UZASADNIENIE rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu

UZASADNIENIE
rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie z
dnia 1 lutego 2017 r. w sprawie określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenie
związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszaru szczególnie narażonego, z którego
odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć
Niniejsze rozporządzenie stanowi realizację upoważnienia określonego w art. 47 ust. 3
ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469, 1590, 1642 i 2295
oraz z 2016 r. poz. 352 i 1250), która dokonała transpozycji wymogów Dyrektywy
91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniem
powodowanym przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych, tzw. Dyrektywy Azotanowej.
Przepis ten zobowiązuje Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie,
do określenia w drodze rozporządzenia stanowiącego akt prawa miejscowego, wód
wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów
szczególnie narażonych (OSN), z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód
należy ograniczyć.
Szczegółowe wymogi i wytyczne dla realizacji zadania ustawowego zawarto w akcie
wykonawczym, jakim jest rozporządzenie Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r.
w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu
ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093).
Zgodnie z ww. rozporządzeniem Ministra Środowiska za wody wrażliwe na
zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych uznaje się wody zanieczyszczone
oraz wody zagrożone zanieczyszczeniem, jeżeli nie zostaną podjęte działania ograniczające
bezpośredni lub pośredni zrzut do tych wód azotanów i innych związków azotowych
mogących przekształcić się w azotany, pochodzących z działalności rolniczej.
Za wody zanieczyszczone uznaje się:
1) śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody, które pobiera się lub
zamierza się pobierać na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia
i wody podziemne, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO3 /dm3;
2) śródlądowe wody powierzchniowe, wody w estuariach oraz morskie wody
wewnętrzne i morza terytorialnego, wykazujące eutrofizację, którą skutecznie można
zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu.
Za wody zagrożone zanieczyszczeniem uznaje się:
1) śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody, które pobiera się lub
zamierza się pobierać na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia
i wody podziemne, w których zawartość azotanów wynosi od 40 do 50 mg NO3 /dm3
i wykazuje tendencję wzrostową;
2) śródlądowe wody powierzchniowe, wody w estuariach oraz morskie wody
wewnętrzne i morza terytorialnego, wykazujące tendencję do eutrofizacji, którą skutecznie
można zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu.
Przy ocenie stopnia eutrofizacji śródlądowych wód powierzchniowych stosuje się
wskaźniki określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23
grudnia 2002 r.
Stosownie do art. 47 ust. 4 ustawy Prawo wodne, co cztery lata należy dokonać
weryfikacji wód wrażliwych i obszarów szczególnie narażonych określonych na podstawie
art. 47 ust. 3.
Na potrzeby aktualnie prowadzonej weryfikacji i wyznaczenia wód wrażliwych
i obszarów szczególnie narażonych w ramach IV cyklu wdrażania Dyrektywy 91/676/EWG
obejmującego okres 2016-2020, w 2015 r. przystąpiono do przeglądu wód powierzchniowych
i podziemnych w obszarze działania RZGW w Szczecinie.
W związku z koniecznością zapewnienia jednolitego w skali całego kraju podejścia do
prac weryfikacyjnych, wypracowany został jednolity sposób wyznaczania wód wrażliwych
i OSN, w którym szczegółowo sformułowano kryteria wyznaczania wód wrażliwych
i obszarów szczególnie narażonych. Uwzględniono przy tym wymogi aktu wykonawczego,
jakim jest rozporządzenie Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów
wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz
postanowienia wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 listopada
2014 r. w sprawie C-356/13 (tzw. skarga azotanowa). Wzięto pod uwagę zarzuty Komisji
Europejskiej wobec Polski, podtrzymane w wyroku TSUE, dotyczące uchybienia
zobowiązaniom wynikającym z Dyrektywy Azotanowej w zakresie niewystarczającego
wyznaczenia wód wrażliwych i OSN poprzez nieuwzględnienie przy ich wyznaczaniu zasady
przezorności, jak również eutrofizacji wód, w szczególności eutrofizacji Morza Bałtyckiego.
Trybunał Sprawiedliwości w wyroku zwrócił również uwagę na udział polskiego rolnictwa
w całkowitym ładunku azotu odprowadzanego do Morza Bałtyckiego z terytorium Polski.
Uwzględnienie postanowień wyroku skutkuje m.in. bardziej restrykcyjnym stosowaniem
zasady przezorności oraz dokładniejszym uwzględnieniem zjawiska eutrofizacji wód. Na
potrzeby niniejszego wyznaczenia wód wrażliwych, przyjęto wszystkie wartości graniczne,
zarówno dla stężeń azotanów jak również wskaźników eutrofizacji, wskazane
w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. Podstawę analiz stanowiły
wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska z lat 2007-2014. W przypadku stężeń
azotanów uwzględniano stężenia maksymalne, natomiast na potrzeby oceny eutrofizacji wód
przyjęto, że o uznaniu wód za eutroficzne decyduje przekroczenie dopuszczalnego stężenia
przez co najmniej jeden ze wskaźników, podobnie w przypadku tendencji do eutrofizacji
rozumianej jako zagrożenie wystąpienia eutrofizacji.
Elementem przeprowadzonych prac była również charakterystyka przestrzenna regionów
wodnych, ze szczególnym uwzględnianiem analizy stanu rolnictwa. Efektem zrealizowanych
prac jest wyznaczenie, jako wody powierzchniowe wrażliwe 60 jednolitych części wód
powierzchniowych (JCWP) rzecznych, 29 JCWP jeziornych, 4 JCWP przejściowe, 4 JCWP
przybrzeżne oraz wody podziemne wrażliwe występujące w części 4 jednolitych części wód
podziemnych (PLGW69007, PLGW690024, PLGW690025, PLGW632059 wg Planu
Gospodarowania Wodami). Z uwagi na fakt, że wody wrażliwe na zanieczyszczenie
związkami azotu ze źródeł rolniczych znajdują się na terenie regionu wodnego Dolnej Odry
i Przymorza Zachodniego, uwzględniając wyniki przeprowadzonej analizy stanu rolnictwa
oraz mając na uwadze postanowienia wyroku TSUE w sprawie C-356/13, w tym konieczność
stosowania zasady przezorności, zadecydowano o uznaniu całego regionu Dolnej Odry
i Przymorza Zachodniego oraz regionu wodnego Ücker za obszar szczególnie narażony.
Zgodnie z art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji
rządowej w województwie (Dz. U. z 2015 r. poz. 525 i 1960) projekt przedmiotowego
rozporządzenia został uzgodniony z Wojewodą Lubuskim, Wojewodą Pomorskim oraz
Wojewodą Zachodniopomorskim.