B. Kotarba - Współpraca transgraniczna w Å›wietle zaÅ‚ożeÅ

Bogusław Kotarba
Współpraca transgraniczna
w świetle założeń umowy partnerstwa
Polska – Unia Europejska 2014-2020
Europejska współpraca terytorialna
(EWT)
EWT stanowi jeden z dwóch celów
polityki spójności na lata 2014-2020.
 Na wsparcie tego celu przeznaczono
3,48% ogółu środków, które będą
dostępne w ramach funduszy na lata
2014-2020  11,7 mld EUR
 EWT poświęcono specjalne
Rozporządzenie PE i Rady w sprawie
przepisów szczegółowych dotyczących
wsparcia z EFRR

Szczególne znaczenie EWT



Problemy transgraniczne można
najskuteczniej rozwiązać poprzez
współpracę wszystkich zainteresowanych
regionów
Współpraca może stanowić skuteczny
mechanizm wymiany dobrych praktyk
i uczenia się rozpowszechniania know-how
Współpraca może zapewnić większą
skuteczność rozwiązań konkretnych
problemów dzięki korzyściom skali
Szczególne znaczenie EWT
Poprzez koordynację polityk
sektorowych, działań i inwestycji w skali
transgranicznej i transnarodowej można
ulepszyć sposób rządzenia
 Utrzymywanie stosunków z sąsiadami UE
w ramach programów współpracy na
granicach zewnętrznych UE może
przyczynić się do bezpieczeństwa
i stabilności i do rozwoju wzajemnie
korzystnych relacji.

Komponenty celu EWT

Współpraca transgraniczna między
przyległymi regionami w celu wspierania
zintegrowanego rozwoju regionalnego
między sąsiadującymi przygranicznymi
regionami lądowymi i morskimi z co
najmniej dwóch państw członkowskich lub
pomiędzy sąsiadującymi regionami
przygranicznymi z co najmniej jednego
państwa członkowskiego i jednego państwa
trzeciego na granicach zewnętrznych Unii
Komponenty celu EWT

Współpraca transnarodowa na
większych terytoriach transnarodowych,
obejmująca władze krajowe, regionalne i
lokalne, a także morską współpracą
transgraniczną, w celu osiągnięcia
wyższego poziomu integracji, a co za tym
idzie, przyczynienia się do spójności
terytorialnej w całej Unii
Komponenty celu EWT

Współpraca międzyregionalna w celu
wzmocnienia efektywności polityki spójności
poprzez wspieranie wymiany doświadczeń
w zakresie:
◦ realizacji celu „Inwestycje na rzecz wzrostu
gospodarczego i zatrudnienia”;
◦ zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich
i miejskich;
◦ współpracy terytorialnej;
◦ analizy tendencji rozwojowych w zakresie celów
spójności terytorialnej.
Środki na europejską współpracę
terytorialną
Komponent
Kwota [tys. EUR]
Udział [%]
Współpraca transgraniczna
8 569 000
73,24
Współpraca transnarodowa
2 431 000
20,78
700 000
5,98
Współpraca międzyregionalna
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Rozporządzenie Parlamentu
Europejskiego i Rady w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących
wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu
„Europejska współpraca terytorialna”, Wniosek KE, Bruksela, 14.03.2012,
COM(2011)611 final 2.
Umowa partnerstwa
Dokument przygotowany przez państwo
członkowskie z udziałem partnerów zgodnie
z podejściem opartym na wielopoziomowym
sprawowaniu rządów, który określa strategię
państwa członkowskiego, jego priorytety
i warunki efektywnego i skutecznego korzystania
z funduszy objętych zakresem wspólnych ram
strategicznych w celu realizacji unijnej strategii na
rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu
gospodarczego sprzyjającego włączeniu
społecznemu.
 Podlega zatwierdzeniu przez KE w następstwie
oceny i dialogu z państwem członkowskim.

Priorytety EWT w stanowisku KE
dotyczącym umowy partnerstwa

Wyzwania:
◦
◦
◦
◦
ochrona środowiska,
zapobieganie ryzyku,
współpraca w zakresie badań i innowacji,
współpraca dotycząca migracji.
Priorytety EWT w stanowisku KE
dotyczącym umowy partnerstwa

Priorytety:
◦ usunięcie najważniejszych niedoborów
w transporcie, poprawa dostępności obszarów
granicznych z uwzględnieniem usług publicznego
transportu multimodalnego,
◦ usunięcie innych przeszkód dla mobilności
pracowników,
◦ sprzyjanie wymianie know-how i wspólnym
projektom innowacyjnym, aby polskie regiony
mogły czerpać korzyści z sąsiedztwa z najbardziej
innowacyjnymi regionami,
◦ wzmocnienie koordynacji działań mających na
celu poprawę środowiska (w szczególności
działań przeciwpowodziowych i odporności na
zmianę klimatu).
Europejska Współpraca Terytorialna
w Umowie Partnerstwa PL-UE

Programy współpracy terytorialnej mają
ograniczony bezpośredni wpływ na
poziom rozwoju społecznogospodarczego (m.in. z powodu
niewielkich budżetów), jednak wpływają
na realizację celów rozwojowych
określonych w średniookresowej strategii
rozwoju kraju
Problemy obszarów przygranicznych

Peryferyjność:
◦ niższa dostępność transportowa i komunikacyjna;
◦ mniejszy dostęp do usług publicznych, zwłaszcza
wysokiego rzędu (edukacja, ochrona zdrowia,
kultura;
◦ wysokie bezrobocie, deficyt wykwalifikowanych
kadr;
◦ niekorzystne zmiany struktury ludności;
◦ zagrożenia naturalne.

Zróżnicowanie sytuacji na poszczególnych
granicach
Europejska Współpraca Terytorialna
w Umowie Partnerstwa PL-UE

W nowym okresie programowym
wpływowi EWT na realizację celów
szczegółowych Umowy Partnerstwa
powinien sprzyjać mechanizm
koncentracji tematycznej oraz
ukierunkowanie na wymierne rezultaty
Europejska Współpraca Terytorialna
w Umowie Partnerstwa PL-UE

Uzgadnianie celów tematycznych
współpracy wraz z wyborem
szczegółowych priorytetów
inwestycyjnych, które będą wspierane
w programach EWT z udziałem Polski,
będzie następować we współpracy
z partnerami zagranicznymi.
Europejska Współpraca Terytorialna
w Umowie Partnerstwa PL-UE


Efektem tych prac będzie zapewnienie w
ramach programów EWT wsparcia dla
wspólnych działań przynoszących korzyści
wszystkim stronom zaangażowanym we
współpracę i realizowanych w rzeczywistym
partnerstwie instytucji z dwóch lub więcej
państw.
Podstawowym założeniem jest wybieranie
takich celów tematycznych i priorytetów
inwestycyjnych, które będą najlepiej służyły
rozwiązaniu problemów danego terytorium.
„Polskie” obszary tematyczne


Wspieranie przedsiębiorczości i innowacji
(przede wszystkim w ramach komponentów
transnarodowego i międzyregionalnego
EWT);
Ochrona środowiska, efektywne
gospodarowanie zasobami (w tym zasobami
kulturowymi), przeciwdziałanie skutkom
zmian klimatycznych, wspieranie wspólnego
zarządzania zasobami naturalnymi,
przeciwdziałanie zagrożeniom naturalnym,
poprawa bezpieczeństwa przez współpracę
służb publicznych;
„Polskie” obszary tematyczne

Promowanie rozwoju społecznogospodarczego przyjaznego dla
środowiska naturalnego, w tym:
◦ przeciwdziałanie negatywnym procesom
społecznym (m.in. depopulacji);
◦ budowa kapitału społecznego;
◦ poprawa dostępu do usług publicznych;
◦ poprawa dostępu i wspólnego wykorzystania
infrastruktury sieciowej oraz wspieranie
zmian w kierunku gospodarki niskoemisyjnej;
„Polskie” obszary tematyczne


Współpraca urzędów administracji
publicznej, wspieranie małych projektów
dotyczących współpracy społeczności
lokalnych (przede wszystkim w
komponencie transgranicznym),
Wspieranie rozwoju i zmian adaptacyjnych
w miastach i na obszarach wiejskich, w tym
dostosowanie do zmian demograficznych
(przede wszystkim w ramach komponentów
transnarodowego i międzyregionalnego).
Alokacja środków (2014-2020)
Polityka Spójności
mln EUR
całkowita alokacja przed transferami
72 854
alokacja po transferach
68 070
Cel I „Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego
i zatrudnienia”
67 586
Cel II „Europejska współpraca terytorialna”
485*
*558 w okresie 2007-2013
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Programowanie perspektywy
finansowej 2014-2020. Umowa Partnerstwa (wstępny projekt)
Środki na EWT będą stanowić 0,67%
całkowitej alokacji (przed transferami)
Podsumowanie
Istotą i specyfiką programów EWT jest promowanie
międzynarodowej współpracy, pogłębianie integracji,
wspieranie rzeczywiście wspólnych działań o
charakterze transgranicznym i wspomaganie
procesów rozwojowych poprzez łączenie
potencjałów różnych regionów.
 Inwestycje realizowane w ramach współpracy
transgranicznej i transnarodowej przyczyniają do
rozwiązywania lokalnych problemów, jednocześnie
pozwalając na inicjowanie działań o charakterze
koncepcyjnym i planistycznym. To z kolei przekłada się
na realizację dalszych projektów o dużej skali, które
często zawierają element inwestycyjny i są
finansowane z innych środków niż EWT, dzięki czemu
zapewniana jest spójność i ciągłość realizowanych
przedsięwzięć.

Dziękuję