Wyklad 01r v2
Transkrypt
Wyklad 01r v2
3. ZALEĩNOĝCI MIĉDZY PRODUKCJĄ GLOBALNĄ, FINALNĄ I DODANĄ 1 2 ... I Y X Y1 X1 X22 ... X2n Z2 C2 I2 Y2 X2 2 X21 ... ... ... ... ... ... ... n Xn1 Xn2 ... Xnn Zn Cn In Yn Xn M1 M2 ... Mn M=Z C I Y=C+I X W1 W2 ... Wn W materiałowe - bez amortyzacji NadwyĪka brutto N1 N2 ... Nn N WartoĞü dodana D1 D2 ... Dn D=W+N D=Y X1 Xn X = X X2 ... X j = M j + Dj = n ¦X + Dj ij Dj = X j − M j = X j − dobra poĞrednie X i = Z i + Yi = n ¦X Yi = X i − Zi = D= n ¦X + Yi ij n Y= n j =1 j =1 j =1 i =1 n n n i =1 róĪnią siĊ X11 X12 ... X1j ... X1n Y1 X22 ... X2j ... X2n Y2 ... n Xn Xi1 Xi2 ... Xij ... Xin Xn1 Xn2 ... ... Xnj Xnn Ex - eksport Im - import Yn ( Ex - Im ) - saldo handlu zagranicznego (eksport netto) ______________________________________________________________ 4. RUCH OKRĉĩNY. PIERWOTNY, WTÓRNY I OSTATECZNY PODZIAŁ DOCHODU NARODOWEGO. ______________________________________________________________ Tak wiĊc eksport jest dopływem , a import odpływem z ruchu okrĊĪnego wydatków. Y = C + S - B + Td = C + I + G + ( Ex - Im ) - Te Ruch okrĊĪny w warunkach uproszczonych: gospodarka zamkniĊta (nie uwzglĊdniamy wymiany z zagranicą) ¦ X i j + Yi , Dobra i usługi dla gospodarstw domowych n i = 1,..., n j =1 OszczĊdnoĞci gdzie: S współczynnik aij oznacza jednostkowy nakład produktów i na produkcjĊ gałĊzi j (zuĪycie produktów i niezbĊdne do wytworzenia jednostki produkcji w gałĊzi j). S + Te + Td + Imp = suma wypływów ( I - S ) + [ ( G + B ) - ( Te + Td ) ] + ( Ex - Im ) = 0 system naczyĔ połączonych i = 1,..., n j =1 ¦ a i j X j + Yi , = suma dopływów Całkowite odpływy są równe całkowitym dopływom do obiegu pieniĊĪnego w gospodarce. Wydatki gospodarstw domowych na dobra i usługi n I + G + B + Ex w rozwaĪaniach nie uwzglĊdniamy roli paĔstwa Bilans przepływów miĊdzygałĊziowych (w wierszach): W zapisie macierzowym: Y = C + I + G + ( Ex - Im ) - Te ... Analiza w kolumnie: skąd? - technologia produkcji stosowana w danej gałĊzi (struktura kosztów materiałowych), jakie surowce i półprodukty oraz w jakiej iloĞci są zuĪywane w procesie produkcji, skąd (z jakich gałĊzi) pochodzą wykorzystywane w produkcji materiały? Xi = Y + B - Td = C + S Z punktu widzenia analizy wydatków: = ( C - Cim ) + ( I - Iim ) + ( G - Gim ) + Ex - Te = C + I + G + ( Ex - Im ) - Te Yi dokąd? - kierunki rozdysponowania produkcji danej Xi = Z punktu widzenia analizy dochodów: gdzie: ______________________________________________________________ Analiza w wierszu: gałĊzi - deficyt budĪetowy paĔstwa Y = Ckr + Ih + Gh + Ex - Te = produkcja globalna = zuĪycie poĞrednie + produkcja finalna ... ... - przychody budĪetu paĔstwa, ( G + B ) - ( Te + Td ) PoniewaĪ eksport jest dodatkowym składnikiem popytu oraz poniewaĪ powinniĞmy uwzglĊdniaü tylko popyt konsumpcyjny, inwestycyjny i popyt paĔstwa na dobra wytworzone w kraju: produkcja globalna = zuĪycie poĞrednie + produkcja dodana Produkcja finalna (koĔcowa) - wydatki budĪetu paĔstwa, Te + Td są sobie równe Schemat tablicy przepływów miĊdzygałĊziowych Leontiefa n suma wypływów UwzglĊdnienie handlu zagranicznego w ruchu okrĊĪnym - Na poziomie agregatów całej gospodarki narodowej spełnione są dwa warunki: Przepływy miĊdzygałĊziowe numer gałĊzi 2 ... j ... S + Te + Td = ( I - S ) + [ ( G + B ) - ( Te + Td ) ] = 0 G+B i =1 j =1 na poziomie całej gospodarki narodowej - produkt ≡ gałąĨ ≡ technologia = n Wniosek: Produkcja finalna i dodana: Xi I+G+B suma dopływów n D=Y na poziomie gałĊzi i Tak wiĊc: Y = C + S - B + Td = C + I + G - Te ¦ Yi = ¦ X i − ¦ ¦ X i j gałąĨ wytwarza jeden homogeniczny produkt stosując jedną technologiĊ produkcji ... Te - podatki poĞrednie, Td - podatki bezpoĞrednie, B - transfery, G - pozostałe wydatki budĪetu paĔstwa (na działalnoĞü sektora publicznego) j =1 n Podstawowe załoĪenie modelu Leontiefa: X21 ______________________________________________________________ i = 1,..., n n Tak wiĊc: ... Y = C + I + G - Te ¦ D j = ¦ X j − ¦ ¦ Xi j i =1 Model ten wykorzystywany jest do badaĔ nad strukturą gospodarki narodowej. Przedmiotem analizy są powiązania technologiczne w gospodarce. ... Y + B - Td = C + S Z punktu widzenia analizy wydatków: gdzie: i = 1 , ... , n Xi − ¦ Xi j Z punktu widzenia analizy dochodów: Obliczamy sumĊ produkcji finalnych poszczególnych gałĊzi (w całej gospodarce): Nagroda Nobla (1973) X2 Gospodarstwa domowe Wydatki na inwestycje Dobra kapitałowe I dla przedsiĊbiorstw PrzedsiĊbiorstwa 5. RÓĩNE KATEGORIE PRODUKTU I DOCHODU NARODOWEGO dochód netto z włas. zagr. podatki poĞrednie Ex - Im amortyzacja X = AX + Y ª a11 ª X1 º « «X » « 2 » = «a 21 « ... « ... » « « » ¬ a n1 ¬X n ¼ a12 a 22 an2 Y Td Obliczamy sumĊ produkcji dodanych w poszczególnych gałĊziach (w całej gospodarce): Wassily Leontief: „Struktura gospodarki narodowej” 2 Y + B - Td j = 1 , ... , n ij produkcja finalna gałĊzi = produkcja globalna gałĊzi - zuĪycie produktów tej gałĊzi na bieĪące cele produkcyjne w całej gospodarce: Model przepływów miĊdzygałĊziowych, znany równieĪ pod nazwą modelu InputOutput lub modelu Leontiefa ... PrzedsiĊbiorstwa B j =1 2. PRZEPŁYWY MIĉDZYGAŁĉZIOWE X1 PaĔstwo j = 1 , ... , n ______________________________________________________________ Są to: surowce, energia, materiały, półprodukty. 1 S Gospodarstwa domowe produkcja globalna gałĊzi = zuĪycie produktów tej gałĊzi na bieĪące cele produkcyjne w całej gospodarce + produkcja finalna gałĊzi: dobra sprzedawane ostatecznym odbiorcom. 1 Te i =1 Dobra poĞrednie dobra sprzedawane innym przedsiĊbiorstwom, które zuĪywają je w procesie produkcji w celu wytworzenia innych dóbr (poĞrednich lub finalnych). Produkcja globalna gałĊzi C+I+G Analiza tablicy przepływów miĊdzygałĊziowych w wierszu ( i ): Są to: dobra inwestycyjne, dobra konsumpcyjne, dobra przeznaczone na eksport, dobra przeznaczone na przyrost zapasów i rezerw. Numer gałĊzi UwzglĊdnienie paĔstwa w ruchu okrĊĪnym i =1 ______________________________________________________________ dobra finalne ↔ S - oszczĊdnoĞci, I - inwestycje produkcja globalna gałĊzi = koszty materiałowe gałĊzi + produkcja dodana gałĊzi: Kategoria PKB pozwala uniknąü dublowania w naliczaniu zuĪycia poĞredniego Uwaga: w gospodarce narodowej. - (dotyczy wielkoĞci ex post, a nie ex ante) C - konsumpcja, C + I + G - Te Analiza tablicy przepływów miĊdzygałĊziowych w kolumnie ( j ): Produkt krajowy brutto jest równieĪ agregatem, równa siĊ sumie wartoĞci dodanych brutto wszystkich przedsiĊbiorstw działających w gospodarce narodowej. RozróĪnienie: S=I gdzie: G produkcja dodana gałĊzi = produkcja globalna gałĊzi - koszty materiałowe gałĊzi: wartoĞü dodana netto Y=C+I Tak wiĊc: C = Koszty osobowe WartoĞü dodana stanowi róĪnicĊ miĊdzy wartoĞcią produkcji globalnej a wartoĞcią zuĪycia poĞredniego. Obejmuje wynagrodzenia oraz nadwyĪkĊ ekonomiczną (odpowiednio wraz z amortyzacją lub bez): wraz z amortyzacją Z punktu widzenia analizy wydatków: I Razem koszty Prod. globalna - Y=C+S finalna Globalna I1 produkcja globalna = zuĪycie poĞrednie (wartoĞü przeniesiona) + wartoĞü dodana Dobra finalne C Z Prod. Prod. C1 X11 X12 ... ZuĪycie poĞrednie wartoĞü nakładów rzeczowych na cele bieĪącej produkcji (tych nakładów, które ulegają całkowitemu zuĪyciu w procesie produkcji), a wiĊc surowców, energii, materiałów, półfabrykatów Inw. Z1 1 Tak wiĊc, produkt globalny gospodarki jest równy sumie produkcji globalnych wszystkich przedsiĊbiorstw działających w gospodarce narodowej. Na wartoĞü produkcji globalnej składa siĊ wartoĞü zuĪycia poĞredniego i wartoĞü produkcji dodanej. poĞred. n Kons. X1n Produkcja globalna przedsiĊbiorstwa wartoĞü produkcji wytworzonej w danym okresie (np. roku) w przedsiĊbiorstwie, przy czym:. Produkt globalny gospodarki narodowej jest agregatem, równa siĊ sumie produkcji globalnych poszczególnych działów gospodarki narodowej. Produkcja globalna kaĪdego z działów równa siĊ sumie produkcji globalnych wchodzących w jego skład gałĊzi, zaĞ produkcja globalna kaĪdej z gałĊzi równa siĊ sumie produkcji globalnych wchodzących w jej skład przedsiĊbiorstw. zuĪycie numer gałĊzi Numer gałĊzi Produkcja finalna Razem Przepływy miĊdzyg. 1. RACHUNKI NARODOWE wartoĞü dodana brutto Z punktu widzenia analizy dochodów: Bilans gospodarki narodowej ... a1n º ... a 2 n »» ... » » ... a nn ¼ ªY1 º ª X1 º « » «X » « 2 » + «Y2 » « ... » « ... » « » « » ¬Yn ¼ ¬X n ¼ gdzie: A = [ aij ] - macierz współczynników techniczno-ekonomicznych (macierz współczynników Input-Output); X, Y - wektory produkcji globalnej i finalnej. G PKB PNB PNB I produkt krajowy brutto produkt narodowy brutto produkt narodowy brutto w cenach rynkowych w cenach rynkowych w cenach czynników produkcji Usługi czynników produkcji Dochody czynników produkcji strumienie rzeczowe strumienie pieniĊĪne dochody z czynszów PNN produkt narodowy netto w cenach czynników produkcji DN zyski dochód narodowy dochody z pracy na wł. rachunek C płace Trzy sposoby pomiaru produktu krajowego brutto (Y): z punktu widzenia podaĪy (wartoĞü wytworzonej produkcji dóbr i usług) z punktu widzenia dochodów (dochody czynników produkcji reprezentujące wartoĞü dostarczonych przez nie usług) z punktu widzenia popytu (wartoĞü wydatków na dobra i usługi) Dochód narodowy = łącznym dochodom czynników produkcji. Są to: dochody z tytułu czynszów (Doch 1) zyski (Doch 2) dochody z pracy na własny rachunek (Doch 3) wynagrodzenia (Doch 4) ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ Dochód narodowy = Zadanie 8 ZADANIA, PRZYKŁADY produkt narodowy netto w cenach czynników produkcji Przyjmijmy, Īe powierzchnia koła przedstawia PKB, a czĊĞci oznaczają odpowiednio: DN liczony od strony dochodów i od strony wydatków powinien daü te same wyniki. dochód narodowy liczony od strony dochodów ↓ DN = Doch 1 + Doch 2 + Doch 3 + Doch 4 PNN (c.czyn.prod.) = PNB(c.czyn.prod.) - amortyzacja = PNB (c.rynk.) - podatki poĞrednie - amortyzacja = = = = PKB (c.rynk.) + dochód netto z tytułu własnoĞci za granicą - podatki poĞrednie - amortyzacja = Pewna gospodarka składa siĊ z czterech gałĊzi. Oto tablica przepływów miĊdzygałĊziowych w tej gospodarce: = = I- Zadanie 1 GałąĨ 1 2 3 4 1 2 3 4 100 10 50 10 50 20 0 20 0 20 40 0 30 0 0 30 dobra i usługi inwestycyjne Ex - dobra i usługi eksportowane G- dobra i usługi nabywane przez paĔstwo ? I = G Ex C + I + G + ( Ex - Im ) + dochód netto z tytułu własnoĞci Mając daną produkcjĊ globalną, oblicz produkcjĊ koĔcową i produkcjĊ dodaną w poszczególnych gałĊziach: za granicą - podatki poĞrednie - amortyzacja ↑ dochód narodowy liczony od strony wydatków gałąĨ 1 gałąĨ 2 220 gałąĨ 3 150 razem gospodarka narodowa suma globalnych gałąĨ 4 PKB ( produkt krajowy brutto) - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezaleĪnie od tego, kto jest ich właĞcicielem Produkcja globalna Produkcja koĔcowa Produkcja dodana 200 150 PNB ( produkt narodowy brutto) - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze bĊdące własnoĞcią obywateli danego kraju, niezaleĪnie od tego, na czyim terytorium są zlokalizowane Oblicz produkcjĊ globalną, zuĪycie poĞrednie, produkcjĊ koĔcową i dodaną w całej gospodarce narodowej. Wpisz wyniki do poniĪszej tabeli. globalna - suma w kolumnie globalna - suma w wierszu Co przedstawia nie oznaczona czĊĞü koła? WskaĪ prawidłową odpowiedĨ. a) spoĪycie prywatne dóbr i usług b) spoĪycie prywatne minus import T !! bo brakuje C - im c) spoĪycie prywatne minus amortyzacja Zadanie 9 Obie kategorie (PKB i PNB) są miernikami produkcji dodanej (czystej). Odzwierciedlają wartoĞü nowo wytworzonych dóbr i usług w gospodarce narodowej, wartoĞü produkcji globalnej po odliczeniu zuĪycia poĞredniego na jej wytworzenie. PNB = Produkcja globalna ZuĪycie poĞrednie Produkcja koĔcowa Produkcja dodana PKB + dochód netto z tytułu własnoĞci za granicą = C + I + G + (Ex - Im) ______________________________________________________________ 6. ZNACZENIE I WYKORZYSTANIE RACHUNKÓW NARODOWYCH Zadanie 2 Dochód narodowy nominalny w 1990r. wynosił 2000 jednostek pieniĊĪnych, a w 2000r. - Rachunki narodowe słuĪą miĊdzy innymi do: 4000 jednostek pieniĊĪnych. O ile (procentowo) wzrosły ceny, jeĞli dochód realny wzrósł w prowadzenia polityki ekonomicznej paĔstwa; niezbĊdne są informacje na temat stanu gospodarki danego kraju i jej dynamiki, w tym: wielkoĞü i struktura PKB tym czasie do wysokoĞci 2500 jednostek pieniĊĪnych? ( 4000 / 2500 ) * 100% = 160% Zadanie 3 analiza wzrostu gospodarczego ( PKB realny lub PNB realny) przeciĊtnej stopy Dochód narodowy w cenach bieĪących wyniósł w 2000r. 100 jednostek pieniĊĪnych i do Īyciowej w Mankamenty kategorii dochodu narodowego jako miernika dobrobytu społecznego Dochód narodowy nie uwzglĊdnia miĊdzy innymi: 2002r. wzrósł realnie o 10%. Ile wynosił realny (w cenach stałych 2000r.), a ile nominalny dochód narodowy w 2002r., jeĞli deflator dochodu narodowego wynosił 120% ? deflator = ceny biezace / ceny stale x / 110 = 120 x = 132 Zadanie 4 Produkt krajowy brutto Wielkiej Brytanii, liczony w cenach rynkowych z 1985r., wyniósł efektów zewnĊtrznych (nie bĊdących przedmiotem transakcji rynkowych), np. usług wykonywanych nieodpłatnie, (paradoks gospodyni domowej), degradacji Ğrodowiska naturalnego PKB wyniósł 103,5 w 1986r. i 108,5 w 1987r. niektórych aspektów dobrobytu takich, jak np. czas wolny Oblicz roczne stopy wzrostu realnego i nominalnego PKB oraz roczne wskaĨniki cen dla lat „szarej” strefy 1985-1988 (rok poprzedni=100). Wady typowe dla miernika o charakterze agregatu, np. nie uwzglĊdnia nierównomiernoĞci w podziale dochodu narodowego, nie wartoĞciuje jego poszczególnych składników - jednakowo traktuje produkcjĊ broni, alkoholu, jak i produkcjĊ leków, ĪywnoĞci. 384996 mln £ w 1987r. i 400999 mln £ w 1988r. Liczony w bieĪących cenach rynkowych wyniósł 355329 mln £ w 1985r., 380623 mln £ w 1986r. i 463933 mln £ w 1988r. Deflator Zadanie 5 Które z powyĪszych toĪsamoĞci są prawdziwe, a które fałszywe: a) I + G + ( Ex - Im ) = S + Tn b) I + S + G - Tn = ( Ex - Im ) 7. DOCHÓD NARODOWY W UJĉCIU NOMINALNYM I REALNYM. DEFLATOR DOCHODU NARODOWEGO. c) Tn = I + G +( Ex - Im ) - S d) G + Ex = S+ T - I + Im T N T N gdzie: PKB w ujĊciu nominalnym - PKB w cenach bieĪących PKB w ujĊciu realnym - PKB w cenach stałych z roku bazowego I – inwestycje, C – konsumpcja, G - wydatki budĪetowe paĔstwa na zakup produktów i usług, S - oszczʒdnosci Ex – eksport, Im – import, T - podatki T = Te + Td B - transfery budĪetowe Tn - podatki netto ______________________________________________________________ Deflator PKB - stosunek PKB w ujĊciu nominalnym do PKB w ujĊciu realnym, wyraĪony w postaci wskaĨnika: deflator PKB = PKB nominalny ⋅ 100% PKB realny Uwaga: miernikiem inflacji nie jest deflator PKB, lecz roczna stopa wzrostu cen konsumpcyjnych, wyraĪona w procentach: CPI t − CPI t −1 stopa inflacji w roku t = ⋅ 100% CPI t −1 CPIt - wskaĨnik cen konsumpcyjnych w roku t Tn = T - B ______________________________________________________________ Zadanie 6 PoniĪsze zestawienie zawiera dane ilustrujące sytuacjĊ gospodarcza pewnego kraju w dwóch kolejnych latach: Rok 1 2 Deflator PKB jest wiĊc przeciĊtnym wskaĨnikiem cen wszystkich dóbr wchodzących w skład PKB gdzie: Dochód narodowy 500 mln 550 mln LudnoĞü 10,0 mln 10,5 mln WskaĨnik cen 100 110 Które stwierdzenie prawidłowo wyraĪa zmiany przedstawione w zestawieniu? a) Realny dochód narodowy obniĪył siĊ. dochód relany = DN / wska˂nik cen b) Realny dochód narodowy wzrósł. c) Realny dochód narodowy per capita obniĪył siĊ. T !! d) Realny dochód narodowy na jednego mieszkaĔca pozostał nie zmieniony. e) Realny dochód narodowy per capita wzrósł. per capita - na osobe 8. Rachunki narodowe - podstawowe dane statystyczne dla Polski (materiały dodatkowe) Zadanie 7 PoniĪsze zestawienie zawiera dane o wydatkach krajowych i dochodzie narodowym pewnego 9. Porównanie PNB per capita w róĪnych krajach Ğwiata (materiały dodatkowe) kraju w trzech kolejnych latach: Pozycje Y Dochód narodowy G Wydatki paĔstwa C Wydatki prywatne na spoĪycie I Inwestycje ex-imSaldo handlu zagranicznego Rok 1 500 200 300 50 -50 Rok 2 600 250 300 200 -150 Rok 3 700 200 250 200 50 Y=c+i+g+(ex-im) -> ex-im = y-(c+i+g) W pewnym okresie w gospodarce wystąpił deficyt handlu zagranicznego W którym? WskaĪ prawidłową odpowiedĨ. a) w roku 1, 2 i 3 b) w roku 1 i 2 T !! c) w roku 2 i 3 d) tylko w roku 1 ______________________________________________________________ c) PNN w cenach czynników produkcji PNB (w cen. r.) - pod, poʯred. -Amortyzacja d) PKB w cenach czynników produkcji PKB (w cen r.) - podatki poʯrednie PNB (w cen. r.) - pod. poʯr. - Amortyzacja PNB w cenach rynkowych Podatki od towarów i usług (podatki poʯrednie) Amortyzacja Dochody netto z własnoĞci za granicą Subsydia paĔstwowe (dotacje) do produktów ______________________________________________________________ porównaĔ miĊdzynarodowych dotyczących poszczególnych krajach (PNB per capita) 1988r. Dane podane są w mld £. Oblicz: PNB (w cen. r.) - Dochody netto z wasnosci za granicʇ a) PKB w cenach rynkowych PNB (w cen. r.) - Amortyzacja b) PNN w cenach rynkowych e) dochód narodowy PKB najczĊĞciej ujmowany jest w cenach rynkowych: PKB (popyt globalny) PoniĪsze zestawienie zawiera wybrane dane z rachunków narodowych Wielkiej Brytanii w ______________________________________________________________ 469,6 75,0 54,8 5,6 5,9 ______________________________________________________________