Referat

Trudności w przystosowaniu dziecka do
przedszkola
Przystosowanie należy do podstawowych mechanizmów regulujących stosunki
człowieka ze środowiskiem. Jest to proces wyznaczany przez wiele czynników endogennych i egzogennych. Wiedza o ich istocie, zwłaszcza u nauczycielek przedszkola,
może przyczyniać się do wspierania dziecka w procesie przystosowywania się do
środowiska przedszkolnego, ale też i ukierunkowywania pomocy rodziców.
Proces przystosowywania się dzieci 3-letnich do przedszkola może
sprawić korzystne zmiany w rozwoju pod warunkiem, ze będzie on przebiegał na
miarę ich możliwości. Nie każdy 3-latek jest na tyle dojrzały i gotowy, aby temu
procesowi samodzielnie nadać właściwy kierunek. Istnieje potrzeba wsparcia
dziecka
w
tym
działaniu
przez
intencjonalnie
stworzone
środowisko
wychowawcze. Często mówimy, że posyłanie dziecka 3-letniego do przedszkola
jest tylko poszerzaniem dotychczasowego środowiska życia. Byłoby tak w
istocie, gdyby nowe otoczenie tylko niektórymi elementami różniło się od
domowego, a życie dziecka nie zmieniało się tak zdecydowanie. Mimo wysiłków
kadry przedszkola i prób zbliżenia przedszkolnego środowiska do warunków
domowych, nigdy nie będzie ono dla dziecka tym samym co rodzinny dom.
Przekroczenie progu przedszkola przez dziecko 3-letnie to moment rozpoczęcia
życia w dwóch środowiskach: rodzinnym i instytucjonalnym.
Za rozpoczynaniem edukacji przedszkolnej przemawiają w rozwoju dziecka
następujące tendencje:
- Poszukiwanie uwagi u innych, np. u rówieśników;
- wzrost autonomii dziecka wobec matki i rosnąca niezależność w zaspokajaniu
potrzeb fizjologicznych;
- rozwój potrzeb poznawczych.
Rozpoczęcie przez dziecko edukacji przedszkolnej jest Momotem przełomowym w
jego życiu społecznym. Dla wielu z dzieci oznacza on pierwsze kontakty z dużą grupą,
których jakość jest znacząca dla rozwoju i późniejszego funkcjonowania w różnych
1
środowiskach, w myśl poglądów o utrwalaniu się standardów zachowań i roli
doświadczeń wyniesionych z wczesnego dzieciństwa. Fakt ten wiąże się ze zmianą
dotychczasowego trybu życia i zaspokajania potrzeb, do czego dołączają się nowe dla
dziecka zadania związane z funkcjonowaniem w grupie przedszkolnej. Niesie to za
sobą większe napięcia emocjonalne. Analizując okres wstępnej adaptacji z per
spektywy dziecka, możemy wyróżnić trzy najwspanialsze dla niego aspekty działań
przedszkola:
• pierwszy wiąże się z jakością i trybem zaspokajania indywidualnych potrzeb
wychowanka w warunkach zbiorowego wychowania;
• drugi to warunki nawiązywania przez dziecko
interakcji
z
innymi
ludźmi
i
otoczeniem materialnym;
• trzeci to sytuacje uczenia się przez dziecko roli członka społeczności
przedszkolnej,
W środowisku przedszkolnym najważniejszą osobą dla dziecka jest nauczyciel, który
pierwszy nawiązuje z nim kontakt, zapewnia poczucie bezpieczeństwa. Równocześnie
zapewnia opiekę kilkunastu innym dzieciom co nie pozwala dziecku na zajmowanie
równoległej pozycji w djadzie ani centralnej w sytuacjach społecznych, jaka często
miało w rodzinie. Nauczyciel kreuje środowisko wychowawcze przez jego materialne
wyposażenie, tworzenie sytuacji wychowawczych, zaspokajanie potrzeb dziecka,
aranżowanie atmosfery emocjonalnej w grupie. Jest osobą najbliższą i najsilniej
związaną z wychowankiem.
Dziecko związane z matką emocjonalnie, która zaspokajała dotychczas
jego potrzeby życiowe, pozostawione przez nią w nieznanym mu środowisku
przeżywa lęk, ponieważ utraciło fizyczny kontakt z obiektem przywiązania i ma
poczucie braku kontroli nad tym, co się z nim będzie działo w przedszkolu. W
pierwszych dniach roku szkolnego dziecko spotyka nie znane sobie dzieci w
nieznanym środowisku. Rzecz w tym, że trudy rozłąki z najbliższymi i nowa sytuacja
bardzo absorbuje dziecko, a zachwianie poczucia bezpieczeństwa nie sprzyja
nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, którzy też zresztą mają podobne problemy.
Dzieci w tej sytuacji bardziej preferują kontakty z dorosłymi.
Również przestrzeń w jakiej dziecko ma się poruszać samodzielnie, nastręcza
wiele trudności. Jest ona z reguły dużo większa i inna od domowej. Obowiązują w
2
niej inne rozwiązania komunikacyjne, nowe zasady korzystania z łazienki, szatni itp.
Często obserwuje się u dzieci poczucie zagubienia, a pojęcie moje przedszkole
utożsamia tylko ze swoją salą zabaw, przy opuszczaniu jej zaczyna płakać.
Trudności w przystosowywaniu się dzieci do nowych warunków mogą wiązać się
też z brakiem orientacji w zakresie organizacji i rytmu dnia w oddziale przedszkolnym.
Zdobywać je będą dopiero w toku własnych doświadczeń.
Nieco innego wysiłku wymaga od dziecka uczenie się roli przedszkolaka.
Instytucjonalny charakter sprawowania opieki nad dziećmi wymaga od nich pewnego
podporządkowania się narzucanej im organizacji życia, przestrzegania pewnych reguł
postępowania grupowego, trybu zaspokajania swoich podstawowych potrzeb.
Dziecko musi pogodzić się z brakiem komfortu i intymności, przebywania w gwarze, a
nawet w hałasie przez kilka godzin dziennie, szczególnie gdy przedszkole jest
przeciążone nadmierną liczbą dzieci.
Inny problem związany z rolą przedszkolaka to wykształcenie u 3-latków poczucia
współżycia, współdziałania. Organizacja zbiorowego trybu życia w przedszkolu polega na
tym, że dziecko jest przynależne do grupy, do której się mówi w liczbie mnogiej, czyli
bezosobowej, z grupą wychodzi się na spacer, grupa je, śpi, bawi się. Dziecko 3-letnie jest
jeszcze w fazie silnego egocentryzmu i wymaga bliskości, uwagi dorosłych, a grupowy
charakter życia w przedszkolu nie zaspokaja tych jego potrzeb, przeciwko czemu może się
buntować. Dopiero powoli, pod wpływem doświadczeń rozwijają się kontakty między
dziećmi, narastają więzi rodzą się przyjaźnie a dziecko nabywa świadomości przynależności
do grupy, którą opiekuje się jedna osoba.
3