PDFotwiera się w nowym oknie
Transkrypt
PDFotwiera się w nowym oknie
Sygn. akt I ACa 1216/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 marca 2010 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący – Sędzia SA Beata Kozłowska (spr.) Sędzia SA Barbara Trębska Sędzia SO (del.) Małgorzata Sławińska Protokolant st. sekr. sąd, Joanna Baranowska po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2010 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa […] spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko […] spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 4 sierpnia 2009 r. sygn. akt XVI GC 6/09 uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. 2 I ACa 1216/09 Uzasadnienie: Powódka […] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniosła przeciwko […] Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. pozew o zapłatę kwoty 40.477, 92 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 17 lipca 2008 r. do dnia zapłaty tytułem dochodzonego na podstawie art. 70 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zwanej dalej „Pr. Aut.”, odszkodowania za zawinione naruszenie przysługujących powódce autorskich praw majątkowych do zdjęć przedstawiających wizerunek K. S. W uzasadnieniu swych żądań powódka wskazała, iż na podstawie zawartej z fotografem R. C. umowy o współpracy z dnia […]sierpnia 2007 r., aneksowanej dnia […] grudnia 2008 r., R. C. zobowiązał się do przeniesienia na nią autorskich praw majątkowych do stworzonych w ramach tej umowy utworów fotograficznych. W ramach tej umowy R. C. wykonał zdjęcia K. S. i w dniu przyjęcia tych zdjęć powódka nabyła autorskie prawa majątkowe do tych zdjęć. Zdjęcia te opublikowane zostały w nr […] z 2008 r. wydawanego przez powódkę czasopisma „[…]”. Pozwana bez zgody powódki zamieściła w dniu […] marca 2008 r. na stronie www.[...].pl w artykule pt. „[…]” cztery zdjęcia przedstawiające K. S., stanowiące przedruk ze stron 40 i 42 marcowego magazynu „[…]”. Pozwana nie wskazała przy tych zdjęciach imienia, bądź pseudonimu ich autora oraz zamieściła przy nich reklamy, czerpiąc w ten sposób dodatkowe korzyści finansowe. Według powodowej spółki korzystanie przez pozwaną z w/w zdjęć poprzez ich zamieszczenie na stronie internetowej, bez uzyskania stosownej licencji, jest przejawem naruszenia praw autorskich majątkowych do zdjęć przysługujących powódce. Powódka podniosła także, iż publikacja zdjęć w serwisie pudelek odebrała jej czytelników i zyski ze sprzedaży magazynu „[…]”, jak również powierzchnię reklamową w tym magazynie. Według obliczeń powódki, w przypadku zawarcia 3 przez strony umowy o korzystanie ze zdjęć, pozwana spółka zobowiązana byłaby do zwrotu na jej rzecz kwoty odpowiadającej co najmniej kosztom produkcji czterech zdjęć, tj. kwocie 13.492, 64 zł. Zatem wobec tego, że działanie pozwanej było zawinione, w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 lit b Pr. Aut. powódka domagała się odszkodowania odpowiadającego trzykrotności tej właśnie kwoty. Pozwana[…].pl Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W., która w toku postępowania zmieniła firmę na „[…] Sp. z o.o.” wniosła o oddalenie powództwa. W pierwszej kolejności pozwana podniosła zarzut braku legitymacji czynnej powódki do występowania z roszczeniem z tytułu ochrony praw autorskich. Zdaniem pozwanej powódka nie nabyła skutecznie praw autorskich, ani nie jest podmiotem uprawnionym z tytułu licencji wyłącznej, zatem nie przysługują jej roszczenia z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b Pr. Aut. Podpisana bowiem przez powódkę i R. C. umowa o współpracy może być traktowana co najwyżej jako umowa ramowa, regulująca jedynie ogólne ramy współpracy. Pozwana wskazała także, iż umowa o współpracy nie spełnia wymogów Pr. Aut. w zakresie pól eksploatacji. Zaznaczyła także, iż umowa ta może być traktowana co najwyżej jako umowa licencyjna. W dalszej kolejności pozwana zarzuciła, iż dochodzone przez powodową spółkę roszczenie oparte jest w pełni na zasadach odpowiedzialności deliktowej przewidzianej w art. 415 k.c., a skoro tak, to należy uznać, iż powódka nie wykazała przesłanek tej odpowiedzialności. Nadto, według pozwanej, wywodzenie roszczenia z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b Pr. Aut. nie znajduje oparcia w materiale dowodowym sprawy. Powódka nie wykazała bowiem wysokości wynagrodzenia umownego za korzystanie z utworów w zakresie dokonanego, jej zdaniem, naruszenia, to znaczy wynagrodzenia, jakie zostałoby zaakceptowane przez obie strony umowy. W kolejnych pismach procesowych powodowa spółka powołała się na zapisy aneksu do umowy o współpracy, w szczególności w zakresie pól eksploatacji, zaznaczając przy tym, iż samo sformułowanie zawarte w umowie o współpracy odnoszące się do eksploatacji na wszelkich przewidzianych przez 4 prawo polach jest wystarczające i nie może prowadzić do nieważności czy nieskuteczności umowy. Powódka podniosła, iż ukształtowanie stosunków pomiędzy nią a R. C. oparte jest o treść art. 64 Pr. Aut. oraz wskazała, że umowa o współpracy zawierała także 4 stronę, która nie została dołączona do pozwu, a na której umieszczona była treść art. 50 w/w ustawy w zakresie pól eksploatacji, podkreślając jednocześnie, iż załączona przez nią do pisma z dnia […] maja 2009 r. umowa, zawierająca 4 stronę, stanowi ten sam dokument, co umowa dołączona do pozwu, a różnice wynikają jedynie z jakości kopii. Wyrokiem z dnia 4 sierpnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo oraz rozstrzygnął o kosztach procesu. Swe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i następujących ocenach prawnych: W dniu […] lipca 2007 r. powódka […] Polska sp. z o.o. w W. - wydawca magazynu […], zawarła z K. S. umowę, na podstawie której K. S. zobowiązała się do pozowania i udziału w sesji dla magazynu […]. Umowa została wykonana, tj. zdjęcia zostały wykonane i ukazały się w marcowym magazynie […] nr […] z 2008 r. Koszt produkcji sesji zdjęciowej z udziałem K. S. wyniósł 50.597,42 zł. W dniu […] sierpnia 2007 r. pomiędzy powodową spółką a fotografem R. C. zawarta została umowa o współpracy, na mocy której fotograf zobowiązał się do wykonywania utworów fotograficznych (zdjęć, cykli zdjęciowych, fotoreportaży, itp.) o tematyce, formie i objętości każdorazowo uzgodnionej przez strony. W § 1 ust. 2 umowa przewidywała, iż R. C. miał każdorazowo uzgadniać termin, w którym dany utwór miał być dostarczony powódce. Za dostarczone i opublikowane utwory, zgodnie z § 2 umowy, fotograf miał otrzymywać honorarium autorskie, którego wysokość miała być określana każdorazowo dla danego utworu na podstawie wyceny dokonywanej przez właściwego redaktora naczelnego. W § 5 ust. 1 umowy twórca zobowiązał się do przeniesienia na powódkę autorskich praw majątkowych do stworzonych przez siebie w ramach umowy utworów w zakresie ich wielokrotnej publikacji oraz eksploatacji na 5 wszelkich przewidzianych przez prawo polach. Przejście tych praw miało nastąpić z chwilą przyjęcia danego utworu przez powódkę bez konieczności składania dodatkowych oświadczeń woli w tym zakresie. Nadto twórca zobowiązał się do nieudostępniania w jakikolwiek sposób innym podmiotom utworów powstałych w wyniku wykonywania postanowień umowy. W dniu […] grudnia 2008 r. powodowa spółka i R. C. zwarli aneks nr 1 do w/w umowy o współpracy. Pomiędzy R. C. a powodową spółką nie doszło do zawarcia w jakiejkolwiek formie umowy o udzielenie licencji niewyłącznej. W dniu […] marca 2008 r. pozwana spółka zamieściła w serwisie internetowym www[…].pl artykuł pt. "[…]", do którego załączyła cztery zdjęcia przedstawiające K. S. Fotografie te stanowiły przedruk z 40 i 42 strony marcowego magazynu[…] nr […] z 2008 r. Przy tym artykule oraz na stronie głównej, zawierającej jego zwiastun, zamieszczone były reklamy. Zdjęcia zostały zamieszczone bez zgody i konsultacji z powodową spółką. Pismem z dnia […] kwietnia 2008 r. powodowa spółka wezwała pozwaną do zaniechania w terminie 3 dni roboczych wykorzystywania i zamieszczania jakichkolwiek zdjęć publikowanych w magazynie „[…]” na stronie internetowej oraz do usunięcia wszelkich zdjęć oraz innych materiałów pochodzących z magazynu „[…]”, w tym w szczególności zdjęć K. S., pochodzących z marcowego numeru magazynu. Ponadto powódka zażądała zapłaty odszkodowania w wysokości 139.000 zł w terminie 14 dni. Na żądanie powódki w dniu […] kwietnia 2008 r. pozwana usunęła zdjęcia K. S. ze strony internetowej, odmówiła jednak zapłaty żądanej kwoty. Wobec odmowy powódka pismem z dnia […] kwietnia 2008 r. wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 46.000 zł Pismem z dnia […] czerwca 2008 r. powódka, po zweryfikowaniu wysokości żądania, po raz kolejny wezwała pozwaną na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3b Pr. Aut. do zapłaty kwoty 40.477,92 zł, odpowiadającej trzykrotności wynagrodzenia, które byłoby należne tytułem udzielenia pozwanej licencji na korzystanie z 6 przedmiotowych czterech zdjęć w okresie od […] marca 2008 r. do […] kwietnia 2008 r., co również spotkało się z odmową ze strony pozwanej. Sąd Okręgowy w świetle tych ustaleń faktycznych uznał, iż powództwo jest bezzasadne, a to z uwagi na brak po stronie powódki legitymacji czynnej do dochodzenia ochrony majątkowych praw autorskich do zdjęć wykonanych przez R. C. Ocena legitymacji czynnej powoda sprowadzała się do ustalenia, czy powodowa spółka skutecznie nabyła od R. C. majątkowe prawa autorskie do zdjęć z wizerunkiem K. S. wykonanych podczas sesji fotograficzno-filmowej, przygotowanej dla magazynu „[…]”, które ukazały się w wydaniu marcowym z 2008 r. Stosownie do treści art. 41 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Pr. Aut. umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Do elementów przedmiotowo istotnych umowy przeniesienia autorskich praw majątkowych (essentialia negotii), należy oznaczenie utworu, oznaczenie treści przenoszonych praw według pól eksploatacyjnych, określenie wynagrodzenia twórcy oraz określenie zobowiązania nabywcy praw autorskich co do eksploatowania utworu. Wszystkie te elementy treści umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, powinny być ujęte w formie pisemnej, wyrażone zaś w formie ustnej są nieważne. Według powodowej spółki autorskie prawa majątkowe do zdjęć z wizerunkiem K. S. nabyła na podstawie zawartej z fotografem R. C. umowy o współpracy z dnia […] sierpnia 2007 r., w której R. C. zobowiązał się do przeniesienia na nią autorskich praw majątkowych do stworzonych w ramach tej umowy utworów fotograficznych. Według powódki w dniu przyjęcia zdjęć od R. C. nabyła do nich prawa autorskie. Umowa współpracy zawarta […] sierpnia 2007 r. pomiędzy powódka a R. C. nie zawiera, zdaniem Sądu Okręgowego, wszystkich elementów przedmiotowo istotnych, w szczególności nie zawiera oznaczenia utworu, do którego prawa autorskie miałyby być przeniesione, ale także terminu wykonania i dostarczenia 7 utworu, czy wysokości wynagrodzenia należnego twórcy. Z § 1 ust. 1 umowy o współpracy wynika jedynie, że powódka będzie zamawiać u twórcy utwory fotograficzne zdjęcia, cykle zdjęciowe, fotoreportaże itp. o tematyce, formie i objętości każdorazowo uzgodnionych przez strony. Z kolei według § 1 ust. 2 umowy twórca miał każdorazowo uzgadniać termin, w którym dany utwór miał być dostarczony powódce, nośnik, na którym miał być zachowany utwór oraz sposób jego przekazania osobie wskazanej przez powódkę. Za dostarczone i opublikowane twory, wedle § 2 umowy, twórca miał otrzymywać honorarium autorskie, którego wysokość miała być określana każdorazowo dla danego utworu na podstawie wyceny dokonywanej przez właściwego redaktora naczelnego. Z tych zapisów umowy, w cenie Sądu Okręgowego wynika jednoznacznie, iż umowa ta nie odnosiła się do konkretnego, ściśle oznaczonego utworu (nie określała, jaka ma być tematyka zdjęcia, czy cyklu zdjęć, jego forma, objętość, termin wykonania), ale przewidywała, iż zamówienie, którego przedmiotem byłby konkretny utwór o określonej tematyce, w określonej formie i o określonej objętości oraz termin jego realizacji miało być każdorazowo uzgodnione przez strony umowy o współpracy w drodze odrębnej umowy. Podobnie rzecz się miała w zakresie wynagrodzenia należnego twórcy, które każdorazowo miało być uzgadniane w drodze odrębnej umowy. Także przesłuchiwany w charakterze świadka autor zdjęć – R. C. zeznał, iż zawarta z powódką w sierpniu 2007 r. umowa dotyczyła wszelkich wykonanych przez niego na zlecenie strony powodowej zdjęć, nie konkretyzowała osób, które miałyby zostać uwidocznione na tych zdjęciach. Sąd Okręgowy uznał też, iż dokonując analizy elementów przedmiotowo istotnych, które powinna zawierać umowa skutecznie przenosząca majątkowe prawa autorskie, należy odnieść się także do treści art. 41 ust. 2 Pr. Aut., według którego umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych oraz umowa o korzystanie z utworu, zwana „licencją”, obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione. Określenie pól eksploatacji w rozumieniu art. 50 Pr. Aut. stanowi zatem essentialia negotii umowy przeniesienia autorskich praw 8 majątkowych. Zdaniem Sądu Okręgowego zamieszczone więc w umowie o współpracy w § 5 ust. 1 sformułowanie, iż twórca przeniesie na powódkę autorskie prawa majątkowe do stworzonych w ramach umowy utworów na wszelkich przewidzianych przez prawo polach, dodatkowo przesądza o tym, iż umowa ta nie może być uznana za skutecznie przenoszącą autorskie prawa majątkowe do zdjęć z K. S. Użyty w umowie zwrot nie czyni bowiem zadość wymogowi „wyraźnego wymienienia pól eksploatacji”. Oceny tej nie zmienia załączona przez powódkę do pisma procesowego z dnia […] maja 2009 r. czwarta strona umowy o współpracy, której nie zawierała umowa załączona do pozwu. Nawet bowiem gdyby nie uznać tego dowodu jako sprekludowanego z uwagi na treść art. 47912 § 1 k.p.c., to i tak dokument ten zawiera jedynie przytoczenie treści art. 50 Pr. Aut., zatem wymienia wszystkie wymienione w ustawie pola eksploatacji, co również nie czyni zadość wymogowi z art. 41 ust. 2 Pr. Aut. Dopiero w aneksie z dnia […] grudnia 2008 r. do umowy o współpracy, którego podpisanie, jak zeznał R. C., zostało zainicjowane przez powodową spółkę, strony w § 3 wyraźnie wymieniły pola eksploatacji. Należy jednak zauważyć, iż data zawarcia tego aneksu jest odleglejsza od daty publikacji zdjęć przez pozwaną, która miała miejsce […] marca 2008 r., o niemal dziewięć miesięcy, dlatego też jego treść pozostaje bez znaczenia dla oceny umowy o współpracy, czy generalnie oceny więzi prawnej łączącej powodową spółkę i R. C. w odniesieniu do zdarzenia, jakim było zamieszczenie przez pozwaną spółkę w serwisie internetowym www.[...].pl zdjęć K. S. W świetle powyższego Sąd Okręgowy zgodził się z pozwaną, iż zawarcie umowy o współpracy pomiędzy powódką i R. C. nie doprowadziło do skutecznego przeniesienia praw autorskich do utworów, które nie były wówczas w żaden sposób przedmiotowo określone, w tym także do zdjęć z wizerunkiem K. S. Poza powyższym Sąd Okręgowy wskazał, iż zawarty w § 5 ust. 1 umowy o współpracy zapis jednoznacznie wskazuje, iż umowa wiążąca powodową spółkę z R. C. kreuje jedynie zobowiązanie R. C. do rozporządzenia autorskim prawem majątkowym do konkretnych utworów wytworzonych w ramach umowy o 9 współpracy (w tym przypadku fotografii z wizerunkiem K. S). Oznacza to, iż dla osiągnięcia skutków rozporządzających, tj. przejścia autorskich praw majątkowych na powodową spółkę niezbędne było dokonanie odrębnej czynności wyłącznie rozporządzającej, tj. czynności, dla której zastrzeżona jest forma pisemna ad solemnitatem. Taka czynność, umowa zawierająca wszystkie elementy przedmiotowo istotne, która przenosiłaby autorskie prawa majątkowe do zdjęć z wizerunkiem K. S., zawarta na piśmie nie została przedstawiona przez powódkę. Tymczasem to właśnie na powódce spoczywał ciężar udowodnienia tej okoliczności, stosownie do treści art. 6 k.c., albowiem ona wywodziła z niej skutki prawne. Przesłuchiwany w charakterze świadka R. C. również przyznał, iż poza umową z sierpnia 2007 r. i aneksem do niej, nie zawierał żadnych innych umów z powódką. Niezachowanie formy pisemnej dla umowy przenoszącej na powódkę autorskie prawa majątkowe do zdjęć z wizerunkiem K. S., w oparciu o przepis art. 73 § 1 k.c. skutkuje zatem nieważnością tej umowy. Powoływany zaś przez powodową spółkę § 5 ust. 2 umowy o współpracy, który w ocenie powódki ma świadczyć o skutecznym nabyciu przez nią praw autorskich do zdjęć, a przewidujący, iż przejście autorskich praw majątkowych do stworzonych w ramach tej umowy utworów nastąpi z chwilą przyjęcia danego utworu przez powódkę, bez konieczności składania dodatkowych oświadczeń woli w tym zakresie, pozostaje w sprzeczności z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa o formie czynności prawnej, tj. z art. 53 Pr. Aut. Twierdzenie zaś powodowej spółki, iż ukształtowanie stosunków pomiędzy nią a fotografem R. C. jest oparte o treść art. 64 Pr. Aut. nie zasługuje, w ocenie Sądu Okręgowego, na aprobatę. Rozwiązanie zawarte w art. 64 w/w ustawy nawiązuje do rozróżniania tzw. umów konsensualnych i realnych. Wedle tego przepisu zawarcie umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, zarówno dotyczącej dzieła już istniejącego, jak i przyszłego (konkretnego utworu), powoduje powstanie zobowiązania do przeniesienia tych praw. Skutek rozporządzający takiej umowy powstaje zaś dopiero z chwilą przyjęcia utworu przez kontrahenta twórcy. Rozwiązanie przyjęte w art. 64 Pr. Aut. oznacza zatem, iż nabywca autorskich 10 praw majątkowych do utworu uzyskuje skuteczne erga omnes prawa nie wraz z zawarciem umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych do oznaczonego utworu, lecz dopiero po przyjęciu utworu. Zatem rozwiązanie, na które powołuje się powodowa spółka, znajdowałoby uzasadnienie w świetle przepisów ustawy, ale tylko w przypadku skutecznego zawarcia umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych do zdjęć z wizerunkiem K. S. Ta jednak, jak zostało ustalone, nie została skutecznie zawarta. Niezależnie od powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że powódkę i R. C. nie łączyła umowa licencyjna wyłączna. Sąd Okręgowy zgodził się ze stroną pozwaną, iż umowa wiążąca powódkę z R. C. jest jedynie umową ramową, regulującą ogólne zasady współpracy między w/w, a jej zawarcie nie doprowadziło do przeniesienia praw autorskich do zdjęć z wizerunkiem K. S. Dla skutecznego przeniesienia tych praw na powódkę niezbędne było zawarcie dodatkowej umowy w formie pisemnej, która nie została jednak zawarta. Skoro zatem autorskie prawa majątkowe do wspomnianych zdjęć nie zostały przeniesione na powodową spółkę, to nie jest ona legitymowana czynnie do występowania w przedmiotowej sprawie. Tym samym roszczenie powódki, która nie jest uprawniona do żądania ochrony autorskich praw majątkowych do wspominanych już fotografii, dochodzone w oparciu o art. 79 ust. 1 ust. 3b Pr. Aut., nie znajduje uzasadnienia. Z tych też względów powództwo Sąd Okręgowy oddalił. Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając: 1. nierozpoznanie istoty sprawy polegające na niezbadaniu i nierozpoznaniu merytorycznym przez Sąd I instancji zgłoszonego w sprawie roszczenia wobec oparcia rozstrzygnięcia na nietrafnym zarzucie braku legitymacji czynnej powódki, 2. naruszenie normy art. 41 ust.1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Pr. Aut. poprzez jego niezastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, że na mocy umowy o współpracy z dnia[…] sierpnia 2007 r. (aneksowanej dnia […] grudnia 2008 r.) zawartej pomiędzy powódką a R. C., dalej jako "umowa o współpracy", 11 powódka nie nabyła praw autorskich majątkowych do utworów fotograficznych z wizerunkiem Katarzyny Sowińskiej autorstwa R. C., co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie powódki, 3. naruszenie normy art. 79 ust.1 pkt 3 lit. b Pr. Aut. poprzez jego niezastosowanie w polegające na błędnym przyjęciu, że powódka nie jest osobą uprawnioną do dochodzenia roszczenia określonego w tym przepisie, 4. naruszenie normy art. 43 Pr. Aut. poprzez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na przyjęciu, że do essentialia negotii umowy o przeniesienie praw autorskich majątkowych należy określenie wynagrodzenia twórcy, a w konsekwencji nieprawidłowe przyjęcie, iż umowa o współpracy nie przeniosła praw autorskich majątkowych do zdjęć z wizerunkiem K. S. na powódkę, co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie Powódki, 5. naruszenie normy art. 54 Pr. Aut. poprzez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na przyjęciu, że do essentialia negotii umowy o przeniesienie praw autorskich majątkowych należy określenie terminu wykonania i dostarczenia utworu, a w konsekwencji nieprawidłowe przyjęcie, iż umowa o współpracy nie przeniosła praw autorskich majątkowych do zdjęć z wizerunkiem K. S. na powódkę, co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie Powódki, 6. naruszenie normy art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na dokonaniu nieprawidłowej oceny zeznań świadka R. C., która skutkowała błędnym przyjęciem, iż umowa o współpracę nie zawierała essentialia negotii umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych w postaci wskazania objętych nią utworów, a w konsekwencji błędnym przyjęciem, iż nie doszło do przeniesienia na Powódkę autorskich praw majątkowych do zdjęć z wizerunkiem K. S., co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie powódki, 7. naruszenie art. 65 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnej wykładni oświadczeń woli stron umowy o współpracy, która 12 skutkowała błędnym przyjęciem, iż umowa o współpracy nie zawierała essentialia negotii umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych w postaci wskazania objętych nią utworów, a w konsekwencji błędnym przyjęciem, że nie doszło do przeniesienia na powódkę autorskich praw majątkowych zdjęć z wizerunkiem K. S., co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie powódki, 8. naruszenie normy art. 41 ust. 2 Pr. Aut. poprzez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na przyjęciu, że zamieszczone w umowie o współpracy w § 5 ust. 1 sformułowanie, że twórca przeniesie na powódkę autorskie prawa majątkowe do stworzonych w ramach umowy utworów na wszelkich przewidzianych przez prawo polach eksploatacji nie czyni zadość wymogowi „wyraźnego wymienienia pól eksploatacji” oraz na przyjęciu, że przytoczenie na 4 stronie umowy o współpracy treści art. 50 Pr. Aut., a zatem wymienienie wszystkich wymienionych w ustawie pól eksploatacji nie czyni zadość wymogowi „wyraźnego wymienienia pól eksploatacji”, a w konsekwencji nieprawidłowe przyjęcie, iż umowa o współpracy nie przeniosła praw autorskich majątkowych do zdjęć z wizerunkiem K. S. na powódkę, co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie powódki, 9. naruszenie normy art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na dokonaniu nieprawidłowej oceny zeznań świadka R. C., która skutkowała błędnym przyjęciem, iż umowa o współpracę nie zawierała essentialia negotii umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych w postaci wyraźnego wymienienia pól eksploatacji, a w konsekwencji błędnym przyjęciem, iż nie doszło do przeniesienia na powódkę autorskich praw majątkowych do zdjęć z wizerunkiem K. S., co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie powódki, 10. naruszenie normy art. 227 i art. 47912 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na nieprzeprowadzeniu dowodu z czwartej strony umowy o współpracy, co doprowadziło do błędnego przyjęcia, że w umowie o współpracy nie wymieniono pól eksploatacji, w wyniku czego nie doszło do przeniesienia na 13 powódkę autorskich praw majątkowych do zdjęć z wizerunkiem K. S., co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie Powódki, 11. naruszenie art. 65 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnej wykładni oświadczeń woli Stron umowy o współpracy, która skutkowała błędnym przyjęciem, iż umowa o współpracy nie zawierała essentialia negotii umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych w postaci wyraźnego wymienienia pól eksploatacji, a w konsekwencji błędnym przyjęciem, że nie doszło do przeniesienia na powódkę autorskich praw majątkowych do zdjęć z wizerunkiem K. S., co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie powódki, 12. naruszenie normy art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na dokonaniu nieprawidłowej oceny zeznań świadków R. C., która skutkowała błędnym przyjęciem, że §5 ust. 1 umowy o współpracy kreuje jedynie zobowiązanie fotografa do rozporządzenia autorskim prawem majątkowym do konkretnych utworów stworzonych w ramach tej umowy (w tym fotografii z wizerunkiem K. S.) oraz, że dla osiągnięcia skutków rozporządzających umowy o przeniesienie praw autorskich majątkowych zawartej pomiędzy powódką a R. C., niezbędne było dokonanie odrębnej czynności rozporządzającej zawarcie kolejnej umowy zawierającej wszystkie elementy przedmiotowo istotne, która przenosiłaby autorskie prawa majątkowe na powódkę, w formie pisemnej ad solemnitatem, a w konsekwencji błędnym przyjęciem, iż nie doszło do przeniesienia na powódkę autorskich praw majątkowych do zdjęć z wizerunkiem K. S., co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie powódki, 13. naruszenie art. 65 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnej wykładni oświadczeń woli stron umowy o współpracy, która skutkowała błędnym przyjęciem, że § 5 ust. 1 umowy o współpracy kreuje jedynie zobowiązanie fotografa do rozporządzenia autorskim prawem majątkowym do konkretnych utworów stworzonych w ramach tej umowy (w tym fotografii z wizerunkiem K. S.) oraz, że dla osiągnięcia skutków rozporządzających umowy o 14 przeniesienie praw autorskich majątkowych zawartej pomiędzy powódką a R. C., niezbędne było dokonanie odrębnej czynności rozporządzającej - zawarcie kolejnej umowy zawierającej wszystkie elementy przedmiotowo istotne, która przenosiłaby autorskie prawa majątkowe na powódkę, w formie pisemnej ad solemnitatem, a w konsekwencji błędnym przyjęciem, iż nie doszło do przeniesienia na powódkę autorskich praw majątkowych do zdjęć z wizerunkiem K. S., co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie powódki, 14. naruszenie normy art. 64 pr. aut. poprzez jej niezastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, że prawa autorskie majątkowe do utworów R. C. stworzonych w ramach umowy o współpracę, w tym do utworów z wizerunkiem K. S., nie zostały przeniesione na powódkę w chwili ich przyjęcia przez powódkę na mocy § 5 ust. 1 i 2 umowy o współpracy, co z kolei prowadziło do nieprawidłowego stwierdzenia braku legitymacji czynnej po stronie powódki, 15. naruszenie normy art. 227 i art. 47912 § l k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na nie przeprowadzeniu następujących dowodów dotyczących faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie i zgłoszonych przez powódkę zachowaniem zasad prekluzji procesowej, tj. dowodów z zeznań świadków K. S. i J. M., dowodów z cennika reklam w portalu […].pl obowiązującego w marcu i kwietniu 2008 r., cennika reklam w portalu […]pl obowiązującego od stycznia 2009 r., regulaminu świadczenia usług reklamowych przez […].pl obowiązującego do […].09.2007 r., na skutek błędnego przyjęcia braku legitymacji czynnej powódki; wydruków komputerowych ze strony […].pl zawierających artykuły "[…]?", "[…]", umów z dnia […].12.2008 r. i […]08.2004 r., wydruku komputerowego ze strony internetowej […].pl zawierającej dane i adresy poczty elektronicznej wydawcy[…] spółki http. Sp. z o.o., na skutek błędnego przyjęcia, iż nie mają istotnego znaczenia w sprawie; dowodów z zeznań świadka A. Z. i przesłuchania T. Z. w charakterze strony powodowej w zakresie wniosku dowodowego z pisma powódki z dnia […] czerwca 2009 r. (błędnie datowanego na […] maja 2009 r.), na skutek błędnego 15 przyjęcia, iż czwarta strona umowy o współpracę nie ma znaczenia dla oceny charakteru prawnego tej umowy. Podnosząc te zarzuty powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, ewentualnie zmianę pkt 1 zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa. W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji powódki. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja powódki jest zasadna. Zgodzić się należy z zarzutem nierozpoznania przez Sąd Okręgowy istoty sprawy na skutek błędnego uznania, iż brak jest po stronie powódki legitymacji czynnej do dochodzenia odszkodowania z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych do zdjęć K. S., wykonanych przez R. C. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, iż zdaniem Sądu Okręgowego powódka nie wykazała, by skutecznie nabyła majątkowe prawa autorskie do zdjęć K. S., albowiem umowa zawarta pomiędzy R. C., jako twórcą zdjęć, a powódką, nie może być uznana za umowę przenoszącą majątkowe prawa autorskie z uwagi na brak takich elementów przedmiotowo istotnych, jak wynagrodzenie twórcy, termin wykonania i przekazania utworu, oznaczenie utworu, do którego prawa mają być przeniesione, oraz oznaczenie treści przenoszonych praw według pół eksploatacji. Słusznie powódka w swej apelacji podniosła, iż brak jest podstaw do zaliczania wynagrodzenia twórcy oraz terminów wykonania i przekazania utworu do elementów przedmiotowo istotnych umowy dotyczącej przeniesienia majątkowych praw autorskich. Jeśli chodzi o pierwszy z tych elementów, tj. wynagrodzenie twórcy, wskazać należy, iż sam ustawodawca dopuścił możliwość nieodpłatnego przenoszenia autorskich praw majątkowych, o czym świadczy chociażby fakt, iż w 16 art. 43 ust.1 Pr. Aut. ustanowione zostało jedynie domniemanie odpłatności przeniesienia praw. W art. 43 ust. 2 Pr. Aut. określone zostały natomiast przesłanki, w oparciu o które wynagrodzenie takie winno być ustalone w przypadku braku uregulowania tej kwestii w umowie. Przepis art. 43 ust. 2 Pr. Aut. znajduje zastosowanie nie tylko wówczas, gdy umowa dotycząca przeniesienia autorskich praw majątkowych przewiduje odpłatność przeniesienia praw, ale nie reguluje jego wysokości, ale również wówczas, gdy odpłatność przeniesienia praw jest jedynie przedmiotem domniemania, w więc umowa nie zawiera żadnych postanowień odnoszących się do kwestii odpłatności i wynagrodzenia twórcy. To samo należy stwierdzić odnośnie terminu wykonania i dostarczenia utworu. Słusznie bowiem wskazuje powódka w swej apelacji, iż o tym, że termin wykonania i dostarczenia utworu nie należy do elementów przedmiotowo istotnych przesądza treść art. 54 Pr. Aut., który stanowi, iż w sytuacji, gdy strony umowy dotyczącej przeniesienia autorskich praw majątkowych nie określą terminu dostarczenia utworu, wówczas twórca jest obowiązany dostarczyć utwór niezwłocznie po jego ukończeniu. Żaden przepis Pr. Aut. nie wskazuje też jako elementu przedmiotowo istotnego terminu wykonania utworu, zatem z grę winny wchodzić w tym zakresie ogólne reguły dotyczące wykonania zobowiązań, o których mowa w art. 455 k.c. W tym stanie rzeczy zarzuty naruszenia art. 43 Pr. Aut. i 54 Pr. Aut. uznać należało za zasadne. Co do zasady zgodzić się natomiast należy ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, iż do elementów przedmiotowo istotnych zaliczyć należy określenie utworów, do których autorskie prawa majątkowe mają być przeniesione. Jednakże w ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy zbyt formalistycznie odczytuje ten wymóg, zwłaszcza jeśli chodzi o utwory, które dopiero mają powstać w przyszłości. W takim wypadku oczekiwanie, by strony umowy dotyczącej przeniesienia autorskich praw majątkowych w sposób szczegółowo wyliczały przyszłe utwory, określały ich tematykę czy formę, jest nieuprawnione. Sam ustawodawca dopuścił możliwość zawierania umów dotyczących utworów 17 mających powstać w przyszłości, wykluczając jedynie w art. 41 ust. 3 Pr. Aut. możliwość zawierania umów dotyczących przeniesienia praw do wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości, a ta ostatnia sytuacja nie zachodzi w niniejszej sprawie. W § 5 umowy z dnia[…] sierpnia 2007 r. powódka oraz R. C. postanowili, iż chodzi o stworzone w ramach tej umowy utwory fotograficzne, zdjęcia, cykle zdjęciowe, fotoreportaże itp., a więc o utwory mające powstać w przyszłości, a więc siłą rzeczy ich precyzyjne opisanie w dacie zawierania umowy było niemożliwe. Zwrócić w tym miejscu należy uwagę na fakt, iż w tym zakresie mają zastosowanie ogólne reguły wykładni oświadczeń woli stron umowy wynikające z art. 65 k.c. Z zeznań świadka R. C. wynika, iż chodziło o utwory fotograficzne i nie budziło jego żadnych wątpliwości to, iż zdjęcia K. S. były wykonane właśnie w ramach umowy z dnia […] sierpnia 2007 r. Skoro w umowie z dnia […] sierpnia 2007 r. mowa jest o utworach fotograficznych wykonanych przez R. C. w ramach umowy o współpracę na zamówienie powódki, to w sytuacji, gdy twórca potwierdził, że tymi utworami były m.in. zdjęcia K. S., i stanowisko twórcy zdjęć potwierdza również powódka, to w ocenie Sądu Apelacyjnego, trudno dopatrywać się w w/w sformułowaniu braku określenia utworów, których umowa, zawarta przez powódkę i R. C., dotyczy. O zakresie tego sformułowania nie powinno decydować dosłowne brzmienie umowy, tj. samo literalne sformułowanie umowy, lecz zgodny zamiar stron i cel umowy. W tym zakresie wykładnia oparta na kryteriach subiektywnych ma decydujące znaczenie. Dopiero w przypadku braku możliwości ustalenia jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy dopuszczalnym byłoby ustalanie treści umowy według kryteriów obiektywnych. Na gruncie niniejszej sprawy sięganie do kryteriów obiektywnych jest zbędne, bowiem zarówno ze stanowiska zaprezentowanego przez powoda w niniejszej sprawie, jak i zeznań świadka R. C. jednoznacznie wynika, iż zdjęcia K. S. były utworami wykonanymi w ramach umowy z dnia […] sierpnia 2007 r. W tym stanie rzeczy zgodzić się należy z zarzutami powódki, iż Sąd Okręgowy pomijając zgodny zamiar stron i cel umowy naruszył art. 65 § 1 i 2 k.c. 18 Nie zmienia wyżej zaprezentowanej oceny fakt, iż w § 1 umowy z dnia […] sierpnia 2007 r. mowa jest o zamawianiu przez powódkę utworu u twórcy i każdorazowym uzgadnianiu tematyki, formy i objętości utworu. Otóż zapis ten należy uznać jedynie za wyraz obowiązku współdziałania stron, nie stoi on natomiast na przeszkodzie uznaniu, iż każdy utwór wykonany po takich uzgodnieniach był utworem w rozumieniu umowy z dnia […] sierpnia 2007 r., a co za tym idzie, z momentem przekazania go powódce, dochodziło do przeniesienia na powódkę autorskich praw majątkowych do tego utworu. Kolejną kwestią, która, zdaniem Sądu Okręgowego, nie została określona w umowie z dnia […] sierpnia 2007 r. w sposób, pozwalający za uznanie tej umowy za umowę dotyczącą przeniesienia autorskich praw majątkowych, jest kwestia określenia pól eksploatacji. Otóż Sąd Okręgowy odwołując się do wypowiedzi doktryny, uznał, iż użyty w § 5 ust. 1 umowy z dnia […] sierpnia 2007 r. zwrot „prawa majątkowe do stworzonych w ramach niniejszej umowy utworów w zakresie ich wielokrotnej publikacji i eksploatacji na wszelkich przewidzianych przez prawo polach”, nie czyni zadość wymogowi wyraźnego wymienienia pól eksploatacji, nawet przy uwzględnieniu treści przypisu do tego postanowienia umowy, ujętego na złożonej dopiero w toku postępowania stronie 4 umowy, tj. przypisu nr 1, odwołującego się do brzmienia art. 50 Pr. Aut. Zdaniem Sądu Okręgowego dopuszczenie możliwości określania pół eksploatacji poprzez odwołanie się do treści art. 50 Pr. Aut. oznaczałoby, że przepis art. 41 ust. 2 przestałby, w znacznej mierze, spełniać wyznaczoną mu funkcję. Odnosząc się do tego stanowiska wskazać po pierwsze należy, iż przepis art. 50 Pr. Aut. pełni przede wszystkim funkcję ochronną praw twórcy, zatem w sytuacji, gdy sam twórca akceptuje takie określenie pól eksploatacji, funkcja ochronna przepisu art. 50 Pr. Aut. nie może dawać argumentów podmiotom trzecim do kwestionowania skuteczności umowy dotyczącej przeniesienia autorskich praw majątkowych. Po drugie, w doktrynie prezentowane są również inne poglądy, które zdaniem Sądu Apelacyjnego wydają się bardziej przekonujące. Otóż, odwołać się można do stanowiska zajętego przez E. Traple (System Prawa 19 Prywatnego pod redakcją J. Barty Warszawa 2007, rozdział IV, str. 145, przypis 73), która wskazuje, iż pogląd do którego dowołał się Sąd Okręgowy, jest zbyt surowy „ gdyż wskazanie na wyliczenie zawarte w art. 50 wydaje się dostatecznie precyzyjne”. W uzasadnieniu autorka tego poglądu wskazała właśnie na charakter ochronny twórcy, który wynika z art. 50 Pr. Aut. Poza tym wskazać należy na stanowisko Sądu Najwyższego, zajęte w wyroku z dnia 3 grudnia 2008 r. w sprawie V CNP 82/08. Sąd Najwyższy wskazał, iż w sytuacji, gdy chodzi o ustalenie pól eksploatacji, jakie obejmuje umowa, należy odwołać się do sformułowanych w Kodeksie cywilnym reguł wykładni, nie tracąc z pola widzenia wskazówki interpretacyjnej wynikającej z art. 41 ust. 2 Pr. Aut., zawierającej nakaz interpretowania na korzyść twórcy tych wątpliwości, których nie można usunąć za pomocą wskazanych reguł. Podzielając w pełni ten pogląd Sąd Apelacyjny uznaje, iż zachodziły w niniejszej sprawie podstawy do dokonania wykładni oświadczeń woli stron umowy z dnia […] sierpnia 2007 r. w zakresie określenia pól eksploatacji, o których mowa w § 5 ust. 1 tej umowy i przypisie nr 1 do tego postanowienia umowy. Zarówno ze stanowiska zajętego w niniejszej sprawie przez powoda, jak i zeznań świadka R. C. jednoznacznie wynika, iż zgodnym zamiarem stron umowy z dnia […] sierpnia 2007 r. było m.in. przeniesienia praw do zdjęć K. S. również w zakresie ich publikacji w Internecie. W tym stanie rzeczy, wobec zgodnego stanowiska stron umowy z dnia […] sierpnia 2007 r. wątpliwości pozwanego, a nawet Sądu Okręgowego, nie mogą być w tej mierze przesądzające. Powódka w swej apelacji podniosła również zarzut naruszenia art. 47912 k.p.c. poprzez uznanie przez Sąd Okręgowy, iż czwarta strona umowy z dnia […] sierpnia 2007 r. jest dowodem spóźnionym. Odniesienie się do tego zarzutu jest o tyle utrudnione, iż Sąd Okręgowy, jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, z jednej strony przeprowadzanie dowodu z czwartej strony umowy uznał za zbędne, z drugiej strony wypowiadając swój pogląd na temat prawidłowości określenia w łączącej powódkę i R. C. umowie pól eksploatacji, odniósł się również do treści przypisu do § 5 tej umowy, ujętego na czwartej stronie umowy, 20 złożonej do akt dopiero w toku postępowania. W ocenie Sądu Apelacyjnego czwarta strona umowy z dnia […] sierpnia 2007 r. nie powinna być traktowana jako odrębny dowód, w sytuacji, gdy już w pozwie powódka wnosiła o przeprowadzenie dowodu z tej umowy i nie zawężała swego wniosku do trzech pierwszych stron umowy, a treść przypisu, zgodnie z wolą stron, stanowiła integralną cześć umowy. W tym stanie rzeczy odwoływanie się do reguł prekluzji dowodowej uznać należy, wbrew stanowisku pozwanej, wyrażonym w odpowiedzi na apelację, za nieuzasadnione. Reasumując, wobec istnienia podstaw do uznania, iż umowa z dnia […] sierpnia 2007 r. w sposób dostateczny precyzuje zarówno jej przedmiot, tj. utwory, których dotyczy, jak i pola eksploatacji, które umowa ta obejmuje, również dalsza konkluzja Sądu Okręgowego, iż brak było podstaw do zastosowania art. 64 Pr. Aut., a co za tym idzie, że do przeniesienia na powódkę majątkowych praw autorskich P. C. do zdjęć K. S. koniecznym było zawarcie kolejnej umowy, przenoszącej prawa do utworów, nie zasługuje na aprobatę. Rozwiązanie zawarte w art. 64 Pr. Aut. nawiązuje do przyjętego w nauce i praktyce rozróżniania umów zobowiązujących oraz umów rozporządzających. Samo zawarcie umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych - zarówno dotyczącej dzieła już istniejącego, jak i przyszłego - powoduje jedynie powstanie zobowiązania do przeniesienia tych praw. Skutek rozporządzający takiej umowy następuje dopiero później - z chwilą przyjęcia utworu przez kontrahenta twórcy. Rozwiązanie to odbiega zatem od zasad kodeksu cywilnego przyjętych dla umów sprzedaży, zamiany, darowizny lub innych umów zobowiązujących do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości (art. 155 § 1 k.c.) albo przeniesienia wierzytelności (art. 510 § 1 k.c.). Te ostatnie umowy wywołują "od razu" skutek rozporządzający (przeniesienie własności czy wierzytelności), chyba że przepis szczególny lub umowa stanowią inaczej. Bezspornym w sprawie jest, iż zdjęcia K. S. zostały przekazane powódce przez P. C. i opublikowane w nr […] magazynu „[…]” z 2008 r. Powódka zatem 21 skutecznie nabyła autorskie prawa majątkowe do tych zdjęć, może zatem skutecznie dochodzić roszczeń, o których mowa w art. 79 Pr. Aut. Z uwagi na fakt, iż Sąd Okręgowy wobec stwierdzenia braku legitymacji czynnej powódki zaniechał nie tylko poczynienia ustaleń faktycznych co do naruszenia przez pozwaną autorskich praw majątkowych do zdjęć K. S., nie odniósł się też do wysokości zgłoszonego przez powódkę odszkodowania, Sąd Apelacyjny podniesiony przez powódkę zarzut nierozpoznania istoty sprawy uznał za zasadny. W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.