Aby rozpocząć lekturę, kliknij na taki przycisk , który da ci pełny

Aby rozpocząć lekturę, kliknij na taki przycisk , który da ci pełny

Aby rozpocząć lekturę,
kliknij na taki przycisk
,
który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.
Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym
LITERATURA.NET.PL
kliknij na logo poniżej.
O
Oettingen
Ogarek
Oettingen
(P, III)
oficer w s∏u˝bie ks. Bogus∏awa Radziwi∏∏a
w Taurogach.
Osoba nie wymieniana w „Autobiografii” Bogus∏awa Radziwi∏∏a. Pewnie chodzi tu o wspomnianego przez Sienkiewicza w innym miejscu Johanna von Ottenhagena (zob.).
Oficer starosty ka∏uskiego (P, II)
dogoni∏ Kmicica w drodze z ZamoÊcia do Sapiehy z listem od swego pana i rozkazem odebrania Anusi Borzobohatej-Krasieƒskiej. Poniewa˝ Kmicic przejrza∏ zamiary Sobiepana,
a oficer bardzo hardo mu si´ stawia∏, kaza∏
pan Andrzej siec ich bato˝kami (...) Otrzymali wi´c proÊci ˝o∏nierze po sto, a oficer sto
pi´çdziesiàt plag, pomimo próÊb i zakl´ç
Anusi.
Oficer szwedzki
nieƒ; zgin´li równie˝ oberszterlejtnant de Fossis, W∏och, oraz oficer Wrzesowicza. Jak widaç,
Sienkiewicz doÊç konsekwentnie przypisa∏ Andrzejowi Kmicicowi zas∏ugi wojenne Piotra
Czarnieckiego (zob.).
Ogarek
Ko∏o dzia∏, z r´ki samego
Czarnieckiego, pad∏
gubernator Krzepic hrabia
Horn, potomek znakomitego
rodu
(P, I)
„czeladnik” pana Wo∏odyjowskiego, towarzyszy∏ mu w drodze do Oleƒki Billewiczówny,
kiedy jego pan wybra∏ si´ z oÊwiadczynami,
ale „zgubi∏ si´” Sienkiewiczowi w drodze powrotnej, którà ma∏y rycerz odbywa ju˝ wy∏àcznie z Syruciem.
(P, II)
zajà∏ Kmicicowi w Przasnyszu tabunek, „p∏acàc” kwitem wystawionym na komend´ g∏ównà, co da∏o tamtemu pretekst do kontynuowania w´drówki w g∏àb zaj´tego przez
Szwedów kraju.
Oficerowie szwedzcy
(P, II)
dwaj, zabici przez Kmicica — obok de Fossisa
— w czasie pierwszej wycieczki obl´˝onych
do obozu szwedzkiego.
Z opisu Wespazjana Kochowskiego: Ko∏o dzia∏,
z r´ki samego Czarnieckiego, pad∏ gubernator
Krzepic hrabia Horn, potomek znakomitego rodu, wyborny budowniczy wojskowych umoc-
Kto jest kim w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza?
˚o∏nierze szwedzcy i rosyjscy z czasów wojny pó∏nocnej
227
Okielnicki
O
Okielnicki
Olszowski
(P, II)
chorà˝y wieluƒski, jeden z powa˝niejszych
personatów uczestniczàcych w obronie Jasnej Góry.
Nazwisko nieobecne w herbarzach.
Oleksicz
(OiM, II)
uczestnik obrony Zbara˝a w 1648 roku, zginà∏ w czasie potyczki podjazdu pisarza koronnego Sierakowskiego pod Czo∏haƒskim Kamieniem.
Prus II
Wed∏ug êród∏a z epoki: Die 9 Julii (1648). W pi´ci milach od obozu naszego pod Czo∏chaƒskim
Kamieniem, podjazd nasz wsparto, mianowicie
Choràgiew JM. Pana Jarosza Pig∏owieckiego.
Towarzystwa 29 i czeladzi nie ma∏o, jednych pobi∏a, drugich ˝ywcem pobra∏a Orda. Mi´dzy którem Pan Olexicz m∏ody zginà∏. Panów Maƒkowskich dwóch zabito, trzeciego postrzelono.
Olekszycowie, nieznanego herbu — Jerzy
w 1674 roku (z woj. kijowskim) i Marcin w 1697
roku (z woj. ruskim) podpisali elekcje.
Olesza z Kiemnar
(P, III)
m∏ody szlachcic ˝mudzki, uczestnik partii
miecznika rosieƒskiego Tomasza Billewicza,
w czasie bitwy o Wo∏montowicze opiekowa∏ si´
bardzo czule Anusià Borzobohatà-Krasieƒskà.
Niesiecki wymienia szlacht´ tego nazwiska
w MÊcis∏awskiem, ale nie podaje herbu. Mo˝liwe, i˝ w tym przypadku chodzi∏o Sienkiewiczowi nie o nazwisko, a imi´ m∏odego szlachcica.
Olszowski Andrzej
(PW)
ksiàdz podkanclerzy, w czasie interregnum
po abdykacji Jana Kazimierza uczestniczy∏ aktywnie w grze politycznej wokó∏ elekcji i z tej
okazji wizytowa∏ równie˝ pana Zag∏ob´
w dworku Ketlingowym, gdzie wspólnie dogadali si´ do kandydatury Piasta (czyli Micha∏a Korybuta WiÊniowieckiego). Sienkiewicz
dodaje jednak: ale on sam mia∏ prywat´
w sercu; o sobie i pot´dze domów w∏asnych
myÊla∏o tylko zepsute, z ma∏ymi wyjàtkami,
mo˝now∏adztwo. Zag∏oba by∏ wielce kontent
z tej wizyty, jednak nie przyjà∏ ofiarowanego
mu przez dygnitarza sygnecika.
Pochodzi∏ z rodziny majàcej kilka osobnych linii
i mieszkajàcej w ró˝nych ziemiach, ale piecz´tujàcej si´ zgodnie Prusem II. Jego te˝ dom,
z sieradzkiego, doszed∏ do najwi´kszego znaczenia, ju˝ w XVI wieku wchodzàc w magnackie
parantele, a w XVII wieku wynoszàc si´ do godnoÊci senatorskich. Andrzej Olszowski
(† 1677), najwybitniejszy przedstawiciel rodziny, by∏ niewàtpliwie znakomitym politykiem,
a nawet jednym z prawdziwych m´˝ów stanu
swego czasu. Referendarz wielki koronny
(1660), biskup che∏miƒski i pomorski (1661),
podkanclerzy koronny (1666–1676) — w tej roli spotykamy go w „Panu Wo∏odyjowskim” —
wreszcie arcybiskup gnieênieƒski i prymas
(1674), olÊniewa∏ nie tylko tempem kariery, lecz
przede wszystkim talentami dyplomatycznymi
i politycznymi. Wielokrotny pose∏ do obcych
dworów i negocjator traktatów, sprzyja∏ elekcji
trzech kolejnych monarchów: Jana Kazimierza,
Micha∏a Korybuta (którego kandydatur´ popar∏
wraz z kanclerzem litewskim Krzysztofem Pa-
W pi´ci milach od obozu
naszego pod Czo∏chaƒskim
Kamieniem, podjazd nasz
wsparto, mianowicie
Choràgiew JM. Pana Jarosza
Pig∏owieckiego. Towarzystwa
29 i czeladzi nie ma∏o,
jednych pobi∏a, drugich
˝ywcem pobra∏a Orda
Okolica szlachecka Wo∏montowicze
228
W∏adys∏aw Zawistowski
wieku. Pierwotnie pisali si´ „Opaleƒski” — od
dóbr Opalenica w Poznaƒskiem, tytu∏owali si´
te˝ „hrabiami na Bninie i Opalenicy”, choç êród∏a milczà o formalnych nadaniach tytu∏ów.
Ostatnim z tego domu by∏ Wojciech († 1774),
wojewoda sieradzki, starosta boles∏awski. Wydali wielu m´˝ów s∏awnych i w ró˝nych czasach
zas∏u˝onych, spoÊród których wymieniç trzeba:
Piotra († 1551), kasztelana gnieênieƒskiego,
dyplomat´, Andrzeja († 1593), marsza∏ka wielkiego koronnego, Piotra († 1624), wojewod´
poznaƒskiego, ¸ukasza († 1654), marsza∏ka
wielkiego koronnego i wojewod´ rawskiego,
¸ukasza († 1662), marsza∏ka nadwornego koronnego, pisarza. Z tej rodziny w „Trylogii” wyst´pujà:
Andrzej Olszowski
cem, choç by∏ nià wyraênie zaskoczony) i Jana
III, dzi´ki czemu osiàgnà∏ ogromny wp∏yw na
bieg spraw paƒstwowych. Potomkowie jego
czterech braci, mimo ˝e si´gn´li po wysokie
urz´dy, nie odegrali ju˝ nigdy takiego znaczenia
i rola tej rodziny zacz´∏a stopniowo maleç.
Opaliƒscy herbu ¸odzia
Jedna z najbardziej znakomitych rodzin wielkopolskich (wczeÊniej piszàca si´: z Bnina), jednego pnia z Bniƒskimi, liczàca w swych szeregach
dwudziestu senatorów urz´dujàcych niemal
nieprzerwanie od po∏owy XV a˝ do koƒca XVIII
Opaliƒski Krzysztof
O
Opaliƒscy
Opaliƒski
Potomkowie jego czterech
braci, mimo ˝e si´gn´li po
wysokie urz´dy, nie odegrali
ju˝ nigdy takiego znaczenia
i rola tej rodziny zacz´∏a
stopniowo maleç
(P, I)
hrabia na Bninie i Opalenicy († 1655), wojewoda poznaƒski (1637), najwi´kszy w owym
czasie dygnitarz i magnat Wielkopolski, odpowiedzialny za haniebnà kapitulacj´ pod UjÊciem w 1655 roku; zmar∏ nagle (w wieku zaledwie 44 lat) pod koniec tego˝ roku — wiadomoÊç t´ przywióz∏ królowi Janowi Kazimierzowi pod Lwów pan Krzysztoporski z Cz´stochowy, który nazwa∏ wojewod´ takim synem.
Wybitny myÊliciel, polityk (wielokrotny pose∏;
w 1640 roku marsza∏ek Trybuna∏u Koronnego)
i pisarz tamtych czasów, znakomicie wykszta∏-
¸odzia
Krzysztof Opaliƒski na ∏o˝u Êmierci
Kto jest kim w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza?
229
mu dostarczyç wielu bardzo gorzkich rozczarowaƒ, gdy˝ Szwedzi nie wype∏niali wczeÊniej z∏o˝onych zobowiàzaƒ, pustoszàc równie˝ jego
w∏asne dobra, a szlachta wielkopolska (zw∏aszcza Krzysztof ˚egocki — zob.), nie przejmujàc
si´ wizjami politycznymi Opaliƒskiego, nadal
uwa˝a∏a Jana Kazimierza za prawowitego monarch´ i wystàpi∏a zbrojnie przeciw szwedzkim
najeêdêcom. W ostatnich miesiàcach ˝ycia od
Opaliƒskiego odsun´∏a si´ nawet ˝ona, Teresa
Konstancja z Czarnkowskich (z którà zdà˝y∏
sp∏odziç siedmioro dzieci). Przez wspó∏czesnych i tradycj´ (której wierny pozosta∏ Sienkiewicz) oceniany jako zdrajca, jednak
XX-wieczne badania po cz´Êci weryfikujà ten
surowy osàd historii, wskazujàc na niezwykle
z∏o˝one przyczyny kapitulacji pod UjÊciem. Niewàtpliwie by∏ lepszym pisarzem, ni˝ politykiem.
O
Opaliƒski
Uwa˝a∏ wówczas, ˝e rola
Jana Kazimierza jest
skoƒczona i przysz∏oÊç
nale˝y do Karola Gustawa.
Najbli˝sze miesiàce mia∏y
mu dostarczyç wielu bardzo
gorzkich rozczarowaƒ
Krzysztof Opaliƒski
Opaliƒski Piotr
cony i uzdolniony dyplomatycznie, niech´tnie
nastawiony wobec polityki W∏adys∏awa IV i Jana
Kazimierza (choç jeszcze w 1645 pos∏owa∏ do
Pary˝a po Ludwik´ Mari´ Gonzag´, którà poÊlubi∏ per procura w imieniu Jana Kazimierza),
a w konsekwencji pomijany w awansach (liczy∏
na urzàd hetmaƒski), sta∏ si´ z czasem zdecydowanym przeciwnikiem Wazów i doprowadzi∏ do
oddania Szwedom Wielkopolski 25 VII 1655 roku pod UjÊciem. Uwa˝a∏ wówczas, ˝e rola Jana
Kazimierza jest skoƒczona i przysz∏oÊç nale˝y
do Karola Gustawa. Najbli˝sze miesiàce mia∏y
a w∏aÊciwie Jan Piotr († 1665), wojewoda
podlaski (1653), a póêniej kaliski (1667), jeden z dygnitarzy odpowiedzialnych za haniebnà kapitulacj´ pod UjÊciem w 1655 roku.
Szwagier Jakuba Rozdra˝ewskiego (zob.), wojewody inowroc∏awskiego, równie˝ obecnego przy kapitulacji.
(P, I i III)
Przez d∏ugi czas (mimo i˝ szybko pià∏ si´ w hierarchii urz´dów) pozostawa∏ pod wp∏ywem
Krzysztofa Opaliƒskiego, wojewody poznaƒskiego. Z UjÊcia wyprowadzi∏ podjazd pod
Sarkofag Piotra Opaliƒskiego
230
W∏adys∏aw Zawistowski
(1658–1659). Wymieniany jest obok Kuleszy
i ˚egockiego jako jeden z tych „partyzantów”,
którzy uwijali si´ na kszta∏t p∏omieni po kraju.
Oranii ksià˝´
(P, I)
O
Oranii ksià˝´
Orlik
Podczas wojen w Holandii na czele jego regimentów sta∏ ks. Bogus∏aw Radziwi∏∏; ksià˝´
próbowa∏ go równie˝ wyswataç.
W trakcie niderlandzkich podró˝y Bogus∏awa
namiestnikiem Zjednoczonych Prowincji by∏
Fryderyk Henryk Oraƒski, panujàcy w latach
1625–1647. Fryderyk Henryk by∏ wybitnym dowódcà, walczàcym z powodzeniem przeciwko
Hiszpanom.
Orlik herbu Nowina
Sarkofag Zofii z Kostków Opaliƒskiej
Wa∏cz, a potem — choç nie protestowa∏ przeciw kapitulacji — to jednak jej nie podpisa∏. Ju˝
w sierpniu 1655 roku (po wyprawieniu ˝ony na
Âlàsk) zaczà∏ wyst´powaç przeciw najeêdêcom.
Od wiosny 1656 roku aktywnie walczy ze Szwedami, ∏àczàc si´ z Czarnieckim i Lubomirskim,
a jesienià tego˝ roku pustoszy Nowà Marchi´.
Walczy i w nast´pnych latach, m.in. bioràc
udzia∏ w duƒskiej wyprawie Czarnieckiego
(PW)
z czaszkà z∏otem lutowanà, bo mu jà szwedzki granat czasu swego nad∏upa∏; jeden z kompanów Wo∏odyjowskiego, witajàcy „brata Micha∏a” po jego powrocie z zakonu kamedu∏ów do Ketlingowego dworku.
Portret trumienny
Jana Karola
Opaliƒskiego
Orlikowie (a z czasem Orliccy) herbu Nowina
to rodzina dziedziczàca na ¸aziskach w ziemi
sandomierskiej, czasem mylona z innà — pochodzenia czeskiego, a osiad∏à w ¸aziskach na
Âlàsku. Pozostawali w s∏u˝bie Zygmunta I (m.in.
Stanis∏aw, † 1559, pisarz polny koronny i ˝up-
Nowina
J. Kossak, Pod Chocimiem
Kto jest kim w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza?
231
O
Ormianie
Osiƒski
Jego syn Filip, wychowany
przez matk´ w Kijowie
i b´dàcy w bliskich
stosunkach z hetmanem
kozackim Janem Mazepà,
sam w 1710 roku zosta∏
hetmanem kozackim. Pisa∏
po polsku udane wiersze
oraz pami´tniki
nik ruski). W XVII wieku odznaczy∏ si´ Stefan
(b´dàcy zapewne odleg∏ym pierwowzorem powieÊciowego bohatera), osiad∏y w oszmiaƒskiem, chwalony za m´stwo przez konstytucje
sejmowe w 1662 roku, poleg∏y pod Chocimiem
(1673). Jego syn Filip († 1742), wychowany
przez matk´ w Kijowie i b´dàcy w bliskich stosunkach z hetmanem kozackim Janem Mazepà,
sam w 1710 roku zosta∏ hetmanem kozackim.
Pisa∏ po polsku udane wiersze oraz pami´tniki
i niewàtpliwie pozostawa∏ w kr´gu oddzia∏ywania naszej kultury, choç w swych poczynaniach
politycznych kierowa∏ si´ interesem ukraiƒskim. Natomiast jego syn Grzegorz Piotr
(† 1759) by∏ emigracyjnym politykiem kozackim i genera∏em francuskim. Mówi∏ wprawdzie
doskonale po polsku i podkreÊla∏ pochodzenie
z polskiej szlachty, ale uwa˝a∏ si´ za cz∏onka „nacji kozackiej”.
Ormianie
(P, II)
wyst´pujà marginalnie w∏aÊciwie w ca∏ej „Trylogii”, ale zacytujemy tylko fragment opisu zaj´tej przez Szwedów Warszawy: Nazlatywa∏o
si´ te˝ mnóstwo Ormian o ciemnych twarzach i czarnych w∏osach, przykrytych kolorowymi jarmu∏kami; ci ∏up skupywaç przybyli.
I w∏aÊnie jako kupcy czy handlarze — choç
niekoniecznie w kontekÊcie negatywnym —
zazwyczaj wyst´pujà.
Orpiszewski
(OiM, I)
towarzysz spod choràgwi ks. Jeremiego WiÊniowieckiego.
Junosza
Rodzina herbu Junosza pochodzàca z Kujaw.
Orpiszewski
(P, I)
w Orszaƒskiem, napadni´ty przez Kokosiƒskiego — komilitona Kmicica, który porwa∏
mu dziewk´ i dom spali∏, a ludzi wycià∏.
Osiƒski Samuel
(OiM, I)
oboêny litewski, pu∏kownik, dowódca gwardii królewskiej pod komendà ks. Dominika
Zas∏awskiego. Stojàc pod Konstantynowem,
nie chcia∏ si´ po∏àczyç z ks. WiÊniowieckim
i uczyni∏ to dopiero w sytuacji przymusowej,
zagro˝ony przez pu∏ki Krzywonosa. By∏ to
(...) s∏ynny ˝o∏nierz i choç m∏ody jeszcze, bo
nie wi´cej czterdziestu lat liczy∏, pe∏en ju˝
wojennej praktyki, której w armiach cudzoziemskich naby∏. Ka˝de ˝o∏nierskie oko spoczywa∏o te˝ na nim ch´tnie. Wysoki, prosty
jak trzcina, z podczesanym do góry ˝ó∏tym
wàsem i szwedzkà brodà, strojem i postawà
przypomina∏ zupe∏nie pu∏kowników z trzydziestoletniej wojny.
Samuel Osiƒski († 1649) pochodzi∏ z kalwiƒskiej rodziny herbu Radwan, która w XVI wieku
przenios∏a si´ z ziemi mielnickiej na Litw´.
Uchodzi∏ za jednego z dzielniejszych wojowników swego czasu (Uruski), by∏ pu∏kownikiem
gwardii królewskiej W∏adys∏awa IV (1641),
oboênym litewskim (1645), starostà przewskim.
W 1648 roku zosta∏ wys∏any ze swà gwardià na
pomoc hetmanom, ale nie zdà˝y∏ pod Korsuƒ
i po∏àczy∏ swe si∏y z oddzia∏ami nadwornymi ks.
Dominika Zas∏awskiego-Ostrogskiego, stajàc na
czele tego wojska (jego zast´pcà by∏ Korycki —
zob.). Wobec zagro˝enia Starego Konstantynowa przez Kozaków Krzywonosa ∏àczy si´ z ks.
Kamieniec Podolski, domy Ormian
232
W∏adys∏aw Zawistowski
Jeremim WiÊniowieckim i wyró˝nia w stoczonej
wkrótce bitwie (wydarzenia te opisuje szczegó∏owo Sienkiewicz). W czasie nocnej paniki, która wybuch∏a po pierwszym dniu bitwy pi∏awieckiej, Osiƒski zachowa∏ si´ niezwykle m´˝nie,
gdy˝ po ucieczce cz´Êci wojsk pozosta∏ w obozie na czele 8-tysi´cznego zgrupowania piechoty i wycofa∏ si´ jako ostatni. Po sejmie elekcyjnym — okryty s∏awà — przystàpi∏ do formowania nowych oddzia∏ów piechoty, jednak niespodziewana Êmierç na poczàtku 1649 roku nie pozwoli∏a mu tego dzie∏a dokoƒczyç.
By∏y i inne rodziny tego nazwiska herbów: Cholewa, Junosza, Na∏´cz, Pomian i Wà˝ (senatorska).
Oskierko Samuel
(P, I)
pu∏kownik komputu litewskiego pod komendà ks. Janusza Radziwi∏∏a (zob.), na uczcie
w Kiejdanach, po og∏oszeniu przyj´cia
szwedzkiego protektoratu, cisnà∏ ksi´ciu pod
nogi (jako szósty) pu∏kownikowskà bu∏aw´.
Wys∏any (z rozkazem rozstrzelania na miejscu) do Bir˝ wraz z innym pu∏kownikami,
uwolniony zosta∏ w drodze przez pana Zag∏ob´ i odby∏ ca∏à kampani´ z choràgwià laudaƒskà pana Wo∏odyjowskiego, wymykajàc si´
Radziwi∏∏owi i ∏àczàc z innymi skonfederowanymi pu∏kami pod Bia∏ymstokiem. Pod komendà Paw∏a Sapiehy (zob.), wojewody witebskiego, walczy∏ w 1655 roku przeciw Radziwi∏∏owi na Podlasiu i bra∏ udzia∏ w obleganiu zamku w Tykocinie. Jemu to powierzy∏
Sapieha prowadzenie dalszych prac obl´˝niczych, gdy 25 grudnia wyjecha∏ do Tyszowiec,
by roborowaç konfederacj´. Nast´pnie
uczestniczy∏ Oskierko w kampanii 1656 roku
i obl´˝eniu Warszawy.
Nasz bohater (pisany te˝ Oskierka), imieniem
Samuel († 1675), pochodzi∏ z bia∏oruskiej rodziny herbu Murdelio odmienny, która w XVIII
wieku si´gn´∏a nawet po kilka godnoÊci senatorskich. By∏ s´dzià ziemskim mozyrskim
(1653) i pu∏kownikiem wojsk litewskich (1654);
w latach „potopu” zawsze wierny Janowi Kazimierzowi, od m∏odoÊci by∏ w s∏u˝bie przeciw
Kozakom, Tatarom i Szwedom. Zas∏u˝y∏ si´
szczególnie pod Bia∏à Cerkwià (1651), a w 1654
roku, podczas wojny polsko-rosyjskiej, zgromadzi∏ pod swoimi rozkazami znaczne si∏y (si´gajàce 4 tysi´cy ludzi), z∏o˝one w znacznej cz´Êci
z ochotników (równie˝ ch∏opskich) i pospolitego ruszenia. Sukcesy w walce z najeêdêcami powodujà, ˝e hetman Janusz Radziwi∏∏ mianuje go
pu∏kownikiem i oddaje pod komend´ kilka
Kto jest kim w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza?
komputowych choràgwi zaci´˝nych, co budzi
niezadowolenie ˝o∏nierzy. W latach „potopu”,
wymówiwszy pos∏uszeƒstwo Radziwi∏∏owi, dzia∏a pod rozkazami Paw∏a Sapiehy, a tak˝e samodzielnie, wyzwalajàc Mir i NieÊwie˝ oraz oblegajàc Tykocin. W 1658 roku odebra∏ Szwedom Nowe Miasto w Prusach, a w latach nast´pnych
walczy∏ z Chowaƒskim (m.in. pod komendà
Stefana Czarnieckiego i Samuela Kmicica), jak
równie˝ os∏ania∏ od po∏udnia Wielkie Ksi´stwo
Litewskie przed najazdami Kozaków zadnieprzaƒskich. Nietrudno zauwa˝yç, ˝e poczàtki
kariery wojskowej Oskierki („podchodzenie”
Chowaƒskiego) przypominajà ˝ywo poczynania
powieÊciowego Andrzeja Kmicica. Nie by∏ natomiast Oskierko uczestnikiem konfederacji
wierzbo∏owskiej (dzia∏a∏ przeciw Radziwi∏∏om,
ale samodzielnie), co przypisuje mu Sienkiewicz.
Z tej samej rodziny pochodzili: Antoni
(† 1734), pisarz wielki litewski, kasztelan nowogródzki, pose∏ sejmowy, Gerwazy Ludwik
(† 1771), czeÊnik litewski (1748), referendarz litewski (1764), pose∏ na sejmy, stronnik „Familii”, Jan Miko∏aj († 1796), stra˝nik polny litewski (1782), pose∏ sejmowy, stronnik Stanis∏awa
Augusta, uczestnik spisku patriotycznego na Litwie w 1794 roku, zes∏any na Syberi´, Marcin
Teodor († po 1796) kasztelan oszmiaƒski,
stronnik „Familii”.
Osman
(PW)
„cesarz” ottomaƒski, wspominany przez pana
Zag∏ob´. W roku 1621 zrezygnowa∏ z oblegania twierdzy kamienieckiej, którà mia∏ obwarowaç sam Bóg. To niech˝e jà Pan Bóg zdobywa, bo ja nie g∏upi — mia∏ (wedle Zag∏oby)
powiedzieç Osman, ust´pujàc spod twierdzy.
Rozmowa na ten temat sta∏a si´ dla pana Zag∏oby okazjà do pochwalenia si´ udzia∏em
w bitwie chocimskiej w 1621 roku i skonfudowania tym pana Muszalskiego.
Zag∏oba nawiàzuje tutaj do zakoƒczonej kl´skà
tureckiej kampanii hetmana ˚ó∏kiewskiego
(Cecora, 1620) oraz udanej obrony obozu chocimskiego przez Jana Karola Chodkiewicza
(1621). Nie zdobyta przez Turków twierdza kamieniecka stanowi∏a oparcie aprowizacyjne dla
si∏ polskich okopanych pod Chocimiem. Podpisano wówczas traktat pokojowy (tzw. chocimski, 9 X 1621).
Osman II by∏ su∏tanem tureckim w latach
1618–1622, na tronie zasiad∏ w wieku 13 lat. Dowodzi∏ armià tureckà oblegajàcà wojska polskie. Zosta∏ obalony przez janczarów w dniu 8
O
Oskierko
Osman
Murdelio
podczas wojny
polsko-rosyjskiej, zgromadzi∏
pod swoimi rozkazami
znaczne si∏y (si´gajàce
4 tysi´cy ludzi), z∏o˝one
w znacznej cz´Êci z
ochotników (równie˝
ch∏opskich) i pospolitego
ruszenia
Jan Karol
Chodkiewicz
233
pór w Ujeêdzie, Franciszek Maksymilian
(† 1756), podskarbi wielki koronny, zwolennik
Stanis∏awa Leszczyƒskiego, ksià˝´ i par Francji,
Józef Kanty († 1780), wojewoda wo∏yƒski, dzia∏acz patriotyczny, przeciwnik Familii, Józef Salezy († 1790), wojewoda podlaski, organizator
konfederacji radomskiej, Józef Kajetan
(† 1834), kasztelan podlaski, zwolennik Konstytucji 3 Maja, kolekcjoner.
O
Ossoliƒscy
Ossoliƒski
Ossoliƒski Jerzy
Szczególnie zapisa∏
si´ w pami´ci (okaza∏oÊcià
orszaku) jego wjazd
do Rzymu w 1633 roku,
uwieczniony w znanym
szkicu przez Stefana della
Bella. To poselstwo
kosztowa∏o Ossoliƒskiego
200 tysi´cy z∏p.
Su∏tan Osman II
red˝eba 1031 roku (19 V 1622), uwi´ziony
w twierdzy Jedi Kule i uduszony. Na tronie zastàpi∏a go (krótko) chora psychicznie kreatura
janczarów w osobie Mustafy I Deli (Pomyleƒca).
Ossoliƒscy herbu Topór
Topór
234
Wybitna rodzina ma∏opolska (jednego domu
z T´czyƒskimi), nale˝àca do najbardziej znaczàcych i zas∏u˝onych w historii Polski, bogata
w senatorów (XIV–XIX w.) i m´˝ów stanu,obdarzana przez obce dwory tytu∏ami ksià˝´cymi
(1633 — papie˝ Urban VIII, 1736 — król Ludwik XIV) i hrabiowskimi (1785 — Austria, 1805
— Prusy, 1848 — Rosja). Wszystkie linie Ossoliƒskich wygas∏y w po∏owie XIX wieku. Jeden
z ostatnich przedstawicieli rodziny — hr. Józef
Maksymilian († 1826) ufundowa∏ bibliotek´ nazwanà na czeÊç ca∏ej rodziny Zak∏adem Narodowym im. Ossoliƒskich (Ossolineum), b´dàcà do
dziÊ jednym z fundamentów narodowej kultury.
WczeÊniej do wybitnych postaci nale˝eli : Hieronim († 1575/1576), kasztelan sandomierski,
jeden z przywódców ruchu egzekucyjnego,
dzia∏acz reformacyjny, Jan Zbigniew († 1623),
wojewoda sandomierski, sekretarz Stefana Batorego, stronnik Zygmunta III, Krzysztof
(† 1645), wojewoda sandomierski, zwolennik
kontrreformacji, budowniczy zamku Krzy˝to-
(OiM, II)
Opis tej postaci pióra samego Sienkiewicza
nie wymaga ˝adnych komentarzy bàdê dodatków: Oblicze jego mia∏o w sobie mniej majestatu, ale prawie wi´cej jeszcze urz´dowej
godnoÊci ni˝ królewskie. By∏a to poorana troskami i myÊlà, ch∏odna i rozumna twarz m´˝a
stanu, której surowoÊç nie psu∏a nadzwyczajnej pi´knoÊci. Oczy mia∏ b∏´kitne, przenikliwe, cer´ mimo wieku delikatnà; polski wspania∏y strój, szwedzka strzy˝ona broda i wysoki chochó∏ nad czo∏em dodawa∏y jeszcze jego
regularnym, jakby z kamienia wykutym rysom
senatorskiej powagi. By∏ to Jerzy Ossoliƒski,
kanclerz koronny i ksià˝´ Rzymskiego Paƒstwa, mówca i dyplomata podziwiany przez
dwory europejskie, s∏awny przeciwnik Jeremiego WiÊniowieckiego.
Losy kanclerza Jerzego Ossoliƒskiego
(† 1650) to przyk∏ad jednej z najÊwietniejszych
karier pierwszej po∏owy XVII wieku. By∏ synem
Zbigniewa († 1623), wojewody sandomierskiego (pierwszego zresztà w rodzinie). Sam by∏
podskarbim nadwornym koronnym (1632), wojewodà sandomierskim (1636), podkanclerzym
(1638), wreszcie kanclerzem od 1643 roku.
Ruiny zamku Ossoliƒskich Krzy˝topór w Ujeêdzie
W∏adys∏aw Zawistowski
Znakomity dyplomata, wielokrotnie wype∏nia∏
poselstwa W∏adys∏awa IV do dworów europejskich. Szczególnie zapisa∏ si´ w pami´ci (okaza∏oÊcià orszaku) jego wjazd do Rzymu w 1633 roku, uwieczniony w znanym szkicu przez Stefana
della Bella. To poselstwo kosztowa∏o Ossoliƒskiego 200 tysi´cy z∏p. (które zresztà po˝yczy∏),
ale skoƒczy∏o si´ sukcesem, równie˝ osobistym, gdy˝ od papie˝a Urbana VIII otrzyma∏
dziedziczny tytu∏ ksià˝´cy, a w rok póêniej taki˝
tytu∏ osobisty Âwi´tego Cesarstwa od cesarza
Ferdynanda II. By∏ równie˝ wybitnym mówcà
i pos∏em sejmowym, a nawet trybunem szlacheckim (marsza∏ek sejmu 1631). Od momentu
nominacji na podkanclerzego, a zw∏aszcza
kanclerza, staje si´ najbli˝szym wspó∏pracownikiem W∏adys∏awa IV, a po jego Êmierci forsuje
wybór Jana Kazimierza, przez wiele lat faktycznie dzier˝àc ster nawy paƒstwowej. Mia∏ te˝
ogromny udzia∏ w wydarzeniach lat 1647–1649,
poczàtkowo jako zwolennik wojny z Tatarami
(prowadzi∏ nawet rozmowy na Ukrainie ze starszyznà kozackà), potem jej przeciwnik. W obliczu buntu Chmielnickiego, pora˝ki wojsk koronnych i niewoli hetmanów, a wkrótce potem
Êmierci W∏adys∏awa IV, Ossoliƒski — mimo poczàtkowego szoku (dosta∏ nawet ataku parali˝u) — energicznie przyst´puje do porzàdkowania spraw paƒstwowych. Doprowadza do mianowania regimentarzy, choç równoczeÊnie wojewodzie Adamowi Kisielowi powierza misj´
rozmów pokojowych z Kozakami. Zwolennik
opcji ugodowej, sprzeciwia si´ zwo∏aniu pospolitego ruszenia, a tak˝e Êciganiu sprawców bun-
B. Strobel, Jerzy Ossoliƒski
Kto jest kim w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza?
O
Ossoliƒski
Jerzy Ossoliƒski
tu (Autores tej rebelii szukaç nie potrzeba, myÊmy sami winni, ˝eÊmy proportionata nie obmyÊleli praesidia). W 1649 roku mianowany naczelnym wodzem wojsk królewskich idàcych na
odsiecz Zbara˝owi, da∏ si´ zaskoczyç si∏om kozacko-tatarskim pod Zborowem i tylko jego niezwyk∏ej sztuce dyplomacji zawdzi´czaç nale˝y,
i˝ Rzeczpospolita nie ponios∏a wówczas ostatecznej kl´ski. Uda∏o mu si´ bowiem zawrzeç
osobny traktat pokojowy z chanem, niekorzystny, ale oddalajàcy rozstrzygni´cie si∏owe. Usi∏owa∏ potem przedstawiç ugod´ zborowskà jako
sukces polityki króla, lecz spotka∏ si´ z falà surowej krytyki, tracàc zaufanie Jana Kazimierza,
który mia∏ si´ o nim wyraziç: praetendit mnà
rzàdziç, czego nie doka˝e. Po raz pierwszy wówczas (na sejmie 1649 roku) król wzià∏ stron´ ks.
Jeremiego WiÊniowieckiego w jego sporze
z kanclerzem. By∏ to poczàtek koƒca kariery
Ossoliƒskiego, który — odsuni´ty od w∏adzy —
mocno podupad∏ na zdrowiu. Krzysztof Opaliƒski pisa∏ o nim wiosnà 1650 roku: kanclerz haniebnie defecit, pije we dnie i w nocy, a puchlina w nogach. Daj mu Bo˝e po˝yç wed∏ug woli
swej Êwi´tej. Kanclerz planowa∏ jeszcze wówczas pielgrzymk´ do Jasnej Góry i Rzymu, ale
nieoczekiwany atak apopleksji po∏o˝y∏ kres tym
planom. By∏ jednym z najwybitniejszych m´˝ów
stanu w dziejach Rzeczypospolitej. Choç
w 1636 roku, otrzymawszy woj. sandomierskie,
pisa∏ do króla: Jestem ja prosta glina w r´kach
WKMci i Dobrodzieja mego, racz sam formare
naczynie, jakie si´ podoba do us∏ugi swej i panowania swego, to jednak potrafi∏ prowadziç
polityk´ w pe∏ni samodzielnà, mimo ˝e zgodnà
z racjà stanu paƒstwa i pozbawionà owego ele-
kanclerz haniebnie defecit,
pije we dnie i w nocy,
a puchlina w nogach.
Daj mu Bo˝e po˝yç wed∏ug
woli swej Êwi´tej
Jestem ja prosta glina
w r´kach WKMci
i Dobrodzieja mego, racz
sam formare naczynie, jakie
si´ podoba do us∏ugi swej
i panowania swego
235
O
Ostap
Ostroróg
mentu interesu prywatnego, który zdominowa∏
dzia∏alnoÊç publicznà Radziwi∏∏ów bir˝aƒskich
czy Paw∏a Sapiehy, nie mówiàc ju˝ o Hieronimie
Radziejowskim i Jerzym Lubomirskim. Gorliwy
katolik i wychowanek jezuitów, cz´sto wyst´powa∏ przeciw innowiercom (choç jeszcze jego ojciec urodzi∏ si´ jako kalwin). By∏ te˝ znakomitym
gospodarzem — zaczynajàc ze skromnym majàtkiem, doszed∏ do sporej fortuny, na dodatek (co
by∏o wówczas rzadkoÊcià) nie zad∏u˝onej.
Ostap
(OiM, I)
pu∏kownik kozacki, wycià∏ Nesterwar (Tulczyn).
W poczàtkowej fazie powstania kozackiego
Ostap dowodzi∏ (wraz z pu∏kownikiem Hand˝à) korpusem skierowanym przez Bohdana
Chmielnickiego na Podole w celu wyparcia si∏
polskich. Zob. Czetwertyƒski..
Ostranic (Ostrzanic)
(OiM, I)
przywódca jednej z rebelii kozackich jeszcze
przed wystàpieniem Bohdana Chmielnickiego.
Ataman kozacki
Wkrótce wÊród ludzi
Ostranina — pragnàcych
powrotu — wybucha bunt
zakoƒczony zabójstwem
dowódcy i ucieczkà
(po starciu z Rosjanami)
w granice Rzeczypospolitej.
WÊród tych uchodêców
znajdowa∏ si´ syn Ostranina
236
Jacko (Stefan?) Ostranin (Ostrzanin, Ostranica) († 1641), hetman kozacki, pochodzi∏ z rodziny bojarskiej. W 1630 roku wzià∏ udzia∏ w powstaniu Tarasa Fedorowicza, ale w 1633 roku
nale˝a∏ do polsko-kozackiej grupy Aleksandra
Piaseczyƒskiego na froncie polsko-moskiewskim. W wyniku buntu cz´Êci Kozaków zostaje
obrany starszym w miejsce Dorofieja Doroszeƒki. W rok póêniej wspó∏dzia∏a z ks. Jeremim WiÊniowieckim i ¸ukaszem ˚ó∏kiewskim przy obl´˝eniu rosyjskiego Siewska. Wraz z Karpem
Skidanem, Hunià i Putywlcem jest jednym
z przywódców powstania kozackiego Pawluka
z 1638 roku przeciwko warunkom tzw. kapitulacji borowickiej, a w rok póêniej zostaje hetmanem. Ze zmiennym szcz´Êciem walczy z wojskami Stanis∏awa Potockiego i Jeremiego WiÊniowieckiego, wreszcie — kilkakrotnie pobity —
chroni si´ w czerwcu 1638 roku (wraz z 1000
zwolenników i ich rodzinami) w granicach Rosji, gdzie buntownicy otrzymujà prawo osiedlenia i formujà w∏asny pu∏k. Wkrótce wÊród ludzi
Ostranina — pragnàcych powrotu — wybucha
bunt zakoƒczony zabójstwem dowódcy
i ucieczkà (po starciu z Rosjanami) w granice
Rzeczypospolitej. WÊród tych uchodêców znajdowa∏ si´ syn Ostranina; otrzymali oni od hetmana wielkiego koronnego Stanis∏awa Koniecpolskiego zgod´ na osiedlenie si´ w okolicach
Po∏tawy.
Ostrogscy herbu w∏asnego
Ród ksià˝´cy pochodzàcy z linii ksià˝àt piƒskoturowskich; nazwisko wzi´li od miejscowoÊci
Ostróg na Wo∏yniu. Odgrywali spore znaczenie
w XVI wieku. (kilku senatorów), ale wymarli na
poczàtku XVII stulecia.
Zob. Radziwi∏∏owie, Zas∏awski-Ostrogski Dominik.
Ostroróg Miko∏aj
(OiM, I)
jeden z regimentarzy ustanowionych po kl´sce korsuƒskiej, zdaniem ks. WiÊniowieckiego: by∏by dobry, gdyby wymowà a ∏acinà mo˝na t´ wojn´ za˝egnaç. W ca∏kiem podobnym
duchu wypowiada∏ si´ sam Chmielnicki, który nazwa∏ Ostroroga — z powodu uczonoÊci
— ∏acinà (a wszystkich trzech regimentarzy:
perzynà, ∏acinà i dziecinà).
Pochodzi∏ z jednej z najstarszych wielkopolskich rodzin senatorskich (wspólnego pochodzenia z wygas∏ymi wczeÊniej Szamotulskimi)
herbu Na∏´cz, która wyda∏a w ciàgu trzech stuleci wielu wybitnych dowódców i polityków,
a tak˝e dwukrotnie (1518, 1783) otrzymywa∏a
tytu∏y hrabiowskie (wygas∏e). Szczególnà rol´
Armaty wojska zaporoskiego
odgrywali: S´dziwój († 1441), wojewoda poznaƒski, starosta generalny wielkopolski, doradca W∏adys∏awa Jagie∏∏y, Jan († 1501), wojewoda poznaƒski, pisarz polityczny, Jakub
(† 1568), starosta generalny wielkopolski, przywódca ruchu egzekucyjnego, Jan († 1622), wojewoda poznaƒski, pisarz. Stopniowo jednak
znaczenie tej rodziny mala∏o i Miko∏aj by∏ bodaj
ostatnim jej wybitnym przedstawicielem (choç
si´gali po senatorstwa i póêniej). Miko∏aj
W∏adys∏aw Zawistowski
Ostroróg († 1651), regimentarz z 1648 roku, zaczyna∏ karier´ w 1633 roku jako marsza∏ek sejmu koronacyjnego (pos∏owa∏ zresztà wielokrotnie i s∏ynà∏ jako orator), w tym˝e roku mianowany podstolim koronnym, potem kolejno stolnikiem, krajczym, wreszcie podczaszym koronnym (1638). Dzier˝y∏ równie˝ kilka starostw, ale
nigdy nie przyjà∏ godnoÊci senatorskiej, co —
byç mo˝e — wiàza∏o si´ z jego przywiàzaniem
do idei równoÊci szlacheckiej (zaciekle zwalcza∏
zagraniczne tytu∏y!). Niesiecki pisa∏ wr´cz: tak
si´ kocha∏ w poselskiej izbie, ˝e ˝adnego senatorskiego krzes∏a... przyjàç nie chcia∏. Swej popularnoÊci zawdzi´cza∏ równie˝ nominacj´ na
jednego z regimentarzy. Choç stara∏ si´ jak
móg∏, jego brak talentów przywódczych szybko
da∏ znaç o sobie, skutkujàc haniebnà kl´skà pi∏awieckà, za którà po cz´Êci by∏ odpowiedzialny.
Po ucieczce próbowa∏ we Lwowie odtworzyç
wojsko, ale ˝o∏nierze nie chcieli mu si´ podporzàdkowaç. Ostatecznie, w czasie narady 28 IX
1648 roku z∏o˝y∏ regimentarstwo w r´ce Jeremiego WiÊniowieckiego, ten jednak sk∏oni∏ go,
by pozosta∏ drugim regimentarzem. Obaj
wkrótce opuÊcili Lwów. Choç cz´Êç szlachty domaga∏a si´ na sejmach w latach 1648–1649 sàdu
nad Ostrorogiem, Jan Kazimierz mianowa∏ go
ponownie (w lutym 1649) regimentarzem. Mimo kilku sukcesów odniesionych w marcu,
Ostroróg wkrótce zrzek∏ si´ tej godnoÊci. By∏
jednak w obl´˝onym Zbara˝u, gdzie dowodzi∏
jednà z pi´ciu dywizji i zosta∏ ranny. Pomimo
b∏´dów pope∏nionych w 1648 roku, umierajàc
pozostawi∏ po sobie ˝yczliwà pami´ç wspó∏czesnych.
Ostro˝ka Stach
(P, I)
b∏azen wojewody poznaƒskiego Krzysztofa
Opaliƒskiego w obozie pod UjÊciem w 1655
roku; on to w momencie og∏aszania kapitulacji i przyj´cia protekcji Karola Gustawa napisa∏ w´glem na Êcianie domu radnego, za plecami wojewody Krzysztofa Opaliƒskiego: Mane-Tekel-Fares.
Herbarze nie notujà takiego nazwiska, rzeczywiÊcie brzmiàcego nieco plebejsko. Móg∏ byç to
Êwiadomy zabieg ze strony Sienkiewicza, przeciwstawiajàcego b∏azna Ostro˝k´ plejadzie
tchórzliwych magnatów i szlachty. Kazimierz Jarochowski w pracy „Wielkopolska w czasie
pierwszej wojny szwedzkiej” (1864) okreÊli∏ biesiad´, na jakiej spotkali si´ Szwedzi i dygnitarze
polscy przyjmujàcy warunki kapitulacji mianem
„uczty Baltazara”. Sienkiewicz „uzupe∏nia” ten
opis, karzàc b∏aznowi wypisaç skierowane do
Kto jest kim w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza?
O
Ostro˝ka
Oxenstierna
tak si´ kocha∏ w poselskiej
izbie, ˝e ˝adnego
senatorskiego krzes∏a...
przyjàç nie chcia∏
Miko∏aj Ostroróg
pijanych biblijne Baltazarowe proroctwo —
„policzono, zwa˝ono, rozdzielono” (Daniel, 5,
1–31).
Ottenhagen
(P, III)
oficer w s∏u˝bie ks. Bogus∏awa Radziwi∏∏a,
pogrà˝on przez Anusi´ Borzobohatà-Krasieƒskà natychmiast po jej przybyciu do Taurogów.
Johann von Ottenhagen, „oberst” czyli pu∏kownik, podpisa∏ si´ pod aktem ugody kiejdaƒskiej w 1655 roku. Byç mo˝e nale˝y go uto˝samiaç z Janem Ottenhauzenem († po 1652),
obersztlejtnantem w s∏u˝bie ks. Janusza Radziwi∏∏a (skàdinàd rzeczywiÊcie o˝enionym z polskà szlachciankà — Mariannà z Domas∏awskich).
Oxenstierna Axel
Na∏´cz
(P, III)
kanclerz szwedzki, statysta na ca∏y Êwiat s∏awny, dla uczciwoÊci swej nawet przez nieprzyjació∏ szanowany. Nazywano go Minerwà kró-
237
Axela, kanclerz szwedzki w okresie najazdu na
Polsk´ i gubernator generalny Pomorza. Jeden
z pomys∏odawców przeprowadzenia rozbioru
ziem Rzeczypospolitej pomi´dzy Szwecj´, paƒstwo prusko-brandenburskie i Siedmiogród;
Bengt Gabrielsson Oxenstierna († 1702), gubernator che∏miƒski, potem gubernator Warszawy; po zdobyciu stolicy wzi´ty do niewoli
polskiej, jednak z powodu ob∏o˝nej choroby
nie by∏ wi´ziony w ZamoÊciu. Gustaw Oxenstierna, krewny s∏ynnego kanclerza, genera∏ artylerii, dowódca brygady helsingerskiej w armii
gen. Wittenberga atakujàcej UjÊcie w 1655 roku.
O
Owsiany kniaê
Oziewicz
Owsiany kniaê
Jan Oxenstierna
lewskà, gdy˝ jego to radom zawdzi´cza∏ Karol
wszystkie swe przy uk∏adach zwyci´stwa.
W 1656 roku znajdowa∏ si´ w obl´˝onej Warszawie, a po jej zdobyciu dosta∏ si´ do niewoli polskiej.
Ostoja
238
Axel Gustavsson hrabia Oxenstierna († 1654)
w 1612 roku mianowany zosta∏ przez Gustawa
II Adolfa kanclerzem. Po Êmierci króla pod
Lützen sprawowa∏ w∏adz´ regenta w imieniu
królowej Krystyny (1632–1636). Kierownik polityki zagranicznej paƒstwa (autor korzystnych
uk∏adów pokojowych z Danià 1613, Rosjà 1617,
Polskà 1629) oraz wspó∏twórca szeregu reform
wewn´trznych. Faktyczny twórca europejskiej
pot´gi Szwecji w dobie wojny trzydziestoletniej
(1618–1648).
Oxenstierna — szwedzka rodzina magnacka
z Smalandii, od 1645 roku obdarzona tytu∏em
hrabiowskim. Jej najwybitniejsi przedstawiciele
w czasach „potopu” to: Eryk Oxenstierna, syn
(PW)
jeden z harcowników pierwszego dnia obl´˝enia Kamieƒca Podolskiego w 1672 roku.
Istnia∏y trzy rodziny tego nazwiska herbów
Ostoja, Rawicz i Rola, jednak ˝adna z nich nie
mia∏a tytu∏u kniaziowskiego, nie sà nawet wymieniani przez Józefa Wolffa („Kniaziowie litewsko-ruscy”) wÊród „pseudo-kniaziów”. U˝ycie
tego tytu∏u przez Sienkiewicza mog∏o byç
echem jakiejÊ obecnej w êród∏ach czy tradycji
uzurpacji, nieobcej szlachcie ju˝ w XVII wieku,
a ziemiaƒstwu nawet w XX wieku.
Owsiwuj
(OiM, II)
stary esau∏ semenów Bohuna.
Oziewicz
(PW)
jeden z harcowników pierwszego dnia obl´˝enia Kamieƒca Podolskiego w 1672 roku.
Rodzina litewska herbu Lubicz.
W∏adys∏aw Zawistowski