Badanie używania substancji psychoaktywnych oraz postaw

760
Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 760-765
Badanie używania substancji psychoaktywnych oraz
postaw prozdrowotnych wśród studentów uczelni z Suwałk,
Białegostoku i Grodna
The study of psychoactive substance use and health-related attitudes among students
from Suwalki, Bialystok and Grodno
Jarosław Kuczyński 1/, Ewa Kleszczewska 1/, Tadeusz Popławski 2/, Katarzyna Łogwiniuk 2/,
Aleksander Szpakow 3/, Andrzej Szpakow 3/
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach
Politechnika Białostocka
3/
Uniwersytet im Janki Kupały w Grodnie
1/
2/
Wstęp. Wyniki ostatnich polskich i białoruskich badań wskazują z jednej
strony na wzrost lub stabilizację, z drugiej strony nawet na spadek używania
narkotyków wśród młodzieży. Jednak nadal znaczna część młodych ludzi
(ponad 16%) deklaruje kontakt z tymi substancjami psychoaktywnymi.
Introduction. The results of recent Polish and Belarusian studies suggest
on one hand an increase or stabilization of drug use among young people
and on the other hand a decrease. Still, a significant number of young
people (over 16%) declares use of these psychoactive substances.
Cel. Celem głównym obecnie prowadzonych badań jest analiza związku między
używaniem substancji psychoaktywnych, a postawami prozdrowotnymi wśród
studentów uczelni z Suwałk, Białegostoku oraz Grodna.
Aim. The main objective of the current research is to analyze the relationship
between drug use and attitudes towards health among college students in
Suwalki, Bialystok and Grodno.
Materiał i metody. W badaniach pilotażowych przeprowadzonych
w roku akademickim 2010/2011 wzięło udział 417 studentów z trzech
leżących obok siebie uczelni z Polski i z Białorusi: w Suwałkach, Białystoku
i Grodnie. Badania ankietowe przeprowadzono przy użyciu samodzielnie
przygotowanego kwestionariusza PAV-10 – ankiety składającej się z pytań
jednokrotnego oraz wielokrotnego wyboru i metryczki. Do założenia
wspólnej dla trzech uczelni ankietowej bazy danych użyto oprogramowania
e-learningowego Moodle. Analizę statystyczną prowadzono w programie
SPSS v. 19 pl. oraz Excel. Siłę zgodności między zmiennymi określono za
pomocą współczynnika korelacji Spearmana.
Material & methods. A pilot study carried out in the academic year
2010/2011 comprised 417 students from three universities in Poland and
Belarus: in Suwałki, Bialystok and Grodno. The surveys were carried out using
an independently prepared PAV-10 questionnaire – a survey consisting of
multiple- and single-choice questions and the respondents’ particulars. To
establish a common database for the results at three universities we used
the Moodle e-learning software. The statistical analysis was performed in
SPSS v. 19 and Excel. The strength of statistical dependence between the
variables was determined by the Spearman correlation coefficient.
Wyniki. Potwierdzono używanie we wszystkich analizowanych grupach
substancji psychoaktywnych. Wśród studentów z Białorusi oraz z Polski
zachodziły jednakowe korelacje między pytaniami (współczynnik korelacji
„f”): – stosunek do konsumpcji alkoholu, a stosunek do palenia tytoniu
(Suwałki: f=0,247**; Grodno: f=0,275**; Białystok: f=0,264**),
– spożywanie alkoholu przez ankietowanego, a ocena przez ankietowanego
rówieśników spożywających alkohol (Suwałki: f=0,205**; Grodno:
f=0,200*; Białystok: f=0,296*), – stosunek do konsumpcji tytoniu,
a ocena przez ankietowanego rówieśników palących tytoń (Suwałki:
f=0,223**; Grodno: f=0,265**; Białystok: f=0,571**).
Wnioski. Wyniki wskazują na konieczność przygotowania i wdrożenia
edukacji prozdrowotnej w zakresie profilaktyki używania substancji
psychoaktywnych oraz na potrzebę kształtowania świadomości i umiejętności
psychospołecznych, chroniących przed używaniem narkotyków.
Results. The use of psychoactive substances in all the analyzed groups
was confirmed. We recorded similar correlation coefficients (correlation
coefficient – „f”) between: – the attitude towards alcohol consumption and
tobacco consumption (Suwalki: f=0.247**; Grodno: f=0.275**; Bialystok:
f=0.264 **)-alcohol consumption by the interviewed and attitude towards
peers consuming alcohol (Suwalki: f=0.205**; Grodno: f=0.200*;
Bialystok: f=0.296*) – tobacco consumption and the attitude towards
peers consuming tobacco (Suwalki: f=0.223**; Grodno: f=0.265**;
Bialystok: f=0.571**).
Conclusions. The results indicate the need for preparation and
implementation of health-oriented education concerning the prevention of
psychoactive substance use as well as the need for shaping the awareness
and psychosocial skills that protect the youth from using drugs.
Key words: psychoactive substances, addiction, health-oriented
prevention
Słowa kluczowe: substancje psychoaktywne, uzależnienia, profilaktyka
prozdrowotna
© Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 760-765
www.phie.pl
Nadesłano: 10.06.2011
Zakwalifikowano do druku: 30.07.2011
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Dr Ewa Kleszczewska
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
ul. Teofila Noniewicza 10, 16-400 Suwałki
87 562 84 32, e-mail: [email protected]
Kuczyński J i wsp. Badanie używania substancji psychoaktywnych oraz postaw prozdrowotnych wśród studentów ...
Wstęp
Badania naukowe zlecone w ramach przygotowań
„Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii
na lata 2011-2016” [1] potwierdzają, że w opinii
dorosłych Polaków problem narkomanii nie należy do
najważniejszych problemów społecznych. Jednocześnie
większość badanych dostrzega ryzyko szkód wynikających z używania substancji psychoaktywnych, a także
posiada świadomość szczególnego zagrożenia młodzieży narkotykami. Badania te wskazują na stabilizację lub
nawet spadek problemu używania narkotyków wśród
młodzieży szkolnej [2,3], ale mimo tego znaczna część
młodzieży podejmuje inicjację narkotykową. Dane
z 2007 roku wskazują, że 16% młodzieży w wieku
15‑16 lat deklarowało jednorazowe użycie amfetaminy
[1,4]. Wydaje się, że śledzenie inicjacji narkotykowej
wśród młodzieży do 25 roku życia, zalecane przez
„Krajowy program przeciwdziałania narkomanii na lata
2011-2016” oraz wdrożenie działań ukierunkowanych
na wzmocnienie systemu wartości młodzieży i rodzin,
w szczególności wartości zdrowia, ma prowadzić do
osiągnięcia określonego celu, którym jest kształtowanie
świadomości oraz umiejętności psychospołecznych,
chroniących przed używaniem narkotyków.
Jednym głównych priorytetów Unii Europejskiej
(UE) w obszarze współpracy międzynarodowej jest
udzielanie pomocy krajom trzecim oraz państwom będącym producentami i krajami tranzytowymi, tak by ich
działania w zmniejszaniu popytu i podaży narkotyków
były bardziej skuteczne. Szczególną uwagę, zwłaszcza
w tym kontekście, zwraca się na państwa leżące wzdłuż
wschodniej granicy UE, tj. Federację Rosyjską, Ukrainę
i Białoruś, gdzie – jak wskazują statystyki międzynarodowe – występują szczególnie wysokie wskaźniki dotyczące
poziomu konsumpcji i produkcji narkotyków, zagrożeń
HIV, HCV, HBV wśród iniekcyjnych użytkowników
narkotyków oraz zgonów z powodu narkotyków. Także
dokument „Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii na lata 2011-2016” kładzie szczególny nacisk
na wsparcie eksperckie w celu efektywniejszej realizacji
działań antynarkotykowych w krajach leżących wzdłuż
wschodniej granicy Unii. Nowe możliwości działania
daje Partnerstwo Wschodnie, zatwierdzone przez UE
w marcu 2009 roku.
Przeprowadzone wspólnie, na wniosek Uniwersytetu w Grodnie, badania pilotażowe, które objęły 417
studentów uczelni z Suwałk, Białegostoku i Grodna,
zostały zaplanowane jako ważny element realizacji
działań także w ramach tzw. Partnerstwa Wschodniego. Zakładamy, że poprzez zbieranie dostępnych w tym
obszarze danych statystycznych oraz prowadzenie
badań ankietowych, jakościowych a także szacownie
liczby użytkowników narkotyków, możliwa będzie bieżąca analiza i ocena sytuacji oraz lepsze zrozumienie
zachodzących w tym obszarze zmian.
761
Ważną wytyczną wskazującą kierunek, w którym
powinny być prowadzone badania jest wprowadzona
w dniu 1 kwietnia 2011 roku przez Sejm RP nowelizacja Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (za
– 258 posłów, przeciwko – 159, wstrzymało się od
głosu – 6). Według nowych przepisów w pewnych okolicznościach, zanim zostanie wydane postanowienie
o wszczęciu śledztwa, prokurator będzie mógł odstąpić
od ścigania za posiadanie środków odurzających lub
substancji psychotropowych. Dotyczy to przypadku,
kiedy osoba posiada nieznaczne ilości narkotyków
na własny użytek i nie jest dilerem. Nowelizacja nakłada jednocześnie na prokuraturę w postępowaniu
przygotowawczym obowiązek zbierania informacji
o uzależnieniu podejrzanego. Możliwe będzie szersze niż dotąd wykorzystanie instytucji zawieszenie
postępowania w celu skierowania na leczenie osoby
uzależnionej; obecnie w Polsce szacowana liczba osób
używających narkotyków wynosi pomiędzy 100 tys.
a 125 tys. osób [4,5]. Ustawa zwiększa też kary za
posiadanie i handel narkotykami.
Wnioski z wielu badań naukowych wskazują, że
jeśli działanie na rzecz zapobiegania narkomanii mają
być skuteczne to muszą wykorzystywać współczesna
wiedzę na temat czynników chroniących, czynników
ryzyka oraz modeli teoretycznych wyjaśniających
zjawisko inicjacji narkotykowej i rozwijania się problemowego wzoru używania substancji psychoaktywnych
[6-8]. Z jednej strony dorobek profilaktyki jest bogaty,
a jednocześnie wiedza z tego obszaru jest niewykorzystana, trzeba wciąż rozwijać modele konstruowania
programów profilaktycznych opartych na podstawach
naukowych, a w prowadzanych w sposób ciągły także
w okresie nauki po maturze, zgłasza w uczelniach
nastawionych na promowanie wiedzy prozdrowotnej
i rozwijanie umiejętności zawodowych realizatorów
przyszłych programów profilaktycznych.
Należy podkreślić, że zachowania zdrowotne, które zamierzamy wspólnie promować – to te zachowania,
które w świetle współczesnej wiedzy medycznej wywołują określone – pozytywne skutki zdrowotne u osób,
które je realizują – to zarówno reakcje na wszelkie sytuacje związane ze zdrowiem, jak i nawyki oraz celowe
czynności prowadzone dla zachowania zdrowia.
Cel pracy
Wychodząc z założenia, że: poznanie percepcji
społecznej problemu stanowi podstawę do kształtowania działań oraz że uzyskane wyniki pilotażowych
badań ankietowych stworzą bazę danych do definiowania realnych zagrożeń – stawiamy sobie za cel, z jednej
strony oszacowanie stopnia kontaktu młodzieży
z substancjami psychoaktywnymi, z drugiej poznanie
postaw prozdrowotnych studiującej młodzieży. Zakładamy, że wykonane wspólnie badania będą stanowić
762
cenne źródło informacji dla osób odpowiedzialnych za
kreowanie wewnętrznych systemów przeciwdziałania
zdiagnozowanym zjawiskom. W dalszej perspektywie
zakładamy zaplanowanie jak i przeprowadzenie efektywnych działań oraz modyfikowanie prowadzonej polityki zwłaszcza w dziedzinie profilaktycznych działań
prozdrowotnych na zadeklarowanych do wspólnych
działań uczelniach z Suwałk, Białegostoku i Grodna.
Metodyka
W badaniach pilotażowych przeprowadzonych
w roku akademickim 2010/2011 wzięło udział 417
studentów z trzech leżących obok siebie uczelni
z Polski i z Białorusi: Grupa A – 139 studentów (71%
kobiet i 29% mężczyzn, wiek 18-36 lat) z PWSZ
w Suwałkach; Grupa B – 139 studentów (42% kobiet
i 58% mężczyzn, wiek 20-35 lat) z Politechniki Białostockiej oraz Grupa C – 139 studentów (47% kobiet
i 53% mężczyzn, wiek 18-34 lat) z PUJK w Grodnie.
Badania ankietowe przeprowadzono przy użyciu samodzielnie przygotowanego kwestionariusza PAV-10
– ankiety składającej się z pytań jednokrotnego oraz
wielokrotnego wyboru i metryczki. Do założenia
wspólnej dla trzech uczelni ankietowej bazy danych
użyto oprogramowania e-learningowego Moodle. Analizę statystyczną prowadzono w programie SPSS oraz
Excel. Siłę zgodności między zmiennymi określono za
pomocą współczynnika korelacji Spearmana.
W celu określenie stopnia, w jakim badane
zmienne uzależnienia są ze sobą powiązane wykonano
analizę korelacji. Wszystkie parametry zastosowane
w badaniu są cechami niemierzalnymi, dlatego aby
znaleźć współzależność między parami tych zmiennych wybrano test oparty na uszeregowaniu obserwacji
według kryterium porządkowego – test korelacji rang
Spearmana. Dla wszystkich badanych par wyliczono
korelacje zaprezentowane w tabelach X-XII, przy czym
tabela X zestawia dane dla studentów z Politechniki
Białostockiej, tabela XI dane dla studentów z Uniwersytetu im. Janki Kupały w Grodnie, tabela XII dane dla
studentów z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
w Suwałkach. Oceniając siłę związku zachodzącą
pomiędzy zmiennymi przyjęto za B. Pułaską-Turyna następującą skalę [9]: 0,0-0,2 – współzależność
bardzo słaba; 0,2-04 – współzależność słaba; 04-0,6
– współzależność umiarkowana; 06-0,8 – współzależność silna; 0,8-1,0 – współzależność bardzo silna.
Wyniki
Jednym z pierwszych pytań dotyczących użycia
substancji psychoaktywnych było pytanie dotyczące
opinii oraz wiedzy powszechnej młodych ludzi na temat preferencji i spożywania produktów alkoholowych.
W tabelach I i II zestawiono wyniki ankiet studentów,
z podziałem na płeć, z Suwałk, Białegostoku i Grodna.
Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 760-765
Z przedstawionych wyników wynika, że bardzo mała
jest grupa osób spośród studentów we wszystkich badanych uczelniach, która jest za całkowitym wykluczeniem
spożywania alkoholu wśród młodych ludzi. Picie alkoholu akceptują prawie wszyscy. Interesującym jest też to, że
tylko w grupie białostockiej wszystkie kobiety dopuściły
możliwość spożywania alkoholu, choć w powszechnej
opinii to właśnie wśród kobiet jest największa grupa
zwolenniczek całkowitej abstynencji. Potwierdzono też,
że najbardziej popularnym alkoholem wśród studentów
jest piwo. Pytaniem sprawdzającym opinie było kolejne
pytanie, co sądzisz o tym, że twoi rówieśnicy używają
alkoholu. Odpowiedzi zestawiono w tabeli III.
Dopuszcza spożywanie alkoholu wśród rówieśników większa grupa mężczyzn niż kobiet i to we
wszystkich analizowanych grupach. Najbardziej
Tabela I. Jakie napoje w Twojej opinii, często używa współczesna młodzież?
Table I. What kind of drinks do modern youth use often, in your opinion?
Napoje
PWSZ
Suwałki
Politechnika
Białostocka
PUJK
Grodno
Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta
zna
zna
zna
%zNw %zNw %zNw %zNw %zNw %zNw
kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie
piwo
75,6%
86,7%
78,8%
93,2%
93,2%
89,2%
wino
0,0%
5,1%
2,5%
1,7%
1,4%
1,5%
szampan
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
4,6%
mocne alkohole 24,4%
(wódka, brandy)
8,2%
16,3%
5,1%
5,5%
4,6%
bimber
0,0%
2,5%
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
Tabela II. Jaki jest Twój osobisty stosunek do konsumpcji substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol?
Table II. What is your personal attitude towards consumption of psychoactive
substances such as alcohol?
PWSZ
Suwałki
Politechnika
Białostocka
PUJK
Grodno
Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta
zna
zna
zna
%zNw %zNw %zNw %zNw %zNw %zNw
kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie
absolutnie nie
może być używany w żadnych
okolicznościach
2,4%
5,1%
2,5%
0,0%
4,1%
4,6%
można spożywać, ale tylko
w niektórych
przypadkach
oraz w małych
ilościach
34,1%
70,4%
36,3%
42,4%
90,4%
95,4%
nie widzę żadnego powodu,
dla którego
nie powinno
się używać
napojów alkoholowych
56,1%
20,4%
52,5%
42,4%
5,5%
0,0%
trudno odpowiedzieć
7,3%
4,1%
8,8%
11,9%
0,0%
0,0%
nie wiem
0,0%
0,0%
0,0%
3,4%
0,0%
0,0%
Kuczyński J i wsp. Badanie używania substancji psychoaktywnych oraz postaw prozdrowotnych wśród studentów ...
tolerancyjna jest grupa studentów z Politechniki Białostockiej i właśnie ta grupa wskazała najczęstsze, bo
kilka razy w miesiącu spożycie alkoholu. W tabeli IV
zestawiono wyniki otrzymane z analizy ankiet.
Tabela III. Co sądzisz o tym, że Twoi rówieśnicy używają alkohol?
Table III. What do you think about the fact that your peers use alcohol?
PWSZ
Suwałki
Politechnika
Białostocka
PUJK
Grodno
Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta
zna
zna
zna
%zNw %zNw %zNw %zNw %zNw %zNw
kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie
potępiam
2,4%
13,3%
6,3%
1,7%
16,4%
20,0%
prawdopodobnie potępiam
4,9%
5,1%
3,8%
1,7%
30,1%
26,2%
raczej nie
potępiam
31,7%
41,8%
22,5%
35,6%
19,2%
30,8%
nie potępiam
58,5%
32,7%
63,8%
52,5%
24,7%
13,8%
nie wiem
2,4%
7,1%
3,8%
8,5%
9,6%
9,2%
Tabela IV. Czy w ciągu ostatnich trzech miesięcy piłeś napoje alkoholowe?
Table IV. Have you drank alcohol in the last three months?
PWSZ
Suwałki
Politechnika
Białostocka
PUJK
Grodno
Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta
zna
zna
zna
%zNw %zNw %zNw %zNw %zNw %zNw
kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie
tak, 1 raz
14,6%
16,3%
6,3%
15,3%
31,5%
40,0%
tak, kilka razy
82,9%
62,2%
87,5%
79,7%
52,1%
43,1%
nie
2,4%
21,4%
6,3%
3,4%
16,4%
16,9%
inne
0,0%
0,0%
0,0%
1,7%
0,0%
0,0%
Opinie studentów na temat dopuszczalności palenia tytoniu przedstawione są w tabeli V.
Jak wynika z przedstawionych wyników, bardzo
radykalne opinie wyraziły studentki z Grodna, wśród
których ponad 70% jest przeciwniczkami używania
tytoniu. Zgodnie z ustawą uczelnie wyższe są miejscem, gdzie nie można palić, a zakazy palenia są też
obowiązujące w innych miejscach publicznych. Dziwić
więc może duża grupa – 20% studentów z Politechniki
Białostockiej, która nie widzi żadnego powodu, dla
którego nie powinno się palić papierosów.
Kolejnymi bardzo ważnymi pytaniami były pytania o używanie narkotyków. W ankiecie pytano
nie tylko o stosunek do używania narkotyków, ale też
o dostępność ich na rynku oraz o źródła informacji,
z których młodzież czerpie wiedzę na temat substancji
psychoaktywnych. W tabelach VI-IX przedstawiono
dane uzyskane z ankiet wszystkich badanych studentów.
Wyniki wskazują, ze problem użycia narkotyków
dotyczy wszystkich badanych uczelni, choć zgodnie
ze wskazaniami ankietowanych, deklaracje o użyciu
narkotyków złożyły grupy mężczyzn z Białegostoku
i Grodna. Niestety, prawie połowa młodych ludzi
Tabela VI. Jaki jest Twój osobisty stosunek do konsumpcji substancji psychoaktywnych, takich jak narkotyki?
Table VI. What is your personal attitude towards consumption of psychoactive
substances such as drugs?
PWSZ
Suwałki
Politechnika
Białostocka
PUJK
Grodno
Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta
zna
zna
zna
%zNw %zNw %zNw %zNw %zNw %zNw
kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie
absolutnie
nie może być
używany w
żadnych okolicznościach
43,9%
można spożywać, ale tylko
w niektórych
przypadkach
oraz w małych
ilościach
39,0%
34,7%
30,6%
40,0%
22,5%
40,7%
39,0%
82,2%
11,0%
73,8%
Politechnika
Białostocka
PUJK
Grodno
Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta
zna
zna
zna
Tabela V. Jaki jest Twój osobisty stosunek do konsumpcji substancji psychoaktywnych, takich jak tytoń?
Table V. What is your personal attitude towards consumption of psychoactive
substances such as tobacco?
PWSZ
Suwałki
763
%zNw %zNw %zNw %zNw %zNw %zNw
kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie
pozytywny (lubię je zażywać)
0,0%
0,0%
6,3%
0,0%
2,7%
0,0%
negatywny
56,1%
93,9%
63,8%
88,1%
94,5%
95,4%
obojętny
36,6%
4,1%
23,8%
6,8%
1,4%
3,1%
trudno powiedzieć
7,3%
2,0%
6,3%
5,1%
1,4%
1,5%
Tabela VII. Gdzie młodzież wg Ciebie w razie potrzeby, może kupić narkotyki?
Table VII. Where do you think youth can buy drugs when in need?
PWSZ
Suwałki
12,3%
Politechnika
Białostocka
PUJK
Grodno
Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta
zna
zna
zna
%zNw %zNw %zNw %zNw %zNw %zNw
kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie
nie widzę żad- 12,2%
nego powodu,
dla którego nie
powinno się palić papierosów
24,5%
20,0%
8,5%
2,7%
trudno odpowiedzieć
4,9%
8,2%
12,5%
8,5%
4,1%
nie wiem
0,0%
2,0%
5,0%
3,4%
0,0%
6,2%
u znajomych
lub przyjaciół
56,7%
65,7%
57,8%
59,3%
18,0%
13,5%
w szpitalu
3,3%
0,0%
4,4%
0,0%
0,0%
0,0%
od dystrybutorów
23,3%
19,4%
26,7%
25,9%
54,0%
53,8%
7,7%
w innych
miejscach
16,7%
14,9%
11,1%
14,8%
4,0%
1,9%
0,0%
brak odpowiedzi
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
24,0%
30,8%
764
Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 760-765
Tabela VIII. Czy łatwo jest Twoim zdaniem kupić narkotyki?
Table VIII. Is it easy to buy drugs in your opinion?
PWSZ
Suwałki
Politechnika
Białostocka
PUJK
Grodno
Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta
zna
zna
zna
%zNw %zNw %zNw %zNw %zNw %zNw
kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie kolumnie
tak łatwo
nie
nie wiem
48,8%
14,6%
36,6%
61,2%
7,1%
31,6%
52,5%
23,8%
23,8%
39,0%
13,6%
47,5%
21,9%
15,1%
63,0%
Politechnika
Białostocka
p
Parametry
Współczynnik
korelacji R
Spearmana
p
F1 & F 9
-0,204*
0,016
F8 & F 10
-0,405**
0,001
20,0%
0,263**
0,002
F9 & F 1
-0,204*
0,016
6,2%
F2 & F 3
0,264**
0,002
F9 & F 8
0,200*
0,018
73,8%
F2 & F 5
0,296**
0,000
F9 & F 14
-0,360**
0,000
F2 & F 13
0,179*
0,035
F10 & F 8
-0,405**
0,001
F3 & F 2
0,264**
0,002
F11 & F 12
0,244**
0,004
F3 & F 6
0,196*
0,020
F12 & F 1
0,263**
0,002
F3 & F 13
0,571**
0,000
F12 & F 7
-0,327**
0,005
PUJK
Grodno
Mężczy- Kobieta Mężczy- Kobieta Mężczyzna
zna
zna
Parametry Współczynnik
korelacji R
Spearmana
F1 & F 12
Tabela IX. Skąd pierwszy raz otrzymałeś informacje na temat narkotyków?
Table IX. Where from have you first heard information about drugs?
PWSZ
Suwałki
Tabela X. Współczynnik korelacji Spearmana R dla poszczególnych par zmiennych wyliczonych dla studentów z Politechniki Białostockiej
Table X. Spearman correlation coefficient for different pairs of variables calculated for students from the Bialystok Technical University
Kobieta
%zNw %zNw %zNw %zNw %zNw %zNw
wierszu wierszu wierszu wierszu wierszu wierszu
F4 & F 5
0,175*
0,039
F12 & F 11
0,244**
0,004
F4 & F 14
0,402**
0,000
F13 & F 3
0,571**
0,000
F5 & F 2
0,296**
0,000
F13 & F 5
0,313**,
0,000
F5 & F 4
0,175*
0,039
F13 & F 14
0,246**
0,004
F5 & F 13
0,313**
0,000
F14 & F 4
0,402**
0,000
telewizji, media 32,4%
67,6%
47,0%
53,0%
51,9%
48,1%
F5 & F 14
0,256**
0,002
F14 & F 5
0,256**
0,002
książki
0,0%
100,0% 100,0%
0,0%
77,8%
22,2%
F6 & F 3
0,196*
0,020
F14 & F 6
0,238**
0,005
filmy i wideo
28,6%
71,4%
71,4%
28,6%
54,2%
45,8%
F6 & F 14
0,238**
0,005
F14 & F 9
-0,360**
0,000
od przyjaciół
36,8%
63,2%
75,0%
25,0%
63,2%
36,8%
F7 & F 12
-0,327**
0,005
F14 & F 13
0,246**
0,004
od rodziców
0,0%
100,0%
70,0%
30,0%
54,5%
45,5%
F8 & F 9
0,200*
0,018
inne źródła
7,1%
92,9%
44,4%
55,6%
52,9%
47,1%
wskazywała możliwość powszechnego dostępu do
środków psychoaktywnych.
Znamienny jest natomiast negatywny stosunek do
konsumpcji narkotyków wszystkich młodych kobiet,
we wszystkich analizowanych grupach, oraz to, że jako
źródło informacji o substancjach psychoaktywnych
młodzież wskazuje nie tylko Internet i rówieśników,
co jest oczywiste, ale też książki i rodziców.
Ocenie poddano następujące pytania:
F1 Jakie napoje w Twojej opinii, często używa współczesna młodzież?
F2 Jaki jest Twój osobisty stosunek do konsumpcji
substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol?
F3 Jaki jest Twój osobisty stosunek do konsumpcji
substancji psychoaktywnych, takich jak tytoń?
F4 Jaki jest Twój osobisty stosunek do konsumpcji substancji psychoaktywnych, takich jak narkotyki?
F5 Co sądzisz o tym, że Twoi rówieśnicy używają
alkohol?
F6 Czy w ciągu ostatnich miesięcy piłeś napoje alkoholowe?
F7 Gdzie młodzież wg Ciebie w razie potrzeby, może
kupić narkotyki?
F8 Czy łatwo jest Twoim zdaniem kupić narkotyki?
F9 Płeć
F10 Inicjacja zażywania narkotyków
F11 Status społeczny ojca
F12 Status społeczny matki
F13 Co sądzisz o tym, że ktoś z Twoich rówieśników
pali tytoń?
Korelacja statystycznie znamienna (p<0,05)
Tabela XI. Współczynnik korelacji Spearmana R dla poszczególnych par zmiennych wyliczonych dla studentów z Uniwersytetu im. Janki Kupały w Grodnie
Table XI. Spearman correlation coefficient for different pairs of variables
calculated for students from the Yanka Kupala University in Grodno
Parametry Współczynnik
korelacji R
Spearmana
p
Parametry Współczynnik
korelacji R
Spearmana
F1 & F 6
-0,170*
0,046
F10 & F 11
F2 & F 3
0,202*
0,017
F3 & F 2
0,202*
0,017
F3 & F 13
0,193*
F5 & F 10
p
-0,285**
0,005
F10 & F 14
0,230*
0,024
F11 & F 10
-0,285**
0,005
0,023
F11 & F 12
0,507**
0,000
0,265**
0,009
F11 & F 14
-0,180*
0,034
F5 & F 12
-0,206*
0,015
F12 & F 5
-0,206*
0,015
F5 & F 13
0,367**
0,000
F12 & F 11
0,507**
0,000
F5 & F 14
0,389**
0,000
F13 & F 5
0,367**
0,000
F6 & F 1
-0,170*
0,046
F13 & F 9
0,217*
0,011
F6 & F 8
-0,198*
0,020
F13 & F 14
0,298**
0,000
F7 & F 8
0,420**
0,000
F14 & F 5
0,389**
0,000
F7 & F 14
-0,282**
0,004
F14 & F 7
-0,282**
0,004
F8 & F 6
-0,198*
0,020
F14 & F 10
0,230*
0,024
F8 & F 7
0,420**
0,000
F14 & F 11
-0,180*
0,034
F9 & F 13
0,217*
0,011
F14 & F 13
0,298**
0,000
F10 & F 5
0,265**
0,009
Korelacja statystycznie znamienna (p<0,05)
F14 Co sądzisz o tym, że ktoś z Twoich rówieśników
używa narkotyków?
Przeprowadzone analizy wskazują istnienie współzależności na poziomie umiarkowanym pomiędzy
zgodą na konsumpcje substancji psychoaktywnych,
takich jak narkotyki i palenie tytoniu wśród rówieś-
Kuczyński J i wsp. Badanie używania substancji psychoaktywnych oraz postaw prozdrowotnych wśród studentów ...
Tabela XII. Współczynnik korelacji Spearmana R dla poszczególnych par zmiennych
wyliczonych dla studentów z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Suwałkach
Table XII. Spearman correlation coefficient for different pairs of variables
calculated for students from the Higher Vocational School in Suwalki
Parametry Współczynnik
korelacji R
Spearmana
p
Parametry Współczynnik
korelacji R
Spearmana
p
F2 & F 3
0,247**
0,003
F5 & F 13
0,369**
0,000
F2 & F 4
0,331**
0,000
F5 & F 14
0,263**
0,002
F2 & F 5
0,343**
0,000
F9 & F 2
-0,346**
0,000
F2 & F 9
-0,346**
0,000
F9 & F 4
-0,449**
0,000
F2 & F 13
0,223**
0,008
F9 & F 5
-0,178*
0,036
F2 & F 14
0,234**
0,006
F9 & F 10
-0,212
0,059
F3 & F 2
0,247**
0,003
F9 & F 14
-0,257**
0,002
F3 & F 5
0,210*
0,013
F10 & F 4
0,321**
0,004
F3 & F 11
-0,187*
0,028
F11 & F 3
-0,187*
0,028
F3 & F 13
0,658**
0,000
F11 & F 12
0,440**
0,000
F4 & F 2
0,331**
0,000
F12 & F 11
0,440**
0,000
F4 & F 5
0,210*
0,013
F13 & F 2
0,223**
0,008
F4 & F 9
-0,449**
0,000
F13 & F 3
0,658**
0,000
F4 & F 10
0,321**
0,004
F13 & F 5
0,369**
0,000
F4 & F 14
0,529**
0,000
F14 & F 2
0,234**
0,006
F5 & F 2
0,343**
0,000
F14 & F 4
0,529**
0,000
F5 & F 3
0,210*
0,013
F14 & F 5
0,263**
0,002
F5 & F 4
0,210*
0,013
F14 & F 9
-0,257**
0,002
F5 & F 9
-0,178*
0,036
Korelacja statystycznie znamienna (p<0,05)
ników i własnymi próbami z użyciem tych substancji
psychoaktywnych dla grupy studentów z Politechniki
Białostockiej. Dla grupy tej wykazano też współzależność słabą wśród osób, które wskazały łatwy dostęp do
substancji psychoaktywnych i jednoczesne przebytą
inicjacje zażywania narkotyków.
765
W grupie studentów z Uniwersytetu w Grodnie
wykazano istnienie współzależności na poziomie
umiarkowanym pomiędzy znajomością miejsc, gdzie
można kupić/dostać narkotyki, a łatwością ich pozyskania. Istnieje też współzależność słaba pomiędzy
niską oceną statusu ojca i matki a przyzwoleniem na
konsumpcję substancji psychoaktywnych.
U studentów z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Suwałkach wykazano współzależność na
poziomie umiarkowanym pomiędzy przyzwoleniem
w grupie rówieśniczej na palenie tytoniu i używaniem
narkotyków oraz własną pozytywną oceną tych zjawisk. Podobnie jak u studentów z Grodna, wskazano
istnie współzależności (słabej) pomiędzy niską oceną
statusu ojca oraz matki a przyzwoleniem na konsumpcję substancji psychoaktywnych.
Interesującym wydaje się też, że we wszystkich
badanych ośrodkach występowała korelacja dodatnia
między następującymi pytaniami: F2 & F3, F3 & F13,
F5 & F13, F5 & F14, F12 & F11, F14 & F5.
Wnioski
1. Problem używania substancji psychoaktywnych,
w tym narkotyków, wśród studentów analizowanych uczelni z Suwałk, Białegostoku i Grodna nie
jest jedynie problemem teoretycznym.
2. Studenci są grupą tolerancyjnie oceniającą fakt
picia alkoholu i palenia tytoniu przez swoich
rówieśników.
3. Wiedza i jej pogłębianie to czynniki niezbędne do
kształtowania postaw prozdrowotnych, dlatego
należy wprowadzać programy prozdrowotne dostosowane do potrzeb konkretnych grup, w tym
także młodzieży studiującej.
Piśmiennictwo / References
1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w
sprawie Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii
na lata 2011-2016. Dz.U. z 2011 r. nr 78 poz. 428.
2. Waszkiewicz L, Połtyn-Zaradna K, Zatońska K, Wargosz D.
Kontakty z narkotykami młodzieży szkół gimnazjalnych.
Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 518-520.
3. Bobrowski K. Zmiany w rozpowszechnieniu używania
substancji psychoaktywnych wśród gimnazjalistów w latach
2001-2005. Zagadkowe wyniki w Iławie. Alkoh Narkom
2007, 20 (2): 133-150.
4. Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22
marca 2011 r. (poz. 428) Krajowy Program Przeciwdziałania
Narkomanii na lata 2011-2016.
5. Raport Krajowy 2009. Sytuacja narkotykowa w Polsce.
Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii – Reitox
National Ocal Point. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania
Narkomanii, Warszawa 2009.
6. Cekiera CM. Psychospołeczne uwarunkowania narkomanii
wśród młodzieży. Arch Med Sąd 2000, 50 supl. 1: 15-24.
7. Bartkowiak Z. Problemy prewencji narkomanii i lekomanii
wśród dzieci i młodzieży. Pediatr Prakt 1995, 3(4):
333‑346.
8. Stec B. Używanie substancji psychoaktywnych przez
młodzież. Psychiatria 2005, 2(1): 19-28.
9. Pułaska-Turyna B. Statystyka dla ekonomistów. Difin,
Warszawa 2011.