Tkanka mięśniowa, tkanka nerwowa

Aparat kurczliwy w tkance mięśniowej:
• miofilamenty cienkie (aktyna i białka pomocnicze)
• miofilamenty grube (miozyna 2)
Tkanka
mięśniowa
Miofilamenty nie kurczą się, lecz przesuwają względem
siebie („główki” miozyny kroczą po aktynie)
• pobudliwość
• kurczliwość
Klasyfikacja
tkanki mięśniowej:
Mięśnie gładkie
• jednostka strukturalna i czynnościowa - komórka
• aparat kurczliwy o niższym poziomie uporządkowania
• reagują na różne bodźce (nerwowe, hormonalne i inne)
• nie podlegają naszej woli
• skurcz wolny, ale długotrwały
• komórki produkują własne blaszki podstawne i składniki
substancji międzykomórkowej (m.in. włókna sprężyste
i srebrochłonne)
(1) mięśnie gładkie
(2) mięśnie poprzecznie
prążkowane
mięśnie szkieletowe
kom. mięśniowa gładka
rozluźniona
mięsień sercowy
obkurczona
Komórki mięśniowe gładkie tworzą
warstwy (błony mięśniowe) lub pęczki
i są połączone neksusami, co
umożliwia przekazywanie bodźców
Komórka mięśniowa gładka - miocyt
• wydłużona, wrzecionowata
• pałeczkowate jadro
• organelle zgrupowane na
biegunach jądra
• pozostałą cytoplazmę zajmuje
aparat kurczliwy – znaczna przewaga
filamentów cienkich
• otoczona blaszką podstawną
• podbłonowo zlokalizowane kaweole
Występowanie:
• naczynia krwionośne, przewody
organizmu: układ pokarmowy,
drogi oddechowe, układ moczowopłciowy (w szczególności macica,
pęcherz mocz.) – błony mięśniowe
• mięśnie wyprostne włosa,
tęczówka – pęczki
1
Bardzo liczne cienkie i nieliczne grube
miofilamenty tworzą wydłużoną sieć
Miofilamenty cienkie są powiązane ze sobą i przyczepione do
błony komórkowej za pośrednictwem białek wiążących aktynę
Aparat kurczliwy:
• miofilamenty cienkie:
- aktyna
- tropomiozyna
- kaldesmon
- kalponina
• miofilamenty grube: miozyna 2
Molekularny mechanizm skurczu komórki mięśniowej gładkiej:
ciałka gęste
(α-aktynina)
podbłonowa
płytka gęsta
(α-aktynina,
winkulina)
kaweole
1. Bodziec zewnątrzkomórkowy (różne)
2. Otwarcie kanałów wapniowych w błonie
komórkowej i kaweolach oraz uwolnienie
Ca2+ z cystern siateczki gładkiej
3. Wzrost poziomu Ca2+ w cytoplazmie
(sygnał wewnątrzkomórkowy)
4. Przyłączenie jonów wapniowych do
białka kalmoduliny
5. Kompleks kalmodulina-Ca aktywuje
kinazę lekkich łańcuchów miozyny…
↑ Ca2+
Komórki śródmiąższowe
Cajala (ICC)
6. Kinaza fosforyluje łańcuchy lekkie, co powoduje odsłonięcie
miejsc wiążących aktynę
(specyficzna populacja
komórek mięśniowych gładkich)
• liczne długie wypustki
• słabiej rozwinięty ap. kurczliwy
• liczne zakończenia nerwowe
• bardzo liczne neksusy
Funkcje:
• spontanicznie generują bodźce
skurczowe (kom. „rozrusznikowe”)
• pośredniczą w przekazywaniu
bodźców pomiędzy
zakończeniami
nerwowymi
a „roboczymi”
komórkami
mięśniowymi
ICC
Występowanie:
• przewód pokarmowy
• naczynia krwionośne
• moczowód
7. Miozyna łączy się z aktyną (energia z rozkładu ATP)
8. Skurcz
Niemięśniowe komórki kurczliwe:
- różne pochodzenie
- aparat kurczliwy jak w komórkach mięśniowych gładkich
Unerwienie mięśniówki gładkiej
• pochodzi z autonomicznego układu
nerwowego
• włókna pozazwojowe przebiegają
pomiędzy komórkami mięśniowymi
• na przebiegu włókien znajdują się
poszerzenia (żylakowatości),
w których zawarte są pęcherzyki
z neuromediatorem
• neuromediator jest uwalniany,
swobodnie dyfunduje pomiędzy
miocytami i łączy się ze swoistymi
receptorami na powierzchni
komórek mięśniowych
single-unit (najbardziej powszechne)
neksusy
c-kit
• Komórki mioepitelialne
- pochodzenie nabłonkowe
- obecne w niektórych gruczołach
- „wyciskają” wydzielinę do przewodów
• Miofibroblasty
- pochodzenie mezenchymatyczne
- obecne w skórze i niektórych narządach
- uczestniczą w gojeniu ran
żyła
GAP-43
PGP 9.5
• Komórki mioidne
- pochodzenie mezenchymatyczne
- występują w jądrze
- „wypychają” plemniki z kanalików nasiennych
multi-unit
• Perycyty
- pochodzenie mezenchymatyczne
- występuja w ścianie naczyń włosowatych
- regulują światło naczynia
2
Mięśnie szkieletowe
• jednostka strukturalna i czynnościowa – włókno mięśniowe
• aparat kurczliwy o uporządkowanym układzie
• reagują wyłącznie na bodźce nerwowe (somatomotoryczne)
• zależą od naszej woli
• skurcz szybki, ale krótkotrwały
• włókna mięśniowe wytwarzają własną blaszkę podstawną
Mięsień szkieletowy jest narządem zbudowanym z włókien mięśniowych
i tkanki łącznej otaczającej brzusiec (namięsna), pęczki włókien
(omięsna) i pojedyncze włókna
mięśniowe (śródmięsna)
W tkance łącznej przebiegają naczynia krwionośne i włókna nerwowe
Włókno mięśniowe szkieletowe jest wielojądrzastą zespólnią (syncytium)
powstałą przez zespolenie wielu komórek prekursorowych (mioblastów)
Budowa włókna mięśniowego szkieletowego:
• sarkolema (błona komórkowa +
blaszka podstawna)
• wąska obwodowa warstwa
cytoplazmy zawierająca jądra
i organelle
miofibryle
• obszar centralny zawierający
aparat kurczliwy tworzący
równolegle ułożone, poprzecznie
prążkowane miofibryle
• pomiędzy miofibrylami:
mitochondria,
kanaliki T, siateczka
sarkoplazmatyczna
glikogen, mioglobina
Budowa miofibryli:
cienkie
I
Miofibryle układają się w ten
sposób, że sarkomery znajdują się
na tym samym poziomie - daje to
efekt poprzecznego prążkowania
całego włókna mięśniowego
Molekularna struktura miofilamentów
H
regularny układ miofilamentów
tworzy segmenty - sarkomery
Z
A
I
M
Z
grube
tropomiozyna
aktyna
troponina (C, I, T)
• linia Z: α-aktynina
• linia M: miomezyna,
kinaza kreatynowa
miozyna
3
Bodziec dochodzi do każdego włókna mięśniowego z zakończenia
włókna nerwowego, płytki motorycznej (synapsa nerwowo-mięśniowa)
Jednostka motoryczna – neuron ruchowy wraz ze wszystkimi
włóknami mięśniowymi zaopatrywanymi przez ten neuron
• małe jednostki –
mięśnie bardziej
precyzyjne (np.
mięśnie okoruchowe –
ok. 10)
• fałdy sarkolemy
• kanały sodowe
• neuroprzekaźnik:
acetylocholina
• receptory N –
kanały dla Na+ i K+
• duże jednostki –
mięśnie mniej
precyzyjne (np.
mięsień dwubrzuścowy
ok. 1000)
Reakcja włókna mięśniowego na bodziec nerwowy - etapy
Systemy błonowe otaczające miofibryle:
kanaliki T i siateczka sarkoplazmatyczna
CB
T
1. Przekazanie bodźca nerwowego
(płytka motoryczna) – otwarcie kanałów
i depolaryzacja sarkolemmy
2. Wprowadzenie bodźca
w głąb włókna
(kanaliki T)
3. Zmiana kształtu białka wrażliwego
na bodziec (zmianę potencjału błony)
w błonie kanalika T
4. Mechaniczne otwarcie kanałów wapniowych
w błonie cysterny brzeżnej
kanaliki T – wpuklenia błony komórkowej
zlokalizowane wzdłuż granic między
prążkami I i A
triada mięśniowa =
kanalik T + 2 cysterny brzeżne
siateczka sarkoplazmatyczna – odpowiednik siateczki
gładkiej/kalciosomu, o segmentowym układzie,
gromadzi jony wapniowe (obecność pomp i kanałów
wapniowych); przy kanaliku T – cysterny brzeżne
5. Wzrost poziomu
jonów Ca
w cytoplazmie
(czyli także
w otoczeniu
miofilamentów) …
Molekularny mechanizm skurczu mięśniówki szkieletowej
Połączenie
mięsień-ścięgno
… wzrost poziomu jonów Ca2+ (sygnał wewnątrzkomórkowy)
6. Jony Ca wiążą się z troponiną C
7. Troponina I poprzez troponinę T odsuwa tropomiozynę od aktyny
8. „Główki” miozyny wiążą się z aktyną
9. Miozyna „kroczy” po powierzchni aktyny – wykorzystując energię z ATP,
miofilamenty przesuwają się względem siebie, sarkomer się skraca
miofilamenty cienkie
białka pośredniczące
integryny
kolagen
4
Typy włókien mięśniowych szkieletowych:
Struktury receptoryczne mięśni szkieletowych
– rejestrują długość i stan napięcia mięśnia
• czerwone (typ I) – u człowieka najliczniejsze
• pośrednie (typ IIA)
• białe (typ IIX)
Włókna białe: większa średnica, mniej
mioglobiny i mitochondriów, węższe
linie Z; bardzo szybki skurcz, szybkie
zmęczenie
IIX
I
IIA
myosin heavy chain slow – MYH-slow
myosin heavy chain fast – MYH-2A
Włókna czerwone: mniejsza średnica,
więcej mioglobiny i mitochondriów,
szersze linie Z; wolniejszy skurcz,
bardziej odporne na zmęczenie
W jednym mięśniu mogą występować
różne rodzaje włókien
Mięsień sercowy:
Z uwagi na przestrzenny charakter skurczu, komórki mięśnia sercowego
(kardiomiocyty) oraz ich aparat kurczliwy tworzą przestrzenną sieć
• jednostka strukturalna
i czynnościowa - komórka
• uporządkowany układ aparatu
kurczliwego (sarkomery)
• reaguje na bodźce generowane przez
własne komórki
• skurcz rytmiczny
• skurcz przestrzenny
Pomiędzy kardiomiocytami znajdują
się bardzo liczne naczynia włosowate
Komórki mięśnia sercowego zawierają:
• centralne jądro, a wokół niego organelle
• rozgałęzione pęczki miofilamentów
zorganizowanych w sarkomery,
a między nimi bardzo liczne mitochondria
Kanaliki T i siateczka sarkoplazmatyczna w komórkach mięśnia sercowego
pełnią te same funkcje co w włóknach mięśniowych szkieletowych, choć
nieco różnią się morfologią i mechanizmem działania
• szersze kanaliki T zlokalizowane na poziomie linii Z
• mniejsze cysterny brzeżne
• diady zamiast triad (kanalik T + 1 cysterna brzeżna)
5
Komórki układu bodźcotwórczo-przewodzącego są „prymitywnymi”
komórkami mięśnia sercowego
Komórki mięśnia sercowego są połączone wstawkami
- zespołami połączeń międzykomórkowych
desmosom
1
2
3
4
neksus
powięź
powięź przylegania
• ubogi aparat kurczliwy
• brak kanalików T
• liczne neksusy
Węzeł zatokowo-przedsionkowy (1),
węzeł przedsionkowo-komorowy (2):
spontaniczna, rytmiczna depolaryzacja
Pęczek Hisa (3), włókna Purkiniego (4): pęczki komórek połączone neksusami
między sobą i z kardiomiocytami roboczymi („rozprowadzanie” bodźców)
Komórki:
• komórki nerwowe (neurony) - sygnalizacja, neurosekrecja
• komórki neurogleju (glejowe) - ochrona, wspomaganie
Tkanka nerwowa
Substancja międzykomórkowa: prawie nieobecna
(blaszki podstawne)
pobudliwość
przewodnictwo
Komórka nerwowa:
ciało komórkowe (perykarion)
wypustki: dendryty i neuryt (akson)
Klasyfikacja komórek nerwowych:
A. Liczba wypustek
• jednobiegunowe
• dwubiegunowe
• pseudojednobiegunowe
• wielobiegunowe
Dendryty:
Akson:
różna liczba, krótsze, bardziej rozgałęzione,
zawierają ciałka Nissla, nie mają kanałów sodowych
otwieranych zmianą potencjału, przewodzą dośrodkowo
pojedynczy, dłuższy, słabiej rozgałęziony, nie zawiera
ciałek Nissla, posiada kanały sodowe otwierane zmianą
potencjału, otoczony osłonkami, przewodzi odśrodkowo
B. Długość aksonu
• Golgi I (projekcyjne)
- długi akson
• Golgi II (lokalne)
- krótki akson
C. Kształt perykarionu
• ziarniste
• gwiaździste
• piramidowe
• gruszkowate
jednobiegunowa dwubiegunowa pseudo-j.b.
piramidowa
wielobiegunowa
gruszkowata
6
Komórka nerwowa
W mikroskopie świetlnym, ciałka Nissla to zasadochłonne ziarna
widoczne w perykarionie i dendrytach (nigdy w aksonie)
Organelle:
• ciałka Nissla
(tigroid)
• aparat Golgiego
• mitochondria
• lizosomy
• cytoszkielet
Inne:
• neuromelanina
• lipofuscyna
(stożek aksonalny)
s. nigra
Mikroskop elektronowy ujawnia, że ciałka Nissla to skupiska szorstkiej
siateczki śródplazmatycznej i wolnych rybosomów
Cytoszkielet komórki nerwowej
• neurofilamenty
(= filamenty pośrednie)
• neurotubule (= mikrotubule)
Neurofilamenty pełnią funkcję
podporową
Neurotubule (mikrotubule) współpracujące z mechanoenzymami,
są odpowiedzialne za transport organelli, pęcherzyków i dużych
cząsteczek w perykarionie i w wypustkach.
Przewodnictwo nerwowe
Szczególnie istotny jest transport
wewnątrz aksonu (transport aksonalny):
• kanały potasowe („przecieku”) – otwarte
• kanały sodowe (otwierane potencjałem)
– zamknięte
• pompa sodowo-potasowa
dośrodkowy
(retrogradowy)
(dyneina → „–”)
Potencjał spoczynkowy:
odśrodkowy
(anterogradowy)
(kinezyna → „+”)
mikrotubula
7
Potencjał czynnościowy: depolaryzacja błony komórkowej –
otwarcie kanałów sodowych otwieranych zmianą potencjału)
zamknięte
inaktywowane otwarte
zamknięte
Włókno nerwowe = akson otoczony osłonką
Osłonki aksonu są wytwarzane
przez komórki neurogleju:
• w obwodowym u.n. przez
komórki Schwanna
• w ośrodkowym u.n. przez
oligodendrocyty i astrocyty
akson
miejsce wzbudzenia
potencjału czynnościowego
(początkowy odcinek aksonu)
W zależności od typu osłonki,
włókna nerwowe mogą być:
• zmielinizowane (aksony są
otoczone osłonką mielinową)
• niezmielinizowane (aksony są
otoczone cienką osłonką
cytoplazmatyczną, niekiedy
bez osłonki)
szybkość: 1-3 m/s
W niezmielinizowanych włóknach obwodowego układu nerwowego,
aksony leżą w rynienkowatych zagłębieniach błony komórkowej
komórek Schwanna (osłonka Schwanna)
Aksony otoczone przez osłonkę Schwanna mają regularnie rozmieszczone kanały
sodowe i przewodzą bodźce w formie fali depolaryzacji (przewodzenie ciągłe)
Mielinizacja
W zmielinizowanych włóknach obwodowego układu nerowowego,
akson jest otoczony przez szczególną osłonkę mielinową, również
wytworzoną przez komórki Schwanna
W obwodowym układzie
nerwowym jedna komórka
Schwanna tworzy jeden
segment osłonki mielinowej
dla jednego aksonu
Akson otoczony przez osłonkę mielinową ma nierównomiernie rozmieszczone
kanały sodowe i przewodzi bodźce w formie złożonej z depolaryzacji błony
i słabego prądu elektrycznego płynącego przez cytoplazmę (przewodzenie
skokowe, do 120 m/s); osłonka mielinowa jest izolatorem elektrycznym
Przewężenie Ranviera – styk dwóch segmentów osłonki mielinowej
• fałdy cytoplazmy komórek Schwanna
• w aksonie:
- mitochondria
- w błonie aksonu liczne
kanały sodowe
Wpuklenie błony komórki
Schwanna (mezakson)
owija się wielokrotnie
wokół aksonu...
... co prowadzi do
wytworzenia zwartego
układu koncentrycznych,
wielokrotnych warstw
fosfolipidowych z
niewielką ilością białek
Akson
8
Przewodzenie skokowe
• faza szybka (w obrębie segmentu osłonki, prąd elektryczny
płynący przez cytoplazmę aksonu; osłonka działa jak izolator)
• faza wolna (w przewężeniu Ranviera, depolaryzacja błony aksonu)
Synapsy mogą się tworzyć pomiędzy aksonem a różnymi
częściami komórek nerwowych, a także pomiędzy komórkami
nerwowymi i włóknami mięśniowymi szkieletowymi
Szybkość przewodzenia zależy od:
• obecności osłonki mielinowej
• grubości osłonki mielinowej
• grubości aksonu
• długości segmentów osłonki
Typy włókien nerwowych:
prędkość przewodzenia
A: grube zmielinizowane
B: cienkie zmielinizowane
C: niezmielinizowane
15-120 m/s
3-15 m/s
1-3 m/s
Synapsa składa się z części
pre- i postsynaptycznej
Część presynaptyczna:
• pęcherzyki synaptyczne zawierające
neuroprzekaźnik
• mitochondria
• kanały wapniowe
• błona presynaptyczna i strefa aktywna
Szczelina synaptyczna:
• kadheryny łączące błony prei postsynaptyczną
• aksodendrytyczne
• aksosomatyczne
• aksoaksonalne
• płytki motoryczne
Przewodzenie synaptyczne (synapsa chemiczna):
1. Potencjał czynnościowy dochodzi
do części presynaptycznej
2. Otwierają się kanały wapniowe
(otwierane zmianą potencjału)
3. Wzrost poziomu Ca2+ w części
presynaptycznej uruchamia
egzocytozę pęcherzyków
synaptycznych
4. Cząsteczki neuroprzekaźnika
dyfundują przez szczelinę
synaptyczną i wiążą się
z receptorami w błonie
postsynaptycznej
5. Otwierają się kanały jonowe
w błonie postsynaptycznej –
zmiana potencjału błonowego
Wydzielony do szczeliny synaptycznej neuroprzekaźnik w większości
powraca (wychwyt zwrotny – endocytoza receptorowa) do części
presynaptycznej lub ulega rozkładowi enzymatycznemu
Część postsynaptyczna:
• błona postsynaptyczna z receptorami
dla neuroprzekaźnika
• płytka postsynaptyczna (zagęszczenie
postsynaptyczne) – szkielet błonowy
Typ synapsy zależy od rodzaju
receptorów błony postsynaptycznej
i ich sposobu działania
Synapsa pobudzająca: otwierają się kanały kationowe (np. Na+),
→ depolaryzacja błony postsynaptycznej
Synapsa hamująca: otwierają się kanały anionowe (np. Cl-),
→ hiperpolaryzacja błony postsynaptycznej
Synapsa jonotropowa: receptory to kanały jonowe otwierane
przyłączeniem cząsteczki neuroprzekaźnika
(szybka reakcja)
Synapsa metabotropowa: receptory (związane z białkami G) inicjują
serię reakcji biochemicznych, które prowadzą
do otwarcia kanałów jonowych w części
postsynaptycznej (wolniejsza reakcja)
9
Neuroprzekaźniki
Charakter
chemiczny
Nazwa
Typ synaps
Działanie
synaps*
estry
acetylocholina
jonotropowe,
metabotropowe
pobudzające
aminy biogenne noradrenalina
dopamina
serotonina
metabotropowe
metabotropowe
metabotropowe,
jonotropowe
pobudzające
hamujące
pobudzające
aminokwasy
kwas gammaaminomasłowy
(GABA)
glicyna
kwas glutaminowy
jonotropowe,
metabotropowe
hamujące
jonotropowe,
jonotropowe,
metabotropowe
hamujące
pobudzające
opioidowe
(endorfiny,
enkefaliny)
inne (np. CGRP,
substancja P, VIP)
metabotropowe
hamujące
metabotropowe
różne
nukleotydy
ATP, GTP
jonotropowe,
metabotropowe
pobudzające
gazy
tlenek azotu (NO)
metabotropowe
pobudzające
peptydy
Astrocyty
• ich wypustki tworzą „mankiety”
otaczające komórki nerwowe,
ich wypustki i naczynia
krwionośne
• wspomagają metabolicznie
komórki nerwowe
• w miejscach uszkodzenia
tkanki nerwowej namnażają się
i tworzą blizny
protoplazmatyczne
- istota szara
Komórki neurogleju:
A. Obwodowy U.N.
• komórki Schwanna
(w zmodyfikowanej
formie występują też
wokół kom. zwojowych
i w ciałkach czuciowych
skóry; wytwarzają
blaszki podstawne)
B. Ośrodkowy U.N.
• astrocyty
• oligodendrocyty
• komórki mezogleju
• komórki ependymy
Oligodendrocyty
wytwarzają osłonki mielinowe
wokół aksonów ośrodkowego
układu nerwowego
Pojedynczy oligodendrocyt może
wytworzyć kilka segmentów
osłonki mielinowej wokół kilku
aksonów
włókniste
- istota biała
Komórki mikrogleju
(mezogleju)
są odmianą makrofagów
rezydującą w ośrodkowym
układzie nerwowym
• pochodzenie szpikowe
• po aktywacji:
- zmieniają kształt
- migrują (np. do ogniska
zapalnego)
- fagocytują
- produkują cytokiny
spoczynkowe
aktywowane
Komórki ependymy
• tworzą pseudonabłonkowe wyściółki
komór i kanałów w OUN
• mikrokosmki, migawki
• połączenia międzykomórkowe
• nie wytwarzają blaszek podstawnych
10
nanerwie
(tk. łączna włóknista)
Zwój rdzeniowy (międzykręgowy) zawiera pseudojednobiegunowe
komórki zwojowe, komórki satelitarne (zmodyfikowane kom. glejowe),
włókna nerwowe i gęstą sieć naczyń włosowatych
onerwie
(warstwy płaskich
fibroblastów)
Pień nerwowy
(nerw obwodowy)
• pęczki włókien nerwowych
• tkanka łączna
• naczynia krwionośne
śródnerwie
(włókna srebrochłonne,
fibryle kolagenowe)
Podobną budowę wykazują także zwoje
nerwów czaszkowych prowadzących
komponentę czuciową (V, VII, VIII, IX, X)
CGRP
Ośrodkowy układ nerwowy
Zwoje układu autonomicznego
• zawierają komórki wielobiegunowe
• rodzaje:
(1) zwoje układu współczulnego
(2) zwoje układu przywspółczulnego
(3) zwoje śródścienne (enteryczny
układ nerwowy)
Istota szara:
• perykariony komórek nerwowych
• niezmielinizowane włókna nerwowe
• astrocyty protoplazmatyczne
• liczne naczynia krwionośne
(1)
Istota biała:
• brak perykarionów komórek nerwowych
• zmielinizowane włókna nerwowe
• liczne oligodendrocyty
• astrocyty włókniste
• mniej liczne naczynia krwionośne
(2)
Rdzeń
kręgowy
Kora móżdżku ma trzy warstwy
drobinowa
(molekularna)
α- motoneuron (róg przedni)
zwojowa
(kom. Purkiniego)
ziarnista
kanał centralny
11
Komórki Purkiniego mają gęste drzewo dendrytyczne, rozgałęziające
się tylko w jednej płaszczyźnie; przetwarzają sygnały wysłane przez
wszystkie inne typy neuronów kory móżdżku
Bariera krew-mózg
Składniki morfologiczne:
• komórki śródbłonkowe
• blaszka podstawna
• warstwa wypustek astrocytów
Selektywna przepuszczalność
naczyń włosowatych w mózgu
jest wynikiem obecności:
• ciągłych stref zamykających
pomiędzy komórkami
śródbłonka naczyń
• selektywnych białek
transportowych w błonie
komórkowej śródbłonka
Perykarion kom. Purkiniego jest otoczony przez „koszyczek” – splot włókien
nerwowych
Opony mózgu i rdzenia
Opona twarda
Opona twarda:
tkanka łączna włóknista
Opona pajęcza: beleczki
łącznotkankowe pokryte
warstwą fibroblastów
Opona miękka: delikatna
tkanka łączna wiotka
pokryta warstwą
fibroblastów.
Od tkanki nerwowej
oddziela ja warstwa
wypustek astrocytów
(glejowa błona graniczna)
Splot naczyniówkowy
produkuje płyn mózgowordzeniowy
Opona pajęcza
(beleczki)
Opona miękka
Tk. nerwowa
Wypustki opony miękkiej w
komorach mózgu
(kosmki naczyniówkowe)
• zawierają liczne naczynia
włosowate typu okienkowego
• są pokryte transportującymi
jony komórkami ependymy,
o układzie nabłonka jednowarstwowego sześciennego
Naczynia
12