docPrzedsiębiorczość i zarządzanie w.2 GRiL - E-SGH
download 
Reklamacja Transkrypt
Przedsiębiorczość i zarządzanie w.2 GRiL - E-SGH
Przedsiębiorczość a czynniki rozwoju lokalnego • • • • • • • Przedsiębiorca Przedsiębiorca Ktoś, kto w duŜym stopniu na własne ryzyko Funkcje: Przedsiębiorca: podejmowanie decyzji kapitałowych Kierownik: zarządzanie powierzonymi zasobami Pracownik: Świadczenie pracy o wysokiej jakości przez działalność gospodarczą tworzy nowe wartości (produkty, usługi) akceptowane przez rynek J. Klimek, M. Raich, Sztuka przedsiębiorczości, Bartex s.c., 1999, s. 39 • Potrzeby społeczności lokalnych • Rynek lokalny i rynki zewnętrzne POTRZEBY • ZASOBY • Wykład: Przedsiębiorczość dr Marek Laszuk PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Małe przedsiębiorstwa Zasoby i walory środowiska przyrodniczego Zasoby pracy Zainwestowanie infrastrukturalne Istniejący potencjał gospodarczy Kapitał finansowy, zwłaszcza inwestycyjny Poziom nauki, techniki i kultury, Nowoczesne technologie wytwarzania Teren i korzyści miejsca Stosunki międzynarodowe i współpraca bilateralna Główne zadania: Wypracować: zysk, nowe wartości (usługi, produkty) Zabezpieczyć przyszłość firmy Zaistnieć wystarczająco długo J. Klimek, M. Raich, Sztuka przedsiębiorczości, Bartex s.c., 1999, s. 39 Dobry przedsiębiorca Przedsiębiorcą Umie zdobyć i lubi Ma siłę przebicia – jest pieniądze – umie dąŜyć do aktywny i dynamiczny celu Jest dobrym organizatorem – Nie boi się ryzyka – umie umie delegować uprawnienia, elastycznie planować, jest dba o porządek i estetykę w umiarkowanym optymistą firmie Jest silny psychicznie – jest Posiada umiejętność niezaleŜny, wierzy w siebie utrzymania dobrych i swój pomysł, wytrwały, stosunków międzyludzkich odporny na niepowodzenia Jest otwarty na nowości – Posiada zdrowie i energię pomysłowy, twórczy, ma silną chęć tworzenia i ciągłego uczenia się J. Klimek, M. Raich, Sztuka przedsiębiorczości, Bartex s.c., 1999, s. 40 Jest ten, kto prowadzi działalność gospodarczą w formie przedsiębiorstwa J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 10 1 Osoba a firma Formy prowadzenia działalności gospodarczej zgodne z KRS Indywidualna działalność gospodarcza – Przedsiębiorca (osoba) Dochód własny Rozwój osobisty Bezpieczeństwo Przedsiębiorca (firma) Rynek (zaistnienie) Zysk firmy Przyszłość firmy osoba fizyczna Spółka – osobowa lub kapitałowa Inne – spółdzielnia, przedsiębiorstwo państwowe, jednostki badawczo-rozwojowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, inne osoby prawne Dynamiczna równowaga J. Klimek, M. Raich, Sztuka przedsiębiorczości, Bartex s.c., 1999, s. 41 Formy prowadzenia działalności gospodarczej J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 10-12 Formy kooperacji Spółka cywilna – sama w sobie nie jest Wybór formy prawnej naleŜy dostosować do rodzaju i rozmiarów działalności, wielkości posiadanego i inwestowanego kapitału, wymagań klienta itp. Kooperacja J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 10-12 przedsiębiorstwem, przedsiębiorcami są jej wspólnicy Spółka partnerska – moŜliwość dla osób wykonujących wolne zawody (np. lekarze, aptekarze, pielęgniarki, adwokaci, radcy prawni, notariusze, księgowi, doradcy podatkowi architekci, tłumacze przysięgli – warunek, wszyscy partnerzy muszą posiadać uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 10-12 Formy kooperacji Konkurencyjność MSP Umowa franchisingu: Pozwala franchisobiorcy na oferowanie na rynku produktów lub usług sprawdzonych juŜ z powodzeniem przez franchisodawcę WiąŜe się z ponoszeniem dodatkowych opłat wstępnych (licencje) oraz bieŜących (zwykle liczonych jako udział od sprzedaŜy) MSP są zdolne konkurować nawet z J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 10-12 większymi przedsiębiorstwami (ścisła kontrola kosztów, szybka dyfuzja innowacji, wysoka motywacja osiągnięć właściciela i pracowników A w obszarach gdzie nie da się konkurować przyjmują strategię współpracy J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 12-13 2 Zalety MSP Cechy MSP Dla przedsiębiorców: łatwość załoŜenia, Wiodące cechy: Lokalność (tradycja i kultura) Elastyczność Innowacyjność Efektywność względnie niskie wymagania finansowe, umiarkowane ryzyko Dla władz państwowych i samorządowych: tworzenie nowych miejsc pracy, źródło dochodów budŜetowych Dla firm: podwykonawcy zadań o małej skali działalności J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 12-13 Znaczenie małej przedsiębiorczości 2006 r.: 99,2% przedsiębiorstw w kraju 41% zatrudnionych w mikro 11% w małych 3,3 mln mikro- przedsiębiorstw; 140 tys małych 31% PKB mikro 7,4% PKB małe J. Klimek, M. Raich, Sztuka przedsiębiorczości, Bartex s.c., 1999, s. 41 Definicja średniego przedsiębiorstwa Art. 55.1 Za średniego przedsiębiorcę uwaŜa się przedsiębiorcę, nie będącego małym przedsiębiorcą, który w poprzednim roku obrotowym: Zatrudniał średniorocznie mniej niŜ 250 pracowników oraz Osiągną przychód netto [...] nie przekraczający równowartości w złotych 40 mln euro lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obr. nie przekroczyła równowartości w zł 27 mln euro Nie uwaŜa się jednak za średniego, przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niŜ mali i średni posiadają: więcej niŜ 25% wkładów, udziałów lub akcji; prawa do ponad 25% udziału w zysku; więcej niŜ 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy) Prawo działalności gospodarczej (Dz.U z 1999 r, Nr 101, poz. 1178, ze zm.) Główne funkcje: Zaspokajanie i kreowanie popytu Restrukturyzacja wielkich przedsiębiorstw Tworzenie miejsc pracy Rozwój konkurencyjności OŜywienie stref wiejskich Międzynarodowe powiązania i rozwój eksportu Rozwój lokalny J. Klimek, M. Raich, Sztuka przedsiębiorczości, Bartex s.c., 1999, s. 41 Definicja małego przedsiębiorstwa Art. 54.1 Za małego przedsiębiorcę uwaŜa się przedsiębiorcę, który w poprzednim roku obrotowym: Zatrudniał średniorocznie mniej niŜ 50 pracowników oraz Osiągnął przychód netto [...] nie przekraczający równowartości w złotych 7 mln euro lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obr. nie przekroczyła równowartości w zł 5 mln euro Nie uwaŜa się jednak za małego, przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niŜ mali posiadają: więcej niŜ 25% wkładów, udziałów lub akcji; prawa do ponad 25% udziału w zysku; więcej niŜ 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy) Prawo działalności gospodarczej (Dz.U z 1999 r, Nr 101, poz. 1178, ze zm.) Ewolucja małej firmy Mimo ogromnej róŜnorodności i unikalności małych przedsiębiorstw obserwacje potwierdzają, Ŝe w ich rozwoju występują pewne prawidłowości, a w szczególności, Ŝe przechodzą one przez określone fazy rozwoju. J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 18-21 3 Ewolucja małej firmy Cykl Ŝycia przedsiębiorstwa Faza powstania i walki o przetrwanie Faza młodości i dynamicznego wzrostu Faza dojrzałości i zagroŜenia upadkiem J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 15-17 Znaczące czynniki sukcesu lub niepowodzenia firmy w procesie jej ewolucji N.C. Churchill, V.L. Levis, The five stages of small business grpwth, Harvard Business Review, May-June 1983 Rodzaje cykli w Ŝyciu firmy Długi cykl Ŝycia organizacji – ok. 70 lat Krótki cykl Ŝycia organizacji – ok. 7 lat J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 15-17 Krzywa Ŝycia organizacji D II poziom aspiracji J. Antoszkiewicz, Metody zarządzania, Poltext 2007, s. 143-148 Faza inicjacji Zaistnienie i powolny wzrost udziału w sektorze, w wyniku: E F I poziom aspiracji innowacyjności wyrobu A C G czas zakupu licencji B I Faza II Faza Inicjacja Ekspansja III Faza Dojrzałość IV Faza V Faza VI Faza Dryfowanie Załamanie Upadek Wg badań PARP w 2007 r. główne bariery rozwojowe jakie postrzegają przedsiębiorcy w pierwszym roku swojej działalności mają charakter popytowy i związane są głównie z uzyskiwaniem zamówień oraz duŜą konkurencją. Jan D. Antoszkiewicz z zespołem 4 Faza ekspansji Wzrost produkcji wymaga zaangaŜowania większych nakładów. zapewnienie zdolności do sfinansowania inwestycji zapewnienie dostępu do kanałów dystrybucji nowe rozwiązania organizacyjne elastyczne metody zarządzania Wg autorów Raportu o stanie MSP finansowe wsparcie nowopowstałych przedsiębiorstw, poprzez przeznaczenie tych środków na inwestycje, zwiększa ich przeŜywalność o ok. 10% Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2006-2007 (pod red.) A.śołnierskiego i P. ZaduryLichoty, PARP, Warszawa 2008, s. 26 Obszary wymagające wsparcia Głównymi czynnikami determinującymi rozwój przedsiębiorstw, w ich własnej opinii są: Wykwalifikowani pracownicy; MoŜliwość wykorzystania nowych technologii; Niskie podatki; Łatwy dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania. Decyzje inwestycyjne firm rozwijających w ostatnim okresie swoją działalność w szybkim tempie determinowane były przez potrzeby: znajomości rynku i potrzeb klientów, dostosowania się do wymaganych norm jakości i bezpieczeństwa oraz oczywiście moŜliwość zatrudniania wykwalifikowanych pracowników. Są to zatem obszary, które powinny być objęte szczególnym wsparciem. Raport o stanie sektora MSP w Polsce w latach 2006-2007 Faza dojrzałości Faza dojrzałości - pułapki dojrzałość wzrastająca Obraz firmy oraz postrzeganie sektora dywersyfikacja produktów dojrzałość ustabilizowana ustabilizowanie jakości i wolumenu produkcji dojrzałość schyłkowa spadek rentowności wyrobów Zbyt duŜe inwestowanie Łatwe rezygnowanie z sektora Niechęć - reakcja na walkę cenową Trzymanie się stałych zasad w sektorze Przesadzanie z twórczością Przesadzanie z jakością Faza dojrzałości Faza dojrzałości - potrzeba zmian organizacyjnych - potrzeba zmian zarządzania Spada efektywność finansowa Wejście w fazę dojrzewania powoduje dwa rodzaje zachowań: negacja istnienia fazy dojrzewania rezygnacja z czynnego zarządzania Potrzeba wprowadzenia zaostrzonej dyscypliny w organizacji Spadają szanse na awans Zwrócenie w procesie produkcji większej uwagi na człowieka Pełzające zmierzanie do centralizacji 5 Faza dryfowania - „strategia Ŝniw” Faza załamania Spadek popytu Bariery wyjścia: Trzeba rozwaŜyć wycofanie się z sektora przy współzaleŜność z innymi dziedzinami działalności firmy wykorzystanie rynków kapitałowych wewnętrzna integracja pionowa bariery informacyjne Faza upadku minimalizowaniu kosztów wyjścia. Przedsiębiorczość i Zarządzanie w procesie prowadzenia firmy Teraz juŜ za późno !!! Umiejętności przedsiębiorczego działania Umiejętności zarządzania mała organizacja duŜa J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003, s. 9 Wspieranie przedsię przedsiębiorczoś biorczości Rola Ministerstwa właściwego ds. gospodarki Głównym kreatorem polityki państwa w zakresie wspierania przedsiębiorczości jest Ministerstwo właściwe ds. gospodarki Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Instytucje okołobiznesowe analiza oraz kreowanie otoczenia instytucjonalnego przedsiębiorstw, programy rozwoju przedsiębiorczości, koordynacja rozwoju sieci organizacji doradczych, szkoleniowych, informacyjnych oraz funduszy poręczeniowych i poŜyczkowych, wdraŜanie zaleceń „Europejskiej Karty Małych Przedsiębiorstw”, współpraca przy wdraŜaniu i monitorowaniu programów finansowanych przez fundusze strukturalne Unii Europejskiej nakierowane na rozwój małej i średniej przedsiębiorczości, prowadzenie spraw wynikających z ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczej 6 PARP Instytucje okoł okołobiznesowe Głównym zadaniem PARP jest zarządzanie funduszami adresowanymi do małych i średnich przedsiębiorstw, pochodzącymi zarówno z kraju (budŜet państwa) jak i Unii Europejskiej. Cele PARP : - wspieranie rozwoju sektora MSP, - wspieranie rozwoju regionalnego, - promowanie wykorzystywania nowych technik i technologii, - tworzenie nowych miejsc pracy oraz przeciwdziałanie bezrobociu, - rozwój zasobów ludzkich. W 1996 r. PARP zorganizowała i koordynuje do tej pory Krajowy System Usług Podstawowe typy instytucji : Ośrodki Wspierania Biznesu Inkubatory przedsiębiorczości Ośrodki Innowacji i Technologii Agencje Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Ośrodki informacji Ośrodki szkoleniowe Izby i stowarzyszenia gospodarcze Instytucje finansowe Ośrodek Wspierania Biznesu Inkubator przedsiębiorczości jest organizacją doradczą, informacyjną lub jest ośrodkiem, który umoŜliwia małym szkoleniową. Celem jego nie jest zysk, lecz poprawa konkurencyjności istniejących i powstających małych i średnich jednostek gospodarczych z sektora prywatnego Typ inkubatora Warsztat UŜytkownicy firmy rozpoczynające działalność Rodzaj wykorzystywanych obiektów małe pomieszczenia o podstawowym standardzie Centrum innowacyjnowdroŜeniowe wynalazcy Warsztat rzemiosła artystycznego Inkubator przetwórstwa rolnospoŜywczego artyści rzemieślnicy firmy zajmujące się przetwórstwem rolno-spoŜywczym MłodzieŜowe centrum przedsiębiorczości młodzieŜ najprostsze warunki, małe pomieszczenia Centrum zaawansowanych technologii uŜytkownicy związani z nauką wysoki standard, sieć umoŜliwiająca zainstalowanie komputerów Centrum mass mediów drobni przedsiębiorcy, lokalne radio, prasa wysokie pomieszczenia studyjne, miejsce cieszące się dobrą opinią, sala kinowa, dobra łączność pomieszczenia biurowe, często o wysokim standardzie Centrum biznesu firmy, ich filie i oddziały małe pomieszczenia, spełniające wysokie wymagania uŜytkowników dobrze oświetlone, wysokie pomieszczenia wysokie wymagania warunków higienicznych, duŜe pomieszczenia, najlepiej parterowe przedsiębiorstwom korzystanie z ich obiektów w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Oprócz wynajmu powierzchni, ośrodki te zapewniają obsługę administracyjną, niezbędne usługi doradcze o róŜnym zakresie, a takŜe pomoc w dostępie do finansowania. Usługi wspólne wyposaŜenie; pomieszczeni a doradztwo patentowe; wspólne laboratoria sprzedaŜ; wspólny marketing kuchnia do testowania; lodówki, zamraŜarki; laboratoria obsługiwane przez technologów Ŝywności doradztwo dla biznesu; szkolenia; ew. dział. społecznowychowawcza komputery, komunikacja audiovideo, dobra łączność, dostęp do informacji usługi edytorskie; produkcja i obróbka materiałów inf ormacyj ny ch usługi biurowe; sala konferencyjna; dobre Ośrodek innowacji i technologii zajmuje się doradztwem i informacją w Typy inkubatorów zakresie wprowadzania innowacji w róŜnych sferach działania przedsiębiorstwa. Zmiany te mogą polegać zarówno na wprowadzaniu nowych technologii, jak i wdraŜaniu nowoczesnych systemów organizacji i zarządzania oraz utrzymania jakości. Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości (AIP) 7 Agencje Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Ośrodki informacji Podstawową przyczyną powstania i rozwoju są najczęściej wyodrębnionymi agencji rozwoju lokalnego i regionalnego stała się potrzeba decentralizacji gospodarki i wprowadzenia demokratycznych metod zarządzania. Powstanie ich datuje się na rok 1991. Agencje wspomagają działania urzędów administracji państwowej umoŜliwiając im zarazem kierowanie części zadań do instytucji pozarządowych, apolitycznych, które są bardzo istotnym czynnikiem polityki regionalnej. organizacyjnie i finansowo jednostkami róŜnego rodzaju stowarzyszeń, fundacji oraz izb gospodarczych. W odróŜnieniu od innych jednostek zajmujących się przedsiębiorczością, które teŜ najczęściej posiadają własne bazy danych, ośrodki informacji są instytucjami profesjonalnymi, których podstawowym rodzajem działalności jest świadczenie usług informacyjnych. Ośrodki szkoleniowe. Ośrodki doradcze Do instytucji szkoleniowych zaliczamy są to wyspecjalizowane organizacje, których organizacje, których głównym celem jest przeprowadzanie szkoleń i kursów celem jest udzielanie porad przedsiębiorstwom oraz pomoc we wdraŜaniu róŜnego rodzaju technologii lub systemów zarządzania firmą. Instytucje tego typu najczęściej działają na zasadach komercyjnych. Charakteryzuje je wysoki poziom wiedzy w określonych specjalnościach oraz umiejętność adoptowania jej do potrzeb róŜnych klientów. Izba Gospodarcza Instytucje finansowe jest organizacją samorządu gospodarczego są to najczęściej organizacje o charakterze reprezentującą interesy gospodarcze zrzeszonych w niej podmiotów w zakresie ich działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej lub usługowej, w szczególności wobec organów państwowych komercyjnym. Zaliczamy do nich banki, inne instytucje poŜyczkowe oraz fundusze venture capital 8 Skuteczność KSU Pomoc publiczna dla MSP W latach 2006-2008 PARP przeprowadziła szereg badań nakierowanych na skuteczność, poziom i zakres usług realizowanych przez KSU. Wynika z nich, Ŝe dzięki projektowemu charakterze działania tych organizacji, organizowanemu na zasadach głównie finansowania zewnętrznego, instytucje te wpisują się w strategiczne cele interwencji publicznej. Obecnie obszary wymagające interwencji, które realizowane będą poprzez KSU to: Usługi informacyjne, w szczególności dotyczące : administracyjno – prawnych aspektów rozpoczynania, wykonywania, zawieszania i rezygnacji z prowadzonej działalności gospodarczej; moŜliwości w zakresie dostępnych źródeł finansowania, w tym z pomocy publicznej; wspierania eksportu;) moŜliwości udziału w szkoleniach oraz uzyskania pomocy promotora projektów innowacyjnych; moŜliwości uzyskania poŜyczek i poręczeń. Usługi doradcze o charakterze proinnowacyjnym, w szczególności dotyczące: przeprowadzania audytów technologicznych; obsługi procesu transferu technologii (przygotowanie oferty, przegląd dostawców, nawiązanie kontaktu, pomoc we wdraŜaniu oraz monitorowanie realizacji umowy). Usługi finansowe w zakresie udzielania poŜyczek i poręczeń podmiotom gospodarczym. Wieloletni Program na Rzecz Przedsiębiorstw i Przedsiębiorczości - w nowej gospodarce miejsca pracy będą głównie kreowane przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Wpłynie to pozytywnie na przedsiębiorczość i innowacyjność Europy, dlatego teŜ program ma zachęcać do podejmowania ryzyka i przedsiębiorczości. Pomoc publiczna dla MSP przewidziana na lata 2007 - 2013 W ramach środków pomocy publicznej, które udzielane będą w latach 2007-2013, 342,5 mln euro dedykowana jest rozwojowi MSP. 85% z tych środków pochodzić będzie z Unii Europejskiej. Przekazywane będą one poprzez: Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG) – 210 mln. euro; Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) – 132,5 mln. euro. Europejska Karta Małych Przedsiębiorstw. Jej sygnatariusze zobowiązują się: rozwijać kształcenie z zakresu przedsiębiorczości, kreować i promować przedsiębiorczość wśród ludzi młodych, wprowadzać ułatwienia w zakresie szybkości oraz obniŜenia kosztów rozpoczynania działalności gospodarczej, usprawnić ustawodawstwo i ulepszyć przepisy w zakresie prawa upadłoś. Literatura J. Antoszkiewicz, Firma wobec zagroŜeń, Poltext 1997 J. Antoszkiewicz, Metody zarządzania, Poltext 2007 J. Klimek, M. Raich, Sztuka przedsiębiorczości, Bartex s.c., 1999 B. Piasecki, Przedsiębiorczość i mała firma, Wyd. UŁ 1998 J. Targalski, Przedsiębiorczość i zarządzanie, Beck, Warszawa 2003 9
