B. Sobocińskiego ujęcie powszechników jako intensjonalnych

B. Sobocińskiego ujęcie powszechników jako intensjonalnych korelatów definicji przez
postulaty
Bolesław Sobociński uważał się za propagatora systemów Stanisława Leśniewskiego i sam
uzyskiwał nowe wyniki w prototetyce, ontologii i mereologii. Jego formalne zainteresowania
podążały za dokonaniami Leśniewskiego, jednak wydaje się, że sympatie filozoficzne były
odmienne od super-nominalistycznych przekonań Mistrza. Tę opinię można uzasadnić na
podstawie tekstu „Uwagi w sprawie powszechników”, który Sobociński napisał w związku z
podjętą przez siebie próbą sformalizowania argumentacji Leśniewskiego z roku 1927 za
nieistnieniem przedmiotów ogólnych. Sobociński zawarł swój formalizm w liście do Józefa M.
Bocheńskiego (1956 r.). List ten wraz z dołączonym do niego tekstem „Uwagi …” opublikował
T. Waragai w roku 2004. Przedmiotem naszego zainteresowania będzie właśnie ów dołączony
tekst. Sobociński próbuje określić w nim to, czym jest powszechnik w kontekście czynności
poznawczych człowieka, których efektem jest wydzielanie klas dystrybutywnych przedmiotów
jednorodnych za pomocą definicji przez postulaty. Definicje zwykłe (klasyczne) służą jedynie
do wydzielania podklas elementów danych już klas i te podklasy nie są już kojarzone z
powszechnikami. Swe ujęcie sam określa jako zbliżone do konceptualizmu.
W analizowanym tekście Sobociński rozpatruje następujące kwestie szczegółowe: inferencyjną
równoważność definicji danej klasy dystrybutywnej z definicją pewnej podklasy innej klasy
dystrybutywnej, budowę i porównywanie systemów dedukcyjnych wyznaczonych przez
określone definicje przez postulaty, sposób istnienia liczb i innych obiektów matematycznych.
Z uwagi na uwzględnianie czynnika pragmatycznego, koncepcja Sobocińskiego sytuuje się w
ramach metodologicznego opisu systemów aksjomatycznych, o którym pisał Ajdukiewicz.
Celem referatu jest przedstawienie treści źródłowego tekstu Sobocińskiego i krytyczna analiza
zawartego w nim ujęcia powszechników, ukazująca jego oryginalność, ale także
niekompletność.
Źródła:
Ajdukiewicz K. (1960), The Axiomatic Systems from the Methodological Point of View, „Studia
Logica” 9, 205-220; Waragai T. (2004), Letters and Typescripts Send to Bocheński from
Sobociński: Historical Documents about Leśniewski’s Refutation of Universals, „Reports of the
Keio Institute of Cultural and Linguistic Studies” 36, 203–228; Świętorzecka K., Porwolik M.,
O pewnym przesądzie dotyczącym uniwersaliów. Uwagi do sformalizowanego przez Bolesława
Sobocińskiego argumentu na rzecz tezy o nieistnieniu powszechników podanego przez
Stanisława Leśniewskiego, w: Myśli o języku, nauce i wartościach. Seria druga. Profesorowi
Jackowi Jadackiemu w 70. rocznicę urodzin red. A. Brożek, A. Chybińska, M. Grygianiec, M.
Tkaczyk, Warszawa 2016 [w przygotowaniu].