Pobierz - Alicja Zając
Transkrypt
Pobierz - Alicja Zając
Wystąpienie senator Alicji Zając w sprawie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny – 72. posiedzenie Senatu RP – 16 i 17 marca 2011 r. Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Mam przyjemność przedstawić stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny. Wspomniana zmiana dotyczy wprowadzenia do kodeksu karnego nowego typu przestępstwa, jakim jest tak zwane uporczywe nękanie, z angielskiego stalking. Typ przestępstwa jest nowy, ale zjawisko to pojawiło się w już w latach osiemdziesiątych wskutek rozwoju techniki komputerowej, telekomunikacyjnej, a przede wszystkim internetu. Zauważyć należy również, że w wielu krajach, jak chociażby w USA czy w krajach Unii Europejskiej, od dawna zostało ono uregulowane prawnie. W Polsce również należało zająć się tą kwestią, tym bardziej że zjawisko to jest powszechne, a osoby pokrzywdzone nie mają możliwości bronić się w należyty sposób. Stalking to forma złośliwego i powtarzającego się prześladowania i dokuczania innej osobie, przy czym zachowanie to ma na celu wzbudzenie w pokrzywdzonym poczucia zagrożenia. Wśród przykładów takich zachowań można by podać chociażby uporczywe, nieoczekiwane telefony, wiadomości sms, e-maile, często mające wulgarny charakter, chociaż niekoniecznie, bowiem są to i te pozytywne, jeżeli jest to narzucanie się danej osobie w sposób uporczywy, nękanie jej, uprzykrzanie jej życia. Wszystkie te zachowania powinny być karalne, gdyż niewątpliwie wywołują poważne skutki w sferze psychiki osoby pokrzywdzonej. W dotychczasowym stanie prawnym ofiary stalkingu najczęściej nie mogły liczyć na jakąkolwiek pomoc ze strony organów ścigania, zastosowanie bowiem art. 207 k.k., dotyczącego znęcania się, czy art. 190 k.k., dotyczącego groźby karalnej, nie zawsze wchodziło w rachubę, dlatego też często kończyło się to przyjęciem od pokrzywdzonego zawiadomienia o zdarzeniu i informacją, że zachowania te nie wypełniają znamion przestępstwa. Wprowadzony obecnie do kodeksu art. 190a umożliwi taką pomoc, ponieważ tworząc nowy typ przestępstwa, jakim jest stalking, daje podstawę ochrony prawnej naruszanej wolności osobistej jednostki. Przedmiotem ochrony tego artykułu są szeroko rozumiane wolność, prywatność, godność, których ochronę gwarantuje również Konstytucja RP w art. 47 czy art. 76. Typ przestępstwa określony w §1 penalizuje stalking, czyli tak zwane uporczywe nękanie innej osoby lub osoby najbliższej. Jest to przestępstwo materialne, do jego zaistnienia konieczny będzie bowiem skutek w postaci wzbudzenia u osoby nękanej poczucia zagrożenia lub istotnego naruszenia jej prywatności. Określony w §2 typ przestępstwa odnosi się do tak zwanej kradzieży tożsamości. Przestępstwo to polega na podszywaniu się pod inną osobę, wykorzystaniu jej wizerunku lub innych danych osobowych w celu wyrządzenia jej szkody osobistej lub majątkowej. Ten drugi typ przestępstwa występuje coraz częściej z uwagi na popularność internetu. Często zdarza się, że jakaś osoba podszywa się pod tożsamość innej osoby i zmawia w sklepach internetowych różne przedmioty bądź zakłada strony na portalach internetowych. W takiej sytuacji sprawca kradnie tożsamość tej osoby, a ona sama jest wobec tego bezbronna i staje się przez to pokrzywdzona, ponieważ wielokrotnie zostaje przedstawiona przez sprawcę negatywnie w sensie zawodowym czy społecznym lub narażona na straty materialne. Takie zachowanie sprawcy często ma także dalsze negatywne skutki dla pokrzywdzonego, na przykład zwolnienie z pracy czy chociażby narażenie na ośmieszenie w środowisku zamieszkania czy miejscu pracy. Takie zachowania mają bez wątpienia wpływ na psychikę osoby nękanej, osoba taka traci bowiem poczucie bezpieczeństwa, jest podenerwowana, zirytowana, czuje strach. W wielu przypadkach wpada w stany lękowe, w depresję, a nawet zmuszona jest do zmiany miejsca zamieszkania bądź zmiany miejsca pracy. Wszystko to bez wątpienia odbija się na zdrowiu pokrzywdzonego, dlatego penalizacja tych zachowań jest społecznie uzasadniona. Obydwa wskazane przestępstwa mają charakter prywatnoskargowy, a zatem decyzja w sprawie ścigania należy do pokrzywdzonego. Skrajnym skutkiem tych zachowań może być także próba popełnienia samobójstwa przez osobę nękaną - znane są takie przypadki. Dlatego też w §3 wprowadzono typ kwalifikowany tego przestępstwa zagrożony karą pozbawienia wolności do lat dziesięciu w sytuacji, gdy następstwem czynów określonych w art. 190a §1 i §2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie. Efektem wprowadzenia nowych typów przestępstw jest również konieczność wprowadzenia nowego środka karnego do katalogu dotychczas istniejących. Dlatego też zmienia się art. 41 §1 k.k. w tym zakresie. Zostaje w nim wprowadzony zakaz zbliżania się do określonych osób, zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym i obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach i miejscach. Ze względu na fakt, że reakcja na nowe zjawiska społeczne - w sytuacji, gdy nie są one objęte regulacją prawną, a naruszają dobra konstytucyjnie chronione - jest konieczna, wprowadzenie tych przepisów do kodeksu karnego jest w pełni uzasadnione. Dziękuję.