Rozdział I Wst p. Rozdział II Informacje ogєlne. Rozdział III

Transkrypt

Rozdział I Wst p.
Rozdział II Informacje ogólne.
Rozdział III rodowisko przyrodnicze.
1. Poło enie i granice gminy.
2.Geomorfologia.
3. Surowce mineralne i ocena mo liwo ci ich wykorzystania na tle budowy geologicznej.
4. Klimat.
5.Wody
- wody podziemne
- wody powierzchniowe
6. Gleby i ich przydatno
dla rolnictwa.
Rozdział IV Historia i zabytki.
1.Okres prehistoryczny.
2.Okres historyczny.
3.Zabytki.
Rozdział V Człowiek i gospodarka.
1.Ludno .
- rozwój ludno ci gminy
- przyrost naturalny ludno ci
- ruchy migracyjne
- struktura płci i wieku
- aktywizacja zawodowa ludno ci i struktura zatrudnienia
2.Rolnictwo.
- u ytkowanie ziemi, bonitacja gruntów i kompleksy rolnicze
- produkcja ro linna
- produkcja zwierz ca
- gospodarka rybacka
3.Le nictwo i łowiectwo.
4.Komunikacja.
5.Przemysł i usługi.
6.O wiata.
7.Kultura.
RozdziałVI Ochrona rodowiska.
1.Ochrona wód.
2.Ochrona powietrza i gleb.
3.Gospodarka odpadami.
4.Ochrona fauny i flory.
RozdziałVII Turystyka i wypoczynek.
RozdziałVIII Zako czenie.
RozdziałI Wst p
Praca jest prób charakterystyki gminy Długoł ka, w której mieszkam i pracuj . Ma ona na celu
zapoznanie ze rodowiskiem przyrodniczym, zagadnieniami demograficznymi, histori , gospodark ,
porusza tak e problemy zwi zane z ochron rodowiska. Doł czone tabele, wykresy, diagramy,
mapki oraz liczne zdj cia, powinny przybli y omawiane tre ci. My l , e monografia ta b dzie
przydatna w mojej pracy z uczniami i pozwoli im lepiej pozna rodowisko w którym yj i z
którym mam nadziej b d chcieli zwi za swój przyszło .
RozdziałII Informacje ogólne.
Długoł ka to jedna z najwi kszych gmin w Polsce. Zamieszkuje j 17 000 osób. W jej skład wchodzi
41 wsi. Na całkowit powierzchni gminy - 212,8 km. kw. składaj si :
- grunty orne - 12 426 ha
- ł ki - 2716 ha
- lasy - 3541 ha
- sady - 168 ha
Gmina Długoł ka została uznana przez specjalistów od bada rynkowych za jedn z czołowych
gmin w Polsce pod wzgl dem mo liwo ci inwestycyjnych. Jej niezaprzeczalnym atutem jest
niewielka odległo od centrum Wrocławia - 15 minut jazdy samochodem mi dzynarodow tras
numer 8. Gmina posiada tak e dogodne poł czenia kolejowe i drogowe. Planowana jest budowa
obwodnicy Wrocławia, która przebiega b dzie przez teren gminy. Do Długoł ki mo na si tak e
dosta liniami kolejowymi oraz autobusowymi. Oprócz PKS funkcjonuje tu tak e komunikacja
miejska z Wrocławia.Poło enie i mo liwo ci inwestycyjne a tak e walory klimatyczne (długie i
ciepłe lata, krótkie zimy ), bogactwo terenów zielonych, naturalnych zbiorników wodnych sprawia,
e na terenie gminy Długoł ka osiedla si coraz wi cej osób poszukuj cych ciszy i czystego
powietrza, doceniaj c ekologiczne walory naszej ziemi.
RozdziałIII rodowisko przyrodnicze.
1.Poło enie i granice gminy.
Gmina Długoł ka poło ona jest we wschodniej cz ci województwa dolno l skiego.
Administracyjnie graniczy od zachodu z wrocławsk dzielnic Psie Pole i gmin Wisznia Mała, od
północy z gmin Trzebnica i gmin Zawonia, od wschodu z gmin Dobroszyce i gmin Ole nica
oraz od południa z gmin Czernica. Historycznie nale y do Dolnego l ska - krainy, która oprócz
wielkopolski i Małopolski stała si jedn z najwa niejszych dzielnic kraju w czasach kształtowania
si polskiej pa stwowo ci i tworzenia si zr bów narodowej kultury. Geograficznie obszar gminy
obejmuje Pradolin Wrocławsk i Równin Ole nick , nale ce do Niziny l skiej oraz Wzgórza
Trzebnickie, b d ce cz ci Wału Trzebnickiego (oddzielaj cego Nizin l sk od Niziny
Wielkopolskiej). Podział fizyczno -geograficzny omawianego terenu przedstawia si nast puj co:
l. prowincja
- Ni rodkowoeuropejski
a) makroregion
- Nizina l ska
- mezoregion - Pradolina Wrocławska
- mezoregion - Równina Ole nicka
b) makroregion
- WałTrzebnicki
- mezoregion
- Wzgórza Trzebnickie
Przez gmin przebiega szosa i linia kolejowa relacji Wrocław -Warszawa. Granice jej prawie w
cało ci s sztuczne, jedynie w południowej cz ci granica ma przebieg naturalny, mianowicie
wzdłu rzeki Widawy.
2. Geomorfologia.
Południow cz
omawianego terenu zajmuje Pradolina Wrocławska (Odry), która jest cz ci
Pradoliny Wrocławsko - Magdeburskiej. Została ona wy łobiona w epoce lodowcowej, przez
płyn ce t dy na zachód obfite wody topniej cego l dolodu skandynawskiego, który zatrzymałsi na
linii dzisiejszego Wału Trzebnickiego. Wyst puj tu mady, piaski rzeczne. Opisywana pradolina
poło ona jest mi dzy Równin Wrocławsk (lewe pobrze e doliny Odry) a Równin Ole nick
(prawe pobrze e Odry), stanowi c rodkow cz
gminy. Ma ona charakter wysoczyzny
morenowej i jest poprzecinana dolinami rzek, spływaj cych ze Wzgórz Trzebnickich i Wzgórz
Twardogórskich.L dolód pozostawił tu moren denn , czyli gliny, piaski i wiry. W utworach tych
tkwi głazy narzutowe (skalne) ró nej wielko ci o rednicy kilu centymetrów lub decymetów, a
nawet bloki o rednicy półtora metra. Liczne głazy wykorzystywane s przez miejscow ludno
jako materiałbudulcowy.
Wzgórza Trzebnickie zamykaj ce od północy Równin Ole nick stanowi pas wzniesie moren
ko cowych zlodowacenia rodkowopolskiego. Południowe ich zbocza poło one s w północnej
cz ci gminy. Pokryte s osadami lessowymi i wy łobionymi w nich w wozami, w których s
obecnie niewielkie strumyki lub drogi. Miejscami spotyka si tu gliny. Obszar gminy jest równinny,
prawie płaski. Jedynie na północy jest bardziej zró nicowany. Wi ksza cz
jej powierzchni jest
zawarta w przedziale 120 - 150 m n.p.m. Najni szy punkt 118,3 m n.p.m. jest poło ony na południe
od Wilczyc. Wysoko ci wzrastaj w kierunku na północ od rzeki Widawy i osi gaj najwy szy
punkt przy granicy gminy, na północ od Krakowian. Jest to wzgórze o wysoko ci 233,8 m n.p.m.
Wysoko wzgl dna obszaru wynosi wi c 115,5 m. Cech rze by s niewielkie spadki terenu,
głównie w kierunku południowo - zachodnim, o czym wiadczy kierunek biegu rzek. Na rze b
gminy najwi kszy wpływ miało zlodowacenie rodkowopolskie. W czasie jego trwania i po jego
zaniku wytworzyły si rysy współczesnej rze by.
3.Surowce mineralne i ocena mo liwo ci ich wykorzystania na tle budowy geologicznej.
Poło enie osadów czwartorz dowych stanowi trzeciorz dowe osady takie jak iły, piaski, wiry oraz
w giel brunatny. Na omawianym terenie brak jest wychodni trzeciorz dowych. Czwartorz d to
osady plejstocenu i holocenu. Zaznacz si tu zró nicowanie budowy geologicznej w poszczególnych
rejonach. W północnej cz ci na obszarze Wzgórz Trzebnickich wyst puj gliny zwałowe, lessy i
lessy piaszczyste. Osady te, jako surowce nie posiadaj wi kszego znaczenia gospodarczego. Ze
wzgl du na mał plastyczno , zanieczyszczenia (otoczaki w glinach zwałowych) s nieprzydatne do
produkcji wyrobów ceramiki budowlanej. Zarejestrowano tu tylko jedno wyst pienie takich glin
(odkrywka w Jaksonowicach ). Niekiedy na zboczach wzniesie wyst puj piaski drobnoziarniste,
cz ciowo pylaste maj ce zastosowanie do celów budowlanych i nawet produkcji betonów. Osady te
wykazuj znaczn zmienno a ich wielko wskazuje na lokalne wykorzystanie. W obr bie
Równiny Ole nickiej, gdzie zalegaj bez znaczenia gospodarczego gliny morenowe, wyst puj
cz sto utwory piaszczyste pochodzenia wodno- lodowcowego. S to piaski niekiedy z domieszk
wiru, nieregularnie wykształcone i o małym rozprzestrzenieniu. Wielko wyrobisk wskazuje, e
eksploatacja prowadzona była tu równie tylko przez miejscow ludno . Ogółem na obszarze
gminy zarejestrowano 22 odkrywki wyst powania piasków i l wyst pienie gliny. Ponadto w wyniku
przeprowadzonych bada stwierdzono wyst powanie złó piasków w okolicy Bajkowa (zło e
udokumentowane) oraz w okolicy Januszkowic, Ramiszowa i Mirkowa (zło a zarejestrowane). W
rejonie K tnej wyst puj piaski kwarcytowe, które mog by wykorzystane do produkcji cegieł
sylikatowych.
Zestawienie odkrywek gminy Długoł ka.
!
L.p. nr wyrobiska
1.
1.
2.
2.
3.
3.
4.
4.
5.
5.
6.
6.
7.
7.
8.
8.
9.
9.
10.
10.
11.
11.
12.
12.
13.
13
14.
14.
15.
15.
16.
16.
17.
17.
18.
18.
19.
19.
20.
20.
21.
21.
22.
22.
miejscowo
Jaksonowice
K pa
K pa
K pa
Bierzyce
Bierzyce
Bierzyce
Januszkowice
Januszkowice
Jaksonowice
Byków
Domaszczyn
Borowa Ol.
Bielawa
liwice
Brzezia Ł ka
Brzezia Ł ka
Ole niczka
K tna
Kiełczówek
Zapr yn
B ków
"
rodzaj surowca
glina
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
stan wyrobiska
nieczynne
nieczynne
nieczynne
nieczynne
nieczynne
nieczynne
nieczynne
nieczynne
nieczynne
czynne okresowo
czynne okresowo
nieczynne
czynne okresowo
czynne okresowo
nieczynne
nieczynne
nieczynne
czynne okresowo
nieczynne
nieczynne
nieczynne
nieczynne
ródło: A. Iwanicki "Aktualizacja inwentaryzacji surowców mineralnych gm. Długoł ka" Urz d
Wojewódzki we Wrocławiu.
4. Klimat.
Długoł ka le y w strefie klimatu umiarkowanego, o przewadze wpływów morskich. Du rol
odgrywa tu równole nikowy kierunek Pradoliny Wrocławskiej ułatwiaj cy przemieszczanie si z
zachodu na wschód wilgotnych, atlantyckich mas powietrza. Klimat na tym terenie charakteryzuje
si wyra n przej ciowo ci oraz wielk zmienno ci i ró norodno ci typów pogody we
wszystkich porach roku. Cały obszar nale y do l sko- Wielkopolskiego regionu klimatycznego.
Dane statystyczne dla tego regionu przedstawiaj si nast puj co: rednia temperatura stycznia -loC,
srednia temperatura lipca +18oC, redniodobowa (wieloletnia) temperatura w granicach 7,7 - 7,8oC
(ostatnie lata nieco cieplejsze - powy ej 9oC), amplitudy rednich temperatur rocznych niewiele
przekraczaj 20 oC, czas trwania zimy 50 - 70 dni a lata 90-110 dni. Roczne sumy opadów oscyluj
wokół 500 - 600 mm (w ostatnich latach nieco mniej). Wiatry przewa aj zachodnie i północno zachodnie. Okres wegetacyjny trwa około 245 dni w roku i nale y do najdłu szych w kraju.
Reasumuj c - wczesna wiosna, długie ciepłe lata, krótkie i chłodne zimy z mało trwał pokryw
nie n sprawiaj , e gmina ma korzystne warunki klimatyczne (pomijaj c cz ste przymrozki w
okresie wiosennym). Według regionalizacji klimatycznej Dolnego l ska A. Schmucka gmina
poło ona jest w obr bie dwóch regionów klimatycznych:
#
$
$
$
#
&
%
%
#
%
'
'
%
%
'
$
(
%
$
'
#
%
%
%
#
#
%
'
'
$
'
%
%
$
%
$
$
%
'
$
%
%
%
$
%
(
$
%
#
%
#
1. regionie nadodrza skim - najcieplejszym na Dolnym l sku
2. regionie trzebnickim - ma nieco wi ksz roczn sum opadów 650 - 700 mmze wzgl du na du e
urozmaicenie rze by terenu wyst puj tu znacznie wi ksze kontrasty termiczne - wynikaj one
głównie z ró nic ekspozycji przy do silnie nachylonych stokach.
)
(
#
&
#
$
%
%
%
'
%
#
#
#
$
%
*
5. Wody.
Wody podziemne.
Na terenie gminy wyst puj dwa regiony o ró nych stosunkach hydrogeologicznych:
#
%
$
a) Region Niecki Wrocławskiej, w którym najbardziej perspektywiczne s wody czwartorz du
zwi zane z dolin Widawy i Odry. Poziomy trzeciorz dowe wyst puj na gł boko ciach do 150
metrów i s mniej zasobne.
b) Region Trzebnicko - Ostrzeszowski, w którym czwartorz dowe poziomy wodono ne zajmuj
niewielk cz
Regionu. Wody z utworów trzeciorz dowych, wyst puj ce na gł boko ciach do 100
metrów stanowi wi ksz cz
ogólnych zasobów. Poziom wód gruntowych ukształtowany jest w
zale no ci od stosunków morfologicznych oraz przepuszczalno ci podło a. Na terenach dolinnych
poziom wód gruntowych utrzymuje si w przepuszczalnych osadach piaszczysto wirowych,
tworz c swobodne zwierciadło na gł boko ci l metra. W obszarach pozadolinnych w zale no ci od
osadów, poziomy wód gruntowych wahaj si od 1,5 m. do kilkunastu metrów. Przy czym w trudno
przepuszczalnych utworach gliniastych i lessowych wody te nie tworz jednolitego zwierciadła, lecz
wyst puj w postaci wód zawieszonych w wkładkach i przewarstwieniach piaszczystych.
Charakteryzuj si one zmienn wydajno ci , wahaniami poziomów w zale no ci od warunków
atmosferycznych.
%
%
%
#
#
#
%
#
'
%
#
%
#
'
*
%
$
'
#
#
%
#
'
#
%
#
%
'
*
'
'
$
#
%
$
#
'
$
%
'
#
%
#
%
%
#
%
'
%
$
'
Podstawowym ródłem zaopatrzenia ludno ci w wod s indywidualne uj cia, tzn. Przydomowe
studnie kopane. Sektor zorganizowany -pa stwowy, prywatny oraz du e gospodarstwa rolne
korzystaj ze studni wierconych. Niektóre wsie zaopatruj si w wod z wodoci gów publicznych
(grupowych).
Ponadto wie St pi korzysta z wodoci gu grupowego ze stacj uzdatniania w Jenkowicach (gmina
Ole nica) - długo 6,4 km plus l km przył czy, a Nowy Mirków z wodoci gu miejskiego
(Wrocław) - długo 3,3 km plus 0,9 km przył czy, a wie Pruszowice z wodoci gu ze stacj
&
'
#
%
#
)
$
%
'
'
%
#
)
'
*
%
#
*
%
%
%
'
#
%
%
'
%
%
uzdatniania w Pawłowicach - długo l km plus 0,2 km przył czy. Piecowicach mieszka cy
zaopatrywani s w wod pitn z wiejskiego wodoci gu o długo ci 1,3 km, podobnie jak mieszka cy
wsi Borowa (od 2001 roku). Na 41 wsi tylko 13 zaopatrywanych jest w wod z wodoci gów
publicznych. Ich ogólna długo wynosi około 60 km a z przył czami około 75 km.
+
-
/
,
-
-
.
-
+
.
/
+
,
-
-
Wykaz niektórych studni wierconych zaopatruj cych mieszka ców w wod (dane z 1991 r.)
-
.
zasoby (m3 / h)
14,0
24,4
27,9
59,0
85
51
45,5
25,0
Lp. miejscowo
l.
Szczodre (były PGR)
2.
Kiełczów (Baza Wodrol)
3.
Picowice (wodoci g wiejski)
4.
Kamie (elektrociepłownia)
5.
Ł osice (ferma trzody chlewnej)
6.
Długoł ka(wodoci g wiejski)
7.
Ł ozina (wodoci g wiejski)
8.
Mirków (były PGR)
+
,
-
.
/
/
-
-
gł boko
(m.)
107
26,5
97,5
131
63
132
24
112,5
/
+
,
Miejscowo ci zwodoci gowane to: Długoł ka, Mirków, St pi , Piecowice, Borowa, Ł ozina.
+
-
/
/
.
Wykaz wodoci gów publicznych z 1998 roku.
-
długo
wodoci gu w
km
gł bok.
studni w m bez
z
przył czy przył czami
stacja
wodoci g uzdatniania
wody
+
,
-
zasi g obsługi
/
-
-
-
I
Długoł ka
2x132,0
23,0
33,0
II
Sliwice
100,100
6,9
7,5
/
/
Długoł ka
Stary Mirków
Sliwice, Pietrzykowice
Brzezia Ł ka (D bno)
Siedlec, Godzieszowa,
Pasikurowice, Tokary,
Bukowina
.
/
-
III
Siedlec
0
.
21,7; 23
18,0
20,9
razem
47,9
61,4
/
ródło: na podstawie danych Zakładu Usług Komunalnych w Długoł ce z siedzib w Kielczowie.
/
-
Wody powierzchniowe.
Obszar gminy poło ony jest w dorzeczu rzeki Odry, w zlewni rzeki Widawy (prawy jej dopływ).
Widawa jest najwi ksz rzek na opisywanym terenie -wypływa ze Wzgórz Twardogórskich i
stanowi południow granic gminy. Do cieków odgrywaj cych powa n rol w bilansie wodnym
gminy Długoł ka nale dwie rzeki: Ole nica zwana Ole niczank , wypływaj ca ze Wzgórz
Twardogórskich i Dobra zwana Widawk , wypływaj ca ze Wzgórz Trzebnickich. Obie s prawymi
dopływami Widawy. Do mniejszych cieków nale y Topór (lewobrze ny dopływ Dobrej), maj cy
swoje ródło koło wsi Jenkowice oraz wypływaj ce ze Wzgórz Trzebnickich trzy potoki: Jagodnik
zwany W growskim Potokiem, Krakowianka i Mielnica (prawe dopływy Dobrej). Ogólnie sie
rzeczn w granicach gminy przedstawia tabela 3.
Wyst puje tu wi c du a ilo strug i potoków płyn cych stale lub okresowo.
1
/
-
-
-
/
/
1
-
-
+
+
-
/
1
-
-
-
/
,
-
/
-
-
-
1
2
1
-
/
1
+
,
-
Cz sto maj one charakter rowów melioracyjnych, których długo
349 km.
3
4
5
6
na terenie gminy jest znacz ca 4
Wody płyn ce zajmuj powierzchni 41 ha a rowy 209 ha. W okresach du ych przyborów wód
wylewa rzeka Widawa, która wyst puje z koryta i zalewa lasy oraz u ytki zielone poło one wzdłu
rzeki (brak obwałowa ).
4
4
8
3
3
7
7
7
7
W obr bie gminy jest 228 ha wód stoj cych, w tym około 200 ha stawów hodowlanych. Najwi ksze
ich skupisko wyst puje we wsiach: Bielawa, Borowa, Raków - nale ce do Gospodarstwa
Rybackiego Skarbu Pa stwa w Stawnie (gmina Milicz) oraz we wsiach: Domaszczyn, Szczodre,
Pruszowice nale cych do PZW (Zarz d Okr gowy we Wrocławiu).
9
:
9
9
;
:
<
;
:
:
9
Pozostałe zbiorniki wodne o powierzchni 25 ha to głównie zbiorniki przeciwpo arowe, które
podlegaj Ochotniczej Stra y Po arnej. Remizy mieszcz si w Szczodrem, Brzeziej Ł ce,
Długoł ce, St piniu, Borowej, Piecowicach i Pasikurowicach.
;
:
;
9
;
:
9
:
9
Wykaz cieków podstawowych i kanałów.
rz d
:
I
II
III
IV
ogólna długo
Cieki
Odra
Widawa
Dobra
Ole nica
Leniwka
Swierzna
Jagodnik
Krakowianka
Mielnica
Topór
abiak
Razem
?
=
.
=
>
--14,3
9,7
13,5
7,5
brak
brak
9,1
8,2
12,6
2,2
77,1
w tym uregulowane
w km
--2,0
6,0
13,5
7,5
danych
danych
8,3
4,2
12,6
2,2
56,3
Kanały
D-3 na Dobrej
Topór - Ole nica
Młynówka Kiełczowska
Ulgi (Ole nica - Leniwka)
Razem
długo w km
1,4
1,5
3,5
0,3
6,7
C
C
@
C
D
ródło: zestawienie na podstawie danych Wojewódzkiego Zarz du Melioracji i Urz dze Wodnych
- oddział w Ole nicy.
A
A
B
C
6. Gleby i ich przydatno
C
dla rolnictwa.
D
Gleby charakteryzuj si du ym zró nicowaniem, tak pod wzgl dem typologicznym jak i
gatunkowym. Przewa aj gleby pseudobielicowe (wł czenie pod upraw pierwotnych gleb
bielicowych, spowodowało zahamowanie wła ciwego procesu bielicowego). Jedynie na
wyniesieniach w północnej cz ci gminy wyst puj gleby brunatne a w dolinach cieków - mady.
Czarne ziemie i gleby murszowe wyst puj na małych obszarach, najcz ciej w obni eniach
terenowych. Prawie cało gleb wytworzona jest z piasków i glin. Tylko w północnej cz ci gminy
w obr bie Wzgórz Trzebnickich wyst puj gleby pyłowe, maj ce cz sto charakter gleb lessowych.
Mady tworz aluwialny rodzaj gleb. Pod wzgl dem przydatno ci dla rozwoju i intensyfikacji
rolnictwa, gleby podzielono na kilka grup, w zale no ci od ich składu mechanicznego i yzno ci.
A
E
F
F
F
E
A
A
E
C
E
C
E
E
C
A
A
E
C
F
D
E
E
E
A
A
A
E
C
E
C
F
C
F
C
- gleby brunatne i pseudobielicowe wytworzone z lessów, pyłów i glin rednich a tak e mady lekkie
i rednie. Gleby te s II i IIIb klasy bonitacyjnej, zaliczane do kompleksu pszennego bardzo dobrego
i pszenno - ytniego.
- gleby brunatne i pseudobielicowe wytworzone z glin lekkich, piasków gliniastych rzecznych. S to
gleby wra liwe na susz IIIb - IVa klasy bonitacyjnej zaliczone do kompleksu pszenno - ytniego,
miejscami pszennego wadliwego.
- gleby pseudobielicowe, brunatne i mady wytworzone z piasków gliniastych i słabo gliniastych. S
to gleby mało yzne IIIb i IVa klasy bonitacyjnej, mało przydatne lecz podlegaj ce ochronie przed
zmian u ytkowania.
- gleby pseudobielicowe i brunatne wyługowane zbyt suche, przewa nie V lub VI klasy
bonitacyjnej, najsłabsze i najmniej przydatne dla rolnictwa.
C
C
F
A
F
A
F
E
F
A
F
A
A
F
F
Najlepsze gleby wyst puj w północnej cz ci gminy - sprzyjaj ce warunki klimatyczne oraz
korzystne nasłonecznienie (stoki południowe) to warunki predysponuj ce te tereny do intensywnego
rozwoju warzywnictwa i sadownictwa. Niekorzystnym zjawiskiem wyst puj cym tu jest erozja,
której sprzyjaj gleby typu lessowego oraz lokalnie wysokie spadki terenu.
E
A
E
C
A
A
E
A
A
RozdziałIV Historia i zabytki.
l.Okres prehistoryczny.
Archeolodzy wyró niaj w dziejach ludzko ci - głównie na podstawie materiałów u ywanych do
wyrobu narz dzi, broni i innych przedmiotów -trzy epoki: epok kamienia (dziel c si na: paleolit,
mezolit i neolit), epok br zu oraz epok elaza, w której i my yjemy.
Najstarsze osadnictwo na obszarze dzisiejszej gminy Długoł ka si gaj III okresu epoki kamienia
czyli neolitu (ponad 1700 p.n.e.) W tym okresie nast piło przej cie od gospodarki zbieracko łowieckiej do rolniczo -hodowlanej. W wyniku prac wykopaliskowych, prowadzonych po roku
1945, na terenie gminy natrafiono na lady osadnictwa z epoki kamiennej w Ole niczce (gdzie
znaleziono rdze krzemienny i l odłupek krzemienny), w Bielawie, w Rakowie, K tnej,
Budziwojowicach (odkryto tutaj cmentarzysko), Januszkowicach, St pniu i Wilczycach, gdzie
natrafiono na narz dzia krzemienne: toporek kamienny i toporek z serpentynitu - skały o zielonej
barwie, któr mo na łatwo polerowa . Jeszcze w 1938 roku w Jaksonowicach znaleziono toporek
F
A
C
F
E
E
E
A
E
F
A
F
E
A
E
A
C
C
C
B
A
E
E
A
A
F
D
E
kamienny z okresu neolitu.
W epoce kamienia podstawowym surowcem, z którego wyrabiano narz dzia były skały twarde tzw.
krzemienne; epoka ta sko czyła si gdy zacz to stosowa metale do produkcji narz dzi cho jeszcze
długo u ywano tak e narz dzi krzemiennych.
W epoce br zu (1700 - 650 p.n.e.) podstawowym surowcem do wyrobu narz dzi, broni i ozdób stała
si najpierw mied a pó niej br z. W tzw. skarbach, czyli zwartych znaleziskach wyrobów
metalowych i glinianych z epoki br zu, odkryto naczynia gliniane - kubki, garnki i misy, naczynia
jajowate z w sk szyjk , młoty kamienne i siekierki. Odkryto te liczne naczynia importowane:
sztylety o szerokich ostrzach, krótkie miecze a tak e liczne insygnia władzy i br zowe ozdoby
strojów. Tego typu skarb odkryto w Dobroszowie Ole nickim - zawiera on najstarsze znane na
l sku sierpy z br zu. Ciekawym znaleziskiem jest siekierka w kształcie tulipana, odkryta w
Kiełczówku, w młodszej epoce br zu.
W pocz tkowym okresie epoki br zu dolin rodkowej Odry zamieszkiwała ludno tzw. kultury
unietyckiej trudni ca si głównie upraw roli i hodowl . Pocz tkowo zakładano niewielkie
sezonowe osady, pó niej wznoszono osiedla, w których dłu ej zamieszkiwano. W zwyczajach
pogrzebowych panował obrz dek szkieletowy. Odkryte przez archeologów najstarsze cmentarzyska,
kryj groby zmarłych - płaskie i kurhanowe. W grobach płaskich nie spalone zwłoki układano w
pozycji skurczowej; obok stawiano gliniane naczynia, ozdoby i bro . W Ole niczce i Szczodrem
odkryto groby kurhanowe.
W schyłkowym okresie epoki br zu rozwijała si kultura łu ycka. Ludno zamieszkiwała w
niewielkich otwartych osadach licz cych 10 - 15 drewnianych domostw, obok rolnictwa zajmowała
si tak e hodowl trzody i bydła oraz rybołówstwem, zbieractwem i łowiectwem. Z okresu kultury
łu yckiej zachowały si liczne lady osadnictwa na tym terenie. Mo na tu wymieni Ł ozin ,
Dobroszów Ole nicki, Januszkowice,Jaksonowice, K tn , Kiełczów, liwice, Bierzyce i Bielaw ,
gdzie najprawdopodobniej była osada.
Odkryte osady okresu łu yckiego odkopano w Bukowinie (było to grodzisko otoczone podwójnym
wałem, odkryte i przebadane w 1926 roku przez nauczyciela Stimmera, a licznie publikowane w
owym czasie w prasie l skiej), Kiełczowie i Ole niczce. Odkopano wówczas wiele rozmaitych
naczy glinianych, bogato zdobionych, m.in. naczynia - puszki z wieczkami zwane szkatułkami
(odkopane w Kiełczowie). Ceramika tego okresu charakteryzuje si zdobno ci - dzbany z uszami,
wazy i misy zdobione guzikami.
W okresie kultury łu yckiej coraz powszechniej przyjmowałsi zwyczaj palenia ciałzmarłych. Taki
wła nie cmentarz ciepłopalny (z VII wieku p.n.e.) znaleziono w Wilczycach. Z tego okresu
pochodz tzw. groby skrzynkowe czyli groby z płyt kamiennych. Cmentarzysko takich grobów,
wykorzystywane od IV do II wieku p.n.e., odkryto w Szczodrem.
Epoka elaza (650 p.n.e. - 1250 n.e.) to znów nowe osady na tych samych terenach, gdzie odkryto
m.in. wyroby metalowe (nó elazny z Wilczyc), typowe formy ceramiczne (wazy, czernione i
zdobione ornamentem meandrowym odkryte w Jaksonowicach), narz dzia do ostrzenia, siekierki,
topór z br zu, drobne ozdoby druciane oraz liczne urny, narz dzia, ko ci i arna kamienne z
cmentarzyska w Szczodrem i Wilczycach.
Do V wieku n.e. tereny l ska pozostawały pod silnym wpływem cywilizacji rzymskiej. Od VI
wieku n.e. na ziemie polskie zacz ły napływa ze wschodu plemiona słowia skie (wtedy po raz
pierwszy pojawia si nazwa "Słowianie" oznaczaj ca najprawdopodobniej "udzi swoich"). W IX
wieku l sk byłzamieszkiwany przez słowia skie plemiona l an, Opolan, Dziadoszan,
Goł szyców, Trzebowian i Bobrzan.Z okresu czesno redniowiecznego pochodz m.in.cmentarzysko
grobów szkeletowych w Dobroszowie ole nickim, osady w Ole niczce, Wilczycach, Rakowie i
Bierzycach oraz grodziska w Ł ozinie i Szczodrem.
G
H
J
J
G
G
I
G
I
G
K
G
G
L
L
K
K
K
K
K
J
J
K
M
N
K
K
K
K
K
K
G
G
M
M
K
K
I
K
L
J
K
K
H
K
G
M
J
M
I
K
G
J
K
J
G
M
J
I
G
N
M
K
K
G
J
M
K
M
H
G
J
M
K
G
M
K
J
J
J
G
K
G
M
J
N
K
G
I
H
G
K
N
N
K
H
G
G
J
M
K
M
M
2. Okres historyczny.
Okres historyczny, czyli ten w którym wiadomo ci czerpiemy ju z pisanych dokumentów, zaczyna
si dla opisywanych terenów w XII wieku. Najwcze niejsze wzmianki dotycz ce poszczególnych
miejscowo ci gminy, to dokumenty ksi t l skich oraz ko cielne dotycz ce nada poszczególnych
wsi. Wszystkie miejscowo ci znane z wykopalisk archeologicznych maj potwierdzone dalsze
istnienie w redniowieczu.
M
G
J
M
M
K
M
M
J
K
M
K
K
M
K
K
H
W okresien podziału l ska na ksi stwa dzielnicowe, teren dzisiejszej gminy nale ałnajpierw do
Ksi stwa Wrocławskiego, a po jego podziale cz
wschodnia do Ksi stwa Ole nickiego, a cz
zachodnia do Ksi stwa Wrocławskiego. Granic była tu szeroko poj ta dolina Dobrej. Tereny te
długo zachowały ludno polsk . Ostateczne wynarodowienie a w zwi zku z tym zaprzestanie
u ywania j zyka polskiego nast piło dopiero w XIX wieku przy du ych naciskach władz pruskich.
ladami polsko ci tych ziem a do lat 1937 - 38 były nazwy miejscowe, które zachowały swój
słowia ski, a konkretnie polski ródłosłów. Dopiero tzw. hitlerowskie chrzciny dokonały tu przed
II wojn wiatow zatarcia tych ladów poprzez urz dowe zmiany wielu nazw.
Powrót ziemi l skiej, w tym Ole nickiej, do Polski po II wojnie wiatowej spowodował
konieczno zasiedlania wyludnionych wsi ludno ci polsk . Główna fala osadnictwa przypadła na
lata 1945 - 47 i obj ła ona przesiedle ców głównie z rejonów kieleckiego i krakowskiego (Polski
Centralnej), gdzie wyst powało przeludnienie wsi oraz repatriantów przybyłych m.in. z Wilna,
Lwowa, Terespola, Tuligłów. W wyniku podziału administracyjnego Polski w 1975 roku, obszar
dzisiejszej gminy Długoł ka obj ł były powiat ole nicki oraz trzebnicki (powierzchnia 155,2 km
kwadratowych, 26 miejscowo ci). Od 1977 roku powierzchnia gminy wynosi 210,7 km
kwadratowych, bowiem przył czona została gmina Ł ozina.
W okresie powojennym na ziemiach odzyskanych szczególnie odczuwano skutki ogólnej polityki
krajowej, jak i mi dzynarodowej, co spowodowało niepewno osadników i brek dbało ci o
otrzymane mienie. Dopiero lata 60 -te rozpocz ły wi ksz stabilizacj (pierwsze remonty - głównie
rolników indywidualnych). Proces ten szybko post powałtak e w latach 70 - tych. Po
krótkotrwałym załamaniu si gospodarki w pocz tkach lat 80 - tych, w dalszych latach i obecnie,
znów du o si buduje (jednorodzinne domy mieszkalne, sklepy, szkoły, zakłady produkcyjne i
usługowe).
O
P
Q
R
Q
Q
Q
T
Q
P
S
R
S
T
R
V
S
R
P
S
S
T
R
U
P
S
P
P
S
Q
Q
P
Q
O
S
S
P
Q
S
S
T
S
Q
P
P
U
Q
Q
P
S
S
P
Q
S
Q
Q
R
S
Q
Q
Q
T
P
R
P
Q
3. Zabytki.
Na terenie gminy jest 18 zabytkowych dworów, pałaców i oficyn pałacowych. Wiele z nich uległo
zniszczeniu a obecnie zamieszkiwane s przez u ytkowników prywatnych lub s własno ci
instytucji np. Rolniczego Zakładu Do wiadczalnego Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Niektóre z
nich u ytkowane s równie przez szkoły (Borowa, Siedlec). Spo ród innych obiektów na uwag
zasługuj :
P
R
P
S
P
S
R
P
R
S
Q
P
- ko cioły (ogółem 12, w tym 7 filialnych);
- grobowce (Szczodre, W grów- dawne mauzoleum);
- kaplice grobowe (Kamie , W grów, Raków);
- kaplice przycmentame (Jaksonowice, Szczodre, Ł ozina);
- kapliczki (Brzezia Ł ka, Ł ozina - przy ko ciele filialnym);
S
Q
U
Q
P
S
Z miejsc pami ci oprócz cmentarzy przyko cielnych, zabytkowych i najcz ciej ju zamkni tych
oraz cmentarzy czynnych, mo na tu spotka :
Q
S
R
Q
S
R
Q
T
- krzy e pokutne (Pasikurowice, Tokary);
- pomnik po wi cony polakom poległy w czasie ii wojny wiatowej (Ł ozina);
- obelisk z malowanym godłem pa stwowym (K tna);
- rodzinne epitafia (ko cioły w Borowej, Kiełczowie, Ł ozinie);
- tablice grobowe (ko cioły w Kiełczowie, W growie, Ł ozinie, Pasikurowicach).
R
S
Q
S
U
P
S
S
Q
Pałace wpisane do ewidencji zabytków; Krakowiany, Kałów, Bierzyce, D browica, Dobroszów
Ole nicki, Kamie , K tna, liwice.
S
P
U
P
O
Rejestr zabytków
wie
Brzezia Ł ka
Borowa
S
P
obiekt
ko ciół
pałac
S
Domaszczyn
Januszkowice
Kamie
Ł ozina
Pruszowice
St pi
Szczodre
Siedlec
Zapr yn
ko ciół, pałacyk my liwski
dwór
stara wozownia
ko ciół parafialny, ko ciółfilialny
dwór
ko ciół
pałac, oficyna pałacowa
pałac, oficyna pałacowa
pałac
X
^
Z
W
X
^
Z
X
X
X
\
ródło: zestawienie na podstawie rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we
Wrocławiu.
RozdziałV Człowiek i gospodarka.
l.Ludno .
X
Y
Na obszarze obj tym granicami gminy mieszka 17 000 osób w 41 wsiach. rednia g sto
zaludnienia wynosi 79 osób na km. kw. Pierwszy spis ludno ci w 1946 roku wykazał, e obszar
gminy zamieszkiwało 4953 osoby ( co dawało redni g sto 32 osoby na km.kw.). W wyniku akcji
przesiedle czej szybko rosła liczba ludno ci (1950 - 7799osób), dalszy wzrost liczby ludno ci w
latach 50-tych i 60-tych wynikał z du ego tempa przyrostu naturalnego. Kolejny du y skok nast pił
w 1977r w wyniku przył czenia do gminy Długoł ka 15 wsi z gminy Ł ozina. Liczba ludno ci
osi gn ła poziom 15698 osób.
Z
[
Z
X
X
^
]
Z
Y
X
Y
X
X
\
\
]
]
X
\
]
Z
X
Z
Aktywizacja zawodowa ludno ci i struktura zatrudnienia.
X
Proces przekształce społeczno - gospodarczych zachodz cych w kraju spowodował ci gle rosn cy
udział w zawodach pozarolniczych. W wyniku coraz silniejszego rozwoju gospodarki (prywatyzacji)
oraz wszelkiego rodzaju usług, jak równie poprawy komunikacji, cz
ludno ci znajduje
zatrudnienie poza rolnictwem - na miejscu lub w pobliskim Wrocławiu, Ole nicy, Trzebnicy, bez
konieczno ci zmiany miejsca zamieszkania.
^
]
]
\
Z
X
Y
]
X
X
X
2. Rolnictwo.
Je eli obszar gminy przyjmiemy za 100%, to na u ytki rolne przypada około 72% powierzchni, w
tym na grunty orne około 58%, ł ki około 7%, pastwiska - około 6% a sady- około 1%. Na lasy
przypada około 17%, natomiast na pozostałe grunty około 11% (stawy, cieki, drogi, linie kolejowe,
tereny zabudowane, nieu ytki). Ze struktury u ytkowania ziemi wynika, e jest to gmina typowo
rolnicza, chocia w rolnictwie i le nictwie zatrudnionych jest tylko 18% czynnych zawodowo.
Znaczny procent UR stanowi ł ki i pastwiska, które zlokalizowane s w obni eniach terenu dolinach licznych strug i potoków, a wi c w naturalnym rodowisku przyrodniczym dla ro linno ci
trawiastej. Stosunkowo niewielki odsetek UR przeznacza si pod sady i upraw warzyw (głównie
kapusta, marchew, buraki wikłowe, ogórki). Spotka tu mo na plantacje porzeczek oraz tytoniu i
chmielu.
\
\
]
\
\
\
\
X
]
]
]
Z
\
X
X
Z
Y
Y
Z
\
U ytkowanie gruntów gminy w 1990 i 1993 r.
\
GMINA
DŁ UGOŁ KA
_
Powierzchnia
Gospodarka całkowita
l I 1991
1 I 1994
ha
%
ha
%
21280
100,0
21280
100,0
Gospodarka indywidualna
l I 1991
1 I 1994
ha
%
ha
%
10982
51,6
11090
52,1
X
ogółem
w tym:
l. u ytki rolne
- grunty orne
- sady
- ł ki
- pastwiska
2 lasy
3. pozostałe
grunty
c
b
.
15374
12440
178
1507
1249
3561
.
72,3
58,5
0,8
7,1
5,9
16,7
.
15310
12426
168
1469
1247
3541
.
72,0
58,4
0,8
6,9
5,9
16,6
.
10330
8458
154
977
741
153
.
48,5
39,7
0,7
4,6
3,5
0,7
.
10317
8483
151
918
765
167
.
48.5
39,9
0,7
4,3
3,6
0,8
2345
11,0
2429
11,4
499
2,4
606
2,8
Bonitacja gruntów (stan z 1990r).
KLASA
Grunty orne
U ytki zielone (UZ)
c
ha
--112
836
%
--4,1
30,3
w tym
ł ki
pastwiska
ha
%
ha
%
--------55
2,0
57
2,1
470
17,0
366
13,3
1276
46,2
723
26,2
553
20,0
418
113
6
2761
15,1
4,3
189
64
6,8
2,3
8,3
2,0
100,0
1501
54,4
229
49
6
1260
razem
b
ha
4
901
3793
1655
1989
1708
1983
408
8
12449
`
I
II
IIIa
IIIb
IVa
IVb
V
VI
VI zalesiona
gmina
%
0,03
7,2
30,4
13,2
16,0
13,7
16,0
3,4
100,0
45,6
ródło: dane statystyczne Wojewódzkiego Biura Geodezji i Terenów Rolnych oddział w Ole nicy.
a
Produkcja ro linna.
a
W powierzchni zasiewów dominuj zbo a - 55,8% (głównie pszenica -34%) oraz ziemniaki (główne
wczesne - 20%) i buraki cukrowe (około 9%). Struktura zasiewów jest zwi zana z rozmieszczeniem
kompleksów przydatno ci rolniczej gleb. Plony s zró nicowane, ale w niektórych przypadkach
przekraczaj redni dla województwa np. yta, j czmienia, ziemniaków, rzepaku.
b
c
b
a
b
a
b
b
c
c
d
Produkcja zwierz ca.
d
Stosunkowo du e znaczenie na terenie gminy ma hodowla. Ze wzgl du na blisko miast Wrocławia
i Ole nicy rolnicy w ostatnich latach nastawiaj si głównie na hodowl trzody chlewnej (St pi ,
Ł osice, Ł ozina, Szczodre, K pa). Mniejsze znaczenie ma bydło mleczne.
c
d
a
b
a
d
e
d
d
f
d
Gospodarka rybacka.
Zakłady Produkcji Rybackiej w Bielawie, Borowej i Rakowie zajmuj si produkcj ryby obsadowej
- głównie narybku karpia. Zwi zek W dkarski w Szczodrem, Domaszczynie i Pruszowicach zajmuje
si produkcj materiału zarybieniowego do wód otwartych województwa dolno l skiego. W ród
narybku najwi ksze znaczenie ma kary, szczupak, lin, a tak e jaz, pstr g potokowy, sum, sandacz.
b
b
d
d
b
d
b
a
d
Wykaz stawów hodowlanych.
c
b
b
a
Wła ciciel
wie
g
l. Gospodarstwo Rybackie w
Stawni
.
2. Polski Zwi zek
W dkarski Zarz d
Okr gowy we Wrocławiu
.
3. prywatne
h
j
Raków
Bielawa
Borowa
RAZEM
Szczodre
Domaszczyn
Pruszowice
RAZEM
3
2
2
7
11
6
2
19
pow. lustra wody
w ha
38,4
40,3
27,3
106,0
22,9
39,1
9,5
71,5
Raków
Ramiszów
gmina
1
1
28
4,7
12,4
194,6
ilo
g
h
j
T. Sliwka
J. Wiktorek
RAZEM
g
stawów
l
3. Le nictwo i łowiectwo.
g
Lasy zajmuj 3541 ha co stanowi 16,6 % ogólnej powierzchni gminy - s to głównie lasy
pa stwowe. W posiadaniu rolników indywidualnych jest zaledwie 167ha co stanowi 4,7% całkowitej
powierzchni lasów (s one pod kontrol le nictw na terenie których si znajduj ). Kompleks le ny
ci gnie si od zachodu ku południowemu wschodowi, czyli od wsi Siedlec przez Szczodre,
Długoł k , Raków, Ole niczk , K tn a po Ligot Mał - poza granicami gminy. Grupuj si
głównie w dolinach rzek - s to lasy ł gowe oraz we wschodniej cz ci gminy o glebach
piaszczystych - s to głównie sztucznie wprowadzone lasy sosnowe. Oprócz tego spotyka si
mniejsze, sporadyczne skupiska na całym obszarze, jako pozostało ci dawnych, wi kszych
kompleksów. Najwi ksz lesisto posiadaj wsie: K tna, Szczodre, Raków, Byków, Borowa.
Najwi ksz powierzchni zajmuj nast puj ce gatunki drzew: sosna, d b, olsza czarna, brzoza,
jesion i wierk. Pod wzgl dem administracyjnym lasy pa stwowe na terenie gminy znajduj si pod
zarz dem Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa stwowych we Wrocławiu.
h
h
i
h
h
h
g
j
h
g
j
j
j
g
j
h
h
h
k
j
h
h
j
j
j
g
h
j
g
j
j
h
h
g
j
g
l
h
h
j
j
h
h
h
j
i
h
h
j
i
Obok podstawowej działalno ci, jak s nasadzenia i pozyskiwanie drewna le nictwa zajmuj si
tak e: produkcj choinek wierkowych, gospodark rolno - ł kow pozyskiwaniem owoców runa
le nego (grzyby, jagody) oraz gospodark łowieck . Zwierz ta łowne pozyskuje si głównie drog
odstrzału (jelenie, samy, dziki, borsuki, zaj ce, lisy, kuny a z ptactwa - ba anty, kuropatwy i dzikie
kaczki). Zajmuj si tym koła łowieckie, które posiadaj swoje obwody (w granicach gminy jest ich
11). Podlegaj one Polskiemu Zwi zkowi Ł owieckiemu we Wrocławiu. Wszystkie lasy ze wzgl du
na bezpo rednie s siedztwo miasta Wrocławia s obj te ochron i obowi zuj na ich terenie
szczególne przepisy dotycz ce likwidacji czy wyr bu.
g
k
h
h
h
g
g
h
g
h
h
h
j
h
h
h
j
h
h
j
h
h
h
j
Wykaz kółłowieckich.
Lp.
l
2
3
4
5
6
7
8
9
h
k
j
h
g
j
h
j
h
h
h
Nazwa koła
TROP
WIDAWA (wojskowe)
PONOWA
REMIZA
RÓG (wojskowe)
JELE
KNIEJA
DIANA
ORZEŁ (wojskowe)
m
nr obwodu
47
59
61
62
70
71
83
48
60
siedziba
Wrocław
Wrocław
Wrocław
Wrocław
Wrocław
Wrocław
Wrocław
Trzebnica
Milicz
n
10
11
KNIEJA
SOKÓŁ
72
85
Ole nica
Ole nica
p
p
ródło: Urz d Wojewódzki we Wrocławiu - dział Le nictwo.
o
p
4. Komunikacja.
Przez obszar gminy przebiega wa na linia kolejowa relacji Wrocław-Ole nica (z rozgał zieniem na
Ł ód i Warszaw oraz Kluczbork-Cz stochowa) z dwiema stacjami: w Długoł ce i Borowej. Jest to
trakcja osobowo towarowa, elektryczna, dwutorowa. W Długoł ce istnieje bocznica kolejowa z
ramp i placem przeładunkowym.
q
s
p
r
r
r
r
r
o
Wi ksze znaczenie od transportu kolejowego posiada transport drogowy, dzi ki dobrze rozwini tej
sieci dróg kołowych. Przez Długoł k biegnie mi dzynarodowa trasa szybkiego ruchu nr 8 relacji
Wrocław - Ole nica -Warszawa. Ł czy ona stolic z przej ciem granicznym w Kudowie.
r
r
r
p
r
r
r
o
r
p
Du e znaczenie w poł czeniu z Wrocławiem sprywatyzowana komunikacja podmiejska.
q
o
Wykaz dróg.
długo (w km)
ogólna gruntowe
Krajowe nr 8 11,3
wojewódzkie .
.
.
47-110
3,8
47-117
13,5
47-118
4,9
47-119
3,8
47-120
3,7
47-122
12,8
47-153
5,6
47-154
7,4
47-155
6,8
47-156
1,9
47-157
1,6
47-158
3,6
2,2
47-159
3,6
47-160
4,5
47-161
3,3
47-162
3,9
47-163
2,7
47-164
4,0
47-203
3,4
1,9
47-208
3,0
3,0
47-508
10,2
47-516
5,8
Razem
113,8
7,1
n
Drogi
SIEC DRÓG
Kierunek
p
t
ródło: Zarz d Dróg w Ole nicy.
o
p
Wrocław - Ole nica
p
Borowa-Stepi ->Dobroszyce
Wrocław - Kiełczów - Brziezia Ł ka -> O1e nica
Ole niczka - Borowa
W grów -Jaksonowice->Dobrze
Pasikurowice-Bukowina -> nr 122
Wrocław-Ł ozina - W grów-> Złotów
Piecowice - Kamie -> Długoł ka
Kiełczów - Piecowice -> Raków
Szczodre - Januszkowice -> Jaksonowice
Ł o ice - D browica -> Dobroszów O1.
Stepi -> nr 8
Kiełczów - Mirków -> nr 8
Januszkowice->St pi
Ł osice - K pa -> nr122
Wrocław - WiIczyce -> Kiełczów
W grów - Krakowiany->Bole cin
Bierzyce - Zapr yn -> nr 122
Ł ozina - Tokary - Siedlec
Kiełczów - Kiełczówek ->Dobrzykowice
Brzezia Ł ka(D bno)-> Chrz stawa
Długoł ka - Ł osice - Ł ozina ->Skarszyn
Wrocław - Pasikurowice - Siedlec->Skarszyn
.
u
o
p
p
r
u
r
u
p
r
o
u
r
u
r
r
p
r
r
o
r
q
o
5.Przemysłi usługi.
Gmina Długoł ka znajduje si na peryferiach wielkiego o rodka przemysłowego jakim jest Wrocław
i stanowi zaplecze ywieniowe dla tej aglomeracji. Na terenie gminy brak jest du ych zakładów
przemysłowych, dlatego cz
ludzi zatrudniona w przemy le pracuje poza jej granicami. Korzystne
poło enie komunikacyjne, istnienie trasy nr 8 a w perspektywie budowa autostrady Wrocław - Ł ód
i zwi zane z tym inwestycje, zadecydowały o tym, e wiele firm zarejestrowało tu swoj działalno
a tym samym dało dodatkowe miejsca pracy dla mieszka ców gminy i okolic.
v
v
w
x
x
v
w
y
w
x
z
{
x
{
w
y
|
6. O wiata.
w
Gmina Długoł ka jako jedna z pierwszych przej ła w 1991 roku szkoły podstawowe pod swój
zarz d. Wcze niej z ró nym skutkiem dbało o to pa stwo. Efektem s nowo wybudowane szkoły w
Brzeziej Ł ce, Ł ozinie, Kiełczowie i Siedlcu. Na terenie gminy funkcjonuje 7 zespołów szkół oraz 3
szkoły podstawowe, w których kształci si ponad 2700 uczniów. Od wrze nia 1994 roku funkcjonuje
Liceum Ogólnokształc ce w Długoł ce, w którym uczy si około 225 słuchaczy na dwóch profilach:
z rozszerzonym j zykiem angielskim oraz nowoczesne techniki biurowe. Jest to jedyna tego typu
szkoła na terenie gminy. Nauczanie ponad podstawowe (równie gimnazjalne) realizowane jest
przez młodzie w ró nego typu szkołach -najcz ciej we Wrocławiu i Ole nicy.
Statystycznie na l nauczyciela w gminie przypada 12 uczniów.
v
{
v
w
x
|
{
{
v
{
w
v
v
v
x
x
x
v
w
w
7. Kultura.
Blisko Wrocławia wpływa na brak instytucjonalnych form działalno ci kulturalnych (brak domów
kultury, kin). Funkcje kulturalne w pewnym stopniu przej ły biblioteki publiczne i szkoły, w których
organizowane s liczne imprezy kulturalne.
w
y
w
v
{
Sie bibliotek publicznych na terenie gminy skupiona jest wokółpublicznej biblioteki w Długoł ce.
S one na utrzymaniu Rady Gminy, która równie przeznacza rodki na ich wyposa enie. W 1995
roku biblioteka w Długoł ce przyst piła do komputeryzacji w oparciu o program MAK (Mały
Alfabetyczny Katalog do opracowania zbiorów) otrzymany od Biblioteki Narodowej w Warszawie.
Gminna Biblioteka Publiczna w Długoł ce organizuje dla dzieci konkursy czytelnicze, plastyczne,
prelekcje, spotkania autorskie, wystawy, imprezy o charakterze okazjonalnym a tak e kiermasze
ksi ki. Imprezy te maj na celu upowszechnienie czytelnictwa oraz zach canie dzieci do pracy i
zabawy nie tylko z ksi k . Gminna biblioteka współpracowała ci le z klubem "Ku nia" w
Długoł ce, który działałw latach 1994 - 1997. Celem klubu była opieka nad dzie mi głównie z
rodzin patologicznych, przede wszystkim za z rodzin alkoholików oraz profilaktyka w tym zakresie.
Działalno klubu finansowana była przez ministerstwo zdrowia oraz pełnomocnika d/ s uzale nie
przy Urz dzie Wojewódzkim we Wrocławiu. Najwa niejszymi wydarzeniami w działalno ci klubu
była impreza pod hasłem "Dzi kuj - Nie" (w ramach programu wychowanie w trze wo ci). Mimo
zawieszenia działalno ci klubu program ten jest realizowany w szkołach przez przygotowanych do
tego nauczycieli.
y
v
{
x
v
w
x
{
v
x
{
x
{
{
x
v
{
w
w
z
v
y
w
w
y
x
v
x
v
|
w
v
z
w
w
W Pasikurowicach mieszka i tworzy pan Jan Mizimiak - twórca ludowy. Mo na u niego zobaczy
wiele ciekawych rze b w drewnie przedstawiaj cych wi tki, ołnierzy, sceny rodzajowe a tak e
obrazy.
x
z
{
w
{
x
y
x
Wspólnie z panem Kazimierzem Chr dzakiem (twórca ludowy z Pasikurowic, zmarły w 1980 roku)
wykonał współczesny ołtarz w miejscowym ko ciele filialnym.
{
w
Placówkami maj cymi wpływ na ycie społeczno - kulturalne mieszka ców gminy maj
niew tpliwie ko cioły.
{
{
x
w
RozdziałVI Ochrona rodowiska.
w
|
{
1. Ochrona wód.
Na omawianym terenie brak jest kanalizacji i oczyszczalni cieków (istniej jedynie dwie zakładowe
oczyszczalnie: Ł osice - ferma trzody chlewnej i Piecowice - nieistniej ca ju ferma bydła). W
rezultacie cieki bytowo - gospodarcze trafiaj do osadników gnilnych (posiada je Dom Opieki
Społecznej w Szczodrem, Zakład Poligraficzny w Długoł ce) lub dołów chłonnych (przydomowych
szamb). Wiele cieków odprowadzanych jest równie bezpo rednio na pola do rowów
melioracyjnych a nawet cieków. Wpływa to niekorzystnie na stan wód powierzchniowych oraz
podziemnych.
}
~
~
}

~

}

}
Stan czysto ci wód podziemnych
}
Wody gruntowe w wi kszo ci przypadków wykazuj przekroczenia norm pod wzgl dem
fizykochemicznym oraz bakteriologicznym, co czyni je niezdatnymi do picia. Potwierdziły to
badania studni przydomowych przeprowadzane w latach 90- tych przez Terenow Stacj Sanitarno Epidemiologiczn w Ole nicy. Wody te charakteryzuj si nadmiern zawarto ci m.in. siarczanów,
azotanów, manganu, elaza. Dlatego istnieje konieczno budowy nowych wodoci gów, których
zasoby mog by oparte o dobr jako ciowo wod gł binow (zasoby trzecio- i czwartorz dowe).
Zwi kszone zu ycie wody pitnej, po wybudowaniu istniej cych wodoci gów przyczyniło si do
wzrostu cieków. Dlatego niezb dne okazało si opracowanie kompleksowego programu gospodarki
ciekami. Działaj ca od niedawna oczyszczalnia w Starym Mirkowie jest oczyszczalni
mechaniczno - biologiczn (beztlenowe - tlenow ). Jest to oczyszczalnia nowej generacji i
wybudowana została według obowi zuj cych europejskich przepisów. Działanie jej polega na
redukcji nie tylko zwi zków organicznych i biogennych (azotu i fosforu). Pomimo du ej mocy
przerobowej, na razie przyjmuje ona cieki tylko z cz ci wsi Długoł ka oraz z cz ci Starego
Mirkowa.

}
~

~
~
}
~

~
}

~

~
}

}

~
~

~
~
~
~
~
~
~

}

}
Stan czysto ci wód powierzchniowych.
}
Badania Pa stwowej Inspekcji Ochrony rodowiska, która od 1991 roku prowadzi monitoring
jako ci wód powierzchniowo - płyn cych na terenie województwa dolno l skiego wykazały, e
wody rzeki Widawy przekraczaj dopuszczalne st enia substancji organicznych biogennych i s
nadmiernie ska one bakteriologicznie. Stopie zasolenia utrzymywałsi na poziomie
dopuszczalnym. St enia metali ci kich mie ciły si w granicach I klasy czysto ci. Rzeka ta jest
odbiornikiem cieków komunalnych i przemysłowych. Głównie z Namysłowa,Bierutowa i Ole nicy
(poprzez dopływ Ole nic ), skutkiem czego jest jej zły stan sanitarny.

}
~
}
~

~

}

}
}
}
}

2. Ochrona powietrza i gleb.
Na terenie gminy najpowa niejszym ródłem zanieczyszcze powietrza s lokalne kotłownie oraz
paleniska domowe. Ze wzgl du na lokalizacj oraz warunki wyprowadzenia tych zanieczyszcze do
atmosfery (niskie kominy, ograniczony zasi g rozprzestrzeniania). Coraz wi kszy wpływ na stan
powietrza i gleb maj rodki transportu. Pojazdy emituj głównie tlenki w gla, ołowiu, azotu i siarki.
Niski pułap rozprzestrzeniania si w / w substancji toksycznych powoduje zagro enie dla zdrowia
mieszka ców. Najwi ksza kumulacja st e zanieczyszcze wyst puje w pasie o szeroko ci 30 - 60
m poło onym najbli ej jezdni. Ujemny wpływ na stan rodowiska glebowego ma równie rolnictwo,
które w procesie produkcji stosuje du e ilo ci rodków chemicznych oraz nieracjonalna gospodarka
gnojowic .

~

}
~

}

}
~
3.Gospodarka odpadami.
Oparta jest na systemie wysypisk i stanowi zadania własne gmin analogicznie do zaopatrzenia w
wod i oczyszczalnie cieków. Istniej trzy wysypiska przemysłowe (odpadów specjalnych):

}
~
- w Bielawie - Wrocławskiej Fabryki Farb i Lakierów "Polifarb";
- w Piecowicach - Zakładu Sprz tu Zmechanizowanego "Polar";
- w Kamieniu - Elektrociepłowni Wrocław.

Wysypiska w Bielawie i Piecowicach przyjmuj odpady w systemie kontenerowym i
pojemnikowym. Przystosowane s do składowania odpadów szczególnie uci liwych (I i II kategorii
uci liwo ci). Wysypisko w Piecowicach po wypełnieniu (okres eksploatacji przewidziany do około
2036 roku) b dzie zrekultywowane.

Odpady w postaci popiołów na wysypisku w Kamieniu dowo one s wagonami kolejowymi i
transportowane ta moci giem na górn płaszczyzn składowiska. Wysoko wzgl dna hałdy wynosi
obecnie około 20 metrów. Dziennie przywozi si tu około 1500 - 1600 ton odpadów. Pryzmy
przykrywa si cienk warstw ziemi i zasiewa traw , by popioły nie zagra ały lasom przy
niesprzyjaj cych wiatrach. Z odpadów tych wytwarza si tzw emulgat, który przydatny jest do
zalewania kopal a tak e w budownictwie do produkcji cegły.

Gmina nie posiada specjalnie urz dzonego wysypiska gminnego. W celu rozwi zania tego problemu
Urz d Gminy uzgodnił z Wrocławsk Fabryk Farb i Lakierów mo liwo wywozu odpadów z
nowo wybudowanego wysypiska przemysłowego we wsi Bielawa. Na
gminy na wydzielon cz
terenie 17 wsi ustawione s 24 du e kontenery na odpady o pojemno ci 8 m3 (nale do szkół,
zakładów przemysłowych, cmentarzy) obsługiwane przez Prywatne Przedsi biorstwo Robót
Ziemnych, Usług Budowlanych i Komunalnych w Piecowicach.Wywóz mieci od mieszka ców
całej gminy z przydomowych pojemników odbywa si przez prywatny Zakład Usług Komunalnych
w Długoł ce (cz ciowym odbiorc jest równie ZUK we Wrocławiu). mieci i odpady wywo one
s na w / w wysypisko.

Wszelkie tzw. "wysypiska dzikie" (najcz ciej s to nieczynne wyrobiska piasków) wymagaj
natychmiastowej likwidacji, poniewa s nie oznakowane i eksploatowane w sposób nieprawidłowy.
mieci s gromadzone na obrze ach wyrobisk, co powoduje zanieczyszczenie przyległych gruntów.
Jako rozwi zanie alternatywne przewiduje si budow du ego grupowego wysypiska komunalnego
dla gmin: Długoł ka i Wisznia Mała oraz miasta Wrocławia - na terenie nieczynnego poligonu
wojskowego w rejonie wsi Pasikurowice. Lokalizacja wysypiska przewidziana jest w najsilniej
zdegradowanej cz ci poligonu o powierzchni około 25 ha. Pojemno tego terenu zapewnia
mo liwo składowania odpadów przez okres około 12 lat. Czas eksploatacji mo e by dwukrotnie
wydłu ony (a nawet do 35 lat) w przypadku zastosowania segregacji odpadów i odzysku surowców
wtórnych oraz budowy kompostowni.

4. Ochrona fauny i flory.
Problematyka ta znajduje wyraz w działaniu Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. Od 1991 roku
prowadzona jest inwentaryzacja ro lin i zwierz t chronionych. Na terenie gminy wyznaczono
drzewa pomnikowe, które mog by wpisane do rejestru pomników przyrody.

Obecny wykaz pomników przyrody.
Wie
Bielawa
Bierzyce
Borowa
D browica
Domaszczyn
Ł ozina
Szczodre

Pojedyncze drzewa, grupy drzew, aleje
3 pojedyncze d by
3 pojedyncze d by szypułkowe
1d b szypułkowy
1d b
1 d b, 1 aleja d bowa
1d b
1 modrzew, 3 pojedyncze d by, 2 grupy

d bów
1d b

Parki wpisane do rejestru znajduj si w: Borowej, Domaszczynie, Kamieniu, Pruszowicach,
Siedlcu, Szczodrem (trzy) i Zapr ynie - ł cznie dziewi . Poza tym istniej parki wpisane do
ewidencji: Bierzyce, Bukowina, Byków, Godzieszowa, K tna, Krakowiany, Ł osice, Pasikurowice,
Raków, liwice, W grów, Wilczyce - ł cznie dwana cie.

Na terenie gminy Długoł ka wytypowano wst pnie dwa cenne obszary pod wzgl dem
przyrodniczym, przewidziane do ewentualnej ochrony w formie wielkoprzestrzennych obszarów
krajobrazu chronionego.

S to:

- dolina rzeki Widawy (w granicach gminy obszar zawarty mi dzy miejscowo ci Borowa a rzek
Widawa). Jest to teren rodowiskowo bardzo zró nicowany, malowniczy, o du ej lesisto ci i o
wzgl dnie małym zaludnieniu. Godne ochrony s tu lasy ł gowe i ró ne zbiorowiska nawodne,
pomnikowe drzewa. Nad Widaw wyst puj du e stanowiska nie yczki a w K tnej dziewi sił
bezłodygowy, nie yca i nie yczka. Pod Mły skiem wyst puje fragment podtorfowionej ł ki oraz
kolonia rycyka i bekasa. W lasach gnie dzi si wiele ptaków drapie nych (bielik, trzmielojad,
jastrz b, krogulec, pustułka, kania czarna, błotniak stawowy). Wyst puj tu równie urawie i
bociany czarne. W liwicach warto zobaczy starorzecza
- dolina rzeki Dobrej (w granicach gminy obszar zawarty mi dzy Zakrzowem a Szczodrem).
Obejmuje teren wzdłu rzeki Dobrej z jej dopływami. Znajduj si tu podmokłe lasy, ł ki i stawy,
których skład florystyczno - faunistyczny jest godny ochrony. Naturalny charakter lasów typu ł gów
wi zowe - jesionowych i ł gów jesionowe -olszowych, zachowałsi w zakolach rzeki Dobra. W
dawnych wielogatunkowych lasach li ciastych, przekształconych obecnie w ł gi, wyst puje: d b
szypułkowy, jesion wyniosły, olsza czarna, klon polny, wi z pospolity. W podszyciu wyst puje
dere widwa, bez czarny i głóg. Do rzadkich, interesuj cych gatunków runa le nego nale :
rutewka w skolistna, irys ółty, sitowie le ne. W wodzie i na brzegach stawów wyst puj : tatarak
zwyczajny, oczeret jeziorny, babka wodna, pałka szerokolistna. Z gatunków chronionych na tym
terenie nale y wymieni :kalin koralow , kruszyn pospolit i bez kolorowy.

Podsumowuj c mo na stwierdzi , e obszar terenu gminy jest ekologicznie niezagro ony (głównie z
braku zakładów przemysłowych). W pewnym stopniu ujemny wpływ mo e mie przemysł miasta
Wrocławia, głównie w zachodniej cz ci gminy przyległej do dzielnicy Psie Pole.

RozdziałVII Turystyka i wypoczynek.
Mimo blisko ci Wrocławia gmina Długoł ka zachowała walory klimatyczne zwi zane z blisko ci
kompleksów le nych, le y na terenach ciekawych przyrodniczo (du a ilo stawów, parków,
pomnikowych drzew, alei, stanowiska ciekawych ro lin i miejsca l gowe zwierz t, pi kne lessowe
w wozy). Wyst puj tu stanowiska archeologiczne, zabytkowe dwory i pałace, pi kne ko cioły,
miejsca pami ci. Dzi ki tym walorom krajoznawczym coraz wi cej ludzi, głównie z Wrocławia
przyje d a tu w celach rekreacyjnych.

Na szczególn uwag zasługuje miejscowo Szczodre, poło ona 16 km od centrum Wrocławia, w
której znajduje si neogotycki pałac Sybilli, ony jednego z ksi t ole nickich, zwany " l skim
Windsorem". Pi kny starodrzew parku (okazałe d by, lipy, pojedyncze platany), stawy, pobliski las
mieszany, tereny do jazdy konnej - nadaj si szczególnie na dłu sze spacery i piesze wycieczki.
Teren zagospodarowany jako o rodek wypoczynku wi tecznego.

Ciekaw histori ma równie dawny pałac konsulatu szwedzkiego w Szczodrem, zbudowany w II
połowie XIX wieku. W okresie powojennym mie ciłsi tu szpital a w czasie epidemii ospy we
Wrocławiu w 1963 roku - Sanatorium Rehabilitacyjne Szpitala Zaka nego. Od 1988 roku po
remoncie mie ci si tu Dom Opieki im Adama Chmielewskiego.

Gmina nie posiada wi kszej bazy noclegowej ani zamkni tych o rodków wczasowych. Poło enie tu
przy granicach Wrocławia pozwala jednak pozna ka d miejscowo wykorzystuj c komunikacj
PKS i MKP oraz PKP. Baz gastronomiczn stanowi kilka placówek w postaci restauracji, barów,
kawiarni, pijalni piwa oraz zajazdy: hotelowe -gastronomiczny u "Janów" w Długoł ce, "Ósemka" w
Borowej, "ABC" w Mirkowie i "Motel le ny" w Bykowie

Przez najpi kniejsze zak tki gminy przebiegaj popularne szlaki turystyczne, jest ich trzy:

- szlak ółty - jest cz ci spacerowego szlaku wokółWrocławia (na terenie gminy ma 28 km
długo ci), zaczyna si od strony Zakrzowa i biegnie przez Domaszczyn, Szczodre, Długoł k ,
Kamie , Raków, Ole niczk ,K tn i dalej na południe do Chrz stawy.
- szlak zielony (10 km długo ci) zaczyna si na stacji PKP w Długoł ce i prowadzi przez Szczodre,
Ł ozin , Bierzyce,Zapr yn do Krakowian a nast pnie opuszcza gmin prowadz c do Ku niczyska
(gmina Zawonia).
- szlak czerwony (6 km długo ci) na odcinku Trzebnica - Dobroszyce, przecina północny kraniec
gminy prowadz przez Zapr yn i Kałów.

W druj c ółtym szlakiem, warto odwiedzi Borow , gdzie rozpoczyna si cie ka przyrodnicza
przygotowana przez Polskie Towarzystwo PrzyjaciółPrzyrody "Pro Natura". Miejscowo ta le y
w ród rozlewisk Ole niczki i Widawy, otoczona jest lasami ł gowymi.

RozdziałVIII Zako czenie.

Gmina Długoł ka to jedna z najwi kszych gmin w Polsce. Została ona uznana przez specjalistów od
bada rynkowych za jedn z czołowych w Polsce pod wzgl dem mo liwo ci inwestycyjnych,
spełnia bowiem wszystkie warunki stawiane przez nawet najbardziej wymagaj cych inwestorów.

Niezwykle korzystne poło enie, dobre poł czenia komunikacyjne oraz planowana budowa
obwodnicy wpływaj na jej wysok atrakcyjno inwestycyjn . Według rankingu atrakcyjno ci
inwestycyjnej, przeprowadzonego przez Urz d Wojewódzki, gmina Długoł ka zajmuje II miejsce w
województwie a I w ród gmin wiejskich.

Długoł ka stała si obszarem szczególnie intensywnego rozwoju dzi ki inwestycjom przemysłowym
zachodnich inwestorów zainteresowanych wykwalifikowan sił robocz , obiecuj cym rynkiem
wewn trznym a tak e znakomitym usytuowaniem na mapie Europy. Gmina jest w centrum i
wsz dzie jest st d blisko, w promieniu 400 km le m.in. Berlin, Praga, Wiede i Warszawa. Na
inwestycje gmina przeznacza 40% rodków bud etowych rocznie. O otwarciu gminy na
przedsi biorczo wiadczy ponad 2000 firm funkcjonuj cych na naszym terenie.

Atrakcyjno gminy wida tak e na przykładzie budownictwa jednorodzinnego, które ma powa ny
wska nik wzrostu w województwie wrocławskim.

W naszej gminie nowoczesno miesza si z tradycj . Obok nowoczesnych inwestycji mo na tu
zobaczy niezwykłe krajobrazy, zabytki wielowiekowej historii oraz malownicze zak tki, które
odwiedza coraz wi cej turystów. Bogactwem naszego terenu s liczne i pełne ryb zbiorniki wodne,

jeziorka, stawy i liczne tereny zielone, stwarzaj ce wspaniałe mo liwo ci do wypoczynku i
uprawiania sportów. To istny raj dla w dkarzy, dla miło ników pieszych i rowerowych w drówek
oraz amatorów jazdy konnej.
¡
¤
¢
£
£
¤
Długoł ka przyci ga przedsi biorców bran y turystycznej. Bardzo ciekaw ofert dla inwestorów
stanowi pałac w Szczodrem z otaczaj cym go parkiem krajobrazowym.
Teren gminy Długoł ka jest zatem ciekawym miejscem, przyci gaj cym nie tylko inwestorów ale
równie osoby poszukuj ce ciszy, spokoju, czystego powietrza, doceniaj cych ekologiczne walory
tej ziemi.
¤
¡
¤
¢
¡
¡
¢
¤
¡
¡
¡
¡
¤