Pobierz stronę w formacie PDF - Informator Pelpliński

Sylwetki pelplińskich włodarzy
Opat Michał Fischau (1490-1502)
Opat Jerzy Neuburg (1502-1504)
Pod koniec XV wieku nastąpiły poważne zmiany w
utrzymaniu więzów pomiędzy klasztorami cystersów.
Do tej pory wszystkie opactwa były połączone więzami
filiacyjnymi. Każdy klasztor podlegał swojej macierzy,
która w czasie fundacji dała mu pierwszych zakonników.
Zasada ta sprowadzała się m.in. do wzajemnej kontroli,
polegającej na pilnowaniu przestrzegania reguły i życia w
poszczególnych klasztorach.
Do Pelplina co roku przybywał opat doberański lub
komisarz uprawniony do wizytacji. Spotkanie wizytatora
z zakonnikami odbywało się po nieszporach w kapitularzu.
Kantor odczytywał pełnomocnictwa wizytatora. Odczytywane były również reguły zakonu a po każdym ustępie
wizytujący pytał przeora, jak bracia przestrzegali tych
ustaw. Następnie wizytator wołał na głos „mówimy o zakonie naszym!”, po czym prosił zakonników, by zgłaszali się
do niego ze skargą czy zażaleniem czy to na pojedynczego
brata jak na cały konwent. Mogli to mówić otwarcie przy
wszystkich zebranych lub bezpośrednio tylko z wizytatorem. Po wysłuchaniu skarg udawał się wizytator do kościoła
przeglądając sprzęt kościelny. Rozmawiał z zakrystianinem
o jego pracy. Odwiedzał odźwiernego w pomieszczeniu u
bramy opactwa, kuchnię klasztorną, pokój chorych i pokój
20 INFORMATOR PELPLIŃSKI
gościnny, szpitalik, czyli dom starców oraz stajnie. Wszędzie wypytywał zakonników, czy cokolwiek nie wymagało
naprawienia. W drugim dniu wizytacji roztrząsano sprawy
wszystkich, którzy odbywali pokuty, czy może zasługiwali
na darowanie części kary. Następnie przeglądał w bursie
wszystkie książki dochodów i rozchodów, majątku i długów. Kontrolujący spisywał sprawozdanie z wizytacji. Po
południu w kapitularzu ponownie zbierali się zakonnicy,
wysłuchiwali sporządzonego sprawozdania, jednocześnie
wizytator napominał wszystkich do posłuszeństwa i cierpliwości, chwalił przełożonych, jeżeli na to zasługiwali, w
przeciwnym razie karcił i nawoływał do poprawy.
W XV wieku, pod wpływem schizmy w ówczesnym
Kościele, która spowodowała m.in. nieład organizacyjny
i rozluźnienie struktur filiacyjnych, pojawiły się dążenia
do zmian organizacyjnych w zakonie. Rozpoczęto tworzyć
prowincje cysterskie, tj. łączenie się klasztorów w grupy
terytorialne. Klasztory położone w Meklemburgii, Brandenburgii i na Łużycach należały do prowincji bałtyckiej
cystersów. W 1487 r. na mocy ustawy kapituły generalnej
do prowincji tej włączono klasztory Pomorza Gdańskiego
– Oliwę i Pelplin.
W 1490 r. rządy nad opactwem pelplińskim zaczął
sprawować Michał Fischau. Jako opat charakteryzował
się wielką troską o sprawy społeczno-gospodarcze klasztoru. Podniósł dochody opactwa uszczuplone klęską wojny
trzynastoletniej do znacznej wysokości. Za opata Fischaua
dokonano naprawy dachu głównego kościoła. Liczne pożary w czasie wojen i najazdów mogły sprawić, że spalone
konstrukcje dachowe trzeba było montować od nowa. W
1496 r. wykonano roboty dachowe przy północnej nawie
bocznej od strony wschodniej, a w 1505 r. wyremontowano północną nawę boczną od strony zachodniej. W 1500
r. dokonano naprawy dachu przy północnym transepcie
(nawa poprzeczna).
Niewiele zachowało się w katedrze zabytków średniowiecznego malarstwa monumentalnego z XV wieku. Nie
były one liczne, gdyż cystersi początkowo nie dekorowali
kościołów. W Pelplinie przetrwał jeden tylko fresk na filarze
naprzeciwko ołtarza św. Filipa. Malowidło odkryte w 1895
r. a konserwowane w 1971 r. przedstawia św. Krzysztofa.
Ubrany w szarą tunikę święty niesie Dzieciątko Jezus w
szafirowym stroju przez rzekę, w której pluskają ryby i
pływa malutka syrenka.
Opat Michał Fischau zmarł 30 listopada 1502 r., w
trzynastym roku swoich rządów w klasztorze pelplińskim.
Jego następcą został Jerzy Neuburg (z Nowego nad Wisłą).
Klasztor pelpliński na tyle wrócił do dawnej świetności, że
opat Jerzy już mógł wypożyczać część zaoszczędzonych
pieniędzy. Po dwuletnim urzędowaniu podziękował za
dostojeństwo sprawowania najwyższej funkcji w konwencie.
Bogdan Solecki