Bocian

Bocian
Majowe uwagi do Polskiej Kartoteki Przyrodniczej
2009-05-18
Jest pełnia sezonu lęgowego ptaków, młode ssaki przychodzą na świat,
co kilka-kilkanaście dni pojawiają się nowe gatunki motyli i innych
bezkręgowców. Krótko mówiąc, kto ma chwilę czasu idzie lub jedzie w
teren. Czy to w ramach zaplanowanych badań, czy też dla przyjemności.
Chciałbym jednak zwrócić uwagę na kilka gatunków ptaków, które są
słabo wykrywalne, głównie z racji nieznajomości ich śpiewu przez obserwatorów, lub nie
kontrolowania potencjalnych środowisk ich występowania.
Jarzębatka – gatunek, który pojawia się bardzo późno. Przylatuje zwykle w pierwszej połowie
maja. Środowiskiem jego występowania są niewielkie kępy krzewów wśród łąk, na poboczach
dróg lub obrzeża lasów i zadrzewień. Często zasiedla także śródleśne zręby, gdzie
podrastające młode drzewka oraz krzewy stwarzają optymalne miejsca dla gniazdowania.
Szczególnie ulubione miejsca to takie, gdzie rosną jeżyny lub maliny w miejscach
nasłonecznionych. Jest to gatunek, który praktycznie zawsze współwystępuje z gąsiorkiem.
Tam gdzie jest jarzębatka, praktycznie w tym samym miejscu gniazduje gąsiorek. Ale z kolei
tam, gdzie występuje gąsiorek, nie zawsze gnieździ się jarzębatka. Warto wiedzieć o tej
zależności, bowiem każdy przyrodnik doskonale zna gąsiorka. Obserwując ten gatunek w
jego terytorium lęgowym warto popatrzeć, a przede wszystkim posłuchać, czy tuż obok nie
śpiewa jarzębatka. Druga połowa maja oraz początek czerwca, to najlepszy okres na
wykrywanie tego gatunku! Radzę także zapoznać się z głosami pokrzewek – śpiew jarzębatki
jest łudząco podobny do śpiewu gajówki i na dodatek oba te gatunki mogą występować w
bardzo podobnych środowiskach. Różnica polega na tym, że jarzębatka, zwłaszcza w
momentach zaniepokojenia, wydaje charakterystyczny terkot. Dlatego też przed wyjściem w
teren warto posłuchać obu tych gatunków:
Jarzębatka, śpiew
Jarzębatka, głos zaniepokojenia
Gajówka, śpiew
Świergotek polny – gatunek bardziej rozpowszechniony niż na ogół się nam wydaje. Z
zimowisk powraca na przełomie kwietnia i maja. Zasiedla tereny, gdzie występują słabej
jakości gleby. Idealne miejsce dla niego, to otwarty teren, który przecięty jest piaszczystą
drogą i gdzie występują płaty ugorów. Bardzo lubi, gdy na takim terenie znajduje się
pojedyncze drzewo (np. śródpolna grusza), niewielki zagajnik sosnowy lub w pobliżu
przechodzi linia energetyczna, na której lubi przesiadywać i obserwować swoje terytorium. W
optymalnych środowiskach sąsiadujące samce spotkać można zwykle w odległości nie
mniejszej niż 300 m. Śpiew samca jest cichy i niepozorny. To takie delikatne ćwierkanie, które
czasem trudno wychwycić wśród śpiewających równocześnie, znacznie liczniejszych
wszędzie skowronków. Podobnie jak inne świergotki samczyk w czasie śpiewu wzlatuje w
powietrze a następnie opada – siada na ziemi lub na ulubione miejsce, jakim jest wierzchołek
pojedynczego drzewa, skraj zagajnika sosnowego czy też słup linii energetycznej. Dlatego też
zalecam uważne przeglądanie linii energetycznych, na których często ptaki te siadają.
Aktywność głosowa świergotka jest największa we wczesnych godzinach rannych (4.00 –
7.00). Później również można go usłyszeć, nawet w samo południe, ale trzeba w
odpowiednim miejscu przez chwilę się „pokręcić”.
Świergotek polny, śpiew
Na koniec chciałbym dodać, że oba wyżej opisane gatunki, jak również i gąsiorek, są
zagrożone w Unii Europejskiej i znajdują się
w I Załączniku Dyrektywy Ptasiej.
Mirosław Rzępała