wpł}`w (7asu ochładzania wyp`asęk wtryskow}ch na

BEATA (OWALSKA, ROBERT S](ORA
Polte.hńiła Lubdska, (abd!' ProrcsólvPoljncrowych
ul Nadbystzyck 36, 20.613 Lublin
email beatabolcnix.pol.lublin pl
wpł}'w (7asu ochładzania wyp'asęk wtryskow}ch
na telmodynamiczne Iównani€ stanu '
E OF THE INJECTION MOLDINGS ON
THEROD\NAMIC EOUATION OF STAT
s{nnary The dePćnden.ies beMeen the pE9! re (J,, in ihe ra Ę e 0 l 120
MPa), spćifi. VÓllnE lD) and ieńPerafure (1) dtring the korrari..ooliĘ of
PolyPropyleńe inFdion ńoldings, obbined aftg v ious ÓohB iime in ihe
ńold .avit-v (1r' 20s o. 29s) n5] havc bftn inYchEahd' The Ęllts 01 inves
iirahons wcrc prscnhd iI thc}'.TElaphs (Fiqs' 2 ł)' on rhh basis lhe
oŃtan6 Ę thc thcmodynamic cqution ol * . by Tait A well Ą h lhe lKV
cquahon have bc.n ddemin€n] these.onsan6lave becn dct.rmincd fo.
solid and molien śaleol PI in rolation io .oolin8 tifre of moIdings (Tables
3 ó)' ]l'. *seŚmenr Óf d'E va]!eŚ Óf relative efoĘ of iPproximaiion has
ben done $ing tvÓ dis.lssed eqLatiońs,Ibm lhc PoiŃ of vielv ol uleir
aPPli.atiÓn (, thc desaiPbon ol thc cou6$ ol orv.s in łU T 8nPhŚ, Ób
ńtś(Tabl* 2 ańd 5) The effRt of cooling
rime ol injedion moldjngs Ón th. ÓLĘe oI.!ds dcsribin8 lhe depend
TTTE
Key wd!&: injc.don ńoldln8, f.''T dcPendcn.ies, .ooling tine ol ińF.
noldńls in thc mold caviĘ thcmodynami. equations Óf statc by Tait
hon
za]eżnośĆiternodynami.zńĆmiędzyciśni.niń,ob
jębś.ĘwlaśĆiwą i ęńPdafuĘ h aT) Poljńgóq Waż'
tr! niĆ tylko z Poznaw.zcgo pu|ktu wldz ria, są
zwlasżcza śtohcpodcas brdani. i oPlymalizłcji pro_
esu wtyskiwanń' AnJliza tych z cźnoś.iunożliwia
lcp:z. zrczumienie Przebiqu pto.śów zaĆhÓd4ĆyĆh
w Enicździe formują.ym lomy ńryskowe] i o*reśbni.
sLu.czu Przefuórg%o wyPraek whys*owyĆn !,2l.
lłzcdśłwiancnł wykresad] l U T
odpowia
d.ii .hirakterystyre objębś.i wlaś.nv€
'oĆhÓry
j w PoszŹ*ól
ny.h włsfua.h wypraski,.Żom! towalŻyq niejso
wc zniany .iśnienja i odpowiadają.ł im róŻna szybkoóć
zmjan temperaiuly' Realizu]ąĆ ołreślonyplo8lań żńia
ny ciśnienia kwnębŻńęo PlzcPlowadza się
oPiyn'll
zł.jc wielL' właś.iwośĆi
wypiaski l+7) z^ajffiość za"
leżmki jej objębś.jwlaściwci od tcmPaahlry je* PIzy.
dłtna !' plojek'os'aniu w}'ńjarów gnlazda lomującgo
w elu uzyskanla okfuIoncj doklfujnoś.i w],miamwej
W Pro.Nch PŹeBvót.zy.h iŚtÓtne jes również oke
ncn( sPóloynnira b4zcĘalnolci obj.bi.iowcj oż
wsPókzynniłł ś.śli
oś.i, s'yznagj
Pmhodn€ or1ętoij \! funkcii .iśnlcniJ l icmpcnfuIy n2'
13l odlmtnd!ć obiqtoś.] wlłś.iwcj'.zy]i !ęśość,
onz
lcjpo.hodne wyścpują w wielu zalPżnoś.ia.hopisują
.yĆh reologiczn., .ieplne i me.han
pÓlin! lr4l Aniliza qkLsów p
niŹ infÓma.]i n.lenat pŹemian lazowych polin€rólt
hki.h jar bP mic i kry{alizaga, omz wPlywu ciśnie
nia i trPelafuIy M te willkoś.i u5, 16l
W ńinicFzc' publikł.ji Pized*awiamy ĘDiki bada
nia zalcżnościriędzy .iśńienień p (W PrzĆdŻiaI!
0,1_r20 MPł), objęb!Ćią lvlaściwą
Pod.zas izobaryŹńog. o.hładżania \!'P!asek PoliPrc
pylcnowy.h, lzysknnych v wirunka.h różncgo.z.su
o.hladznia !! plo.sic wfyskiwanii n7l. wyniki po.
miatów PlŻedśawiono na łlkLesa.h l.}T' N. podś
\'ie badań doświłlealnvch okr€ś]iliśnry ł?łoścj
tena lakze $-vznaczyliśny
Płatury p.zcmńn
Wielkoś.l *alc w krnodynami.znyn
rówMniu $anu
'azo{ycn,
czĘśćDÓśwIADcżALNA
\fykożyśJnohomopolinoProPylcn (PP)
onazwiehandlowcj,,Malcn P typ J-702N,prodn*owany w P.toch.mii Plo.l sA
Do badań
hgo tfPu PF zł'i€ra tabela
1.
clóHledęśĆisklados'curządzcnia io l201:
_ s nlna Fdnośka pomńrcwi, ŻaProiekiow
rakooddzi€Ina konstuk.rJ zn.jdują
dzcnia i przyŃi.ldzoni do nie8o za pomo.ą śrub'
jednGrkr konmlna
lĆd (Eiki
i
m
mdiajeą
ciśnien iolva (hvdral li.2 na).
cyljndcl pomiłrowy,
Lńy
ren ,amo.ol!i|y clas'
tycŻnjc między niŹsŻą i !&dkową FlyĘ w hzc.h .lc.
ncniach biernv.h, ob.inu]c tłok doln],' nszczllki, plób
k9 eorzywa j llok !órny, Pod.zas pomianL sł!żvÓn
Fko kÓńdŹ ośrńnń' W komdre PomiarÓwoiGv\. r)
zia]dlją sc ży ttfoPtry w jednyn oh'oż. !ói!|o
le8lyń do osi c]'liŃra
roś.i bmFcrłl
u
ry w osi Nzd luż i
er
P!óbkl
Prz},sotolvanie plóbek PrŻĆr'iega
pa.h' NajPicnv !Żyskiwano \lpEsk j w Procacwbyy
knlania (Wbyskarka cs 38/63), sb ńc ńżnc rtry
mhładzania ilyPrasck v gnicŹdac formującyn'
Plzed FrzystłPicnicm do wĘsknvanń nislłwiano
\€doś.i icnpcffory Posz.zcgólnyd *Ief Erz.jlyd]
ukladu uPla*yczniającego vhv
zgodnjc z in1ormacFmi podawalymi w Iitł uze l]'
] 9l, byly rówrc 200' 220, 230 i 215't. cifuilnie ]vtyskj
wania \rynosib r00 MPa, a .za5 w
Tenpelatura terńośatowanel forń],
ńlila
alą
w
sią3ńię.ia tcńPclifury oio.z.|ii
Na drugim ctaPi! Plzy8oiowywJnh Próbok,2c ślod
kawyPlas*iwPGh.iwiosełkadlu8d.i]13nńFobic
rano (mctodą skrawania) ś.inkidÓ dal!zy.h badali.
Miejsem pobnnia byl obvł 5yń.lryany wzAkdcm
środ*a)Praski' ś.inkite roŻdlabnńno, fuożą. Prób'
kl r.glańulafo !l?korą's'y}aną
Do
do
}'lJś.iwy.h badłli'
ponlao pclużrlo uĘąd zcnjc
Fit 1
viualnrrr
tość
iJŻ wsFońnńno. gyNlk znicnny !9 Plo.6ie
qłlyŚknvańja śinowil .zas ochlidzrnn' Ł|' om
Prze
'ak
bywania vyPcskj vtyskowcj w gnicździ. fonu]ą
cyry !!'],nÓsił Ón
r7,20, ł lub 29 sckuftl Po tynr
'
asiĆ lryPlaski Fozoś'wJly
w atmosfcŹ. PowietzJ aż
do
] lĄlyrł l ,Iv,Ł,,!rcq
r:
taa"
"]r.t
titirtnh[.
kt
prirnu!,n
^!s
!t=|dz.ta
T
Do *aMardoN.go zshwl tlokł ciśnrnN'qo na_
Lcą tlokiEóry, i dolnr Pry.zym g
toś.'tcmpdahfy i ośn(nEv plzcProwłdzinych zi
PońlaĘ.h lo' odpovicd|io, a2ot i 250
MPa Wdośuad.z.|n.hPlowidzo|}'ch $ńżnyd]za_
llesa.h Ćiśnicn[ onz lcmPeratrĘ' są \lymagane odPo
wiedni. ĘPy usz.zclck W urządzeliu uż),!) dwó.h
przetwohikó}'.iśni€nio$-vdl.z! jnikót' lcnś.ńdly.z
nych' zJlBtłlolyanyĆh w obwodŻi
l! l(ońPds reFsEuj! d e, a b
rch Pomo.ą
Pomialy lwkÓńy ano Pod okrcśl
ścują.śaląszybkoić ochlidŻania .!c/ńnr wodnic.
sieniu do łłżdejPób*j uzyskŹno odpowiedńie Ża]eż
nościolibki wla!.iwej od tmP.tafory Pod zadanyńi
włrbśĆiami .ia nien ia 20, 40, 30 oraŻ r20MPa Dodatko_
lvÓ, lv Ć.l! uy9kania ńa wyksach I ł7 Żalcżnościob'
jębściwlaś.il'ciod tm'safory Pod ciśnieniem aho.
sfcly.znyo, Plzqm'vJdalo cksEaPola.jP M Podśł
wie dany.h uzysk rychzPozo alych poniarów Ptz€d
5 Lr
Lażdym pomiarm dopaso ywano odPowiednio ŚkŹl?
llniową w odniesieniu do użJ,ry.h UszŹ€lel, Ćo Fozlvala
na uwzględnjeni. iĆn grubÓl.i Podżas Pońiaru Po
("powadz.ni! wszysrki.h dany.h do rnoEramu kon.
p! l.roweE o i okleślen iu skah liniovĆj, PIóbkę śaPiano
i pÓd8tŻĆwano do ńaksynalncj tcmp afury danego
Ponian, okEilona w PlzyPadku bad ?3o PPj MśgpŃe Pńbka tĘala końPresil Fod a danym .iśnieni.m '
Podrłs pońjafu rejesbowino zmianq obięioś.i wIaści- Rłs 3 zrfużnÓść dbkLnściukś.iu](!) ad
ury łT)
\€j \' funkcji bmFqifury wynxi błdłliprzdsla$ia
i .śnb|h1! Ptyprdk! plókk PP a Hsx adhd nk 2a 5
(nnbrl!żhl thhdzr it z ł|l]kaś.iąś'c|r lnn ) arnażź1it
no !v PÓ$a.i grali.zncj Fko wykrGy frlT
tnPł
wNIK
BADAŃ
zALEŻNośo}łrItĆH oMóW'ENIE
W oblzarze PŹeniańy ńiqdz-y Po.zątkicm i koń.em
łryśaliza.jiizobaly ńają PEwic idcnty.zn}, przebie8
Różni.e v wa oś.ia.h ob'etościwhś.nrel q b.ldżia
wido.znc w stanic śłlymbądź .ieklyn tvotzywa
Fjt'3
rl
spe.tic
filiĘ 6E
|ł
na
|T)
alun
2as
ld
h) o| Ntyvlop1l.nŁ
ohhnrd
'żPIes
(kobtir reli1g |żk ś'chln,
|łs!s xnt
Pl6'!t ( j.nre r
k
as
Fiś'2
aa!.
Po czasjc o.hladzinia *'}'Pras.k, lo zna.ży Po
Pż.byvaria w gnicździe formuhcym' Po2Ósawaly
on. w ańosfcŹ. powietza aż do osiągniqĆń hńPmł
iĆh
tury oto.zcnir. szybkość o.hla.lza
ń!ją.yń byh wicksa niż w Po
Flask!, któIc pozctłwaly w gni.żdŻic krócc], os]ągalY
Rv 1
zr]ńnnść .ńl|rości ukśńu) łT) nc
i da,ri.nk b
p|żWtt! rńb& PP
r
ż
tdipł n1! łT)
ła,bąlyxzna arhkd4li.) z szyłkaśtiąlcl,1in, ożnnżŻni
Fa 4 Edfi!d1|
t h) o| poĘpfrwlene 30,1pllŚ obtdiĘ|
aalńŚ ,ih, 29Ś lisbrln aolrĘ frx 5| clhi1) tdŚó lat
pu !|t łT) ind ]/ElR |p); &fua ]aalk nŚ i1Fi:! 2
ąl
tcmPcraturę otoczcnia Po czasi. dluższyn niż l.,
as
R!s' 2. zrlLżnrśćohj(rłi knhu] l,) ad h"l!nhr.] G) w Prz]'padkL LlóIy.h
ochladzania w forni. byl
i ńninir a rąUpdk| pńak PP a IŻBi rrl ld1nk 11 s dlużs2y. WyP.aski o najkrćbzyń .żasic o.hhdzmii
(i.rb v.1t a.l rl1za : s|vbi^lia ś'cl,ńn: .śnblil: (11 s' a wię. Przcbywahc. naldl!żej w
Powrta
i
.!0MPr,4
3a MPą) 5
_
2 sftcift !o] nt (t) r| prĘt Óplbn srnplcs abhhd
d ml']J
ns (śD'?l n tJd!'' ]t k łchrnn tlE k
(T)
'''.
pnrhł.
1d łlt fu (i; |rsn
Fi!!'
ah}
sLry.znyn,.htraki€ryzÓlvaly5ię
najvĘkszą EqslŃ.ią,
akm iajn cFą obh'ośĆiąwlaśĆiwąTlumaczy się io
iyn, że \' odni€sieniu do lr'ó Wlasck c kowiiy aas
oĆhładżnńbyl mjdlJ^2' o uneljwilo GiąlnĘcie
iaiwĘk*.Eo śopnia krysbli.znośc' a em samvn nlj_
Różnić. pÓmiędzy objqtością whśową Próbel obry
n'nych Po różnyn źasie oĆhladzanii u leżą od ciśnie
fu i *anu skuPtnia PÓlineru' z ln izy ł-vlTesów M
rys 2__4 &fnjla, żc Flzebi* i ktzy(f.h n'nił sig m ie
dzJ' sobą Iym rradzicj, jń w-vższe ies Ćjlnienie. W *anie
deLlvn piŻvloł oticlo(' slaso
..ł.d;on5..)E. -'. ł.
U0l
cńr/s M
kazde
5it
(1) można
oke
dll
".hrvm;d
mhhdzanla) za_
Gzybkość
teń oĘę'ośćwlaś.iwa Próbek w stanic.icklyff znnia
sza sę ńaz Że sPadrieh ienp.rłtury .ico szyb.jcj niż
do o,04
wielkoś.i sydęPująe W równani!
ślićz nagĘpująqch zaleźności:
TemPei.iurębpnienialworzyva(yznaayliśnyna
Nynilólv badań piowad'
lvaitośĆiParao*reślone w wynilu
do ^nalizaPŹcdslavjońy.h
ogólncEo wniosku, zc zńiany Óbjębś.i wlaś.iwej
'Plo*syńaĆ]j
j*i
wart}ść.iś
Pńbck PP są t-vm więkzą iń więksŻa
nienii W obsz.Źc przcńiany fa2ow!] trzywe aIŁrcś .zasów ochladżnia 11' 20 oraz 29 s
.i oblgloś.i wlaściwc] od onneni. j rdpłafuty naią
(]'pra
Prawie identy.zny Pucbicg cz* ocl&dŻania
ęk wlrysko(']rdl w istotry sPosób wPlywa na stuktlrę
l słaśiwqści
$ttsknvłnego &orzywł' a jĘo dodosc
vańie dÓ warlnków pio.su h.hno1%i.zncgo pozwala
na(.yelińinovańieni.łonto]owanychzmirnskuco.
ych fuolzywa wyPclniają.g8o gniazdo formując. 1or
YŻŃ^ĆŻ^NIElAMwmórvRóWNAN'ATAIT!
on^ż RÓWN^NIA'n
P.--ó l
:_'-
Ń '* r *
T_--*
w tcnodynami.zlyń ń n.niu sianJ Taita J21, 22l,
wi.lkościdale określiliśmyoddziclnle w PlŻyPadku
łan! *al.EÓ i . iekł.8o PolimcIu }'odnicsjcniu do Po
Ś2dÓgólnydl Ćzasów ochlłdzł|]a wyPras.k Wty5ko
\'yĆ)l' Równani. b dobżc odda]cd re dŃwiad.alne
w obydwu ry.h $ana.h, o.zym świadcązsiarvlonc
w tabeli 2 ńale blędy wzglBtne dopłsowania ohzymł
nych plzcz nasdanv.h do równania
T
i
b c l
. , lrłhłt
ldu
Tailł
!4lLdięo iPokrynŃji or
)
"l'*t'4ll
hdh -ntu1ia llr,1r , odptui..lri.,
z równania (7)
Aproks),ma.ie dolyczącą
śan!slalc8o fuotzywa
prz.Prowtrdziliśmy w'korzy*l
\{
nałępJ]ą.e] pNtaĆi
121,
2r]:
.i .(, ill.'
.o ołibj' Ul'j.ff łl .ii,nni rlfr$rĄ.ż
1!,1,4 obkhś! ukś.ilrpnr *ltlbll f' c slrk
gdzie
ldl4kźńy rd ńdzą!
Ujęb w tab.li 1'
w .clu Pdówoania wyniLó\' aPrÓksynŁji lzyska
ńy.h m Podśawieównańia Taih PŹeplowadziliśńy
podobncobhczcn j' wykorzysfu iąc
iłci (st n sralv fuo[ywa) l2] l
Rląd wzgĘdny
sbfu nial zblĘo|c walbśo,.
żńMo Taiia, Fk i lKv dob'e oPEuń
'ówńanG
wc Uzyskanc na podśawi. d r)'
nań
i
w równaniu (3) Parańery oz.;eonc od (j do (?
olreśliljśnyna Podsiawie wyń*ósl ponlarów, Zshly
onc zamicsz.zonc w
w odniesieniu
ńy lólvnaile lKv
dÓ
bbcl5.
*an! .ioklego fuor2ywa przyięliś'
w PosbĆj 12]l]
,t,.r)=
la
lL+! L
Panmeh]' wydęPujł.e w ńwniniu (9) z.wi.n tabc_
ó, nabmia* wailÓś.i blędu lzględn$o aPbkynalji
aPrclś'n'cji 2s'i4
nogą
b'ć
kn_
!ryni.nni.
osowane
czas ochladzania wyPnsck wtyskowy.h wpłyln
na PreL]ieE krŻywy.h oPhliąĆyĆh ależnośćobje'ó.i
wlaści{ejod EnP{łury' R''nr PońĘJ,y słbś.ń
ni obj,tośli łlaśĆiwłPób.k żle
* u shpi.nia Pol'ńsu i 5ą bardzie]wylaźńe ]ł obsza
rze wi?kszyĆh Nanoścj cjśnlcnja) objębśi wlŹic\ń
,nnielYasĘ PĘy rym wkzZsPadkrclr teńPcĘfur]'
nieĆo lzybcicj w łnic cicklym jiż w ś ric śrłyn
w obsz zc Pzemiary
krzywc mają Przebicg
'azowej
Na'mnicjsa obiębśćw]aśĆnf .I'anktervzuje wy
pnski o mikróiszyń oasic Pucbywania $ gnic2dŻic
IÓmuhĆyn' a Fdno.zcśn]c nądl
Śhwania w łtńosf*zc lowictza szybkojć o.hIad,1
nia lvypnsel w gnńdzic lormuiącyE F* $iękYa nż
!v pollieĘu i dlatqo wyPmskj, którc pozod vily W
gnieździc k.ó.ej potzebowałv wi'r.ejŹću łby siął
króbzF .złsie przebywania
w formie zdąźvly osiłg-
naj}TIzy śoPi€ń *ry*ali.znÓś.i' .zyli najwielszł
gęstość' a lym $myń Mjńnj4vą Óbjrbść \łaśĆi$ł
nąć
spośńd wszy*kiĆh Zbdanych Plzez na5 *yPraŚĆk
v ,lobżo .Pisią
plz.bie8 krzyRych na dośwńdc
P l ł o .zyn śwńd.ząmaIc obliczonc blrdy NzEĘdn.
apmksymaai. obvdwa tcrówninjJńańodńĘlq Pos
bć !v Ódnisicnlu do śanu *alcgo ]
Polińsu, .o nhdnii ich *M
żono;ć zilcżnościwy*sPują.y.h Pod.Żis proc.
wqskiwanilPowoduF,żeknnodynanri.zn.rówMnlc '
sbnu jc w ryn przyFadkl doś.skomplikoMl., |ic
śanowi lo jedlak Pbblmu Pod l'
nia odporfi ednieso opbEnmowan
ncEo
2
Mrłn''i 1'32, nr ł ł09
A: ,'Tcchoolo8E NĘ'5kd'' l1lNll
WaB,aNa r$q *L 2+233
ł' lohannabel F] 'KU6Eoll Ma
z'wistowski H
3' Śńolawń€(i
:
Ploelu Ntysku"' lcaio]va (on'!
renśa NalkoD TrdńrŻm' c4sodmwi r 933. d[
dÓ pruwJdŻmń
7.
3
Ln.kowskiB ;^{..btr*l9szn3.9,.179.
Gadalski R: TJ fuŁll r9$' 7,3r
|ation
Ank.99, co|fcrena
Nobr jork reee.
KaBal M R:ł'ł' P'/y
Óf PÓlyethylenc"'
rt}
s,
cal.uh.ing ThcrEodynJni. Equalion ol sht lor
PolyDq!" v! M&dzyoiredowd (onlelenqa Nau
kÓwÓ TehnigńJ Rydzym r 94, sh 3r r40'
'
]ó. caPt
rŹ
L.,
Kowalska B , siloa R : ,,Thc Innuen.c of the cool
ing Time o{ InjdÓn Mouldcd
śo| PvT Bdm.
P
'
an,rTh8n.r Equarionof srarcotAurorherm.IyEx.
.ńty, Foukenth
rr.
r3.
x
Ainuil Mehry, ]aP'o, rsa'
H': (nrbJ.li.1973.63.
j
sikoa w,xowarskiB
]v
techn*i Lubclskid' Lubliń
*L
ł''47.
kowy.h", wydawnictwó Edlkicyinc'
20' Ifubuk.F obs}ugi l!._T 100.
w s? vi
sw
2r' sinha lt, somĆyfuky t] Mooł
22' auach A" simhł t: l ,!'/J lłv!.r97r,4ż'łi92
ls2' śi3H7'
w tolejnym zeszy.ie ukażą się n*tępując€ a(ykuły|
Polidińctylosiloksłny}'łodoa'iskl alowiela
_ Mcłody
w PrÓ.lsa(ll obróbki radiaĆyjnq maicfulów pÓlimemw-vĆh
_ zyNi.c 'lozymctryŹn.
cPoks],dowc i Poliurkny _ wzajennc oddzialywanic modyfikującc cz
z pierś.ieniam i oksazolidÓno wy n
-
Plast-vfikatory bcnzośanowc
dcm idrowohr, (i @ir )
-
j
llT yw
na
l' Polinery
śr.dollkko Efut]ne onz bezpieŹelniwo lYd wzElq
Jakic .zynniki {Pl}avaią na vybkÓść rcdnilo$g polińeryacji wielofuŃ.y]nego akrJrlłn! fÓh)]ni
govanci $limi bor.no{ymi b wników cyFnijro9-vch? c2' lI wykoŹyst nic tlorii Pz.ni.siclia
_
_
_
Radia.yl'ric odPolry plrśylikowiny Pol(chlor.k winylu) dÓ 5śosowań mcdycznych (i trls )
KomPleksy mclali z p.liimij'oetyl.n.n ńodylikowanyń ditiokarhminian.m otaz mieyanil1y
PÓluńinocĘlcnu z nontmory]oniicm jiko uklady oerłni.ająe PżlnośćPoliprcpylcnu !' o's )
wP lyw kotr hU kcii dwuśl inukolvqo U k hLrL U pl.s ly.zniają.cgo nl .hira*terys tykg Plo.* u wv tla