Dyrektor fabryki ma podjąć decyzję

Zadanie _analiza problemu decyzyjnego_drzewo decyzyjne
Dyrektor fabryki ma podjąć decyzję, czy zbudować małą czy dużą wytwórnię nowego
wyrobu, który według oczekiwań utrzyma się na rynku przez 10 lat. Decyzja w części zależy
od zbytu, jaki uda się fabryce uzyskać dla tego wyrobu.
W ciągu pierwszych dwóch lat popyt mógłby być duży, jeśliby jednak wielu spośród
pierwszych użytkowników uznało wyrób za niezadowalający, zapotrzebowanie w dalszej
przyszłości zmniejszyłoby się. I przeciwnie, duży popyt początkowy mógłby też wskazywać
na możliwość utrzymania dużego rynku zbytu. Jeśli zapotrzebowanie początkowe będzie duże
i utrzyma się na tym poziomie w dalszej przyszłości, tak, że zdolność produkcyjna fabryki
okaże się niewystarczająca; z pewnością inne wytwórnie wprowadzą konkurencyjne wyroby.
Jeśli fabryka zbuduje dużą wytwórnię, będzie musiała ją utrzymywać przez 10 lat bez
względu na poziom zapotrzebowania rynku. Jeśli zbuduje małą wytwórnię, może ją za dwa
lata rozbudować, gdyby zapotrzebowanie we wstępnym okresie było duże. Jeśli początkowo
zbuduje się wytwórnię małą, a zapotrzebowanie będzie początkowo małe, fabryka pozostanie
przy produkcji na małą skalę, osiągając przy tym wysokie zyski.
Dyrektor waha się jaką podjąć decyzję. Przedsiębiorstwo gwałtownie się rozrosło w
początkach lat dziewięćdziesiątych, dotrzymując kroku całemu przemysłowi chemicznemu.
Nowy wyrób, jeśli okaże się, że rynek jest duży, daje przedsiębiorstwu szansę wejścia w
nowy okres niezwykle opłacalnego rozwoju. Wydział rozwoju, a zwłaszcza inżynier
odpowiedzialny za projekt jest zwolennikiem budowy dużej wytwórni, aby wykorzystać
pierwsze od kilku lat poważniejsze opracowanie sporządzone przez wydział.
Prezesa rady nadzorczej, właściciela największego pakietu akcji, niepokoi
niebezpieczeństwo ewentualnego niewykorzystania znacznej części zdolności produkcyjnej
wytwórni. Jest on zwolennikiem realizacji mniejszej inwestycji, ale zdaje sobie sprawę, że
ewentualna późniejsza rozbudowa dla sprostania większemu zapotrzebowaniu wymagałaby
większych nakładów inwestycyjnych i byłaby mniej efektywna w działaniu. Prezes rady
rozumie też, że jeśli przedsiębiorstwo nie potrafi szybko zaspokoić zapotrzebowania, które
samo wytworzy, wprowadzając wyrób na rynek, jego konkurenci będą skłonni wkroczyć z
podobnymi wyrobami.
Poszczególni kierownicy w przedsiębiorstwie uzyskali lub oszacowali rozmaite dane.
Dane te można przedstawić następująco:
a) informacje rynkowe
Kierownik działu sprzedaży uważa, że istnieje 60% prawdopodobieństwa dużego
zapotrzebowania i 40% małego zapotrzebowania, przy następującym układzie początkowym:
Początkowo duże, później nadal duże 60%
Początkowo duże, później małe
10%
Początkowo małe, później nadal małe 30%
Początkowo małe, później duże
0%
b)Przychody roczne
Dział finansowy przygotował następujące oszacowanie finansowe:
1) Duża wytwórnia przy dużym zapotrzebowaniu przynosiłaby wpływy roczne
w wysokości 1 mln funtów (przez 10 lat).
2) Duża wytwórnia przy małym zapotrzebowaniu przynosiłaby wpływy w
wysokości zaledwie 0,1 mln funtów ze względu na duże koszty stałe i małą sprawność.
3) Mała wytwórnia przy małym zapotrzebowaniu działaby ekonomicznie i
przynosiłaby roczne wpływy w wysokości 0,4 mln funtów.
4) Mała wytwórnia w początkowym okresie dużego zapotrzebowania
przynosiłaby rocznie 0,45 mln funtów. Wpływy te na dłuższą metę spadłyby jednak do 0,25
miliona funtów rocznie w wyniku konkurencji innych producentów.
5) Mała wytwórnia rozbudowana po dwóch latach dla zaspokojenia
utrzymującego się dużego zapotrzebowania przynosiłaby 0,7 mln funtów rocznie: byłaby
mniej efektywna od dużej wytwórni wybudowanej od razu.
6) Gdyby rozbudować małą wytwórnię po dwóch latach, a duże
zapotrzebowanie nie utrzymałoby się, przewidywane wpływy w ciągu pozostałych 8 lat
wynosiłyby zaledwie 0,05 mln funtów rocznie.
c) Koszty inwestycyjne
Kosztorysy uzyskane od przedsiębiorstw budowlano-montażowych wskazuja, że budowa i
rozruch dużej wytwórni kosztowałyby 3 mln funtów, mała wytwórnia kosztowałaby 1,3 mln
funtów, a dalsza jej rozbudowa po dwóch latach kosztowałaby dodatkowo 2,2 mln funtów.
Dyrektor musi teraz podjąć wstępną decyzję. Czy przedsiębiorstwo ma przystąpić do
budowy, czy nie; jeśli zaś ma budować, to czy wytwórnię dużą, czy małą? Przyjmiemy, że
przedsiębiorstwo przyjmuje jako kryterium decyzji finansową wartość oczekiwaną (FWO).
Dalej dla uproszczenia pominiemy zagadnienie dyskontowania przyszłych wpływów (co jest
równoznaczne z założeniem zerowego oprocentowania środków finansowych). Nie wpływa
to na zasady analizy, a znacznie upraszcza obliczenia.