D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

Sygn. akt VI U 1971/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 listopada 2014 r.
Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący SSO Janusz Madej
Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc
po rozpoznaniu w dniu 21 października 2014 r. w Bydgoszczy na rozprawie
odwołań Zakładu (...)
J. i E. S.
Spółki Cywilnej w B.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. :
- z dnia 9 kwietnia 2013 r. (...)
- z dnia 9 kwietnia 2013 r. (...)
- z dnia 9 kwietnia 2013 r. (...)
- z dnia 9 kwietnia 2013 r. (...)
w sprawach: Zakładu (...)
J. i E. S.
Spółki Cywilnej w B.
przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
Oddziałowi w B.
z udziałem zainteresowanych :
G. G. (1), M. L. (1) i D. M. (1)
o ustalenie obowiązku ubezpieczenia i podstawę wymiaru składek
I zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. nr (...) z dnia 9 kwietnia 2013 r. w ten sposób, iż
stwierdza, że K. G. (1) nie podlega – jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek :
Zakład (...)Spółka Cywilna w B. – obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w
okresie od 20 września 2011 r. do 30 września 2011 r.;
II oddala pozostałe odwołania;
III zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz Zakładu (...)J. i E. S.
Spółki Cywilnej w B. kwotę 60 ( sześćdziesiąt ) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.
Na oryginale właściwy podpis.
Sygn. akt VI U 1971/13
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzjami z dnia 9 kwietnia 2013 r. (Nr:(...) - na podstawie art. 83 ust.
1 pkt 1 i 3 w zw. z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a i c oraz art. 6 ust. 1 pkt 4 , art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art.
18 ust. 3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust. 1, ust. 2, ust. 4, art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit „e” i art. 81 ust. 1 i ust. 5 oraz art. 85 ust. 4 ustawy z dnia 27
sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - ustalił, że G. G. (1), M.
L. (1), D. M. (1) oraz K. G. (1), jako osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia nazwanej „umową o dzieło”
u płatnika składek Zakład (...)s.c. podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowym
w okresach wskazanych w decyzjach: G. G. (1) w okresie od 30 sierpnia 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r., M. L. (1) w
okresie od 3 sierpnia 2009 r. do 30 października 2009 r. oraz od 2 listopada 2009 r. do 17 listopada 2009 r., D. M.
(1) w okresie od 21 lipca 2009 r. do 31 lipca 2009 r. oraz od 3 sierpnia 2009 r. do 4 września 2009 r., K. G. (1) w
okresie od 20 września 2011 r. do 30 września 2011 r. Organ jednocześnie w powyższych decyzjach ustalił podstawę
wymiaru składek za zainteresowanych
W ocenie organu rentowego przedmiotem umów zawartych z zainteresowanymi było świadczenie usług, a nie
osiągnięcie określonego rezultatu, wobec czego płatnik składek miał obowiązek zgłoszenia zainteresowanych do
ubezpieczeń społecznych. Organ rentowy wskazywał, że w jego ocenie celem zawarcia umów o dzieło, a nie umów
zlecenia, było uniknięcie obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Odwołanie od powyższych decyzji złożył płatnik składek Zakład (...) i E. S.Spółka Cywilna w B. wnosząc o ich zmianę
poprzez ustalenie, że zainteresowani: G. G. (1), M. L. (1), D. M. (1) oraz K. G. (1) w okresach wskazanych w decyzjach z
dnia 9 kwietnia 2013 r. nie podlegali obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu. W
uzasadnieniu odwołań płatnik podniósł, że organ dokonał błędnej kwalifikacji umów zawartych z zainteresowanymi
jako umowy zlecenia. Odwołujący się wspólnicy Spółki Cywilnej (...)argumentowali, że przedmiotem umów był
konkretny materialny i obiektywnie osiągalny rezultat, wobec czego nie było podstaw do przyjęcia, iż Spółkę i
zainteresowanych łączyły umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o zleceniu.
Nadto odwołujący się podnosili, że organ rentowy w toku postępowania administracyjnego nie wziął pod uwagę zeznań
świadków: L. K. i M. S. (1), którzy jednoznacznie wskazywali, że zainteresowani prace wykonywali na podstawie umów
o dzieło.
W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w
zaskarżonych decyzjach.
Sprawy z odwołań wniesionych w sprawach tut. Sądu O. o sygn. akt: VI U 1972/13, VI U 1973/13 I VI U 1974/13 zostały
połączone do do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą sygn. akt VI U 1971/13.
Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:
Przedmiotem działalności Zakładu (...)i (...)Spółki Cywilnej w B. jest m.in. wykonywanie robót ogólnobudowlanych
związanych ze wznoszeniem budynków, wykonywanie robót ogólnobudowlanych w zakresie rozdzielczych obiektów
liniowych: rurociągów, linii elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych-lokalnych, wykonywanie instalacji wodnokanalizacyjnej, instalacji centralnego ogrzewania, instalacji wentylacyjnych i gazowych
dowód: umowa spółki k. 14-17.
W dniu 20 września 2011 r. Spółka Cywilna (...) zawarła z zainteresowanym K. G. (1) umowę o dzieło. Przedmiotem
umowy było wykonanie przez zainteresowanego przyłącza c.o. w R. w terminie do 30 września 2011 r. Wynagrodzenie
strony ustaliły na kwotę 1.106 zł, płatne w terminie 3 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku przez
zainteresowanego. W dniu 10 października 2011 r. zainteresowany wystawił płatnikowi rachunek.
W ramach powyższej umowy zainteresowany pracował w budynku firmy (...) w R.. Wykonywał małe przyłącze.
Przyłącze miało około 6 metrów długości i łączyło budynek z miejskim węzłem cieplnym. Rów w ziemi, w którym
miało być położone przyłącze, został wykopany przy pomocy koparki wynajętej z zewnętrznej firmy. Zainteresowany
następnie w wykopany rów położył rury i je wypoziomował. Wykonał również wykucie dwóch otworów w budynku
mieszkalnym, w których założył tuleje ochronne (manszety) i rozkręcił je. Położył również na rurze w wykopie taśmę
ostrzegawczą. Posiadał własne narzędzia. Płatnik składek dostarczył mu tylko butlę do spawania z gazem.
Zainteresowany zmarł w dniu 1 września 2013 r.
dowód: umowa o dzieło wraz z rachunkiem k. 37-38, zeznania J. S. zapis AV k. 122v, odpis skrócony
aktu zgonu k. 130, zeznania J. K. zapis AV k. 144.
W dniu 30 sierpnia 2010 r. płatnik składek zawarł z zainteresowanym G. G. (1) umowę o dzieło. Przedmiotem umowy
był montaż przez zainteresowanego instalacji c.o. w budynku Szpitala MSWiA w B. w terminie do 31 sierpnia 2010 r.
Wynagrodzenie strony ustaliły na kwotę 374 zł, płatne w terminie 3 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku
przez zainteresowanego. W dniu 10 września 2010 r. zainteresowany wystawił płatnikowi rachunek.
W ramach powyższej umowy zainteresowany wymienił w pomieszczeniu szpitalnym 3-5 grzejników. Posiadał własne
narzędzia. Pracował przez dwa dni po 8-10 godzin. Pracę wykonał sam.
Prace w Szpitalu MSWiA w B. wykonywało łącznie około 40 osób, w tym osoby zatrudnione przez odwołującą się
Spółkę w ramach podwykonawstwa, osoby zatrudnione przez Spółkę na podstawie umów o pracę oraz na podstawie
umów o dzieło.
dowód: umowa o dzieło wraz z rachunkiem k. 39-40, zeznania zainteresowanego zapis AV k. 122v,
zeznania J. S. zapis AV k. 122v, zeznania A. B. (1) zapis AV k. 144.
W dniu 21 lipca 2009 r. płatnik składek zawarł z zainteresowanym D. M. (1) umowę o dzieło. Przedmiotem umowy
było wykonanie przez zainteresowanego zawieszeń do rurociągów przy ul. (...) w B. w terminie do 31 lipca 2009 r.
Wynagrodzenie strony ustaliły na kwotę 1.086 zł, płatne w terminie 3 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku
przez zainteresowanego. W dniu 12 sierpnia 2009 r. zainteresowany wystawił płatnikowi rachunek.
Następnie w dniu 3 sierpnia 2009 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło. Przedmiotem tej umowy był montaż przez
zainteresowanego aparatów grzewczych przy ul. (...) w B. w terminie do 31 sierpnia 2009 r. Wynagrodzenie strony
ustaliły na kwotę 2.138 zł, płatne w terminie 3 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku przez zainteresowanego.
W dniu 11 września 2009 r. zainteresowany wystawił płatnikowi rachunek.
W dniu 1 września 2009 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło, której przedmiotem był montaż przez
zainteresowanego aparatów grzewczych na ul. (...) w B. w terminie do 4 września 2009 r. Wynagrodzenie strony
ustaliły na kwotę 441 zł, płatne w terminie 3 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku przez zainteresowanego.
W dniu 9 października 2009 r. zainteresowany wystawił płatnikowi rachunek.
Zainteresowany w ramach prac przy ul. (...) w B. zamontował około 13 aparatów grzewczych. Montażem aparatów
zajmował się zainteresowany oraz podwykonawca zatrudniony przez płatnika. Odbiór komisyjny następował dopiero
po zamontowaniu wszystkich aparatów.
Prace wykonywane przy ul. (...) polegały na montażu kilkudziesięciu zawieszeń do utrzymywania rurociągów.
dowód: umowa o dzieło wraz z rachunkiem k. 41-46, zeznania J. S. zapis AV k. 122v.
W dniu 3 sierpnia 2009 r. płatnik składek zawarł z zainteresowanym M. L. (1) umowę o dzieło. Przedmiotem umowy
było wykonanie przez zainteresowanego robót instalacyjnych na ul. (...) w B. w terminie do 31 sierpnia 2009 r.
Wynagrodzenie strony ustaliły na kwotę 2.517 zł, płatne w terminie 3 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku
przez zainteresowanego. W dniu 11 września 2009 r. zainteresowany wystawił płatnikowi rachunek.
W dniu 1 września 2009 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło, której przedmiotem było wykonanie przez
zainteresowanego izolacji termicznej ciągów przy ul. (...) w terminie do 30 września 2009 r. Wynagrodzenie strony
ustaliły na kwotę 2.564 zł, płatne w terminie 3 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku przez zainteresowanego.
W dniu 9 października 2009 r. zainteresowany wystawił płatnikowi rachunek.
Następnie w dniu 1 października 2009 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło. Przedmiotem umowy było wykonanie
przez zainteresowanego robót malarsko-budowlanych w W. w terminie do 30 października 2009 r. Wynagrodzenie
strony ustaliły na kwotę 2.298 zł, płatne w terminie 3 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku przez
zainteresowanego. W dniu 10 listopada 2009 r. zainteresowany wystawił płatnikowi rachunek.
W dniu 2 listopada 2009 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło. Przedmiotem umowy było wykonanie przez
zainteresowanego robót malarsko-budowlanych w W. w terminie do 17 listopada 2009 r. Wynagrodzenie strony
ustaliły na kwotę 1.015 zł, płatne w terminie 3 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku przez zainteresowanego.
W dniu 10 grudnia 2009 r. zainteresowany wystawił płatnikowi rachunek.
W ramach robót instalacyjnych na ul. (...) w B. zainteresowany wykonał izolację jednego ciągu technologicznego
do nagrzewnic wodnych (założył otuliny izolacyjne na rury, kolana i kształtki oraz tzw. mankiety na izolacji). Ciągi
były kładzione w hali przemysłowej. Łącznie było pięć ciągów. Odbiór komisyjny odbywał się dopiero po wykonaniu
wszystkich izolacji termicznych ciągów. Izolacji pozostałych ciągów dokonały osoby zatrudnione przez Spółkę w
ramach umów o dzieło oraz podwykonawca Spółki – Zakład (...) oraz jedna osoba zatrudniona na podstawie umowę
o pracę przez Spółkę. Łącznie do wykonania było około dwóch kilometrów izolacji ciągów. Ciąg zaizolowany przez
zainteresowanego miał długość około 40 metrów.
Zainteresowany wykonał również przyłącza do nagrzewnic, przyłącza rur, zamontował grzejniki c.o. Roboty
instalacyjne wykonywał na odcinku wskazanym przez J. S..
W ramach robót malarsko-budowlanych w W. na terenie rezydencji ambasadora USA, w kotłowni: skuł fundamenty,
rozebrał czopuch do kotła, szpachlował, zeskrobał starą farbę, białkował sufit, malował ściany i kafelkował podłogę.
Powyższe prace zainteresowany wykonywał przy pomocy własnych narzędzi. Materiały budowlanego - rury, kafelki,
znajdowały się już na miejscu wykonywania czynności. Zainteresowany sam ustalał godziny swojej pracy. Prace
odbierał przedstawiciel płatnika składek. Był przy tym zarządca budynku ambasadora USA.
dowód: umowa o dzieło wraz z rachunkiem k. 47-54, zeznania zainteresowanego zapis AV k. 122v,
przesłuchanie jako strony J. S. zapis AV k. 122v, zeznania świadka J. K. zapis AV k. 144.
Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:
Kwestią sporną w sprawie było ustalenie, czy umowy cywilnoprawne łączące płatnika składek z zainteresowanymi
miały charakter umów o dzieło czy też były w istocie umowami o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy
dotyczące umów zlecenia.
Na wstępie wskazać należało, że Sąd postanowieniem z dnia 21 października 2014 r. pominął dowód z zeznań świadka
M. S. (1) oraz z przesłuchania zainteresowanego D. M. (1). Z zeznań świadka J. K. wynikało, iż świadek M. S. nie
posiadał wiedzy na temat wykonywania przez zainteresowanych spornych między stronami umów, gdyż w okresach,
w których umowy te były wykonywane jeszcze studiował, a później zajmował się w Spółce (...) sprawami prawnymi
(skończył bowiem studia prawnicze). Z przyczyn faktycznych nie było możliwe przesłuchanie zainteresowanego D. M.
(1), który mimo wezwań dwukrotnie nie stawił się na posiedzeniach rozprawowych. Sąd uznał, że przeprowadzenie
powyższych dowodów było ostatecznie zbędne, gdyż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wyjaśnił wszystkie
istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności.
Powyżej przedstawiony stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o zeznania złożone przez stron – wspólnika
odwołującej się Spółki J. S., zainteresowanych K. G. (2) i M. L. (1) oraz świadków: A. B. (2) i J. K., jak również
przedłożone do akt sprawy dokumenty w postaci umów cywilnoprawnych wiążących strony. Sąd Okręgowy uznał
zeznania złożone przez zainteresowanych oraz świadków na okoliczność zawieranych z odwołującą się Spółką Cywilną
umów i wykonywanych czynności co do zasady za wiarygodne. Zeznania zainteresowanych i świadków były logiczne
i spójne, wzajemnie się dopełniały, nadto podane przez nich okoliczności znalazły potwierdzenie w przedłożonych do
akt sprawy dokumentach w postaci kopii zawieranych z nimi umów. Sąd również co do zasady uznał za wiarygodne
zeznania J. S., wspólnika odwołującej się Spółki. Sąd jednakże nie znalazł podstaw do uwzględnienia ich w zakresie,
w jakim powyższy podał, iż zamiarem stron i przedmiotem umów zawartych ze wszystkimi zainteresowanymi było
osiągnięcie określonego rezultatu, „dzieła” w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Przeczy temu zebrany w sprawie
pozostały materiał dowodowy tj. umowy cywilnoprawne oraz zeznania zainteresowanych, z których, w ocenie Sądu
wynika, że zainteresowani: G. G. (1), D. M. (1) i M. L. (1) faktycznie wykonywali czynności polegające na starannym
działaniu i nie były one ukierunkowane na osiągnięcie rezultatu stanowiącego podstawę uznania danego stosunku
zobowiązaniowego za umowę o dzieło.
Przechodząc na rozważań prawnych w pierwszej kolejności wskazać należy na treść art. 6 ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia
13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.; dalej „u.s.u.s.”),
który stanowi, iż ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które
na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy
zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące
zlecenia, zwanymi zleceniobiorcami, oraz osobami z nimi współpracującymi.
Zgodnie natomiast z art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (t.j. D. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 ze zm.), do ustalenia podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składki na
ubezpieczenie emerytalne i rentowe tych osób. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza
się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych
niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami
ustawy systemowej.
Art. 18 ust. 1 u.s.u.s. stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych
wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a u.s.u.s. stanowi przychód o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10 u.s.u.s.
Natomiast art. 18 ust. 3 u.s.u.s. stwarza obowiązek ustalenia podstawy wymiaru składek zgodnie z art. 18 ust. 1 u.s.u.s.
wobec zleceniobiorców, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce
godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 u.s.u.s. ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym. Artykuł 13 pkt 2 ustawy o s.u.s. stanowi, iż obowiązek ubezpieczeń zleceniobiorcy istnieje
od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia
umowy. Artykuł 20 ust. 1 cytowanej ustawy wskazuje, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i
ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
Artykuł 36 ust. 1, ust. 2 i ust. 4 w/w ustawy stanowi, że każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym
i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób
określonych w art. 6 ust. 1 pkt 4 należy do płatnika składek. Zgłoszeń, o których mowa w ust. 2 i 3, dokonuje się w
terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia.
Analizując istotę sporu wskazać trzeba, że odróżnienie umowy o dzieło od umów pokrewnych, zwłaszcza o
świadczenie usług innego rodzaju, budzi w praktyce trudności. Stosownie do treści art. 627 k.c. przez umowę
o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła a zamawiający do zapłaty
wynagrodzenia. Przedmiotem umowy jest zatem zobowiązanie do wykonania określonego dzieła, które może mieć
charakter materialny jak i niematerialny, zaś sama umowa jest umową rezultatu.
Zgodnie zaś z art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje
się odpowiednio przepisy o zleceniu. Z kolei zgodnie z treścią art. 734 § 1 k.c., przez umowę zlecenia przyjmujący
zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Przedmiotem tej umowy
jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego
rezultatu. Umowa o świadczenie usług to umowa starannego działania, podczas gdy umowa o dzieło jest umową
określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Przedmiotem umowy o dzieło
jest zatem osiągnięcie z góry oznaczonego wyniku, podczas, gdy przedmiotem umowy o świadczenie usług jest jedynie
staranne dążenie do osiągnięcia rezultatu, ale jego osiągnięcie nie należy do treści zobowiązania. Jednym z kryteriów
pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego
rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2000
r., IV CKN 152/00, OSNC 2001/4/63). Zakłada się przy tym, że rezultat, o który umawiają się strony, musi być z góry
określony, mieć samoistny byt oraz być obiektywnie osiągalny, sprawdzalny i pewny. Wykonanie dzieła najczęściej
przybiera postać wytworzenia rzeczy, czy też dokonania zmian w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie,
uzupełnienie). Dzieło musi przy tym istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych
przedmiotów, ale i uchwycić istotę osiągniętego rezultatu (por. A. Brzozowski (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t.
II, 2005, s. 351-352).
Umowa o dzieło różni się nadto od umowy o świadczenie usług brakiem stosunku zależności między stronami i
koniecznością osiągnięcia oznaczonego rezultatu ludzkiej pracy w szerokim tego słowa znaczeniu, gdy w drugim
rodzaju umów decydujący nie jest rezultat, lecz wykonywanie pracy jako takiej. Przyjmującego zamówienie
wykonawcę dzieła obciąża odpowiedzialność za nieosiągnięcie określonego rezultatu. Prowadzi to do innego rozkładu
ryzyka co do wykonania i jakości usługi. Umowa o dzieło różni się od umowy zlecenia (umowy o świadczeni usług)
tym, że zawsze musi być uwieńczona konkretnym i sprawdzalnym rezultatem. Mniejsze znaczenie ma tu obowiązek
osobistego wykonania dzieła przez przyjmującego zamówienie, byle rezultat końcowy był osiągnięty. W umowie
zlecenia nie akcentuje się owego rezultatu jako koniecznego, ze względu natomiast na moment osobistego zaufania
między kontrahentami, obowiązek osobistego świadczenia przez dłużnika staje się tu regułą. Zlecenie w takim ujęciu
odnosi się zresztą jedynie do dokonania określonej czynności prawnej. Ponadto nazwa umowy, z wyeksponowaniem
terminologii służącej podkreśleniu wybitnie charakteru umowy jako umowy o dzieło, nie jest elementem decydującym
samodzielnie o rodzaju zobowiązania w oderwaniu od oceny rzeczywistego przedmiotu tej umowy i sposobu oraz
okoliczności jej wykonania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 06 czerwca 2012 r., III AUa 377/12,
LEX nr 1213800 ; oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 stycznia 2013 r., III AUa 837/12, Lex nr 1293109).
W ocenie Sądu Okręgowego zebrany materiał dowodowy dawał podstawę do ustalenia, że umowa zawarta przez
odwołującą się Spółkę Cywilną z zainteresowanym K. G. (1) w dniu 20 września 2011 r. była w istocie umową o
dzieło. Strony w umowie wskazały wprost, co ma wykonać zainteresowany: przyłącze c.o. w R.. Przedmiotem umowy
z zainteresowanym było wykonanie, w precyzyjnie określonym terminie prac gwarantujących uzyskanie określonego
rezultatu. Rzeczone przyłącze było więc zindywidualizowane i miało samodzielny byt, który można było skutecznie
poddać sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych. Zainteresowany w ramach umowy wykonał tylko przyłącze,
czynności przez niego wykonywane nie miały powtarzalnego charakteru, zaś skutkiem wykonania przez niego umowy
był namacalny i sprawdzalny rezultat w postaci przyłącza c.o., wykonanego na określonym odcinku. Nadmienić tylko
należy, że J. S. oraz świadek J. K. w swoich zeznaniach wskazali inną długość przyłącza wykonanego przez K. G.
(1) (6 m oraz 20 m), jednakże okoliczność ta nie miała wpływu na wydane rozstrzygnięcia odnośnie powyższego
zainteresowanego. Sąd dał wiarę w kwestii długość przyłączą J. K., który był wraz z w/w zainteresowanym w R., kiedy
ten kładł rzeczone przyłącze.
Wobec tego Sąd, działając na zasadzie art. 47714 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w sposób określony j w punkcie
I sentencji wyroku.
Odnośnie zainteresowanych G. G. (1), M. L. (1) i D. M. (1) Sąd Okręgowy podzielił w pełni stanowisko
organu rentowego, który zarzucił, że całokształt okoliczności towarzyszących wykonywaniu umów zawartych przez
odwołującą się Spółkę z powyżej wskazanymi zainteresowanymi i sposób realizacji tych umów nie pozwalał przyjąć, iż
praca wykonywana przez zainteresowanych była świadczona na warunkach umowy o dzieło, określonej w art. 627-646
k.c.
Czynności wykonywane przez w/w zainteresowanych były typowe dla umów o świadczenie usług, o których mowa w
art. 750 k.c. Nie miały one bowiem charakteru czynności przynoszących konkretny, materialny i zindywidualizowany
rezultat, podlegający ocenie i ewentualnej odpowiedzialności za wady (art. 637 k.c. - uprawnienia z tytułu rękojmi).
Były one w istocie realizowane w ramach umowy starannego działania, do których stosuje się przepisy dotyczące
zlecenia. Rzeczywistą wolą stron umowy było bowiem świadczenie usług, a nie wykonanie dzieła, gdyż to nie wyniki,
ale określone działania były istotne dla realizacji umowy i z tych też działań zainteresowani byli rozliczani.
Przedmiot umowy o dzieło może być określony w różny sposób i różny może być stopień dokładności tego określenia,
pod warunkiem, że nie budzi on wątpliwości, o jakie dzieło chodzi.
W treści umów zawartych z zainteresowanym M. L. (1) w dniu 1 października 2009 r. i w dniu 2 listopada 2009
r. nie sprecyzowano, jakie konkretnie prace i w jakim miejscu ma on wykonać. Ograniczono się tylko do ogólnego
podania: wykonanie robót malarsko-budowlanych w W.. „Dzieła” nie zostały zindywidualizowane i wyodrębnione.
Strony umowy w żaden sposób nie dookreśliły przedmiotu umowy, ani warunków jakim tak oznaczone w umowach
dzieło ma odpowiadać. W takiej sytuacji nie można przyjąć, aby w praktyce było możliwe odebranie wykonanego
przez zainteresowanego dzieła i sprawdzenie go pod kątem rękojmi za wady fizyczne dzieła, tym bardziej, że czynności
wykonanie przez zainteresowanego w ramach dwóch powyższych umów polegały na: skuciu fundamentów, rozebraniu
czopucha do kotła, szpachlowaniu, zeskrobaniu starej farbę, białkowaniu sufitu, malowaniu ściany i kafelkowaniu
podłogi. Czynności te nie stanowiły w ocenie Sądu przedmiotów umów o dzieło, gdyż ich istotą było staranne
działanie zainteresowanego realizowane w kooperacji z innymi osobami świadczącymi usługi w tym samym miejscu.
Analogicznie uznać należało, że czynności wykonywane przez zainteresowanego w ramach umów z dnia 3 sierpnia
2009 r. i 1 września 2009 r. (wykonanie robót instalacyjnych oraz wykonanie izolacji termicznej ciągów) polegały
na świadczeniu usług. W treści umowy nie zindywidualizowano przedmiotu umowy – nie wskazano, które konkretni
ciągi zainteresowany ma wykonać, w jakiej liczbie i jakim warunkom ciągi te mają odpowiadać. Zainteresowany
nie miał określonego, który z pięciu ciągów ma zaizolować, nadto odbiór komisyjny dokonywał się dopiero po
wykonaniu izolacji wszystkich ciągów. Co więcej, izolacji każdego z ciągów dokonywał inny podmiot. Izolowane
ciągi technologiczne stanowiły tylko fragment całości instalacji i z tego powodu nie podlegały odrębnej rękojmi za
ewentualne wady. Z kolei w ramach umowy o wykonanie robót instalacyjnych zainteresowany wykonał bardzo różne
rodzaje prac: przyłącza do nagrzewnic, przyłącza rur, montował grzejniki c.o. Skutkiem tych prac nie było również
powstanie zindywidualizowanego rezultatu, miały one li tylko charakter starannego działania.
Następnie odnieść się należy do treści umów zawartych z pozostałymi zainteresowanymi. G. G. (1) w ramach
umowy o dzieło miał wykonać montaż instalacji c.o. w Szpitalu (...) w B.. Wymienił w pomieszczeniu szpitalnym
3-5 grzejników. Czynności przez niego wykonane miały powtarzalny charakter i nie można im przypisać cech
zindywidualizowanego rezultatu. Nadto prace wykonane przez zainteresowanego stanowiły element zbiorczych prac
remontowych wykonywanych w tym czasie w Szpitalu. Prace w Szpitalu (...) w B. wykonywało łącznie około 40 osób,
w tym osoby zatrudnione przez Spółkę w ramach podwykonawstwa, osoby zatrudnione przez Spółkę na podstawie
umów o pracę oraz na podstawie umów o dzieło.
D. M. (1) w ramach zawartych umów zamontował kilkadziesiąt zawieszeń do rurociągów oraz zamontował 13
aparatów grzewczych. Nie można więc uznać, że skutkiem czynności przez niego wykonywanych miał być każdorazowo
określony rezultat. Powtarzalny charakter prac i ich rozmiar ilościowy prowadził do wniosku, że wykonywał on
czynności starannego działania a nie określone dzieła. Co więcej, odbiór komisyjny następował również dopiero po
zamontowaniu wszystkich aparatów, a więc dotyczył całości. Dodać należy, że nie znalazły również potwierdzenia w
materiale dowodnym zeznania świadka J. K., jakoby D. M. (1) płacone miał wynagrodzenie od sztuki, tj. od każdego
z zamontowanych aparatów grzewczych. W umowach z dnia 3 sierpnia 2009 r. oraz 1 września 2009 r. strony
przewidziały jedną kwotę wynagrodzenia za cały okres obowiązywania umowy. Nawet jeśli przyjąć, że zainteresowany
faktycznie miał płacone od sztuki, to i tak nie zmieniało to faktu, że charakter wykonywanych przez niego czynności
miał cechy powtarzalności i wymagano od niego tylko zachowania należytej staranności przy wykonywaniu prac
montażowych.
Ustalony stan faktyczny jednoznacznie wskazuje, że czynności wykonywane przez zainteresowanych G. G., M. L. i D.
M. miały powtarzalny charakter i nie prowadziły do weryfikowalnego rezultatu - określonego dzieła. Poszczególne
czynności podejmowane przez zainteresowanych w ramach zawartych z płatnikiem umów nie mogą być więc uznane
za wytworzenie dzieła. Powyższe przesądza, że sporne umowy miały charakter starannego działania i tym samym
powinny być kwalifikowane, jako umowy o świadczenie usług. Prace wykonywane przez tych zainteresowanych nie
prowadziły do powstania zindywidualizowanego dzieła, stanowiły tylko element określonej zbiorczej całości, którą
to całość można by dopiero ewentualnie poddać testowi rękojmi za wady i uznać za dzieło w rozumieniu przepisów
Kodeksu cywilnego.
Podsumowując, z przedstawionych okoliczności wynika, że od zainteresowanych: G. G., M. L. i D. M. wymagano
starannego wykonania określonych oraz powtarzalnych czynności, co oznacza, że w spornych umowach ich efekt
nie mógł być uznany za dzieło stanowiące konkretny, indywidualnie oznaczony rezultat, który zamawiający chce
osiągnąć. Wykonane czynności podlegały wprawdzie weryfikacji, ale trudno uznać aby poddawały się one rękojmi za
wady fizyczne. Ich weryfikacja odbywała się przede wszystkim pod kątem kontroli dołożenia należytej staranności
wykonywanych usług. Sporne umowy były więc umowami o świadczenie usług. Ich zakresem były bowiem objęte
czynności a nie ich rezultat. Wolą stron umowy było świadczenie usług a nie wykonanie dzieła, gdyż to nie wynik, ale
określone działania były istotne dla realizacji umów i z tych też działań zainteresowani byli rozliczani.
Mając na uwadze powyższe okoliczności, w myśl art. 47714 § 1 k.p.c., orzeczono jak w punkcie II sentencji wyroku.
W punkcie III sentencji wyroku, w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c., który ustanawia zasadę odpowiedzialności
za wynik procesu i zobowiązuje do zwrotu przez stronę przegrywającą przeciwnikowi procesowemu poniesionych
kosztów celowej obrony, a więc między innymi wynagrodzenia kwalifikowanego pełnomocnika, Sąd zasądził zwrot
kosztów zastępstwa procesowego na rzecz ubezpieczonego, który w postępowaniu sądowym był reprezentowany przez
radcę prawnego. Płatnik składek wygrał sprawę co do jednej decyzji, wobec tego Sąd, na podstawie § 11 ust. 2 w
zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490), ustalił stawkę wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości
60 zł stanowiącej minimalne wynagrodzenia pełnomocnika w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia
społecznego i zaopatrzenia emerytalnego.
Na oryginale właściwy podpis.