Mariusz Brakoniecki Historia parafii pw. Trójcy Świętej w Rucianem

Historia
Mariusz Brakoniecki
Historia parafii pw. Trójcy Świętej w Rucianem Nidzie oraz opis architektoniczny.
Ruciane Nida historia miasta.
Nazwa Ruciane pochodzi od terminu ruda. W XIV wieku w okolicach Rucianego istniały liczne
hamernie, smolarnie, dziegciarnie, wypalarnie węgla drzewnego. Tradycja przetapiania rudy
darniowej, obficie występującej w Puszczy Piskiej były pielęgnowane i przekazywane
z pokolenia na pokolenie. Stąd też nazwa Ruciane wywodzi się wg językoznawców od rudy
darniowej- Rudziany, Rudczany, Ruciane. Błędna jest natomiast teza o powstaniu nazwy od
ziela ruty, która miała rosnąć podobno licznie w Puszczy Piskiej. Ruta w klimacie mazurskim
nigdy nie występowała, gdyż jest to ziele występujące w klimacie śródziemnomorskim.
Przyjmowano tezę iż nazwa pochodzić może od bujnej zieleni ?puszczańskiego otoczenia?. W
tym przypadku ruta (rutae) miała
oznaczać nie tyle ziele ile trawę, czyli zieloność bujność zieleni. Jednak jest to niesłuszne
rozumowanie. Tak samo nie należy wywodzić nazwy Ruciane od zawołania rybaka, które jest
czyimś wymysłem. Mianowicie legenda mówi że pierwszy zamieszkujący te tereny rybak na
połowy zabierał ze sobą swoją córkę Anię, aby wiosłowała. Miał ją przynaglać słowami ?ruć
Anni?, czyli rzuć, rzucaj wiosłem- szybciej wiosłuj.
Miejscowość istniała już w XVIII w jako osada, gajówka. W połowie XIX w zaczęła rozwijać się
komunikacja. Zbudowano szosę, linię klejową. Pod koniec XIX w powstała wyłuszczarnia
nasion, szkoła i tartak. Uruchomiono także szlak wodny prowadzący miedzy innymi z Giżycka
do Mikołajek, Rucianego i Pisza. Dzięki temu mała osada przekształciła się w miejscowość
turystyczną.
1/7
Historia
W latach 1939- 1945 Nida i Ruciane należały do niezbyt dużych miejscowości w Prusach
Wschodnich. Nida- rybacka wioska- zamieszkiwana była prawie w całości przez ludność
mazurską. Jej mieszkańcy poza ryboustwem pracowali w tartaku i w wyłuszczarni nasion.
Tereny Rucianego i Nidy wchodziły w skład silnie ukonfliktowanego rejonu Wielkich Jezior
Mazurskich. W fortyfikacjach w Mikołajkach Rucianem Giżycku i Węgorzewie 4 armie gen.
Fryderyka Hossbacha oczekiwały na spodziewane natarcie wojsk radzieckich. W styczniu 1945
roku- w obliczu zbliżającej się ofensywy Armii Czerwonej Niemcy zarządzili ewakuacje Prus
Wschodnich w tym również z Rucianego i Nidy w głąb rzeszy. Na skutek walk jakie miały
miejsce na tych terenach Prusy Wschodnie zostały odcięte od Rzeszy. Oddziały niemieckie nie
oddały bez walki tych terenów. W kierunku wielkich jezior mazurskich ruszyła 50 armia
radziecka pod dowództwem gen. płk Iwana Bołdina. Rozpoczęła ona natarcie 22 stycznia
1945r.
Zniszczenia w Rucianem
spowodowane zarówno przez działania wojenne, jak i pożary oraz dewastacje już po przyjściu
frontu okazały się bardzo duże. Po przejściu frontów wielu Mazurów którzy podjęli ewakuacyjną
wędrówkę, powróciło do swych domów.
Rozwijający się przemysł drzewny i turystyka przyczyniły się do rozwoju miasteczka.
1 stycznia 1966 roku Ruciane Nida otrzymała prawa miejskie, a co za tym idzie otrzymała herb.
W nowo utworzonym mieście powstała fabryka płyt drewnopochodnych. Był to jedyny taki
zakład w Polsce i Europie, który produkował płyty na skalę globalną. Zatrudnienie w nim
znajdowało kilka tysięcy ludzi. Był to nie tylko mieszkańcy Rucianego- Nidy ale także
mieszkańcy pobliskich wsi i miast. Zaczęto budować bloki dla pracowników, sklepy, powstał
Ośrodek Zdrowia.
Wygląd zewnętrzny Kościoła
W skład zespołu architektonicznego wchodzi kościół, plebania, garaże oraz dzwonnica.
2/7
Historia
Plebania jedno piętrowa z użytkowym poddaszem. Powierzchnia użytkowa wynosi 472,6m 2
usytuowana jest, po wschodniej stronie kościoła. Plebanię pobudował ówczesny proboszcz ks.
Prałat Czesław Giza w 1989roku.
Kościół pod wezwaniem Trójcy Świętej usytuowany jest przy ulicy Polnej 10. Kościół
zbudowany z czerwonej cegły w stylu współczesnym. Zharmonizowany z otoczeniem. Z
zewnątrz świątynia przypomina rozpięty żagiel zwieńczony krzyżem. Kościół zaprojektowany
jest jako dwa przyległe trójkąty, w których szczytach umieszczone jest prezbiterium. Nawa
główna nakryta dachem dwuspadowym.. Nawy boczne jednospadowym. Powierzchnia
użytkowa wynosi 484,96 m
2
,a kubatura 4601 m?.
Elewacja południowa (fasada) niesymetryczna, jednokondygnacyjna z głównym wejściem, z
kruchtą nieco cofniętą od lica muru. Portal główny zamknięty prosto. Nad portalem trzy
prostokątne okna. Dominantę fasady stanowi ok. 13
m krzyż
umieszczony na kominie wieńczącym dwa trójkąty wypełnione brązowym szkłem. Od strony
zachodniej wejścia głównego umieszczone jest jedno prostokątne okno wypełnione brązowym
szkłem biegnące wzdłuż całej wysokości muru. Obok cztery prostokątne umieszczone w dwóch
rzędach. Od strony wschodniej pięć okien w dwóch rzędach.
Elewacja wschodnia oraz zachodnia ? elewacje są symetryczne, ośmioosiowe. Okna
umieszczone w części nawy i w prezbiterium, w formie wydłużonego prostokąta, wypełnione
kolorowym szkłem, ułożone schodkowo. W fasadach na trzeciej, osi liczonej od południa
umieszczone drzwi boczne.
Wejście do kruchty od strony południowej (schody + podjazd dla niepełnosprawnych). Wejścia
boczne bezpośrednio do nawy głównej z obydwu stron. W przyziemiu, od strony południowej
wejście do piwnicy, w której mieści się obecnie salka katechetyczna oraz kotłownia.
Wokół kościoła położony jest polbruk.
Ogrodzenie wokół kościoła ma dł. 60 m i wysokość 2 m. Cokół ogrodzenia wykonany z
kamienia polnego łamanego, o spoinach na zewnątrz fugowanych. Pokrycie cokołu kamiennego
3/7
Historia
cegłą klinkierową, przykryte czapą betonową. Słupy bram i furtki pokryte cegłą klinkierową.
Sztachety frezowane zaimpregnowane i pomalowane w kolorze ciemny brąz.
Plebanię stanowi budynek murowany jednopiętrowy, z użytkowym poddaszem. Dach
czterospadowy pokryty blachą trapezową w kolorze czerwonym.
Dzwonnica wolno stojąca usytuowana na placu przed kościołem w odległości 7 m od
wschodniego ogrodzenia. Dzwonnica ma konstrukcję metalową o wysokości 13m. dzwonnicę
stanowią cztery podwójne ramiona w kształcie litery A. Zamocowane na stałe do funda mętu na
kotwy stalowe. Dach czterospadowy pokryty gontami papowymi w kolorze ceglanym. Na
dzwonnicy zawieszone są trzy dzwony o masie:
-700 kg zamocowany w środku przęseł, na wysokości 9 m,
-420 kg zamocowany z lewej strony, na wysokości 8,5 m,
-220 kg zamocowany z prawej strony, na wysokości 8 m.
Przy kościele znajduje się krzyż misyjny upamiętniający Misje święte Ad.2000 w tym także roku,
a dokładniej 18 czerwca ks. bp. Wojciech Zięba dokonał konsekracji kościoła.
Wystrój wnętrza kościoła
Kościół p.w. Trójcy Świętej posiada wnętrze o okładzie jednonawowym. Sklepienie ? nawy
głównej przypomina odwrócone dno łodzi (boazeria).
4/7
Historia
W centralnej części świątyni, na ścianie prezbiterium, umieszczone jest dobrze zabezpieczone,
mosiężne, dwudrzwiczkowe tabernakulum, z napisem JESTEM. Przypomina ono krzew, który
wkomponowany jest w promienie wychodzące od Duha Św. Którego symbolizuje gołębica,
umieszczona nad tym tabernakulum.
Prezbiterium- ołtarz soborowy. Jest to prosty stół wykonany z białego marmuru, podobnie jak
podstawa tabernakulum i ambonka. Dekorację ołtarza stanowi pas z innego odcienia marmuru,
którym umieszczony jest na całej wysokości ze złotą literą P. symbolem Chrystusa. Ambonka
umieszczona od strony zachodniej ołtarza. Dekorację stanowi otwarta złota księga z cyframi
rzymskimi symbolizującymi Dekalog. Symbole te wykonane w tym samym stylu co
tabernakulum, mosiężne. Chrzcielnica umieszczona w prezbiterium po stronie wschodniej,
marmurowa, w kształcie równoległoboku, z misą mosiężną przykrytą pokrywą zwieńczoną
krzyżem. Nad misą umieszczone są cztery promienie zwieńczone gołębicą.
Naprzeciw ołtarza głównego znajduje się chór z drewnianą balustradą wsparty na dwóch
filarach. W głębi organy elektroniczne.
Ściany kościoła zdobią płaskorzeźby Drogi Krzyżowej wykonane z ciemnego drewna
umieszczone w jasnej ramie, zwieńczonej krzyżem oraz cztery obrazy: na zachodniej ścianie
Matka Boska Częstochowska, obraz Miłosierdzia Bożego, na wschodniej ścianie św. Józef i
obraz przedstawiający Chrzest Pański.
Świątynia może pomieścić ponad 1000 osób w tym 300 na chórze. Zakrystia znajduje się pod
chórem, została wydzielona z części nawy bocznej (dawniej znajdowała się na chórze).
W okresie wakacyjnym tj. w lipcu, sierpniu i do połowy września w soboty, w miejscowości
Krzyże jest odprawiana Msza św. z niedzieli. Dawniej była ona odprawiana w Ośrodku
Mleczarskim (wypoczynkowym). Od roku 2006 ówczesny proboszcz ks. Marek Święch postawił
ołtarz polowy z zadaszeniem, na terenach otrzymanych od Nadleśnictwa w Krzyżach. Obecnie
trwa przebudowa tego obiektu na jeszcze godniejsze, a zarazem piękniejsze miejsce kultu.
5/7
Historia
Cmentarze
Parafia nie posiada własnego cmentarz. Korzysta z cmentarzy komunalnych (?starego i
nowego?). Znajdują się one na obrzeżach miasta. Oba te cmentarze ogrodzone są siatką i
mimo iż leżą bardzo blisko siebie nie są połączone, a to za sprawą drogi dojazdowej do nich,
która je rozdziela. Zajmują one powierzchnie ponad 2ha. Na ?starym? cmentarzu znajduje się
kaplica przedpogrzebowa, o wymiarach 12 na 7 metrów. Kaplica drewniana o dachu
dwuspadowym z niewielką, strzelistą wieżyczką zwieńczoną krzyżem. Wewnątrz nie
przechowywany jest Najświętszy Sakrament. Na północnej ścianie wisi krzyż, a pod nim stoi
katafalk, przy ścianach ustawione są ławki.
Na cmentarzu początkowo chowano żołnierzy niemieckich, o czym świadczą nieliczne groby.
Najstarszy grób pochodzi z 1912 roku. Na ?nowym? cmentarzu zaczęto grzebać zmarłych od
roku 1990.
Administracja parafii
Parafia Trójcy Św. obejmuje 4 miejscowości: Nidę, Krzyże, Karwicę Mazurską i Leśniczówkę
Pranie- łącznie około 4300 katolików. Pierwszym proboszczem, a jednocześnie budowniczym
kościoła był ks. prałat Czesław Giza, jego następcą i obecnym proboszczem jest ks. Marek
Święch. W parafii pracowało początkowo dwóch wikariuszy, zmieniło się to i obecnie w
duszpasterstwie pomaga jeden wikariusz.
Do parafii należą następujące ulice: 11 Listopada, Akacjowa, Białe-Osiedle, Brzozowa,
Gałczyńskiego, Gwarna, Harcerska, Klonowa, Kolejowa, Jana Krajeckiego, Krótka, Kwiatowa,
Leśna, Ogrodowa, Podleśna, Polna, Słoneczna, Sosnowa, Szkolna, wiejska, Żeglarska.
6/7
Historia
7/7