docPartnerstwo Wschodnie - Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
download 
Reklamacja Transkrypt
Partnerstwo Wschodnie - Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne Lublin, 3–5 listopada 2010 RAPORT POKONFERENCYJNY WARSAW NOVEMBER 2010 REDAKCJA: JAROSŁ AW ĆWIEK-KARPOWICZ I BEATA WOJNA PISM POLSKI INSTYTUT SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH THE POLISH INSTITUTE OF INTERNATIONAL AFFAIRS Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne Lublin, 3–5 listopada 2010 Redakcja Jarosław Ćwiek-Karpowicz i Beata Wojna Raport z konferencji zorganizowanej przez Polski Instytut Spraw Międzynarodowych przy współpracy z Przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Polsce © Copyright by Polski Instytut Spraw Międzynarodowych Warszawa 2010 ISBN 978-83-62453-02-3 Polski Instytut Spraw Międzynarodowych ul. Warecka 1a, 00-950 Warszawa, Poland tel. (+48) 22 556 80 00, fax (+48) 22 556 80 99 e-mail: [email protected], www.pism.pl Contents Wystąpienia inauguracyjne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 Sesja I Wdrażanie Partnerstwa Wschodniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Sesja II Partnerstwo Wschodnie i współpraca gospodarcza z sąsiadami wschodnimi Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Sesja III Partnerstwo Wschodnie i społeczeństwa obywatelskie . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Sesja IV Bezpieczeństwo energetyczne, efektywność energetyczna i zmiany klimatyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 Sesja V Prezydencja Polski i Węgier w UE: szanse i oczekiwania wobec Partnerstwa Wschodniego . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Program konferencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne Konferencja międzynarodowa, zorganizowana w dniach 3–5 listopada 2010 r. w Lublinie przez Polski Instytut Spraw Międzynarodowych przy współpracy z Przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Polsce, była poświęcona szansom i wyzwaniom, jakie wiążą się z wdrażaniem Partnerstwa Wschodniego, z perspektywy zbliżającego się przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej w 2011 r. Nadchodzący rok może bowiem okazać się kluczowy dla powodzenia tej inicjatywy. W konferencji wzięło udział ponad stu wysokich rangą przedstawicieli władz, ekspertów, dziennikarzy i działaczy społecznych z Polski oraz z zagranicy, wśród nich m.in. Mikołaj Dowgielewicz, wiceminister spraw zagranicznych; Ewa Synowiec, szefowa Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce oraz Bruno Dethomas kierujący w Komisji Europejskiej grupą zadaniową ds. Partnerstwa Wschodniego. Debata koncentrowała się wokół kierunków rozwoju Partnerstwa Wschodniego w perspektywie krótko- i średniookresowej. Uczestnicy starali się odpowiedzieć na pytania: jak usprawnić – w obliczu nowych uwarunkowań polityczno-instytucjonalnych w UE oraz w jej sąsiedztwie wschodnim – wdrażanie Partnerstwa Wschodniego, a zwłaszcza efektywniej wykorzystywać środki przeznaczone na Partnerstwo Wschodnie? Jak zwiększyć społeczne, polityczne i biznesowe zainteresowanie inicjatywą Partnerstwa oraz zaangażować państwowych i niepaństwowych partnerów w jego wdrażanie? Co zrobić, aby oczekiwania państw objętych Partnerstwem nie rozminęły się z możliwościami UE i jej państw członkowskich? W dyskusji sformułowano następujące wnioski i rekomendacje: – Partnerstwo Wschodnie jest długoterminową strategią rozwoju relacji UE z sąsiadami wschodnimi, stąd też błędem jest oczekiwanie, że przyniesie ono natychmiastowe rezultaty. W najbliższym okresie można jednak sporo uczynić na rzecz poprawy alokacji środków w państwach sąsiedztwa wschodniego, uproszczenia biurokratycznych procedur oraz zwiększenia widoczności Partnerstwa Wschodniego. – Konieczna jest poprawa koordynacji działań pomiędzy podmiotami, które mają istotny wpływ na realizację celów Partnerstwa Wschodniego, tj. pomiędzy Komisją Europejską, państwami członkowskimi, państwami sąsiedztwa wschodniego i międzynarodowymi instytucjami finansowymi. Należy także zadbać o zaangażowanie państw trzecich, które mogą wnieść istotny wkład w finansowanie celów Partnerstwa Wschodniego (tzw. grupa przyjaciół). – Partnerstwo Wschodnie jest nie tylko ofertą długookresowej współpracy skierowaną do sąsiadów wschodnich UE, mającą przyczynić się do ich zbliżenia i integracji z Unią, ale również próbą budowy bezpiecznego unijnego otoczenia, od której powodzenia uzależniona jest wiarygodność UE na świecie. Wdrażanie Partnerstwa Wschodniego w znaczącym stopniu należy do państw, do których tę inicjatywę skierowano, niemniej jednak wciąż istotne jest wsparcie państw będących politycznym, gospodarczym i finansowym motorem UE. Trzeba zatem prowadzić kampanię informującą o użyteczności Partnerstwa Wschod–5– Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne – – – – – niego dla całej Unii i zabiegać o poparcie dla tej inicjatywy przez wszystkich członków UE. Choć od inauguracji Partnerstwa Wschodniego minął zaledwie nieco ponad rok, to już obecnie należy się zastanowić nad skutecznością mechanizmów wdrażania tej inicjatywy. Oprócz dodatkowych środków finansowych niezbędnym czynnikiem powodzenia Partnerstwa jest wsparcie polityczne zarówno państw członkowskich Unii, jak i jej sąsiadów na Wschodzie. W tym znaczeniu niepokoić może pogłębiająca się różnica w postrzeganiu Partnerstwa Wschodniego: sąsiedzi wschodni oczekują od Partnerstwa natychmiastowych korzyści finansowych, z kolei państwa UE traktują Partnerstwo jako gotową receptę na wszelkie problemy społeczne, polityczne i gospodarcze. Niezbędne są zatem takie działania, jak: szczegółowe zidentyfikowanie potrzeb poszczególnych państw objętych Partnerstwem, informowanie o korzyściach z przyjęcia standardów europejskich oraz zwiększenie unijnego wsparcia technicznego w celu ich wdrożenia. Dla unijnej prezydencji Węgier i następnie Polski Partnerstwo ma priorytetowe znaczenie. Stwarza to unikalną okazję do utrzymania tej inicjatywy w agendzie politycznej UE przez dłuższy czas (dodatkowo Polska i Węgry należą do oddzielnych „trójek”). Głównym celem szczytu państw Partnerstwa Wschodniego w Budapeszcie, realizowanym podczas polskiej prezydencji, powinno być poczynienie konkretnych kroków w kierunku zniesienia ruchu wizowego między państwami UE a jej sąsiadami wschodnimi (przyjęcie planów działania dla wszystkich państw Partnerstwa oraz wsparcie Ukrainy w realizacji podpisanego już planu działania). Kluczowym momentem w zbliżeniu krajów sąsiedzkich do UE będą ustanowienie pogłębionej i całościowej strefy wolnego handlu (Deep and Comprehensive Free Trade Area, DCFTA) oraz podpisanie umowy stowarzyszeniowej (Association Agreements, AA). Aby osiągnąć te cele, należy podjąć szeroką kampanię, skierowaną do różnych grup społecznych krajów sąsiedzkich, informującą o długofalowych korzyściach gospodarczych płynących z liberalizacji handlu oraz dostosowywania krajowego prawodawstwa do acquis communautaire. Choć rządy krajów sąsiedztwa wschodniego przywiązują, jak na razie, niewielką wagę do poprawy efektywności energetycznej, to zadaniem UE powinno być uświadomienie im, że efektywność ta w dużym stopniu determinuje bezpieczeństwo energetyczne poprzez zmniejszenie uzależnienia od paliw kopalnych i dywersyfikację źródeł pozyskiwania energii. Działania podejmowane w państwach Partnerstwa powinny mieć charakter oddolny (bottom-up) i skupiać się na realizacji projektów, które pozwolą na zaangażowanie lokalnych podmiotów gospodarczych. Istotne znaczenie dla państw objętych Partnerstwem powinny mieć harmonizacja krajowego systemu regulacyjnego w sferze energetyki i implementacja poszczególnych zasad prawa europejskiego z tego zakresu. Wpłynie to bez –6– Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne wątpienia na większe zaufanie inwestorów do sektorów energetycznych poszczególnych państw Partnerstwa i pobudzi proces inwestycyjny. Ograniczy także korupcję i zwiększy przejrzystość biznesową. W tym względzie należy wspierać członkostwo państw Partnerstwa Wschodniego we Wspólnocie Energetycznej oraz zaangażowanie organizacji pozarządowych z krajów partnerskich w realizację poszczególnych projektów energetycznych, np. poprzez stworzenie sieci think-tanków, które monitorowałyby proces zbliżania ustawodawstwa państw objętych Partnerstwem do prawa unijnego. – W wielu państwach wschodniego sąsiedztwa obserwuje się pogorszenie standardów demokratycznych. Unia Europejska powinna obserwować zachodzące w tych państwach zmiany i od nich uzależniać dalszą współpracę, a jednocześnie wspierać rozwój tamtejszych społeczeństw obywatelskich. Organizacje pozarządowe mogą niejednokrotnie stanowić jedyny motor współpracy w ramach Partnerstwa i wywierać odpowiednią presję na władze państwowe. Unia powinna wsperać także Rosję, która może brać udział w poszczególnych projektach realizowanych w ramach Partnerstwa Wschodniego . –7– Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne Wystąpienia inauguracyjne W wystąpieniach otwierających konferencję koncentrowano się na pozytywnej roli Partnerstwa Wschodniego w polityce zewnętrznej Unii Europejskiej, postępie w integracji państw sąsiedztwa wschodniego z UE, jak również oczekiwanych w przyszłym roku pierwszych efektach wdrażania flagowych projektów Partnerstwa Wschodniego. Zwracano uwagę, że w półtorarocznym okresie, który minął od zainaugurowania Partnerstwa Wschodniego, udało się rozpocząć negocjacje na temat umów stowarzyszeniowych oraz ustanowienia strefy wolnego handlu. Wyrażono nadzieję, że jako pierwsza zakończy je Ukraina. Podkreślono przy tym, że integracja państw sąsiedztwa wschodniego z UE może nastąpić jedynie w wypadku rozpoczęcia przez nie trudnych reform społecznych, gospodarczych i politycznych powodujących nie tylko zmiany regulacyjne, ale i mentalnościowe. W tym względzie posłużono się pozytywnym przykładem Polski i innych nowych członków UE z Europy Środkowej, którym udało się relatywnie szybko dostosować do europejskich standardów. Sesja I Wdrażanie Partnerstwa Wschodniego Tematyka pierwszej sesji konferencyjnej wpisała się w debatę nad obecnym mechanizmem funkcjonowania Partnerstwa Wschodniego i propozycjami zmiany jego dotychczasowego charakteru. Cenne spojrzenie do dyskusji wnieśli przedstawiciele instytucji unijnych, bezpośrednio zaangażowani w programowanie agendy Partnerstwa Wschodniego i jej implementację oraz alokację środków finansowych dla Partnerstwa Wschodniego. Jako istotny dla dalszego kierunku rozwoju Partnerstwa wskazano przegląd Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, którego rezultaty zostaną ogłoszone przez wysokiego przedstawiciela UE ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa panią Catherine Ashton w połowie przyszłego roku. Większość dyskutantów była zgodna, że skuteczność Partnerstwa Wschodniego zależy od wysokości środków przeznaczonych na jego realizację oraz stopnia ich wykorzystania. Dlatego sporym zainteresowaniem cieszyła się prezentacja poświęcona mechanizmowi finansowania projektów przez Europejski Bank Inwestycyjny. Zwrócono w niej uwagę, że państwom Europy Wschodniej, Południowego Kaukazu i Rosji środków przyznano na lata 2007–2013 kwoty w wysokości 3,7 mld euro (na zasadzie udzielonego mandatu przez państwa członkowskie UE) i 1,5 mld euro (w ramach instrumentu Eastern Partnership Facility), ale podpisano umowy tylko na kwotę 0,8 mld euro; kolejne projekty na kwotę 1,5 mld euro czekają na akceptację. Środki te są przeznaczone głównie na projekty infrastrukturalne w zakresie transportu, energetyki, środowiska oraz rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw. –8– Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne W czasie dyskusji podkreślano, że sukces Partnerstwa Wschodniego zależy w dużej mierze od kompleksowego wdrożenia przez sąsiadów wschodnich reform. Wybiórcze traktowanie przez nich unijnej oferty oraz roszczeniowe nastawienie wpływają negatywnie na dynamikę stosunków z UE. Na przykładzie negocjacji stowarzyszeniowych z Ukrainą zwrócono uwagę, że Unia powinna lepiej punktować wyrzeczenia, z jakimi musi się zmierzyć dane państwo w krótkiej perspektywie, aby mieć szansę na uzyskanie długookresowych korzyści ze zbliżenia z UE. Dyskutanci wskazali również na duże zainteresowanie mediów i przedstawicieli środowisk pozarządowych możliwościami intensywniejszego zaangażowania Białorusi w projekty Partnerstwa Wschodniego. Większość z nich była zgodna, że współpraca UE z Białorusią w poszczególnych dziedzinach Partnerstwa zależy w znaczącym stopniu od władz w Mińsku. Poszanowanie podstawowych wartości demokratycznych jest bowiem bezdyskusyjnym warunkiem dalszych działań Unii. Sesja II Partnerstwo Wschodnie i współpraca gospodarcza z sąsiadami wschodnimi Unii Europejskiej Tematem drugiej sesji były gospodarcze aspekty integracji państw sąsiedztwa wschodniego z Unią Europejską. Zarówno prelegenci, jak i pozostali uczestnicy konferencji koncentrowali się na zagrożeniach i korzyściach związanych z ustanowieniem pogłębionej i całościowej strefy wolnego handlu (DCFTA) pomiędzy państwami sąsiedztwa wschodniego a samą Unią. Podkreślano przy tym pozytywne trendy w wymianie handlowej obu obszarów, tj. wzrastającą pozycję państw UE w bilansie handlowym państw objętych Partnerstwem. Stwierdzono, że zawarcie umów stowarzyszeniowych wraz z ustanowieniem stref wolnego handlu ożywiłoby wymianę handlową i wpłynęło pozytywnie na wzrost gospodarczy tych państw, a w dalszej perspektywie na poprawę dobrobytu społeczeństwa. Strefa wolnego handlu pobudziłaby także proces inwestycyjny w państwach objętych Partnerstwem. W czasie sesji przedstawiono istotę nowych umów stowarzyszeniowych, których kluczowym elementem jest strefa wolnego handlu (DCFTA). Podkreślono ich całościowy charakter uwzględniający takie sektory gospodarki, jak pomoc publiczna czy ochrona własności intelektualnej. Zwrócono uwagę, że UE oferuje swoim sąsiadom wschodnim pełne otwarcie rynku towarów, usług i kapitału pod warunkiem przyjęcia przez nich unijnego prawodawstwa w tym zakresie. Choć państwa objęte Partnerstwem nie powinny oczekiwać od Unii całkowitego otwarcia jej rynku pracy, to stopniowe dopuszczanie wysoko wykwalifikowanej kadry czy przedsiębiorców mogłoby się przyczynić do stworzenia pozytywnego wizerunku specjalistów z państw objętych Partnerstwem oraz dobrej opinii o świadczonych przez nich usługach. –9– Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne Dostrzeżono również, że strona unijna bierze pod uwagę poziom reform w danym kraju, dlatego też proponuje okresy przejściowe i określa środki, jakie powinny zostać podjęte w celu ustanowienia strefy wolnego handlu. Podstawą rozpoczęcia negocjacji jest zrealizowanie studium wykonalności, które wskazuje na potencjalne rezultaty budowy strefy wolnego handlu i zawiera rekomendacje dla obu stron w procesie negocjacyjnym. Uczestnicy konferencji zwrócili uwagę na trudności w informowaniu społeczeństw państw objętych Partnerstwa o długoterminowych korzyściach wynikających z zacieśnienia współpracy gospodarczej z Unią. Ich zdaniem funkcje informacyjne w tym zakresie mogłyby pełnić organizacje pozarządowe działające na obszarze sąsiedztwa wschodniego UE. Rzetelna informacja na temat korzyści ekonomicznych, zarówno dla gospodarki kraju, jak i przeciętnego obywatela, związanych z liberalizacją handlu i dostosowaniem krajowego prawodawstwa do regulacji unijnych, powinna stanowić podstawowy komponent takiej kampanii edukacyjnej w regionie. Sesja III Partnerstwo Wschodnie i społeczeństwa obywatelskie Trzecia sesja została poświęcona roli społeczeństwa obywatelskiego we wdrażaniu projektów Partnerstwa Wschodniego. Zwrócono w niej uwagę na problemy rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w państwach objętych Partnerstwem Wschodnim. Dotyczą one m.in. nikłego instytucjonalnego wsparcia rozwoju struktur społeczeństwa obywatelskiego, ograniczania niezależności mediów, niedostatecznie rozbudowanego dialogu społecznego czy niskiego poziomu kultury politycznej. Słabo rozwinięte społeczeństwo obywatelskie stanowi znaczącą barierę we współpracy z UE. W dyskusji wymieniano główne przyczyny niepowodzenia transformacji w państwach powstałych po rozpadzie ZSRR i ich zbyt powolnego zbliżania do standardów europejskich. Wskazywano na swoistą „mentalność sowiecką” przejawiającą się w łamaniu podstawowych praw obywateli przez władze państwowe, jak również w funkcjonowaniu nieprzejrzystych i skorumpowanych systemów politycznych, w których dominują oligarchiczne związki biznesu i władzy. Negatywne zjawiska zachodzące w elitach politycznych prowadzą do ograniczenia niezależności mediów i zniechęcają społeczeństwo do jakiejkolwiek aktywności obywatelskiej. W czasie sesji podkreślono ważną rolę struktur społeczeństwa obywatelskiego we współpracy sąsiadów wschodnich z UE w ramach Partnerstwa. Zdaniem większości uczestników konferencji bez rozwiniętego społeczeństwa obywatelskiego integracja krajów partnerskich z Unią jest niemożliwa, dlatego też UE powinna udzielać efektywnej pomocy istniejącym tam organizacjom pozarządowym. Jak na razie, negatywne procesy zachodzące w społeczeństwach obywatelskich w krajach – 10 – Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne obszaru wschodniego, jak również brak dostatecznej informacji o możliwościach, jakie stwarza Partnerstwo Wschodnie, stanowią poważną przeszkodę dla rozwoju współpracy tych krajów z Unią. W dyskusji ujawniło się także spore zainteresowanie jej uczestników rozwojem społeczeństwa obywatelskiego w Rosji i pomocą, jakiej udziela jego strukturom Unia Europejska. Zdaniem większości unijne wsparcie organizacji pozarządowych działających w krajach objętych Partnerstwem powinno także obejmować rosyjski sektor pozarządowy. W przypadku Rosji dostrzega się pilną potrzebę informowania o Partnerstwie, gdyż inicjatywa ta jest bardzo słabo znana społeczeństwu, co może być łatwo wykorzystane przez przeciwników współpracy Rosji z UE do podsycania poczucia wykluczenia Rosjan z europejskiego projektu integracyjnego. Sesja IV Bezpieczeństwo energetyczne, efektywność energetyczna i zmiany klimatyczne Czwarta sesja dotyczyła współpracy energetycznej UE z państwami sąsiedztwa wschodniego. Wskazano, że jednym z podstawowych celów tej współpracy jest poprawa efektywności energetycznej w państwach Partnerstwa, co pozwoliłoby na stopniowe zmniejszenie ich uzależnienia od paliw kopalnianych, dywersyfikację źródeł dostaw energii oraz wzrost inwestycji w jej odnawialne źródła. Zauważono, że państwa objęte Partnerstwem przywiązują niewielką wagę do efektywności energetycznej. Zadaniem UE byłoby więc uświadomienie im, że efektywność energetyczna nie jest wyłącznie kwestią techniczną, w dużym stopniu determinuje ona bowiem europejskie bezpieczeństwo energetyczne. Uczestnicy sesji podkreślili, że poprawie efektywności energetycznej mogą służyć projekty podobne do tego, jaki realizuje obecnie Szwecja: E5P – Eastern Europe Energy Efficiency and Environment Partnership. Szwedzki projekt, skierowany w obecnej fazie do Ukrainy, a w przyszłości otwarty także dla pozostałych państw Partnerstwa, jest przykładem tego, jak państwa członkowskie mogą się angażować w realizację celów Partnerstwa, wykorzystując modele współpracy znane z regionu bałtyckiego. Celem takiego projektu jest promowanie inwestycji i niezbędnych reform w sektorze komunalnym, które mają wpłynąć na wzrost efektywności energetycznej. Ze względu na małe zainteresowanie władz poprawą efektywności energetycznej działania podejmowane w ramach Partnerstwa Wschodniego powinny się charakteryzować tzw. podejściem oddolnym (bottom-up), skupiać się na realizacji projektów, które pozwolą na zaangażowanie lokalnych podmiotów gospodarczych. Zauważono, że sektor energetyczny w państwach Partnerstwa Wschodniego charakteryzuje brak przejrzystości i wysoki poziom korupcji, co kształtuje nieprzychylne inwestorom zagranicznym środowisko biznesowe i wpływa na osłabienie – 11 – Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne procesu inwestowania w sektor energetyczny państw Partnerstwa Wschodniego. Niezbędne jest więc implementowanie w sektorach energetycznych poszczególnych państw regionu europejskich standardów biznesowych. Takie instrumenty prawne sprzyjające rozwoju kontaktów biznesowych oferuje chociażby Wspólnota Energetyczna. Należy więc wspierać członkostwo państw Partnerstwa Wschodniego w tej organizacji (jak na razie tylko Ukraina podpisała protokół akcesyjny, ale który musi jeszcze zostać ratyfikowany). Zwrócono również uwagę na to, że istotne znaczenie dla państw objętych Partnerstwem ma harmonizacja rodzimego systemu regulacyjnego i implementacja poszczególnych zasad prawa europejskiego z zakresu energetyki. Zdaniem uczestników konferencji wpłynie to bez wątpienia na większe zaufanie inwestorów do sektorów energetycznych poszczególnych państw Partnerstwa, pobudzi proces inwestycyjny oraz przyczyni się do wzrostu efektywności energetycznej w tych państwach. W czasie dyskusji stwierdzono także, że skoro Partnerstwo Wschodnie ma służyć również budowaniu bezpieczeństwa dostaw, to udział Rosji (ze względu na jej zapasy, rolę tranzytową, infrastrukturę) wydaje się w tym niezbędny. Rosję należałoby więc zaprosić do współpracy, ale tylko pod warunkiem akceptacji przez nią wszystkich zasad. Sesja V Prezydencja Polski i Węgier w UE: szanse i oczekiwania wobec Partnerstwa Wschodniego W ostatniej sesji przedyskutowano perspektywy rozwoju Partnerstwa Wschodniego w kontekście zbliżających się w 2011 r. Prezydencji Polski i Węgier w Radzie Unii Europejskiej. Zwrócono uwagę, że w związku ze zmianami instytucjonalnymi w UE po wejściu w życie Traktatu Lizbońskiego, rola obu Prezydencji w UE zostanie ograniczona do podtrzymania zainteresowania Partnerstwem wśród wszystkich krajów członkowskich i zachowania tego tematu w agendzie politycznej UE. Zauważono przy tym, że dla rządów obu państw polityka wschodnia UE jest kwestią priorytetową, co dobrze rokuje dalszemu rozwojowi Partnerstwa Wschodniego. Dla Węgier równie istotny co kierunek wschodni polityki zewnętrznej UE jest również kierunek południowy. Jako strategiczny cel tej Prezydencji wskazano niedopuszczenie do zantagonizowania obu tych wymiarów. Węgry planują również na szczycie państw Partnerstwa Wschodniego w Budapeszcie (maj 2011 r.) przeprowadzić ocenę dotychczasowych osiągnięć oraz przedstawić perspektywy dalszego rozwoju Partnerstwa Wschodniego. Ponadto zamierzają również zorganizować w pierwszej połowie 2011 r. forum biznesowe związane z Partnerstwem. Dla polskiego rządu ważne jest skonkretyzowanie i zrealizowanie celów szczytu budapeszteńskiego. Priorytetem jest również większe zaangażowanie aktorów międzynarodowych (grupy przyjaciół), którzy mieliby wspierać Partnerstwo, – 12 – Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne jak również zdobycie wsparcia Partnerstwa przez międzynarodowe instytucje finansowe, co uzupełni skromne środki przeznaczone w ramach instrumentów Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. Wymieniono również wspieranie inicjatyw flagowych, ocenienie najambitniejszych programów z platform tematycznych na lata 2012–2013, uruchomienie polskich programów i projektów pod egidą Partnerstwa Wschodniego oraz nawiązanie współpracy parlamentarnej opóźniającej się z powodu sporów między UE i parlamentem Białorusi. Ważnymi wydarzeniami w czasie polskiej prezydencji będą: spotkanie ministrów spraw zagranicznych krajów Partnerstwa Wschodniego w Warszawie w grudniu 2011 r., spotkania ministrów poświęcone sprawom edukacji, kultury, gospodarki, infrastruktury, rolnictwa i prawdopodobnie kwestiom wizowym, szefów służb celnych, szefów służb statystycznych oraz forum społeczeństwa obywatelskiego państw Partnerstwa Wschodniego w Poznaniu w listopadzie 2011 r. Z kolei pogłębienie współpracy bilateralnej będzie się odbywać na drodze przyspieszenia negocjacji dotyczących układów stowarzyszeniowych i strefy wolnego handlu (celem maksimum jest podpisanie porozumienia stowarzyszeniowego z Ukrainą w czasie polskiej prezydencji) oraz procesu liberalizacji wizowej, uruchomienia programów wspierających „szóstkę” w reformach i przyjmowania unijnego acquis, a także prowadzenia ostatnich przygotowań do – planowanego na 2012 r. – uruchomienia nowych programów rozwoju regionalnego (przygotowywanych na wzór programów kohezyjnych i prowadzonych po raz pierwszy wobec państw zewnętrznych). – 13 – Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne CONFERENCE AGENDA 4–5 November 2010 Europa Hotel, Lublin Krakowskie Przedmieście 29 The conference will be held in English, Russian and Polish. Simultaneous interpretation will be provided. Thursday, 4 November 9.00–9.20 WELCOMING REMARKS Marcin Zaborowski, Director of the Polish Institute of International Affairs Ewa Synowiec, Head of European Commission Representation in Poland 9.20–10.00 KEYNOTE SPEECH AND DISCUSSION Mikołaj Dowgielewicz, Secretary of State for European Affairs and Economic Policy, Ministry of Foreign Affairs of Poland Moderator: Jan Cienski, Journalist, Financial Times 10.00–11.30 SESSION 1: IMPLEMENTING EASTERN PARTNERSHIP – Role of EU institutions, international financial institutions, EU member states – Improving the existing mechanisms; new instruments and initiatives – Better use of available resources by the Eastern neighbours Moderator: Beata Wojna, Director of Research, the Polish Institute of International Affairs Participants: Bruno Dethomas, Head of Eastern Partnership Task Force, External Relations DG, European Commission Philippe Szymczak, Head of the Transport, Telecommunication and Corporate Division, Europe’s Neighbour and Partner Countries Department, European Investment Bank Pirkka Tapiola, Senior Adviser for Ukraine, Belarus and Moldova, Policy Unit, Council of the European Union Oleksandr Sushko, Deputy Director, Centre for Peace, Conversion, and Foreign Policy of Ukraine – 14 – Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne 11.30–12.00 COFFEE BREAK 12.00–13.30 SESSION 2: EASTERN PARTNERSHIP AND THE FUTURE OF ECONOMIC COOPERATION WITH EASTERN NEIGHBOURS – Prospects for a free trade area between the EU and Eastern neighbours – Reconciling Eastern neighbours’ expectations with the concerns of EU member states – Solving problems in Eastern neighbours’ economic integration with the EU Moderator: Wojciech Paczyński, Research Fellow, Centre for Social and Economic Research, Poland Participants: Ewa Synowiec, Head of European Commission Representation in Poland Elena Gnedina, Queen’s University Belfast, School of Politics, International Studies and Philosophy Alexander Chubryk, Project Director, IPM Research Centre, Belarus 13.30–15.00 LUNCH 15.00–16.30 SESSION 3: CIVIL SOCIETY AND EASTERN PARTNERSHIP – Role of Eastern Partnership in developing the civil society and free media of the Eastern neighbours – Improving the conditions for the use of EU aid by non-governmental organisations – Civil society expectations on the eve of the Hungarian and Polish EU Presidencies Moderator: Łukasz Adamski, Bilateral Relations in Europe Programme Coordinator, the Polish Institute of International Affairs Participants: Vitaliy Portnikov, Journalist, Radio Free Europe/Radio Liberty, Ukraine Nino Danelia, Programme Coordinator, Georgian Institute of Public Affairs, Georgia Tatiana Barandova, Project Coordinator, St. Petersburg Centre for Humanities and Political Studies “Strategia”, Russia Pavel Marozau, Chair of the Board, ARU Television OÜ – 15 – Partnerstwo Wschodnie – strategia na rok 2011 i lata następne Friday, 5 November 9.00–10.30 SESSION 4: ENERGY SECURITY, ENERGY EFFICIENCY AND CLIMATE CHANGE POLICY – Energy cooperation within Eastern Partnership: reconciling expectations and opportunities – Enhancing the EU and its Eastern neighbours’ energy security – Increasing Eastern neighbours’ energy efficiency Moderator: Hannes Adomeit, College of Europe, Natolin campus Participants: Andriy Chubyk, Executive Director of the Centre for Global Studies Strategy XXI, Ukraine Anders Henriksson, Senior Special Adviser, Department for Eastern Europe and Central Asia, Ministry of Foreign Affairs of Sweden Ernest Wyciszkiewicz, Energy Security Programme Coordinator, the Polish Institute of International Affairs 10.30–10.45 COFFEE BREAK 10.45–12.00 SESSION 5: POLAND AND HUNGARY’S EU PRESIDENCIES: EXPECTATIONS AND OPPORTUNITIES FOR EASTERN PARTNERSHIP Moderator: Leszek Jesień, EU Programme Coordinator, the Polish Institute of International Affairs Participants: Adam Szesztay, Director of the Department of Strategy and Planning, Ministry of Foreign Affairs of Hungary Andrzej Cieszkowski, Plenipotentiary of the Minister of Foreign Affairs of Poland for the Eastern Partnership 12.00 CLOSING REMARKS Beata Wojna, Director of Research, the Polish Institute of International Affairs Ewa Synowiec, Head of European Commission Representation in Poland – 16 – PISM POLSKI INSTYTUT SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH THE POLISH INSTITUTE OF INTERNATIONAL AFFAIRS POLSKI INSTYTUT SPRAW MIĘ DZYNARODOWYCH THE POLISH INSTITUTE OF INTERNATIONAL AFFAIRS UL. WARECKA 1A, 00-950 WARSZAWA TEL. (+48) 22 556 80 00, FAX (+48) 22 556 80 99 [email protected], WWW.PISM.PL ISBN 978-83-62453-02-3 9 788362 453023
