętej formie
BARDZO DOBRY
dokonywanie uogólnień i systematyzacji, zastosowanie wiadomości
innych niż na lekcjach kontekstach, układach, ćwiczeniach, sięganie
do zdobytej wcześniej wiedzy, zestawianie, przywoływanie prowadzące
do rzetelnych i krytycznych wniosków
CELUJĄCY
drobiazgowe ustalenie związków czasowych, funkcjonalnych
przestrzennych, przywoływania różnych tekstów kultury, dostrzeganie
realizacji danego zagadnienia w różnych dziedzinach sztuki,
przywoływanie lektur spoza kanonu dotyczących powtarzanego materiału,
odwoływanie się do pozaliterackich kontekstów dzieła, prezentowanie
różnych opinii krytycznych na temat omawianego zagadnienia
14