ENERGETYKA 1-9

ENERGETYKA
2009
SPIS TREŚCI
nr 1
II
Tytułem wstępu / Tomasz E. Kołakowski
7
Elektroenergetyka polska na progu 2009 roku. Problemy o charakterze
wyzwań ze spuścizny roku 2008 / Herbert Leopold Gabryś
ENERGETYKA I PRODUCENCI
10
Pomiary przepływu kondensatu, wody zdemineralizowanej, pary
przegrzanej, powietrza i spalin z uŜyciem elementów spiętrzających –
prezentacja firmy Endress+Hauser
12
Czy naleŜy rozbudowywać w Polsce energetykę zawodową instalując kotły
wysokopręŜne z naturalną cyrkulacją? / Adam Jakubik
BIULETYN ZPBE ENERGOPOMIAR
25
Próby odbiorcze gotowości bloku 464 MW do udziału w obronie
i odbudowie zasilania / Marek Komarzyniec, Edward Rzeczkowski,
Zygmunt Suszka
32
O gospodarce paliwowej w elektrowniach i elektrociepłowniach oraz
technicznej kontroli eksploatacji / Katarzyna Lukoszek
34
Białe certyfikaty. Doświadczenia z zagranicy, plany w Polsce / Marta
Ślęczka
38
Tematyka Biuletynu Zakładów Pomiarowo-Badawczych Energetyki
„ENERGOPOMIAR” Sp. z o.o. Rocznik 2008 (LIII)
ENERGETYKA I EKOLOGIA
39
MoŜliwości wykorzystania mączki mięsno-kostnej jako paliwa
w instalacjach energetycznych / Henryk Karcz, Marcin Kantorek,
Andrzej Kozakiewicz, Krzysztof Folga, Michał Grabowicz
ENERGETYKA – NAUKA – PRZEMYSŁ
48
EUROCOALASH – weryfikacja popiołów ze spalania węgla / Jan J. Hycnar
53
Blackout a Krajowy System Elektroenergetyczny. Rola duŜych jednostek
wytwórczych w realizacji planów obrony i odbudowy KSE
SEP. WYDARZENIA, FAKTY, OPINIE
56
Członek Honorowy SEP Ignacy Mościcki – wielki europejski uczony
i wynalazca / Tomasz E. Kołakowski
ELEKTROENERGETYCY POLSCY
Bronisław Pertkiewicz (1928-2008) / Jacek Szyke
nr 2
II
Tytułem wstępu / Tomasz E. Kołakowski
ROZMOWY ENERGETYKI
71
Węgiel ma przed sobą przyszłość. Rozmowa z prof. Jerzym Buzkiem,
posłem do Parlamentu Europejskiego / Jacek Stanisławski
73
89
98
Zarządzanie złoŜonością i niepewnością dotyczącą zapotrzebowania na
energię, wytwarzania energii i rynku w planowaniu rozwoju systemu
elektroenergetycznego w świetle analiz CIGRE / Krzysztof Lipko
Uprawnienia zawodowe dla elektryków i zasady ich uzyskiwania / Jan
Strzałka
Mała hydroenergetyka w perspektywicznej strukturze energii Unii
Europejskiej / Jacek Malko
ENERGETYKA I PRAWO
101 Kontrole i wstrzymanie dostaw energii elektrycznej Subiektywny
komentarz do relacji przedsiębiorstwo energetyczne – odbiorca / Piotr
Lentyński, Piotr Maroszek
ENERGETYKA I CIEKAWE KSIĄśKI
106 Monografia Profesora Hoffmanna / Tomasz E. Kołakowski
107 Jak powstawała ksiąŜka o prof. Alfonsie Hoffmannie / Tadeusz DomŜalski
108 Modelowanie sieci elektrycznych / Edward Rydygier
BIULETYN ZPBE ENERGOPOMIAR
111 Aplikacja systemu sterowania i nadzoru Econtrol w Elektrociepłowni śerań
/ Tadeusz Melecki
115 Modernizacje układów wyprowadzenia mocy z generatorów / Kazimierz
Fulczyk, Edward Fryc, Tadeusz Gubernat
117 Metody normalizujące gospodarkę węglem kamiennym w elektrowniach
i elektrociepłowniach / Marek Marcisz
121 Ogólnopolska konferencja na temat systemów zarządzania w energetyce,
21–23 października 2008 / Marek Misztal
ENERGETYKA I EKOLOGIA
125 Przyszłość technologii przechwytywania i składowania dwutlenku węgla
(CCS – CO2 Capture and Storage) w Europie – czy uda nam się
„pogrzebać” źródło globalnego ocieplenia? / Rafał Riedel
SEP. WYDARZENIA, FAKTY, OPINIE
128 Członek Honorowy SEP Guglielmo Marconi – pionier radiotechniki, uczony
i eksperymentator światowej sławy / Tomasz E. Kołakowski
nr 3
II
Tytułem wstępu / Tomasz E. Kołakowski
139
141
42. Sesja CIGRE 2008 / Jacek Wańkowicz, Adrian Orzechowski
Elektryczne maszyny wirujące – Komitet Studiów A1 / Aleksander
Zielonka, Arkadiusz Biernacki, Marek Skłodowski
Transformatory – Komitet Studiów A2 / Paweł Warczyński, Marceli
Kaźmierski
Aparatura wysokonapięciowa – Komitet Studiów A3 / Antoni Hyrczak
Kable elektroenergetyczne – Komitet Studiów B1 / Aleksandra
Rakowska
Linie napowietrzne – Komitet Studiów B2 / Irena Kuczkowska
Stacje elektroenergetyczne – Komitet Studiów B3 / Sławomir Samek
Układy przesyłowe prądu stałego i urządzenia FACTS – Komitet Studiów B4
/ Krzysztof Madajewski
Automatyka i zabezpieczenia – Komitet Studiów B5 / Sylwia Wróblewska
Rozwój i ekonomika systemu elektroenergetycznego – Komitet Studiów C1
/ Krzysztof Lipko
Sterowanie i prowadzenie ruchu systemu elektroenergetycznego – Komitet
Studiów C2 / Krzysztof Madajewski
Rynki energii elektrycznej i regulacja – Komitet Studiów C5 / Jacek
Malko, Artur Wilczyński
Materiały i nowoczesne techniki badawcze – Komitet Studiów D1 /
Krzysztof Siodła
Systemy informatyczne i telekomunikacja – Komitet Studiów D2 / Jan
Piotrowski
Tematy preferowane 43. Sesji Generalnej CIGRE 2010 / Adrian
Orzechowski
145
151
157
160
164
171
178
181
184
190
197
199
202
ENERGETYKA I EKOLOGIA
208 E3 efektywność, ekologia, ekonomia
nr 4
II
Tytułem wstępu / Tomasz E. Kołakowski
221
Elektroenergetyka polska 2009 Pytania na czasie / Herbert Leopold
Gabryś
ROZMOWY ENERGETYKI
224 Chcemy zdobyć 12 mld z prywatyzacji w 2009 r. Rozmowa z Janem
Burym, wiceministrem Skarbu Państwa / Dariusz Ciesielski
226
Energia wiatrowa podbija Europę – w północnych Niemczech powstaje
nowy klaster przemysłowy / Łukasz Sołtysiak
Z PRAC INSTYTUTU ENERGETYKI
229 Control systems of critical infrastructures, security analysis / Henryka
Jormakka, Pekka Koponen, Heimo Pentikäinen, Hanna
Bartoszewicz-Burczy
BIULETYN ZPBE ENERGOPOMIAR
237 Rola elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej oraz układów
regulacji podczas procesu synchronizacji systemów elektroenergetycznych
/ Grzegorz Grzegorzyca
244 Ograniczenie strat w liniach kablowych / Franciszek Spyra
246 Kontrola stanu zapasu węgla kamiennego w elektrowni lub
elektrociepłowni – pomiar ilości węgla na placach składowych / Rafał
Szymanowicz
ENERGETYKA I EKOLOGIA
253 Transformacja Europy z Ery Ognia do Ekonomii Wodoru. Przyszłość ogniw
paliwowych spalających metanol. Czy Polska wykorzysta szansę? /
Wiesław Ciechanowicz, Stefan Szczukowski
SEP. WYDARZENIA, FAKTY, OPINIE
262 Członek Honorowy SEP profesor dr hab. inŜ. Roman Podoski (1873 – 1954)
/ Tomasz E. Kołakowski
nr 5
II
Tytułem wstępu / Tomasz E. Kołakowski
269
270
Energoprojekt Gliwice ma juŜ 60 lat!
Modelowanie przestrzenne – wszechstronność zastosowań / Zbigniew
Gruszczyński
Implementacja PlantSpace do projektowania elektrowni / Tomasz
Wojnar, Edward Stebel
SmartPlant podstawą projektowania wielkich zakładów przemysłowych /
Krzysztof Niemiec, Andrzej Kuropka
Kompleksowe projektowanie budowli z wykorzystaniem Advance Steel /
Marek Węglorz, Zygfryd Świerc
Analiza odkształceń uzwojeń transformatorów za pomocą modelowania
odpowiedzi częstotliwościowej (FRA) / Szymon Banaszak
Wzorce wyładowań niezupełnych mierzonych metodą emisji akustycznej /
Tomasz Boczar, Sebastian Borucki, Andrzej Cichoń
Korozyjność oleju oraz osady Cu2S w transformatorach energetycznych /
Gustav Csepes, Jan Subocz
Metody badania i zapobiegania obecności siarki korozyjnej / Gustav
Csepes, Jan Subocz
Innowacyjna technologia w zapobieganiu i zwalczaniu zagroŜeń
poŜarowych / Grzegorz Galowy, Marek Kubista
Kalibracja systemów pomiarowych słuŜących do wyznaczania zawartości
wody w izolacji papierowo-olejowej opartych na bazie zjawisk
polaryzacyjnych (RVM, FDS) / Jarosław Gielniak, Andrzej
Graczkowski, Hubert Morańda, Krzysztof Walczak, Piotr Przybyłek,
Bolesław Bródka, Hanna Mościcka-Grzesiak
Diagnostic Measurements on Power Transformers Water in the insulation /
Michael Krüger, Maik Koch, Alexander Kraetge, Kay Rethmeier
Main methods and measurement instrumentation for big power
transformers diagnostics / Alexander Monastyrskiy
Monitoring the condition of oil-filled bushings by using Dissolved Gas
Analysis / Bruce Pahlavanpour
Wybrane zagadnienia z prób odbiorczych transformatorów mocy /
Jadwiga Pewca, Władysław Pewca
Zjawisko „bubble effect” w warunkach nowej i mocno zdegradowanej
izolacji papierowo-olejowej / Piotr Przybyłek, Hubert Morańda, Hanna
Mościcka-Grzesiak
270
272
274
276
278
283
288
293
293
299
305
308
311
319
ENERGETYKA I EKOLOGIA
322 Aspekty ekologiczne pracy stacji transformatorowej SN/nn / Janusz
Ropa, Czesław Karwat
SEP. WYDARZENIA, FAKTY, OPINIE
325 Jubileusz 90-lecia Oddziału Krakowskiego SEP / Jan Strzałka
ELEKTROENERGETYCY POLSCY
331 Bolesław Bartoszek – nestor energetyków polskich, ukończył 90 lat /
Jacek Szyke
333
LISTY DO REDAKCJI
nr 6
II
Tytułem wstępu / Tomasz E. Kołakowski
335
Rola otuliny izolacyjnej w mechanizmie rozwoju wyładowań elektrycznych
w oleju transformatorowym przy udarach piorunowych / Paweł Rózga
Prototypowy system monitoringu on-line wyładowań niezupełnych
w transformatorach energetycznych przy zastosowaniu metody emisji
akustycznej / Wojciech Sikorski, Krzysztof Walczak, Bolesław
Bródka, Hubert Morańda,
Krzysztof Siodła, Hanna Mościcka-Grzesiak
Ocena wyładowań niezupełnych metodą emisji akustycznej jako
komponent systemu monitorującego stan izolacji transformatorów / Jerzy
Skubis, Andrzej Cichoń, Sebastian Borucki
Rola pomiarów związków furanu w ocenie procesów cieplnych
zachodzących w izolacji celulozowej / Helena Słowikowska, Jerzy
Słowikowski, Rafał Zaleski
Wpływ róŜnych czynników na miarodajność wyników pomiarów napięcia
przebicia próbki oleju pobieranej z transformatora / Jerzy Słowikowski
Pomiary wysokonapięciowe transformatorów energetycznych w miejscu ich
zainstalowania z wykorzystaniem mobilnej stacji prób / Janusz
Szczechowski, Peter Werle
System zarządzania majątkiem transformatorowym – TrafoGrade / Marek
Szrot, Janusz Płowucha, Jan Subocz, Sebastian Borucki, Andrzej
Cichoń, Adam Rzeczkowski
Charakterystyki wyładowań niezupełnych (WNZ) pochodzących od
zamodelowanych źródeł zanurzeniowych w oleju transformatorowym /
Franciszek Witos, Zbigniew Gacek
Sterowanie układami chłodzenia transformatorów z wykorzystaniem
sterowników PLC / Rajmund Włodarz
Wpływ geometrii układu izolacyjnego transformatora na parametry
napięcia powrotnego z wykorzystaniem schematu zastępczego X-Y /
Stefan Wolny
Service Experience with Polymeric Insulators in the South Karelia /
Mikhail Yarmarkin
Odpowiedź dielektryczna modelu kanału olejowego transformatora
z osadami na celulozie / Marek Zenker
Właściwości dielektryczne olejów transformatorowych modyfikowanych
fulerenami C60 / Dariusz Zmarzły, Paweł Aksamit
340
346
349
353
355
358
363
368
370
374
377
381
ENERGETYKA I PRODUCENCI
385 Nowoczesne technologie filtracji mediów występujących w instalacjach
energetycznych / Grzegorz Zapotoczny
ENERGETYKA I EKOLOGIA
386 Ekologiczne aspekty współspalania biomasy z odpadów owocowowarzywnych z węglem / BoŜena Borycka
PRO NOVUM
391 Zarządzanie trwałością indywidualną elementów urządzeń energetycznych
/ Jerzy Trzeszczyński, Wojciech Murzynowski
394
398
Diagnostyka kształtek zabudowanych na rurociągach energetycznych /
Wojciech Brunné
Wpływ jakości odkuwek na trwałość długo eksploatowanych wirników /
Sławomir Rajca
nr 7
II
Tytułem wstępu / Tomasz E. Kołakowski
409
419
Innowacyjna energetyka / Jan Popczyk
Czy groŜą nam awarie systemowe wywołane zjawiskami klimatycznymi? /
Aleksandra Rakowska, Andrzej Grzybowski, Jerzy Stiller
PGE ELEKTROWNIA OPOLE S.A.
430 Główne załoŜenia techniczne bloków nr 5 i 6 w PGE Elektrowni Opole S.A. /
Zbigniew Dziemidowicz, Piotr Szyszka
436 Modernizacje Instalacji Odsiarczania Spalin w PGE Elektrowni Opole S.A.
przeprowadzone w latach 2006–2008 / Ireneusz Sowa
ENERGETYKA I PRAWO
440 Rola przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem
energii elektrycznej w świetle obowiązujących regulacji prawnych
w aspekcie bezpieczeństwa energetycznego kraju / Waldemar Dołęga
BIULETYN ZPBE ENERGOPOMIAR
445 Forum dyskusyjne „Doświadczenia eksploatacyjne instalacji odsiarczania
spalin” / Katarzyna Lukoszek
449 Parametry wpływające na osiągi instalacji odsiarczania spalin w obiektach
energetycznego spalania / Tadeusz Fulczyk, Janusz Lasak
453 MoŜliwości usuwania rtęci w instalacjach odsiarczania spalin / Andrzej
Gołębiowski
456 Odsiarczanie spalin metodą półsuchą w cyrkulacyjnym złoŜu fluidalnym
optymalnym rozwiązaniem dla kotłów energetycznych średniej wielkości /
Eugeniusz Pieszka
Z PRAC INSTYTUTU ENERGETYKI
459 MoŜliwości powstania gospodarki wodorowej i perspektywy jej rozwoju /
Tomasz Golec, Marcin Błesznowski
ENERGETYKA I EKOLOGIA
468 Optymalizacja doboru mocy bloku elektrociepłowni z kotłem na zrębki
drzewne w projekcie modernizacji komunalnej ciepłowni węglowej / Jacek
Kalina
nr 8
IX
Tytułem wstępu / Tomasz E. Kołakowski
KONGRES ELEKTRYKI POLSKIEJ
487 Wkład elektryków polskich w rozwój drugiej Rzeczpospolitej / Marek
Jakubiak
ENERGETYKA JĄDROWA DLA POLSKI
492 Dlaczego energetyka jądrowa w Polsce? / Zdzisław Cieliński
496 Ewolucja postaw społeczeństwa polskiego wobec energetyki jądrowej /
Stanisław Latek
497 Społeczna percepcja ryzyka jądrowego / Piotr Jaracz
498 WANO – organizacja, programy działania. Bezpieczeństwo i niezawodność
eksploatacji elektrowni jądrowych na świecie / Laurent Stricker
498 Rola i zadania Państwowej Agencji Atomistyki w programie rozwoju
energetyki jądrowej w Polsce / Michael Waligórski, Jerzy
Niewodniczański
499 Porównanie dostępnych na rynku reaktorów jądrowych: zalety i wady
techniczne, ekologiczne i ekonomiczne / Andrzej Strupczewski
507 Nowoczesne cykle paliwowe EJ oraz gospodarka paliwem wypalonym
i odpadami promieniotwórczymi z EJ / Stefan Chwaszczewski
507 Program polskiej energetyki jądrowej. Najkorzystniejsze lokalizacje, moce
w tych lokalizacjach, rozwój i modernizacja linii i rozdzielni najwyŜszych
napięć / Stefan Kasprzyk
512 Organizacja zaplecza naukowo-badawczego na potrzeby wdraŜania
programu polskiej energetyki jądrowej / Tadeusz Chmielniak, Andrzej
G. Chmielewski, Krzysztof Wieteska, Grzegorz Wrochna
513 Organizacja projektowania i budowy EJ w Polsce z uwzględnieniem
Systemu Zapewnienia Jakości / Lech Balcerowski, Andrzej Patrycy
515 Elektrownie i elektrociepłownie jądrowe źródłem ciepła dla systemów
ciepłowniczych / Andrzej Reński
521 Elektrociepłownie jądrowe dla Warszawy, czyli jak ogrzać i oczyścić miasto
stołeczne / Jacek Baurski
BEZPIECZEŃSTWO W ELEKTRYCE
524 Nowoczesna technika i technologie obsługi linii i stacji / Bogumił Dudek,
Stanisław Cader
527 Bezpieczeństwo wykonania prac w energetyce a kwalifikacje personelu /
Bogumił Dudek
533 Kształtowanie bezpiecznych odległości od urządzeń elektroenergetycznych
/ Bogumił Dudek
SIECI I SYSTEMY ELEKTROENERGEYCZNE
537 Sieci elektroenergetyczne na jednostkach pływających z systemem
dynamicznego pozycjonowania / Bartłomiej Bastian
540 Prognozowanie obciąŜeń 24-godzinnych w systemie elektroenergetycznym
z uŜyciem zespołu sieci neuronowych / Krzysztof Siwek, Stanisław
Osowski
545 Wpływ rozwoju sieci przesyłowej na bezpieczeństwo i niezawodność pracy
krajowego Systemu Elektroenergetycznego / Waldemar Skomudek
548
548
Metody komputerowe w optymalizacji rozpływu mocy w systemie
elektroenergetycznym / Bernard Baron
Rozwój linii kablowych wysokich i najwyŜszych napięć / Aleksandra
Rakowska
ENERGETYKA I EKOLOGIA
552 Wybrane problemy produkcji i wykorzystania biogazu / Adam Kupczyk,
Agata Prządka, Izabela RóŜnicka
nr 9
II
Tytułem wstepu / Tomasz E. Kołakowski
ENERGOSERWIS SA - 40 LAT W SŁUśBIE ENERGETYKI
567 40-lecie działalności „Energoserwis" S.A. / Fryderyk ZĘBIK
569 Nowoczesne techniki projektowania i wytwarzania maszyn elektrycznych
i transformatorów / Stefan Sieradzki, Damian Kardas
576 Diagnostyka izolacji zwojowej wirników turbogeneratorów. Nowoczesne
metody pomiarowe / Wojciech Kandora, Andrzej Smyczek
579 Wentylator osiowy z tylnymi łopatkami kierowniczymi do wentylatorów /
Stefan Sieradzki, Eugeniusz Prysok, Jan Adamek, Joachim Otte,
Jarosław Dziuba
585 Rozwój produkcji transformatorów mocy w firmie „Energoserwis" S.A.
w aspekcie stosowanych rozwiązań konstrukcyjnych / Arkadiusz Kulik,
Adam Kozakiewicz
592 Wpływ napręŜeń wstępnych na wybrane obliczane parametry drganiowe
maszyn elektrycznych / Rafał Maniara, Damian Kardas
598 Reverse Engineering w firmie „Energoserwis" S.A. / Grzegorz Brzezina,
Tomasz Dusza
ENERGETYKA I PRODUCENCI
603 MRU-200 - nowy Wielofunkcyjny Miernik Rezystancji Uziemień /
Aleksandra Nowaczyk
606 Systemy sterowania oświetleniem ulicznym i nie tylko / Michał Torbus
608 Czy jest moŜliwe dokładne dopasowanie do aplikacji pomiarowej na bloku
energetycznym? Technologie czujników ciśnienia Endress+Hauser
610 Skutki wyładowania łuku elektrycznego mogą być opanowane dzięki
współpracy z ORIO
611 Rozwój konstrukcji prefabrykowanych rozdzielnic średniego napięcia na
przykładzie produkcji ELEKTROBUDOWY / Stanisław Wapniarski
BIULETYN ZPBE ENERGOPOMIAR
617 Forum dyskusyjne „Doświadczenia eksploatacyjne instalacji odsiarczania
spalin" / Katarzyna Lukoszek
620 20 lat reŜimu chemicznego Kombi w polskiej energetyce / GraŜyna
Bednarek, Sławomir Twardowski, Marian Maciejko
624 Hydrazyna i jej pochodne w technologii dmuchania kotłów parowych /
Marian Maciejko
627 Badania skuteczności działania jonitu MPR1000® do oczyszczania
rzeczywistych wód stosowanych w elektrowniach / Antoni Litwinowicz
ELEKTROENERGETYCY POLSCY
632 Jerzy Zieliński (1927-2009) / Jacek Szyke
ENERGETYKA I EKOLOGIA
633 Badanie podstawowych właściwości paliwowych wybranych odpadów
przemysłowych i paliw formowanych z odpadów / Sławomir Poskrobko,
Jan Łach, Danuta Król