program ochrony środowiska dla gminy świebodzin na lata 2015

Transkrypt

Gmina Świebodzin
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY ŚWIEBODZIN
NA LATA 2015-2018
Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022
Świebodzin, 2015 rok
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY ŚWIEBODZIN
NA LATA 2015-2018
Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022
ZAMAWIAJĄCY:
Gmina Świebodzin
ul. Rynkowa 2
66-200 Świebodzin
WYKONAWCA:
TERRA PROJEKT s.c.
Danuta Mazurczak
Joanna Witkowska
ul. Katowicka 59a/18, 61-131 Poznań
tel. +48 692 290 324
[email protected], www.terraprojekt.pl
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Świebodzin na lata 2015-2018 z perspektywą
na lata 2019-2022
Spis treści
1.
WSTĘP ....................................................................................................................................................................... 9
1.1.
1.2.
2.
PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ......................................................................................................................... 9
METODYKA SPORZĄDZANIA PROGRAMU .................................................................................................................... 9
PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMU .............................................................................................................. 9
2.1.
UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE PROGRAMU ...................................................................................... 9
2.1.1.
VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego ................................................... 10
2.1.2.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 .................................................................... 11
2.1.3.
Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE) .................................................................................. 12
2.1.4.
Polityka Ekologiczna Państwa ................................................................................................................... 12
2.1.5.
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 (KPGO 2014) ......................................................................... 13
2.1.6.
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) ........................................................... 15
2.1.7.
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku ............................................................................................... 16
2.1.8.
Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z
perspektywą do roku 2030 ........................................................................................................................................ 16
2.1.9.
Program Ochrony Środowiska Województwa dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z
perspektywą do roku 2019 ........................................................................................................................................ 17
2.1.10. Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020 r. .. 22
2.1.11. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego ........................................................................................... 24
2.1.12. Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020 ................................................................................... 25
2.1.13. Program ochrony środowiska przed hałasem ............................................................................................ 26
2.1.14. Program ochrony powietrza ....................................................................................................................... 26
2.1.15. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Świebodzińskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do 2019
26
2.1.16. Uwarunkowania wewnętrzne ..................................................................................................................... 27
2.2.
NADRZĘDNY CEL PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY ŚWIEBODZIN ................................................................ 27
3.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ŚWIEBODZIN ........................................................................................ 27
3.1.
POŁOŻENIE GMINY ................................................................................................................................................ 27
3.2.
PODSTAWOWE DANE O LUDNOŚCI .......................................................................................................................... 29
3.3.
GOSPODARKA ...................................................................................................................................................... 30
3.4.
ROLNICTWO......................................................................................................................................................... 31
3.5.
TURYSTYKA ......................................................................................................................................................... 32
3.6.
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA .............................................................................................................................. 32
3.6.1.
Komunikacja .............................................................................................................................................. 32
3.6.2.
Zaopatrzenie mieszkańców w wodę .......................................................................................................... 33
3.6.3.
Odprowadzanie ścieków komunalnych ..................................................................................................... 35
3.6.4.
Zaopatrzenie mieszkańców w ciepło i zapotrzebowanie na ciepło ............................................................ 37
3.6.5.
Zaopatrzenie mieszkańców w energię elektryczną ................................................................................... 37
3.6.6.
Zaopatrzenie mieszkańców w gaz sieciowy .............................................................................................. 38
3.7.
UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI TERENU ............................................................................................................... 38
3.8.
BUDOWA GEOLOGICZNA ........................................................................................................................................ 39
3.9.
KLIMAT ................................................................................................................................................................ 39
4.
OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH ................................................................................................................ 39
4.1.
OCHRONA PRZYRODY ........................................................................................................................................... 39
4.1.1.
Rezerwat przyrody .................................................................................................................................... 40
4.1.2.
Obszary chronionego krajobrazu ............................................................................................................... 41
4.1.3.
Pomniki przyrody ....................................................................................................................................... 41
4.1.4.
Użytki ekologiczne ..................................................................................................................................... 42
4.2.
NATURA 2000 ..................................................................................................................................................... 42
4.3.
TERENY ZIELENI ................................................................................................................................................... 44
4.4.
SZATA ROŚLINNA I ZWIERZĘCA ............................................................................................................................... 45
4.5.
INNE OBSZARY CENNE PRZYRODNICZO PROPONOWANE DO OBJĘCIA OCHRONĄ ............................................................ 46
4.6.
OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW ......................................................................................................... 46
4.7.
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI ............................................................................................................................... 47
4.8.
GOSPODAROWANIE ZASOBAMI GEOLOGICZNYMI ....................................................................................................... 49
5.
POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO ................................................ 51
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
STAN POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO ................................................................................................................... 51
OCHRONA PRZED HAŁASEM ................................................................................................................................... 62
ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ..................................................................................................... 66
OCHRONA WÓD .................................................................................................................................................... 68
5
na lata 2019-2022
5.4.1.
Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych ................................................................. 76
5.4.2.
Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ...................................................................................... 76
5.4.3.
Zapobieganie podtopieniom i suszom ....................................................................................................... 77
5.5.
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII ............................................................................................................................... 79
5.6.
RACJONALNA GOSPODARKA ODPADAMI ................................................................................................................... 85
5.6.1.
Systemy gospodarki odpadami ................................................................................................................. 85
5.6.2.
Rodzaje, źródła powstawania, ilość i jakość wytworzonych odpadów ....................................................... 85
5.6.1.
Odbiór odpadów z terenu gminy ................................................................................................................ 87
5.6.2.
Istniejące instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów .................................................................. 88
5.6.3.
Odpady azbestowe .................................................................................................................................... 89
5.7.
PRZECIWDZIAŁANIE POWAŻNYM AWARIOM ............................................................................................................... 89
5.8.
EDUKACJA EKOLOGICZNA SPOŁECZEŃSTWA ............................................................................................................ 90
6.
IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW ŚRODOWISKOWYCH ....................................................................................... 91
7.
STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY ŚWIEBODZIN ............................................................................ 94
7.1.
7.2.
CELE I PRIORYTETY EKOLOGICZNE ......................................................................................................................... 94
HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁAŃ NA LATA 2015-2018 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022 ................................. 95
ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ................................................................................ 105
8.
8.1.
INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU .................................................................................................................. 105
8.2.1.
Instrumenty prawne ................................................................................................................................. 105
8.2.1.
Instrumenty strukturalne .......................................................................................................................... 107
8.1.2.
Instrumenty społeczne............................................................................................................................. 107
8.2.1.
Instrumenty finansowe............................................................................................................................. 108
8.2.1.
Analiza źródeł finansowania Programu ochrony środowiska ................................................................... 108
8.2.
ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM ......................................................................................................... 112
8.3.
SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO ......................................................................................................... 112
9.
MIERNIKI REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA....................................................................... 112
10.
PODSUMOWANIE .............................................................................................................................................. 117
11.
LITERATURA I ŹRÓDŁA DANYCH ................................................................................................................... 119
Spis tabel
Tabela 1 Użytkowanie gruntów w gminie Świebodzin ....................................................................................................... 28
Tabela 2 Liczba stałych mieszkańców w poszczególnych miejscowościach – stan na 31.12.2014 r. ............................... 29
Tabela 3 Stan i zmiany liczby ludności zamieszkującej gminę Świebodzin w latach 2009-2013 ...................................... 29
Tabela 4 Podmioty gospodarcze według sekcji i działów PKD na terenie gminy Świebodzin (dane z dnia 30.10.2014 r.) 30
Tabela 5 Ilość gospodarstw rolnych na terenie gminy Świebodzin ................................................................................... 31
Tabela 6 Charakterystyka komunalnych ujęć wody na terenie gminy Świebodzin ............................................................ 33
Tabela 7 Infrastruktura wodociągowa w gminie Świebodzin w latach 2009-2013 ............................................................. 34
Tabela 8. Sieć kanalizacyjna w gminie Świebodzin w latach 2009-2013 .......................................................................... 35
Tabela 9 Charakterystyka aglomeracji Świebodzin (według sprawozdania z KPOŚK za 2013 r.) .................................... 36
Tabela 10 Jakość ścieków surowych i jakość ścieków oczyszczonych na oczyszczalni w Świebodzinie ......................... 36
Tabela 11 Charakterystyka kotłowni administrowanych przez Dalkia Poznań sp. z o.o. ................................................... 37
Tabela 12 Odbiorcy i zużycie energii w latach 2009 i 2013 ............................................................................................... 38
Tabela 13 Zaopatrzenie mieszkańców gminy w gaz ......................................................................................................... 38
Tabela 14 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Świebodzin ................................................................................ 42
Tabela 15 Wykaz użytków ekologicznych na terenie gminy Świebodzin .......................................................................... 42
Tabela 16 Powierzchnia odnowień lasu na terenie gminy Świebodzin w latach 2010-2014 ............................................. 47
Tabela 17 Klasy bonitacyjne gleb na terenie gminy Świebodzin ....................................................................................... 48
Tabela 18 Wyniki badań odczynu gleby i potrzeby ich wapnowania na terenie gminy Świebodzin w latach 2012-2014. 49
Tabela 19 Wyniki badań zasobności gleby w makroelementy w przebadanych próbkach gleb na terenie gminy
Świebodzin w latach 2012-2014. ....................................................................................................................................... 49
Tabela 20 Zasoby złóż naturalnych na terenie gminy Świebodzin .................................................................................... 50
Tabela 21 Wykaz obowiązujących koncesji na eksploatację kopalin na terenie gminy Świebodzin .................................. 50
Tabela 22 Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu świebodzińskiego w
latach 2010 i 2013 r. .......................................................................................................................................................... 52
Tabela 23 Wielkość emisji zanieczyszczeń na podstawie wydanych pozwoleń zintegrowanych i decyzji na wprowadzanie
gazów i pyłów do powietrza ............................................................................................................................................... 52
Tabela 24 Wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie gminy Świebodzin w 2013 r. na podstawie
Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń Środowiska ........................................................................................................ 53
Tabela 25 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia........................................ 60
Tabela 26 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin ........................................... 61
Tabela 27 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z
wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie
6
na lata 2019-2022
elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq Di LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli
warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby ............................................................................... 63
Tabela 28 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z
wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie
elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LDWNi LN, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia
długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem ............................................................................................. 63
Tabela 29 Ruch kołowy na drogach krajowych nr 3, 92 (dawna 2), w 2010 r. – Generalny Pomiar Ruchu..................... 64
Tabela 30 Wyniki pomiaru hałasu w m. Wityń DK nr 2 – 2010 r........................................................................................ 65
Tabela 31 Zmierzone wartości poziomu dźwięku L AeqD oraz LAeqN: w puncie pomiarowym w Świebodzinie przy ul.
Poznańskiej – grudzień 2014 r. ......................................................................................................................................... 65
Tabela 32 Wyniki monitoringu wód podziemnych na terenie gminy Świebodzin w 2012 r. ............................................... 70
Tabela 33 Jednolite części wód płynących na terenie gminy Świebodzin ......................................................................... 72
Tabela 34 Wyniki badań stanu ekologicznego JCWP w latach 2010-2013 ....................................................................... 73
Tabela 35 Wykaz jezior na terenie gminy Świebodzin ...................................................................................................... 74
Tabela 36 Charakterystyka jednolitych części wód jeziornych na terenie gminy Świebodzin ........................................... 75
Tabela 37 Ocena stanu ekologicznego jezior na terenie gminy Świebodzin ..................................................................... 75
Tabela 38 Zużycie wody na cele gospodarki w gminie Świebodzin na tle powiatu świebodzińskiego .............................. 77
Tabela 39 Zmiany zużycia wody w przeliczeniu na 1 osobę w gospodarstwach domowych w gminie Świebodzin na tle
powiatu i województwa ...................................................................................................................................................... 77
Tabela 40 Wykaz budowli piętrzących na rzekach w gminie Świebodzin ......................................................................... 78
Tabela 41 Energetyczność materiałów.............................................................................................................................. 83
Tabela 42 Rodzaj i ilość zebranych odpadów z terenu gminy Świebodzin w latach 2012-2013 ...................................... 86
Tabela 43 Harmonogram działań na lata 2015-2018 z perspektywą na lata 2019-2022................................................... 96
Tabela 44 Mierniki monitorowania efektywności Programu ............................................................................................. 113
Spis rysunków
Rysunek 1 Położenie Gminy Świebodzin (źródło: www.gminy.pl) ..................................................................................... 28
Rysunek 2 Zmiany liczby ludności gminy Świebodzin w latach 2009-2013 (Źródło: opracowanie własne na podstawie
danych GUS wg stanu na dzień 31.12.2013 r.) ................................................................................................................. 30
Rysunek 3 Obszary Natura 2000 na terenie gminy Świebodzin........................................................................................ 43
Rysunek 4 Lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej na terenie gminy Świebodzin (źródło:
http://beta.btsearch.pl/)...................................................................................................................................................... 67
Rysunek 5 Główny zbiornik wód podziemnych na obszarze gminy Świebodzin (źródło: psh.gov.pl) ................................ 69
Rysunek 6 Lokalizacja jednolitych części wód podziemnych JCWPd nr 60 i 61 ............................................................... 70
Rysunek 7 Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc ................................................................................................... 81
Rysunek 8 Rejonizacja średniorocznych sum promieniowania słonecznego całkowitego padającego na jednostkę
2
powierzchni poziomej w kWh/m /rok ................................................................................................................................. 82
7
na lata 2019-2022
8
na lata 2019-2022
1.
Wstęp
1.1. Podstawa prawna opracowania
Podstawą prawną opracowania Programu ochrony środowiska dla gminy Świebodzin jest art.17 ust.1
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.),
która zobowiązuje gminy (w tym wypadku Burmistrza Świebodzina) do opracowania i uchwalania
Programu ochrony środowiska uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach
programowych do realizacji ochrony środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.
W związku z ustawą z dnia 21 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 1101) politykę ekologiczna państwa, zgodnie z którą
opracowywane były programy ochrony środowiska, zastąpiono polityką ochrony środowiska, która
mi.in. winna być prowadzona za pomocą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony
środowiska. Zgodnie z art. 14 ust. 1. Polityka ochrony środowiska jest prowadzona na podstawie
strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, o których mowa w ustawie z dnia
6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, ze zm.).
Program ochrony środowiska, po zaopiniowaniu przez zarząd powiatu uchwalany jest przez radę
gminy (w tym przypadku Radę Miejską w Świebodzinie).
Poprzedni dokument pn. Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla
Gminy Świebodzin na lata 2004-2011 został przyjęty Uchwałą Nr XXIII/241/04 z dnia 30.09.2004 r.,
oraz zmianą Uchwały Nr IX/102/07 z dnia 31.05.2007 r.
1.2. Metodyka sporządzania Programu
Prace nad pierwszym etapem opracowania polegały na przeglądzie dokumentów i opracowań
w przedmiotowym zakresie i dokonaniu oceny stanu środowiska gminy. Ocena zawiera analizę stanu
środowiska na obszarze gminy w zakresie poszczególnych komponentów przyrodniczych oraz
identyfikację i rejonizację zagrożeń w kontekście polityki ekologicznej państwa i województwa, a także
w kontekście wymagań i standardów Unii Europejskiej.
Wykonano także przegląd dokumentów i opracowań strategicznych, programowych i planistycznych
na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym, które mają istotne znaczenie dla
konstrukcji niniejszego Programu.
Drugi etap prac miał na celu określenie celów i priorytetów ekologicznych, poziomów celów
długoterminowych, harmonogramu przedsięwzięć ekologicznych na terenie gminy oraz środków
niezbędnych do osiągnięcia założonych celów, w tym mechanizmów prawno-ekonomicznych
i środków finansowych.
Program ochrony środowiska dla gminy Świebodzin jest podstawowym instrumentem do realizacji
zadań własnych i koordynowanych w zakresie ochrony środowiska, które będą w całości lub w części
finansowane ze środków będących w dyspozycji gminy.
Przedstawiono również zasady monitorowania Programu przez określenie wskaźników, w zakresie
których realizacja poszczególnych działań powinna wpłynąć na poprawę stanu środowiska.
2.
Podstawowe założenia Programu
2.1. Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne Programu
Kierunki działań w zakresie wszystkich komponentów środowiska będą zmierzały do spełnienia celów
uwzględnionych w strategiach, programach i dokumentach programowych kraju, województwa
i powiatu. Projekt Programu Ochrony Środowiska dla gminy Świebodzin na lata 2015-2018
z perspektywą na lata 2019-2022 jest spójny m.in. z:
VI Wspólnotowym Programem Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego,
Programem Operacyjnym infrastruktura i Środowisko 2014-2020
Narodową Strategią Edukacji Ekologicznej (NSEE)
Polityką Ekologiczną Państwa w latach 2009 – 2012, z perspektywą do roku 2016;
Krajowym Planem Gospodarki Odpadami 2014
Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK)
Polityką energetyczna Polski do 2030 roku
Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 –2032 (POKzA).
9
na lata 2019-2022
Strategicznym Planem Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030
Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015
z perspektywą do roku 2019,
Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do
2020 r.
Strategią rozwoju województwa lubuskiego do 2020 r.
Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020
Programem Ochrony Środowiska dla Powiatu Świebodzińskiego na lata 2012-2015 z perspektywa na lata 2016-2019
Na poziomie lokalnym Program nawiązuje do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Świebodzin.
2.1.1. VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego
Podstawowym dokumentem określającym cele ochrony środowiska na szczeblu Unii Europejskiej jest
VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego. Na najbardziej ogólnym
poziomie zostały w nim określone następujące priorytetowe pola aktywności:
zmiany klimatu;
przyroda i różnorodność biologiczna;
środowisko i zdrowie;
zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i odpadami.
System prawny Unii Europejskiej obejmuje szeroki zestaw przepisów z zakresu ochrony środowiska,
których realizacja, w związku z trwającym procesem dostosowywania się Polski do wymogów
unijnych, powinna także być traktowana jako priorytet. O ile VI Wspólnotowy Program Działań
w Zakresie Środowiska Naturalnego, podobnie jak poprzednie programy, spełni rolę katalizatora dla
działalności organizacyjnej i legislacyjnej Wspólnoty w zakresie ochrony środowiska, to proces
harmonizacji polskiego prawa i standardów środowiskowych z regulacjami unijnymi trwa już wiele lat
i będzie w przyszłości przebiegać w drodze dalszej implementacji zapisów dyrektyw Unii Europejskiej.
Najpoważniejsze konsekwencje dziś i w przyszłości dla ochrony środowiska, ale i dla funkcjonowania
podmiotów gospodarczych, samorządów, administracji mają dyrektywy odnoszące się do:
standardów imisji SO2, NOX, pyłów zawieszonych i dopuszczalnych emisji tych substancji
przez instalacje przemysłowe, energetyczne (w tym spalarnie odpadów) oraz transport,
zanieczyszczeń emitowanych przez silniki (samochodów, pociągów, samolotów),
jakości wody pitnej,
redukcji zanieczyszczeń wód powierzchniowych przez nawozy i pestycydy,
ochrony zasobów wodnych i ekosystemów od wody zależnych,
oczyszczania i odprowadzania ścieków,
instalacji do przerobu lub utylizacji odpadów,
gospodarowania odpadami przemysłowymi,
użytkowania i składania odpadów niebezpiecznych i toksycznych,
opakowań i gospodarki odpadami opakowaniowymi,
ograniczania różnych rodzajów hałasu,
zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń oraz zarządzania ryzykiem
ekologicznym,
ochrony przyrody, w tym powstrzymania utraty różnorodności biologicznej, m. in. utworzenia
europejskiej sieci obszarów Natura 2000.
Traktat Akcesyjny nawiązuje do priorytetów polityki środowiskowej Unii Europejskiej, ale w wielu
przypadkach wykracza poza ten zakres. W dziedzinie zrównoważonego wykorzystania surowców,
podstawowym problemem w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę jest mała dostępność wody
o dobrej jakości. Perspektywicznym zagrożeniem mogą natomiast stać się zjawiska o charakterze
globalnym, z możliwym, wpływem zmian klimatycznych na dyspozycyjność zasobów wodnych.
Zużycie nośników energii obniża się, lecz nie uda się osiągnąć wzrostu gospodarczego bez przyrostu
zużycia energii.
W odniesieniu do priorytetu dotyczącego różnorodności biologicznej będzie rosnąć nacisk
na zwiększoną ochroną obszarów o znaczeniu wspólnotowym i włączanie cennych obszarów
10
na lata 2019-2022
do europejskiej sieci Natura 2000. Przewiduje się konieczność ochrony obszarów wodno-błotnych
oraz skutecznej rekultywacji terenów zdegradowanych. W przypadku priorytetu dotyczącego wpływu
środowiska na zdrowie konieczne będzie dostosowanie emisji zanieczyszczeń powietrza do ostrych
limitów emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu, amoniaku i pyłu zawieszonego z obiektów
energetycznych, przemysłu i transportu drogowego. Konieczne będzie przestrzeganie limitów
emisyjnych gazów cieplarnianych oraz węglowodorów z przeładunków paliw płynnych. Ze względu na
wpływ zasobów wodnych na równoważenie rozwoju, zapewnienie poprawy jakości zasobów wód
powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zależnych należy uwzględnić
wymagania związane z wdrażaniem ustaleń Ramowej Dyrektywy Wodnej.
2.1.2. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
Przedstawiona koncepcja Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 jest
odpowiedzią na wyzwania związane z przyjęciem ambitnych celów rozwojowych zaadresowanych do
Polityki Spójności w zakresie infrastruktury rozwoju zrównoważonego, przy jednoczesnym dostosowaniu tych celów do krajowych uwarunkowań. Zgodnie ze strategią Europa 2020, rozwój zrównoważony oznacza budowanie zrównoważonej i konkurencyjnej gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów, tj. jednocześnie uwzględniającej wymiar środowiskowy, społeczny i gospodarczy prowadzonych działań. Program wskazuje krajowe cele w obszarze rozwoju zrównoważonego przy zachowaniu
spójności i równowagi pomiędzy działaniami inwestycyjnymi w zakresie niezbędnej infrastruktury oraz
wsparcia skierowanego do wybranych obszarów gospodarki.
Osie priorytetowe i priorytety inwestycyjne POIiS:
Oś Priorytetowa I: Zmniejszenie emisyjności gospodarki
PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.1 Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze
źródeł odnawialnych
PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.2 Promowanie efektywności energetycznej i korzystania z
odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach
PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.3 Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego
zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w
budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym
PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.4 Rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji
działających na niskich i średnich poziomach napięcia
PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.5 Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów
terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej
mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu
PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.7 Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła
i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe
OP.II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu
PRIORYTET INWESTYCYJNY 5.2 Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje
zagrożeń przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów
zarządzania klęskami i katastrofami
PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.1 Inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia
zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia
wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa
członkowskie
PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.2. Inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia
zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia
wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych, określonych przez państwa
członkowskie
PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.4. Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona
i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program „Natura 2000”
i zieloną infrastrukturę
PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.5 Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu
jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów
poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza
i propagowanie działań służących zmniejszeniu hałasu
11
na lata 2019-2022
III: Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali europejskiej
PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.5. Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów
terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej
mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu
PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.1 Wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru
transportu poprzez inwestycje w TEN-T
PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.3 Rozwój i usprawnianie przyjaznych środowisku (w tym o obniżonej
emisji hałasu) i niskoemisyjnych systemów transportu, w tym śródlądowych dróg wodnych i transportu
morskiego, portów, połączeń multimodalnych oraz infrastruktury portów lotniczych, w celu promowania
zrównoważonej mobilności regionalnej i lokalnej
PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.4 Rozwój i rehabilitacja kompleksowych, wysokiej jakości
i interoperacyjnych systemów transportu kolejowego wysokiej jakości oraz propagowanie działań
służących zmniejszaniu hałasu
IV: Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej
PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.1 Wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru
transportu poprzez inwestycje w TEN-T
PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.2 Zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów
drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T, w tym z węzłami multimodalnymi
V: Poprawa bezpieczeństwa energetycznego
PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.5 Zwiększenie efektywności energetycznej i bezpieczeństwa dostaw
poprzez rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu energii oraz poprzez
integrację rozproszonego wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych
VI: Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego
PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.3 Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa
naturalnego i kulturowego
2.1.3. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE)
Jest dokumentem strategicznym, zaktualizowanym w latach 1999-2000, przedstawiającym oraz
porządkującym główne cele edukacji środowiskowej, wskazującym jednocześnie możliwości ich
realizacji.
Do podstawowych celów Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej należą więc:
upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia, uwzględniając również pracę
i wypoczynek człowieka, czyli objęcie permanentną edukacją ekologiczną wszystkich
mieszkańców Rzeczypospolitej Polskiej,
wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej na wszystkich stopniach
edukacji formalnej i nieformalnej,
tworzenie wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów edukacji ekologicznej,
stanowiących rozwiniecie Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej, a ujmujących
propozycje wnoszone przez poszczególne podmioty realizujące projekty edukacyjne dla
lokalnej społeczności,
promowanie dobrych doświadczeń z zakresu metodyki edukacji ekologicznej.
2.1.4. Polityka Ekologiczna Państwa
Polityka Ekologiczna jest dokumentem strategicznym, określającym cele i priorytety ekologiczne,
a poprzez to wskazującym kierunek działań koniecznych dla zapewnienia właściwej ochrony
środowisku przyrodniczemu. Do realizacji tych założeń władze samorządowe przygotowują
odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska.
Cele pośrednie, to przede wszystkim nacisk na ochronę powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu
oraz spełnianie standardów określonych przez UE w tym temacie. Dla terenów, które ich nie spełniają
muszą zostać opracowane i wykonane programy naprawcze. Polska powinna także położyć duży
nacisk na promocję energii pozyskiwanej z odnawialnych źródeł energii (OZE), a także modernizację
przemysłu energetycznego.
12
na lata 2019-2022
Wypełnianie założeń Polityki Ekologicznej stało się bodźcem do powołania nowych organów –
Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i regionalnych dyrektorów ochrony środowiska. Jest to
krok mający na celu uproszczenie i przyspieszenie procedur środowiskowych.
Priorytetem jest weryfikacja listy obszarów NATURA 2000, jak również kontynuacja zalesień
i zadrzewień w celu tworzenia korytarzy ekologicznych łączących kompleksy leśne. Ma to ogromne
znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej fauny i flory. Wszystkie państwa, w tym także
Polska muszą pamiętać o racjonalnym gospodarowaniu zasobami naturalnymi, w szczególności
wodą. Polityka Ekologiczna kładzie nacisk na racjonalne korzystanie z zasobów geologicznych
i poprawę gospodarki odpadami, zwłaszcza komunalnymi. Gospodarowanie pieniędzmi pozyskanymi
z Unii Europejskiej powinno być bardziej efektywne i w dużej mierze skupić się na wyposażaniu
kolejnych aglomeracji w oczyszczalnie ścieków i systemy wodno-kanalizacyjne.
Ponadto do głównych wyzwań podjętych w Polityce Ekologicznej Państwa zaliczyć należy:
realizację założeń dyrektywy unijnej CAFE, dotyczącej ograniczenia emisji pyłów,
realizację założeń Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalny, w tym
konieczności redukcji o 75% ładunku azotu i fosforu w oczyszczanych ściekach komunalnych;
sporządzanie map akustycznych dla wszystkich miast powyżej 100 tys. mieszkańców
i opracowywanie planów walki z hałasem;
prace nad dokumentem dotyczącym nadzoru nad chemikaliami dopuszczonymi na rynek
(wdrażanie unijnego rozporządzenia REACH).
Polityka Ekologiczna zawsze kładzie duży nacisk na podnoszenie świadomości ekologicznej
społeczeństwa zgodnie z zasadą - „myśl globalnie, działaj lokalnie”. Polska powinna zadbać również
o opracowanie programów strategicznych dotyczących ryzyka powodziowego, ochrony gleb,
rekultywacji terenów zdegradowanych i ochrony przed hałasem.
2.1.5. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 (KPGO 2014)
Krajowy plan gospodarki odpadami jest nadrzędnym dokumentem w zakresie gospodarki odpadami,
z którym muszą być zgodne plany gospodarki odpadami opracowywane na niższych szczeblach
administracji. Celem KPGO 2014 jest osiągnięcie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą
zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami,
a w szczególności hierarchia postępowania z odpadami czyli po pierwsze zapobieganie powstawaniu
odpadów, a następnie przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku,
unieszkodliwianie, przy czym najmniej pożądanym sposobem ich zagospodarowanie jest składowanie.
Główne cele strategiczne wynikające z KPGO to:
uniezależnienie wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju;
zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów;
zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów;
wyeliminowanie praktyk nielegalnego składowania odpadów;
utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach, i gospodarce odpadami
(BDO).
KPGO formułuje również dodatkowe cele szczegółowe dla poszczególnych grup odpadów.
W gospodarce odpadami komunalnymi przyjęto następujące cele:
zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów
najpóźniej do 2015 r.;
zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
na składowiska odpadów, aby nie było składowanych:
o w 2013 r. więcej niż 50%,
o masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,
zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych
odpadów do końca 2014 r.;
przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling materiałów odpadowych, przynajmniej
takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę
możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych
minimum 50 % masy do 2020 roku.
13
na lata 2019-2022
W gospodarce odpadami niebezpiecznymi przyjęto następujące cele:
Oleje odpadowe - utrzymanie poziomu odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu
rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%;
Odpady medyczne i weterynaryjne - w okresie do 2022 r. celem będzie podniesienie
efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych (w tym
segregacji odpadów u źródła powstawania), co spowoduje zmniejszenie ilości odpadów
innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych;
Zużyte baterie i akumulatory - rozbudowa systemu zbierania zużytych baterii przenośnych
i zużytych akumulatorów przenośnych, który pozwoli na osiągnięcie następujących poziomów
zbierania:
o do 2012 r. – poziom zbierania zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów
przenośnych w wysokości 25%,
o do 2016 r. i w latach następnych – poziom zbierania zużytych baterii przenośnych
i zużytych akumulatorów przenośnych, w wysokości 45%.
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny - w okresie od 2011 r. do 2022 r. wyznacza się
następujące cele:
o ograniczenie istnienia szarej strefy,
o rozbudowa systemu odzysku oraz unieszkodliwiania zużytego sprzętu elektrycznego
i elektronicznego ukierunkowane na całkowite wyeliminowanie ich składowania,
utrzymanie poziomów odzysku i recyklingu zużytego sprzętu w wysokości:
o dla zużytego sprzętu powstałego z wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa
domowego i automatów do wydawania:
 poziomu odzysku w wysokości 80 % masy zużytego sprzętu,
 poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących
ze zużytego sprzętu w wysokości 75 % masy zużytego sprzętu.
o dla zużytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urządzeń gospodarstwa
domowego, sprzętu oświetleniowego, narzędzi elektrycznych i elektronicznych
z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, zabawek,
sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli:
 poziomu odzysku w wysokości 70 % masy zużytego sprzętu;
 poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących
ze zużytego sprzętu w wysokości 50 % masy zużytego sprzętu;
o osiągnięcie poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego
i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości
4 kg/mieszkańca/rok.
Pojazdy wycofane z eksploatacji - celem nadrzędnym jest zapewnienie pełnej skuteczności
działania systemu zbierania i demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odzysku, w
tym recyklingu odpadów powstających z pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz
ograniczenie istnienia szarej strefy. Wyznacza się następujące minimalne poziomy odzysku
i recyklingu odniesione do masy pojazdów przyjętych do stacji demontażu w skali roku:
o 85% i 80% do końca 2014 r.,
o 95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015 r.
Odpady zawierające azbest - w okresie do 2032 r. zakłada się sukcesywne osiąganie celów
określonych w przyjętym w dniu 15 marca 2010 r. przez Radę Ministrów „Programie
Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 - 2032”.
Odpady pozostałe. W gospodarce pozostałymi odpadami przyjęto następujące cele:
Zużyte opony - w perspektywie do 2022 r. podstawowym celem jest utrzymanie
dotychczasowego poziomu odzysku na poziomie co najmniej 75%, a recyklingu na poziomie
co najmniej 15%;
Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej
- w okresie do 2022 r. głównym celem jest rozbudowa systemu selektywnego zbierania
odpadów z remontów, budowy i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury
drogowej. Do 2020 r. poziom przygotowania do ponownego użycia, recyklingu oraz innych
form odzysku materiałów budowlanych i rozbiórkowych powinien wynosić minimum 70%
wagowo;
Komunalne osady ściekowe - w perspektywie do 2022 r. podstawowe cele w gospodarce
komunalnymi osadami ściekowymi są następujące:
o ograniczenie składowania osadów ściekowych,
14
na lata 2019-2022
zwiększenie ilości komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed
wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami
termicznymi,
o maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach
przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa
sanitarnego i chemicznego,
o zwiększenie
ilości
komunalnych
osadów
ściekowych
wykorzystywanych
w biogazowniach w celach energetycznych,
o wzrost masy komunalnych osadów ściekowych przekształcanych termicznie
w cementowniach, kotłach energetycznych oraz spalarniach komunalnych osadów
ściekowych.
Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne - w okresie do 2022 r. zakłada się
zmniejszenie masy składowanych odpadów do poziomu nie więcej niż 40% masy
wytworzonych odpadów;
Odpady opakowaniowe - celem nadrzędnym jest ograniczenie istnienia szarej strefy. Jako cel
na rok 2014 przyjęto osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu:
o
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
Odpad powstały z:
rodzaj opakowań
opakowania razem
opakowania z tworzyw sztucznych
opakowania z aluminium
opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej
opakowania z papieru i tektury
opakowania ze szkła gospodarczego, poza ampułkami
opakowania z drewna
Poziom w %
odzysku
recyklingu
1)
1)
60
55
1) 2)
22,5
1)
50
1)
50
1)
60
1)
60
1)
15
Natomiast w latach następnych należy utrzymać te poziomy.
________
1)
2)
Nie dotyczy opakowań mających bezpośredni kontakt z produktami leczniczymi określonymi
w przepisach Prawa farmaceutycznego,
Do poziomu recyklingu zalicza się wyłącznie recykling, w wyniku którego otrzymuje się produkt wykonany
z tworzywa sztucznego.
Kierunki działań w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami:
minimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów w sektorze komunalnym oraz wdrożenie
nowoczesnych systemów ich odzysku i unieszkodliwiania;
objęcie zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców;
redukcja w odpadach kierowanych na składowiska zawartości składników ulegających
biodegradacji;
wdrażanie selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych.
2.1.6. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK)
Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych
określone zostały w szczególności w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku,
dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. W Traktacie Akcesyjnym przewidziano,
że przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych
określone ww. dyrektywą będą w Polsce w pełni obowiązywały od 31 grudnia 2015 r., do tego czasu:
wszystkie aglomeracje ≥ 2000 RLM muszą być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej
i oczyszczalnie ścieków o efekcie oczyszczania uzależnionym od wielkości oczyszczalni,
aglomeracje < 2000 RLM wyposażone w dniu wejścia Polski do Unii w systemy kanalizacyjne
powinny posiadać do tego terminu oczyszczalnie zapewniające odpowiednie oczyszczanie,
zakłady przemysłu rolno-spożywczego o wielkości > 4000 RLM są zobowiązane
do redukcji zanieczyszczeń biodegradowalnych.
KPOŚK określa działania, które będą podejmowane do końca okresu przejściowego,
wynegocjowanego dla tej dyrektywy tj. do końca 2015 r. Program stanowi spis przedsięwzięć
zaplanowanych do realizacji w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych
(budowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji
zbiorczej) w aglomeracjach w celu prawidłowego i uporządkowanego procesu implementacji
dyrektywy 91/271/EWG.
15
na lata 2019-2022
2.1.7. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku
Dokument określa podstawowe kierunki polityki energetycznej. Są nimi:
poprawa efektywności energetycznej,
wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,
dywersyfikacja wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej,
rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,
rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii oraz ograniczenie oddziaływania energetyki
na środowisko.
Cele te mają zostać zapewnione m.in. przez racjonalne efektywne gospodarowanie krajowymi złożami
węgla oraz dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego. Dokument postuluje również
przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie warunków inwestorom dla
wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach.
Zgodnie z Polityką energetyczną Polski do 2030 roku udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym
zużyciu energii w Polsce ma wzrosnąć do 15% w 2020 roku i 20% w roku 2030.
Zadania wynikające z Polityki Energetycznej Polski to m.in.:
modernizacja sieci przesyłowych i sieci rozdzielczych pozwalająca obniżyć poziom
awaryjności o 50%,
rozwój lokalnej mini i mikro kogeneracji pozwalający na dostarczenie do roku 2020 z tych
źródeł co najmniej 10% energii elektrycznej zużywanej w kraju,
ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem w celu pozyskiwania biomasy,
zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, tak aby nie doprowadzić do
konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem,
wdrożenie Programu budowy biogazowni rolniczych przy założeniu powstania do roku 2020
co najmniej jednej biogazowni w każdej gminie,
ograniczenie emisji CO2 w wielkości możliwej technicznie do osiągnięcia bez naruszania
bezpieczeństwa energetycznego,
ograniczenie emisji SO2 do poziomu ustalonego w Traktacie Akcesyjnym,
ograniczenie emisji NOx poczynając od 2016 roku zgodnie ze zobowiązaniami przyjętymi przy
akcesji do Unii Europejskiej,
likwidacja emisji z tytułu samozapłonu i palenia się hałd poprzez pozyskanie węgla z odpadów
pogórniczych zalegających na składowiskach,
rozszerzenie zakresu założeń i planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe o planowanie i organizację działań mających na celu racjonalizację zużycia energii
i promowanie rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy,
wsparcie inwestycji w zakresie stosowania najlepszych dostępnych technologii w przemyśle,
wysokosprawnej kogeneracji, ograniczenia strat w sieciach elektroenergetycznych
i ciepłowniczych oraz termomodernizacji budynków,
obowiązek przygotowania planów zaopatrzenia gmin w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe w celu zastąpienia wyeksploatowanych rozdzielonych źródeł wytwarzania ciepła
jednostkami kogeneracyjnymi.
Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do
roku 2020 z perspektywą do roku 2030
POŚ nawiązuje również do dokumentu opracowywanego przez Ministerstwo Środowiska dotyczącego
„Strategicznego Planu Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020
z perspektywą do roku 2030”. Głównym celem Strategii jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju
oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa w warunkach zmian klimatu. Plan zakłada następujące kierunki działań w odniesieniu do poszczególnych sektorów (z zaznaczeniem
uszczegółowienia ich i wdrożenia na poziomie regionalnym i lokalnym):
1. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska:
dostosowanie sektora gospodarki wodnej do zmian klimatu,
dostosowanie sektora energetycznego do zmian klimatu,
ochrona różnorodności biologicznej i gospodarka leśna w kontekście zmian klimatu,
adaptacja do zamian klimatu w gospodarce przestrzennej i budownictwie,
2.1.8.
16
na lata 2019-2022
zapewnienie funkcjonowania skutecznego systemu ochrony zdrowia w warunkach zmian klimatu.
2. Skuteczna adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich:
stworzenie lokalnych systemów monitorowania i ostrzegania przed zagrożeniami,
organizacyjne i techniczne dostosowanie działalności rolniczej i rybackiej do zmian klimatu.
3. Rozwój transportu w warunkach zmian klimatu:
wypracowywanie standardów konstrukcyjnych uwzględniających zmiany klimatu,
zarządzanie szlakami komunikacyjnymi w warunkach zmian klimatu.
4. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu:
monitoring stanu środowiska i systemy wczesnego ostrzegania w kontekście zmian klimatu
(miasta i obszary wiejskie),
miejska polityka przestrzenna uwzględniająca zmiany klimatu.
5. Stymulowanie innowacji sprzyjających adaptacji do zmian klimatu:
promowanie innowacji na poziomie działań organizacyjnych i zarządczych sprzyjających adaptacji do zmian klimatu,
budowa systemu wsparcia polskich innowacyjnych technologii sprzyjających adaptacji do
zmian klimatu.
6. Kształtowanie postaw społecznych sprzyjających adaptacji do zmian klimatu:
zwiększenie świadomości odnośnie do ryzyk związanych ze zjawiskami ekstremalnymi i metodami ograniczania ich wpływu,
ochrona grup szczególnie narażonych przed skutkami niekorzystnych zjawisk klimatycznych.
Program Ochrony Środowiska Województwa dla Województwa Lubuskiego na lata
2012-2015 z perspektywą do roku 2019
Naczelną zasadą przyjętą w Programie jest zasada zrównoważonego rozwoju, która umożliwia
zharmonizowany rozwój gospodarczy i społeczny zgodny z ochroną walorów środowiska. W związku
z tym jako nadrzędny cel Programu ochrony środowiska dla Województwa Lubuskiego przyjęto:
2.1.9.
„Zrównoważony rozwój województwa lubuskiego uwzględniający poprawę i właściwe
wykorzystanie środowiska naturalnego”
1. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego (PA)
Cel długoterminowy do roku 2019
KONTYNUACJA DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z POPRAWĄ JAKOŚCI POWIETRZA
Cele krótkoterminowe do roku 2015
P1. Wdrażanie i realizacja założeń programów służących ochronie powietrza
Miary realizacji celu:
obniżenie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu,
opracowanie i uchwalenie przez Sejmik Województwa koniecznych programów ochrony
powietrza dla stref, w których stwierdzono przekroczenia norm jakości powietrza,
realizacja działań wskazanych w programach ochrony powietrza skutkująca osiągnięciem
obniżenia stężeń zanieczyszczeń w powietrzu do poziomów określonych prawem,
ograniczenie liczby stref z przekroczeniami norm jakości powietrza poprzez sukcesywne
ograniczenie emisji do powietrza ze wszystkich źródeł.
P2. Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji ze
źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych
ograniczenie liczby stref z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu.
2. Gospodarka wodna (W)
OSIĄGNIĘCIE I UTRZYMANIE DOBREGO STANU WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH
ORAZ OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA
W1. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych
17
na lata 2019-2022
opracowanie i wdrożenie warunków korzystania z wód regionu wodnego, warunków
korzystania z wód zlewni,
osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód rzecznych i jeziornych,
osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód podziemnych,
zmniejszenie trofii wód powierzchniowych.
W2. Dobra jakości wód użytkowych i racjonalizacja ich wykorzystywania
osiągnięcie przez wody użytkowe obowiązujących standardów jakościowych w zakresie
spełnienia warunków przydatności do picia, kąpieli oraz do bytowania ryb w warunkach
naturalnych,
kontynuacja działań zmierzających do racjonalizacji zużycia pobranej wody,
kontynuacja działań zmierzających do ograniczania wykorzystania wód podziemnych do
celów przemysłowych.
W3. Zwiększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami powodzi
opracowanie map zagrożenia powodzią, map ryzyka powodzi oraz przyjęcie i realizacja
planów zarządzania ryzykiem powodzi
sukcesywna realizacja obiektów służących retencji wodnej
W4. Przywrócenie i ochrona ciągłości ekologicznej rzek
podjęcie działań mających na celu udrożnienie rzek, w szczególności dla ryb
dwuśrodowiskowych,
liczba zmodernizowanych urządzeń piętrzących, wybudowanych przepławek,
ochrona, zachowanie i przywracanie biotopów i naturalnych siedlisk przyrodniczych,
związanych z wodami i od wód zależnych.
3. Gospodarka odpadami (GO)
STWORZENIE
SYSTEMU
GOSPODARKI
ODPADAMI,
ZGODNEGO
Z
ZASADĄ
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ORAZ HIERARCHIĄ SPOSOBÓW POSTĘPOWANIA
Z ODPADAMI
GO1. Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu
gospodarczego kraju wyrażonego w PKB
Gospodarka odpadami komunalnymi
Objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich
mieszkańców najpóźniej do 2015 r.
Objęcie wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do
2015 r.
Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na
składowiska odpadów, aby nie było składowanych:
o w 2020 r. więcej niż 35%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,
Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych
odpadów do końca 2014 r.
Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych,
przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych
i w miarę możliwości, odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw
domowych minimum 50% masy do 2020 roku.
Gospodarka odpadami niebezpiecznymi
Odpady zawierające PCB
W okresie od 2011 r. należy dokonywać likwidacji odpadów zawierających PCB o stężeniu poniżej
50 ppm.
18
na lata 2019-2022
Oleje odpadowe
Utrzymanie poziomu odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako
regeneracja na poziomie co najmniej 35%. Dążenie do pełnego wykorzystania mocy przerobowych
instalacji do regeneracji olejów odpadowych.
Odpady medyczne i weterynaryjne
W okresie do 2022 r. celem będzie podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów
medycznych i weterynaryjnych (w tym segregacji odpadów u źródła powstawania), co spowoduje
zmniejszenie ilości odpadów innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych.
Zużyte baterie i akumulatory
Rozbudowa systemu zbierania zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów
przenośnych, który pozwoli na osiągnięcie następujących poziomów zbierania:
o do 2016 r. i w latach następnych – poziom zbierania zużytych baterii przenośnych
i zużytych akumulatorów przenośnych, w wysokości 45% masy wprowadzonych
baterii i akumulatorów przenośnych.
Osiągnięcie poziomów wydajności recyklingu:
o do 26 września 2011 r. - zużytych baterii niklowo – kadmowych i zużytych
akumulatorów niklowo - kadmowych – co najmniej 75% ich masy;
o do 26 września 2011 r. – pozostałych zużytych baterii i zużytych akumulatorów – co
najmniej 50% ich masy.
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny
 utrzymanie poziomów odzysku i recyklingu zużytego sprzętu w wysokości:
 osiągnięcie
poziomu
selektywnego
zbierania
zużytego
sprzętu
elektrycznego
i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok.
Pojazdy wycofane z eksploatacji
Wyznacza się następujące minimalne poziomy odzysku i recyklingu odniesione do masy pojazdów
przyjętych do stacji demontażu w skali roku:
 85% i 80% do końca 2014 r.,
 95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015 r.
Odpady zawierające azbest
W okresie od 2011 r. do 2022 r. zakłada się sukcesywne osiąganie celów określonych w przyjętym
w dniu 15 marca 2010 r. przez Radę Ministrów „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata
2009 - 2032”.
Zbędne środki bojowe i odpady materiałów wybuchowych
W okresie od 2011 r. do 2022 r. zakłada się sukcesywne zagospodarowanie materiałów odpadów
wybuchowych, poprzez kontynuację dotychczasowego sposobu zagospodarowania zbędnych
środków bojowych.
4. Ochrona przyrody i krajobrazu (OP)
OCHRONA, ODTWARZANIE I ZRÓWNOWAŻONE UŻYTKOWANIE RÓŻNORODNOŚCI
BIOLOGICZNEJ I GEORÓŻNORODNOŚCI
OP1. Pogłębianie wiedzy o zasobach przyrodniczych województwa
liczba przeprowadzonych inwentaryzacji przyrodniczych,
liczba przeprowadzonych szkoleń z zakresu ochrony przyrody.
OP2. Stworzenie organizacyjnych i prawnych warunków i narzędzi dla ochrony przyrody
liczba opracowanych i uchwalonych planów ochrony/zadań ochronnych,
liczba utworzonych form ochrony przyrody.
OP3. Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie
właściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagrożonych
19
na lata 2019-2022
liczba zrealizowanych projektów dotyczących ochrony siedlisk i gatunków,
właściwy stan gatunków i siedlisk będących przedmiotem ochrony na obszarach Natura 2000
zgodnie z wytycznymi Dyrektywy Siedliskowej,
liczba wdrożonych programów rolno-środowiskowych.
OP4. Ochrona i odtwarzanie różnorodności biologicznej systemów leśnych
Wskazanie powierzchni zalesionej
Wskazanie powierzchni, na której prowadzono waloryzację przyrodniczą obszarów leśnych
wykonanie przebudowy drzewostanów i odnowień po rębni,
wskazanie terenów poddanych rekultywacji,
realizacja zadań zwiększających retencję,
realizacja zadań służących ochronie przed skutkami suszy i powodzi,
utrzymanie poziomu pozyskania drewna z hektara użytków leśnych.
OP5. Zmiana struktury gatunkowej i wiekowej lasów, odnowienie uszkodzonych ekosystemów
leśnych
właściwy stan terenów leśnych, określonych w planach urządzenia lasów.
OP6. Edukacja leśna społeczeństwa, dostosowanie lasów do pełnienia zróżnicowanych funkcji
przyrodniczych i społecznych
prowadzenie przez leśników edukacji przyrodniczej,
liczba szkoleń mających na celu możliwości pozyskania funduszy unijnych dla działań
związanych z leśnictwem,
liczba obiektów udostępnionych do korzystania z lasu w celach rekreacyjnych (pola biwakowe,
parkingi leśne, szlaki turystyczne, zadaszenia i miejsca wypoczynku)
OP7. Identyfikacja zagrożeń lasów i zapobiegania ich skutkom
działania mające na celu ograniczenie występowania szkodników owadzich w lasach,
liczba podjętych działań dotyczących ograniczenia zagrożeń pożarowych w lasach,
liczba zmodernizowanych dróg leśnych uznanych za drogi pożarowe,
działania mające na celu zwalczanie kłusownictwa, zaśmiecania i dewastacji terenów leśnych.
5. Ochrona przed hałasem (H)
ZMNIEJSZENIE UCIĄŻLIWOŚCI HAŁASU POPRZEZ OBNIŻENIE JEGO NATĘŻENIA DO
POZIOMU OBOWIĄZUJĄCYCH STANDARDÓW
H1. Monitoring hałasu i ocena stopnia narażenia mieszkańców województwa na
ponadnormatywny hałas
opracowanie map akustycznych dla aglomeracji powyżej 100 tys. mieszkańców, dróg, linii
kolejowych i lotnisk (jeśli są wymagane),
opracowanie i realizacja programów ochrony przed hałasem.
H2.Ograniczenie uciążliwości akustycznej dla mieszkańców
obniżenie oddziaływania hałasu na środowisko do poziomów dopuszczalnych w miejscach
przekroczeń.
6. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi (PEM)
OCHRONA PRZED NEGATYWNYM ODDZIAŁYWANIEM PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH
PEM1. Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej wartości
dopuszczalnych
utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na
tych poziomach,
20
na lata 2019-2022
zmniejszenie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są
dotrzymane.
7. Odnawialne źródła energii (OZE)
OGRANICZANIE ZUŻYCIA ENERGII ORAZ ZWIĘKSZENIE WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH
ŹRÓDEŁ ENERGII
OZE1. Zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii
wzrost zainstalowanej mocy elektrycznej ze źródeł odnawialnych w MW,
% produkcji energii ze źródeł odnawialnych w produkcji energii elektrycznej ogółem –
tendencja rosnąca,
długość wybudowanej sieci gazowej [km] – tendencja rosnąca,
długość wybudowanych i zmodernizowanych ciepłociągów [km] – tendencja rosnąca,
wzrost liczby zmodernizowanych źródeł energii.
8. Przeciwdziałanie poważnym awariom przemysłowym (PAP)
OGRANICZENIE RYZYKA WYSTĄPIENIA POWAŻNYCH AWARII PRZEMYSŁOWYCH ORAZ
MINIMALIZACJA ICH SKUTKÓW
PAP1. Minimalizacja ryzyka wystąpienia poważnych awarii
liczba awarii na obszarze województwa w porównaniu do roku poprzedniego,
liczba kontroli w transporcie substancji niebezpiecznych w stosunku do roku poprzedniego,
zrealizowanie minimum 75% zadań określonych w planie operacyjnym Programu.
PAP2. Minimalizacja skutków wystąpienia poważnych awarii
liczba prawidłowo przeprowadzonych akcji likwidacji skutków wszystkich awarii,
zrealizowanie minimum 75% zadań określonych w planie operacyjnym Programu.
9. Kopaliny (K)
ZRÓWNOWAŻONA GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI
K1. Minimalizacja strat w eksploatowanych złożach oraz ochrona środowiska przed
negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego
wprowadzenie odpowiednich zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego,
obowiązujących na terenie województwa,
prowadzenie eksploatacji złóż zgodnie z przepisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze
oraz przy zastosowaniu norm dotyczących techniki górniczej,
ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac geologicznych
i eksploatacji kopalin poprzez zwiększenie zastosowania nowoczesnych technologii
wydobywczych w województwie.
10. Degradacja powierzchni ziemi i gleb (GL)
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI PRZED NEGATYWNYM ODDZIAŁYWANIEM ORAZ
REKULTYWACJA TERENÓW ZDEGRADOWANYCH
GL1. Zagospodarowanie powierzchni ziemi zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju
przeprowadzenie szkoleń promujących dobre praktyki rolne i leśne,
wskazanie gleb, którym przywrócono wartości użytkowe i przyrodnicze (po zdegradowaniu
i zdewastowaniu przez działalność człowieka),
zwiększona liczba gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych.
GL2. Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych
21
na lata 2019-2022
wskazanie obszarów zanieczyszczonych i zdegradowanych,
wskazanie terenów poddanych rekultywacji,
przedstawienie prowadzonego monitoringu zanieczyszczeń gleb.
GL3. Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów
działalności gospodarczej
liczba przeprowadzonych szkoleń rolników promujących rolnictwo ekologiczne,
działania zapobiegające zanieczyszczeniu gleb zwłaszcza środkami ochrony roślin i metalami
ciężkimi,
działania zmierzające do odkwaszenia gleb.
11. Współpraca transgraniczna (WT)
PROWADZENIE WSPÓLNYCH, TRANSGRANICZNYCH DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ
ŚRODOWISKA I OCHRONĄ PRZECIWPOWODZIOWĄ
WT1. Realizacja działań z zakresu ochrony środowiska i ochrony przeciwpowodziowej
w ramach podpisanych umów o współpracy transgranicznej
liczba spotkań dotyczących zagadnień związanych z ochroną środowiska i ochrona
przeciwpowodziową
12. Edukacja ekologiczna (EE)
PROPAGOWANIE WŁAŚCIWYCH ZACHOWAŃ I POSTAW DOTYCZĄCYCH ŚRODOWISKA
NATURALNEGO
EE1. Promowanie właściwych zachowań w zakresie zużycia i zanieczyszczeń wody,
gospodarki odpadami oraz ochrony przyrody
liczba przeprowadzonych szkoleń, warsztatów i spotkań dotyczących tej tematyki,
liczba zorganizowanych akcji, kampanii promocyjnych oraz konkursów wiedzy dotyczących tej
tematyki,
liczba zorganizowanych konferencji i seminariów,
liczba wydanych tytułów publikacji.
EE2. Rozwijanie działań z edukacji ekologicznej na obszarach cennych przyrodniczo
liczba przeprowadzonych zajęć w terenie,
liczba przeprowadzonych warsztatów i szkoleń.
EE3. Stworzenie warunków dla rozwoju bazy edukacji ekologicznej
liczba utworzonych ścieżek edukacyjnych,
liczba zrealizowanych inwestycji w zakresie edukacji ekologicznej (np. budowa, modernizacja
lub doposażenie ośrodków).
2.1.10. Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017
z perspektywą do 2020 r.
Nadrzędnym celem Planu jest: Stworzenie systemu gospodarki odpadami opartego na hierarchii
sposobów postępowania z odpadami komunalnymi.
Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami przyjmuje się następujące główne cele w zakresie gospodarki odpadami:
Cel 1. Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów przy wzroście gospodarczym województwa.
Cel 2. Zwiększenie udziału recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru
i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska.
Cel 3. Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów.
Cel 4. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów.
Odpady komunalne, w tym odpady ulegające biodegradacji
22
na lata 2019-2022
Cel 1. Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych oraz systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 1 lipca 2013 r.
Cel 2. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów:
w 2013 r. nie więcej niż 50%,
w 2020 r. nie więcej niż 35%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Cel 3. Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r.
Cel 4. Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, (papier,
metal, tworzywa sztuczne i szkło) z gospodarstw domowych oraz odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 r.
Odpady, które podlegają odrębnym przepisom prawnym, w tym odpady niebezpieczne
Odpady zawierające PCB
Cel 1. Likwidowanie odpadów zawierających PCB o stężeniu poniżej 50 ppm. Oleje odpadowe
Cel 1. Utrzymanie odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja
na poziomie co najmniej 35%. Odpady medyczne i weterynaryjne
Cel 1. Podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych
w okresie do 2022 r., uwzględniającej segregację odpadów u źródła powstawania, zmniejszając tym
samym ilości odpadów innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych. Zużyte baterie i akumulatory
Cel 1. Rozbudowa systemu zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych pozwalająca na
osiągnięcie następujących poziomów zbierania:
40% poziom zbierania masy wprowadzonych baterii i akumulatorów przenośnych do 2016 r.
Cel 2. Utrzymanie wydajności recyklingu z 2011 r. na poziomie nie mniejszym niż:
co najmniej 75% masy zużytych baterii i akumulatorów niklowo-kadmowych,
co najmniej 50% masy pozostałych zużytych baterii i akumulatorów.
Cel 3. Utrzymanie poziomów wydajności recyklingu – co najmniej 65% masy zużytych baterii i akumulatorów poprzez dążenie do pełnego wykorzystania mocy przerobowych zakładów przetwarzania zużytych baterii i akumulatorów.
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny
Cel 1. Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytego sprzętu
powstałego z wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego:
poziomu odzysku w wysokości 80% masy zużytego sprzętu,
poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu
w wysokości 75% masy zużytego sprzętu.
Cel 2. Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytego sprzętu
powstałego z małogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego, sprzętu oświetleniowego, narzędzi elektrycznych i elektronicznych z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli:
poziomu odzysku w wysokości 70% masy zużytego sprzętu,
poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego
sprzętu w wysokości 50% masy zużytego sprzętu.
Cel 3. Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytych gazowych
lamp wyładowczych – poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących
ze zużytych lamp w wysokości co najmniej 80% masy tych zużytych lamp
Cel 4. Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości osiągnięcie poziomu
selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok. Pojazdy wycofane z eksploatacji
Cel 1. Osiągnięcie minimalnych poziomów odzysku i recyklingu odniesione do masy pojazdów przyjętych do stacji demontażu w skali roku:
85% i 80% do końca 2014 r.,
95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015 r.
Odpady zawierające azbest
Cel 1 Sukcesywne osiąganie celów określonych w przyjętym w dniu 15 marca 2010 r. przez Radę
Ministrów „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” w okresie od 2012 r. do
2032 r. Zbędne środki bojowe i odpady materiałów wybuchowych
23
na lata 2019-2022
Cel 1. W okresie do 2022 r. zakłada się sukcesywne zagospodarowanie materiałów odpadów wybuchowych poprzez kontynuację dotychczasowego sposobu zagospodarowania zbędnych środków bojowych.
Odpady pozostałe
Zużyte opony
Cel 1. Utrzymanie w perspektywie do 2022 r. dotychczasowego poziomu odzysku na poziomie co
najmniej 75%, a recyklingu na poziomie co najmniej 15%. Odpady z budowy, remontów i demontażu
obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej
Cel 1. Osiągnięcie do 2020 r. poziomu 70% wagowo przygotowania do ponownego użycia, recyklingu
oraz innych form odzysku materiałów budowlanych i rozbiórkowych. Komunalne osady ściekowe
Cel 1. Ograniczenie w perspektywie do 2022 r., składowania osadów ściekowych z uwzględnieniem
ograniczenia od 2013 r. składowania tych odpadów, które nie spełniają wymagań prawnych*
*wymagania określone w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 stycznia 2013 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. 2013,
poz. 38)
Cel 2. Zwiększenie w perspektywie do 2022 r. ilości komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami termicznymi, jak
również wykorzystania osadów do rekultywacji.
Cel 3. Maksymalizacja, w perspektywie do 2022 r., stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa
sanitarnego i chemicznego oraz środowiskowego. Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne
Cel 1. Zmniejszenie masy składowanych odpadów do poziomu nie więcej niż 40% masy wytworzonych odpadów do roku 2022. Odpady opakowaniowe
Cel 1. Osiągnięcie do roku 2014 poziomów odzysku i recyklingu odpadów powstałych z opakowań
oraz utrzymanie poziomów w latach następnych:
opakowania razem: 60% odzysku*, 55% recyklingu*,
opakowania z tworzyw sztucznych: 22,5% recyklingu*, **,
opakowania z aluminium: 50% recyklingu*,
opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej: 50% recyklingu*,
opakowania z papieru i tektury: 60% recyklingu*,
opakowania ze szkła gospodarczego poza ampułkami: 60% recyklingu*,
opakowania z drewna: 15% recyklingu.* Odpady z wybranych gałęzi gospodarki odpadami,
których zagospodarowanie stwarza problemy
* Nie dotyczy opakowań mających bezpośredni kontakt z produktami leczniczymi określonymi w przepisach
ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r., Nr 45, poz. 271, z późn. zm.).
** Do poziomu recyklingu zalicza się wyłącznie recykling, w wyniku którego otrzymuje się produkt wykonany
z tworzywa sztucznego.
2.1.11. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego
Głównym celem Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 jest „Wykorzystanie potencjałów
województwa lubuskiego do wzrostu jakości życia, dynamizowania konkurencyjnej gospodarki,
zwiększenia spójności regionu oraz efektywnego zarządzania jego rozwojem”
W Strategii zaplanowano zawarcie czterech celów strategicznych
1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna
2. Wysoka dostępność transportowa i teleinformatyczna
3. Społeczna i terytorialna spójność regionu
4. Region efektywnie zarządzany.
Założenia związane z ochroną środowiska realizowane będą w zakresie następujących celów:
Cel 1.6 Udoskonalenie oraz rozbudowa infrastruktury energetycznej i ochrony środowiska
a. Optymalizacja rozwoju infrastruktury energetycznej województwa,
b. Racjonalizacja wykorzystania energii,
c. Ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza poprzez,
d. Zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód powierzchniowych, ochrona wód
podziemnych oraz zapewnienie wszystkim mieszkańcom województwa odpowiedniej jakości
wody do picia,
e. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi,
Cel 1.7 Rozwój potencjału turystycznego województwa
Rozwój różnych rodzajów turystyki,
24
na lata 2019-2022
a. Upowszechnienie wizerunku województwa jako regionu o wysokiej atrakcyjności turystycznej
poprzez sprawną, skuteczną i nowoczesną promocję oraz informację turystyczną,
b. Rozbudowa infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej,
c. Podniesienie jakości ruchu turystycznego,
d. Wspieranie instytucji i organizacji zajmujących się turystyką, różnych form ich współpracy oraz
kształcenia wykwalifikowanej kadry turystycznej.
Cel 1.8 Poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej
a. Rozwój produkcji rolniczej wysokiej jakości,
b. Wspieranie przedsięwzięć środowiskowych,
c. Wykorzystanie wód śródlądowych do chowu i hodowli ryb,
d. Poprawa jakości gleb i zapobieganie ich degradacji,
e. Polepszenie jakości dróg transportu rolniczego, w tym remonty i odtwarzanie dróg
f. uszkodzonych oraz budowa nowych dróg w ramach projektów poscaleniowych.
Cel 2.1: Budowa nowej i modernizacja istniejącej infrastruktury komunikacyjnej
a. Poprawa stanu technicznego infrastruktury komunikacyjnej w celu zapewnienia sprawnych
połączeń pomiędzy strategicznymi ośrodkami i obszarami rozwoju gospodarczego
województwa (miasta, port lotniczy, strefy gospodarcze, parki przemysłowe i naukowotechnologiczne, bazy logistyczno-magazynowe, węzły komunikacyjne)
b. Rozwój infrastruktury drogowej,
c. Rozwój transportu wodnego,
Cel 2.2: Usprawnienie systemu transportu publicznego
a. Rozwój połączeń transportowych,
b. Działania na rzecz poprawy zarządzania komunikacją.
Cel 3.6 Wsparcie budowy oraz modernizacji systemów i infrastruktury zapobiegania zagrożeniom
a. Usprawnienie zarządzania środowiskiem w zakresie retencjonowania wód i zapewnienia
bezpieczeństwa przeciwpowodziowego
b. Zapobieganie i ograniczanie skutków zagrożeń naturalnych oraz przeciwdziałanie poważnym
awariom poprzez budowę lub remonty infrastruktury technicznej
c. Promowanie działań dostosowawczych do zmian klimatycznych oraz zapobiegania
i zarządzania ryzykiem
d. Zwiększenie bezpieczeństwa i ciągłości dostaw energii elektrycznej i innych mediów
energetycznych
e. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służb ratowniczych i porządkowych oraz systemu
ratowniczo–gaśniczego.
2.1.12. Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020
Obowiązkiem wszelkich projektów realizowanych w ramach Lubuskiego „Regionalnego Programu
Operacyjnego na lata 2014-2020” jest zgodność z celami sformułowanymi w przyjętej w 2010 roku
„Strategii Europa 2020”, a wcześniej w „Strategii Lizbońskiej”.
Strategia „Europa 2020" to Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego
włączeniu społecznemu jest nowym, długookresowym dokumentem strategicznym rozwoju społecznogospodarczego Unii Europejskiej. Strategia Europa 2020 obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane
priorytety:
rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji;
rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej
przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej;
rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną.
Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020 będzie stanowił narzędzie realizacji polityki
spójności na obszarze województwa lubuskiego w perspektywie finansowej UE na lata 2014 – 2020.
Program realizuje cele województwa określone w zaktualizowanej 19 listopada 2012 r. Strategii
Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020, zgodnie z kluczowymi kierunkami rozwoju regionu, poprzez
wdrażanie projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz
Europejskiego Funduszu Społecznego.
Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020 uwzględnia następujące osie priorytetowe:
Oś Priorytetowa 3. Gospodarka niskoemisyjna
Celem głównym OP 3. jest przejście na gospodarkę niskoemisyjną poprzez wykorzystanie
odnawialnych źródeł energii i wzrost efektywności energetycznej, cele szczegółowe:
25
na lata 2019-2022
Zwiększony udział produkcji energii z OZE na terenie województwa lubuskiego
Zwiększona efektywność energetyczna budynków w sektorze publicznym i mieszkaniowy
Ograniczenie niskiej emisji zanieczyszczeń z sektora transportu oraz ograniczenie odpływu
pasażerów komunikacji publicznej
Zwiększony udział energii wytwarzanej w kogeneracji
Oś Priorytetowa 4. Środowisko i kultura
Celem głównym OP 4. jest poprawa stanu środowiska przyrodniczego oraz przeciwdziałanie
zagrożeniom wynikającym ze zmian klimatu i ochrona dziedzictwa kulturowego. Cele szczegółowe:
Zwiększone bezpieczeństwo powodziowe w regionie
Zmniejszony poziom odpadów komunalnych podlegających składowaniu na terenie
województwa lubuskiego
Zwiększona liczba mieszkańców regionu korzystających z oczyszczalni ścieków
Zwiększona liczba mieszkańców regionu korzystających z dóbr dziedzictwa kulturowego
województwa lubuskiego
Ochrona różnorodności biologicznej regionu
Oś Priorytetowa 5. Transport
Celem głównym OP 5. jest wzrost atrakcyjności inwestycyjnej województwa lubuskiego poprzez
poprawę przepustowości i sprawności infrastruktury transportowej w regionie. Cele szczegółowe:
Poprawiona zewnętrzna i wewnętrzna dostępność transportowa regionu w ruchu drogowym
Poprawiona zewnętrzna i wewnętrzna dostępność transportowa regionu w ruchu kolejowym
2.1.13. Program ochrony środowiska przed hałasem
Obowiązek określania programów ochrony środowiska przed hałasem dla terenów poza
aglomeracjami położonych wzdłuż dróg, których eksploatacja może powodować negatywne
oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach wynika z art. 119 ust 2 ustawy z dnia 27 kwietnia
2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz.1232 ze zm.).
Programy mają na celu zapewnienie jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, poprzez
utrzymanie poziomu hałasu poniżej lub na poziomie wartości dopuszczalnej. Natomiast na obszarach
gdzie normy nie są dotrzymane należy dążyć do zmniejszenia hałasu do co najmniej
dopuszczalnego.
Podstawą do opracowania programów są mapy akustyczne, które zarządzający drogą sporządza co 5
lat i przedkłada marszałkowi województwa.
2.1.14. Program ochrony powietrza
Obowiązek określania programów ochrony powietrza wynika z art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001
r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz.1232 ze zm.). Programy określa się dla stref,
w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony
o margines tolerancji lub poziom docelowy. Programy mają na celu osiągnięcie dopuszczalnych
poziomów i poziomów docelowych substancji w powietrzu.
2.1.15. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Świebodzińskiego na lata 2012-2015 z
perspektywą do 2019
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Świebodzińskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do
2019 przyjęty został Uchwałą nr XIII/104/11 Rady Powiatu Świebodzińskiego z dnia 22 grudnia 2011 r.
W Programie wyodrębniono następujące priorytety:
Priorytet pierwszy – ochrona powietrza i obniżenie poziomu hałasu
Priorytet drugi – optymalizacja gospodarki wodno-ściekowej i ochrona wód
Priorytet trzeci – optymalizacja gospodarki odpadami
Priorytet czwarty – racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych, ochrona gleb i powierzchni
ziemi
Priorytet piąty – ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody
Priorytet szósty – edukacja ekologiczna
26
na lata 2019-2022
2.1.16. Uwarunkowania wewnętrzne
Na poziomie lokalnym Program ochrony środowiska dla gminy Świebodzin spójny jest ze Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świebodzin.
2.2. Nadrzędny cel Programu ochrony środowiska Gminy Świebodzin
Nadrzędnym celem Programu ochrony środowiska jest długotrwały, zrównoważony rozwój gminy oraz
stworzenie spójnej polityki środowiskowej gminy. Opracowanie oraz uchwalenie dokumentu przez
Radę Miejską pozwoli na wypełnienie ustawowego obowiązku oraz przyczyni się do poprawy
i uporządkowania zarządzania środowiskiem na terenie gminy, poprawy jakości środowiska
naturalnego, poprawy jakości życia jego mieszkańców oraz przyczyni się do zrównoważonego
rozwoju. Aby osiągnąć wyznaczony nadrzędny cel przeprowadzono ocenę stanu środowiska
naturalnego na terenie gminy Świebodzin, zdiagnozowano główne problemy ekologiczne oraz
sposoby ich rozwiązania. Zaproponowano konkretny harmonogram działania łącznie z źródłami ich
finansowania.
3.
Ogólna charakterystyka Gminy Świebodzin
3.1. Położenie gminy
Gmina miejsko-wiejska Świebodzin leży w środkowo-wschodniej części województwa lubuskiego,
w powiecie świebodzińskim i graniczy:
z trzema gminami powiatu świebodzińskiego - Lubrza, Szczaniec i Skąpe,
gminą Międzyrzecz i gminą Trzciel (na północy),
gminą Sulechów ( na południu),
W skład gminy wchodzą miasto Świebodzin i 23 sołectwa: Jordanowo, Gościkowo, Nowy Dworek,
Glińsk, Witosław, Rusinów, Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi, Lubogóra, Chociule, Rudgerzowice,
Osogóra, Rosin, Raków, Kępsko, Jeziory, Lubinicko, Kupieninio, Rzeczyca i Grodziszcze.
Gmina leży na przecięciu trzech ważnych szlaków komunikacyjnych obejmujących drogi międzynarodowe: E-30 (autostrada A2 Berlin-Warszawa-Moskwa) oraz E-65 (droga ekspresowa S3 SzczecinJakuszyce), i drogę krajową DK nr 92 Rzepin – Poznań - Warszawa oraz przebiegającą przez teren
zarówno miasta jak i gminy ważną międzynarodową magistralę kolejową E-20 (Warszawa ZachodniaKunowice-Berlin).
Ponadto przez teren gminy przebiegają drogi wojewódzkie: nr 276 (Świebodzin-Krosno Odrzańskie)
i nr 303 (Świebodzin-Babimost)
27
na lata 2019-2022
Rysunek 1 Położenie Gminy Świebodzin (źródło: www.gminy.pl)
Gmina zajmuje powierzchnię 22 641 ha, w tym 1 693 ha - miasto Świebodzin.
Pod względem powierzchni sytuuje ją na 20 miejscu wśród gmin województwa lubuskiego (na 83 jednostki terytorialne).
W strukturze przestrzennej Świebodzina dominuje udział użytków rolnych – 60,9% (13 806 ha) powierzchni gminy. Tereny zurbanizowane i zabudowane stanowią ok. 5,7% łącznej powierzchni gminy
i miasta, przy czym na obszarze miasta stanowią ponad 41%, zaś na obszarach wiejskich zaledwie
4%. Lesistość gminy wynosi 28,1% (6 374 ha).
W tabeli 1 przedstawiono szczegółową strukturę użytkowania gruntów w gminie Świebodzin.
837
183
6335
1693
1078
776
165
95
20
39
526
22641
13806
Źródło: Urząd Miejski w Świebodzinie
11895
369
932
203
6374
1617
miasto
Świebodzin
Gmina Świebodzin - ogółem
28
pastwiska
trwałe
[ha]
204
łąki trwałe
[ha]
11119
sady
[ha]
grunty orne
[ha]
12728
obszar wiejski
Użytki rolne
Pow. ogólna
[ha]
20948
Pozostałe grunty
(pod zabudowaniami, podwórzami, drogi, wody i
inne grunty użytkowe oraz nieużytki
[ha]
1091
Wyszczególnienie
razem
[ha]
Tabela 1 Użytkowanie gruntów w gminie Świebodzin
Lasy
i grunty
leśne
[ha]
na lata 2019-2022
3.2. Podstawowe dane o ludności
Według danych z Urzędu miejskiego w Świebodzinie w 2014 r. gminę zamieszkiwało 29 375
mieszkańców, w tym w mieście – 21 223, a na terenach wiejskich 8 152 mieszkańców.
Największymi miejscowościami poza Świebodzinem są: Wilkowo, Jordanowo i Chociule.
Tabela 2 Liczba stałych mieszkańców w poszczególnych miejscowościach – stan na
31.12.2014 r.
Lp.
Miejscowość
1
Borów
2
Chociule
3
Glińsk
4
Gościkowo
5
Grodziszcze
6
Jeziory
7
Jordanowo
8
Kępsko
9
Kupienino
10
Leniwka
11
Lubinicko
12
Lubogóra
13
Ługów
14
Nowy Dworek
15
Osogóra
16
Podlesie
17
Raków
18
Rosin
19
Rozłogi
20
Rudgerzowice
21
Rusinów
22
Rzeczyca
23
Świebodzin
24
Wilkowo
25
Witosław
26
Wityń
27
Wygon
Gmina
Miasto
Razem
liczba mieszkańców
299
589
522
353
366
295
633
121
261
3
577
344
274
217
51
40
341
210
251
159
481
458
21 223
1 003
243
52
9
8 152
21 223
29 375
Tabela 3 Stan i zmiany liczby ludności zamieszkującej gminę Świebodzin w latach 2009-2013
Liczba ludności w latach
Jednostka
administracyjna
2009
2010
2011
2012
Gmina Świebodzin
29728
30506
30520
30485
Świebodzin – miasto
21714
22178
22138
22109
Obszar wiejski
8014
8328
8382
8376
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z BDL GUS wg stanu na 31 grudnia 2013 r.
2013
30405
22064
8341
W ostatnich pięciu latach w gminie Świebodzin nastąpił wzrost liczby ludności. W stosunku do roku
2009 liczba mieszkańców w gminie wzrosła o 2,2%. Najdynamiczniej pod tym względem rozwijają się
miejscowości wiejskie, gdzie w badanym okresie odnotowano wzrost na poziomie 3,9%, natomiast na
terenie miasta Świebodzin przybyło 1,9% mieszkańców. W tym samym czasie liczba ludności w całym
powiecie świebodzińskim wzrosła zaledwie o 0,9%. Począwszy od roku 2011 liczba mieszkańców
gminy systematycznie spada. Na negatywne zmiany w strukturze ludności przyczyniają się niski
29
na lata 2019-2022
przyrost naturalny (0,6 na 1000 mieszkańców) oraz ujemne saldo migracji (- 4,0 osób na 1000
mieszkańców), co oznacza, że więcej osób wymeldowało się z gminy, aniżeli zameldowało.
Należy zaznaczyć, że przyrost naturalny dla całego województwa wynosi -0,3 na 1000 osób, a dla
powiatu 0,7 na 1000 osób. Z kolei saldo migracji zarówno dla województwa lubuskiego jak i dla
powiatu świebodzińskiego jest ujemne i wynosi odpowiednio -1,3 i -2,9 na 1000 osób.
Rysunek 2 Zmiany liczby ludności gminy Świebodzin w latach 2009-2013 (Źródło: opracowanie
własne na podstawie danych GUS wg stanu na dzień 31.12.2013 r.)
2
Wskaźnik gęstości zaludnienia w gminie jest wyższy niż średnia dla powiatu (60 os./km )
2
i województwa (73 os./km2) i kształtuje się na poziomie 134 os./km .
Z danych GUS wynika również, że w 2013 r. 19% ludności gminy stanowiły osoby w wieku
przedprodukcyjnym, 63,6% w wieku produkcyjnym, a 17,3% w wieku poprodukcyjnym. Z roku na rok
spada udział liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, wzrasta przede wszystkim
liczba osób w grupie poprodukcyjnej. Wyraźna jest tendencja starzenia się społeczeństwa.
3.3. Gospodarka
Pod koniec października 2014 r. roku na terenie gminy w rejestrze CEIDG zarejestrowanych było
2240 podmiotów gospodarczych. W poniższej tabeli przedstawiono szczegółowo podział podmiotów
na sekcje.
Tabela 4 Podmioty gospodarcze według sekcji i działów PKD na terenie gminy Świebodzin (dane z dnia 30.10.2014 r.)
Podmioty wg sekcji i działów PKD 2007
A – rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
B – Górnictwo i wydobywanie
C – Przetwórstwo przemysłowe
D – wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną,
gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych
E – dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność
związana z rekultywacją
30
Liczba podmiotów gosp.
Miasto
Obsz.wiejski
18
33
1
0
182
57
0
2
1
1
na lata 2019-2022
F - Budownictwo
G- Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając
motocykle
H - Transport i gospodarka magazynowa
I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
J - Informacja i komunikacja
K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca
O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia
społeczne
P - Edukacja
Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
S i T - Pozostała działalność usługowa, oraz Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące
usługi na własne potrzeby
Ogółem
Źródło: GUS
228
492
75
122
152
57
43
56
16
149
38
0
39
13
2
11
5
22
15
0
43
190
14
97
4
25
2
25
1787
453
Atrakcyjne położenie komunikacyjne ma bezpośredni wpływ na rozwój gospodarczy. Duże znaczenie
posiadają także przemysłowe tradycje Świebodzina, datujące się na początek XIX w. (1818 r.). Najwięcej mieszkańców zatrudniona jest w sektorze usług i handlu – ok. 73%, sektor przemysłowy i budowlany oferuje 24% miejsc pracy, w rolnictwie zatrudnionych jest 2,3%.
Wśród podmiotów gospodarczych największe to:
RECARO Aircraft Seating Polska Sp. z o.o. - producent foteli do samolotów,
SECO/WARWICK Europe Sp. z o.o. - producentów urządzeń do procesów cieplnych
SPRICK ROWERY Sp. z o.o. – producent rowerów,
Johnson Controls Polska Sp. z o.o. - lider w zakresie produkcji systemów do inteligentnych
budynków oraz systemów wnętrz i akumulatorów samochodowych,
Lubuskie Zakłady Drobiarskie Eldrob S.A. - producent mięsa, wędlin i drobiu.
Ze względu na dostępność danych, problem bezrobocia przeanalizowano w stosunku do populacji
całego powiatu świebodzińskiego. Stopa bezrobocia na koniec grudnia 2014 r. kształtowała się na
analizowanym terenie na poziomie 10,6% - była niższa niż średnia dla województwa (12,6%). Ponad
połowa zarejestrowanych bezrobotnych na terenie powiatu świebodzińskiego stanowiły kobiety
(50,7%). Na terenie gminy Świebodzin zarejestrowane były 1262 osoby bezrobotne. Pod względem
wysokości bezrobocia powiat świebodziński zajmował 5 miejsce w gronie wszystkich powiatów
3
w województwie .
3.4. Rolnictwo
W przestrzeni całej gminy Świebodzin dominują tereny rolnicze. Użytki rolne zajmują powierzchnię
13 806 ha, (stanowiąc 60,9% powierzchni gminy).
Według danych z Narodowego spisu rolnego z 2010 r. funkcjonowało tu 519 gospodarstw rolnych.
Dominują małe gospodarstwa rolne do 10 ha, które stanowią ponad 69,5% wszystkich gospodarstw.
Średnia wielkość gospodarstwa rolnego w gminie wynosiła w 2010 roku około 25,4 ha użytków
rolnych. Jest to powierzchnia większa niż średnia w województwie lubuskim, która kształtowała się na
poziomie 12,1 ha.
Tabela 5 Ilość gospodarstw rolnych na terenie gminy Świebodzin
gospodarstwa rolne ogółem
<1 ha
1-5 ha
5-10 ha
10-15 ha
>15 ha
519
102
183
76
45
113
Źródło: GUS.
3
dane Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Zielonej Górze [http://www.wup.zgora.pl]
31
na lata 2019-2022
Wśród roślin najczęściej uprawia się zboża podstawowe, stanowią one ok. 69% powierzchni zasiewów. Najwięcej zajmuje uprawa pszenicy ozimej, ponad 42% powierzchni przeznaczonej pod uprawy
zbóż podstawowych i blisko 30% powierzchni przeznaczonej pod wszystkie zboża uprawne. Znaczną
powierzchnię uprawną stanowią również: pszenżyto ozime (12,7%) oraz kukurydza na ziarno (12,3%
powierzchni zasiewów). Duży udział gospodarstw rolnych zajmuje się uprawą ziemniaków (43,3%),
jednak powierzchnia ich uprawy jest niewielka.
3.5. Turystyka
Gmina posiada bardzo dobre warunki dla rozwoju turystyki wypoczynkowej.
Przez tereny gminy przechodzą następujące szlaki:
zielony szlak turystyczny, przebiegający trasą: Świebodzin - Rozłogi - Wilkowo camping nad
jeziorem Tyczyno leśniczówka - Grodzisko nad jeziorem Niesłysz - Ołobok - Niesulice – Przełazy. Dalej
biegnie przez Łagów do Gościkowa. Trasa łącznie wynosi ok. 60 km.
Lubrzański Szlak Kajakowy, przebiega od Lubrzy do Gościkowa, ma ok. 15 km długości.
Ścieżka przyrodnicza prowadząca wschodnim brzegiem jeziora Niesłysz, przez Grodzisko do
leśniczówki Tyczyno o dł. 6 km.
Brukowana ścieżka pieszo-rowerowa ze Świebodzina do Wilkowa dł. 2,5 km.
Turystyka rowerowa odbywa się głównie po drogach kołowych. Na terenie gminy brakuje oznakowanych ścieżek rowerowych niekolidujących z ruchem kołowym. Głównym kierunkiem poruszania się
turystów na terenie gminy jest trasa ze Świebodzina nad jezioro Niesłysz przez Ołobok do Niesulic.
Inną trasą prowadzącą nad jeziora ze Świebodzina jest trasa przez Wilkowo-Borów do Niesulic lub do
Tyczyna (Krzeczkowa). Młodzieżowe grupy rowerowe korzystają także z nieoznaczonych tras rowerowych prowadzących ze Świebodzina przez Ługów do Lubrzy lub dalej przez Bucze i Żelechów do
Łagowa.
Na terenie miasta znajdują się liczne zabytki architektoniczne, w tym m.in.:
kościół parafialny p.w. Św. Michała Archanioła w Świebodzinie, z XV w.,
fragmenty murów obronnych, pochodzące z XIV
szkoła parafialna przy kościele Św. Michała, pochodzącą z 1602 r.,
park miejski im. F. Chopina, pochodzący z przełomu XIX-XX wieku,
cmentarz miejski z kaplicą pochodzącą z II połowy XIX stulecia z zachowanymi nielicznymi
nagrobkami z II połowy XIX w.,
Wśród atrakcji wymienić można również figurę Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata, która nawiązuje do pomnika Chrystusa Odkupiciela w Rio de Janeiro, od którego jest o 3 metry wyższa. Obecnie
statua pomnika w Świebodzinie jest najwyższą rzeźbą przedstawiającą Jezusa Chrystusa na świecie.
Ponadto w Świebodzinie znajduje się ławeczka Czesława Niemena, który przez lata związany był
z miastem.
3.6. Infrastruktura techniczna
3.6.1. Komunikacja
Na sieć drogową na terenie gminy Świebodzin składają się:
autostrada A2 – 8,159 km; relacji Berlin-Warszawa,
droga ekspresowa S3 – o łącznej długości 24,889 km, relacji Świnoujście – Szczecin – Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra – Lubin – Legnica – Bolków – Jelenia Góra – Jakuszyce –
granica państwa,
droga krajowa DK 92 – o długości 14,674 km, relacji granica państwa – Świecko – Nowy Tomyśl – Poznań – Konin – Warszawa – Siedlce – Terespol – granica państwa,
droga wojewódzka nr 276 – o długości 7,63 o przebiegu Krosno Odrzańskie – Świebodzin, łącząca Świebodzin z powiatem krośnieńskim i terenami po południowej stronie miasta,
droga wojewódzka nr 303 – o długości 8,38 km, relacji Świebodzin – Brudzewo – Babimost –
Powodowo, łącząca Świebodzin ze wschodnią częścią powiatu zielonogórskiego i terenami po
południowo-wschodniej miasta,
drogi powiatowe o łącznej długości 95,4 km, w tym:
1202F Wityń-Ojerzyce-Jeziory-Raków-Buków,
1205F Pomorsko-Brzezie-Pałck-Niekarzyn-Kępsko,
1209F Rosin-Raków-Szczaniec,
1217F Jordanowo-Wilenko-Szczaniec,
32
na lata 2019-2022
1218F Jordanowo-Glińsk-Rzeczyca,
1219F Lubrza-Rusinów-Glińsk,
1220F Jordanowo-Lubrza,
1221F Jordanowo-Staropole-Sieniawa,
1222F Skape-Darnawa-Rosin,
1228F Świebodzin-Ołobok-Rokitnica,
1229F Skąpe-Łąkie-Chociule-Rudgerzowice,
1230F Rudgerzowice-Lubinicko,
1231F Wilkowo-Borów-Ołobok,
1232F Radoszyn-Rudgerzowice,
1242F Pieski-Zarzyń-Lubrza-Świebodzin,
1243F Wilkowo-Ługów,
1245F Mostki-Tyczyno-Wilkowo,
19,87 km dróg powiatowych miejskich
drogi gminne o łącznej długości 129 km.
Przez teren gminy przebiegają następujące linie kolejowe:
nr 3 Warszawa Zachodnia – Kunowice, jest to linia magistralna, dwutorowa, zelektryfikowana,
nr 375 Międzyrzecz - Toporów, linia znaczenia miejscowego, jednotorowa, niezelektryfikowana.
3.6.2. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę
Według danych GUS (stan na 31.12.2013 r.) Gminę Świebodzin obsługuje sieć wodociągową
o łącznej długości 90,4 km. Do budynków doprowadzonych jest łącznie 2389 sztuk przyłączy. Z sieci
wodociągowej korzysta 90,1% mieszkańców gminy tj. 27 409 osób, w tym 21 717 mieszkańców
Świebodzina i 5 692 mieszkańców terenów wiejskich.
Z kolei według informacji Zakładu Wodociągów Kanalizacji i Usług Komunalnych sp. z o.o.
w Świebodzinie długość sieci wodociągowej bez przyłączy wynosi 119,5 km, a stopień
zwodociągowania gminy wynosi 99%.
Podstawę zaopatrzenia w wodę dla gminy Świebodzin stanowi 11 wodociągów publicznych
zaopatrujących miejscowości:
wodociąg publiczny w Świebodzinie - ok 22850 osób (obsługuje Świebodzin, Lubinicko,
Jeziory, Ługów, Grodziszcze),
wodociąg publiczny w Rusinowie - ok 820 osób (Rusinów, Witosław, Glińsk)
wodociąg publiczny w Gościkowie - ok 1120 osób (Gościkowo, Jordanowo, Nowy Dworek)
wodociąg publiczny w Rakowie - ok 330 osób
wodociąg publiczny w Borowie - ok 310 osób
wodociąg publiczny w Wilkowie - ok 1020 osób
wodociąg publiczny w Rosinie - ok 375 osób (Rosin, Podlesie, Kępsko)
wodociąg publiczny w Lubogórze - ok 345 osób
wodociąg publiczny w Rzeczycy- ok 770 osób (Rzeczyca, Wityń, Kupienino)
wodociąg publiczny w Chociulach - ok 780 osób ( Chociule, Osogóra, Rudgierzowice)
wodociąg lokalny Świebodzin II przy ul. Gen. Świerczewskiego w Świebodzinie - ok 4000 osób
Ponadto rezerwę stanowią 2 wodociągi w m. Grodziszcze i Jeziory.
Stan techniczny urządzeń oraz doprowadzanej wody oceniany jest jako dobry.
Charakterystykę publicznych ujęć wody przedstawia poniższa tabela.
Tabela 6 Charakterystyka komunalnych ujęć wody na terenie gminy Świebodzin
Lp.
miejsce ujęcia wody
liczba
stud
ni
1.
Świebodzin, ul. Wodociągowa
11
wydajność
ujęcia
wody
m3/h
300
czy
ujęcie
posiada miejscowości obsługiwane
stację
przez wodociąg
uzdatniania
Świebodzin, Ługów, Grotak
dziszcze, Lubinicko, Jeziory
33
pobór
wody na
koniec
2012 r.
tys.m3
1282,3
pobór
wody na
koniec
2013 r.
tys. m3
1241,3
na lata 2019-2022
3.
4.
Świebodzin, ul.
Świerczewskiego
Borów
Chociule
5.
Gościkowo
2.
2
32
tak
Świebodzin, Rozłogi
73,8
122,0
2
2
7
57
tak
tak
8,5
23,5
14
34,8
2
51
tak
29,1
31,8
32,5
75
10
21
53
14
75
50
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
Borów
Chociule
Gościkowo, Jordanowo Nowy Dworek
rezerwa
rezerwa
Lubogóra
Raków
Rosin, Podlesie, Kępsko
Rusinów, Witosław, Glińsk
Rzeczyca, Wityn, Kupienino
Wilkowo
0,3
0,4
10,3
12,4
11,5
29,7
23,6
43,3
0,3
0,2
14,2
21,8
38,9
38,2
42,6
66,1
6.
Grodziszcze
2
7.
Jeziory
2
8.
Lubogóra
2
9.
Raków
2
10.
Rosin
2
11.
Rusinów
2
12.
Rzeczyca
2
13.
Wilkowo
2
Na terenie gminy Świebodzin znajdują się również wodociągi lokalne, będące pod nadzorem sanitarnym Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Świebodzinie:
wodociąg lokalny w Lubuskich Zakładach Drobiarskich „ Eldrob” w Świebodzinie,
wodociąg lokalny w Ośrodku Wypoczynkowym „ Nowy Dworek” w Nowym Dworku,
wodociąg lokalny w Wyższym Seminarium Duchownym w Gościkowie,
wodociąg lokalny przy ul. Słonecznej działka nr 586/12 w Świebodzinie.
W celu zapewnienia odpowiedniej jakości wody ujmowanej do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia oraz zaopatrzenia zakładów wymagających wody wysokiej jakości, a także
ze względu na ochronę zasobów ujęcia, ustanawiane są strefy ochronne ujęć wody. Strefa ochronna
stanowi obszar, na którym obowiązują zakazy, nakazy i ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów
oraz korzystania z wody. Strefę ochronną dzieli się na teren ochrony: bezpośredniej i pośredniej.
Strefę ochronną ustanawia, w drodze rozporządzenia, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki
wodnej, na wniosek i koszt właściciela ujęcia wody, wskazując zakazy, nakazy, ograniczenia oraz
obszary, na których obowiązują. Dopuszcza się ustanowienie strefy ochronnej obejmującej wyłącznie
teren ochrony bezpośredniej, jeżeli jest to uzasadnione lokalnymi warunkami hydrogeologicznymi,
hydrologicznymi i geomorfologicznymi oraz zapewnia konieczną ochronę ujmowanej wody. Jeśli
wniosek dotyczy ustanowienia jedynie terenu ochrony bezpośredniej decyzję administracyjną wydaje
organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego - starosta lub marszałek.
Strefy ochronne ujęć wody ustanowione przed dniem 1 stycznia 2002 r. wygasły z dniem 31 grudnia
2012 r. (zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz.159). Zarządcy ujęć wód podziemnych
zobowiązani są do sformalizowania stanu prawnego i wystąpienie z wnioskiem do Starosty lub
dyrektora RZGW o ustanowienie nowych stref ochronnych.
Powyższe ujęcia wody nie posiadają formalnie ustanowionych stref ochronnych, jedynie wygrodzone
strefy bezpieczeństwa.
W stosunku do roku 2009 długość sieci wodociągowej wzrosła o ponad 30%, natomiast liczba
przyłączy wzrosła o 15%. Pomimo rozwoju infrastruktury wodociągowej i liczby korzystających z sieci,
3
zużycie wody spadło o 2,5%. Średnie zużycie wody na mieszkańca gminy wyniosło 25,3 m .
Tabela 7 Infrastruktura wodociągowa w gminie Świebodzin w latach 2009-2013
Parametr
długość czynnej sieci rozdzielczej
połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego
zamieszkania
woda dostarczona gospodarstwom
domowym
ludność korzystająca z sieci
wodociągowej -ogółem
wodociągowej - w mieście
Jedn.
km
2009
62,9
2010
88,6
2011
91,4
2012
91,0
2013
90,4
2013
2220
2314
2357
2389
791,3
769,7
786,0
797,2
771,3
26448
27373
27461
27478
27409
21361
5087
21816
5557
21778
5683
21752
5726
21717
5692
szt.
dam
3
osoba
osoba
osoba
34
na lata 2019-2022
wodociągowej - na terenach wiejskich
korzystający z sieci wodociągowej
Źródło: GUS
%
89,0
89,7
90,0
90,1
90,1
3.6.3. Odprowadzanie ścieków komunalnych
Według danych GUS z 2013 r. na terenie gminy Świebodzin znajduje się sieć kanalizacyjna o długości
133,3 km. Liczba przyłączy do budynków wynosi 2 267 sztuk. Z sieci kanalizacyjnej korzysta około
85,4% mieszkańców gminy, łącznie 25 971 mieszkańców, w tym 95,4% mieszkańców Świebodzina
i 58,9% mieszkańców terenów wiejskich.
Infrastrukturą kanalizacyjną na terenie gminy zajmuje się Zakład Wodociągów Kanalizacji i Usług
Komunalnych sp. z o.o. w Świebodzinie, który administruje 131,7 km sieci kanalizacyjnej. Zgodnie z
informacją ZWKiUK sp. z o.o. liczba przyłączy kanalizacyjnych wynosi 2163 sztuki, do kanalizacji
podłączone są wszystkie miejscowości w gminie, łącznie 28 959 mieszkańców. Stopień
skanalizowania wynosi 99%. Systemem doprowadzania ścieków funkcjonuje jako grawitacyjno –
tłoczny. Stan techniczny urządzeń odprowadzających ścieki oceniany jest jako dobry.
W ostatnich latach dzięki m.in. funduszom unijnym zrealizowane zostały przedsięwzięcia
poprawiające dostęp do infrastruktury kanalizacyjnej. W stosunku do roku 2009 przybyło 71,4 km sieci
oraz 369 nowych przyłączy. Liczba korzystających z sieci kanalizacyjnej wzrosła o 6%, najwięcej na
terenach wiejskich – o 23%.
Poniższa tabela przedstawia stan infrastruktury kanalizacyjnej w gminie Świebodzin w latach 20092013.
Tabela 8. Sieć kanalizacyjna w gminie Świebodzin w latach 2009-2013
Parametr
Jedn.
2009
długość czynnej sieci kanalizacyjnej
km
61,9
połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego
szt.
zamieszkania
1898
3
ścieki odprowadzone
dam
1133,8
osoba
kanalizacyjnej - ogółem
24440
osoba
kanalizacyjnej w mieście
20688
osoba
kanalizacyjnej na terenach wiejskich
3752
Korzystający z kanalizacji
%
82,2
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS
2010
132,1
2011
133,0
2012
132,9
2013
133,3
2166
1080
2213
1193
2232
1108
2267
1080,0
25537
26021
26006
25971
21131
21096
21076
21056
4406
83,7
4925
85,3
4930
85,3
4915
85,4
Mieszkańcy, którzy nie są podłączeni do sieci kanalizacyjnej, ścieki gromadzą w zbiornikach
bezodpływowych lub w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Efektywność tych rozwiązań może
być bardzo duża, jednak istnieje niebezpieczeństwo związane ze świadomą niewłaściwą eksploatacją
tego rodzaju urządzeń i instalacji prowadzącą do emisji zanieczyszczeń do środowiska (problem
celowo rozszczelnionych zbiorników na nieczystości ciekłe, związane z tym nielegalne pozbywanie się
nieczystości ciekłych przez ich zrzut do gruntu lub wód). Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r.
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2013 poz. 1399 ze zm.) gminy mają obowiązek
prowadzenia ewidencji zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków w celu
kontroli częstotliwości i sposobu pozbywania się nieczystości ciekłych oraz komunalnych osadów
ściekowych. Według danych będących w posiadaniu Urzędu Gminy na indywidualnych posesjach
znajduje się 110 sztuk zbiorników bezodpływowych oraz 20 przydomowych oczyszczalni ścieków.
Podstawowym instrumentem wdrożenia postanowień tzw. „dyrektywy ściekowej” jest „Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych” (KPOŚK). W KPOŚK ujęte zostały inwestycje, których
celem jest ograniczenie zrzutów niedostatecznie oczyszczanych ścieków, a co za tym idzie ochrona
środowiska wodnego przed ich niekorzystnymi skutkami. KPOŚK jest dokumentem strategicznym,
w którym oszacowano potrzeby i określono działania na rzecz wyposażenia aglomeracji miejskich
i wiejskich, o RLM większej od 2 000, w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych.
Program koordynuje działania gmin i przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w realizacji infra-
35
na lata 2019-2022
struktury sanitacji na ich terenach. Ustanowionym terminem do osiągnięcia założonych w Programie
celów jest rok 2015.
Na terenie gminy utworzona została Aglomeracja Świebodzin (kod PLLU007), którą tworzą również
gminy Trzciel, Szczaniec i Lubrza. Aglomeracja utworzona została na podstawie rozporządzenia
Wojewody Lubuskiego Nr 16/2005 z dnia 1 sierpnia 2005 r. Obecnie trwają zmiany granic oraz
wielkości RLM w związku z odłączeniem się gminy Szczaniec Trzciel.
miejscowości
Z gminy Świebodzin:
Świebodzin, Gościkowo,
Jordanowo, Glińsk,
Rusinów, Grodziszcze,
Świebodzin,
Lubogóra, Lubinicko,
PLLU007
Trzciel,
Borów, Chociule, Jeziory,
39607
Świebodzin Szczaniec, Kępsko, Kupienino, Ługów,
Lubrza
Nowy Dworek, Osogóra, Podlesie,
Raków, Rosin, Rozłogi,
Rudgierzowice, Rzeczyca,
Wilkowo, Wityń, Witosław,
36957
korzystających z
systemu kanalizacyjnego
obsługiwanych przez
tabor asenizacyjny
Gminy w
aglomeracji
liczba rzeczywistych
mieszkańców w
aglomeracji
Id. nazwa
aglomeracji
*liczba RLM
Tabela 9 Charakterystyka aglomeracji Świebodzin (według sprawozdania z KPOŚK za 2013 r.)
31013
liczba mieszkańców obsługiwanych
czy są już
przez systemy spełnione
indywidualne wymagania
(przydomowe
KPOSK
oczyszczalnie
ścieków)
5773
171
tak
*RLM aglomeracji zgodnie z rozporządzeniem (uchwałą) ustanawiającym aglomerację
Ścieki wytworzone w aglomeracji trafiają do oczyszczalni w Świebodzinie, przy ul. Młyńskiej. Jest to
oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów o średniej
3
przepustowości 6250 m /dobę i równoważnej liczbie mieszkańców RLM = 36114. Bezpośrednim
odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest Struga Świebodzińska. W ciągu roku oczyszczanych jest
3
1145 tys. m ścieków komunalnych. Oczyszczalnia obsługuje ok. 62% aglomeracji.
Jakość ścieków surowych, które wpływają do oczyszczalni i jakość ścieków oczyszczonych, jakie
z nich wypływają przedstawia poniższa tabela.
Tabela 10 Jakość ścieków surowych i jakość ścieków oczyszczonych na oczyszczalni
w Świebodzinie
średnie roczne wartości wskaźników za rok 2012
wskaźnik
w ściekach dopływających do oczyszczalni
w ściekach odpływających z oczyszczalni
Normy*
15 mgO2/l
125 mgO2/l
35 mg/l
15 mgN/l
azot ogólny
2 mgP/l
fosfor ogólny
*Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników lub minimalne procenty redukcji zanieczyszczeń przy RLM od
15.000 do 99.999
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy
spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla
środowiska wodnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 1800)
BZT5 [mgO2/l]
ChZT [mgO2/l]
zawiesina ogólna [mg/l]
313
731
302
94,5
9,5
2,3
33
5,7
12,5
0,5
Źródło: ZWKiUK sp. z o.o. w Świebodzinie
Wszystkie badane wskaźniki w ściekach odpływających z oczyszczalni w Świebodzinie spełniają normy zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków,
36
na lata 2019-2022
jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji
szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 1800).
3.6.4. Zaopatrzenie mieszkańców w ciepło i zapotrzebowanie na ciepło
Na terenie gminy występują dwa odrębne system ciepła sieciowego z niezależnymi źródłami ciepła.
Sieciowy system cieplny znajduje się w posiadaniu Dalkia Poznań S.A.. Również do tej spółki należy
szereg kotłowni, które zaopatrują w ciepło budynki, w których się one znajdują. Systemy ciepłownicze
pracują na potrzeby centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej odbiorców a źródła ciepła zlokalizowane są:
przy ulicy Świerczewskiego 76 (kotłownia c12),
przy ulicy os. Łużyckie 63 (kotłownia c13).
Oba te źródła pracują na wydzielone sieci. Od kilku lat moc zamówiona ze względu na potrzeby odbiorców wynikające z centralnego ogrzewania regularnie maleją. Trend taki oznacza, że zmniejszenia
mocy zamówionej wynikają z działań termomodernizacyjnych, które w następnych latach niewątpliwie
będą kontynuowane. Największą grupę odbiorców ciepła z systemu ciepłowniczego stanowią budynki
wielorodzinne, których udział w zapotrzebowaniu ciepła z systemów wynosi około 69%. Systemy ciepłownicze nie zasilają budynków jednorodzinnych. Łączna długość sieci ciepłowniczej wyprowadzonych z kotłowni C12 i C13 wynosi ok. 11160 m.
Dalkia na terenie Świebodzina eksploatuje, poza dwoma powyżej opisanymi źródłami systemowymi,
również szeregiem kotłowni lokalnych, które to opalane są gazem ziemnym zaazotowanym. Stan
techniczny tych kotłowni jest bardzo różny (od bardzo dobrego do dostatecznego) i wymaga ciągłej
kontroli, a także prowadzenia działań remontowo-naprawczych, tak by zapewnione zostały potrzeby
cieplne odbiorców ciepła z tych źródeł. Łączna moc zainstalowana w tych źródłach wynosi niemal
3,5MW.
Tabela 11 Charakterystyka kotłowni administrowanych przez Dalkia Poznań sp. z o.o.
Lp
Nazwa właściciela/
adres kotłowni
1
Dalkia Poznań S.A.,
ul. Świerczewskiego 76
Świebodzin
Kotłownia c12
2
Dalkia Poznań S.A.
Os. Łużyckie 63
Kotłownia c13
Moc
zainstalowana
(wykorzystanie)
[MW]
2,5
11,6
10,0
2,8
5,815
5,815
Wyposażenie
(ilość i typ
kotłów)
3 kotły:
WR 2,5
WR 10
WRp 12
3 kotły:
WRm 2,2
WR5.0-022
WR5.0-022
Sprawność
kotłów [%]
Rodzaj
paliwa
Produkcja
ciepła w
roku [GJ]
84
78
84
Węgiel
kamienny
63 000
82
82
82
Węgiel
kamienny
61 000
Uwagi
Źródło: Aktualizacja projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe dla Gminy Świebodzin na lata 2013-2028
Według autorów „Aktualizacji projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe dla Gminy Świebodzin na lata 2013-2028” największy udział w pokryciu potrzeb
cieplnych w gminie przypada na paliwo węglowe – 38,8%. Produkcja ciepła w oparciu o paliwo gazowe pokrywa zapotrzebowania gminy w ilości około 38,6%, energia elektryczna to około 4,2%, olej
opałowy i gaz płynny stanowią około 1,7%, natomiast udokumentowane wykorzystanie energii odnawialnej wynosi ok. 0,2%.
Prowadzone w gminie działania w zakresie zaopatrzenia w ciepło powinny być ukierunkowane na
zwiększanie udziału paliw ekologicznych w produkcji ciepła w szczególności w miarę możliwości systemu gazowniczego i ciepłowniczego, a także promowanie i zwiększanie pokrycia potrzeb cieplnych
bazujących na energetyce odnawialnej.
3.6.5. Zaopatrzenie mieszkańców w energię elektryczną
Dystrybucja energii elektrycznej bezpośrednio do odbiorców odbywa się siecią rozdzielczą w przeważającej części liniami napowietrznymi. Przesyłem i dystrybucją energii elektrycznej na terenie gminy
Świebodzin zajmuje się spółka ENEA Operator S.A. Oddział dystrybucji w Zielonej Górze.
W kierunku gminy Świebodzin wyprowadzone są linie napowietrzne o napięciu 110kV będącymi odej2
ściami od linii elektroenergetycznej relacji: Leśniów – Plewiska, o przekrojach linii 240 mm . Linie te
biorą czynny udział w zasilaniu gminy Świebodzin w energię elektryczną i kierowane są do dwóch
stacji GPZ zlokalizowanych na terenie Gminy Świebodzin – GPZ Sobieskiego i GPZ Międzyrzecka,
37
na lata 2019-2022
gdzie energia elektryczna transformowana jest do poziomu średniego napięcia. Linie wysokiego napięcia 110 kV przesyłające energię elektryczną do stacji GPZ w Świebodzinie, jak i sama stacja, są
eksploatowane przez Enea Operator Sp. z o.o.
Na terenie Gminy Świebodzin występują również źródła energii elektrycznej w postaci uruchomionych
w sierpniu 2012 roku wiatraków w rejonie Glińska, o mocy 6 MW.
W 2013 r. w Świebodzinie było 8 232 odbiorców energii elektrycznej na niskim napięciu, natomiast
zużycie energii wyniosło 13 790 MWh. Od 2009 r. liczba odbiorców wzrosła o 2,4%, natomiast zużycie
energii wzrosło o 0,7%.
Tabela 12 Odbiorcy i zużycie energii w latach 2009 i 2013
Parametr
odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu
zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu
Jedn.
szt.
MWh
2009
2013
8034
13683
8232
13790
Źródło: BDL GUS
3.6.6. Zaopatrzenie mieszkańców w gaz sieciowy
Na terenie Gminy Świebodzin do miejscowości Jordanowo i Gościkowo dostarczany jest gaz ziemny
wysokometanowy typu E, który dostarczany jest przez spółkę EWE Energia. Realizacja dostaw gazu
na teren gminy odbywa się za pomocą gazociągów średniego ciśnienia. Gaz ten pobierany jest ze
stacji redukcyjno pomiarowej I stopnia leżącej w Międzyrzeczu a dostarczany do miejscowości Jordanowo i Gościkowo, zlokalizowanych w północnym obszarze gminy. Dodatkowo na teren miasta dostarczany jest gaz ziemny zaazotowany Lw. Przesył gazu grupy Lw realizowany jest poprzez Dolnośląską Spółkę Gazowniczą.
Przez teren gminy przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia, należące do spółki GAZ-System, a transportowany jest nimi gaz typu Lw. Gazociąg przesyłowy gazu posiada na terenie gminy dwa odgałęzienia: Świebodzin (DN 150/100) oraz Skąpe (DN100).
Długość sieci gazowej na terenie gminy wynosi 62,1 km, liczba czynnych przyłączy wynosi 1238 szt. a
liczba osób korzystająca z sieci wynosiła 20 926. Z sieci gazowej w gminie korzysta 68,8% mieszkańców. W 2013 r. gaz sieciowy dostarczany był do 7543 gospodarstw domowych.
Gaz dostarczany jest dla celów komunalno-bytowych i ogrzewania mieszkań w budownictwie jednoro3
dzinnym, oraz na potrzeby drobnego przemysłu i usług. W 2013 r. zużyto 5947,8 tys. m gazu, z tego
niemal 76% na cele ogrzewania. W porównaniu z rokiem 2009 ogólne zużycie gazu wzrosło o 12%.
Tabela 13 Zaopatrzenie mieszkańców gminy w gaz
Sieć gazowa
jednostka
długość czynnej sieci ogółem
2009
2013
km
szt.
gosp.dom.
61,1
62,1
czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych
odbiorcy gazu
1146
7455
1238
7543
odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem
Odbiorcy gazu w mieście
gosp.dom.
gosp.dom.
2437
7400
2853
7478
3
zużycie gazu w tys. m3
3
zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m
tys.m
3
tys.m
5216,70
2725,9
5947,8
4518,8
ludność korzystająca z sieci gazowej
Korzystający z gazu
osoba
%
20283
68,2
20926
68,8
92,5
2,5
93,8
2,9
Korzystający z gazu w mieście
Korzystający z gazu na wsi
%
%
Źródło: BDL GUS
3.7. Ukształtowanie powierzchni terenu
Zgodnie z regionalizacją fizyczno-geograficzną (wg J. Kondrackiego 1988 r.), gmina znajduje się
w obrębie prowincji: Niż Środkowoeuropejski, podprowincji: Pojezierza Południowobałtyckie, makroregionu: Pojezierze Lubuskie oraz mezoregionu: Pojezierze Łagowskie i Równina Torzymska.
38
na lata 2019-2022
Na obszarze gminy dominuje krajobraz młodoglacjalny. Rzeźba terenu jest urozmaicona - ukształtowana przede wszystkim przez poznańską fazę zlodowacenia bałtyckiego. Przeważa zróżnicowany
krajobraz pagórkowaty i sandrowy, tylko miejscami równinno - morenowy (okolice Rzeczycy, Kupienina). Charakterystyczne jest występowanie jezior.
3.8. Budowa geologiczna
Najstarszymi utworami nawierconymi na terenie gminy są osady trzeciorzędowe wieku mioceńskiego,
wykształcone w postaci piasków drobnych (kwarcowych), iłów i mułków oraz węgla brunatnego (ułożonych naprzemianlegle). W wyniku silnych zaburzeń glacitektonicznych spoczywające na trzeciorzędzie osady plejstoceńskie zostały silnie zaburzone, w następstwie, czego strop osadów mioceńskich
występuje na różnej głębokości (Świebodzin 100 m, Rzeczyce 2 m). Plejstocen z kolei, reprezentują
przede wszystkim osady glacjalne i fluwioglacjalne (glina zwałowa, piaski i żwiry fluwioglacjalne, osady zastoiskowe, piaski, mułki i iły). Ich grubość waha się od kilku do około 100 metrów. Liczne zagłębienia w stropie plejstocenu wyścielają holoceńskie utwory bagienno-aluwialne: namuły, torfy, gytie
jeziorne, piaski i lokalnie żwiry. Utwory antropogeniczne, głównie nasypy gruzowo – mineralne o składzie w postaci gleby, cegły, kamieni, osadów organicznych, udokumentowano na obszarach zabudowanych, praktycznie w zasięgu starej zabudowy. Miąższość ich waha się od 1,0 do 3,0 m (maksymalnie dochodzi do 7 m).
Główne utwory geologiczne na terenie gminy reprezentowane są przez powierzchnie czwartorzędowe,
związane z cofaniem się lądolodu oraz akumulacyjno-erozyjną działalnością wiatru i wody.
3.9. Klimat
Gmina Świebodzin położona jest w śląsko-wielkopolskim regionie klimatycznym (wg. W. Okołowicza
i D. Martyn), dla której charakterystycznymi cechami jest dominujący wpływ mas powietrza polarnomorskiego, co znacząco wpływa na rozkład temperatury i opadów atmosferycznych w ciągu roku.
Zimy są łagodne i krótkie, ze średnią temperaturą powietrza w najchłodniejszym miesiącu styczniu
nieprzekraczającą -2°C, lata są wczesne, długie i ciepłe. Najcieplejszym miesiącem jest sierpień ze
średnią temperaturą powyżej 18°C. Amplitudy temperatur są mniejsze od przeciętnych. Mimo znacznych wpływów wilgotnych, oceanicznych mas powietrza na kształtowanie się klimatu, rejon ten należy
do mało zasobnych w opady atmosferyczne. Średnia suma opadów z wielolecia 1981-2000 wyniosła
527 mm dla Gorzowa Wielkopolskiego i 581 mm dla Zielonej Góry. Liczba dni z opadem wynosi średnio 152 w ciągu roku, przy czym opady śnieżne pojawiają się przeciętnie w drugiej połowie listopada,
ostatnie w drugiej dekadzie kwietnia. Wiatry przeważają z kierunków zachodnich, południowo- zachodnich i północno- zachodnich (ok. 52%).
W obrębie gminy, w konsekwencji jej urzeźbienia, można wydzielić dwa generalne typy klimatu lokalnego: klimat wysoczyzn i klimat rynien subglacjalnych.
Klimat wysoczyzn obejmuje najbardziej wzniesione partie gminy i jest bardzo korzystny dla osadnictwa. Nie obserwuje się tu zastoisk chłodnych mas powietrza, które spływa ku rynnom subglacjalnym.
Korzystnie prezentują się także warunki solarne, zwłaszcza w obrębie stoków eksponowanych ku
południowi, które przyjmują największą ilość promieniowania. Jedynie lokalnie, w obrębie stoków eksponowanych w kierunku północnym, warunki topoklimatyczne są pogorszone - otrzymują mniej promieniowania, są częściej zacieniane, stąd chłodniejsze i wilgotniejsze.
Klimat rynien subglacjalnych jest generalnie niekorzystny dla osadnictwa. Można go porównać z klimatem dolin. Zaznaczają się tu często inwersje termiczne powodujące wzrost częstotliwości występowania mgieł i opadów, a zimą przymrozków. Występują złe warunki przewietrzania, co powoduje
kumulację zanieczyszczeń. Występowanie jezior, obszarów z płytką wodą gruntową dodatkowo podnosi wilgotność powietrza. Miasto Świebodzin jest generalnie niekorzystnie położone pod względem
klimatycznym (w znacznej części leży na dnie rynny, która jest typowym obszarem inwersyjnym).
4.
Ochrona zasobów naturalnych
4.1. Ochrona przyrody
Podstawowymi aktami prawa z zakresu ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz ochrony
i kształtowania środowiska na terytorium Polski są ustawy: o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia
2004 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.) oraz Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.
(Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.).
39
na lata 2019-2022
W myśl zapisów pierwszego z wymienionych aktów ochrona przyrody polega na zachowaniu,
zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: 1) dziko
występujących roślin, zwierząt i grzybów; 2) roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową; 3)
zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia; 4) siedlisk przyrodniczych; 5) siedlisk zagrożonych
wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; 6) tworów przyrody żywej
i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt; 7) krajobrazu; 8) zieleni w miastach
i wsiach; 9) zadrzewień.
Z kolei ochrona środowiska w myśl Prawa ochrony środowiska oznacza: podjęcie lub zaniechanie
działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega
w szczególności na: a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska
zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju; b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom; c) przywracaniu
elementów przyrodniczych do stanu właściwego.
Według podziału geobotanicznego Polski J. M. Matuszkiewicza (2008) obszar gminy Świebodzin leży
w Krainie Notecko-Lubuskiej, w okręgu Pojezierza Łagowskiego – podokręgu sulechowskim.
W celu zachowania wartości przyrodniczych i krajobrazowych obszaru gminy zgodnie z wymogami
prawa ochrony przyrody cenne tereny objęte zostały obszarową ochroną prawną. Na terenie gminy
Świebodzin znajduje się 5891,3 ha obszarów objętych ochroną prawną, co stanowi 26% powierzchni
gminy.
4.1.1. Rezerwat przyrody
Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów
oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Przedmiotem ochrony może być całość
40
na lata 2019-2022
przyrody na terenie rezerwatu lub szczególne jej składniki - fauna, flora lub obiekty przyrody nieożywionej.
Na ternie gminy znajduje się Rezerwat Przyrody: „DĘBOWY OSTRÓW”, utworzony w 1970 r. na podstawie aktów prawnych obejmujących rezerwat ochroną: Zarządzenie Ministra Leśnictwa Przemysłu
Drzewnego z dnia 31 marca 1970 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 12 poz. 106 z
1970 r. ), Zarządzenie Nr 37/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Dębowy Ostrów” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr
81 poz. 1569 z dn. 26.07.2011 r.)
Jest to rezerwat leśny, ze względu na dominujący przedmiot ochrony: typ – PFi (fitocenotyczny), podtyp – zl (zbiorowisk leśnych); ze względu na główny typ ekosystemu: typ - EL (leśny i borowy) , podtyp
– lni (lasów nizinnych) Położony jest w Obr. ewidencyjnym - Nowy Dworek Właścicielem jest Skarb
Państwa, w zarządzie Nadleśnictwa Świebodzin Powierzchnia objęta ochrona wynosi 1,8447 ha. Rezerwat otoczony jest ze wszystkich stron łąkami przeznaczonymi do zalesień. Stanowi go fragment
naturalnego lasu mieszanego o charakterze dąbrowy wielogatunkowej. W części północno-zachodniej
rezerwatu występuje osika w wieku około 30 lat. Podszyt tworzy leszczyna, trzmielina, kruszyna.
W runie występuje konwalia majowa, szczawik zajęczy, poziomka, przylaszczka, kostrzewa, turzyce.
Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu dębowego
o naturalnym charakterze. Objęty ochroną czynną.
Rezerwat posiada opracowany plan ochrony, ustanowiony Zarządzeniem Nr 67/2011 Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 28 grudnia 2011 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Dębowy Ostrów” (Dz. U. Woj. Lub. z dnia 13.01.2012
r. poz. 142). Rezerwat nie podlega ochronie międzynarodowej.
Bezpośrednio z gminą Świebodzin graniczą dwa inne rezerwaty położone sąsiednich gminach: Trzciel
i Lubrza tj. odpowiednio rezerwat „Czarna Droga” oraz rezerwat „Pniewski Ług”.
4.1.2. Obszary chronionego krajobrazu
Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz
o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. (Art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U. z 2013r. poz. 627, ze zm.)
Obszary chronionego krajobrazu występujące na terenie województwa lubuskiego zostały powołane
na podstawie uchwały Nr XLV/534/14 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 24 lutego 2014 r.
zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 3 marca 2014r., poz. 564).
Na terenie gminy Świebodzin znajdują się fragmenty dwóch obszarów chronionego krajobrazu:
„13-Rynna Paklicy i Ołoboku” obszar o powierzchni całkowitej 20 505,30 ha, z czego w gminie
Świebodzin 5 445,30 ha. Są to tereny w północnej części gminy w rejonie Nowego Dworku
i Gościkowa oraz w zachodniej części gminy w rejonie jezior: Wilkowo, Księżno, Lubich, Ołobok i Niesłysz. Celem ochrony jest zachowanie korytarza ekologicznego oraz leśno-polnojeziornej mozaiki krajobrazowej.
„17-Rynny Obrzycko-Obrzańskie” obszar o powierzchni 23.375 ha, w tym na terenie gminy
Świebodzin 446 ha. Celem jego ustanowienia jest ochrona i zachowanie korytarzy ekologicznych rynien terenowych systemu Obry i Obrzycy.
4.1.3. Pomniki przyrody
Według definicji prawa ochrony przyrody są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich
skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej
oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych
rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki,
jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. (Art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U. z 2013 r. poz. 627, ze zm.)
Na terenie gminy Świebodzin znajdują się 3 pomniki przyrody, są to 2 pojedyncze drzewa oraz jedna
grupa drzew. Ustanowione zostały na podstawie uchwały R.W.L Nr 29 z 19 maja 2006 r.
(Dz.Urz.Woj.Lub. Nr 38 poz.829 z dn. 5.06.2006 r.).
41
na lata 2019-2022
Tabela 14 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Świebodzin
Lp.
1.
2.
3.
Nazwa
Lokalizacja
Dąb szypułkowy
Dział nr 182 obr. Rzeczyca
Miłorząb dwuklapowy
Dz. nr 167/3 obr. Świebodzina
Dąb szypułkowy 6 szt.
Dz. nr 334/1 obr. Jordanowo
Akt prawny
RWL Nr 18 z 19.05.2006r.
RWL Nr 18 z 19.05.2006r.
RWL Nr 18 z 19.05.2006r.
4.1.4. Użytki ekologiczne
Użytki ekologiczne tworzy się w celu zachowania fragmentów przyrody o charakterze naturalnym lub
dla ochrony określonych ekosystemów. Zazwyczaj są to obszary, które ze względu na małą powierzchnię lub mniejszą rangę przyrodniczą nie mogą być rezerwatem przyrody. Są to pozostałości
ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej. Zalicza się do nich:
naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze, a także stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów,
ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Powierzchnie te najczęściej byty zaliczane do nieużytków leśnych lub rolniczych.
Na terenie gminy Świebodzin znajdują się 2 użytki ekologiczne o łącznej powierzchni 20,24 ha.
Wykaz użytków ekologicznych przedstawia poniższa tabela.
Tabela 15 Wykaz użytków ekologicznych na terenie gminy Świebodzin
Nazwa
użytku
ekologicznego (jak w
akcie prawnym o
ustanowieniu)
Jezioro
Księżno
Klipa
Data utworzenia
23.05.1994 r.
26.06.2009 r.
Pow.
[ha]
Obowiązująca
podstawa prawna
wraz z oznaczeniem miejsca
ogłoszenia aktu
prawnego
18,91
Uchwała Nr
XLV/40/94 Rady
Miejskiej w
Świebodzinie z
dnia 23 maja
1994 r.
/niepublikowana/
1,34
Obręb
ewid.
Borów
Nr działki
ewidencyjnej
Opis lokalizacji
Opis
286 i 191
Obszar jeziora Księżno
wraz z przyległym terenem
Ochrona jezioro
Księżno wraz z
przyległym
terenem
Uchwała Nr
XXXIII/416/09
rady Miejskiej w
Świebodzinie z
dnia 26 czerwca
Jeziory 73/1, 87
2009 r.
(Dz.U.Woj.Lub.
Nr 84 poz. 1138
z Dn. 30.07.2009
r.)
Ochrona zbiornika wodnego
oraz otaczającej
szaty roślinnej
Nadleśnictwo
porastającej
Babimost,
ruiny starego
L-ctwo
gospodarstwa
Smardzewo
będących miejoddz. 73m, Lscem występoctwo Osagóra
wania, rozmna87c, d, f
żania się, odpoczynku i żerowania ptaków
oraz płazów
Źródło: RDOŚ Gorzów Wlkp.
4.2. Natura 2000
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników
różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. w sposób spójny pod
względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii
Europejskiej. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagrożonych wyginięciem
siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w skali Europy, ale też typowych, wciąż
jeszcze powszechnie występujących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla 9 regionów
biogeograficznych. W Polsce występują 2 regiony: kontynentalny (96 % powierzchni kraju) i alpejski (4
42
na lata 2019-2022
% powierzchni kraju). Dla każdego kraju określa się listę referencyjną siedlisk przyrodniczych
i gatunków, dla których należy utworzyć obszary Natura 2000 w podziale na regiony biogeograficzne.
Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia
1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku
w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, które zostały transponowane do
polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
Dla obszarów specjalnej ochrony ptaków obowiązuje rozporządzenie z dnia 12 stycznia 2011 r.
Ministra Środowiska w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. nr 25 poz. 133).
Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz
specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Proponowane obszary ochrony siedlisk oczekujące na ich
zatwierdzenie przez Komisję Europejską i ich formalne wyznaczenie na terenie danego kraju
określane są mianem „obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty” w skrócie OZW.
Na terenie gminy Świebodzin znajdują się fragmenty dwóch obszarów siedliskowych: PLH080003
Nietoperek i PLH080001 Dolina Leniwej Obry.
Rysunek 3 Obszary Natura 2000 na terenie gminy Świebodzin
PLH080003 Nietoperek – został zatwierdzony jako OZW w listopadzie 2007 roku. Obszar
o powierzchni 7 377,4 ha leży na terenie czterech gmin: Międzyrzecz, Sulęcin, Lubrza i Świebodzin.
Teren urozmaicony morfologicznie. Na niewielkich obszarach sąsiadują ze sobą strefy wysoczyznowe
oraz obniżenia rynien i dolin rzecznych. Ostoja należy do najcieplejszych terenów województwa lubuskiego. Obejmuje rozległą sieć starych fortyfikacji podziemnych tj. 30 km żelbetonowych podziemi, 3050 m pod powierzchnią ziemi. Tworzą one część tzw. Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego zbudowanego przez hitlerowców w latach 1933 - 1945. Podziemia łączą się z powierzchnią ziemi kilkoma
43
na lata 2019-2022
pionowymi szybami wentylacyjnymi, korytarzami prowadzącymi do bunkrów. Dodatkowo do ostoi włączono Tunel w Wysokiej. W skład ostoi wchodzą także naziemne tereny żerowiskowe nietoperzy,
odpowiadające mniej więcej granicom Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego "Uroczyska MRU", stanowiącego otulinę podziemnych rezerwatów nietoperzy "Nietoperek" i "Nietoperek II". Obszar obejmuje najważniejsze zimowisko nietoperzy w środkowej Europie i ich tereny żerowiskowe. Zimuje tu nawet
34 000 osobników, należących do co najmniej 13 gatunków. Najliczniej występują: nocek rudy, nocek
duży, gacek wielkouch i nocek Natterera. Głównym celem ochrony jest zachowanie występujących
w tej części ostoi populacji czterech gatunków nietoperzy wymienionych w Załączniku II Dyrektywy
Rady 92/43/EWG: nocek duży, mopek, nocek Bechsteina i nocek łydko włosy oraz ich siedlisk.
Obszar nie posiada ustanowionego planu zadań ochronnych.
PLH080001 Dolina Leniwej Obry – powierzchnia całkowita 7137,7 ha, częściowo położony na
terenie gminy Świebodzin. Obszar obejmuje rozległą dolinę Leniwej Obry między miejscowościami
Babimost i Międzyrzecz, a w północnej części również dolinę Paklicy. Ma ona charakter rozległej,
zatorfionej doliny rzeki nizinnej, która została zmeliorowana w XIX wieku, a następnie
zagospodarowana rolniczo. Obecnie odznacza się bardzo niską antropopresją i podlega
spontanicznej renaturyzacji. Stanowi mozaikę ekstensywnie użytkowanych, zarastających łąk, zarośli
łęgowych i lasów, z najcenniejszymi tutaj starodrzewiami liściastymi. W północnej części ostoi
zlokalizowane są eutroficzne, przepływowe jeziora. Sośniny zajmują dużą część terenu.
Ukształtowanie terenu jest bardzo zróżnicowane, charakterystyczne dla krajobrazu polodowcowego.
Wody śródlądowe zajmują 2% obszaru, łąki - 37%, a lasy - 42%. Obszar jest wykorzystywany rolniczo
– 18% powierzchni. Występuje tu ponad 20 gatunków roślin zagrożonych i chronionych w Polsce.
Znajduje się tu jedyne w Polsce stanowisko kaldesii dziewięciornikowatej. Obszar ma równie duże
znaczenie dla ochrony ptaków. Występuje tu 14 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I
Dyrektywy Ptasiej i 6 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej oraz 2 gatunki w Załączniku
II Dyrektywy. Do najpoważniejszych zagrożeń ostoi zalicza się zmiany stosunków wodnych w wyniku
odnowienia lub kontynuacji melioracji.
Obszar posiada ustanowiony plan zadań ochronnych (Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 24 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań
ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Leniwej Obry PLH080001 (DZ. URZ. WOJ. LUB
2014.778).
4.3. Tereny zieleni
Na tereny zieleni w gminie Świebodzin składają się: parki, zieleńce i zieleń osiedlowa, w sumie 42 ha.
Na terenie gmin znajduje się również 11 cmentarzy o łącznej powierzchni 13 ha.
Wśród parków najcenniejsze są te wpisane w rejestr Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, mianowicie:
park klasztorny z XVIII i XIX w Gościkowie, położony w południowo – zachodniej części wsi na
powierzchni 8,39 ha (w drzewostanie występuje lipa, świerk, świerk srebrzysty, cis, jesion, platan oraz bluszcz pospolity - okazy kwitnące; zarejestrowany w rejestrze Woj. Konserwatora
Zabytków,
park krajobrazowy w Lubinicku, położony w południowo – zachodniej części wsi na powierzchni 11,71 ha (w drzewostanie dominuje lipa szerokolistna, klony, kępy świerków i robinia, pojedynczo występuje cis, świerk kłujący, wiąz syberyjski i topola kanadyjska o znacznych
rozmiarach; zarejestrowany w rejestrze Woj. Konserwatora Zabytków);
park krajobrazowy przy byłym Państwowym Domem Dziecka w Chociulach, położony w północnej części wsi na powierzchni 4,6 ha (jest to park z XIX w., otoczony aleją lip uznanych za
pomnik przyrody; dominujące gatunki to: świerk, klon, jesion, lipa szerokolistna i robinia; z innych drzew rosną tu cisy, wiązy, platany; w podszycie rośnie tu bez koralowy; zarejestrowany
w rejestrze Woj. Konserwatora Zabytków);
park krajobrazowy w Rosinie, położony w południowo – zachodniej części wsi na powierzchni
2,15 ha (w drzewostanie dominuje: dąb szypułkowy, lipa szerokolistna i drobnolistna w tym
okazy o charakterze pomnikowym, klony, buki, jesiony, świerki, cis i robinia; zarejestrowany
w rejestrze Woj. Konserwatora Zabytków).
W mieście ochroną objęty jest park miejski im. F. Chopina ze starym różnorodnym drzewostanem;
tereny przyległe do cmentarza z wiekowym drzewostanem oraz tzw. park zamkowy (ul. Zamkowa 1).
Na terenie gminy parki znajdują się również w: Jeziorach, Nowym Dworku (krajobrazowy), Rakowie
(krajobrazowy) i Wityniu (krajobrazowy). Wszystkie znajdują się w ewidencji konserwatorskiej.
44
na lata 2019-2022
Tworzenie nowych założeń parkowych oraz kształtowane zieleni urządzonej wpłynie na poprawę
struktury przyrodniczej gminy. Szczególnie ważna będzie rewitalizacja parków, ochrona zieleni urządzonej oraz użytków zielonych
4.4. Szata roślinna i zwierzęca
Potencjalnie w gminie największą powierzchnię zajmują siedliska lasów dębowo-grabowych (grądów).
Obejmujących centralną część gminy od Rusinowa po Chociule. W rzeczywistości przeważająca
większość siedlisk gradowych została wykorzystana na grunty orne, a lasy gradowe nie zachowały się
w większych fragmentach W południowej i południowo – zachodniej części gminy, na sandrach dominują siedliska borowe. W regionie jeziora Paklicko Wielkie przeważają siedliska boru suchego,
a w okolicach jeziora Niesłusz (Niesulickie) siedliska boru mieszanego. W tym regionie rosną interesujące drzewostany bukowo-sosnowe. Na jeziorze Paklicko znaleziono ponad 20 zespołów i zbiorowisk
roślinnych roślinności oczeretowej, szuwarowej i podwodnej. Pod względem botanicznym interesująca
roślinność znajduje się w jeziorze Księżno. Nad jeziorem Niesłysz stwierdzono torfowisko wysokie
z wieloma rzadkimi gatunkami. W dolinach cieków i obrzeżach jezior występują siedliska łęgów olszowo-jesionowych. Większość z nich przekształcono na użytki zielone.
Wartościowym pod względem przyrodniczym obszarem jest także teren leśny koło Nowego Dworku o
powierzchni ok. 25 ha., położony w dolinie rzeki Paklica, nad brzegiem Jeziora Paklicko Wielkie. W yróżniającymi walorami odznacza się występujący tu las liściasty i łęg olszowo – jesionowy o naturalnym charakterze (rosną tu 3 gatunki storczyków; nad rzeką Paklica znajdują się fragmenty naturalnych torfowisk niskich).
Do najcenniejszych pod względem przyrodniczym ekosystemów łąkowych zaliczają się, występujące
często w kompleksach przestrzennych, zmienno wilgotne łąki trzęślicowe, a także ekstensywnie użytkowane, wilgotne łąki ostrożeniowe. Na terenie gminy największe kompleksy łąk, niestety z zaawansowaną już sukcesją, występują w dolinie Strugi Świebodzińskiej, Paklicy i Borowianki. Mniejsze, często jeszcze koszone lub ekstensywnie wypasane, interesujące przyrodniczo fragmenty łąk zachowały
się we wszystkich wsiach gminy w obniżeniach terenu.
Na terenie gminy Świebodzin występują gatunki roślin wymienione w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 r. poz. 1409):
Gatunki roślin objętych ochroną ścisłą:
kłóć wiechowata - w pasie roślinności wynurzonej nad jeziorem Księżno;
kaldezja dziewięciornikowata
buławnik czerwony, goździk pyszny, rosiczka okrągłolistna, mieczyk dachówkowaty, lilia złotogłów, storczyk kukawka, pełnik europejski – na terenie obszaru Natura 2000 PLH080001 Dolina Leniwej Obry,
Gatunki objęte ochroną częściową:
widłak jałowcowaty, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna - na terenie torfowiska nad jeziorem Niesłysz;
widłak goździsty (szczególnie na południe jeziora) - jezioro Paklicko Wielkie;
dziewięćsił bezłodygowy - kilkadziesiąt osobników w borze sosnowym na pn. od Rzeczycy;
storczyk plamisty w lasach nad jeziorem Paklicko i Niesłysz.
kukułka (storczyk) krwista, kukułka (storczyk) szerokolistna, wawrzynek wilczełyko, kruszczyk
szerokolistny, śnieżyczka przebiśnieg, listera jajowata – obszar Natura 2000 PLH080001 Dolina Leniwej Obry.
Gatunki objęte ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane:
bobrek trójlistkowy - nad jeziorem Księżno i na terenie torfowiska nad jeziorem Niesłysz;
Świat zwierzęcy nie jest dobrze rozpoznany. Spośród zwierząt kręgowych najlepiej rozpoznane są
ptaki. Na terenie gminy występuje ponad 150 gatunków, z czego 120 gatunków lęgowych lub prawdopodobnie lęgowych. Najcenniejsze obszary lęgowe ptaków to jeziora i okoliczne lasy nad jeziorami:
Paklicko Wielkie, Niesłysz, Lubienickie i Wilkowskie (pd. część). Wśród gatunków objętych ochroną
stwierdzono występowanie następujących:
45
na lata 2019-2022
ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG: bąk, bocian biały, kania
czarna, kania ruda, bielik, (błotniak stawowy, derkacz, żuraw, zimorodek, dzięcioł czarny,
dzięcioł średni, jarzębatka, gąsiorek, ortolan,
ssaków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: wydra, oraz na obszarze
PLH080003 Nietoperek: mopek, nocek łydkowłosy, nocek Bechsteina, nocek duży,
płazów wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: kumak nizinny oraz
na obszarze PLH080003 – Nietoperek: traszka grzebieniasta.
Inne ważne gatunki zwierząt wskazane w standardowym formularzu danych obszaru Natura 2000
„Nietoperek”, które wymienione zostały w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 października
2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 poz. 1348):
wśród gatunków ssaków objętych ochroną ścisłą, wymienić można: mroczek późny, nocek
Brandta, nocek rudy, nocek wąsatek, nocek Natterera, karlik malutki, gacek brunatny, gacek
szary;
ochroną ścisłą objęte są następujące płazy i gady: rzekotka drzewna, żaba moczarowa, żaba
wodna, żaba jeziorowa, żaba śmieszka, żaba trawna, traszka zwyczajna, żmija zygzakowata
wśród płazów i gadów objętych ochroną częściową należy wymienić: ropuchę szarą.
4.5. Inne obszary cenne przyrodniczo proponowane do objęcia ochroną
Na terenie gminy znajdują się również obszary cenne przyrodniczo, nieobjęte do tej pory ochroną
prawną. Tereny te wyodrębnione zostały na podstawie opracowania ekofizjograficznego i wpisane do
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świebodzin.
Według Studium proponuje się utworzenie: użytku ekologicznego, zespołu przyrodniczokrajobrazowego oraz dwa stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej. Do tych obszarów zaliczają się:
Jezioro Lubinieckie wraz z przyległymi terenami łąkowymi, szczególnie na północ od jeziora,
ze względu na występowanie wielu rzadkich ptaków związanych z siedliskami wilgotnymi
i wodnymi oraz rzadkie gatunki roślin, np. pełnik europejski – pod ochroną ścisłą w Polsce
według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony
gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 r. poz. 1409). Proponuje się utworzenie użytku ekologicznego,
Teren grodziska w krajobrazie leśno – torfowiskowym, położony nad Jeziorem Niesłysz 2 km
na południe od Tyczyna (Krzeczkowa) (powierzchnia 9,02 ha w Nadleśnictwie Świebodzin,
w oddziałach 255h, i, j oraz 256h). Na jego walory przyrodniczo – kulturowe składają się
wczesnośredniowieczne grodzisko z VII – VIII wieku i XIV – XVI wieku oraz torfowisko przejściowe. Grodzisko jest porośnięte lasem bukowym, natomiast torfowisko olchą, sosną i brzozą. Na torfowisku rośnie bagno zwyczajne. Na jego skraju – liczne stanowiska widlicza (widłaka) jałowcowatego - pod ochroną częściową. Proponowana forma ochrony: zespół przyrodniczo – krajobrazowy.
Tereny po byłej cegielni w Rusinowie, z udokumentowanymi osadami organogenicznymi wieku emskiego. Proponowana forma ochrony: stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej,
Teren po byłej żwirowni w Rosinie, z występowaniem klinów mrozowych do głębokości 6 m
(w piaszczystych osadach sandrowych). Proponowana forma ochrony: stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej.
4.6. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
Obszary leśne wraz gruntami leśnymi zajmują powierzchnię 6 374 ha, stanowiąc 28,1% powierzchni
gminy Świebodzin. Wskaźnik lesistości gminy jest niższy od lesistości w powiecie świebodzińskim
(42%) i w całym województwie lubuskim (49,2%).
Największe kompleksy leśne występują w północnej części gminy. Ważne znaczenie mają również
lasy znajdujące się w zachodniej oraz południowej części gminy. Lasy te włączają się w istniejące
ciągi przyrodnicze gminy i regionu, umożliwiając przemieszczanie się zwierząt. Nieco mniejsze obszarowo kompleksy występują w obrębie jeziora Lubinieckiego. Na pozostałych obszarach znajdują się
niewielkie, drobne powierzchnie lasów położone często w sąsiedztwie łąk, pastwisk lub pól uprawnych. Ze względu na małą powierzchnię ich powiązania przyrodnicze są ograniczone, nie występują w
46
na lata 2019-2022
nich wrażliwe gatunki typowe dla danego siedliska lasu. Są to jednak obszary istotne dla funkcjonowania przyrodniczego gminy. Mozaika mniejszych i większych kompleksów leśnych, na
przemian z łąkami i pastwiskami, tworzy urozmaicony, bogaty przyrodniczo obszar zasilający w krajobrazie, stanowiący często ostoje dla drobnej zwierzyny i ptactwa.
Wśród lasów publicznych największe obszary stanowią lasy będące w zarządzie Lasów Państwowych
(98%). W prywatnych rękach znajduje się zaledwie 2,5% ogólnej powierzchni lasów.
Nadzór nad lasami zgodnie z ustawą o lasach sprawuje Starosta, który te uprawnienia przekazał na
mocy porozumień poszczególnym nadleśnictwom. Lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa
objęte są inwentaryzacją lub planem urządzenia lasów.
Na obszarze gminy lasy Skarbu Państwa znajdują się w zarządzie:
Nadleśnictwa Świebodzin – 4 182,28 ha (północnozachodnia część gminy, 75,2% powierzchni
gminy),
Nadleśnictwa Babimost – 1 856,24 ha (południowo-wschodnia część gminy, 22,6% powierzchni gminy)
Nadleśnictwa Sulechów (południowa część gminy, 2,2%).
Najliczniejszym i najważniejszym gospodarczo gatunkiem na terenie gminy jest sosna, która zajmuje
blisko 85% powierzchni leśnej. Na siedliskach borowych wytworzyły się przeważnie drzewostany jednogatunkowe, często bezpodszytowe, a na żyźniejszych wielogatunkowe, w większości z dobrze rozwiniętą warstwą podszytów. Drzewostany sosnowe zajmują siedliska żyźniejszych borów świeżych i
mieszanych świeżych. Sosna tworzy drzewostany lite, a na siedliskach żyźniejszych często mieszane
z udziałem dębu, brzozy, miejscami świerka, akacji i buka. Drzewostany innych gatunków występują
na niewielkich powierzchniach: iglaste (modrzew, świerk, daglezja) na ok. 1% powierzchni leśnej,
liściaste (w tym: brzoza, olsza czarna i dąb) łącznie na ok. 12%. Łączny udział gatunków iglastych w
Nadleśnictwie Świebodzin wynosi 90,2%, natomiast gatunków liściastych 9,8%.
W strukturze wiekowej zdecydowanie przeważają drzewostany młode do 40 lat, które zajmują 51,2%
powierzchni leśnej zalesionej. Wśród nich dominują lasy z przedziału 31-40 lat, stanowiące ok. 20%
wszystkich lasów. Drzewostany w wieku od 41 do 80 lat zajmują 33,9% tej powierzchni.
Na terenie Nadleśnictwa Świebodzin część lasów została uznana jako lasy ochronne. Powołane
zostały na podstawie Zarządzenia Nr 132 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych
i leśnictwa z Dn. 9.05.1995 r. Ogółem ich powierzchnia w gminie wynosi 1 114,64 ha, w tym: lasy
wodochronne: 1 034,15 ha, lasy glebochronne – 80,49 ha.
Nadleśnictwa w ramach swej działalności prowadzą zalesienia i odnowienia lasów. Efektem
prowadzonych działań jest powstanie nowej uprawy leśnej, jednak zalesiając wprowadzany jest las na
grunt, który wcześniej lasem nie był. Zalesienie gruntów zwłaszcza niskich klas bonitacyjnych podnosi
ich wartość ekonomiczną, zwiększa udział lasów, a ściśle określone sposoby zakładania upraw
leśnych i dobór gatunków drzew, wpływają korzystnie na zwiększenie bioróżnorodności.
Prace odnowieniowe polegają na ponownym wprowadzeniu roślinności leśnej na gruncie będącym
niedawno również lasem. Na terenie gminy Świebodzin prowadzone były odnowienia lasów. Zalesień
nie prowadziło żadne z nadleśnictw.
Tabela 16 Powierzchnia odnowień lasu na terenie gminy Świebodzin w latach 2010-2014
Lp.
Nadleśnictwo
1.
Nadleśnictwo Świebodzin
2.
Nadleśnictwo Babimost
Źródło: Nadleśnictwa
Powierzchnia odnowień lasu [ha]
2010
2011
2012
39,0
31,0
43,0
14,02
12,07
14,52
2013
40,0
24,47
2014
51,0
8,62
Razem
204,0
73,7
4.7. Ochrona powierzchni ziemi
Gleby gminy Świebodzin wytworzone zostały z plejstoceńskich glin zwałowych i należą w większości
do typu gleb brunatnych, w znacznej mierze wyługowanych i kwaśnych oraz do typu gleb bielicowych
właściwych i pseudobielicowych.
Największą powierzchnię w gminie zajmują gleby brunatne właściwe (B), które razem z typem wyługowane i kwaśne (Bw)) oraz pozostałymi podtypami rodzajami gleb brunatnych występujących w gmi-
47
na lata 2019-2022
nie (Bd, Bwd) pokrywają ponad 70% jej ogólnej powierzchni. Występują tu również czarne ziemie (D)
i czarne ziemie zdegradowane (Dz) wraz z ich podtypami oraz gleby bielicowe i pseudobielicowe.
W lasach gminy przeważają gleby bielicowe kwaśne lub skrytobielicowe świeże, wytworzone z piasków i żwirów polodowcowych, przede wszystkim piasków luźnych i słabogliniastych. W północno zachodniej części gminy dominują żyźniejsze gleby bielicowe na podłożu gliniastym oraz gleby brunatne właściwe, wytworzone z piasków gliniastych lekkich.
Dla obszarów powytopiskowych obniżeń terenu charakterystyczne jest występowanie gleb semihydrogenicznych i hydrogenicznych związanych m.in. z wysokim poziomem wód gruntowych. Gleby
murszowe zajmują łącznie ok. 8% powierzchni gminy. Ich największy kompleks porośnięty trzciną
występuje w dolinie rz. Paklicy k. Nowego Dworku przy jeziorze Białe.
Obszary o uboższych glebach, najczęściej wytworzonych z piasków lub na terenach o znacznych
spadkach, porastają lasy, gleby żyźniejsze wykorzystywane są w większości jako grunty rolne.
Wśród gruntów ornych na terenie gminy dominują gleby kompleksu 4 żytniego dobrego, zajmujące ok.
34% areału, przy dużym udziale kompleksu 5 żytniego słabego (ok. 25%) i 6 żytniego bardzo dobrego
(ok. 19%) oraz przy mniejszym udziale kompleksu 2 żytniego bardzo słabego (11%) oraz pszennego
dobrego (ok. 7%). Pozostałe 4% to łącznie kompleksy 3 pszenny wadliwy (2,2%), 8 zbożowopastewny mocny (1,4%) i 9 zbożowopastewny słaby (0,47%).
W przestrzeni rolniczej dominują gleby średniej klasy bonitacyjnej (IVa i IVb), stanowiąc niemal 42%
gruntów ornych. Gleby średnio dobre (klasa IIIa i IIIb) stanowią 26%. Gleby gorszych klas zajmują
32% obszarów rolnych. Najmniej zajmują gleby II klasy – zaledwie 0,2%.
Tabela 17 Klasy bonitacyjne gleb na terenie gminy Świebodzin
Gmina
Gmina Świebodzin
Klasy bonitacyjne gruntów ornych wyrażone w procentach
II
IIIa
IIIb
IVa
IVb
V
VI
VIz
0,2
12,0
14,1
25,4
16,2
22,8
8,9
0,4
Źródło: na podstawie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Świebodzin
Na degradację gleb w gminie Świebodzin mają przede wszystkim wpływ: rolnictwo, przemysł, transport i budownictwo. Najczęstszą przyczyną zanieczyszczenia gleb jest degradacja chemiczna i fizyczna. Do degradacji fizycznej dochodzi w skutek utrzymującej się dominacji przemysłu w strukturze
przestrzennej miasta oraz wzrostu urbanizacji (rozwój budownictwa i towarzyszącej mu infrastruktury)
zarówno na terenie miasta jak i całej gminy. Erozja wodna i wąwozowa oraz eksploatacja kruszywa to
najczęstsze przyczyny degradacji fizycznej w Świebodzinie. Wynikiem koncentracji przemysłu jest
zakwaszenie lub nadmierna alkalizacja gleb. Degradacja chemiczna jest efektem intensywnego nawożenia mineralnego i organicznego zanieczyszczenia przemysłowego oraz wzmożonym natężeniem
ruchu kołowego.
W ostatnim czasie nasila się również problem wymierania pszczół, jedną z przyczyn tego faktu jest
nadmierne i bezmyślne stosowania pestycydów przez rolników, co powoduje zmniejszenie odporności
pszczół na choroby i pasożyty. Dlatego tak istotne jest prowadzenie edukacji ekologicznej wśród rolników, aby właściwie stosowali pestycydy. Coraz częściej, zwłaszcza w krajach zachodnich używane są
pestycydy nowej generacji – tak zwane neonikotynoidy. Stosowane w niskich dawkach, nie trują bezpośrednio pszczół, ale blokują ich pamięć, przez co pszczoła wylatuje z ula i nie wraca. W Polsce nie
są jeszcze tak szeroko stosowane.
W latach 2012-2014 r. Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp. przeprowadzała
badania gleb pod kątem: odczynu pH, potrzeb wapnowania oraz zawartości w makroelementy:
fosforu, potasu i magnezu. W omawianym zakresie pobrano 1015 próbek glebowych łącznie z 2 670
ha użytków rolnych na terenie gminy Świebodzin. W tym samym okresie Stacja przeprowadziła
pojedyncze badania na zawartość w glebie metali ciężkich i siarki siarczanowej, jednak nie są one
reprezentatywne dla całej powierzchni gminy.
Jednym z podstawowych wskaźników oceny gleb jest ich odczyn. Zależy on od rodzaju skały
macierzystej, składu granulometrycznego gleby, warunków przyrodniczych oraz zabiegów
agrotechnicznych. W latach 2012-2014 w przebadanych próbkach stwierdzono 81% gleb kwaśnych
(odczyn pH odpowiednio do 4,5 i 4,6÷5,5). Odczyn środowiska glebowego wpływa w znacznym
stopniu na życie roślin, mikroorganizmów i fauny glebowej. Decyduje tym samym o aktywności
48
na lata 2019-2022
biologicznej gleby. Częściej spotykane kwaśne odczyny gleb, powodują obniżanie plonowania roślin
jak również ułatwiają przyswajanie przez rośliny metali ciężkich. Z odczynem gleb ściśle związana jest
potrzeba ich wapnowania. Wapnowanie poprawiające właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne
gleb, jest zabiegiem agrotechnicznym, który powinien być stosowany na terenie gminy, gdzie
procentowy udział gleb wymagających wapnowania w przedziale koniecznym i potrzebnym wynosił
19%. Natomiast dla 61% przebadanych gleb nie dostrzeżono potrzeby wapnowania.
Tabela 18 Wyniki badań odczynu gleby i potrzeby ich wapnowania na terenie
Świebodzin w latach 2012-2014.
gminy
Gmina Świebodzin
Odczyn pH
%
Potrzeby wapnowania
%
Bardzo kwaśny
5
Konieczne
7
Kwaśny
28
Potrzebne
12
Lekko kwaśny
48
Wskazane
20
Obojętny
10
Ograniczone
25
Zasadowy
9
Zbędne
36
Źródło: Na podstawie danych z OSCh-R w Gorzowie Wlkp.
Zawartość w glebie przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu jest ważnym wskaźnikiem
pozwalającym ustalić poziom racjonalnego nawożenia. Procentowy udział zbadanych próbek gleb
o bardzo niskiej i niskiej zawartości fosforu (P2O5) na terenie gminy dla użytków rolnych wynosiła 17%.
Udział gleb o zawartości potasu (K2O) bardzo niskiej i niskiej wynosił 25%, a magnezu - 29%.
Tabela 19 Wyniki badań zasobności gleby w makroelementy w przebadanych próbkach gleb na
terenie gminy Świebodzin w latach 2012-2014.
Gmina Świebodzin
Zawartość
fosforu
Bardzo niska
Niska
1
16
Bardzo niska
Niska
3
22
Zawartość
magnezu
Bardzo niska
Niska
Średnia
Wysoka
41
22
Średnia
Wysoka
40
20
Średnia
Wysoka
34
28
Bardzo wysoka
20
Bardzo wysoka
15
Bardzo wysoka
9
%
Zawartość potasu
%
%
8
21
Źródło: Na podstawie danych z OSCh-R w Gorzowie Wlkp.
Niedobór fosforu powoduje zahamowanie wzrostu łodyg i liści, karłowacenie roślin, słaby rozwój
kwiatów; nie wytwarzają się prawidłowo nasiona. Rośliny stają się drobne, strzeliste, o cienkich
łodygach i słabym systemie korzeniowym. Zwalnia się proces ukorzenienia i krzewienia rośliny.
Ograniczone jest kwitnienie, tworzy się mniej nasion i owoców o gorszej jakości, a przy głębokim
niedoborze roślina nie wytwarza nasion i owoców.
Potas jest niezbędny dla produkcji cukru w liściach, jego transportu do korzenia i magazynowania.
Reguluje gospodarką wodną, dzięki czemu roślina traci mniej wody podczas parowania, a produkcja
suchej masy zostaje zwiększona.
Niedobór magnezu podczas wzrostu roślin powoduje spadek jakości i obniżenie plonów.
4.8. Gospodarowanie zasobami geologicznymi
Gmina Świebodzin uboga jest w surowce mineralne. Najczęściej występują kruszywa naturalne
w okolicach m. Jeziory, Rosin i Glińsk.
Udokumentowane zasoby złóż kopalin na terenie gminy Świebodzin według opracowanego przez
Państwowy Instytut Geologiczny Bilansu zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na dzień
31.12.2013 r. znajdują się w poniższej tabeli.
49
na lata 2019-2022
Tabela 20 Zasoby złóż naturalnych na terenie gminy Świebodzin
Nazwa złoża
Glińsk
Gościkowo
Jeziory
Raków
Raków I
Rosin
Rudgerzowice
Stan
zagospodarowania
złoża
T
Z
R
M
T
R
T
Zasoby (tys. ton)
Geologiczne
przemysłowe
bilansowe
Piaski i żwiry
267
256
106
1499
1499
534
518
3056
2583
211
205
wydobycie
-
R - złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo,
T- złoże zagospodarowane, eksploatowane okresowo
Z – złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane
M - złoże skreślone z bilansu zasobów w roku sprawozdawczym
Źródło: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na dzień 31.12.2013 r.
Starosta udziela koncesji na wydobycie kopaliny z obszaru udokumentowanego złoża o powierzchni
3
nie przekraczającej 2 ha i wydobycia nie przekraczającego 20 000 m na rok, a działalność będzie
prowadzona metodą odkrywkową oraz bez użycia środków strzałowych. Na większe powierzchnie
złoża koncesji udziela Marszałek Województwa. Ponadto Marszałek Województwa udziela koncesji
3
dla złóż o powierzchni poniżej 2 ha, w przypadku, kiedy planowane wydobycie przekracza 20 000 m
na rok. Legalna eksploatacja złóż kopalin daje szansę na zminimalizowanie strat w środowisku
i właściwą rekultywację terenu.
Wykaz koncesji na eksploatację kopalin na terenie gminy Świebodzin wydanych przez Marszałka
Województwa Lubuskiego znajduje się w poniższej tabeli.
Tabela 21 Wykaz obowiązujących koncesji na eksploatację kopalin na terenie gminy
Świebodzin
Powierzchnia
Numer oraz data
objęta
Rodzaj
wydania decyzji
Lp.
Nazwa złoża
Położenie
eksploatacją
kopaliny
udzielającej
[ha]
koncesji
Koncesje wydane przez Marszałka Województwa Lubuskiego
Kruszywo DW.III.7512-102/10 z
2.
Rudgerzowice
Rudgerzowice 3,6
naturalne
10.11.2010 r.
Kruszywo DW.III.7512-85/10 z
3.
Rosin
Rosin
11,9
naturalne
10.11.2010 r. ze zm.
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego
Termin ważności
koncesji
10.11.2015
31.12.2017
Ponadto na terenie gminy Świebodzin znajdują się tereny po eksploatacji surowców mineralnych, są
to:
na działce nr 143/1 w obrębie Rudgerzowice,
na działce nr 53/1 w obrębie Raków,
na działce nr 400/6 i 400/5 w obrębie Glińsk,
na działce nr 21/1 i 21/2 w obrębie miasta Świebodzina, stanowiącej własność Gminy Świebodzin. powierzchnia działki wynosi 3,8675 ha, z czego użytek kopalniany (wg ewidencji gruntów „K”) ma powierzchnię 2,8680 ha. Pozostałe użytki w obrębie działki zostały skwalifikowane jako grunty orne klasy IVa, IVb i V oraz zadrzewienia (Lz). Grunty wokół wyrobiska po eksploatacji surowców nie są użytkowane rolniczo.
Teren usytuowany jest na północno-zachodnim skraju miasta Świebodzina. Od strony południowej sąsiaduje z terenami przemysłowymi, a od północnego-zachodu z enklawą gruntów
leśnych. Od północnego-wschodu znajdują się grunty orne – użytkowane rolniczo. Droga dojazdowa do terenu składowiska przebiega przez osiedle mieszkaniowe Widok. Jest to droga
gruntowa, przebiegająca wzdłuż południowej granicy działki. Ok. 200 m od wjazdu do wysypiska znajduje się kamienna wieża widokowa zwana „Wieżą Bismarcka”.
Pod względem morfologicznym, wyrobisko po eksploatacji surowców mineralnych – obecnie
użytkowane jako składowisko mas ziemnych – stanowi wcięcie w południowe zbocze wierzchowiny morenowej. Teren łagodnie opada ku południowi. Rzędne w północnej części oma-
50
na lata 2019-2022
wianego terenu wynoszą 114,8 m npm, a w części południowej, przy wjeździe do składowiska
rzędna ma wartość ok. 110 m npm. Deniwelacje terenu w otoczeniu składowiska wynoszą 4,8
m.
Wyrobisko obecnie użytkowane jako składowisko mas ziemnych zostało częściowo zapełnione odpadami takimi jak: gruz budowlany, grunt z wykopów itp. Rekultywacja terenu po wyrobisku powstałym w wyniku eksploatacji surowców mineralnych i składowaniu w jego niecce odpadów nieaktywnych w stosunku do środowiska, wykonywana będzie wieloetapowo, poprzez:
wypełnienie odpadami inertnymi niecki wyrobiska do poziomu otaczającego terenu; docelowe
ukształtowanie wierzchowiny i przykrycie jej warstwą nieaktywną w postaci gruntu mineralnego lub gleby, zabudowa biologiczną wcześniej ukształtowanej wierzchowiny składowiska;
utworzenie enklaw drzew i krzewów stanowiących miejsce bytowania pożytecznych owadów
i ptaków. Rekultywacja prowadzona jest w kierunku ekologicznego użytku rolnego zadrzewionego i zakrzewionego, stanowiącego ostoję zwierzyny, ptactwa oraz pożytecznych owadów.
Zgodnie z ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z
2013 r. poz.1205 ze zm.) w odniesieniu do działalności górniczej, starosta po wcześniejszym
uzyskaniu opinii właściwego dyrektora okręgowego urzędu górniczego wydaje decyzje o
uznaniu rekultywacji za zakończoną. Zakończenie rekultywacji składowiska określone zostało
w decyzji Starosty Powiatu Świebodzińskiego znak: OŚR.I.6019-2/03 z dnia 04 sierpnia 2009
r. tj. 31 grudnia 2015 roku. Marszałek Województwa Lubuskiego decyzją znak:
DW.II.7244.3.9.2014 z dnia 14 listopada 2014 r. udzielił Gminie Świebodzin zezwolenia na
przetwarzanie odpadów innych niż niebezpiecznych poddawanych odzyskowi w procesie odzysku polegającym na wypełnieniu wyrobiska po eksploatacji kruszywa naturalnego.
5.
Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
5.1. Stan powietrza atmosferycznego
Źródła zanieczyszczeń powietrza możemy podzielić na dwie grupy: pochodzenia naturalnego oraz
antropogenicznego. Wśród zanieczyszczeń powietrza wyróżnia się między innymi: pyły, sadze,
aerozole, gazy i pary, substancje aromatyczne (odory), a także różnego rodzaju energie (hałas i
wibracje, promieniowanie elektromagnetyczne).
O jakości powietrza decyduje wielkość i przestrzenny rozkład emisji ze wszystkich źródeł
z uwzględnieniem przepływów transgranicznych i przemian fizykochemicznych zachodzących
w atmosferze.
Największe skupiska emitorów punktowych, jak i znaczna emisja liniowa związane są z obszarami
zurbanizowanymi dużych miast. Emisja punktowa dotyczy emisji zorganizowanej z zakładów,
powstającej w wyniku energetycznego spalania paliw oraz przemysłowych procesów
technologicznych. Emisja liniowa to głównie emisja komunikacyjna z transportu samochodowego,
kolejowego, wodnego i lotniczego. Emisja powierzchniowa jest sumą emisji z palenisk domowych,
oczyszczania ścieków w otwartych urządzeniach oczyszczających i składowania odpadów.
Szkodliwymi substancjami pochodzenia antropogenicznego najczęściej emitowanymi do powietrza są
przede wszystkim: tlenek siarki, tlenek węgla, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA),
benzo(α)piren, sadza, kadm oraz drobne pyły powstające w wyniku spalania węgla, oleju opałowego
oraz materiałów pędnych. Zanieczyszczenie powietrza powyżej wymienionymi substancjami
chemicznymi ma negatywny wpływ na jakość życia i zdrowie człowieka, a także zaburza prawidłowe
funkcjonowanie ekosystemów.
Według danych Urzędu Statystycznego w 2013 r. emisja pyłów na obszarze województwa lubuskiego
z zakładów zaliczanych do szczególnie uciążliwych wyniosła 1,1 tys. ton. Wielkość emisji gazów w
województwie lubuskim w 2013 r. osiągnęła poziom 2009,504 tys. ton. Porównując ostatnie cztery lata
zauważalny jest systematyczny spadek zarówno zanieczyszczeń pyłowych jak i gazowych.
Nieco odmienna sytuacja występuje na terenie powiatu świebodzińskiego, gdzie w stosunku do roku
2010 emisja zanieczyszczeń pyłowych wzrosła o 57% - głównie ze spalania paliw. Spadła z kolei
o 27% emisja zanieczyszczeń gazowych, głównie dzięki zmniejszeniu udziału dwutlenku węgla.
W 2013 r. na urządzeniach do redukcji i neutralizacji zanieczyszczeń udało się zatrzymać 87,2%
zanieczyszczeń pyłowych.
Powiat charakteryzuje się stosunkowo niską emisją zanieczyszczeń w województwie, zajmując 9 i 11
miejsce pod względem emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych.
51
na lata 2019-2022
Poniższa tabela przedstawia emisję zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na
terenie powiatu świebodzińskiego.
Tabela 22 Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu świebodzińskiego w latach 2010 i 2013 r.
Emisja zanieczyszczeń
2010
Emisja zanieczyszczeń pyłowych [t/rok]
ogółem
ze spalania paliw
2013
16
12
38
35
23180
276
73
186
29
59
22904
16906
388
25
89
25
265
16518
Emisja zanieczyszczeń gazowych [t/rok]
ogółem
ogółem (bez dwutlenku węgla)
niezorganizowana
dwutlenek siarki
tlenki azotu
tlenek węgla
dwutlenek węgla
Źródło: GUS BDL
W wyniku energetycznego spalania paliw ze źródeł punktowych powstają zanieczyszczenia, które ze
względu na sposób wprowadzania do powietrza (wysokość emitora oraz prędkość wylotowa gazów),
oddziałują na stan jakości powietrza zwykle w mniejszym stopniu niż spalanie paliw w indywidualnych
systemach grzewczych. W powiecie świebodzińskim występują zakłady przemysłowe z procesami
technologicznymi, które emitują pewne ilości substancji do powietrza atmosferycznego.
Emisja substancji zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych zlokalizowanych na obszarze gminy
Świebodzin odbywa się na podstawie wydanych pozwoleń zintegrowanych, decyzji na wprowadzanie
gazów i pyłów do powietrza oraz zgłoszenia instalacji niewymagającego pozwolenia.
Wielkość zanieczyszczeń z zakładów na terenie gminy Świebodzin w 2013 r. przedstawia poniższa
tabela, przygotowana na podstawie raportu z Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń Środowiska.
Tabela 23 Wielkość emisji zanieczyszczeń na podstawie wydanych pozwoleń zintegrowanych
i decyzji na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza
Lp
Zakład, adres
1.
Ferma Trzody
Chlewnej w m.
Niedźwiady
Johnson Controls
Polska sp. z o.o.,
ul. Świerczewskiego
78, Świebodzin
Rodzaj zanieczyszczeń
Emisja roczna
[Mg/rok]
Termin
obowiązywania
pozwolenia
Pozwolenia zintegrowane
Amoniak
Siarkowodór
25,53
0,22
czas
nieoznaczony
Pył PM10
0,00252
Dwutlenek siarki
0,0134
Dwutlenek azotu
0,216
czas
Tlenek węgla
0,054
nieoznaczony
LZO (w przeliczeniu na całkowity węgiel
5,688
organiczny)
Pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza – wydane przez Marszałka Województwa
Lubuskiego
1.
KEIPER Polska sp. z
o.o.
Dwutlenek azotu
2,1002
30.03.2022
Aceton
0,0030
78, Świebodzin
2.
Gospodarstwo
Specjalistyczne w
Amoniak
4,377
Produkcji
Siarkowodór
0,156
23.09.2024
Drobiarskiej Dorota
Pył zawieszony PM10
0,401
Konstanty-Zaremba
Chociule 36b
3.
Ferma Indyków
Aleksandra i Tomasz
Amoniak
2,448
Gaweł
7.08.2022
4,385
Ul. Polna 16b
Świebodzin
2.
52
na lata 2019-2022
4.
5.
6.
1.
2.
3.
Ferma Indyków
Barbara
Amoniak
2,957
Marcinkowska
12.11.2022
5,298
Os. Słoneczne 65
Świebodzin
Gospodarstwo Rolne
Krzysztof, Krystyna,
Amoniak
10,3229
Chryzostom
27.11.2022
2,4358
Wołyniak, Rosin 18a,
Świebodzin
Ferma Indyków
Jan Marcinkowski
Amoniak
4,016
17.12.2022
Os. Słoneczne 65,
3,975
Świebodzin
Pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza - wydane przez Starostę Świebodzińskiego
Budimex S.A. Oddział Usług Sprzętowych
Suma zanieczyszczeń
67,34
ul. Przejazdowa 24,
05-800 Pruszków
BT TOPBETON Sp.
z o.o.
0,003924
ul. Bierzarina 45, 66400 Gorzów Wlkp.
SECO/WARWICK
EUROPE S.A. z
siedzibą: 6
2,8504124
6-200
Świebodzin,
76,
Źródło: Starostwo Powiatowe w Świebodzinie, Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego
Wielkość zanieczyszczeń z zakładów na terenie gminy Świebodzin w 2013 r. przedstawia poniższa
tabela, przygotowana na podstawie raportu z Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń Środowiska.
Tabela 24 Wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie gminy Świebodzin w 2013 r.
na podstawie Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń Środowiska
Lp.
Ładunek całkowity wszystkich substancji [Mg]
Substancje
Ilość [Mg/rok]
Nazwa jednostki
RAZEM
1.
2.
3.
4.
5.
Świebodziński Dom Kultury,
Piłsudskiego 39/41 , 66-200 Świebodzin
Sąd Rejonowy, Park Chopina 3,
66-200 Świebodzin
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy,
Świebodzin, Ul. Okrężna 4, 66-200 Świebodzin
Ośrodek Sportu I Rekreacji
Sikorskiego 25 , 66-200 Świebodzin
Zespół Szkół Ogólnokształcących Im. H. Sienkiewicza, Park Chopina 2, 66-200 Świebodzin
76,84478
Suma gazów
76,8442
Suma pyłów
0,000586
pyły ze spalania paliw
0,000586
RAZEM
69,27466
Suma gazów
69,27413
Suma pyłów
0,000529
0,000529
RAZEM
316,9557
Suma gazów
316,9532
Suma pyłów
0,002418
0,002418
RAZEM
251,5457
Suma gazów
251,5369
Suma pyłów
0,008836
0,008836
RAZEM
265,9818
Suma gazów
265,9818
53
na lata 2019-2022
6.
Lumberg Polska Spółka Z Ograniczoną Odpowiedzialnością Spółka Komandytowa,
Świebodzin, Ul. Sobieskiego 20b,
66-200 Świebodzin
RAZEM
48,54593
Suma gazów
48,54556
Suma pyłów
0,00037
0,00037
207,2408
7.
8.
Dom Pomocy Społecznej w Jordanowie,
Jordanowo 3 , 66-200 Świebodzin
Dom Pomocy Społecznej w Glińsku,
Glińsk , Glińsk , 66-200 Świebodzin
RAZEM
Suma gazów
207,2408
RAZEM
109,9962
Suma gazów
109,8767
Suma pyłów
0,11946
0,11946
RAZEM
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Ośrodek Dla Osób Uzależnionych Samodzielny
Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Nowy
Dworek", Nowy Dworek, Adama Mickiewicza
31, 66-200 Świebodzin
Przedsiębiorstwo " PRODACH " Bekier Augustyniak Sp. J. W Upadłości Likwidacyjnej,
Jordanowo 11, 66-200 Świebodzin
Kim Sp. z o.o., Świerczewskiego 82 ,
66-200 Świebodzin
Kico-Polska Sp. z o.o.
Świebodzin, Ul. Łużycka 50,
66-200 Świebodzin
Drogbud Przedsiębiorstwo Robót Sp. z o.o.,
Ul. Sobieskiego 14, 66-200 Świebodzin
Recaro Aircraft Seating Polska Sp. z o. o.,
Sobieskiego 20 A , 66-200 Świebodzin
Madjas Fenster S.C. Tomasz Madera, Krzysztof
Jasiński, Kupienino , Kupienino ,
66-200 Świebodzin
Suma gazów
Suma pyłów
16.
17.
Powiatowy Zespół Szkół Technicznych I Zawodowych, Ul. Generała Świerczewskiego 76a,
66-200 Świebodzin
47,51572
0,05166
0,05166
RAZEM
106,2002
Suma gazów
106,2002
RAZEM
145,4211
Suma gazów
145,4171
Suma pyłów
0,004036
0,004036
RAZEM
118,7665
Suma gazów
118,7656
Suma pyłów
0,000957
0,000906
pyły pozostałe
0,000051
RAZEM
445,5935
Suma gazów
445,3205
Suma pyłów
0,272972
0,272972
RAZEM
550,3207
Suma gazów
550,3165
Suma pyłów
0,004199
0,004199
RAZEM
2,979596
Suma gazów
2,97636
Suma pyłów
0,003236
0,003236
RAZEM
Wspólnota Mieszkaniowa,
Świebodzin, Ul. Matejki 1, 66-200 Świebodzin
47,56738
33,2323
Suma gazów
33,23204
Suma pyłów
0,000254
0,000254
RAZEM
200,4273
Suma gazów
200,4257
Suma pyłów
0,001529
54
na lata 2019-2022
18.
19.
20.
21.
22.
Wspólnota Mieszkaniowa " Za Groblą ",
Za Groblą 11 , 66-200 Świebodzin
Rotometal Spółka Z Ograniczoną Odpowiedzialnością Spółka Komandytowa,
Świebodzin, Ul. Sobieskiego 14,
66-200 Świebodzin
Ośrodek Szkolenia Kierowców "DAŻAR" Dawidowicz Wojciech,
Kupiecka 3 , 66-200 Świebodzin
Wspólnota Mieszkaniowa,
Rzeczyca 56 , Rzeczyca 56 ,
66-200 Świebodzin
DRAFT 6 Sp. z o.o.,
Świebodzin, Oś. Łużyckie 51,
66-200 Świebodzin
0,001529
RAZEM
170,4699
Suma gazów
170,4687
Suma pyłów
0,001257
0,001257
RAZEM
37,17217
Suma gazów
37,17189
Suma pyłów
0,000284
0,000284
RAZEM
0,678435
Suma gazów
0,67843
Suma pyłów
0,000005
0,000005
RAZEM
137,1164
Suma gazów
137,1164
RAZEM
31,70525
Suma gazów
31,69959
Suma pyłów
0,005658
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
Docdata Fulfilment Sp. z o.o.,
Świebodzin, Sobieskiego 20/A,
66-200 Świebodzin
Świebodzin Fabryka Okien Drewnianych Line
Sp. z o.o. Wilkowo 75 , Wilkowo 75 ,
66-200 Świebodzin
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej " Nowy
Szpital w Świebodzinie",
Młyńska 6 , 66-200 Świebodzin
Polmax Spółka Komandytowo - Akcyjna,
Poznań-Grunwald, Wołczyńska 18 50,
60-003 Poznań
Zakład Elektrotechniki Motoryzacyjnej Józef
Szymański,
Poznańska 29, 66-200 Świebodzin
Urząd Skarbowy, ul. Sobieskiego 6,
66-200 Świebodzin
Piekarnia Wilkowo S.C Stanisław, Stefania,
Przemysław Król,
0,00024
pyły pozostałe
0,005418
RAZEM
24,65934
Suma gazów
24,65915
Suma pyłów
0,000188
0,000188
RAZEM
0,557021
Suma gazów
0,557021
RAZEM
214,6771
Suma gazów
214,6755
Suma pyłów
0,001638
0,001638
RAZEM
269,1938
Suma gazów
268,9379
Suma pyłów
0,255923
0,255923
RAZEM
89,77191
Suma gazów
89,75103
Suma pyłów
0,020885
RAZEM
29,36123
Suma gazów
29,361
Suma pyłów
0,000224
0,000224
RAZEM
76,06927
Suma gazów
76,02743
Suma pyłów
0,04184
55
na lata 2019-2022
RAZEM
30.
Nadleśnictwo Świebodzin, Wojska Polskiego 3,
66-200 Świebodzin
143,684
Suma gazów
143,6607
Suma pyłów
0,023322
0,023322
RAZEM
31.
Lasy Państwowe Ośrodek Transportu Leśnego
Ul. Poznańska 10, 66-200 Świebodzin
Suma gazów
Suma pyłów
RAZEM
32.
33.
34.
Gospodarstwo Rolno-Drobiarskie Jan Marcinkowski, Wilkowo , 66-200 ŚWIEBODZIN
Przedsiebiorstwo T-H-W " Witra" S.C. T. Witka,
P.J. Witka, Świerczewskiego 10 ,
66-200 Świebodzin
Przedsiębiorstwo Handlowe "ABIS" Barbara
Lewandowska, Młyńska 2 , 66-200 Świebodzin
36.
37.
38.
Spółdzielnia Mieszkaniowa "Wilkowo", Wilkowo
Zakład Wodociągów Kanalizacji I Usług Komunalnych Sp. z o.o., Młyńska 37, 66-200 Świebodzin
Fermpol PHP Spółka z o.o.., Wojska Polskiego
2, 66-200 Świebodzin.
Parys Spółka Akcyjna, Ul. Łąki Zamkowe 12,
66-200 Świebodzin
40.
41.
Przedsiębiorstwo "Koimex" Henryk Kowalczyk,
Kozia 3, 66-200 Świebodzin
Spółdzielnia Mieszkaniowa " Słoneczna ",
0,000973
0,367633
Suma pyłów
0,085943
pyły pozostałe
0,085943
RAZEM
11,25308
Suma gazów
11,25308
RAZEM
2,840371
Suma gazów
2,84035
Suma pyłów
0,000022
0,000022
10,0538
Suma gazów
9,887538
Suma pyłów
0,16626
0,16626
RAZEM
17,24711
Suma gazów
17,24698
Suma pyłów
0,000132
0,000132
RAZEM
174,9769
Suma gazów
174,9769
RAZEM
225,1792
Suma gazów
224,0619
Suma pyłów
1,11725
pyły węglowo-grafitowe,sadza
Drogowe Centrum Produkcyjno-Handlowe "Big"
Sp. z o.o., Ługów 18, 66-200 Świebodzin
0,000973
0,28169
39.
151,5111
Suma gazów
RAZEM
35.
151,5121
1,09
0,02725
RAZEM
45,88986
Suma gazów
45,83724
Suma pyłów
0,052624
0,049835
pyły krzemowe
0,000292
pyły pozostałe
0,002497
RAZEM
244,6741
Suma gazów
244,6723
Suma pyłów
0,001867
0,001867
RAZEM
375,5267
56
na lata 2019-2022
Słoneczna 44 D , 66-200 Świebodzin
42.
Lubuskie Zakłady Drobiarskie "Eldrob" S.A.,
Poznańska 56, 66-200 Świebodzin
Suma gazów
375,5239
Suma pyłów
0,002865
0,002865
RAZEM
1832,561
Suma gazów
1832,548
Suma pyłów
0,013428
0,013428
RAZEM
43.
Euro Box Sp. z o.o., Ługów 36,
66-200 Świebodzin
Suma gazów
217,1462
Suma pyłów
0,275538
mangan
Seco/Warwick Europe S.A., Świerczewskiego
0,000075
0,236085
pyły pozostałe
0,037515
pierwiastki metaliczne i ich zw.
44.
217,4217
0,001862
RAZEM
186,0747
Suma gazów
185,9856
Suma pyłów
0,089115
0,001368
pyły cem-wap i mat.ogniotrw.
0,008646
pyły pozostałe
0,0791
RAZEM
Suma gazów
45.
K.S. Olszewscy Sebastian Olszewski,
Ul. Sulechowska 13a, 66-200 Świebodzin
Suma pyłów
10,39679
10,39676
0,000026
0,000026
46.
Firma Handlowo Usługowa "Agro" Dariusz
Neryng, Poznańska 52 , 66-200 Świebodzin
RAZEM
6,751846
Suma gazów
6,751846
RAZEM
47.
48.
49.
50.
51.
Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 2
Im.Fryderyka Chopina, Park Chopina 1,
66-200 Świebodzin
Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 6, Osiedle
Łużyckie 28 , 66-200 Świebodzin
Zootex Lech Janek,Stanisława ŻaguńMakowska Spółka Jawna, Chociule 11a,
66-200 Świebodzin
PPH "Postęp" S.A. , Strzelecka 1,
66-200 Świebodzin
Prywatny Gabinet Stomatologiczny Ewa WeberWojewódka, Głogowska 5/1 ,
Suma gazów
Suma pyłów
228,8012
228,8009
0,000317
0,000317
RAZEM
2,536218
Suma gazów
2,536198
Suma pyłów
0,000019
0,000019
RAZEM
68,54147
Suma gazów
68,54147
RAZEM
34,56164
Suma gazów
34,56138
Suma pyłów
0,000264
0,000264
RAZEM
0,850452
57
na lata 2019-2022
66-200 Świebodzin
Suma gazów
0,850445
Suma pyłów
0,000006
0,000006
RAZEM
52.
Lubuskie Fabryki Mebli S.A.,
Wojska Polskiego 2, 66-200 Świebodzin
Suma gazów
Suma pyłów
46,30048
46,30014
0,000336
0,000336
RAZEM
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
70.
71.
Lubuska Spółdzielnia MieszkaniowoEksploatacyjna, Os. Łużyckie 39n,
66-200 Świebodzin
Starostwo Powiatowe, Kolejowa 2,
66-200 Świebodzin
Komenda Powiatowa Państwowej Straży
Pożarnej, Cegielniana 13, 66-200 Świebodzin
Remix S.A., Poznańska 36 ,
66-200 Świebodzin
Publiczne Przedszkole Nr 3 Im. Czesława
Janczarskiego, Świerczewskiego 2 ,
66-200 Świebodzin
Publiczne Przedszkole Nr 4, Wałowa 20 ,
66-200 Świebodzin
Publiczne Gimnazjum Nr 1, Sikorskiego 11,
66-200 Świebodzin
Publiczne Gimnazjum Nr 3, Łużycka 33 ,
66-200 Świebodzin
Powiatowy Urząd Pracy, Studencka 8,
66-200 Świebodzin
Skup Złomu "Rejmar" Mariusz Rejman, Ługów
Suma gazów
Suma pyłów
2394,003
2394,002
0,001002
0,001002
RAZEM
65,50938
Suma gazów
65,50888
Suma pyłów
0,0005
0,0005
RAZEM
28,64977
Suma gazów
28,64955
Suma pyłów
0,000219
0,000219
RAZEM
62,73802
Suma gazów
62,73754
Suma pyłów
0,000479
0,000479
RAZEM
47,29915
Suma gazów
47,29879
Suma pyłów
0,000361
0,000361
RAZEM
24,03008
Suma gazów
24,0299
Suma pyłów
0,000183
0,000183
RAZEM
97,52397
Suma gazów
97,52323
Suma pyłów
0,000744
0,000744
RAZEM
2,086221
Suma gazów
2,086206
Suma pyłów
0,000016
0,000016
RAZEM
6,152702
Suma gazów
6,152655
Suma pyłów
0,000047
0,000047
RAZEM
7,164499
58
na lata 2019-2022
72.
73.
74.
75.
Ośrodek Pomocy Społecznej W Świebodzinie,
Plac Wolności 14 , 66-200 Świebodzin
Przemysł Drzewny Świebodzin Sp. z o.o.
Sobieskiego 20, 66-200 Świebodzin
Keiper Polska Sp. z o.o.,
Świerczewskiego 78, 66-200 Świebodzin
Computec S.A., Sikorskiego 9 ,
66-200 Świebodzin
Suma gazów
7,161419
Suma pyłów
0,00308
pyły pozostałe
0,00308
RAZEM
36,15246
Suma gazów
36,15218
Suma pyłów
0,000276
0,000276
RAZEM
46,99916
Suma gazów
46,9988
Suma pyłów
0,000359
0,000359
RAZEM
577,4141
Suma gazów
577,3501
Suma pyłów
0,06401
chrom
0,000046
mangan
0,000026
0,004193
pyły pozostałe
0,059744
RAZEM
6,040458
Suma gazów
6,040412
Suma pyłów
0,000046
0,000046
RAZEM
76.
77.
Riva Sp. z o.o., Gen. Świerczewskiego 23 ,
66-200 Świebodzin
Amp Sp. z o.o., Chociule 36 D. ,
66-200 Świebodzin
0,085606
Suma gazów
0,08409
Suma pyłów
0,001516
mangan
0,000073
pyły pozostałe
0,001443
RAZEM
0,008978
Suma gazów
0,005197
Suma pyłów
0,00378
RAZEM
OGÓŁEM:
Suma gazów
Suma pyłów
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego
11553,06
11550,35
2,706134
W ramach swej działalności WIOŚ w latach 2012-2014 przeprowadził 20 kontroli podmiotów
gospodarczych w zakresie ochrony powietrza, w których w 4 przypadkach stwierdzono
nieprawidłowości.
Głównym problemem w zakresie zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy Świebodzin jest tzw.
emisja niska, związana oraz z ogrzewaniem budynków, głównie przestarzałymi piecami, oraz palenie
złej jakości węglem, a nawet odpadami. Podobnie na stan powietrza ma wpływ działalność małych
zakładów, nie podlegających obowiązkowi posiadania pozwolenia na emisję do powietrza gazów
i pyłów. Dla terenów wiejskich jej uciążliwość wynika głównie z rozproszenia źródeł emisji (emisja
niska z palenisk domowych). W znacznej części są to źródła opalane węglem. Problem ten widoczny
jest zwłaszcza w okresie grzewczym. Na niską emisję składają się również zanieczyszczenia
pochodzące z transportu drogowego, zwłaszcza na terenach przyległych do DK 92, S3, A2. Ponadto z
transportem drogowym związane są również firmy magazynowe, logistyczne oraz stacje paliw. Na
skutek czynności eksploatacyjnych do atmosfery emitowane są: zanieczyszczenia gazowe: tlenki
59
na lata 2019-2022
azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla i węglowodory aromatyczne oraz zanieczyszczenia pyłowe
w postaci związków: ołowiu, kadmu, niklu i miedzi.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze co roku dokonuje oceny stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie województwa lubuskiego. W 2013 roku ocenę
dokonano w oparciu o wyniki badań imisji zanieczyszczeń uzyskanych z pomiarów przeprowadzonych
na stacjach monitoringu powietrza w Zielonej Górze, Wschowie, Smolarach, Bytnickich, Gorzowie
Wlkp., w Sulęcinie oraz w Żarach. Ww. stacje wyposażone są w panele meteorologiczne.
WIOŚ w Zielonej Górze w 2014 r. opracował ocenę roczną jakości powietrza w województwie
lubuskim dotyczącą roku 2013. Ocena jakości powietrza i wynikające z nich działania odnoszone są
do obszarów nazywanych strefami. Ocenę za rok 2013 wykonano w układzie stref zgodnym z
Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje
się oceny jakości powietrza (Dz.U. z 2012 r. poz. 914). W przypadku województwa lubuskiego
wyróżniono trzy strefy: miasto Gorzów Wlkp., miasto Zielona Góra oraz pozostały teren województwa
stanowiący tzw. strefę lubuską, do której zalicza się gmina Świebodzin.
Roczna ocena jakości powietrza pozwoliła uzyskać informacje na temat stężeń: dwutlenku azotu,
dwutlenku siarki, tlenku węgla, benzenu, pyłu zawieszonego PM2,5, pyłu zawieszonego PM10,
benzo(a)pirenu, arsenu, kadmu, niklu, ołowiu i ozonu z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia.
Uzyskane informacje umożliwiły sklasyfikować strefy w oparciu o przyjęte kryteria, ustanowione ze
względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin, tj. poziomy dopuszczalne dla
niektórych substancji w powietrzu, poziomy docelowe, poziomy celów długoterminowych dla ozonu,
poziomy alarmowe oraz poziomy informowania dla niektórych substancji w powietrzu (zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych
substancji w powietrzu, (Dz. U. z dnia 18 września 2012 r.).
Wynikiem oceny dla wszystkich substancji podlegających ocenie na terenie strefy jest zaliczenie strefy
do jednej z poniżej wymienionych klas:
klasa A – jeżeli stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają odpowiednio poziomów
dopuszczalnych albo poziomów docelowych,
klasa B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie
przekraczają poziomów dopuszczalnych, powiększonych o margines tolerancji,
klasa C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, powiększone
o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy
dopuszczalne, albo przekraczają poziomy docelowe.
W przypadku poziomów celów długoterminowych dla ozonu przyjęto następujące oznaczenie klas:
klasa D1 – jeżeli stężenia ozonu nie przekraczają poziomu celu długoterminowego,
klasa D2 – jeżeli stężenia ozonu przekraczają poziom celu długoterminowego.
Pomiary imisji wykazały, podobnie jak w latach ubiegłych, że głównym problemem w zakresie
zanieczyszczenia powietrza w Lubuskim są wysokie stężenia pyłu zawieszonego PM10 oraz
benzo(a)pirenu w nim zawartego. W sezonie grzewczym wielkości stężeń pyłu PM10 i benzo(a)pirenu
były wyższe niż okresie letnim. Z przebiegu rocznej serii pomiarów odczytać można wyraźną
sezonową zmienność stężeń pyłu. Jego głównym źródłem są przestarzałe, niskoenergetyczne
paleniska domowe ogrzewane paliwami stałymi często złej jakości.
Dodatkowo pomiary arsenu prowadzone w 2013 r. potwierdziły występowanie wysokiego stężenia
i przekroczenie jego wartości docelowej na obszarze miasta Wschowa i Żary, przez co całą strefę
zakwalifikowano do klasy C.
Tabela 25 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia
Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji
Nazwa
strefy
SO2
NO2
PM10 Pb
benzen CO
O3
Strefa
A
A
C
A
A
A
A
lubuska
Źródło: WIOŚ Zielona Góra.
As
Cd
Ni
B(a)P
PM2,5
C
A
A
C
A
Rezultatem końcowym oceny stref pod kątem ochrony roślin, podobnie jak pod kątem ochrony
zdrowia, jest określenie klas wynikowych dla poszczególnych zanieczyszczeń w danej strefie.
W efekcie oceny przeprowadzonej dla 2013 roku dla dwutlenku siarki, tlenku azotu i poziomu
docelowego dla ozonu w strefie lubuskiej przypisano klasę A.
60
na lata 2019-2022
Tabela 26 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin
Nazwa strefy
Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji
SO2
NOx
Strefa
A
lubuska
Źródło: WIOŚ Zielona Góra.
A
O3
A
Zaliczenie strefy do klasy C dla danego zanieczyszczenia oznacza konieczność wyznaczenia
obszarów przekroczeń i zakwalifikowania strefy do opracowania programów ochrony powietrza.
Obowiązek określania programów ochrony powietrza wynika z art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001
r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.). Programy określa się dla stref,
w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony
o margines tolerancji lub poziom docelowy. Programy mają na celu osiągnięcie dopuszczalnych
poziomów i poziomów docelowych substancji w powietrzu. W wyniku wykonanej oceny w 2013 r.
wyodrębniono sześć obszarów przekroczeń w województwie lubuskim, dla których wymagany jest
program ochrony powietrza, w tym dla obszaru gminy Świebodzin ze względu na przekroczenie
średniorocznych wartości stężeń docelowych dla benzo(a)pirenu.
24 marca 2014 roku uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego (Lubus.2014.769) przyjęty został
„Programu ochrony powietrza dla strefy lubuskiej”. Program ochrony powietrza jest elementem polityki
ekologicznej regionu, stąd zaproponowane w nim działania muszą być zintegrowane z istniejącymi
planami, programami, strategiami, które wpisują się w realizację celów makroskalowych oraz celów
regionalnych i lokalnych. Konieczne jest przy tym uwzględnienie uwarunkowań gospodarczych,
ekonomicznych i społecznych. Program zawiera analizę rozkładu i wielkości stężeń zanieczyszczeń
oraz kierunki i zakres niezbędnych działań, które doprowadzą do przywrócenia obowiązujących norm,
na wytypowanym obszarze. Głównym celem sporządzenia programu ochrony powietrza jest
przywrócenie naruszonych standardów jakości powietrza, a przez to poprawa jakości życia
mieszkańców, podwyższenie standardów cywilizacyjnych oraz poprawa atrakcyjności miast.
Program określa zadania w zakresie ochrony powietrza dla jednostek poszczególnych szczebli, w tym
samorządów gminnych:
Koordynacja realizacji działań naprawczych określonych w POP wykonywanych przez poszczególne jednostki,
Likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej należących do mienia wojewódzkiego, starostw, gmin,
Obniżenie emisji z indywidualnych systemów grzewczych poprzez realizację systemu zachęt
do ich likwidacji lub wymiany na niskoemisyjne, w szczególności na obszarach przekroczeń
standardów imisyjnych,
Stworzenie bazy służącej do zarządzania źródłami niskiej emisji na terenie gmin
Rozwój sieci gazowych na obszarach wiejskich,
Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników
Dobrowolne prowadzenie działań ograniczających emisję zanieczyszczeń do powietrza z indywidualnych systemów grzewczych, w obszarach nienarażonych na wysokie stężenia pyłu
zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu (preferowane działania w gminach należących do
powiatów sąsiadujących z obszarami przekroczeń),
Współpraca z organizacjami ekologicznymi w zakresie opracowania i prowadzenia akcji promocyjno-edukacyjnych w zakresie ochrony powietrza (jedna kampania rocznie, przed sezonem grzewczym uświadamiające wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie oraz szkodliwość spalania odpadów w piecach domowych; ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje).
Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników niepowodujących nadmiernej emisji zanieczyszczeń
z indywidualnych systemów grzewczych oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie oraz zwiększenie powierzchni terenów zielonych (nasadzanie drzew i krzewów).
Rozwój komunikacji publicznej oraz wdrożenie energooszczędnych i niskoemisyjnych rozwiązań w transporcie publicznym,
Prowadzenie odpowiedniej polityki parkingowej w centrach miast wymuszającej ograniczenia
w korzystaniu z samochodów,
Wprowadzenie systemu zniżek w strefach parkowania wyznaczonych w miastach dla samochodów spełniających EURO 6 oraz z napędem hybrydowym i elektrycznym,
61
na lata 2019-2022
Rozwój systemów ścieżek rowerowych lub komunikacji rowerowej w miastach i gminach.
Uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 24 marca 2014 r. (Lubus.2014.770) został przyjęty
„Plan działań krótkoterminowych”. Plan wskazuje sposób monitorowania stanu jakości powietrza oraz
określa procedurę informowania społeczeństwa o prognozowanym lub występującym
ponadnormatywnym stężeniu pyłu PM10 lub/i występującym w pyle stężeniu benzo(a)pirenu i arsenu
wraz ze wskazaniem sytuacji, w których należy wprowadzić określone działania obniżające
zagrożenia.
Dokumentem wyznaczającym konkretne cele w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia efektywności energetycznej oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii w gminach jest
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN). Plan powinien być ściśle związany z realizacją zapisów Programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych. PGN to strategiczny dokument,
który wyznacza kierunki dla gminy co najmniej do 2020 r., w zakresie działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych w takich obszarach jak: transport publiczny i prywatny, budownictwo publiczne, gospodarka przestrzenna, zaopatrzenie w ciepło i energię, gospodarka odpadami. Gmina Świebodzin przystąpiła do opracowania swojego Planu gospodarki niskoemisyjnej.
5.2. Ochrona przed hałasem
Ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz.1232 ze zm.) definiuje podstawowe pojęcia
z zakresu ochrony przed hałasem jak:
emisja, przez którą rozumie się wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku
działalności człowieka, do powietrza, wody, lub ziemi, energie, takie jak hałas czy wibracje,
hałas, przez który rozumie się dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16.000 Hz,
poziom hałasu przez który rozumie się równoważny poziom dźwięku A wyrażony
w decybelach (dB).
Najczęściej klimat akustyczny ocenia się ilościowo przy pomocy równoważnego poziomu dźwięku A
(LAeq), wyrażonego w decybelach [dB], będącego poziomem uśrednionym w funkcji czasu.
Dopuszczalne wartości poziomów dźwięku w środowisku określa załącznik do rozporządzenia
Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w
środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112).
Dla poszczególnych terenów wyróżnionych ze względu na sposób zagospodarowania i pełnione
funkcje podany został dopuszczalny równoważny poziom hałasu L LAeq D w porze dziennej (od godz:
6:00 do 22:00) i LAeq N w prze nocnej (od godz. 22:00 do 6:00) oraz dopuszczalne wartości wskaźników
długookresowych LDWN i LN dla poszczególnych rodzajów źródeł hałasu i określonych przedziałów
czasu. Podstawą określenia dopuszczalnej wartości poziomu równoważnego hałasu dla danego
terenu jest zakwalifikowanie go do określonej kategorii, o wyborze której decyduje sposób
zagospodarowania.
Nowelizacja rozporządzenia podnosi limity dopuszczalnego hałasu, po przekroczeniu których
konieczne jest wykonanie zabezpieczeń akustycznych. Obecnie obowiązujące wartości wskaźników
długookresowych mieszczą się w przedziałach:
w przypadku wskaźników krótkookresowych: dla poziomu równoważnego hałasu w porze dnia
LLAeq D 50-68 dB, dla poziomu równoważnego hałasu w porze nocy LAeq N 45-60 dB,
W przypadku wskaźników długookresowych: dla poziomu dzienno-wieczorno-nocnego LDWN
50-70 dB, dla długookresowego poziomu hałasu w porze nocy L N 45-65 dB.
62
na lata 2019-2022
Tabela 27 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne
grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami L Aeq Di LAeq N, które
to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska,
w odniesieniu do jednej doby
Dopuszczalny poziom hałasu w dB
Pozostałe obiekty i działalność
będąca źródłem hałasu
LAeq D
przedział czasu
LAeq N
odniesienia
przedział czasu
LAeq N
równy 8
odniesienia
przedział czasu
najmniej
równy 1
odniesienia
korzystnym
najmniej
równy 8 godz.
godzinom dnia
korzystnej
kolejno po sobie
godzinie nocy
następującym
Drogi lub linie kolejowe
L.p
1.
2.
3.
4.
Rodzaj terenu
a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska
b. Tereny szpitali poza miastem
a. Tereny zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej
b. Tereny zabudowy związanej
ze stałym lub czasowym
pobytem dzieci i młodzieży
c. Tereny domów opieki społecznej
d. Tereny szpitali w miastach
wielorodzinnej i zamieszkania
zbiorowego
b. Tereny zabudowy zagrodowej
c. tereny rekreacyjno - wypoczynkowe
d. Tereny mieszkaniowo-usługowe
Tereny w strefie śródmiejskiej miast
powyżej 100 tys. mieszkańców
LLAeq D
przedział czasu
odniesienia
równy 16 godz.
50
45
45
40
61
56
50
40
65
56
55
45
68
60
55
45
Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112).
Tabela 28 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne
grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LDWNi LN, które to
wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony
przed hałasem
L.p
1.
2.
3.
4.
Rodzaj terenu
a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska
b. Tereny szpitali poza miastem
jednorodzinnej
b. Tereny zabudowy związanej
ze stałym lub czasowym
pobytem dzieci i młodzieży
c. Tereny domów opieki społecznej
d. Tereny szpitali w miastach
wielorodzinnej i zamieszkania
zbiorowego
b. Tereny zabudowy zagrodowej
c. tereny rekreacyjno - wypoczynkowe
d. Tereny mieszkaniowo-usługowe
Tereny w strefie śródmiejskiej miast
powyżej 100 tys. mieszkańców
Dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku A w dB
Pozostałe obiekty i działalność
Drogi lub linie kolejowe
będąca źródłem hałasu
LDWN
LN
LDWN
LN
przedział czasu przedział czasu
przedział czasu
przedział czasu
odniesienia
odniesienia
odniesienia
odniesienia
równy
równy
równy
równy
wszystkim
wszystkim
wszystkim
wszystkim
dobom w roku
porom nocy
dobom w roku
porom nocy
50
45
45
40
64
59
50
40
68
59
55
45
70
65
55
45
Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
63
na lata 2019-2022
Przez teren gminy Świebodzin przebiegają ważne szlaki komunikacyjne, co niewątpliwie korzystnie
wpływa na rozwój gospodarczy gminy i ułatwia komunikację pomiędzy miastami w regionie.
Dodatkowo pozytywnie na bezpieczeństwo i klimat akustyczny wpłynęły oddane do użytku autostrada
A2 w 2011, która odciążyła drogę krajową nr 92 i poprawiła warunki życia mieszkańców miejscowości
Wilkowo i Wityń. Oddana do użytku doga ekspresowa S3 wraz z węzłem Jordanowo w 2013 r.
wyprowadziła ruch tranzytowy z miejscowości przyległych do starej DK 3 tj. Świebodzina, Gościkowa,
Jordanowa i Rosina. Oprócz samej budowy drogi S3 wykonane zostały ekrany akustyczne oraz
dogęszczenie zieleni w celu zmniejszenia oddziaływania hałasu na pobliskie miejscowości.
Istotny wpływ na klimat akustyczny wywiera również transport kolejowy zwłaszcza na magistrali nr 3
(E20) łączącej Berlin z Moskwą oraz na linii kolejowej nr 375 łączącej Międzyrzecz, Łagów i Toporów.
Linia kolejowa E20, będąca częścią II Paneuropejskiego Korytarza Transportowego obsługuje ruch
osobowy i towarowy, jest intensywnie użytkowana i w związku z tym generuje większe poziomy hałasu. Mniejszy wpływ na generowanie hałasu ma linia kolejowa nr 375, która od 2008 roku ponownie
obsługuje ruch towarowy. Ww. linie kolejowe stanowią uciążliwość przede wszystkim dla mieszkańców budynków położonych w jej pobliżu.
Mimo niewątpliwych osiągnięć przemysłu samochodowego, pozwalających na stosowanie
rozwiązań konstrukcyjnych zmniejszających uciążliwość akustyczną pojazdów, rozbudowa sieci dróg
i rosnące natężenie ruchu powodują coraz większą presję na środowisko. Wieloletnie badania
wskazują na zwiększanie się obszarów poddanych nadmiernemu oddziaływaniu hałasu i niepokojące
zmniejszanie powierzchni terenów o korzystnych warunkach akustycznych. Analiza danych GUS na
przestrzeni lat 2001 – 2013 wykazuje stały wzrost ogólnej liczby pojazdów, w tym liczby pojazdów
osobowych. W 2013 r. w Polsce zarejestrowanych było 19,38 mln samochodów osobowych, co
4
oznacza wzrost o ponad 60% w stosunku do roku 2001.
Podczas przeprowadzonego w 2010 r. Generalnego Pomiaru Ruchu Drogowego zlokalizowano punkt
pomiarowy na terenie gminy Świebodzin. Generalny pomiar ruchu posłużyć może pośrednio do oceny
narażenia na hałas z ze źródeł komunikacyjnych na danym obszarze. Pomiary przeprowadzane są co
5 lat. Kolejne pomiary przeprowadzone zostaną w 2015 r. W poniższej tabeli przedstawiono
informacje na temat zbadanego ruchu kołowego.
Tabela 29 Ruch kołowy na drogach krajowych nr 3, 92 (dawna 2),
Pomiar Ruchu
Droga
DK
DK
DK
DK
DK
DK
Opis odcinka
Dł.
Nazwa
(km)
Nr
drogi
3
3
3
2
2
2
8,6
2,8
15,7
4,4
7,6
15,3
DW
276 11,2
DW
276 0,8
DW
276 0,9
DW
303 14,8
Kaława – Świebodzin
Świebodzin/obwodnica
Świebodzin-Sulechów
Mostki-Świebodzin
Świebodzin/obwodnica
Świebodzin-Lutol Suchy
DW277/SkąpeŚwiebodzin
Świebodzin/łącznik
Świebodzin-DK
3/Świebodzin
DK2/Świebodzin-DW 302
Brudzewo
w 2010 r. – Generalny
Rodzajowa struktura ruchu pojazdów silnikowych
O
M
SoM
Lsc
Scbp Sczp A
C
R
9240
9679
13334
17985
21547
17553
41
24
46
49
33
34
6339
5676
9038
8150
9651
7675
743
807
961
1873
2139
1777
314
418
569
576
777
513
1702
2706
2583
7223
8826
7442
91
42
131
107
115
99
10
6
6
7
6
13
14
4
18
3
1
1
2931
47
2286
226
82
240
21
29
-
2415
14
1906
188
65
232
5
5
-
5307
32
4458
345
106
287
74
5
-
1362
23
1059
121
60
74
14
11
-
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA w Warszawie, WZDW w Zielonej Górze
O - ogółem; M - motocykle; SoM - samochody osobowe (mikrobusy); Lsc - lekkie samochody ciężarowe; Scbp samochody ciężarowe bez przyczepy; Sczp - samochody ciężarowe z przyczepą; A - autobusy; C - ciągniki
rolnicze; R - rowery
Powyższe pomiary przeprowadzone były przed oddaniem do użytku fragmentu A2 i S3, dlatego
rzeczywisty obraz sytuacji przedstawi kolejne badanie ruchu zaplanowane na 2015 r. Porównując
jednak zestawienie z wcześniejszymi pomiarami należy zaznaczyć, że systematycznie wzrasta ilość
pojazdów poruszających się po drogach w gminie. Średnio na drogach krajowych przejechało o 14%
4
Źródło: Transport - wyniki działalności w 2012 r., GUS
64
na lata 2019-2022
więcej pojazdów niż w 2005 r. Samochody osobowe stanowiły ok. 45% pojazdów, natomiast ponad
50% strumienia pojazdów stanowiły samochody ciężarowe. Rodzaj pojazdu ma duże znaczenie dla
emisji hałasu, można powiedzieć, że zachodzi tutaj zależność: im większy pojazd tym wyższy poziom
hałasu jest przez niego generowany. Można stwierdzić, że budowa S3 oraz A2 była słusznym
rozwiązaniem i przyczyniła się do zmniejszenia uciążliwości związanej z tranzytem samochodów
ciężarowych.
Ostatnie pomiary poziomu hałasu na terenie gminy Świebodzin wykonane zostały w 2010 r. w ramach
realizacji ustawowego obowiązku okresowych pomiarów hałasu przez Generalną Dyrekcję Dróg
Krajowych i Autostrad – w punkcie pomiarowym w m. Wityń DK nr 2 oraz w grudniu 2014 r. po
oddaniu do użytku drogi ekspresowej S3 w Świebodzinie przy ul. Poznańskiej 50.
Tabela 30 Wyniki pomiaru hałasu w m. Wityń DK nr 2 – 2010 r.
Pora
doby
Dnia
(6.0022.00)
Nocy
(22.006.00)
Rodzaj
punktu
pomiarowego
Wartości równoważnego poziomu
dźwięku, [dB]
(zmierzone)
Wartości równoważnego poziomu
dźwięku, [dB] (obliczone)
PPH*
74,5
73,9
PDH**
72,1
71,4
PPH
72,4
71,0
PDH
70,1
68,7
Niepewność
oszacowania
wyników pomiarów [dB]
Odległość punktu
pomiarowego od
krawędzi jezdni [m]
10
0,9
20
10
0,9
20
*Punkt pomiarowy oddalony od źródła hałasu o 10 metrów.
** Punkt pomiarowy oddalony od źródła hałasu o 20 metrów.
Źródło: GDDKiA w Zielonej Górze
Pomiary hałasu na drodze krajowej nr 2 (obecnie nr 92) zostały wykonane przed oddaniem do użytkowania Autostrady A2. Natomiast w dniu 14.05.2014 r. w m. Mostki przeprowadzono pomiar ruchu
pojazdów i okazało się, że średnie natężenie ruchu na drodze DK nr 92 jest blisko o połowę niższe niż
natężenie ruchu drogowego w chwili wykonywania pomiarów hałasu w 2010 roku. Zatem powyższe
wartości hałasu obecnie będą miały niższy poziom.
Tabela 31 Zmierzone wartości poziomu dźwięku L AeqD oraz LAeqN: w punkcie pomiarowym
w Świebodzinie przy ul. Poznańskiej – grudzień 2014 r.
Nr punktu
pomiarowego
PDH01
Świebodzin ul.
Poznańska 50
Wartość
dopuszczalna
[dB]
65
Wynik pomiarów i przekroczenie wartości dopuszczalnych określonych
w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007 r.
Wyniki
Wyniki
badań
NiepewWartość
badań
NiepewPrzekropora
ność
dopuszpora
ność
Przekroczenie
dzienna
Pomiaru
czalna
nocna
pomiaru
czenie [dB]
[dB]
LAeq D
U95 [dB]
[dB]
LAeq N
U95 [dB]
[dB]
[dB]
62,6
1,3
-
56
56,0
1,2
-
Źródło: GDDKiA w Zielonej Górze
Przeprowadzone pomiary hałasu w ramach analizy porealizacyjnej przy drodze ekspresowej S3
w Świebodzinie, przy ul. Poznańskiej 50 nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu.
Wyniki pomiaru w porze dziennej wyniosły 62,6 dB, w porze nocnej 56 dB.
Dla autostrady A2 rok po oddaniu do użytku również przeprowadzona została analiza porealizacyjna,
jednak punkty pomiarowe zlokalizowane były poza terenem gminy Świebodzin.
Na drogach wojewódzkich nie prowadzono w ostatnich latach pomiarów hałasu.
W 2016 r. zostaną wykonane przez zarządcę autostrady A2, Świecko – Nowy Tomyśl, spółkę
Autostrada Wielkopolska II S.A. mapy akustyczne, na których przedstawiona zostanie propagacja
hałasu m.in. na terenie Gminy Świebodzin.
65
na lata 2019-2022
Przed oddaniem do użytku fragmentu A2 i S3, uchwałą Nr VI/43/11 Sejmiku Województwa
Lubuskiego z dnia 14 lutego 2011 roku przyjęty został „Program ochrony przed hałasem dla dwóch
odcinków dróg województwa lubuskiego (droga nr 2, odcinek 2_62_3 – powiat świebodziński oraz nr
3, odcinek 3_305_0 – powiat nowosolski)”. Analizowany odcinek znajdował się w granicach
administracyjnych gminy Świebodzin i rozpoczynał się w pobliżu m. Wilkowo a kończył na
skrzyżowaniu z drogą krajową nr 3. Organem właściwym do kontroli realizacji programu ochrony
przed hałasem jest Marszałek województwa lubuskiego.
Na podstawie art.179 ustawy Prawo ochrony środowiska oraz zgodnie z rozporządzeniem Ministra
Środowiska z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja
może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, dla których jest
wymagane sporządzenie map akustycznych, oraz sposobu określenia granic terenów objętych tymi
mapami (Dz. U. z 2007r. Nr 1, poz.8), drogi, po których przejeżdża ponad 3 mln pojazdów rocznie,
obejmuje obowiązek wykonania mapy akustycznej. Kwalifikacja odcinków dróg do wykonania mapy
akustycznej przeprowadzona została na podstawie wyników generalnego pomiaru ruchu w roku 2010.
Na podstawie wykonanych map określono liczbę mieszkańców narażonych na hałas pochodzący z
dróg krajowych na terenie całego powiatu świebodzińskiego dla wartości przekroczeń w zakresie od 5
dB do powyżej 20 dB. Wskazano stan warunków akustycznych na obszarach narażonych hałasem,
liczbę lokali mieszkalnych oraz innych obiektów budowlanych objętych ochroną przed hałasem.
Stwierdzono, że liczba mieszkańców narażonych na hałas pochodzący z dróg krajowych na terenie
powiatu świebodzińskiego wynosiła niemal 4,3 tys.
Przekroczenia hałasu wymagają podjęcia działań naprawczych. Mapy powinny też służyć do
tworzenia właściwych zapisów w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, dotyczących terenów
położonych w otoczeniu dróg.
Na terenie gminy Świebodzin zrealizowano wiele przedsięwzięć drogowych i komunikacyjnych.
Oprócz oddanej do użytku autostrady A2 oraz drogi ekspresowej S3, zrealizowana został przebudowa
drogi wojewódzkiej nr 303 w m. Lubnicko oraz przebudowa drogi wojewódzkiej nr 276 w zakresie
budowy ścieżki pieszo rowerowej w Świebodzinie (od km 39_950 do km 40+450).
Uciążliwość akustyczną powodują również obiekty prowadzące działalność gospodarczą (hałas
przemysłowy). Większość podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na terenie gminy
powoduje emisję hałasu uciążliwą tylko dla najbliższego otoczenia. WIOŚ prowadzi
działalność kontrolną w zakresie hałasu przemysłowego. Przeprowadzane kontrole wynikają
z planowej działalności oraz zgłoszonych interwencji. Uciążliwości najczęściej dotykają ograniczoną
liczbę mieszkańców i są stosunkowo łatwiejsze do ograniczenia, zarówno na podstawie działań
administracyjno-prawnych, jak i technicznych. W latach 2012-2014 WIOS przeprowadził pięć kontroli
w zakładach pod względem przestrzegania przepisów w zakresie ochrony przed hałasem, w trzech
przypadkach stwierdzono nieprawidłowości.
5.3. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
Do
najpowszechniejszych
źródeł
promieniowania
elektromagnetycznego
należą
linie
elektroenergetyczne wysokiego napięcia (110 kV i więcej), stacje nadawcze radiowe i telewizyjne oraz
stacje bazowe telefonii komórkowej.
W kierunku gminy Świebodzin wyprowadzone są linie napowietrzne o napięciu 110kV będącymi odej2
ściami od linii elektroenergetycznej relacji: Leśniów – Plewiska, o przekrojach linii 240 mm . Linie te
biorą czynny udział w zasilaniu gminy Świebodzin w energię elektryczną i kierowane są do dwóch
stacji GPZ zlokalizowanych na terenie Gminy Świebodzin – GPZ Sobieskiego i GPZ Międzyrzecka,
gdzie energia elektryczna transformowana jest do poziomu średniego napięcia. Linie wysokiego napięcia 110 kV przesyłające energię elektryczną do stacji GPZ w Świebodzinie, jak i sama stacja, są
eksploatowane przez Enea Operator Sp. z o.o.
Najbardziej rozpowszechnione źródła promieniowania to m. in. - nadajniki baz telefonii komórkowej,
które pracują w paśmie 900 MHz, 1800 MHz i w wyższych częstotliwościach; - nadajniki stacji
radiowych, emitujący w sposób ciągły w paśmie częstotliwości od 88 MHz do 107 MHz, - nadajniki
radiostacji telewizyjnych emitujących w paśmie częstotliwości od 181 MHz do 694 MHz.
Na terenie gminy zlokalizowanych jest ok. 15 nadajników sieci komórkowej. Wszystkie nadajniki sieci
komórkowych podlegają zgłoszeniu Staroście Świebodzińskiemu. Do takiego zgłoszenia dołączane są
wyniki pomiarów promieniowania elektromagnetycznego.
66
na lata 2019-2022
Rysunek 4 Lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej na terenie gminy Świebodzin
(źródło: http://beta.btsearch.pl/)
Urządzenia Wi-Fi i inne umożliwiające radiowy dostęp do sieci internetowej są nowym źródłem
emitującym pola elektromagnetyczne do środowiska. Ze względu na bardzo szybki wzrost liczby tych
urządzeń, udział ich w emisji pól elektromagnetycznych do środowiska może znacząco wzrosnąć.
System jest praktycznie otwarty dla każdego i nie można ocenić liczby urządzeń (każdy, kto chce mieć
radiowy dostęp do Internetu, może go kupić i użytkować).
Sposób prowadzenia badań poziomów pól elektromagnetycznych określa rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 221, poz. 1645), które
obowiązuje od 01.01.2008 r. Rozporządzenie obliguje do wyznaczenia na terenie każdego
województwa po 135 punktów pomiarowych z podziałem po 45 w każdym roku 3-letniego cyklu
pomiarowego, w tym po 15 punktów dla 3 kategorii obszarów dostępnych dla ludności tj.:
centralnych dzielnic lub osiedli miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys.,
pozostałych miast,
terenów wiejskich.
Pomiary wykonuje się w odległości nie mniejszej niż 100 metrów od źródeł emitujących pola elektromagnetyczne.
W ostatnich latach pomiary PEM prowadzone były w Świebodzinie przy Placu Jana Pawła II oraz
w Gościkowie. Zmierzone poziomy składowej elektrycznej pola wyniósł odpowiednio 0,4 i <0,4 V/m.
W badanych punktach jak i w pozostałych na terenie województwa nie stwierdzono przekroczenia
dopuszczalnej wartości poziomu pól elektromagnetycznych, określonych rozporządzeniem Ministra
Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U.
z 2003 r. Nr 192, poz. 1883), zgodnie z którym dopuszczalny poziom PEM dla miejsc dostępnych dla
ludności, w zakresie częstotliwości PEM od 3 MHz do 300 MHz wynosi 7 V/m (składowa elektryczna).
67
na lata 2019-2022
5.4. Ochrona wód
Wody podziemne
W obrębie gminy występują dwa poziomy wodonośne – trzeciorzędowy i czwartorzędowy, z których
znaczenie użytkowe posiada ten ostatni.
Poziom trzeciorzędowy wodonośny charakteryzuje się niewielkim rozpoznaniem hydrogeologicznym.
Kolektorem tego poziomu są piaszczyste przewarstwienia w iłach. Miąższość warstw wodonośnych
sięga rzędu kilku metrów o nierozpoznanej wydajności. Poziom nie jest eksploatowany w granicach
gminy. Poziom czwartorzędowy wodonośny związany jest z rynnami jeziornymi oraz rozległymi obszarami zbudowanymi z przepuszczalnych osadów plejstoceńskich. Miąższość warstwy wodonośnej jest
zróżnicowana i waha się od kilku do kilkunastu metrów. Średnia wydajność z jednego otworu tego
poziomu waha się od 5 do 70 m³/h. Czwartorzędowy poziom wodonośny jest podstawowym rezerwuarem zaopatrzenia ludności w wodę pitną i do celów gospodarczych.
Na obszarze gminy Świebodzin występują dwa zbiorniki wód podziemnych ujęte w bilansie wodnym
jako Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 144 - Wielkopolska Dolina Kopalna, którego cechą charakterystyczną jest częściowa lub całkowita izolacja od powierzchni utworami słabo przepuszczalnymi,
przeważnie iłami lub glinami. Strop zbiornika przebiega na rzędnej ca 20,0 m p.p.t., a miąższość utworów wodonośnych wynosi od kilkunastu do około 30,0 m. Moduł zasobów wodnych wynosi 1,39
2
3
l/sek/km lub 120,1 m /dobę/km. Ponadto GZWP nr 148 – Sandr rzeki Pliszka – zbiornik o powierzchni
506 km2 i zasobach dyspozycyjnych równych 242 880 m 3 /d. Charakteryzuje się silną podatnością
na zanieczyszczenia antropogeniczne i na całym obszarze posiada status najwyższej ochrony.
We wschodniej części użytkowe poziomy wodonośne, o charakterze subartezyjskim, występują między glinami. Są to wody dobrej jakości. Horyzonty śródglinowe kontaktują się z wodami powierzchniowymi w rejonach kopalnych rynien hydrogeologicznych, np. w rejonie Świebodzina.
Z uwagi na duże znaczenie wód podziemnych powyższego zbiornika, stanowiącego główne źródło
zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia ludności oraz w celu zapewnienia odpowiedniej jej
jakości, niezbędne jest ciągłe podejmowanie działań zapewniających ich ochronę. W pierwszej
kolejności powinny one obejmować właściwe planowanie przestrzenne uwzględniające lokalizację
GZWP oraz ustanowionych dla nich obszarów ochronnych, tak aby zapobiec lokalizacji obiektów
mogących negatywnie wpływać na jakość wód.
68
na lata 2019-2022
Rysunek 5 Główny zbiornik wód podziemnych na obszarze gminy Świebodzin (źródło:
psh.gov.pl)
Obecnie przedmiotem badań monitoringowych jakości wód podziemnych są jednolite części wód.
Ramowa Dyrektywa Wodna przewiduje dla wód podziemnych następujące główne cele środowiskowe:
zapobieganie dopływowi lub ograniczenia dopływu zanieczyszczeń do wód podziemnych,
zapobieganie pogarszaniu się stanu wszystkich części wód podziemnych,
zapewnienie równowagi pomiędzy poborem a zasilaniem wód podziemnych,
wdrożenie działań niezbędnych dla odwrócenia znaczącego i utrzymującego się rosnącego
trendu stężenia każdego zanieczyszczenia powstałego wskutek działalności człowieka.
W granicach gminy Świebodzin znajdują się 2 Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd) o numerach 60 - Regionu Środkowej Odry i 61 - Regionu wodnego Warty. Zgodnie z zapisami „Planu gospodarowania wodami na dorzeczu Odry” stan ilościowy i chemiczny wód oceniany jest jako dobry,
a osiągnięcie dobrego stanu do końca 2015 r. nie jest zagrożone.
Jednolite części wód podziemnych są podstawowymi, jednostkowymi obszarami ochrony i gospodarowania wodami podziemnymi, które wyznaczono dla warstw wodonośnych o porowatości i przepuszczalności umożliwiającej pobór znaczący dla zaopatrzenia ludności w wodę, lub w których ma miejsce
przepływ podziemny o natężeniu znaczącym dla utrzymania pożądanego, dobrego stanu wód powierzchniowych i ekosystemów lądowych.
Od 2016 r. po akceptacji KZGW obowiązywać będzie nowa wersja podziału obszaru Polski na 172
jednolite części wód podziemnych (JCWPd). Zgodnie z nowym podziałem gmina Świebodzin położona będzie w obrębie JCWPd nr 59 Regionu Warty oraz JCWPd nr 68 i 69 regionu Środkowej Odry.
69
na lata 2019-2022
Rysunek 6 Lokalizacja jednolitych części wód podziemnych JCWPd nr 60 i 61
Źródło: psh.gov.pl
Stan wód podziemnych
Celem monitoringu jakości wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód,
śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń, na potrzeby zarządzania zasobami wód
podziemnych i oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych związanych z osiągnięciem
dobrego stanu ekologicznego, określonego przez Ramową Dyrektywę Wodną (RDW). Konieczność
osiągnięcia celów ramowej Dyrektywy Wodnej w zakresie ochrony i poprawy stanu wód podziemnych
oraz ekosystemów bezpośrednio od nich zależnych, a także w zakresie zaopatrzenia ludności
w dobrą wodę w jednolitych częściach wód podziemnych wyznaczono na rok 2015.
Ostatnie badania wód podziemnych w ramach monitoringu krajowego w granicach gminy Świebodzin
przeprowadzono w 2012 w roku w 3 punktach pomiarowych (m. Świebodzin – 2 punkty, m. Jeziory – 1
punkt) w ramach monitoringu diagnostycznego. Wody podziemne zlokalizowane w punktach na
obszarze m. Świebodzin zakwalifikowano do wód o zadowalającej jakości – klasa III, natomiast
w punkcie zlokalizowanym na obszarze m. Jeziory wody podziemne zaklasyfikowano do wód
niezadowalającej jakości – klasa IV
Tabela 32 Wyniki monitoringu wód podziemnych na terenie gminy Świebodzin w 2012 r.
Identyfikator UE
Miejscowość
JCWPd
Klasa
jakości
wody w
punkcie
Wskaźniki
w
granicach
stężeń III
klasy
jakości
Ca, Fe
O2, Fe
O2, Ca, Fe
Wskaźniki
w
granicach
stężeń IV
klasy
jakości
III
60
PL02G060_003 Świebodzin
III
60
PL02G060_002 Świebodzin
IV
60
PL02G060_001 Jeziory
Źródło: Ocena jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych WIOŚ 2012,
70
Wskaźniki
w
granicach
stężeń V
klasy
jakości
Mn
na lata 2019-2022
Jedną z przyczyn zmian jakości w obrębie wód o dobrych i średnich walorach użytkowych są wahania
poziomu wód gruntowych, a nawet tendencja obniżania się poziomu zwierciadła wody, związana
z brakiem dostatecznej ilości opadów. Obniżanie się zwierciadła wody w warstwach wodonośnych
powoduje przeważnie wzmożony dopływ związków żelaza i manganu do ujęć.
Monitoring wód podziemnych w oparciu o istniejącą sieć piezometrów oraz badania wód odciekowych
prowadzone jest na zrekultywowanym składowisku w m. Jeziory. Monitoring prowadzony będzie przez
30 lat od momentu zamknięcia i rekultywacji składowiska.
Wody przeznaczone do spożycia przez mieszkańców
Warunki i zasady zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi określa
ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu
ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 ze. zm.). Wymagania, jakim powinna odpowiadać jakość
wody i sposób sprawowania nadzoru zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca
2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz.
417 ze zm.) i w rozporządzeniu zmieniającym z dnia 20 kwietnia 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 72, poz.
466).
Badania jakości wód przeznaczonych do spożycia prowadzi Powiatowy Inspektor Sanitarny
w Świebodzinie. W badanych próbkach wody w latach 2013 oraz 2014 parametry dla których
stwierdzono wartości nie odpowiadające normatywom pod względem mikrobiologicznym to: bakterie
grupy coli, pod względem fizykochemicznym najczęściej kwestionowanym wskaźnikiem był parametr
mętności wody. Stwierdzone przekroczenia parametrów mikrobiologicznych miały charakter
krótkotrwały i nie spowodowały one bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia ludzi. Woda
o zawyżonych parametrach fizykochemicznych mogła charakteryzować się zmianą smaku i zapachu
oraz powodować powstawanie przebarwień na urządzeniach sanitarnych i pranej bieliźnie.
W analizowanym okresie nie odnotowano chorób i zatruć wodozależnych.
Wody płynące
Gmina Świebodzin położona jest w całości w dorzeczu Odry, na wododziale między rzeką Odrą i Wartą, przebiegającym grzbietami wzgórz na południe od wsi Glińsk i Rusinów. Przepływające przez gminę cieki są uregulowane i ujęte w ewidencji urządzeń wodno- melioracyjnych jako cieki melioracji podstawowych, do których utrzymania i konserwacji z mocy prawa zobowiązany jest Skarb Państwa,
w imieniu którego działa Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze.
Podstawowy układ hydrograficzny gminy tworzą:
rzeka Paklica (lewobrzeżny dopływ Obry z ujściem do tej rzeki na terenie miasta Międzyrzecza; długość głównego cieku wynosi 40,0 km, na terenie gminy przepływa od kilometra 17 +
800 do 32 + 300;
rzeka Struga Świebodzińska (wypływająca z jeziora Wilkowo i płynąca poprzez jezioro Zamecko i Lubich (Lubogóra) do zlewni rzeki Obrzycy; na terenie gminy przepływa do kilometra
20+300).
Układ uzupełniają:
rzeka Borowianka (lewobrzeżny dopływ rzeki Ołobok o całkowitej długości = 5,6 km; na terenie gminy płynie od kilometra 3 + 900 do końca)
rzeka Jabłonna (prawobrzeżny dopływ rzeki Odry wpadający do niej w km 478 + 000; całkowita długość cieku wynosi 18,0 km. na terenie gminy płynie od km 15 + 500 do końca;
rzeka Lisica (o długości całkowitej 12,0 km; na terenie gminy płynie od km 6 + 000 do końca,
rzeka Słomka (o długości całkowitej 16,0 km; na terenie gminy płynie od km 13 + 800 do końca;
rzeka Świebodka (o długości całkowitej 9,4 km; na terenie gminy płynie od km 8 + 000 do
końca;
Wsie Gościkowo i Jordanowo leżą bezpośrednio nad brzegami Paklicy, której wody odprowadzane są
do zlewni Warty, wsie Rusinów, Glińsk położone są nad małymi potokami będącymi jej dopływani.
Miasto Świebodzin położone jest w rynnie polodowcowej odwadnianej przez rzekę Lubiniecką Strugę,
która również przepływa przez jeziora Zamecko i Lubienickie. Pozostałe wsie gminy np.: Borów, Rozłogi leżą nad jeziorami lub nad ciekami odwadniającymi rynny polodowcowe.
71
na lata 2019-2022
Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) określa zasady gospodarowania wodą w państwach
członkowskich Unii Europejskiej. Na jej podstawie wszystkie kraje członkowskie zobowiązane
są do osiągnięcia do końca roku 2015 dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych.
W Ramowej Dyrektywie Wodnej (RDW) wyznaczono następujące cele środowiskowe dla wód powierzchniowych:
zapobieganie pogorszaniu się stanu wszystkich części wód powierzchniowych,
ochrona i poprawa wszystkich sztucznych i silnie zmienionych części wód w celu osiągnięcia
dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych najpóźniej w ciągu 15 lat od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy,
wdrażanie koniecznych środków w celu stopniowego redukowania zanieczyszczenia substancjami priorytetowymi i zaprzestanie lub stopniowe eliminowanie emisji, zrzutów i strat niebezpiecznych substancji priorytetowych.
Transpozycji przepisów RDW do prawodawstwa polskiego dokonano przede wszystkim poprzez
ustawę Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 ze. zm.) oraz rozporządzenia
wykonawcze. Ustawa ta stanowi podstawę prawną i merytoryczną do realizacji Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie badania wód powierzchniowych.
Podstawowymi dokumentami planistycznymi według RDW są plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy i programy działań. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry
(PGW) stanowi podstawowy dokument planistyczny w zakresie gospodarowania wodami w celu zapewnienia utrzymania lub poprawy jakości wszystkich wód do 2015 r., a w uzasadnionych przypadkach w terminie późniejszym. PGW przedstawia m.in. cele środowiskowe dla jednolitych części wód
i obszarów chronionych.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) to oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: jezioro, lub inny naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik wodny, struga, strumień,
potok, rzeka, kanał lub ich części, morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub wody przybrzeżne. Stanowią one podstawowy element podziału hydrograficznego obszaru dorzecza i tym samym
procesu planowania w gospodarowaniu wodami. JCWP zostały zidentyfikowane m.in. w celu umożliwienia dokładnego opisu ich charakterystyki oraz określenia ich obecnego stanu, określenia dla ich
typów warunków referencyjnych (tzw. wzorca dobrego stanu), określenia celów środowiskowych oraz
wyznaczenia działań służących osiągnięcie zakładanych celów środowiskowych do roku 2015.
Na terenie gminy Świebodzin wyznaczone zostały 3 jednolite części wód rzecznych (JCWP).
Tabela 33 Jednolite części wód płynących na terenie gminy Świebodzin
Nr JCWP
PLRW600025187889
PLRW60001715859
PLRW6000191589
Nazwa JCWP
Typ JCWP
Status
Ocena Stanu
Ocena Ryzyka
Nieosiągnięcia
Celów Środowiskowych
Paklica
Cieki łączące
jeziora (25)
Naturalna
część wód
umiarkowany
niezagrożona
Potok nizinny
piaszczysty
(17)
Silnie zmieniona część
wód
Zły
niezagrożona
Rzeka nizinna
piaszczystogliniasta (19)
Silnie zmieniona część
wód
Zły
niezagrożona
Ołobok do
Świebodki z
jez. Niesłysz i
Wilkowskim
Ołobok od zal.
Skąpe (z zalewem) do
Odry
Źródło: Plan gospodarowania wodami na dorzeczu Odry
Zgodnie z powyższym zestawieniem wszystkie JCWP wydzielone na terenie gminy Świebodzin
wykazują zły lub umiarkowany stan ekologiczny, jednak osiągnięcie dobrego stanu do końca 2015 r.
nie jest zagrożone.
Stan wód płynących
Obowiązek badania i oceny jakości wód powierzchniowych wykonywany jest w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska. Obowiązek wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r.– Prawo
wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145) przy czym zgodnie z ust. 3 tego artykułu badania jakości wód
72
na lata 2019-2022
powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych należą do
kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Ocena stanu wód rzecznych w latach 2010-2013 została wykonana w oparciu o ówczesny projekt
nowelizacji rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla
substancji priorytetowych - obecnie rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014
r. (Dz. U. 2014 poz. 1482) oraz w oparciu wytyczne opracowane przez GIOŚ. Wytyczne te opisują
m.in. procedurę dziedziczenia oceny, przez którą rozumie się przeniesienie wyników oceny
elementów biologicznych (z dokładnością do pojedynczego elementu), fizykochemicznych,
hydromorfologicznych oraz chemicznych na kolejny rok w przypadku, gdy dana jcwp nie była objęta
monitoringiem. Dziedziczenie oceny jest procesem aktualizacji wykonanej oceny o wyniki uzyskane
w kolejnym roku realizacji monitoringu wód powierzchniowych.
Celem wykonywania badań jest stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy
stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, w tym ochrony przed eutrofizacją powodowaną
wpływem sektora bytowo-komunalnego i rolnictwa oraz ochrony przed zanieczyszczeniami
przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego
zgodnie z cyklem gospodarowania wodami, wynikającym z przepisów prawa krajowego,
transponujących wymagania Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE.
Do głównych czynników, które negatywnie wpływają na środowisko wodne, zaliczamy:
źródła punktowe – ścieki odprowadzane w zorganizowany sposób systemami
kanalizacyjnymi, pochodzące głównie z zakładów przemysłowych i z aglomeracji miejskich,
zanieczyszczenia obszarowe – zanieczyszczenia spłukiwane opadami atmosferycznymi
z terenów zurbanizowanych, nieposiadających systemów kanalizacyjnych oraz z obszarów
rolnych i leśnych,
zanieczyszczenia liniowe – zanieczyszczenia pochodzenia komunikacyjnego, wytwarzane
przez środki transportu i spłukiwane z powierzchni dróg lub torfowisk oraz pochodzące
z rurociągów, gazociągów, kanałów ściekowych, osadowych.
W latach 2010-2013 objęto badaniami 106 z 205 JCWP rzecznych, w tym 57 naturalnych, 44 silnie
zmienionych i 5 sztucznych. Program monitoringu wód płynących objął również JCWP na terenie
gminy gminę Świebodzin.
W 2011 r. monitoring wód powierzchniowych obejmował następujące JCWP: Paklica, Ołobok do
Świebodki z jez. Niesłysz i Wilkowskim, Ołobok od zalewu Skąpe (z zalewem) do Odry.
W poniższej tabeli przedstawiono wyniki z monitoringu jednolitych wód płynących.
Tabela 34 Wyniki badań stanu ekologicznego JCWP w latach 2010-2013
Nazwa
JCW
Paklica
Ołobok do
Świebodki
z jez. Niesłysz i
Wilkowskim
Ołobok od
zal. Skąpe
(z zalewem)
do Odry
Nazwa
punktu
pomiarowokontrolnego
/gmina
Paklica – m.
Międzyrzecz
Klasa
elementów
biologicznych
Klasa elementów
fizykochemicznych
Klasa elementów
hydromorfologicznych
Stan
/potencjał
ekologiczny
STAN
WÓD
III
PSD
I
umiarkowany
Zły
Ołobok powyżej
ujścia Świebodki
II
II
I
dobry
-
Ołobok ujście do
Odry (most
drogowy w
rejonie m.
Bródki)
I
II
I
dobry
-
PSD – poniżej stanu dobrego
Źródło: WIOŚ Zielona Góra 2013
Punkty JCW objęte zostały monitoringiem operacyjnym, który ma na celu określenie stanu jcwp,
w przypadku, których uznano, że istnieje ryzyko nieosiągnięcia wyznaczonych dla nich celów
środowiskowych. Zakres pomiarowy MO obejmuje: badania elementów biologicznych,
73
na lata 2019-2022
hydromorfologicznych, fizykochemicznych oraz wskaźników chemicznych, które są odprowadzane do
zlewni.
W dwóch skontrolowanych punktach na rz. Ołobok stwierdzono dobry stan/potencjał ekologiczny.
Klasa elementów biologicznych wykazała od bardzo dobrego (I klasa) do umiarkowanego (III klasa).
Elementy hydromorfologiczne we wszystkich punktach uzyskały maksymalną ocenę i zakwalifikowane
zostały do klasy I, elementy fizykochemiczne w dwóch przypadkach oceniono jako dobre (II klasa),
w jednym przypadku (Ołobok od zal. Skąpe (z zalewem) do Odry) ze względu na przekroczenia
wartości ogólnego węgla organicznego uzyskał wynik poniżej stanu dobrego. Wody w punktach
zostały ocenione pod względem spełnienia wymagań dodatkowych dla obszarów chronionych.
W przypadku rzeki Ołobok wymagania te zostały spełnione, w przypadku Paklicy ze względu na
przekroczenia wartości ogólnego węgla organicznego wymagania dla dodatkowe dla obszarów
chronionych nie zostały spełnione.
Pozostałe cieki wodne gminy Świebodzin nie są regularnie badane, co uniemożliwia ich szczegółowe
rozpoznanie hydrologiczne.
Zbiorniki wodne
Gmina Świebodzin położona jest na Pojezierzu Lubuskim. Krajobraz Pojezierza Lubuskiego został
ukształtowany przez cofający się lodowiec (zlodowacenie bałtyckie) i związaną z tym procesem działalność wód roztopowych. Jeziora powstały na tym terenie w licznych zagłębieniach terenu, są wśród
nich głębokie jeziora rynnowe, jak i duże jeziora poligenetyczne, płytkie polimiktyczne, małe kociołki
i oczka oraz – rzadki typ – meromiktyczne.
Jeziora i rzeki wchodzące w zasoby wód powierzchniowych gminy Świebodzin stanowią jego istotny
walor krajobrazowy i w zasadniczy sposób przyczyniają się do atrakcyjności turystycznej tego regionu,
co z kolei ma konkretny wymiar gospodarczy.
Wykaz naturalnych zbiorników wodnych znajduje się w poniższej tabeli.
Tabela 35 Wykaz jezior na terenie gminy Świebodzin
Lp. Nazwa jeziora
Powierzchnia zalewu [ha]
1.
Radno
3,26
2.
Jordanowskie
1,90
3.
Białe
17,45
4.
Tymień
10,95
5.
Paklicko Wielkie 209,0
6.
Kociołek
5,46
7.
Lubinieckie
87,57
8.
Grodziszcze
2,00
9.
Zamecko
18,15
10. Trzcinno
7,68
11. Wilkowskie
129,70
12. Lubich
14,00
Razem
507,12
Źródło: LZMiUW w Zielonej Górze
W bezpośrednim sąsiedztwie gminy znajduje się Jezioro Niesłysz (Niesulickie), o powierzchni 496,6
3
ha (w tym 10,4 ha wysp), maksymalnej głębokości 34,7 m. i objętości 345 mln m . Jezioro położone
jest na wododziale między zlewnią Odry i Warty i zasilane głównie przez wody podziemne. Nadmiar
wody odprowadzany jest ku południowi przez kanał Ołobok do rzeki Odry. Jezioro Niesłysz należy do
najbardziej atrakcyjnych ze względu na dużą powierzchnię lustra wody, bardzo długą i rozczłonkowaną linię brzegową, piękne plaże i najlepszą jakość wody. Nadaje się ono do sportów żeglarskich, kąpieli oraz spacerów wokół jeziora. Dla mieszkańców Świebodzina duże znaczenie wypoczynkowe
ma również jezioro Wilkowskie ze względu na małą odległość od miasta
Zgodnie z zapisami Ramowej Dyrektywy Wodnej na terenie gminy Świebodzin wydzielono 4 jednolite
części wód stojących – Jez. Lubinieckie, Jez. Niesłysz, jez. Wilkowskie i Jez. Paklicko.
74
na lata 2019-2022
Tabela 36 Charakterystyka jednolitych części wód jeziornych na terenie gminy Świebodzin
Nr JCWP
Nazwa JCWP
PLLW
10033
Lubinieckie
(Poznańskie)
PLLW
10038
Niesłysz (Niesulickie)
PLLW
10039
Wilkowskie (Wilkowo)
PLLW
10374
Paklicko Wielkie
Typ JCWP
O dużej zawartości
wapnia, o dużym
wypływie zlewni,
niestratyfikowane
(3b)
wapnia, o małym
wypływie zlewni,
stratyfikowane (2a)
wapnia, o małym
wypływie zlewni,
stratyfikowane (2a)
wapnia, o dużym
wypływie zlewni,
stratyfikowane (3a)
Status
Ocena
Stanu
Ocena ryzyka nieosiągnięcia
celów środowiskowych
Naturalna
część wód
Zły
zagrożona
Naturalna
część wód
Dobry
zagrożona
Naturalna
część wód
Dobry
zagrożona
Naturalna
część wód
Zły
zagrożona
Uzasadnienie derogacji
Derogacja ze względu na
zanieczyszczenia kumulujące się w osadach dennych, które przez wiele lat
gromadzą się nawet po
zaprzestaniu dopływu
zanieczyszczeń
Źródło: Plan gospodarowania wodami na dorzeczu Odry
Stan jezior
Wody jezior z obszaru województwa lubuskiego, w okresie ostatnich lat wykazały w wielu
przypadkach polepszenie jakości, wzrósł także udział procentowy ilości jezior najczystszych, niestety
zwiększył się też procentowy udział wód zdegradowanych. W dalszym ciągu największym
zagrożeniem dla jezior są wprowadzane do nich nadmierne ładunki zanieczyszczeń
antropogenicznych. W nielicznych przypadkach ścieki wprowadzane są do jezior bezpośrednio,
najczęściej przedostają się do nich z wodami dopływów. Dotkliwym zagrożeniem dla stanu czystości
jezior jest rolnicze użytkowanie terenów, zwłaszcza jeśli nad jeziorami znajdują się fermy hodowli
zwierząt, a gnojowica jest wykorzystywana do nawożenia pól. Często pola uprawne przylegają
bezpośrednio do obrzeży zbiorników i rzek, co sprzyja przenikaniu do wód substancji biogennych,
które wpływają na przyspieszenie eutrofizacji jezior. Kolejnym zagrożeniem jest intensywne
rekreacyjne użytkowanie jezior. Do zbiorników wodnych mogą przedostawać się zanieczyszczenia
z ośrodków wypoczynkowych nieposiadających prawidłowo rozwiązanej gospodarki ściekowej
i odpadowej.
Na obszarze gminy w 2013 r. nie prowadzono monitoringu wód jeziornych. Ostatnie badania w 2011 r.
przeprowadzono oraz wykonano ocenę klasyfikacji dla 4 jezior: Lubinieckiego, Niesłysz, Wilkowskiego
i Paklicko Wielkie.
Ocena stanu ekologicznego przeprowadzona została na podstawie rozporządzenia w sprawie
sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm
jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2011 r. Nr 257, poz. 1545) wraz z uwzględnieniem
projektu nowelizacji ww. rozporządzenia. Wstępna ocena została wykonana przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, natomiast jej weryfikacja została przeprowadzona
przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie.
Badania przeprowadzono w głównie w ramach monitoringu operacyjnego, w związku z czym nie badano substancji szczególnie szkodliwych i priorytetowych, na podstawie których można ocenić stan
chemiczny wód, a tym samym dokonać oceny jednolitej części wód. Dokonano jedynie oceny stanu
ekologicznego na podstawie wyników badań elementów biologicznych i fizykochemicznych. Dla jednego jeziora przeprowadzono badania w ramach monitoringu operacyjnego i diagnostycznego.
Tabela 37 Ocena stanu ekologicznego jezior na terenie gminy Świebodzin
Jezioro
Lubinieckie
μS/cm
Nasycenie
hypolimnionu
tlenem
%
538
-
Przewodność
Widzialność
Azot
całk.
Fosfor
całk.
Chlorofil
„a”
m
mgN/l
mgP/l
μg/l
0,7
3,13
0,319
124,6
75
Fitobentos
Ocena stanu ekolog.
0,590
Zły
na lata 2019-2022
Niesłysz
283
0,0
2,9
0,99
0,048
9,5
0,750
Dobry
Wilkowskie
229
0,0
3,8
0,76
0,042
2,6
0,740
Bardzo dobry
Paklicko
414
0,0
1,2
1,16
0,076
18,9
0,790
umiarkowany
Źródło: Ocena stanu jednolitych części wód jeziornych na obszarze województwa lubuskiego w latach 2010-2012
– WIOŚ Zielona Góra.
W efekcie przeprowadzonych badań stwierdzono, że stan ekologiczny bardzo dobry osiągnęło jezioro
Wilkowskie, stan dobry Jezioro Niesłysz, stan umiarkowany Jezioro Paklicko, stan zły Jezioro
Lubinieckie. Wśród wskaźników biologicznych najczęściej występujące wartości poniżej stanu
dobrego odnotowano dla chlorofilu „a”, natomiast wśród wskaźników fizykochemicznych wartości te
dotyczyły głównie warunków tlenowych. Dodatkowo dla Jeziora Lubinieckiego określono zły stan
jednolitych części wód jeziornych.
Stan kąpielisk
Na terenie gminy Świebodzin nie zorganizowano w latach 2013/14 kąpielisk spełniających wymogi
ustawy z dnia 18 lipca 2001r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2012r. poz. 145).
W sezonie letnim 2014 Powiatowy Inspektor sanitarny w Świebodzinie objął nadzorem 2 miejsca wykorzystywane do kąpieli:
O.W. „Nowy Dworek” nad Jez. Paklicko - Nowy Dworek Ośrodek-Wypoczynkowy s.c. Tomasz
Bińczycki, Dorota Bińczycka ul. Świerkowa 7, 66-200 Świebodzin
plaża gminna Wilkowo nad Jez. Wilkowskim - Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Sikorskiego 25
66-200 Świebodzin
Próbki wody z miejsc wykorzystywanych do kąpieli pobierano na zlecenie w ramach kontroli wewnętrznych organizatorów. Jakość wody w miejscach wykorzystywanych do kąpieli spełniała wymagania mikrobiologiczne określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r.
w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. 2011r.Nr 86 poz. 478). W trakcie bieżącej oceny wizualnej nie stwierdzono zakwitów sinic
oraz obecności innych zanieczyszczeń (materiały smoliste, szkło, guma, inne odpady). Organizatorzy
miejsca wykorzystywanego do kąpieli zapewnili tablice informacyjne usytuowane w obrębie plaży,
zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi. W sezonie letnim pobrano do analiz mikrobiologicznych,
w ramach kontroli wewnętrznej prowadzonej przez organizatorów, próbki wody (przed rozpoczęciem
sezonu, w trakcie trwania sezonu kąpielowego). Próbki wody pobrano w punktach wyznaczonych w
obrębie miejsca wykorzystywanego do kąpieli (prawa i lewa strona) o największym zagęszczeniu osób
korzystających z kąpieli. Skontrolowane plaże pod względem stanu sanitarnego nie budziły zastrzeżeń.
5.4.1. Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych
Analizując powyższe wyniki należy stwierdzić, że zagrożenie dla wód powierzchniowych i podziemnych na terenie gminy Świebodzin mogą nadal stanowić:
nieszczelne zbiorniki bezodpływowe powodujące skażenie wód podziemnych,
rolnicze wykorzystywanie ścieków i spływ zanieczyszczeń bezpośrednio do przylegających jezior,
zanieczyszczenia z ferm zwierząt,
odprowadzanie bezpośrednio do gruntu wód opadowych i roztopowych,
intensywne rekreacyjne użytkowanie jezior oraz brak odpowiednich rozwiązań gospodarki
ściekowej w ośrodkach wypoczynkowych.
5.4.2. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi
Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. jest dokumentem
ustanawiającym ramy działania Unii Europejskiej w dziedzinie polityki wodnej. Określa ramy ochrony
wód w celu racjonalnego gospodarowania ich zasobami, które ma służyć m.in. zaspokojeniu zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu.
W 2013 r. zużycie wody na potrzeby ludności na terenie gminy Świebodzin kształtowało się na
3
poziomie 1192,1 dam i było niższe niż w 2009 roku o 6,7%. Na ogólny spadek zużycia wody w gminie
76
na lata 2019-2022
przyczyniło się mniejsze zapotrzebowaniem na wodę w przemyśle – spadek o 21%, przy eksploatacji
sieci wodociągowej – spadek o 3,8%, w gospodarstwach domowych – spadek o 2,5%.
Mniejsze zużycie wody w przemyśle spowodowane jest realizacją inwestycji w bardziej efektywne
korzystanie z wody, które prowadzą jednocześnie do oszczędności energii oraz zmniejszania
odprowadzanych zanieczyszczeń. W gospodarstwach domowych mniejsze zużycie wody wynika
z rachunku ekonomicznego oraz wprowadzaniem prostych rozwiązań w codziennym użytkowaniu
wody takich jak zmiana złych nawyków w korzystaniu z wody, wymiana niesprawnej armatury,
podlewanie roślin wodą z deszczówki itp.
Tabela 38 Zużycie wody na cele gospodarki w gminie Świebodzin na tle powiatu
świebodzińskiego
Gmina
1
3
[dam ]
2009
2
3
3
3
[dam ] [dam ]
4
3
[dam ]
5
3
[dam ]
2013
1
2
3
4
5
3
3
3
3
3
[dam ] [dam ] [dam ] [dam ] [dam ]
Gmina Świebodzin
1278,2
213
- 1065,2
791,3 1192,1
168
- 1024,1
771,3
Powiat Świebodziński
2888,4
378
488 2022,4 1535,1 2895,5
388
451 2056,5 1513,0
wzrost zużycia w stosunku do roku 2009
spadek zużycia w stosunku do roku 2009
1 – zużycie ogółem, 2 – w przemyśle, 3 – na rolnictwo i leśnictwa, 4 - eksploatacja sieci wodociągowej, 5 eksploatacja sieci wodociągowej - gospodarstwa domowe
Źródło: BDL GUS
Średnie zużycie wody w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy
3
Świebodzin w 2013 r. wyniosło 51,2 m i było wyższe od średniej dla powiatu świebodzińskiego (39,2
3
3
m /os.), jednak zdecydowanie niższe niż średnia dla województwa lubuskiego (87,1 m /os.).
Tabela 39 Zmiany zużycia wody w przeliczeniu na 1 osobę w gospodarstwach domowych w
gminie Świebodzin na tle powiatu i województwa
Wskaźnik zużycia wody na 1
mieszkańca w 2009 r.
Gmina Świebodzin
51,5
Powiat Świebodziński
43,0
Woj. lubuskie
88,5
wzrost zużycia w stosunku do roku 2009
spadek zużycia w stosunku do roku 2009
Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL GUS.
Jednostka terytorialna
Wskaźnik zużycia wody na 1
mieszkańca w 2013 r.
51,2
39,2
87,1
5.4.3. Zapobieganie podtopieniom i suszom
Zgodnie z zapisami ustawy Prawo wodne (Dz. U. z 2012 poz. 145 ze zm.) ochronę przed powodzią
prowadzi się z uwzględnieniem map zagrożenia powodziowego, map ryzyka powodziowego oraz
planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Przepisy w sprawie ochrony przed powodzią zostały
przetransponowane z Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23
października 2007 r. w sprawie ocen ryzyka powodziowego i zarządzania nim (tzw. Dyrektywa
Powodziowa), która wymaga sporządzenia:
wstępnej oceny ryzyka powodziowego (do 22 grudnia 2011 r.). Na tej podstawie określone
zostały obszary, na których stwierdza się istnienie dużego ryzyka powodziowego lub jego
wystąpienie jest prawdopodobne
map zagrożenia i map ryzyka powodziowego (do 22 grudnia 2013 r.) dla obszarów, na których
stwierdzono istnienie dużego ryzyka powodziowego, wyznaczonych na podstawie wstępnej
oceny ryzyka powodziowego. Mapy wskazują obszary, w których prawdopodobieństwo
powodzi jest: niskie (lub na których powódź będzie miała charakter zdarzenia ekstremalnego);
średnie (występowanie powodzi nie częściej niż co 100 lat), a także wysokie.
Planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy (do 22 grudnia 2015 r.)
opracowywanych na podstawie ww. map.
Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego stanowią podstawę dla racjonalnego
planowania przestrzennego na obszarach zagrożonych powodzią, a tym samym dla ograniczania
negatywnych skutków powodzi. Głównym celem opracowania map zagrożenia powodziowego i map
ryzyka powodziowego jest stworzenie podstaw do opracowania planów zarządzania ryzykiem
77
na lata 2019-2022
powodziowym – ostatniego etapu wdrażania Dyrektywy Powodziowej. Mapy te będą skutecznym
narzędziem pozyskiwania danych, podstawą ustanawiania priorytetów i podejmowania dalszych
decyzji o charakterze technicznym, finansowym i politycznym dotyczących zarządzania ryzykiem
powodziowym.
Przez obszar gminy Świebodzin przepływają rzeki Paklica i Struga Świebodzińska oraz mniejsze cieki
wodne o łącznej długości 31,5 km.
Według wstępnej oceny ryzyka powodziowego nie stwierdzono na terenie gminy obszarów
szczególnie zagrożonych powodzią. Przyczyną występowania okresowych wezbrań wody w rzekach
są niewielkie wcięcia części cieków w powierzchnię utworów wysoczyznowych, zbudowanych z glin
zwałowych. W czasie wezbrań zasięg wód powodziowych na obszarze wysoczyznowym nie
przekracza jednak dolin rzecznych. Występowanie większych powierzchni obszarów podmokłych
związane jest z przebiegiem dolin rzecznych. Ze względu na widoczne zmiany klimatu mogą jedynie
wystąpić lokalne podtopienia spowodowane intensywnymi opadami deszczu.
Wszystkie cieki podstawowe przepływające przez teren gminy Świebodzin są uregulowane. Ostatnią
inwestycyjnie uregulowaną rzeką była Lisica w latach 1986-1989. Stan techniczny wszystkich uregulowanych cieków określany jest przez lubuski zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych jako zadowalający.
Na ciekach przepływających przez gminę Świebodzin nie występują urządzenia przeciwpowodziowe,
są jednak zamontowane inne urządzenia regulujące przepływ wód, będące w administracji Lubuskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze. Wykaz znajduje się w poniższej tabeli.
Tabela 40 Wykaz budowli piętrzących na rzekach w gminie Świebodzin
Lp.
Rodzaj budowli
1.
Przepust z zastawką
2.
Zastawka
3.
4.
5.
Zastawka
Wysokość
piętrzenia
1,25
Informacja o stanie technicznymi
dobry
1,25
dobry
1,25
Dobry
1,25
Dobry
1,00
Dobry
Lokalizacja
Rz. Świebodka w
km 7+700
Rz. Borowianka w
km 2+600
Rz. Borowianka w
km 3+492
Rz. Borowianka w
km 4+030
Rz. Borowianka w
km 5+630
Źródło: LZMiUW w Zielonej Górze
Budowa urządzeń piętrzących w rowach i ciekach pozwala na zgromadzenie znacznych rezerw wody,
które w naturalny sposób wpływają na podniesienie zwierciadła wód gruntowych. Tworzone są w ten
sposób określone zasoby dyspozycyjne, możliwe do wykorzystania dla nawodnień głównie użytków
zielonych. Przegrodzenie rzeki wiąże się jednak z ingerencją w naturalny ekosystem wodny, skala
takich przedsięwzięć nie ogranicza się tylko do samych koryt cieków, ale dotyczy również obszarów
leżących w ich zlewniach, proces ten powoduje zakłócenie swobodnego przepływu ryb. Budowa
i odbudowa większości urządzeń piętrzących związana jest z wykonaniem przy nich przepławek dla
ryb. Wykonanie urządzeń piętrzących realizowane jest od ujścia w górę rzeki, w celu sukcesywnego
udrożnienia rzeki dla migracji ryb, zwłaszcza dwuśrodowiskowych.
W celu poprawy stanu bezpieczeństwa na przepływających rzekach LZMiUW w Zielonej Górze
w miarę dostępnych środków finansowych realizuje przedsięwzięcia polegające na konserwacji cieków. W latach 2012-2014 wykonano konserwację melioracji podstawowej: rz. Świebodka, rz. Lisica,
Słomka, Borowianka, Struga Świebodzińska, Lubinica, Jabłonna, Ołobok i Paklica na łącznej długości
21,3 km.
Rolę odbiorników nadmiaru wody na obszarach użytków rolnych pełnią również rowy melioracyjne.
Łączna długość urządzeń melioracji szczegółowej na terenie gminy Świebodzin wynosi 116,191 km.
Ocena stanu technicznego, jak również utrzymanie urządzeń melioracji szczegółowych na terenie
gminy leży w gestii Miejsko Gminnej Spółki Wodnej w Świebodzinie. Stan techniczny oceniany jest
jako zły – w 60%, dostateczny – 30%, dobry – 10%.
78
na lata 2019-2022
Powierzchnia gruntów zmeliorowanych wynosi 1254 ha, w tym gruntów ornych 584 ha, trwałych
użytków zielonych – 670 ha.
Rowy melioracyjne pełnią bardzo ważną rolę w regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia
zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz w ochronie użytków rolnych przed
powodziami ze względu na prawidłowe funkcjonowanie niezbędna jest ich konserwacja co najmniej
dwa razy do roku tj. wiosną i jesienią. Co roku MGSW przeprowadza konserwację ok. 27,7-29,5 km
rowów melioracyjnych, w zależności od przyznanych środków finansowych.
Brak konserwacji rowów melioracyjnych może doprowadzić do podtopień oraz całkowitego ich zaniku.
Właściwa melioracja gruntów rolniczych przynosi w bardzo krótkim czasie wymierne korzyści dla
wszystkich. Prawidłowe stosunki wodne w glebie dają poprawę plonów, natomiast dobrze rozwinięta
eksploatacja melioracji podstawowej i szczegółowej zapobiega zalewaniu gruntów. Działania
związane z naprawą systemów melioracyjnych i drenarskich mogą również nieść negatywne skutki.
Mogą wiązać się z osuszaniem terenów chronionych w tym siedlisk przyrodniczych czy siedlisk roślin
i zwierząt chronionych. Szczególne zagrożenie stwarza to dla lasów bagiennych i zarośli łęgowych
występujących w dolinach rzecznych. Zaniechanie wykaszania i wypasu jest natomiast dodatkowym
czynnikiem przyspieszającym to zjawisko.
Zauważalne zmiany klimatu mogą mieć duży wpływ na gospodarkę wodną zwłaszcza w rolnictwie
w wyniku zwiększenia ewapotranspiracji przy jednoczesnym zmniejszeniu opadów w okresie wegetacyjnym. Jednym z podstawowych działań dla poprawy struktury bilansu wodnego powinno być zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni między innymi poprzez realizację programu małej retencji. Głównym celem działań z zakresu małej retencji wodnej jest zwiększenie zdolności retencyjnych małych
zlewni w celu ochrony przed powodzią i suszą z jednoczesną poprawą walorów przyrodniczych środowiska naturalnego.
Retencja wody na terenie gminy Świebodzin oprócz naturalnych zbiorników wodnych odbywa się
w licznych małych zbiornikach retencyjnych o powierzchni 0,03-1 ha, które przy okazji urozmaicają
krajobraz gminy. Łącznie na terenie gminy znajduje się ok. 6,55 ha powierzchni pod zbiornikami retencyjnymi. Wykaz małych zbiorników prowadzi LZMiUW w Zielonej Górze.
5.5. Odnawialne źródła energii
Najważniejszym i najbardziej aktualnym dokumentem dla energetyki w Unii Europejskiej jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania
stosowania energii ze źródeł odnawialnych, która nakłada na Polskę obowiązek uzyskania 15% udziału energii z OZE w bilansie zużycia energii finalnej w 2020 roku.
Końcowe zużycie energii brutto ze źródeł odnawialnych w Polsce w 2013 r. wyniosło 312 204 TJ, natomiast udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto stanowiło 11,25%
i było o 0,36% wyższe niż w 2012 r.
Energia geotermalna
Według opracowanego Studium rozwoju systemów energetycznych w województwie lubuskim do roku
2025” wynika, że wszystkie gminy na terenie województwa lubuskiego posiadają warunki geologiczne
i zasobowe pozwalające na wykorzystanie energii wód termalnych. Temperatura wód na tym terenie
na głębokości ok. 2000 m wynosi w przedziale 50-110 ºC.
Geotermia daje szerokie możliwości zarówno w zakresie przedsięwzięć własnych gmin, jak i przede
wszystkim w zakresie inicjatyw sektora prywatnego zainteresowanego realizacją instalacji
pozyskujących energię na potrzeby własne lub do celów komercyjnych. Możliwy jest również rozwój
geotermii do celów rekreacyjnych. Z punktu widzenia użytkowania gospodarczego lub przemysłowego
zakres temperatur wód geotermalnych daje bogaty wachlarz zastosowań od hodowli ryb czy upraw
hydroponicznych przy temperaturach z zakresu 20ºC do 35ºC po suszenie produktów rolnych
i browarnictwo z temperaturami wymaganymi powyżej 70ºC.
Ze względu na kapitałochłonność - obecnie brak instalacji geotermalnych w województwie lubuskim.
W przyszłości, w przypadku znaczącego spadku kosztów budowy i eksploatacji takich technologii,
należałoby się spodziewać rozwoju tego podsektora OZE.
Niezależnie od występowania naturalnych basenów sedymentacyjnych wypełnionych gorącymi
wodami podziemnymi coraz powszechniej stosowane są pompy ciepła. Pompy ciepła to urządzenia
proekologiczne pozwalające na zmniejszenie kosztów ogrzewania domów. Umożliwiają wykorzystanie
ciepła niskotemperaturowego oraz odpadowego do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej
79
na lata 2019-2022
wody użytkowej. Zasada ich działania jest prosta i analogiczna do zasady działania lodówki. Pompa
ciepła pobiera energię (ciepło) z powietrza lub ziemi z zewnątrz budynku, kumuluje je do odpowiedniej
wysokości i przekazuje do wymiennika ciepła. Pozyskana energia może być przeznaczona na
ogrzanie wody użytkowej lub budynku. Podstawową zaletą wyróżniającą pompy ciepła od innych
systemów grzewczych jest to, że 75% energii potrzebnej do celów grzewczych czerpanych jest
bezpłatnie z otoczenia, a pozostałe 25% stanowi prąd elektryczny. Powoduje to, że pompy ciepła,
w obecnej chwili są najtańszymi w eksploatacji urządzeniami w porównaniu z innymi urządzenia
5
i grzewczymi .
Zaleca się promowanie wykorzystania energii geotermalnej tzw. płytkiej wykorzystującej pompy ciepła
dla obszarów zabudowy małych domów mieszkalnych i jednorodzinnej, gdzie występują możliwości
terenowe dla lokalizacji ww. urządzeń.
Energia wiatru
Dla uzyskania realnych wielkości energii użytecznej z wiatru wymagane jest występowanie
odpowiednio silnych wiatrów (o prędkości powyżej 4 m/s) o stałym natężeniu.
Znaczna część obszaru województwa lubuskiego jak i gmina Świebodzin posiada korzystne warunki
wiatrowe dla pozyskiwania energii wiatrowej.
Jednak do elementów decydujących o możliwości lokalizacji elektrowni wiatrowych należą również
inne uwarunkowania, w tym przyrodnicze, kulturowe, infrastruktura techniczna oraz komunikacja. Dla
rozwoju energetyki wiatrowej istotne znaczenie ma rozmieszczenie form ochrony przyrody. Na terenie
gminy Świebodzin wśród wielkoobszarowych form ochrony znajdują się: Obszar chronionego
krajobrazu „13-Rynna Paklicy i Ołoboku” , Obszar chronionego krajobrazu „17-Rynny ObrzyckoObrzańskie” , rezerwat przyrody Dębowy Ostrów, fragmenty dwóch obszarów siedliskowych:
PLH080003 Nietoperek i PLH080001 Dolina Leniwej Obry. Łącznie obszary chronione zajmują
powierzchnię 5891,3 ha, co stanowi 26% obszaru gminy. Ponadto lesistość gminy wynosi 28,1%.
Lokalizacja elektrowni wiatrowych w Polsce odbywa się pod hasłem wzrostu udziału proekologicznych
źródeł energii w bilansie produkcji energii elektrycznej. Proekologiczność elektrowni wiatrowych
polega na wykorzystaniu przez nie odnawialnego źródła energii oraz na braku emisji gazowych,
ciekłych i stałych, zanieczyszczeń do środowiska. Są to jednak zarazem obiekty, które stwarzają
problemy z zakresu ochrony środowiska, zwłaszcza w aspekcie ochrony przyrody (głównie ptaków)
i krajobrazu oraz emisji hałasu.
Szczegółowe warunki lokalizacji inwestycji i jej wpływ na środowisko przyrodnicze muszą zostać
określone w sporządzonym dla planowanej inwestycji raporcie oddziaływania na środowisko. Zapis
wytycznych do sporządzenia takiego raportu został określony w ustawie z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz.1235 ze zm.). Rodzaje
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko zostały szczegółowo określone
w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1397 ze zm.)
5
www.energiaodnawialna.net
80
na lata 2019-2022
Rysunek 7 Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc
Źródło: Ośrodek Meteorologii IMiGW)
Obecne regulacje prawne nie określają w sposób metryczny odległości, jakie powinny być
zachowywane przy sytuowaniu farm wiatrowych. Czynią to pośrednio regulacje dotyczące ochrony
środowiska, m.in. rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U.
z 2014 r. poz. 112). Wyznacza ono poziomy hałasu, jakie mogą być emitowane na terenach
przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową. Regulacje znajdują się także w rozporządzeniu
w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. nr 192, poz. 1883 ze zm.). Ograniczenia
tworzone przez te akty brane są pod uwagę w postępowaniu środowiskowym, a więc
w procesie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia.
W opracowanym przez Zarząd Województwa Lubuskiego „Studium rozwoju systemów
energetycznych w województwie lubuskim do roku 2025” zidentyfikowano następujące problemy w
zakresie energetyki wiatrowej:
braki rezerw mocy i przepustowości sieci,
mocno rozwinięta w województwie sieć obszarów chronionych (w tym Natura 2000 oraz inne
obszary przyrodniczo wartościowe);
rozbudowane i długotrwałe procedury administracyjne przygotowania inwestycji tego typu (3÷4
lat);
brak szczegółowych badań lokalnych warunków wiatrowych (kilkuletnich), które należy
wykonać przed przystąpieniem do realizacji inwestycji.
Również regulacje ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012, poz. 647
ze zm.) w zakresie sytuowania farm wiatrowych mają charakter bardzo ogólny. Stanowią jedynie, że
jeżeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą
urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW,
lokalizacja tych obszarów musi być przesądzona zarówno w studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy, jak i w miejscowym planie zagospodarowania.
Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Świebodzin wskazuje tereny rolne
z dopuszczeniem lokalizowania elektrowni wiatrowych, zgodnie z obowiązującym planem miejscowym.
Obecnie na terenie gminy zlokalizowana jest jedna farma wiatrowa składająca się z 3 wiatraków
o mocy 2 MW każdy, na działkach o nr 469/4, 469/5 i 469/6 w obrębie Glińsk.
81
na lata 2019-2022
Dla farmy wiatrowej składającej się z 18 wiatraków o mocy 2 MW każdy zlokalizowanej na działkach
o nr 18/2, 18/3, 18/5, 18/6, 19/1, 10/1 w obrębie Rzeczyca oraz działkach 313/5, 133/6, 313/7, 313/8,
313/9, 566/2, 566/3, 566/4, 2/2, 2/5 i 570/2 w obrębie Glińsk, wydane jest pozwolenie na budowę.
Energia słoneczna
W Polsce istnieją dość dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy
dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących tę energię do charakteru,
struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego.
2
Średnia gęstość energii słonecznej na terenie województwa lubuskiego wynosi do 1 022 kWh/m /rok.
Średnie nasłonecznienie w województwie wynosi około 1 600 godzin na rok. Około 80% całkowitej
rocznej sumy nasłonecznienia przypada na 6 miesięcy sezonu wiosenno letniego.
Natężenie promieniowania słonecznego w całym obszarze województwa lubuskiego i występujących
warunkach klimatycznych zapewnia ekonomiczne przetwarzanie go w energię użyteczną. Potencjał
ten jest wystarczający do wykorzystania na potrzeby bytowe mieszkańców, do podgrzewania ciepłej
wody, choć koszty inwestycji są często zbyt duże w stosunku do możliwości osób fizycznych. Ze
względu na dużą zmienność sezonową i dobową potencjał ten nie zaspokoi potrzeb produkcyjnych
przemysłu rolnego i rolno-spożywczego.
Do najbardziej powszechnych zastosowań energetyki słonecznej należą:
konwersja fotowoltaiczna – tzw. baterie słoneczne, wytwarzające energię elektryczną:
- urządzenia słaboprądowe,
- słoneczne elektrownie fotowoltaiczne,
energia fototermiczna - wytwarzanie ciepła niskotemperaturowego (temperatura do 100°C) –
kolektory słoneczne:
- ogrzewanie pomieszczeń mieszkalnych,
- ogrzewanie wody użytkowej,
- podgrzewanie gruntów szklarniowych,
- suszenie płodów rolnych i ziół,
- podgrzewanie stawów hodowlanych, basenów.
Sprawność kolektorów słonecznych wynosi przeciętnie około 80%. Jednak całkowita sprawność
układu podgrzewającego wodę ze względu na sprawność całej instalacji, a głównie wymienników
6
ciepła, wynosi od 50% do 70% .
Rysunek 8 Rejonizacja średniorocznych sum promieniowania słonecznego całkowitego
2
padającego na jednostkę powierzchni poziomej w kWh/m /rok
2
Potencjalna energia użyteczna w kWh/m /rok w wyróżnionych rejonach Polski
6
www.cire.pl
82
na lata 2019-2022
Rok
(I-XII)
Rejon
Pas nadmorski
Wschodnia część Polski
Centralna część Polski
Zachodnia część Polski z górnym dorzeczem Odry
Południowa część polski
Południowo-zachodnia część polski obejmująca obszar
Sudetów z Tuchowem
Źródło: ekoenergia.pl
Półrocze
letnie
(IV-IX)
Sezon
letni
(VI-VIII)
Półrocze
zimowe
(X-III)
1076
1081
985
985
962
881
821
785
785
682
497
461
449
438
373
195
260
200
204
280
950
712
393
238
Coraz częściej wykorzystuje się energię słoneczną, dzięki możliwości pozyskania funduszy zewnętrznych na ten cel. W 2014 r. NFOŚiGW uruchomił Program Prosument, z którego można uzyskać dofinansowanie na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii dla osób fizycznych,
wspólnot mieszkaniowych, oraz spółdzielni mieszkaniowych. Finansowanie obejmuje systemy fotowoltaiczne o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kWe. Wysokość dofinansowania wynosi do 100%
kosztów kwalifikowanych instalacji w tym 40% w formie dotacji.
Coraz częściej kolektory słoneczne oraz instalacje fotowoltaiczne montowane są przez osoby fizyczne.
Na terenie gminy Świebodzin planowane są dwie farmy fotowoltaiczne:
Farma fotowoltaiczna zlokalizowana na działkach o nr 209/1, 207/1, 208 i części działki 209/2
w obrębie Wilkowo (wydana decyzja środowiskowa i warunki zabudowy, brak pozwolenia na
budowę),
Farma fotowoltaiczna zlokalizowana na działkach o nr 405/1 i 405/2 w II obrębie Świebodzina
(wydana decyzja środowiskowa).
Gmina posiada duży potencjał rozwoju systemów energetycznych opartych na energetyce słonecznej
i możliwa jest dalsza zabudowa farm fotowoltaicznych w przyszłych latach. Wykorzystanie ogniw fotowoltaicznych może znaleźć miejsce również w zasilaniu znaków ostrzegawczych ustawionych przy
7
drogach przebiegających przez Gminę .
Energia z biomasy i biogazu
Biomasa to najstarsze i najszerzej współcześnie wykorzystywane odnawialne źródło energii. Należą
do niej zarówno odpady biodegradowalne z gospodarstw domowych, jak i pozostałości po przycinaniu
zieleni miejskiej. Biomasa to cała istniejąca na Ziemi materia organiczna, wszystkie substancje
pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego ulegające biodegradacji. Biomasą są resztki z produkcji
rolnej, pozostałości z leśnictwa, odpady przemysłowe i komunalne.
W poniższej tabeli przedstawiono różne sposoby pozyskiwania energii z biomasy.
Tabela 41 Energetyczność materiałów
Materiał
Słoma żółta
Słoma szara
Drewno opałowe
Trzcina
Źródło: www.cire.pl
Energetyczność
14,3 MJ/kg
15,2 MJ/kg
13,0 MJ/kg
14,5 MJ/kg
Pod względem energetycznym 2 tony biomasy równoważne są 1 tonie węgla kamiennego. Także pod
względem ekologicznym biomasa jest lepsza niż węgiel gdyż podczas spalania emituje mniej SO 2 niż
węgiel. Bilans emisji dwutlenku węgla jest zerowy ponieważ podczas spalania do atmosfery
oddawane jest tyle CO2 ile wcześniej rośliny pobrały z otoczenia. Ogrzewanie biomasą staje się
opłacalne - ceny biomasy są konkurencyjne na rynku paliw. Wykorzystanie biomasy pozwala wreszcie
zagospodarować nieużytki i spożytkować odpady. Biomasa jest zatem o wiele bardziej wydajna niż
węgiel, a w dodatku jest stale odnawialna w procesie fotosyntezy.
Możliwości terenowe gminy dla pozyskania biomasy są stosunkowo duże. Łączna powierzchnia lasów
i gruntów leśnych, które też stanowią istotne źródło pozyskania biomasy wynosi 6 374 ha (ok. 28,1%
7
Źródło: Aktualizacja projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla
Gminy Świebodzin na lata 2013 - 2028
83
na lata 2019-2022
powierzchni gminy). Gmina posiada również ok. 11 895 ha (ok. 52,5% powierzchni gminy) ziem gruntów rolnych, w tym ok. 32% gleby niskich klas bonitacyjnych V-VIz na których to można uprawiać rośliny przeznaczone do spalania jako biomasa Na terenie gminy zidentyfikowana jest jedna plantacja,
na której uprawiana jest wierzba energetyczna, o powierzchni ok. 2 ha. Biomasa z terenów gminy
może być przygotowywana z przeznaczeniem do spalenia w źródle ciepła opalanym biomasą, źródło
ciepła takie jednak nie występuje na terenie gminy.
W zasadzie każdy rodzaj biomasy roślinnej, z wyjątkiem roślin zdrewniałych, może być wykorzystany
w procesie produkcji biogazu. To, co decyduje o wyborze konkretnego gatunku, to względy
ekonomiczne i ekologiczne jego uprawy. Obecność biogazowni może być odczuwalna w środowisku.
Podstawowym problemem jest niechęć lokalnej społeczności, ze względu na intensywność
zapachową, która bywa bardzo dokuczliwa zwłaszcza podczas załadunku biomasy do komór.
Rozwiązania techniczne mogą poprawić pracę systemu na tyle, że zapachy związane z eksploatacją
występują jedynie w pobliżu biogazowni, niemniej lokalne warunki klimatyczne i fizjograficzne mogą
przyczyniać się do rozprzestrzeniania się nieprzyjemnych odorów na relatywnie duże odległości.
Na terenie gminy znajduje się instalacja wytwarzająca energię z biogazu przy Oczyszczalni ścieków
na ul. Młyńskiej 37 – produkowany biogaz wykorzystywany jest do wytworzenia ciepła na potrzeby
własne oczyszczalni (300 kW mocy cieplnej zainstalowanej).
Planuje się realizację dwóch biogazowi, dla których wydane zostały decyzje środowiskowe:
Biogazownia rolnicza Niedźwiady zlokalizowana na działkach o nr 23/1 i 24/1 w obrębie
Lubogóra. Podstawowym surowcem wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej będzie
gnojowica świńska i obornik świński,
Elektrociepłownia o mocy 1 MW na bazie biogazowni rolniczej zlokalizowana na działce
103/12 w obrębie Rzeczyca. Bazowy surowiec to kiszonka z kukurydzy,
Ograniczenia wykorzystania energii odnawialnej
Wykorzystanie energii odnawialnej nie powoduje zanieczyszczeń, ogranicza emisję gazów
cieplarnianych, a jednak powoduje pewne problemy i nie pozostaje bez negatywnego wpływu na
środowisko.
Ograniczenia rozwoju energetyki wiatrowej w gminie Świebodzin z uwagi na uwarunkowania
przestrzenne wynikają głownie z występowaniem:
obszarów leśnych,
obszarów chronionych,
układów dolinnych rzek,
terenów zabudowanych,
stref rolno-leśnych,
ograniczeń społecznych – niechęć przed instalacjami w sąsiedztwie,
Zgodnie z „Tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na
nietoperze” elektrowni wiatrowe nie należy lokalizować w odległości mniejszej niż 200 m od granicy
lasu i niebędących lasem skupisk drzew o powierzchni 0,1 ha lub większej oraz odległości mniejszej
niż 200 m od brzegów zbiorników i cieków wodnych wykorzystywanych przez nietoperze.
Ograniczeniem dla rozwoju energetyki z pozyskiwania biomasy, biogazu i biopaliw tak jak
w przypadku energetyki wiatrowej mogą być obszary objęte ochroną prawną. Rozwój jest także
uwarunkowany występowaniem i możliwością pozyskiwania zasobów surowcowych, ograniczony jest
czynnikami ekonomicznymi oraz sytuacją na rynku żywnościowym.
Ograniczeniem dla lokalizowania kolektorów słonecznych i instalacji fotowoltaicznych jest jedynie ich
miejsce usytuowania na obiekcie. W przypadku dużych powierzchni instalacji przemysłowych
niezbędne jest ich umieszczenie w gminnych dokumentach planistycznych.
Ograniczeniem dla pozyskania energii geotermalnej są w głównej mierze wysokie koszty wierceń.
Brak realizacji przedsięwzięć związanych z pozyskiwaniem energii odnawialnej związane są głównie
z niską świadomością ekologiczną mieszkańców, nieuzasadnionym strachem przed lokalizacją
instalacji energetycznych. Brakuje działań związanych z promocją możliwości wykorzystania
odnawialnych źródeł energii. Niewątpliwie należy wzmocnić propagowanie postaw ekologicznych oraz
podjąć radykalne działania zmierzające do wzrostu świadomości ekologicznej mieszkańców.
84
na lata 2019-2022
5.6. Racjonalna gospodarka odpadami
5.6.1. Systemy gospodarki odpadami
Znowelizowane przepisy odnoszące się do tworzenia systemów organizacyjno-prawnych w zakresie
postępowania z odpadami komunalnymi zakładają, że powinny być one dwuszczeblowe. Na poziomie
województwa zostały skonstruowane regiony gospodarki odpadami komunalnymi, zaś na szczeblu
gminy został zbudowany system w ramach regionu, do którego została ona przyporządkowana.
Według Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą
do 2020 w województwie utworzonych zostało 5 regionów gospodarowania odpadami (RGO).
Zgodnie z nowym systemem gospodarki opadami komunalnymi, w każdym z wyznaczonych regionów
powinny docelowo funkcjonować regionalne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK).
Szczegółowe wymagania, jakie powinna spełniać instalacja RIPOK, wynikają z:
ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.),
rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie mechanicznobiologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (Dz. U. z 2012 r. poz.
1052).
Według „Planu…” gmina Świebodzin należy do Regionu Wschodniego, w skład którego wchodzą 32
gminy, a ogólna liczba mieszkańców wynosi ok. 424,3 tys. Regionalne instalacje stanowią:
Instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych SITA ZACHÓD
Sp. z o.o. Kartowice 37, gm. Szprotawa
Instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych, produkcja
paliwa alternatywnego WEXPOOL Sp. z o.o., ul. Poznańska 14A, Dąbrówka Wlkp., 66- 210
Zbąszynek
Instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych Zakładu
Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej ul. Al. Zjednoczenia 110, 65-120 Zielona Góra.
Ponadto w regionie znajduje się kompostownia odpadów zielonych w Szprotawie, pięć składowisk
odpadów komunalnych w: Szprotawie, Raculi, Kiełczu, Sulechowie i Kożuchowie.
W regionie wyznaczono dwie instalacje zastępcze do mechaniczno-biologicznego przetwarzania
odpadów komunalnych w Kiełczu i Sulechowie oraz dwie zastępcze kompostownie odpadów
zielonych w Sulechowie i Kiełczu.
5.6.2. Rodzaje, źródła powstawania, ilość i jakość wytworzonych odpadów
Odpady komunalne, zgodnie z definicją zawartą w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.
U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.), to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem
pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych
pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są
podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Odpady komunalne powstają przede wszystkim w gospodarstwach domowych oraz w obiektach
infrastruktury, takich jak: handel, usługi, zakłady rzemieślnicze, szkolnictwo, targowiska, zakłady
produkcyjne w części socjalnej i inne.
Ilość wytwarzanych odpadów, jak również zawartość poszczególnych frakcji jest ściśle związana
z miejscem powstawania tych odpadów (gospodarstwa domowe, obiekty infrastruktury, inne) oraz
rodzajem obszaru, na którym powstają (teren miejski lub wiejski). Zgodnie z podanymi w KPGO 2014
wskaźnikami wytwarzania odpadów na jednego mieszkańca w zależności od miejsca zamieszkania
przyjmuje się, że jeden mieszkaniec terenów wiejskich wytwarza rocznie średnio 238 kg odpadów
komunalnych, mieszkaniec małego miasta (poniżej 50 tys. osób) 352 kg tego rodzaju odpadów.
Zatem całkowita potencjalna masa odpadów komunalnych wytworzonych na terenie gminy
Świebodzin w 2014 r. kształtowała się na poziomie ok. 9 752 Mg.
Główny strumień odpadów komunalnych stanowią niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne,
które pod względem składu morfologicznego często zawierają różne rodzaje odpadów
niebezpiecznych.
Według dostępnych sprawozdań w 2013 r. z terenu gminy Świebodzin zebrano łącznie 12 797 Mg
odpadów, w tym 11 946,4 Mg zmieszanych odpadów komunalnych (20 03 01). W porównaniu z
poprzednim okresem ilość zmieszanych odpadów komunalnych spadła o 20%. Odpady odebrane
zostały od 26 068 mieszkańców. Należy zaznaczyć, że nowym systemem gospodarowania odpadami
objętych jest ok. 89% mieszkańców gminy Świebodzin, z kolei zaledwie 0,6% mieszkańców gminy
zadeklarowało prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów.
85
na lata 2019-2022
Wśród odebranych odpadów największy udział miały odpady komunalne z grupy 20. W poniższej
tabeli przedstawiono szczegółowe informacje na temat rodzajów i ilości odpadów komunalnych
odebranych od mieszkańców gminy Świebodzin w latach 2012-2013.
Tabela 42 Rodzaj i ilość zebranych odpadów z terenu gminy Świebodzin w latach 2012-2013
Rodzaje zebranych odpadów
rodzaj
Ilość zebranych odpadów
kod
masa [Mg]
2012 rok
2013 rok
Opakowania z tworzyw sztucznych
15 01 02
31,0
Opakowania wielomateriałowe
15 01 05
2,0
Zmieszane odpady opakowaniowe
15 01 06
326,7
Opakowania ze szkła
15 01 07
79,5
Odpady z betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek
17 01 01
15,4
Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu inne niż
wymienione w 17 09 01, 17 09 02 i 17 09 03
17 09 04
44,3
Inne odpady ulegające biodegradacji
20 02 03
193,6
Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne
20 03 01
Odpady wielkogabarytowe
20 03 07
RAZEM
15 010,16
11 946,4
157,9
15 010,16
12 796,8
Odpady niesegregowane (zmieszane) w 2013 r. stanowiły 93% wszystkich odpadów komunalnych,
natomiast rok wcześniej, przed wprowadzeniem zmian w systemie gospodarki odpadami wszystkie
odebrane odpady zakwalifikowano do grupy 20 03 01.
Z terenu miasta Świebodzin odebrano 10 551,2 Mg zmieszanych odpadów komunalnych (20 03 01),
natomiast z terenów wiejskich – 1 395,2 Mg. Wszystkie odebrane odpady zanim trafiły na
składowisko, zostały poddane procesom odzysku lub recyklingu.
Znaczną część odpadów komunalnych zawierają odpady ulegające biodegradacji. Większość jest
bezpośrednio zagospodarowywana u źródła, zwłaszcza na terenach wiejskich i w zabudowie
jednorodzinnej, gdzie powstające odpady często są kompostowane w kompostownikach lub są
wykorzystywane do karmienia zwierząt gospodarskich. Mieszkańcy gminy Świebodzin nie mają
obowiązku zgłaszać możliwości gospodarowania odpadów zielonych w przydomowych
kompostownikach, dlatego ze względu na brak prowadzonej ewidencji trudno oszacować ilość
kompostowników na terenie gminy.
W 2013 r. odebrano około 22,3 Mg odpadów ulegających biodegradacji. Według wykonanego
sprawozdania gmina Świebodzin osiągnęła poziom ograniczania masy odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji w wysokości 7,57%, natomiast według KPGO, dopuszczalny poziom masy
odpadów bio może wynieść max. 50%.
W 2013 r. do recyklingu i ponownego użycia poddano 531,9 Mg odpadów papieru, metali, tworzyw
sztucznych i szła. Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia wyniósł
16,24%. Według KPGO zakłada się przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu
minimum 12% masy w 2013 roku, zatem gminie udało się osiągnąć zakładany poziom.
KPGO zakłada również osiągnięcie w 2013 r. minimum 36% odzysku odpadów budowlanych i rozbiórkowych. W gminie Świebodzin w 2013 r. odebrano i poddano recyklingowi 384,5 Mg odpadów
budowlanych. Osiągnięty poziom wyniósł 100%. Minimalne założenia KPGO wynoszą 36% w 2013 r.
zatem gmina spełni.
Zdecydowana większość odpadów zebranych z terenu gminy Świebodzin poddawana jest procesom
sortowania, recyklingu i kompostowania. W 2013 r. bezpośrednio na składowisko trafiło tylko 2 Mg tj.
0,01% wszystkich zebranych odpadów. Statystycznie na jednego mieszkańca gminy Świebodzin w
86
na lata 2019-2022
2013 r. przypadało 420 kg odpadów komunalnych, w tym 393 kg zmieszanych odpadów komunalnych
(20 03 01) oraz 14,4 kg odpadów zebranych selektywnie (papier, plastik, szkło, metal).
5.6.1. Odbiór odpadów z terenu gminy
Od 1 lipca 2013 obowiązek wyposażenia nieruchomości w pojemniki do gromadzenia odpadów komunalnych, oraz utrzymanie tych urządzeń w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym spoczywa na właścicielach nieruchomości. Koszty funkcjonowania systemu pokrywane są
z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, uiszczanymi przez właścicieli nieruchomości.
Uchwałą Nr XXVII/345/2012 Rady Miejskiej w Świebodzinie z dnia 27 grudnia 2012 roku przyjęty został Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Świebodzin. Zbieranie odpadów w
sposób selektywny stanowi podstawowy element systemu gospodarki odpadami. W sposób selektywny zbierane są odpady: ulegające biodegradacji oraz odpady zielone; papier, metal, tworzywa sztuczne, szkła, opakowania oraz opakowania wielomateriałowe; meble i inne odpady wielkogabarytowe;
budowlane i rozbiórkowe; przeterminowane leki; zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny; zużyte baterie i akumulatory, zużyte opony i chemikalia.
Na terenie gminy Świebodzin obowiązuje selektywna zbiórka odpadów w systemie dwupojemnikowym
z podziałem na odpady tzw. „suche” oraz tzw. „mokre”. Oznacza to, iż do jednego pojemnika wrzucane są takie odpady jak np. papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło, opakowania wielomateriałowe itp.,
a do drugiego pojemnika (lub worka w przypadku zabudowy jednorodzinnej) wrzucane są odpady
ulegające biodegradacji oraz odpady zielone.
Mieszkańcy w ramach selektywnej zbiórki odpadów mają możliwość na terenie swoich nieruchomości
kompostowania odpadów zielonych.
Ponadto Gmina corocznie organizuje punkty mobilnej zbiórki odpadów komunalnych, podczas których
na okres dwóch dni podstawiany jest kontener, do którego mieszkańcy mogą dostarczyć zużyte opony, chemikalia, meble i inne odpady wielkogabarytowe oraz zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny.
Gmina od 2013 r. posiada również zorganizowany stały punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK). Decyzja w sprawie uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie
zbierania odpadów wydana została przez Starostwo Powiatowe w Świebodzinie z dnia 10.07.2014 r.
Nr BOŚ.6233.13.2014.RN. PSZOK zlokalizowany jest na działce nr 166/12 na Międzygminnym Wysypisku Odpadów Komunalnych w Jeziorach. Został otwarty w dniu 1 lipca 2013 r. dla mieszkańców
gminy Świebodzin, którzy nieodpłatnie mogą dostarczać tam odpady pochodzące z gospodarstw domowych, w przypadku, gdy pozbycie się tych odpadów jest konieczne poza harmonogramem określonym przez uprawnionego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne z terenu gminy. W PSZOK
odbywa się odbieranie następujących odpadów komunalnych selektywnie zbieranych:
odpady mokre (odpady ulegające biodegradacji oraz zielone)
odpady suche (odpady z papieru, szkła, metalu, tworzyw sztucznych, opakowania oraz opakowania wielomateriałowe),
przeterminowane leki,
zużyte baterie i akumulatory
odpady wielkogabarytowe
Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych funkcjonuje w dni powszednie przez 8 godzin
dziennie.
Działalnością związaną ze zbieraniem odpadów z terenu gminy Świebodzin mogą zajmować się firmy
wpisane do rejestru działalności regulowanej, są to:
Tonsmeier Zachód Sp. z o.o., ul. Szosa Bytomska 1, 67-100 Kiełcz,
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe LS-PLUS Sp. z o. o., ul. Szałwiowa 34 A/2, 62-064 Plewiska
TRANS-FORMACJA Marcin Wijatyk, Ołobok ul. Słoneczna 17, 66-213 Skąpe,
VEOLIA Usługi Dla Środowiska S.A. Oddział w Gorzowie Wlkp., ul. Podmiejska 19, 66- 400
Gorzów Wlkp.,
Zakład Uslugowy "PAJMA" Łukasz Pajdzik, ul. Kazimierza Wielkiego 79/13, 66 - 400 Gorzów
Wlkp,
Sulechowskie Przedsiębiorstwo Komunalne "SuPeKom" Sp. z o.o., 66-100 Sulechów, ul. Poznańska 18,
87
na lata 2019-2022
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-HandlowoUsługowe "NIEWIADOMSKI" Władysław Niewiadomski, ul. Pamiątkowa 32, 66-300 Międzyrzecz,
USŁUGI TRANSPORTOWE Jan Mackojć ul. Młyńska 11, 66-600 Krosno Odrzańskie,
A.S.A Eko Polska Sp. z o.o. 41-800 Zabrze, ul. Lecha 10.
Zbieraniem i zagospodarowaniem odpadów z terenu gminy Świebodzin z nieruchomości, na których
zamieszkują mieszkańcy w latach 2015-2017 wykonywać będzie firma: Tonsmeier Zachód sp. z o.o. z
siedzibą w Kiełczu ul. Szosa Bytomska 1. Świadczenie kompleksowe usługi odbioru odpadów komunalnych z gminnych obiektów w roku 2015 wykonywać będzie firma: TRANS-FORMACJA Marcin
Wijatyk, Ołobok ul. Słoneczna 17.
Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i ustawą o odpadach w kompetencji
organów gmin leżą kwestie związane z likwidacją dzikich wysypisk odpadów. Po przeprowadzeniu
przez pracowników Urzędu wizji lokalnej stwierdzono występowanie odpadów na działkach nie przeznaczonych do ich składowania. Morfologia odpadów jest zróżnicowana, występują odpady z wielu
grup katalogów odpadów. Tereny najczęściej narażone na nielegalne deponowanie odpadów oznaczone są jako nieużytki, nieruchomości zalesione oraz drogi nieutwardzone zakwalifikowane jako drogi dojazdowe do pól uprawnych. Likwidacja dzikich wysypisk śmieci polega na usunięciu z nich masy
odpadowej i pozostawienie miejsca w takim stanie jak było przed zanieczyszczeniem. W przypadku
składowania odpadów na terenie nieruchomości nieprzeznaczonych do tego właściciel nieruchomości
lub osoba będąca właścicielem odpadu jest zobowiązana niezwłocznie dokonać ich usunięcia zgodnie
z obowiązującymi przepisami.
5.6.2. Istniejące instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów
Na terenie gminy Świebodzin zlokalizowane jest nieczynne Międzygminne Składowisko Odpadów
Komunalnych w Jeziorach. Położone jest w odległości około l km na południowy zachód od miejscowości Jeziory i ok. 6 km na południowy wschód od Świebodzina. Znajduje się ono w obrębie gruntów
wsi Jeziory na działce nr 166/12 stanowiącej własność Gminy Świebodzin. Składowisko zajmuje południową część działki o powierzchni 8,1914 ha. W przeszłości teren ten był użytkowany rolniczo, jako
grunty orne IV i V klasy bonitacyjnej. Teren składowiska usytuowany jest pomiędzy kompleksami leśnymi graniczącymi z nim od strony północno-zachodniej i południowo-wschodniej, natomiast od strony północno-wschodniej znajdują się grunty orne obrębu Jeziory, a od strony południowej grunty orne
obrębu Lubinicko, działka nr 168, która miała stanowić rezerwę terenu dla rozbudowy składowania
odpadów w perspektywie. Dojazd do wysypiska odbywa się drogą gminna relacji Zielona Góra - Gorzów poprzez drogę dojazdową oraz tzw. drogę technologiczną na plac wyładunkowy. Droga dojazdowa wykonana została z płyt betonowych. Ogólna powierzchnia terenu przeznaczonego pod urządzenia i budowle związane ze składowaniem odpadów wynosiła na etapie projektowania 15,74 ha,
z czego kwatera nr.1-o pow. l,77 ha, planowano do wybudowania i eksploatowania kolejne kwatery
oznaczone Nr 2 –(1,86 ha), Nr 3 – (2,06 ha) i Nr.4 – (2,05 ha). Pojemność całkowita międzygminnego
3
składowiska wynosić miała 315 000 m , przewidywany czas eksploatacji szacowany był na okres 30
lat. Na podstawie Decyzji Urzędu Rejonowego w Świebodzinie nr 57/97 z 04.03.1998r. i udzielonym
pozwoleniem na budowę I etapu budowy składowiska , wykonana została Kwatera nr.1 o pow. 1.77
3
ha, oraz obiekty i urządzenia projektowane na docelową pojemność składowania tj. 315 000 m .
Wyposażenie techniczne składowiska stanowią: droga dojazdowa i system dróg wewnętrznych, budynek socjalno administracyjny, system ewidencji i ważenia odpadów, brodzik dezynfekcyjny,
garaż, magazyn paliw, wiata na pojemniki surowców wtórnych i kontenery specjalne, płyta kompostową, zieleń izolacyjną, ogrodzenie z siatki stalowej o wysokości ponad 2 m, rów opaskowy, piezometry służące do kontrolowania poziomu zwierciadła wody podziemnej, oraz do poboru prób wody do
badań laboratoryjnych, system ujmowania biogazu, wewnętrzna sieć wodno kanalizacyjna, bezodpływowy zbiornik na ścieki socjalno-bytowe, sieć drenażu do odprowadzenia odcieków z Kwatery 1, bezodpływowy żelbetowy zbiornik na odcieki.
Teren składowiska odpadów w m. Jeziory charakteryzuje się znacznym urozmaiceniem morfologicznym
z deniwelacją terenu przekraczającą 10 m. Spadek terenu w rejonie składowiska: południowo- zachodni.
Poniżej wymieniono obiekty i urządzenia, które muszą być utrzymane po wykonaniu rekultywacji Kwatery 1 w pełnej sprawności przez okres 30 lat to jest przez okres prowadzenia obowiązkowego monitoringu poeksploatacyjnego)
rów opaskowy Nr 1 , Nr 2
piezometry P-1, P-1a, P-3, P-3a, P-4, P-5 służące do kontrolowania poziomu i jakości wód
podziemnych
88
na lata 2019-2022
system ujmowania biogazu - studnie odgazowujące S1, S2, S3, S4, S5, S6 – wykonane na
Kwaterze 1
sieć drenażu do odprowadzenia odcieków z Kwatery 1,
bezodpływowy żelbetowy zbiornik na odcieki z Kwatery 1
zieleń izolacyjna.
Zgodnie z Decyzją znak: DW.II.7241.2.2.2011 z dnia 29 listopada 2011r. Marszałek Województwa
Lubuskiego udzielił Gminie Świebodzin zgody na zamknięcie kwatery nr 1 Międzygminnego Składowiska Odpadów Komunalnych zlokalizowanego na dz. nr 166/12 w m. Jeziory gm. Świebodzin.
Zgodnie z Decyzją znak: DW.II.7241.2.2.2011 z dnia 29 listopada 2011 r. Marszałka Województwa
Lubuskie zakończenie rekultywacji I kwatery Składowiska planuje się na koniec grudnia 2015 r.
Monitoring składowiska jest prowadzony w oparciu o rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30
kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. 2013 r. poz. 523) oraz Decyzję:
DW.II.7241.2.2.2011 z dnia 29 listopada 2011 r. Zakres badanych parametrów:
badanie poziomu i jakości wód podziemnych,
badanie wód odciekowych,
badanie składu i emisji gazu,
badanie sprawności systemu odprowadzania gazu składowiskowego,
kontrola osiadania składowiska i stateczności zboczy wraz z wykonaniem mapy
opracowanie dokumentacji rocznej z monitoringu składowiska wraz z porównaniem wyników
za rok ubiegły,
pomiary opadów atmosferycznych.
Ponadto na terenie gminy znajdują się również zamknięte wysypiska odpadów komunalnych:
Grodziszcze działka oznaczona geodezyjnie nr 23/7, 25/2
Kępsko działka oznaczona geodezyjnie nr 115
Kupienino działka oznaczona geodezyjnie nr 139/6
Jeziory działka oznaczona geodezyjnie nr 137
Jordanowo działka oznaczona geodezyjnie nr 111/3
Ługów działka oznaczona geodezyjnie nr 283
Rosin działka oznaczona geodezyjnie nr 26
Borów działka oznaczona geodezyjnie nr 338
Świebodzin działka oznaczona geodezyjnie nr 21/1 i 21/2.
5.6.3. Odpady azbestowe
Szczególną uwagę na terenie gminy Świebodzin należy przywiązać do problemu odpadów zawierających azbest należących do odpadów budowlanych (grupa 17). W związku z obowiązkiem usunięcia
wyrobów zawierających azbest do 2032 r. Uchwałą Nr XXVIII/353/2012 Rady Miejskiej w Świebodzinie z dnia 27 grudnia 2012 r. przyjęty został Program usuwania azbestu z terenu Gminy Świebodzin
na lata 2012-2032.
2
Na terenie gminy Świebodzin występuje 134 407 m płyt azbestowo-cementowych, z czego 133 167
2
2
m należy do osób fizycznych i przedsiębiorców, natomiast 1240 m jest własnością samorządów.
Od 2013 r. gmina dofinansowuje 100% kosztów związanych z demontażem transportem i utylizacją
azbestu. Środki finansowe pochodziły z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Zielonej Górze i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w formie dotacji. Dzięki dofinansowaniu udało dotychczas usunąć 284,063 Mg odpadów azbestowych.
Niezbędna jest dalsza pomoc w zakresie odpadów azbestowych.
5.7. Przeciwdziałanie poważnym awariom
Poważną awarią w rozumieniu ustawy Prawo ochrony środowiska jest zdarzenie, w szczególności
emisja, pożar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub
transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do
natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstanie takiego
zagrożenia z opóźnieniem.
Do potencjalnych zagrożeń mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowych należy zaliczyć przede
89
na lata 2019-2022
wszystkim:
pożary,
katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych substancji do środowiska
naturalnego,
transport kolejowy – ryzyko skażenia toksycznymi środkami przemysłowymi, tj. amoniakiem,
chlorem, kwasem siarkowym, kwasem azotowym
transport drogowy – ryzyko skażenia przez rozszczelnienie cystern z substancjami
ropopochodnymi i gazem płynnym oraz amoniakiem i chlorem,
awarie urządzeń technicznych w zakładach przemysłowych,
klęski żywiołowe, anomalie pogodowe (susze, huragany, intensywne opady, powodzie).
Na terenie gminy obecnie nie ma firmy o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej
(ZoZR), ani zakładów o dużym ryzyku (ZoDR) które podlegałyby kontroli Państwowej Straży
Pożarnej. W ostatnich latach KP PSP w Świebodzinie przeprowadziła kontrolę w zakładzie, gdzie
stosowany był amoniak, jednak stwierdzone nieprawidłowości nie miały negatywnego wpływu na
środowisko.
Kontrole zakładów przeprowadzane są przez WIOŚ, który również realizuje zadania z zakresu
zapobiegania występowania awarii przemysłowych.
W latach 2010-2014 KP PSP w Świebodzinie odnotowała 158 zdarzeń związanych z anomaliami
pogodowymi, tj. z silnymi wiatrami i huraganami oraz 30 podtopień związanych z intensywnymi
opadami deszczu.
5.8. Edukacja ekologiczna społeczeństwa
W Polityce ekologicznej państwa na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016
celem średniookresowym w omawianym zakresie jest stałe podnoszenie świadomości ekologicznej
społeczeństwa zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie”, która prowadzi do:
proekologicznych zachowań konsumenckich,
prośrodowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska,
organizowania akcji lokalnych służących ochronie środowiska,
uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska.
W „Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą
do 2019 roku” problematyka edukacji społeczeństwa zajmuje znaczące miejsce, zwraca szczególną
uwagę i podkreśla znaczenie edukacji ekologicznej społeczeństwa lokalnego.
Istotne miejsce edukacji ekologicznej na oraz kierunki w tym zakresie wpisują się w podstawowe cele
sformułowane w Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej: „Edukacja ekologiczna kształtuje całościowy obraz relacji pomiędzy człowiekiem, społeczeństwem i przyrodą. Ukazuje zależność człowieka
od środowiska oraz uczy odpowiedzialności za zmiany dokonywane w środowisku naturalnym. Istotne
jest, aby poziom świadomości ekologicznej został osiągnięty zarówno wśród młodego pokolenia, jak i
u ludzi dorosłych poprzez: edukację ekologiczną w formalnym systemie kształcenia oraz pozaszkolną
edukację ekologiczną”. Przedsięwzięcia edukacyjne społeczności lokalnej znalazły odzwierciedlenie w
szeregu strategicznych dokumentów lokalnych. Bogactwo otaczającej przyrody oraz rozwój gospodarczo-społeczny wymaga zrównoważonego podejścia do zasobów naturalnych, istnieje zatem konieczność położenia większego nacisku na edukację ekologiczną, by móc jak najdłużej cieszyć się nieskażonym pięknem przyrody.
Istotną rolę w szerzeniu wiedzy ekologicznej na terenie gminy Świebodzin odgrywają m.in.:
Urząd Miejski w Świebodzinie,
jednostki oświaty: szkoły, przedszkola,
organizacje społeczne: koła łowieckie, kluby wędkarskie, itp.
Nadleśnictwa,
Działania Urzędu Miejskiego w Świebodzinie w zakresie edukacji ekologicznej:
Kampania antyazbestowa – poradnik dla właścicieli i zarządców nieruchomości,
Akcja Sprzątanie Świata we współpracy ze szkołami,
Zamieszczanie informacji o tematyce ekologicznej na stronie internetowej gminy,
Działania informacyjno- edukacyjne w sprawie wdrażania nowego systemu gospodarowania
odpadami komunalnymi poprzez emisje audycji w lokalnej telewizji, oraz artykułów w prasie
90
na lata 2019-2022
Nadleśnictwo Świebodzin:
Prowadzi działania w ramach Programu Edukacji Leśnej społeczeństwa, które są realizowane przez
Lasy Państwowe na podstawie Zarządzenia Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 9
maja 2003 r.
Celem działań edukacyjnych jest przekazanie i upowszechnianie społeczeństwu wiedzy o środowisku
leśnym prowadzonej wielofunkcyjnej gospodarki leśnej oraz podnoszenia świadomości społeczeństwa
w zakresie racjonalnego i odpowiedzialnego korzystania ze wszystkich funkcji lasu.
Działania edukacyjne prowadzone są w formie organizowanych na terenie gminy wspólnych przedsięwzięć, w ramach których nadleśnictwo Świebodzin, jako jednostka organizacyjna Lasów Państwowych przygotowuje materiały o tematyce przyrodniczo-leśnej, promujące Państwowe Gospodarstwo
Leśne – Lasy Państwowe.
Przedsięwzięciami organizowanymi na terenie gminy Świebodzin są m.in.:
Konkurs „Świebodzin – Moje Miasto” – organizowany corocznie przez Burmistrza miasta
Świebodzina. Nadleśnictwo fundując corocznie nagrodę wyłonionym jego laureatom promuje
PGL LP.
Kampania wiosenna „Czym Bór Darzy” – w ramach której pracownicy Służby Leśnej Nadleśnictwa Świebodzin prowadza corocznie pogadanki w siedzibach szkół i przedszkoli, jak również spotkania terenowe w środowisku leśnym na terenie leśnictw. Głównym tematem spotkań
są przede wszystkim sprawy związane z ochrona środowiska przyrodniczo-leśnego, jego
funkcja oraz zagrożeniem, ze szczególnym uwzględnieniem lasów, ich funkcji oraz prowadzonej w nich racjonalnej gospodarki leśnej. Prowadzoną kampanią objęte są wszystkie placówki
oświatowe na terenie Gminy Świebodzin, począwszy od przedszkoli, szkół podstawowych,
gimnazjów, szkół średnich, jak również spotkania leśników w siedzibie samorządu lokalnego
oraz w siedzibach sołectw.
Akcja „Czysty Las” – przedsięwzięcie, w którym czynny udział biorą uczniowie szkół z terenu
gminy Świebodzin. Akcja mająca na celu porządkowanie terenów leśnych ze śmieci i odpadów, połączonej z elementami edukacyjnymi, gdzie pracownicy służby leśnej prowadzący akcje przekazują uczniom szeroką wiedzę na tematy związane z ochroną środowiska, w tym zaśmiecaniem terenów leśnych. Corocznie udział bierze około 250 uczniów wraz z opiekunami
szkolnymi.
Funkcje edukacyjną mają również ścieżki turystyczne:
Szlak turystyczny pieszo-rowerowy wokół J. Wilkowskiego – szlak utworzony i oddany do
użytku w 2012 r., inwestorem jest Gmina Świebodzin. Trasa szlaku przebiega linią brzegową
jeziora z wykorzystaniem nieruchomości leśnych będących w zarządzie Nadleśnictwa Świebodzin. Długość utworzonego szlaku wynosi 6 km.
Rowerowa ścieżka turystyczna Lubogóra – Ołobok – do granicy z gminą Skąpe – ścieżka oddana do użytku w 2014 r., której inwestorem jest Gmina Świebodzin. Odcinek ścieżki rowerowej jest przedłużeniem wcześniej oddanego odcinka ścieżki rowerowej od Świebodzina do
Lubogóry. Trasa ścieżki, której długość wynosi 1,5 km graniczy z drogą publiczną do miejscowości Ołobok i ma w szczególności zapewnić bezpieczeństwo osób korzystających z tego
odcinka drogi.
Nadleśnictwo Babimost:
Na terenie nadleśnictwa znajduje się ścieżka dydaktyczna, z której korzystają m.in. mieszkańcy gminy Świebodzin.
6.
Identyfikacja problemów środowiskowych
Przedstawione wnioski w zakresie poszczególnych komponentów, pomogą wyznaczyć priorytety
i cele w zakresie Programu ochrony środowiska dla gminy Świebodzin.
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego
Pomiary emisji w 2013 r. wykazały, podobnie jak w latach ubiegłych, że głównym problemem
w zakresie zanieczyszczenia powietrza w Lubuskim są wysokie stężenia pyłu zawieszonego PM10
oraz benzo(a)pirenu w nim zawartego. W sezonie grzewczym wielkości stężeń pyłu PM10
i benzo(a)pirenu były wyższe niż okresie letnim. Z przebiegu rocznej serii pomiarów odczytać można
wyraźną sezonową zmienność stężeń pyłu. Jego głównym źródłem są przestarzałe,
91
na lata 2019-2022
niskoenergetyczne paleniska domowe ogrzewane paliwami stałymi często złej jakości oraz odpadami.
Na poziomy stężeń zanieczyszczeń wpływ mają niewątpliwie także emisje liniowe (transport drogowy).
Zanieczyszczenia przemysłowe mogą być istotne w przypadku nie stosowania się do obowiązujących
wymagań prawnych.
Działania
W celu zmniejszenia emisji niskiej pochodzącej z domowych palenisk i obiektów użyteczności publicznej, powinno dążyć się do zmiany systemów grzewczych, wykonania termomodernizacji budynków, rozbudowy sieci gazowej, zachęcania do podłączenia do sieci ciepłowniczej, a także promować
stosowanie alternatywnych źródeł ciepła (pompy ciepła, kolektory słoneczne, itp.). Pomocne będzie
opracowanie Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Świebodzin, obliczony bilans zanieczyszczeń CO2, oraz możliwość zaplanowania działań zmierzających do eliminacji zanieczyszczeń.
W celu zachęcenia mieszkańców gminy do zmiany nośników na bardziej przyjazne środowisku, należy realizować kampanie edukacyjne na temat szkodliwości niskiej emisji oraz o informować możliwościach finansowania działań termomodernizacyjnych i odnawialnych źródeł energii.
W zakresie transportu i komunikacji najważniejsze kierunki działań to: budowa funkcjonalnego i spójnego układu drogowego, dalsza poprawa stanu technicznego dróg i ulic, budowa sieci bezpiecznych
dróg rowerowych oraz działania edukacyjne. Podjęte działania przyczynią się do ograniczenia emisji
zanieczyszczeń gazowych i pyłowych pochodzących ze środków transportu.
Gospodarka wodno-ściekowa
Problem jest nieprawidłowe pozbywanie się ścieków przez właścicieli nieruchomości posiadających
nieszczelne zbiorniki bezodpływowe. Niewłaściwa eksploatacja tego rodzaju urządzeń i instalacji prowadzi do emisji zanieczyszczeń gruntu i wód. Jednym z problemów jest również wyrównanie dysproporcji pomiędzy liczbą ludności korzystającą z wodociągu i ludności korzystającej z kanalizacji na
terenach wiejskich. Nieoczyszczone ścieki komunalne trafiają do wód lub do ziemi powodując ich zanieczyszczenie. Również wprowadzanie oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych wiąże się
ze zwiększaniem ich trofii (żyzności), a co za tym idzie pogorszeniem jakości wód, co wpływa na zły
stan fizykochemiczny i biologiczny wód płynących, przejawiający się słabym stanem wód płynących
i wód jeziornych. Negatywny wpływ na wody mają również tereny rolnicze, gdzie stosowane są nawozy.
Gmina Świebodzin położona jest w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych: Wielkopolskiej
Doliny Kopalnej (GZWP nr 144). Wszelkie zanieczyszczenia przedostające się do wód gruntowych
mogą infiltrować w głąb podłoża geologicznego stwarzając zagrożenie dla zasobów wodnych GZWP.
Wzrost liczby ludności prowadzi do zwiększonego korzystania z zasobów wodnych, co w powiązaniu
z występującymi niskimi opadami może prowadzić do nadmiernej eksploatacji zasobów wód pitnych
oraz stwarza potrzebę podnoszenia świadomości w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą.
Rozwój mieszkalnictwa wpływa na ilość wody retencjonowanej w glebie. Wody opadowe i roztopowe
z terenów utwardzonych i zabudowanych trafiają często do sieci kanalizacyjnej bądź bezpośrednio do
cieków wodnych. W ten sposób przyczynia się do zmniejszenia ilości wody zasilającej wody
podziemne, a co za tym idzie zmniejszenia zasobów tych wód.
Działania
W celu poprawy stanu środowiska wodnego działania powinny się koncentrować na kontroli
częstotliwości opróżniania zbiorników bezodpływowych oraz egzekucji obowiązku przyłączania
nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej. Należy pamiętać, że rozwój sieci
kanalizacyjnej na obszarach słabo zaludnionych jest w większości nieopłacalny ekonomicznie,
w związku z czym można stosować rozwiązania alternatywne, polegające na budowie przydomowych
oczyszczalni ścieków.
W dalszym ciągu niezbędna jest modernizacja i rozbudowa systemu zaopatrzenia ludności w wodę
oraz zapewnienie najwyższej jakości wód powierzchniowych i podziemnych. Działaniem ciągłym jest
również rozpowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej.
Gospodarka odpadami
Największym wyzwaniem dla gminy jest osiąganie odpowiednich poziomów odzysku surowców,
zgodnie z zapisami w planach gospodarki odpadami, objęcie zorganizowanym systemem wszystkich
mieszkańców gminy oraz dążenie do wprowadzenie selektywnej zbiórki we wszystkich
nieruchomościach. Zadaniem gminy jest również wywiązywanie się z nałożonych na gminę
obowiązków określonych w ustawie o odpadach i w ustawie o utrzymaniu porządku i czystości.
92
na lata 2019-2022
Ze względu na ilość wyrobów azbestowych oraz wysokie koszty związane z usuwaniem tych odpadów
niezbędna jest pomoc finansowa przez udzielanie dotacji z funduszy ochrony środowiska. Tempo
usuwania wyrobów azbestowych jest zbyt wolne i termin całkowitego wyeliminowania wyrobów
azbestowych jest zagrożony.
Zagrożenie podtopieniami i suszą
Na terenie gminy Świebodzin nie występują obszary zagrożone powodzią. W skutek intensywnych
opadów może dojść jedynie do podtopień obszarów znajdujących się w obniżeniach. Coraz częściej
występujące susze wpływają na niedobór wód w glebach użytkowanych rolniczo. Odbiorem nadmiaru
wody oraz utrzymaniem odpowiedniego poziomu wilgoci w gruntach rolniczych zajmują się rowy
melioracyjne, w większości będące na utrzymaniu spółki wodnej.
Działania
W celu utrzymania prawidłowych stosunków wodnych niezbędne są regularne prace konserwacyjne
na rowach melioracyjnych, ciekach naturalnych oraz budowa zbiorników pełniących funkcje małej
retencji.
Ochrona przyrody
Występujące w obrębie gminy obszary cenne przyrodniczo pod względem występowania rzadkich
gatunków roślin i zwierząt wymagają podejścia planistycznego, aby nie utraciły swych wartości
przyrodniczych.
Głównymi zagrożeniami dla przyrody gminy są: zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenia wód
powierzchniowych, zła gospodarka wodna, nielegalne wycinanie roślin, „dzikie wysypiska odpadów”,
rozwój infrastruktury i mieszkalnictwa, kłusownictwo, nieprawidłowa gospodarka leśna, zmiany
użytkowania gruntów.
Problemem może być niedostateczna wiedza na temat stanu drzew pomnikowych, co może
skutkować nie wykonaniem niezbędnych prac pielęgnacyjnych i w konsekwencji doprowadzić do
utraty walorów przyrodniczych.
Działania
Niezbędne jest całościowe ujmowanie w procedurze planowania przestrzennego i dokumentach planistycznych problematyki ochrony przyrody, w tym gatunków chronionych.
Stan drzew będących pomnikami przyrody winien być zdiagnozowany, a drzewa w zależności od potrzeb poddane zabiegom pielęgnacyjnym, zapewniającym ich utrzymanie w odpowiednim stanie fitosanitarnym. W dalszym ciągu należy utrzymać, ale też wzbogacić o nowe obszary zieleni urządzonej,
zwłaszcza wzdłuż ulic i dróg, a także poza granicami miasta.
Potrzebne są również działania na rzecz tworzenia spójnego systemu korytarzy zieleni w gminie, tworzenie zadrzewień śródpolnych oraz nowych obszarów zielonych.
Hałas
Największe zagrożenie hałasem oraz emisją spalin ze strony systemu komunikacyjnego na terenie
gminy Świebodzin występowało wzdłuż DK 92 i starej DK 3. Wymienione drogi charakteryzowały się
bardzo dużym natężeniu ruchu, co wpływało na pogorszenie klimatu akustycznego na przyległych
obszarach zurbanizowanych. Po wybudowaniu autostrady A2 i drogi ekspresowej S3 w gminie doszło
do zmian w natężeniu ruchu na powyższych trasach. Tranzyt głównie pojazdów ciężarowych został
skierowany na nowe trasy. Najprawdopodobniej zmniejszyło się oddziaływanie hałasu w miejscach
gdzie jego wartości były wcześniej przekroczone.
Działania
Niezbędne jest przeprowadzenie pomiarów hałasu w otoczeniu nowych dróg tj. autostrady A2 i drogi
ekspresowej S3. Konieczna jest modernizacja pozostałych dróg wraz z uwzględnieniem budowy
chodników i ścieżek rowerowych oraz rozwojem komunikacji zbiorowej. Przy projektowaniu budowy
ścieżek rowerowych należy pamiętać o zapewnieniu pieszym odpowiedniej szerokości chodnika.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Liczba urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne bardzo szybko wzrasta, dlatego istotna jest
kontrola wpływających zgłoszeń i wyników pomiaru promieniowania elektromagnetycznego.
Występujące konflikty związane z rozwojem instalacji wytwarzających promieniowanie
93
na lata 2019-2022
elektromagnetyczne powinny być uwzględniane w zapisach w studium i planach zagospodarowania
przestrzennego gminy.
Odnawialne źródła energii
Z uwagi na uwarunkowania klimatyczne, gospodarcze i przestrzenne, zwłaszcza rozwój obszarów
mieszkalnych, występowanie obszarów chronionych, sprzyjają rozwojowi małych indywidualnych instalacji wykorzystujących OZE (instalacje fotowoltaiczne, kolektory słoneczne, pompy ciepła). Gmina
posiada wyznaczone obszary pod rozwój odnawialnych źródeł energii. Możliwa jest również budowa
większych instalacji tj. farm wiatrowych i fotowoltaicznych, jednak ze względu na możliwe oddziaływania każda inwestycja wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Obecnie na terenie gminy wykorzystuje się odnawialne źródła energii, a w najbliższej perspektywie
możliwy jest jej dalszy rozwój. Ze względu na dużą lesistość województwa w przypadku biomasy
drewno odpadowe stanowi obecnie podstawowe paliwo wykorzystywane do celów energetycznych.
W kolejnych latach nadal można się spodziewać rozwoju instalacji wykorzystania biomasy do produkcji ciepła – przede wszystkim w niewielkich lokalnych kotłowniach czy rozwiązaniach indywidualnych.
Należy dążyć do osiągnięcia założonych poziomów zużycia energii odnawialnej – co najmniej 15% do
końca 2020 r. Na poziomie gminnych działania te polegać będą na podnoszeniu poziomu świadomości mieszkańców oraz stworzeniu dogodnych warunków lokalizacyjnych dla potencjalnych inwestorów.
Ochrona gleb i kopalin
Największym zagrożeniem dla gleb są nielegalne składowiska odpadów, proces przekształcania gruntów rolnych pod zabudowę w związku z rozbudową zabudowy mieszkaniowej.
Z uwagi na eksploatację kopalin działania mogą dotyczyć racjonalnego wydobycia oraz przywracania
terenu do stanu naturalnego po zakończonej eksploatacji.
Ochrona przed skutkami poważnej awarii
Awarie są zdarzeniami trudnymi do przewidzenia, stąd konieczne jest doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego, wpojenie zasad postępowania mieszkańcom na wypadek wystąpienia awarii
oraz utrzymanie infrastruktury umożliwiającej podjęcie działań w przypadku zaistnienia awarii.
Edukacja ekologiczna
Problemem może być brak poszanowania dla środowiska wśród jego użytkowników oraz obojętność
w stosunku do zagrożeń środowiska. Jednak za pośrednictwem Internetu, nawet niewielkim kosztem
można zorganizować ciekawe akcje edukacyjne, które podniosą poziom świadomości mieszkańców.
7.
Strategia ochrony środowiska Gminy Świebodzin
7.1. Cele i priorytety ekologiczne
Aktualny stan środowiska i przewidywane jego zmiany w aspekcie planowanego dalszego rozwoju
gminy wymuszają konieczność zrównoważonego rozwoju poprzez realizację przedsięwzięć
proekologicznych. Istotnym problemem jest dokonanie zobiektywizowanego wyboru celów
długoterminowych i krótkoterminowych na podstawie zidentyfikowanych znaczących aspektów
środowiskowych.
Zadania i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w Programie ochrony środowiska
pozostają w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi w programach ochrony środowiska na
szczeblu wyższym oraz, uwzględniają cele zawarte w innych strategiach, programach i dokumentach
programowych do realizacji ochrony środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.
Cele długoterminowe wyznaczają stan jaki należy osiągnąć w 2022 r. Cele długoterminowe są identyfikowane na podstawie analizy obszarów problemowych występujących na terenie gminy. Powinny
być mierzalne, realistyczne i terminowe.
Na poszczególne cele długoterminowe składają się cele krótkoterminowe, (do 2018 r.) Cele krótkoterminowe wyznaczają stan, jaki należy osiągnąć w określonym horyzoncie czasowym.
W celu realizacji założeń strategii ochrony środowiska we wszystkich obszarach priorytetowych
wyznaczono następujące cele długoterminowe do 2022 r. oraz krótkoterminowe do 2018 r.:
I Powietrze atmosferyczne
I.1 Cel długoterminowy do 2022 r.: I.1. Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza
Cele krótkoterminowe do 2018 r.:
I.1.1. Ograniczanie emisji zanieczyszczeń pochodzących z niskiej emisji
94
na lata 2019-2022
I.1.2. Poprawa efektywności energetycznej
I.1.3. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii
II Zasoby wód
II.1. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz
uregulowanie sytuacji hydrologicznej
II.1.1. Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych
II.1.2. Racjonalna gospodarka zasobami wód podziemnych oraz zapewnienie mieszkańcom odpowiedniej jakości wody do spożycia
II.1.3. Ochrona przed podtopieniami oraz skutkami suszy
III Gospodarka odpadami
III.1. Racjonalna gospodarka odpadami zgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju
III.1.1. Ograniczenie ilości odpadów trafiających bezpośrednio na składowisko oraz zmniejszenie
uciążliwości odpadów
III.1.2. Eliminacja wyrobów azbestowych
IV Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne
IV. 1. Zmniejszenie oddziaływania hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
IV.1.1. Ochrona przed hałasem
IV.1.2. Minimalizacja oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka
V Przyroda
V.I. Zachowanie i rozwój walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy
V.I.1. Zachowanie różnorodności biologicznej i jej racjonalne użytkowanie oraz stworzenie spójnego
systemu obszarów chronionych
V.1.2. Rozwój obszarów zieleni oraz utrzymanie terenów już istniejących
V.1.3. Zrównoważony rozwój turystyki i rekreacji
VI Powierzchnia ziemi i surowce mineralne
VI.1. Ochrona gleb i powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych
rodzajów działalności gospodarczej
VI.1.1. Zapobieganie degradacji gleb
VI.1.2. Ochrona przed nielegalnym wydobywaniem surowców
VII Poważne awarie
VII.1. Ochrona przed skutkami poważnej awarii
VII.1.1. Zmniejszenie ryzyka wystąpienia poważnych zagrożeń środowiska
VIII Edukacja ekologiczna
VIII.1. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców
VIII.1.1. Pobudzenie u mieszkańców gminy odpowiedzialności za otaczające środowisko i wyeliminowanie negatywnych zachowań
VIII.1.2. Promowanie walorów przyrodniczych gminy
7.2. Harmonogram realizacji działań na lata 2015-2018 z perspektywą na lata 2019-2022
W Programie zostały uwzględnione:
zadania własne gminy (przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze
środków będących w dyspozycji gminy);
zadania koordynowane (pozostałe zadania, związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze
środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego,
wojewódzkiego i centralnego).
95
na lata 2019-2022
Tabela 43 Harmonogram działań na lata 2015-2018 z perspektywą na lata 2019-2022
Cele krótkoterminowe
Działanie
do 2019 r.
I Obszar priorytetowy: POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
Cel długoterminowy: I.1. Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza
I.1.1. Ograniczanie emisji zanieczyszczeń pochodzących z
Modernizacja systemów grzewczych i eliminacja
niskiej emisji
niskiej emisji w budynkach użyteczności publicznej
Gmina
Świebodzin
Dolnośląska
Spółka
Gazownictwa,
Dalkia
Gmina
Świebodzin
Dalszy rozwój sieci gazowniczej i ciepłowniczej
Opracowanie i wdrożenie Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Świebodzin
Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania
mieszkań w ciepło z nośników niepowodujących
nadmiernej emisji zanieczyszczeń z indywidualnych
systemów grzewczych oraz projektowanie linii
zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem
terenów o gęstej zabudowie oraz zwiększenie powierzchni terenów zielonych (nasadzanie drzew i
krzewów).
Kontrola gospodarstw domowych w zakresie przestrzegania zakazu spalania odpadów oraz pozostałości roślinnych z ogrodów na powierzchni ziemi
Kontrola przestrzegania zakazu wypalania łąk,
pastwisk, nieużytków, rowów, pasów przydrożnych,
szlaków kolejowych oraz trzcinowisk i szuwarów
I.1.2. Poprawa efektywności
energetycznej
Jednostka
odpowiedzialna
2015-2022
2015-2022
Szacunkowe
koszty PLN
W zależności od
potrzeb
i posiadanych
środków
finansowych
W zależności od
posiadanych
środków
finansowych
Potencjalne źródła
finansowania
Budżet Gminy,
środki UE
Środki spółki
gazowniczej i
ciepłowniczej
2015-2022
b.d.
Budżet Gminy,
POIiŚ
Gmina
Świebodzin
2015-2022
w.b.
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2022
Zadanie własne
Budżet Gminy
2015-2022
Zadanie własne
Budżet Gminy
2015-2018
W zależności od
posiadanych
środków
finansowych
Budżet Gminy
2015-2018
3000 zł/rok
Budżet Gminy
2015-2022
W zależności od
posiadanych
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
Promowanie korzystania z rowerów i środków
transportu wykorzystujących napędy przyjazne
środowisku
Gmina
Świebodzin
Promowanie zmian nośników energii na bardziej
efektywne i przyjazne środowisku
Termomodernizacja budynków należących do
gminy,
Gmina
Świebodzin
Gmina
Świebodzin
96
Okres realizacji
na lata 2019-2022
do 2019 r.
Działanie
Jednostka
odpowiedzialna
Budowa i modernizacja oświetlenia na terenie gminy Świebodzin, w tym:
Gmina
Świebodzin,
Zarządcy dróg
Budowa oświetlenia zewnętrznego (drogowego) w miejscowości Wilkowo - Poprawa warunków życia i bezpieczeństwa mieszkańców
Budowa oświetlenia zewnętrznego (drogowego) w miejscowości Rosin - Poprawa warunków życia i bezpieczeństwa mieszkańców
I.1.4. Zwiększenie
wykorzystania odnawialnych
źródeł energii
Promowanie korzystania z odnawialnych źródeł
energii
Okres realizacji
Szacunkowe
koszty PLN
środków
finansowych
Budżet Gminy,
NFOŚiGW
Gmina
Świebodzin
Do 2016
748 173,00
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
Do 2016
303 646,00
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
3000 zł/rok
Budżet gminy
Wspieranie przedsięwzięć związanych
W miarę
z wykorzystaniem instalacji solarnych, pomp ciepła
Gmina
posiadanych
2015-2018
oraz wymianą starych kotłów na nowe ekologiczne
Świebodzin
środków
źródła ciepła w budynkach
finansowych
Tworzenie warunków dla rozwoju odnawialnych
źródeł energii w tym budowa farm wiatrowych i
Gmina
2015-2022
Wydatki bieżące
solarnych poprzez odpowiednie zapisy w studium i
Świebodzin
planach miejscowych
II. Obszar priorytetowy: ZASOBY WÓD
II.1. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz uregulowanie sytuacji hydrologicznej
II.1.1. Ograniczenie dopływu
Gmina
Dalszy rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie gminy
zanieczyszczeń do wód
Świebodzin,
Zgodnie z
Świebodzin oraz utrzymanie w odpowiednim stanie
2015-2018
powierzchniowych i
ZWKiUK sp. z
planami
technicznym
podziemnych
o.o.
Likwidacja nieczynnych i rzadko używanych studni
W miarę
przydomowych w gospodarstwach zwodociągowaGmina
posiadanych
2015-2018
nych oraz kontrola właściwej eksploatacji ujęć
Świebodzin
środków
czynnych
finansowych
Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływoGmina
wych i przydomowych oczyszczalni ścieków
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Zachęcanie mieszkańców zwłaszcza terenów wiejskich do likwidacji zbiorników bezodpływowych i
podłączanie do sieci kanalizacyjnej
Kontrola zawartych umów na odbiór nieczystości
ciekłych ze zbiorników bezodpływowych
97
finansowania
Budżet Gminy,
WFOŚiGW,
NFOŚiGW
Budżet Gminy
Budżet Gminy
Budżet Gminy
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet Gminy
na lata 2019-2022
do 2019 r.
II.1.2. Racjonalna gospodarka
zasobami wód podziemnych
oraz zapewnienie mieszkańcom
odpowiedniej jakości wody do
spożycia
Okres realizacji
Szacunkowe
koszty PLN
finansowania
2015-2022
w.b.
Środki własne
Zarządcy ujęć,
Powiat, RZGW
2015-2018
w.b.
Środki własne
Gmina
Świebodzin,
ZWKiUK sp. z
o.o.
2015-2022
W zależności od
zaplanowanych
zadań
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin,
MGSW,
LZMiUW
2015-2018
W zależności od
zaplanowanych
zadań
LZMiUW
2015-2022
b.d.
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet Gminy
2015
w.b.
Budżet Gminy
2015
w.b.
Budżet Gminy
2015-2022
w.b.
Budżet Gminy
2015-2018
w.b.
Budżet Gminy,
2015-2018
w.b.
Budżet Gminy
2015-2018
w.b.
Budżet Gminy
Jednostka
odpowiedzialna
WIOŚ Zielona
Góra
Działanie
Prowadzenie monitoringu wód podziemnych i powierzchniowych
Ustanawianie strefy ochronnej ujęć wody
obejmującej teren ochrony bezpośredniej i
pośredniej
Dalsza rozbudowa sieci wodociągowych i stacji
uzdatnia oraz utrzymanie w odpowiednim stanie
technicznym istniejących instalacji
Bieżące utrzymanie i konserwacja melioracji podstawowej i szczegółowej
Struga Świebodzińska - odbudowa
Tworzenie odpowiednich zapisów w decyzjach i
planach zagospodarowania przestrzennego odnośnie lokalizacji mikro i małej retencji wody
III. Obszar priorytetowy: GOSPODARKA ODPADAMI
III.1.1. Ograniczenie ilości
odpadów trafiających
Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym
Gmina
bezpośrednio na składowisko
systemem zbiórki odpadów
Świebodzin
oraz zmniejszenie uciążliwości
odpadów
Objęcie wszystkich mieszkańców systemem selekGmina
tywnego zbierania odpadów
Świebodzin
Ograniczanie masy odpadów przekazanych do
składowania oraz uzyskanie odpowiednich pozioGmina
mów recyklingu wybranych frakcji odpadów i przyŚwiebodzin,
gotowania do ponownego użycia
Organizowanie zbiórek: zużytego sprzętu elekGmina
trycznego i elektronicznego, odpadów niebezpieczŚwiebodzin,
nych , wielkogabarytowych i budowlanych ze strumienia odpadów komunalnych,
Gmina
Organizowanie zbiórek zużytych baterii
Świebodzin
Gmina ŚwieboOrganizowanie zbiórek przeterminowanych leków
dzin
98
Budżet Gminy,
Składki członkowskie
spółki,
Dotacje wojewódzkie,
Budżet Państwa
Środki własne,
środki zewnętrzne
na lata 2019-2022
do 2019 r.
Jednostka
odpowiedzialna
Gmina
Świebodzin
Działanie
Kontrole składanych deklaracji o wysokości opłaty
za gospodarowanie odpadami komunalnymi
Prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego gospodarowania
odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie: działań ograniczających powstawanie odpadów, ponowne ich użycie oraz metody przywracające im wartość oraz selektywnego zbierania odpadów komunalnych
Kontrola podmiotów prowadzących działalność
w zakresie odbierania, zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów
Wykonywanie rocznych sprawozdań z realizacji
zadań z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi
Likwidacja miejsc nielegalnego składowania odpadów tzw. „dzikich” wysypisk
Rekultywacja oraz monitoring na składowisku
odpadów komunalnych w Jeziorach
III.1.2. Eliminacja wyrobów
azbestowych
Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach
występowania wyrobów zawierających azbest w
bazie danych azbestowych
www.bazaazbestowa.gov.pl
Aktualizacja Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest dla Gminy Świebodzin
Dofinansowanie do usuwania i unieszkodliwiania
wyrobów zawierających azbest
IV. obszar priorytetowy: HAŁAS I PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE
Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów sprzyjających
ograniczeniu zagrożenia hałasem (rozgraniczenie
terenów o zróżnicowanej funkcji)
Tworzenie zabezpieczeń przed oddziaływaniem
hałasu komunikacyjnego poprzez wprowadzanie
odpowiednich zapisów w SIWZ uwzględniające
montowanie dźwiękoszczelnych okien i kładzenie
99
finansowania
Budżet Gminy
Okres realizacji
Szacunkowe
koszty PLN
2015-2018
w.b.
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
Zadanie ciągłe
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2022
w razie wystąpienia zdarzenia
61 500,00 –
rekultywacja
9 000,00 /rok monitoring
2015-2032
w.b.
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2019
20 000,00
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2022
W zależności od
potrzeb
Budżet Gminy,
Środki WFOŚiGW,
NFOŚiGW
2015-2022
w.b.
Budżet gminy
2015-2022
W zależności od
potrzeb
Budżet Gminy
środki własne
Gmina
Świebodzin
Gmina
Świebodzin
Gmina
Świebodzin,
Zarządcy dróg
Budżet Gminy
na lata 2019-2022
do 2019 r.
Jednostka
odpowiedzialna
Działanie
Okres realizacji
Szacunkowe
koszty PLN
finansowania
cichej nawierzchni
Gmina
Świebodzin
Zarządcy dróg
Poprawa stanu technicznego dróg, w tym:
„Remont drogi krajowej 92 na odcinku WilkowoŚwiebodzin od km 67+000 do km 69+000”
Pozycja w Planie działań na sieci drogowej - 210
„Remont drogi krajowej 92 na odcinku WilkowoŚwiebodzin od km 63+300 do km 66+090”
„Remont drogi krajowej 92 na odcinku MostkiWilkowo od km 58+000 do km 62+700”
„Remont drogi krajowej 92 na odcinku Wityń-Lutol
Suchy od km 73+000 do km 75+500”
„Remont drogi krajowej 92 na odcinku ŚwiebodzinWityń od km 70+320 do km 73+000”
Budowa sygnalizacji świetlnej wzbudzanej na
przejściu dla pieszych na drodze nr 92 od km
63+140 w m. Wilkowo
Pozycja w Program redukcji liczby ofiar śmiertelnych - 393
Poprawa BRD poprzez zmianę geometrii skrzyżowania drogi nr 92 z dr. gminną 0309F w m. Wilkowo
w km od 62+975 do km 63+230
Pozycja w Program redukcji liczby ofiar śmiertelnych - 607
Budowa obwodnicy jezior w ciągu drogi wojewódzkiej nr 303 – połączenie węzłów na drodze ekspresowej S3 z Portem Lotniczym Zielona Góra
Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 276 w m. Chociule
uzależnione od
finansowych
nych na ten cel
uzależnione od
finansowych
nych na ten cel
uzależnione od
finansowych
nych na ten cel
uzależnione od
finansowych
nych na ten cel
uzależnione od
finansowych
nych na ten cel
środków
przyzna-
2015-2022
GDDKiA Zielona
Góra
2015-2022
GDDKiA Zielona
Góra
2015-2022
GDDKiA Zielona
Góra
2015-2022
GDDKiA Zielona
Góra
2015-2022
GDDKiA Zielona
Góra
2015-2022
Szacowany
koszt ok.:
115 tys. zł
uzależnione od środków
finansowych
przyznanych na ten cel
GDDKiA Zielona
Góra
2015-2022
Szacowany
koszt ok.:
765 tys. zł
uzależnione od środków
finansowych
przyznanych na ten cel
ZDW w Zielonej
Górze
Do 2015
6 090 000,00
LRPO 2007-2013
2016-2017
5 000 000,00
RPO
2015-2022
w.b.
Budżet gminy, środki
zarządców dróg
WIOŚ,
GDDKiA
2015-2016
w.b.
Środki własne
Gmina
2015-2018
w.b.
Budżet gminy
Wprowadzanie nasadzeń ochronnych wzdłuż
ciągów komunikacyjnych
Przeprowadzenie monitoringu hałasu drogowego w
granicach gminy
IV.1.2. Minimalizacja oddziały-
Szacowany
koszt ok.: 1,5
mln zł
Szacowany
koszt ok.:
2 mln zł
Szacowany
koszt ok.:
3,5 mln zł
Szacowany
koszt ok.:
1,8 mln zł
Szacowany
koszt ok.:
2 mln zł
GDDKiA Zielona
Góra
Wprowadzanie zapisów do miejscowych planów
100
ZDW w Zielonej
Górze
Gmina
Świebodzin
zarządcy dróg
środków
przyznaśrodków
przyznaśrodków
przyznaśrodków
przyzna-
na lata 2019-2022
do 2019 r.
wania promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie
człowieka
Działanie
zagospodarowania przestrzennego w zakresie
możliwości lokalizacji urządzeń emitujących
promieniowanie elektromagnetyczne
Prowadzenie pomiarów promieniowania
elektromagnetycznego
V. obszar priorytetowy: PRZYRODA
Utrzymanie i rozwijanie różnorodności biologicznej i
krajobrazowej w gminie poprzez objęcie ochroną
V.I.1. Zachowanie
terenów o dużych wartościach przyrodniczych, w
różnorodności biologicznej i jej
tym pomników przyrody
racjonalne użytkowanie oraz
Uwzględnianie w miejscowych planach
stworzenie spójnego systemu
zagospodarowania przestrzennego obszarów
obszarów chronionych
chronionych oraz zasad ochrony przyrody
i krajobrazu
Bieżąca ochrona istniejących pomników przyrody
V.1.2. Rozwój obszarów zieleni
oraz utrzymanie terenów już
istniejących
Okres realizacji
Szacunkowe
koszty PLN
finansowania
WIOŚ
2015-2018
w.b.
Środki własne
Gmina
Świebodzin
2015-2022
w.b.
Budżet gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet gminy
Gmina
Świebodzin
do 2017
38 674,00
Budżet gminy
2015-2018
5 000,00 /rok
Budżet Gminy,
środki własne
2015-2018
5 000,00 /rok
Budżet Gminy,
środki własne
2015-2022
W zależności od
dostępnych
środków
finansowych
Budżet Gminy,
Środki zewnętrzne
2015
50 000,00
Środki własne
Jednostka
odpowiedzialna
Świebodzin
Pielęgnacja zieleni na zadaniu "Przebudowa ul.
Walki Młodych i Al. 700- lecia oraz budowa sieci
dróg i miejsc postojowych w kwartale ulic; Kawaleryjska, 30-go stycznia, Wałowa w Świebodzinie" Utrzymanie i pielęgnacja miejsc zielonych przy
nowo powstałych parkingach i drodze.
Nasadzanie i utrzymanie zieleni przydrożnej i śródpolnej z maksymalnie możliwym udziałem drzewostanu miododajnego
Powiększanie zasobów leśnych i zalesienie gruntów nie użytkowanych rolniczo
Gmina
Świebodzin,
zarządcy dróg
Gmina
Świebodzin,
Powiat
Świebodziński
Rewitalizacja parków na terenie gminy
Gmina
Świebodzin
V.1.3. Zrównoważony rozwój
turystyki i rekreacji
Realizacja zadań z zakresu rozwoju bezpiecznej
dla środowiska nowoczesnej infrastruktury
rekreacyjnej zapewniającej wzrost potencjału
turystycznego i rekreacyjnego gminy:
Gmina
Świebodzin
Nadleśnictwa
Remont drogi w Leśnictwie Myszęcin (oddz. 307)
Nadleśnictwo
Świebodzin
101
na lata 2019-2022
do 2019 r.
Okres realizacji
Szacunkowe
koszty PLN
finansowania
2015
150 000,00
Środki własne
Zadanie ciągłe
Bez kosztów
-
2015-2018
W zależności od
posiadanych
środków
finansowych
Budżet Gminy,
środki zewnętrzne
Gmina
Świebodzin
Do 2018
2 667,00
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
Do 2019
9 330,00
Budżet Gminy
2015-2018
W zależności od
posiadanych
środków
finansowych
Budżet Gminy
Jednostka
odpowiedzialna
Nadleśnictwo
Świebodzin
Działanie
Remont drogi w Leśnictwie Myszęcin (oddz.
304,305, 306, 310, 311)
Współpraca z organizacjami turystycznymi w regionie
Rozbudowa szlaków rowerowych i turystycznych na
terenie gminy, w tym:
Dzierżawa gruntu pod budowę ścieżki turystycznej
Lubogóra - Ołobok od Nadleśnictwa Świebodzin Podniesienie atrakcyjności turystycznej Gminy
Świebodzin
Dzierżawa gruntu pod szlak turystyczny rowerowo pieszy wokół jeziora Wilkowskiego od Nadleśnictwa
Świebodzin - Podniesienie atrakcyjności turystycznej miejscowości Wilkowo
Budowa ścieżki rowerowej do m. Grodziszcze
Organizacje
pozarządowe,
PTTK
Gmina
Świebodzin,
zarządcy dróg,
Nadleśnictwa
Gmina
Świebodzin
VI obszar priorytetowy: POWIERZCHNIA ZIEMI I SUROWCE MINERALNE
VI.1. Ochrona gleb i powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej
Gmina
Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolniczych
Świebodzin,
zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego
Zadanie ciągłe
w.b.
ODR,
OSChR
Ochrona gleb wysokich klas bonitacyjnych przed
Gmina
VI.1.1. Zapobieganie degradacji
zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze, zwłaszŚwiebodzin
2015-2018
w.b.
gleb
cza gleb chronionych
Przeprowadzanie okresowych badań jakości gleb,
Powiat
W zależności od
Świebodziński,
posiadanych
2015-2018
indywidualni
środków
rolnicy
finansowych
Ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin w
procesie planowania przestrzennego
VI.1.2. Ochrona przed nielegalGmina
2015-2018
w.b.
nym wydobywaniem surowców
Świebodzin
102
Środki własne
Budżet Gminy
Środki własne
Budżet Gminy
na lata 2019-2022
Działanie
do 2019 r.
VII. obszar priorytetowy: POWAŻNE AWARIE
VII.1.1. Zmniejszenie ryzyka
wystąpienia poważnych zagroMonitoring i kontrola podmiotów gospodarczych
żeń środowiska
korzystających ze środowiska
Jednostka
odpowiedzialna
Okres realizacji
Szacunkowe
koszty PLN
finansowania
WIOŚ
Zadanie ciągłe
w.b.
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet Gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet gminy
2015-2018
w.b.
Budżet gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2018
w.b.
Budżet gminy
Gmina
Świebodzin
2015-2019
w.b.
Budżet gminy
Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa
w sytuacji wystąpienia awarii
VIII. obszar priorytetowy: EDUKACJA EKOLOGICZNA
Organizowanie imprez pobudzających aktywność
dzieci i młodzieży w dziedzinie ochrony przyrody
VIII.1.1. Pobudzenie u mieszi środowiska naturalnego ("Dni Ziemi" i "Sprzątanie
kańców gminy odpowiedzialnoŚwiata")
ści za otaczające środowisko i
wyeliminowanie negatywnych
Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej
zachowań
właściwe postępowanie z odpadami oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno – edukacyjnej w tym zakresie
Edukacja ekologiczna mieszkańców na rzecz upowszechniania proekologicznych postaw i wykształcenia u mieszkańców odpowiedzialności za środowisko – organizacja seminariów, wykładów, konkursów, festynów i innych imprez o tematyce ekologicznej, np.: odnawialne źródła energii, gospodarka niskoemisyjna, oszczędność energii, w zakresie
szkodliwości ozonu w przyziemnej warstwie atmosfery
(np. wypalanie traw, porzucanie odpadów w miejscach na
ten cel nieprzeznaczonych, wylewanie nieoczyszczonych ścieków bezpośrednio do wód
i gleby, spalanie odpadów w paleniskach domowych, dewastacja zieleni publicznej).
Bieżąca aktualizacja gminnych serwisów InternetoVIII.1.2. Promowanie walorów
wych z położeniem nacisku na walory przyrodnicze
przyrodniczych gminy
i turystyczne gminy
Informowanie mieszkańców o stanie środowiska na
terenie gminy oraz działaniach podejmowanych na
rzecz jego ochrony przez portal internetowy gminy
103
Gmina
Świebodzin
na lata 2019-2022
do 2019 r.
Działanie
Jednostka
odpowiedzialna
Okres realizacji
Użyte skróty:
b.d.- brak danych
w.b.- wydatki bieżące
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
WIOŚ – Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Zielonej Górze
LZMiUW – Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze
GDDKiA – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze
ZDP PTTK – Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze
ODR – Ośrodek Doradztwa Rolniczego
OSChR – Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp.
ZWKiUK sp. z o.o. – Zakład Wodociągów Kanalizacji i Usług Komunalnych sp. z o.o. w Świebodzinie
ZDW – Zarząd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze
MGSW – Miejsko Gminna Spółka Wodna
104
Szacunkowe
koszty PLN
finansowania
na lata 2019-2022
8. Zarządzanie Programem ochrony środowiska
8.1. Instrumenty realizacji programu
Polityka ekologiczna opiera się na ustawach, wśród których najważniejsze to: prawo ochrony
środowiska, prawo wodne, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawa
o ochronie przyrody, ustawa o odpadach, prawo geologiczne i górnicze, prawo budowlane.
Instrumenty realizacji programu ochrony środowiska wynikające z zapisów ustawowych można
podzielić na:
prawne,
społeczne,
strukturalne.
finansowe,
8.2.1.
Instrumenty prawne
Wśród instrumentów prawnych szczególne miejsce mają plany zagospodarowania przestrzennego
(prawo miejscowe). Działania władz samorządowych, przedsiębiorstw i innych podmiotów związane z
ochroną środowiska muszą być osadzone w realiach obowiązującego planu wojewódzkiego i planów
miejscowych.
Zgodnie z ustawą z dnia 8 marca z 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2014 poz. 594 ze zm.)
organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy. Ponadto ustawa przedstawia katalog
zadań własnych gminy. Wśród nich są między innymi sprawy: ładu przestrzennego, ochrony
środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania
czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, składowania i unieszkodliwiania odpadów
komunalnych, zieleni gminnej i zadrzewień. Zadania gminy w zakresie ochrony środowiska zawarte w
ustawie są przedstawione ogólnikowo, jednakże każde z tych zadań jest uszczegółowione w szeregu
innych aktów prawnych, do których przestrzegania gmina jest zobowiązana.
Poniżej wymienione zostały ważniejsze kompetencje organów gminy.
Do kompetencji burmistrza w zakresie ochrony środowiska, leśnictwa, rolnictwa zaliczyć można:
sporządzanie programów ochrony środowiska,
możliwość nakazania w drodze decyzji, osobie fizycznej eksploatującej instalacje w ramach
zwykłego korzystania ze środowiska lub eksploatującej urządzenie, wykonanie w określonym
czasie czynności zmierzających do ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na
środowisko;
możliwość wstrzymania, w drodze decyzji, użytkowania instalacji lub urządzenia, jeżeli osoba
fizyczna nie dostosowała się do powyższych wymagań;
występowanie do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich
działań będących w jego kompetencji, jeżeli w wyniku kontroli burmistrza miasta stwierdził
naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub występuje
uzasadnione podejrzenie, ze takie naruszenie mogło nastąpić;
uprawnienie do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach
o wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska;
udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie, znajdujących się w posiadaniu władz
gminy,
przeprowadzanie postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla
planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
przeprowadzanie postępowań w sprawie zmiany stanu wody na gruntach,
wydawanie decyzji na usunięcie drzew lub krzewów,
przyjmowanie informacji od podmiotów zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
wydawanie zezwoleń na świadczenie usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od
właścicieli nieruchomości, opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości
ciekłych,
nadzorowanie utrzymania czystości i porządku w gminie,
nakazywanie posiadaczowi odpadów, w drodze decyzji burmistrza, usunięcia odpadów z
miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, ze wskazaniem sposobu
wykonania tej decyzji,
przedkładanie wojewodzie corocznie informacji dotyczących informacji o stanie wyposażenia
105
na lata 2019-2022
aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków komunalnych oraz
informacji 0 postępie realizacji przedsięwzięć określonych w krajowym programie
oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK),
prowadzenie sprawozdawczości z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi
i azbestu.
Kompetencje rady gminy:
uchwalanie Programu ochrony środowiska;
ustanawianie ograniczenia co do czasu funkcjonowania instalacji lub korzystania z urządzeń,
z których emitowany hałas może negatywnie oddziaływać na środowisko;
ustalanie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie gminy,
zatwierdzanie planu gospodarowania dla gruntów położonych na obszarach ograniczonego
użytkowania, istniejących wokół zakładów przemysłowych po uzyskaniu opinii izby rolniczej;
uzgadnianie ustaleń dotyczących infrastruktury technicznej, zagospodarowania turystycznego,
sposobu użytkowania gruntów, eliminacji lub ograniczania zagrożeń zewnętrznych oraz
ustaleń do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w odniesieniu do nieruchomości nie
będących własnością Skarbu Państwa;
opiniowanie projektu planu ochrony parku narodowego, rezerwatu przyrody oraz parku
krajobrazowego,
uzgadnianie projektu rozporządzenia w sprawie wyznaczenia lub powiększenia obszaru
chronionego krajobrazu;
opiniowanie likwidacji lub zmiany granic obszaru chronionego krajobrazu;
znoszenie ustalanych przez siebie form ochrony przyrody;
udział w pracach związanych ze sporządzaniem planów ochrony dla obszarów Natura 2000;
ustanawianie pomników przyrody, stanowiska dokumentacyjnego, użytków ekologicznych lub
zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (jeżeli wojewoda nie ustanowił tych form ochrony
przyrody);
opiniowanie wniosków Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych o uznanie lasu za
ochronny lub pozbawienie go tego charakteru - w odniesieniu do lasów stanowiących
własność Skarbu Państwa;
opiniowanie wniosku starosty o uznanie lasu za ochronny lub pozbawienie go tego charakteru
w odniesieniu do lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa;
możliwość podejmowania uchwał o objęciu ochroną znajdujących się na obszarze jej działania
gruntów rolnych określonych w ewidencji gruntów jako użytki rolne,
rozpatrywanie informacji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stanie środowiska
na obszarze województwa.
8.1.1.1. Pozwolenia
Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze
zm.) korzystanie ze środowiska wykraczające poza ramy korzystania powszechnego może być,
w drodze ustawy, obwarowane obowiązkiem uzyskania pozwolenia, ustalającego w szczególności
zakres i warunki tego korzystania, wydanego przez właściwy organ ochrony środowiska. Organami
tymi w Polsce są: wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta, sejmik województwa, marszałek
województwa, wojewoda, minister właściwy do spraw środowiska, Generalny Dyrektor Ochrony
Środowiska i regionalny dyrektor ochrony środowiska.
Wśród pozwoleń na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii wyróżnia się: pozwolenia na
wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do
wód lub do ziemi, pozwolenia na wytwarzania odpadów oraz pozwolenia zintegrowane, które są
wymagane dla prowadzenia instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę
prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych
elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości.
Zgodnie z art. 378 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.)
organem ochrony środowiska właściwym do wydawania pozwoleń na wprowadzanie do środowiska
substancji lub energii jest starosta.
106
na lata 2019-2022
8.1.1.2. Kontrola przestrzegania prawa
Zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013 poz. 686 ze
zm.), kontrolę przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz badania i oceny stanu
środowiska leżą w kompetencji Inspekcji Ochrony Środowiska. Organami Inspekcji są: Główny
Inspektor Ochrony Środowiska (powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów) oraz
wojewódzki inspektor ochrony środowiska jako organ rządowej administracji zespolonej w
województwie.
Główny Inspektor Ochrony Środowiska oraz wojewodowie przy pomocy wojewódzkich inspektorów
ochrony środowiska, jako kierowników wojewódzkich inspekcji ochrony środowiska, wchodzących
w skład zespolonej administracji wojewódzkiej, wykonują zadania Inspekcji. Podstawowe zadania
Inspekcji Ochrony Środowiska to kontrola przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska,
badanie stanu środowiska, w ramach programu Państwowego Monitoringu Środowiska oraz
przeciwdziałanie poważnym awariom. Ich realizacja odbywa się, między innymi, poprzez:
kontrolę przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym użytkowaniu zasobów
przyrody,
kontrolę przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska,
udział w postępowaniu dotyczącym lokalizacji inwestycji,
udział w przekazywaniu do eksploatacji obiektów, które mogą pogorszyć stan środowiska,
oraz urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem,
kontrolę eksploatacji urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem,
podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań
związanych z ochroną środowiska, lub naruszaniem warunków korzystania ze środowiska,
współdziałanie w zakresie ochrony środowiska z innymi organami kontrolnymi, organami
ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organami administracji publicznej, obrony cywilnej,
a także organizacjami społecznymi,
organizowanie i koordynowanie Państwowego Monitoringu Środowiska, prowadzenie badań
jakości środowiska, obserwacji i oceny jego stanu oraz zachodzących w nim zmian,
opracowywanie i wdrażanie metod analityczno-badawczych i kontrolno-pomiarowych,
inicjowanie działań tworzących warunki zapobiegania poważnym awariom oraz usuwania ich
skutków i przywracania środowiska do stanu właściwego,
uzgadnianie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji
szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi.
Oprócz inspektorów ochrony środowiska, organami właściwymi w sprawie skarg i interwencji
dotyczących środowiska i jego ochrony są m.in.: marszałek województwa, starosta, inspektor nadzoru
budowlanego oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta w zakresie właściwym dla tych organów.
8.1.1.3. Monitoring stanu środowiska
Szczególnym instrumentem prawnym stał się monitoring, czyli jakościowy i ilościowy pomiar stanu
środowiska. Monitoring był zwykle zaliczany do instrumentów społecznych (informacyjnych), jako
bardzo ważna podstawa analiz, ocen czy decyzji. Obecnie, wprowadzenie badań monitoringowych
jako obowiązujących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni je instrumentem o znaczeniu
prawnym.
8.2.1.
Instrumenty strukturalne
Do instrumentów strukturalnych należą programy strategiczne np. strategie rozwoju wraz
z programami sektorowymi. Strategia jest dokumentem wytyczającym główne tendencje i kierunki
działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Dokument ten jest
bazą dla opracowania programów sektorowych (np. dot. rewitalizacji, rozwoju przemysłu, ochrony
zdrowia, turystyki, ochrony środowiska, itd.).
8.1.2. Instrumenty społeczne
Instrumenty społeczne służą realizacji zasady uspołecznienia zarządzania rozwojem gminy poprzez
budowanie i usprawnianie partnerstwa. Z punktu widzenia władz samorządowych umownie wyróżnia
się dwie kategorie działań:
wewnętrzne, czyli dotyczące działań samorządów i realizowane poprzez działania edukacyjne,
107
na lata 2019-2022
zewnętrzne – polegające na budowaniu komunikacji społecznej (konsultacje, debaty
publiczne, kampanie edukacyjne).
8.2.1.
Instrumenty finansowe
Do instrumentów finansowych należą:
opłaty za korzystanie ze środowiska,
administracyjne kary pieniężne,
odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna,
kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz innych funduszy,
pomoc publiczna na ochronę środowiska w postaci preferencyjnych pożyczek i kredytów, dotacji, odroczeń, rozłożenia na raty i umorzeń płatności wobec budżetu państwa i funduszy
ekologicznych, zwolnień i ulg podatkowych i in.
8.1.2.1.
Opłaty za korzystanie ze środowiska
Opłaty te pełnią funkcje prewencyjne i redystrybucyjne. Funkcja prewencyjna realizowana jest poprzez
zachęcanie podmiotów (dotyczy to podmiotów gospodarczych) do wyboru technologii, lokalizacji
produkcji, instalowania urządzeń ochronnych oraz oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych w
sposób najodpowiedniejszy z punktu widzenia ochrony środowiska. Funkcja redystrybucyjna polega
na gromadzeniu i przemieszczaniu środków finansowych przeznaczonych na cele ochrony
środowiska. Opłaty pobierane są za:
wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
składowanie odpadów,
wyłączanie gruntów rolnych i leśnych z produkcji,
usuwanie drzew i krzewów.
Opłaty środowiskowe pobierane są przez marszałka województwa od przedsiębiorców za korzystanie
ze środowiska. Marszałkowie muszą wykazy złożone przez przedsiębiorców przekazać wojewódzkim
inspektorom ochrony środowiska. W przypadku wykazów z opłatami za składowanie odpadów, marszałek przekazuje dane wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta właściwemu ze względu na
miejsce składowania odpadów. Wynika to stąd, że to gminy odpowiadają za nadzór nad gospodarką
odpadami na swoim terenie. Informacje przekazane przez firmy powinny trafić do wojewódzkiej bazy
informacji o korzystaniu ze środowiska, którą prowadzi marszałek województwa. Zebrane w niej dane
służą później do składania ministrowi środowiska raportów dotyczących tego, w jakim stopniu przedsiębiorcy wpływają na środowisko. Raport ten ma trafiać do ministra za pośrednictwem głównego inspektora ochrony środowiska.
8.1.2.2. Administracyjne kary pieniężne
Kary pieniężne nie są sensu stricte środkiem ekonomicznym, są raczej związane
z instytucją odpowiedzialności prawnej. Spełniają jednak funkcje podobne do opłat. Kary pobiera się
w tych samych sytuacjach co opłaty, lecz za działania niezgodne z prawem. W odniesieniu do wód,
powietrza, odpadów i hałasu, karę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska,
a w odniesieniu do drzew i krzewów - organ gminy lub w wyjątkowych sytuacjach starosta. Stawki kar
zwykle są kilkakrotnie wyższe niż opłaty i trafiają do funduszy celowych. Ustawa prawo ochrony
środowiska przewiduje możliwość odraczania, zmniejszania lub umarzania administracyjnych kar
pieniężnych.
8.1.2.3. Dotacje z funduszy ochrony środowiska
Dla gmin i powiatów istotne znaczenie mają fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej:
NFOŚiGW w Warszawie i WFOŚiGW w Zielonej Górze. Możliwe jest także wykorzystanie
instrumentów nie będących w kompetencji władz gminy, poprzez porozumienie się z partnerami,
w kompetencjach, których znajdują się dane instrumenty (wojewoda, samorząd wojewódzki).
8.2.1.
Analiza źródeł finansowania Programu ochrony środowiska
Zakłada się, że głównymi źródłami finansowania wyznaczonych celów będą:
Środki własne gminy,
108
na lata 2019-2022
Środki własne inwestorów,
Fundusze ekologiczne,
Środki Unii Europejskiej,
Własne środki samorządu terytorialnego
Na realizację części zadań jednostki samorządu terytorialnego będą musiały przeznaczyć własne
środki.(wkład własny) Jest to niezbędne również z tego względu, że do uzyskania niektórych dotacji
konieczne jest zainwestowanie w przedsięwzięcie własnych środków na wymaganym poziomie.
Fundusze te pochodzą z bieżących środków, takich jak np. podatki i opłaty lokalne, udziały
w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera finansowo przedsięwzięcia
podejmowane dla poprawy jakości środowiska w Polsce, traktując jako priorytetowe te zadania,
których realizacja wynika z konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej.
Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych
o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu
widzenia potrzeb środowiska.
W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania:
1) finansowanie pożyczkowe (pożyczki udzielane przez NFOŚiGW, kredyty udzielane przez
banki ze środków NFOŚiGW, konsorcja czyli wspólne finansowanie NFOŚiGW z bankami,
linie kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki),
2) finansowanie dotacyjne (dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów
bankowych, umorzenia),
3) finansowanie kapitałowe (obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych, bądź już istniejących
spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego).
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze przewiduje
dofinansowanie poprzez pożyczki i dotacje wdrażania projektów związanych z realizacją programów
ochrony poszczególnych elementów środowiska. WFOŚiGW udziela pożyczek na korzystnych
warunkach oprocentowania i spłat oraz dofinansowania niektórych zadań w formie dotacji. Głównymi
kierunkami finansowania są m.in. przedsięwzięcia związane z ochroną wód, powierzchni ziemi,
powietrza, przyrody, przed hałasem, wspomaganiem wykorzystania lokalnych źródeł energii
odnawialnej, termomodernizacji, wspomaganie ekologicznych form transportu, edukacji ekologicznej,
gospodarki odpadami w tym azbestu itp.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ)
Rada Ministrów przyjęła 9 stycznia 2014 r. projekt Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
na lata 2014 – 2020, który zgodnie z projektem Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata
2014 – 2020 (NSRO) – stanowi jeden z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem do osiągania założonych w NSRO celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności
i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
POIiŚ jest krajowym programem operacyjnym finansowanym ze środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Funduszu Spójności (FS). Obszarem realizacji programu jest obszar
całej Polski. Zgodnie z UP alokacja UE na PO IŚ wynosi 5 006,0 mln EUR z EFRR i 22 507,9 mln
EUR z FS.
Głównym celem POIiŚ 2014-2020 będzie wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów
i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej. Zaproponowany cel
główny wynika z jednego z priorytetów strategii Europa 2020, którym jest zrównoważony rozwój, który
oznacza budowanie silnej, stabilnej i konkurencyjnej gospodarki, sprawnie i efektywnie korzystającej z
dostępnych zasobów, tj. jednocześnie uwzględnia wymiar środowiskowy i gospodarczy prowadzonych
inwestycji. Dlatego w porównaniu do obecnie realizowanego na poziomie krajowym POIiŚ 2007-2013,
w ramach POIiŚ 2014-2020 zostanie położony większy nacisk na wsparcie gospodarki skutecznie
korzystającej z dostępnych zasobów, przez co sprzyjającej środowisku i jednocześnie bardziej
konkurencyjnej ekonomicznie.
Dzięki zachowanej w ten sposób spójności i równowadze pomiędzy działaniami inwestycyjnymi w
infrastrukturę oraz wsparciu skierowanemu do wybranych obszarów gospodarki, program będzie
skutecznie realizował założenia unijnej strategii.
109
na lata 2019-2022
W Programie POIiŚ 2014-2020 zaproponowano osiem osi priorytetowych, w tym 6 dotyczy zagadnień
środowiskowych:
OŚ PRIORYTETOWA I: Zmniejszenie emisyjności gospodarki,
OŚ PRIORYTETOWA II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu
OŚ PRIORYTETOWA III: Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska
i ważnej w skali europejskiej
OŚ PRIORYTETOWA IV: Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej
OŚ PRIORYTETOWA V: Poprawa bezpieczeństwa energetycznego
OŚ PRIORYTETOWA VI: Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego.
Najważniejszymi beneficjentami POIiŚ 2014-2020 będą podmioty publiczne (w tym jednostki
samorządu terytorialnego) oraz podmioty prywatne (przede wszystkim duże przedsiębiorstwa).
Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020
RPO – Lubuskie 2020 jest jednym z 16 programów regionalnych, które są realizowane w ramach Strategii Rozwoju Kraju na lata 2014 – 2020 (SRK) oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia
2014 – 2020. Program ma za zadanie poprawę konkurencyjności i spójności województwa.
Celem głównym programu jest długofalowy, inteligentny i zrównoważony rozwój oraz wzrost jakości
życia mieszkańców województwa lubuskiego poprzez wykorzystanie i wzmocnienie potencjałów regionu i skoncentrowane niwelowanie barier rozwojowych.
Alokacja środków finansowych w RPO:
OP.3.: Gospodarka niskoemisyjna – środki z EFRR w sumie 108 mln EUR, w tym:
Zwiększony udział produkcji energii z OZE na terenie województwa lubuskiego – 19,6 mln
EUR,
Zwiększona efektywność energetyczna budynków w sektorze publicznym i mieszkaniowym. –
39,2 mln EUR,
Ograniczenie niskiej emisji zanieczyszczeń z sektora transportu oraz ograniczenie odpływu
pasażerów komunikacji publicznej – 36,1 mln EUR,
Zwiększony udział energii wytwarzanej w kogeneracji – 13,1 mln EUR,
OP 4.: Środowisko i kultura – środki z EFRR w sumie 91,4 mln EUR, w tym:
Zwiększone bezpieczeństwo powodziowe w regionie. – 26,1 mln EUR,
Zmniejszony poziom odpadów komunalnych podlegających składowaniu na terenie województwa lubuskiego – 8,5 mln EUR,
Zwiększona liczba mieszkańców regionu korzystających z oczyszczalni ścieków – 30,6 mln
EUR,
Zwiększona liczba mieszkańców regionu korzystających z dóbr dziedzictwa kulturowego województwa lubuskiego – 19,6 mln EUR,
Ochrona różnorodności biologicznej regionu. – 6,5 mln EUR,
OP 5.: Transport – środki z EFRR w sumie 136 mln EUR, w tym:
Poprawiona zewnętrzna i wewnętrzna dostępność transportowa regionu w ruchu drogowym –
94,7 mln EUR,
Poprawiona zewnętrzna i wewnętrzna dostępność transportowa regionu w ruchu kolejowym. –
41,3 mln EUR,
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2014-2020
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) jest dokumentem operacyjnym, określającym cele,
priorytety i zasady wspierania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Program będzie realizowany w latach 2014 – 2020 na terenie całego kraju. Postawą realizacji założeń strategicznych Programu, będą działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w ramach czterech sześciu priorytetów:
Priorytet 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich;
Priorytet 2. Zwiększenie rentowności gospodarstw i konkurencyjności wszystkich rodzajów
rolnictwa we wszystkich regionach oraz promowanie innowacyjnych technologii w gospodarstwach i zrównoważonego zarządzania lasami”,
Priorytet 3. „Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie”,
Priorytet 4. Odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie ekosystemów powiązanych z rolnictwem i leśnictwem”
110
na lata 2019-2022
Priorytet 5. „Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach, rolnym, spożywczym i leśnym”
Priorytet 6. „Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju
gospodarczego na obszarach wiejskich”.
Wszystkie działania będą współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju
Obszarów Wiejskich oraz ze środków krajowych przeznaczonych na ten cel w ustawie budżetowej.
Fundusz Life
LIFE+ składa się z trzech komponentów, w ramach których współfinansowane są projekty w zakresie:
wdrażania dyrektywy Ptasiej i dyrektywy Siedliskowej, w tym ochrony priorytetowych siedlisk i gatunków;
ochrony środowiska, zapobiegania zmianom klimatycznym, innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie ochrony zdrowia i polepszania jakości życia oraz wdrażania polityki zrównoważonego
wykorzystania zasobów naturalnych i gospodarki odpadami;
działań informacyjnych i komunikacyjnych, kampanii na rzecz zwiększania świadomości ekologicznej w społeczeństwie, w tym kampanie na temat zapobiegania pożarom lasów oraz wymiany najlepszych doświadczeń i praktyk.
Program LIFE+ podzielony jest na trzy komponenty tematyczne:
Przyroda i różnorodność biologiczna
Polityka i zarządzanie w zakresie środowiska
Informacja i komunikacja.
Program LIFE+ zapewnia wsparcie finansowe w średniej wysokości 50% wartości projektu. Nabór
wniosków ogłaszany jest raz do roku przez Komisję Europejską.
Fundusze Norweskie
Głównymi celami funduszy norweskich i funduszy EOG są: przyczynianie się do zmniejszania różnic
ekonomicznych i społecznych w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz wzmacnianie
stosunków dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem.
W ramach funduszy norweskich i EOG wydzielono kilkanaście programów (obszarów wsparcia).
W ramach danego programu będzie można uzyskać dofinansowanie na projekty o podobnej
tematyce.
Wśród programów znalazło się wiele obszarów z pierwszej edycji funduszy norweskich i EOG. Przede
wszystkim należy wymienić: ochronę środowiska (w tym energię odnawialną).
Ponad 53 mln zł dofinansowania z funduszy norweskich mogą łącznie otrzymać przedsiębiorcy na
realizację projektów, których głównym celem jest redukcja emisji gazów cieplarnianych
i zanieczyszczeń powietrza oraz zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych
w ogólnym bilansie zużycia energii. Do dofinansowania kwalifikują się projekty w ramach rezultatu
Programu pn.: „Zmniejszenie produkcji odpadów i emisji zanieczyszczeń do powietrza, wody i ziemi”,
polegające na modernizacji lub wymianie istniejących źródeł ciepła wraz z modernizacją procesu
spalania lub zastosowaniem innego nośnika energii (np. spalanie gazu, oleju lub biomasy poprzez
eliminację spalania węgla). O dofinansowanie mogą starać się małe i średnie przedsiębiorstwa.
Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach
Preferencyjne kredyty na inwestycje proekologiczne, bez możliwości umorzeń udzielane są przez np.
Bank Ochrony Środowiska S.A.(BOŚ). Kredytobiorca musi posiadać część własnych środków na
sfinansowanie zadania. BOŚ przy udzielaniu pożyczek kieruje się podobnymi kryteriami jak FOŚiGW
– do głównych kryteriów zalicza się efektywność ekologiczną zadania i jego zgodność z priorytetami
dla polityki ekologicznej województwa.
Komercyjne kredyty bankowe
Komercyjne kredyty bankowe ze względu na duże koszty finansowe związane z oprocentowaniem,
nie powinny być brane pod uwagę jako podstawowe źródła finansowania inwestycji, lecz jako
uzupełnienie środków z pożyczek preferencyjnych. Samorządy są obecnie postrzegane przez banki
jako interesujący i wiarygodni klienci, stąd dostęp do kredytów jest coraz łatwiejszy. Warunki
komercyjnych kredytów inwestycyjnych udzielanych jednostkom samorządu terytorialnego są
zazwyczaj każdorazowo negocjowane indywidualnie. Niektóre inwestycje będą pokrywane ze środków
własnych różnych podmiotów gospodarczych i inwestorów prywatnych. Inwestycje przewidywane do
realizacji przez podmioty gospodarcze mogą być dofinansowywane z kredytów komercyjnych oraz
111
na lata 2019-2022
uzupełniająco z funduszy ochrony środowiska, pod warunkiem uznania danego zadania za
priorytetowe.
8.2. Organizacja zarządzania środowiskiem
Program ochrony środowiska dla gminy Świebodzin jest zarówno planem polityki ochrony środowiska
do 2022 r., jak i programem wdrożeniowym na najbliższe 4 lata (2015 - 2018). Program ten z jednej
strony uwzględnia kierunki rozwoju poszczególnych działań i ich konsekwencje dla środowiska,
a z drugiej strony wytycza pewne ramy tego rozwoju. Oznacza to, że działania realizowane np.
w transporcie czy gospodarce komunalnej muszą być podejmowane w zgodzie z ochroną środowiska,
a jednocześnie ochrona środowiska wymaga podejmowania pewnych działań w poszczególnych
dziedzinach gospodarki i codziennego bytowania mieszkańców gminy.
8.3.
Systemy zarządzania środowiskowego
Koncepcja zarządzania środowiskowego jest odpowiedzią na sytuację, w której konieczna jest nie
tylko naprawa zaistniałych już szkód środowiskowych oraz spełnianie wymogów określonych
w pozwoleniach na korzystanie ze środowiska, ale także zapobieganie powstawaniu negatywnych
oddziaływań i szkód. Na przedsiębiorstwach spoczywa obowiązek samodzielnego definiowania
problemów środowiskowych i szukania, z wyprzedzeniem, środków zaradczych. Związane jest to
z włączeniem zarządzania środowiskowego do celów strategicznych firmy i przypisanie tych
zagadnień do kompetencji zarządu firmy. Idea ta jest realizowana poprzez wprowadzanie systemów
zarządzania środowiskiem (systemy sformalizowane - np. normy ISO 14 001, EMAS, lub
niesformalizowane - np. Program Czystszej Produkcji). Rolą władz gminy mogą być działania
inspirujące przedsiębiorstwa do starań o wprowadzenie systemu zarządzania środowiskowego, choć
ostateczne korzyści wynikające z jego wprowadzenia powinny znaleźć odzwierciedlenie w sytuacji
rynkowej tych przedsiębiorstw. Wspomniane systemy zarządzania środowiskowego polecane są
również dla zakładów gospodarki komunalnej oraz instytucji publicznych, w tym urzędów gminnych.
9.
Mierniki realizacji Programu Ochrony Środowiska
Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego opracowania powinna być realizacja wyznaczonych zadań
przez określone jednostki. Z punktu widzenia Programu w realizacji poszczególnych zadań będą
uczestniczyć:
podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu programem,
podmioty realizujące zadania programu,
podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu,
społeczność gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu.
Realizacja założeń Programu Ochrony Środowiska dla gminy Świebodzin to poprawa stanu
środowiska. Zmiany wartości wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą
stanowiły wymierny efekt realizacji założeń Programu.
Ponadto zgodnie z art. 18 ustawy POŚ organ wykonawczy gminy jest zobowiązany sporządzać co
dwa lata raporty z wykonania programów ochrony środowiska, które następnie przedstawia radzie
gminy.
W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych. Ocena ta będzie bazą
do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań
zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, dotyczących okresu na jaki jest przyjmowany
program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu.
Wdrażanie programu ochrony środowiska powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie:
efektywności wykonania zadań,
aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych
działań,
stopnia realizacji programu w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych
celów,
rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem,
przyczyn ewentualnych rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami,
a ich wykonaniem,
112
na lata 2019-2022
niezbędnych modyfikacji programu.
Dla prawidłowego przebiegu monitoringu realizacji celów i zadań Programu Ochrony Środowiska dla
gminy Świebodzin niezbędna jest okresowa wymiana informacji, zwłaszcza pomiędzy Gminą a
pozostałymi jednostkami organizacyjnymi, dotycząca stanu środowiska oraz stopnia zaawansowania
realizacji poszczególnych zadań.
Monitoring obejmuje dwa podstawowe rodzaje kontrolowania zmian, które najogólniej można określić
jako:
monitoring ilościowy,
monitoring jakościowy.
Ujęcie ilościowe – obrazuje prognozę zmian konkretnych wielkości (wskaźników). Nie do wszystkich
elementów środowiska da się przypisać wskaźniki (nie wszystkie dane są dostępne), aby dokonać
prognozy ilościowej w niektórych elementach środowiska. Do prognozowania zmian wskaźników w
przyszłości wykorzystano informacje o dynamice zmian tych wskaźników w przeszłości, nakładów w
okresach poprzednich i planowanych do poniesienia (uwzględniono fakt, iż część zaplanowanych
nakładów w poprzednim okresie nie została zrealizowana), oraz wymogi UE.
Ujęcie jakościowe – dla zadań, dla których nie można prognozować określonych wskaźników lub jest
to utrudnione, wykorzystano ocenę jakościową, która stanowi jednocześnie uzupełnienie do oceny
ilościowej. Listę tę można ewentualnie w przyszłości uzupełnić o pojedyncze nowe wskaźniki
dotyczące jakości środowiska. Wskazane byłoby także podanie, które wskaźniki służą do
monitorowania konkretnych celów Programu.
Tabela 44 Mierniki monitorowania efektywności Programu
Działanie
Miernik
I Obszar priorytetowy: POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
Cel długoterminowy: I.1. Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza
Modernizacja systemów grzewczych i eliminacja
Ilość zmodernizowanych systemów grzewczych i
niskiej emisji w budynkach użyteczności publicznej
zlikwidowanych palenisk
Dalszy rozwój sieci gazowniczej i ciepłowniczej
Liczba nowych przyłączy
Opracowanie i wdrożenie Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Świebodzin
Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania
mieszkań w ciepło z nośników niepowodujących nadmiernej emisji zanieczyszczeń z indywidualnych systemów grzewczych oraz projektowanie linii zabudowy
uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze
szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie oraz zwiększenie powierzchni terenów zielonych
(nasadzanie drzew i krzewów).
Kontrola gospodarstw domowych w zakresie przestrzegania zakazu spalania odpadów oraz pozostałości roślinnych z ogrodów na powierzchni ziemi
Kontrola przestrzegania zakazu wypalania łąk, pastwisk, nieużytków, rowów, pasów przydrożnych, szlaków kolejowych oraz trzcinowisk i szuwarów
Promowanie korzystania z rowerów i środków transportu wykorzystujących napędy przyjazne środowisku
Promowanie zmian nośników energii na bardziej
efektywne i przyjazne środowisku
Opracowanie PGN i poniesione koszty,
Zrealizowane działania ujęte w PGN
Liczba planów zawierających takie zapisy w stosunku
do wszystkich uchwalonych planów
Termomodernizacja budynków należących do gminy,
Liczba zrealizowanych termomodernizacji, poniesione
koszty
Stopień zaawansowania prac, poniesione koszty
Budowa i modernizacja oświetlenia na terenie gminy
Świebodzin, w tym:
Budowa oświetlenia zewnętrznego (drogowego) w
miejscowości Wilkowo - Poprawa warunków życia i
bezpieczeństwa mieszkańców
Budowa oświetlenia zewnętrznego (drogowego) w
miejscowości Rosin - Poprawa warunków życia i bezpieczeństwa mieszkańców
Promowanie korzystania z odnawialnych źródeł energii
Wspieranie przedsięwzięć związanych
z wykorzystaniem instalacji solarnych, pomp ciepła
Liczba skontrolowanych gospodarstw domowych
Ilość interwencji
Liczba zorganizowanych promocji
Ilość wymienionych punktów oświetleniowych, ilość
zainstalowanych nowych energooszczędnych opraw
świetlnych
Ilość wymienionych punktów oświetleniowych, ilość
zainstalowanych nowych energooszczędnych opraw
świetlnych
Ilość sfinansowanych przedsięwzięć, poniesione
koszty
113
na lata 2019-2022
oraz wymianą starych kotłów na nowe ekologiczne
źródła ciepła w budynkach
Tworzenie warunków dla rozwoju odnawialnych źródeł
energii w tym budowa farm wiatrowych i solarnych
poprzez odpowiednie zapisy w studium i planach
miejscowych
II. Obszar priorytetowy: ZASOBY WÓD
II.1. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz uregulowanie
sytuacji hydrologicznej
Dalszy rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie gminy
Stopień skanalizowania
Świebodzin oraz utrzymanie w odpowiednim stanie
technicznym
Likwidacja nieczynnych i rzadko używanych studni
Liczba zlikwidowanych studni
przydomowych w gospodarstwach zwodociągowanych
oraz kontrola właściwej eksploatacji ujęć czynnych
Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i
Aktualizowana na bieżąco ewidencja zbiorników bezprzydomowych oczyszczalni ścieków
odpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków
Zachęcanie mieszkańców zwłaszcza terenów wiejLiczba nowych podłączeń
skich do likwidacji zbiorników bezodpływowych i podłączanie do sieci kanalizacyjnej
Kontrola zawartych umów na odbiór nieczystości cieUdział skontrolowanych zbiorników w stosunku do
kłych ze zbiorników bezodpływowych
zewidencjonowanych zbiorników
Prowadzenie monitoringu wód podziemnych i poStan wód podziemnych i powierzchniowych
wierzchniowych
Ustanawianie strefy ochronnej ujęć wody obejmującej
Liczba ustanowionych nowych stref
teren ochrony bezpośredniej i pośredniej
Dalsza rozbudowa sieci wodociągowych i stacji uzdatStopień zwodociągowania
nia oraz utrzymanie w odpowiednim stanie technicznym istniejących instalacji, w tym:
Bieżące utrzymanie i konserwacja melioracji podstaIlość [km] zmodernizowanych rowów melioracyjnych
wowej i szczegółowej
Struga Świebodzińska - odbudowa
Tworzenie odpowiednich zapisów w decyzjach i plaLiczba planów zawierających takie zapisy w stosunku
nach zagospodarowania przestrzennego odnośnie
lokalizacji mikro i małej retencji wody
III. Obszar priorytetowy: GOSPODARKA ODPADAMI
Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym
Udział złożonych deklaracji śmieciowych w stosunku
systemem zbiórki odpadów
do liczby mieszkańców
Objęcie wszystkich mieszkańców systemem selektywUdział mieszkańców objętych selektywnym systemem
nego zbierania odpadów
zbierania odpadów
Do 31 grudnia 2020 r. gminy są obowiązane osiągnąć:
Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w
wysokości co najmniej 50% wagowo;
Poziom recyklingu, przygotowania do ponowOgraniczanie masy odpadów przekazanych do skłanego użycia i odzysku innymi metodami indowania oraz uzyskanie odpowiednich poziomów
nych niż niebezpieczne odpadów budowlarecyklingu wybranych frakcji odpadów i przygotowania
nych i rozbiórkowych w wysokości co najdo ponownego użycia
mniej 70% wagowo.
Ograniczenie masy odpadów komunalnych ulegającej
biodegradacji przekazywanej do składowania:
Do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie więcej niż
35% wagowo całkowitej masy w stosunku do
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Organizowanie zbiórek: zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odpadów niebezpiecznych , wielkogabarytowych i budowlanych ze strumienia odpadów komunalnych,
Organizowanie zbiórek zużytych baterii
Organizowanie zbiórek przeterminowanych leków
Liczba zorganizowanych zbiórek
Ilość odpadów zebrana w trakcie akcji
Liczba miejsc zbiórek dostępnych dla mieszkańców,
ilość zebranych odpadów w roku
Liczba miejsc zbiórek dostępnych dla mieszkańców,
ilość zebranych odpadów w roku
114
na lata 2019-2022
Kontrole składanych deklaracji o wysokości opłaty za
gospodarowanie odpadami komunalnymi
Prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w
zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami
komunalnymi, w szczególności w zakresie: działań
ograniczających powstawanie odpadów, ponowne ich
użycie oraz metody przywracające im wartość oraz
selektywnego zbierania odpadów komunalnych
Kontrola podmiotów prowadzących działalność
w zakresie odbierania, zbierania, transportu, odzysku i
unieszkodliwiania odpadów
Wykonywanie rocznych sprawozdań z realizacji zadań
z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi
Likwidacja miejsc nielegalnego składowania odpadów
tzw. „dzikich” wysypisk
Rekultywacja oraz monitoring na składowisku odpadów komunalnych w Jeziorach
Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach
występowania wyrobów zawierających azbest w bazie
danych azbestowych www.bazaazbestowa.gov.pl
Aktualizacja Programu usuwania azbestu i wyrobów
zawierających azbest dla Gminy Świebodzin
Liczba skontrolowanych deklaracji
Liczba zorganizowanych działań edukacyjnych
Udział skontrolowanych podmiotów w stosunku do
całkowitej liczby podmiotów prowadzących działalność
w zakresie odbierania, zbierania, transportu, odzysku i
unieszkodliwiania odpadów
Wykonanie sprawozdania
Liczba zlikwidowanych „dzikich wysypisk”
Realizacja przedsięwzięcia, poniesione koszty
Wyniki z monitoringu
Ilość wyrobów azbestowych na terenie gminy
umieszczanych w bazie
Wykonanie dokumentu
Ilość usuniętych wyrobów azbestowych w roku które
uzyskały dofinansowanie, udział usuniętych wyrobów
azbestowych w stosunku do ilości istniejących na
terenie gminy
IV. obszar priorytetowy: HAŁAS I PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE
Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodaroLiczba planów zawierających takie zapisy w stosunku
wania przestrzennego zapisów sprzyjających ogranido wszystkich uchwalonych planów
czeniu zagrożenia hałasem (rozgraniczenie terenów o
zróżnicowanej funkcji)
Tworzenie zabezpieczeń przed oddziaływaniem
Ilość rozpisanych przetargów na
hałasu komunikacyjnego poprzez wprowadzanie
modernizację/przebudowę dróg, które uwzględniają
odpowiednich zapisów w SIWZ uwzględniające
takie zapisy
montowanie dźwiękoszczelnych okien i kładzenie
cichej nawierzchni
Poprawa stanu technicznego dróg, w tym:
Długość zmodernizowanych dróg
„Remont drogi krajowej 92 na odcinku Wilkowo- Stopień zaawansowania prac, poniesione koszty
Świebodzin od km 67+000 do km 69+000”
„Remont drogi krajowej 92 na odcinku Wilkowo- Stopień zaawansowania prac, poniesione koszty
Świebodzin od km 63+300 do km 66+090”
„Remont drogi krajowej 92 na odcinku Mostki-Wilkowo Stopień zaawansowania prac, poniesione koszty
od km 58+000 do km 62+700”
„Remont drogi krajowej 92 na odcinku Wityń-Lutol Stopień zaawansowania prac, poniesione koszty
Suchy od km 73+000 do km 75+500”
„Remont drogi krajowej 92 na odcinku Świebodzin- Stopień zaawansowania prac, poniesione koszty
Wityń od km 70+320 do km 73+000”
Budowa sygnalizacji świetlnej wzbudzanej na przejściu Stopień zaawansowania prac, poniesione koszty
dla pieszych na drodze nr 92 od km 63+140 w m.
Wilkowo
Pozycja w Program redukcji liczby ofiar śmiertelnych 393
Poprawa BRD poprzez zmianę geometrii skrzyżowania Stopień zaawansowania prac, poniesione koszty
drogi nr 92 z dr. gminną 0309F w m. Wilkowo w km od
62+975 do km 63+230
Pozycja w Program redukcji liczby ofiar śmiertelnych 607
Budowa obwodnicy jezior w ciągu drogi wojewódzkiej
Dofinansowanie do usuwania i unieszkodliwiania wyrobów zawierających azbest w
115
na lata 2019-2022
nr 303 – połączenie węzłów na drodze ekspresowej S3
z Portem Lotniczym Zielona Góra
Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 276 w m. Chociule
Wprowadzanie nasadzeń ochronnych wzdłuż ciągów
komunikacyjnych
Przeprowadzenie monitoringu hałasu drogowego w
granicach gminy
Liczba wprowadzonych nasadzeń, poniesione koszty
Wyniki z pomiaru hałasu
Wprowadzanie zapisów do miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego w zakresie
możliwości lokalizacji urządzeń emitujących
promieniowanie elektromagnetyczne
Prowadzenie pomiarów promieniowania
Wyniki z pomiaru promieniowania elektromagnetyczelektromagnetycznego
nego
V. obszar priorytetowy: PRZYRODA
Utrzymanie i rozwijanie różnorodności biologicznej i
Powierzchnia obszarów objętych ochrona prawną,
krajobrazowej w gminie poprzez objęcie ochroną
liczba nowych pomników przyrody
terenów o dużych wartościach przyrodniczych, w tym
pomników przyrody
Uwzględnianie w miejscowych planach
Udział planów miejscowych uwzględniających takie
zagospodarowania przestrzennego obszarów
zapisy w stosunku do planów uchwalonych w roku
chronionych oraz zasad ochrony przyrody
i krajobrazu
Liczba pomników przyrody poddanych zabiegom
Bieżąca ochrona istniejących pomników przyrody
pielęgnacyjnym, poniesione koszty na ochronę
pomników przyrody
Pielęgnacja zieleni na zadaniu "Przebudowa ul. Walki
Powierzchnia terenów zieleni objętej pielęgnacją, poMłodych i Al. 700- lecia oraz budowa sieci dróg i
wierzchnia nowych terenów zieleni
miejsc postojowych w kwartale ulic; Kawaleryjska, 30go stycznia, Wałowa w Świebodzinie" - Utrzymanie i
pielęgnacja miejsc zielonych przy nowo powstałych
parkingach i drodze.
Nasadzanie i utrzymanie zieleni przydrożnej i śródpolNakłady finansowe wydane na ten cel
nej z maksymalnie możliwym udziałem drzewostanu
miododajnego
Powiększanie zasobów leśnych i zalesienie gruntów
Nakłady finansowe wydane na ten cel
nie użytkowanych rolniczo
Rewitalizacja parków na terenie gminy
Nakłady finansowe wydane na ten cel
Realizacja zadań z zakresu rozwoju bezpiecznej dla
Rodzaj wykonanych prac, poniesione koszty
środowiska nowoczesnej infrastruktury rekreacyjnej
zapewniającej wzrost potencjału turystycznego i
rekreacyjnego gminy:
Remont drogi w Leśnictwie Myszęcin (oddz. 307)
Remont drogi w Leśnictwie Myszęcin (oddz. 304,305,
306, 310, 311)
Współpraca z organizacjami turystycznymi w regionie
Rozbudowa szlaków rowerowych i turystycznych na
terenie gminy, w tym:
Rodzaj nawiązanej współpracy
Długość szlaków rowerowych i turystycznych
Dzierżawa gruntu pod budowę ścieżki turystycznej
Lubogóra - Ołobok od Nadleśnictwa Świebodzin Podniesienie atrakcyjności turystycznej Gminy Świebodzin
Dzierżawa gruntu pod szlak turystyczny rowerowo Długość szlaków rowerowych i turystycznych
pieszy wokół jeziora Wilkowskiego od Nadleśnictwa
Świebodzin - Podniesienie atrakcyjności turystycznej
miejscowości Wilkowo
Budowa ścieżki rowerowej do m. Grodziszcze
VI obszar priorytetowy: POWIERZCHNIA ZIEMI I SUROWCE MINERALNE
VI.1. Ochrona gleb i powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów
działalności gospodarczej
Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolniczych
Ilość zorganizowanych szkoleń, liczba uczestników
zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego
116
na lata 2019-2022
Liczba wydanych decyzji o przekształceniu terenu dla
gleb o wysokiej klasie bonitacyjnej
Ochrona gleb wysokich klas bonitacyjnych przed
zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze, zwłaszcza
gleb chronionych
Przeprowadzanie okresowych badań jakości gleb,
Ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania przestrzennego
Stan gleb
Liczba uchwalonych rocznie mpzp uwzględniających
zapisy dotyczące ochrony zasobów kopalin w stosunku do planów obejmujących takie tereny
VII. obszar priorytetowy: POWAŻNE AWARIE
Monitoring i kontrola podmiotów gospodarczych
korzystających ze środowiska
Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w
sytuacji wystąpienia awarii
Liczba skontrolowanych podmiotów gospodarczych
Liczba nagłośnionych akcji/kampanii, liczba
opracowanych instrukcji
Obszar priorytetowy III. EDUKACJA EKOLOGICZNA MIESZKAŃCÓW I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM
Cel długoterminowy do 2021 r.: III.1. Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców poprzez
promowanie postaw i działań proekologicznych
Organizowanie imprez pobudzających aktywność
Ilość zorganizowanych imprez edukacyjnych, poniedzieci i młodzieży w dziedzinie ochrony przyrody
sione koszty
i środowiska naturalnego ("Dni Ziemi" i "Sprzątanie
Świata")
Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej właIlość zorganizowanych kampanii edukacyjnych,
ściwe postępowanie z odpadami oraz prowadzenie
poniesione koszty
skutecznej kampanii informacyjno – edukacyjnej w tym
zakresie
Edukacja ekologiczna mieszkańców na rzecz upoIlość zorganizowanych akcji edukacyjnych, poniesione
wszechniania proekologicznych postaw i wykształcekoszty
nia u mieszkańców odpowiedzialności za środowisko –
organizacja seminariów, wykładów, konkursów, festynów i innych imprez o tematyce ekologicznej, np.:
odnawialne źródła energii, gospodarka niskoemisyjna,
oszczędność energii, w zakresie szkodliwości ozonu w
przyziemnej warstwie atmosfery
(np. wypalaIlość zorganizowanych akcji edukacyjnych, poniesione
nie traw, porzucanie odpadów w miejscach na ten cel
koszty
nieprzeznaczonych, wylewanie nieoczyszczonych
ścieków bezpośrednio do wód
i gleby, spalanie odpadów w paleniskach domowych,
dewastacja zieleni publicznej).
Bieżąca aktualizacja gminnych serwisów InternetoMożliwość dostępu do informacji o atrakcjach
wych z położeniem nacisku na walory przyrodnicze i
turystycznych
turystyczne gminy
Informowanie mieszkańców o stanie środowiska na
Możliwość dostępu do informacji o środowisku
terenie gminy oraz działaniach podejmowanych na
rzecz jego ochrony przez portal internetowy gminy
Źródło: opracowanie własne
10. Podsumowanie
Przedmiotem niniejszego opracowania jest projekt Programu Ochrony Środowiska dla Gminy
Świebodzin na lata 2016-2018 z perspektywą na lata 2019-2022. Poprzedni dokument pn. Program
Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Gminy Świebodzin na lata 2004-2011
został przyjęty Uchwałą Nr XXIII/241/04 z dnia 30.09.2004 r., oraz zmianą Uchwały Nr IX/102/07 z
dnia 31.05.2007 r.
Podstawę niniejszego opracowania stanowi szereg dokumentów udostępnionych m.in. przez Urząd
Miejski w Świebodzinie, Starostwo Powiatowe w Świebodzinie, Urząd Marszałkowski w Zielonej
Górze, Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze, Nadleśnictwa, GUS,
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Regionalną Dyrekcję Ochrony
Środowiska w Gorzowie Wlkp., Powiatową Państwową Inspekcję Sanitarną w Świebodzinie,
zarządców dróg itp. Informacje wykorzystane w opracowaniu posłużyły określeniu stanu aktualnego
środowiska oraz wyposażenie w infrastrukturę inżynieryjną gminy. Program został opracowany
zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska i oparty został na założeniach Programu Ochrony
Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do 2019 oraz innych
planów, programów i dokumentów strategicznych.
117
na lata 2019-2022
Program przedstawia aktualny stan środowiska, określa hierarchię niezbędnych działań zmierzających
do poprawy tego stanu, umożliwia koordynację decyzji administracyjnych oraz wybór decyzji
inwestycyjnych podejmowanych przez różne podmioty i instytucje.
Po dokonaniu diagnozy stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie gminy
Świebodzin oraz kierując się uwarunkowaniami zewnętrznymi (obowiązujące akty prawne) i
wewnętrznymi (lokalne opracowania planistyczne i strategiczne, stan środowiska przyrodniczego)
dokonano wyboru obszarów priorytetowych i celów ekologicznych:
I Powietrze atmosferyczne
I.1 Cel długoterminowy do 2022 r.: I.1. Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza
Cele krótkoterminowe do 2018 r.:
I.1.1. Ograniczanie emisji zanieczyszczeń pochodzących z niskiej emisji
I.1.2. Poprawa efektywności energetycznej
I.1.3. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii
II Zasoby wód
II.1. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz
uregulowanie sytuacji hydrologicznej
II.1.1. Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych
II.1.2. Racjonalna gospodarka zasobami wód podziemnych oraz zapewnienie mieszkańcom odpowiedniej jakości wody do spożycia
III Gospodarka odpadami
III.1.1. Ograniczenie ilości odpadów trafiających bezpośrednio na składowisko oraz zmniejszenie
uciążliwości odpadów
III.1.2. Eliminacja wyrobów azbestowych
IV Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne
IV.1.2. Minimalizacja oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka
V Przyroda
V.I.1. Zachowanie różnorodności biologicznej i jej racjonalne użytkowanie oraz stworzenie spójnego
systemu obszarów chronionych
V.1.2. Rozwój obszarów zieleni oraz utrzymanie terenów już istniejących
V.1.3. Zrównoważony rozwój turystyki i rekreacji
VI Powierzchnia ziemi i surowce mineralne
VI.1. Ochrona gleb i powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych
rodzajów działalności gospodarczej
VI.1.1. Zapobieganie degradacji gleb
VI.1.2. Ochrona przed nielegalnym wydobywaniem surowców
VII Poważne awarie
VII.1.1. Zmniejszenie ryzyka wystąpienia poważnych zagrożeń środowiska
VIII Edukacja ekologiczna
VIII.1.1. Pobudzenie u mieszkańców gminy odpowiedzialności za otaczające środowisko i wyeliminowanie negatywnych zachowań
VIII.1.2. Promowanie walorów przyrodniczych gminy
Osiąganie poszczególnych celów ekologicznych (długoterminowych do końca 2022r.) będzie
związane z realizacją konkretnych przedsięwzięć własnych oraz koordynowanych.
118
na lata 2019-2022
Przedsięwzięcia zaproponowane w obrębie wymienionych obszarów w przyszłości przyczynią się do
poprawy stanu środowiska na terenie gminy Świebodzin.
Niniejszy dokument jest dokumentem strategicznym i nie stanowi przepisów prawa miejscowego.
Nakreśla jedynie kierunek, w jakim powinien podążyć samorząd mając na celu zachowanie i poprawę
stanu środowiska przyrodniczego.
11. Literatura i źródła danych
Dane Głównego Urzędu Statystycznego,
Geograficzny Atlas Polski. PPWK im. E. Romera Warszawa-Wrocław 1999 r.,
Kondracki J. 2001: Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
Woś A., 1993: Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów
pogody. Zeszyty IGiPZ PAN Nr 20, Warszawa,
PIG-PIB (2013) Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2012 r., Warszawa.
Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i
lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzień 2002r.,
PIG-PIB Serwis MIDAS,
PIG-PIB (2014) Rocznik Hydrogeologiczny Państwowej Służby Hydrogeologicznej, Rok
hydrogeologiczny 2013, Warszawa,
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014,
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych,
Krajowy Program Zwiększania Lesistości,
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku
2016,
Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku
2020 z perspektywą do roku 2030,
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry,
Program ochrony środowiska dla województwa lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą
do 2019 r.
Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do
2020 roku,
Program ochrony powietrza dla strefy lubuskiej
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego do roku 2020;
Program ochrony środowiska dla Powiatu Świebodzińskiego na lata 2012-2015 z perspektywą
do 2019 r.,
Raport o stanie środowiska w Województwie Lubuskim w latach 2011-2013, WIOŚ, Zielona
Góra,
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świebodzin,
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie
należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji
szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2014 poz. 1800),
Rozporządzenie z dnia 12 stycznia 2011 r. Ministra Środowiska w sprawie obszarów
specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. nr 25 poz. 133)
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031)
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości
dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1482),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu
oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896)
Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 ze zm.)
i w rozporządzeniu zmieniającym z dnia 20 kwietnia 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 72, poz. 466).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu
prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z
2007 r. Nr 221, poz. 1645),
119
na lata 2019-2022
Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. nr 213 poz. 1397 ze zm.),
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie mechanicznobiologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (Dz. U. z 2012 r. poz.
1052),
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony
gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 r. poz. 1409):
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 listopada 2014 r.
w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich
naprawie (Dz. U. 2014 poz. 1789)
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 poz. 627 ze zm.),
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. 2012 poz. 145 ze zm.),
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013 poz.1232 ze
zm.),
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2014 r. poz. 1153 ze zm.),
Ustawa z dnia 8 marca z 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2014 poz. 594 ze zm.)
Ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. z 2013 r. poz.1235),
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z
2013 r. poz. 1399)
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2014 r. poz. 613, ze
zm.)
Strona Ministerstwa Ochrony Środowiska www.mos.gov.pl.,
Strony Natura 2000 www.natura2000.mos.gov.pl/natura2000 i www.natura2000.org.pl,
Strona internetowa www.cire.pl,
Strona internetowa www.gminy.pl,
Strona internetowa www.energiaodnawialna.net,
Strona Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp.
http://bip.gorzow.rdos.gov.pl
Strona Miejskiego w Świebodzinie http://bip.swiebodzin.eu/
Strona Starostwa Powiatowego w Świebodzinie http://bip.wrota.lubuskie.pl/spswiebodzin/
Strona Państwowego Instytutu Geologicznego geoportal.pgi.gov.pl,
Strona Państwowej Służby Hydrologicznej psh.gov.pl.
120

program ochrony środowiska dla gminy świebodzin na lata 2015

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wielka przeproWadzka - Gazeta-lokalna | Świebodzin | Sulechów

Wykaz umów ZWKiUK zawartych w 2015 r., których spółka była

WEEKEND W zbąszynku - Gazeta-lokalna | Świebodzin | Sulechów

Orkiestra zagrała u nas - Gazeta

lokalna - Gazeta-lokalna | Świebodzin | Sulechów | Dwutygodnik

str. 3 Złamał nóżkę swojej 3

SKUP ZBÓŻ - Gazeta-lokalna | Świebodzin | Sulechów | Dwutygodnik

Dni Sulechowa Dni Sulechowa - Gazeta

najpięKniejSZe ZaGrOdy na ŚWięTO pLOnóW - Gazeta

dania na wynos - Gazeta-lokalna | Świebodzin | Sulechów