Monika Miśkiewicz-Nawrocka - Nowoczesne systemy jakości

Monika Miśkiewicz-Nawrocka
Katarzyna Zeug-Żebro
Katowice, dn. 14.05.2012
TREŚCI KSZTAŁCENIA STUDENTÓW WYDZIAŁU ZARZĄDZANIA A POTRZEBY REKRUTACYJNE PRZEDSIĘBIORSTW
Wstęp
W ostatnim dziesięcioleciu można zaobserwować znaczny wzrost liczby szkół wyższych w Polsce z 310 w roku 2000 do 461 (w tym 80 ekonomicznych szkół wyższych) w roku
2010. Najsilniejszy wzrost miał miejsce w latach 2000 – 2005, gdy liczba uczelni wzrosła
o 43% do 445 w 2005 roku. Zwiększenie ilości szkół wyższych wiązało się ze zwiększeniem
liczby studentów w Polsce z 1584,8 tys. w roku akademickim 2000/2001 do 1900 tys. w roku
akademickim 2009/2010. Największą liczbę studentów 1953,8 tys. odnotowano w roku akademickim 2005/2006.1 Można zatem zaobserwować tendencję spadkową wśród studiujących,
natomiast liczba uczelni wyższych wciąż rośnie. Dlatego też absolwenci szkół średnich mają
duże możliwości wyboru szkoły wyższej. Wielu z nich decyduje się podjąć dalszą naukę ze
względu na sytuację na rynku pracy oraz coraz większe oczekiwania pracodawców. Nasuwają
się zatem naturalne pytania: czy szkoły wyższe kształcą według najwyższych standardów, czy
spełniają oczekiwania studentów i pracodawców, czy nadążają za potrzebami rynku pracy?
Duża liczba szkół wyższych w szczególności uczelni niepublicznych wywołuje efekt
„zbitej masy” nie rozpoznawalnej dla pracodawców. W tych okolicznościach atut w postaci
lepszej wiedzy ekonomicznej i finansowej zmniejsza się, a pracodawcy chętniej zatrudniają
absolwentów innych kierunków (nawet całkowicie oderwanych od ekonomii, zarządzania, finansów). Liczą oni, że umiejętności „miękkie” studentów, takie jak odpowiedzialność za realizowane zadania, otwartość na zmiany i kreatywność zrekompensują umiejętności „twarde”,
które szybko zostaną wzmocnione przez zdobywanie wiedzy w praktyce oraz system wewnętrznych szkoleń2.
Na podstawie ankiety na temat oczekiwań studentów wobec uczelni związanych
z przygotowaniem ich do przyszłej pracy, autorzy zbadali preferencje studentów wobec uczelni, rynku pracy i możliwości znalezienia pierwszej pracy.
1. Kształcenie na Wydziale Zarządzania
1
Główny Rocznik Statystyczny 2010, str.368 – 369.
L.Kurklinski, M. Maszybrocki, Ocena kształcenia absolwentów studiów o kierunku ekonomia oraz finanse i rachunkowość
a potrzeby rekrutacyjne instytucji finansowych, http://www.zbp.pl/photo/!files/ocena-ksztalc-fin.pdf, 25-05-2011.
2
1
Kształcenie studentów na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach oparte jest na najbardziej postępowych ideach, tj.: dostosowanie ofert edukacyjnych
do potrzeb rynku, zaspokajanie potrzeb studentów w procesach obsługi dydaktycznej i poza
dydaktycznej, najwyższe standardy nauczania, integracja nauczania z biznesem a także kreacja talentów.
Wydział Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach oferuje studia
I-ego stopnia (licencjackie) oraz II-ego stopnia (magisterskie) realizowane w trybie dziennym
(studia stacjonarne) i trybie zaocznym (studia niestacjonarne). Studenci mogą kształcić się na
czterech kierunkach studiów: Analityka Gospodarcza3, Informatyka i Ekonometria, Logistyka,
Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze oraz Zarządzanie. Zajęcia dydaktyczne odbywają się
w ośrodku katowickim, jak również w ośrodkach naukowo-dydaktycznych w Rybniku
(ROND) i Bielsku-Białej (BOND).
Kierunek Informatyka i Ekonometria na Wydziale Zarządzania oferuje studentom
cztery specjalności: Ekonometria i Statystyka, Informatyczne Narzędzia Badania Zjawisk
Społeczno-Ekonomicznych, Komputerowa Analiza Danych, Metody Analizy Ryzyka Finansowego. Wybór odpowiedniej specjalności pozwala studentom poznać i zgłębić technologie
informatyczne i komunikacyjne, stosować metody ilościowe w procesach podejmowania decyzji związanych z działalnością przedsiębiorstw. Na kierunku Informatyka i Ekonometria
studenci zdobywają również podstawową wiedzę z zakresu zarządzania, ekonomii i finansów,
poznają metody i narzędzia matematyczne, statystyczne oraz ekonometryczne niezbędne
w procesie podejmowania decyzji biznesowych. Uzyskana wiedza pozwala absolwentom kierunku swobodnie poruszać się w sferze biznesu, prowadzić własną firmę, uruchomić i administrować portalem internetowym, a także projektować, programować i wdrażać systemy informatyczne oraz administrować sieciami komputerowymi. 4
Na kierunku Logistyka prowadzone są zajęcia w ramach jednej specjalności: Zarządzanie Logistyczne. Studenci tego kierunku poznają zasady zarządzania działalnością logistyczną. Uczą się sterować przepływem informacji, środków pieniężnych, zasobów ludzkich
i materialnych, a także logistyczną obsługą klienta, organizować działalność operacyjną oraz
usprawniać zarządzanie logistyczne w obszarach funkcjonalnych przedsiębiorstwa. Absolwenci tego kierunku są przygotowywani do pracy w przedsiębiorstwach logistycznych, pro-
3
4
Kierunek ten został uruchomiony 01.10.2011.
www.ue.katowice.pl, 11-05-2011, Informator Wydziału Zarządzania, Katowice 2009.
2
dukcyjnych, jednostkach zajmujących się logistyką, tj. jednostki projektowe, doradcze, administracyjne.5
Kierunek Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze oferuje kształcenie na specjalności
Zarządzanie Biznesem Międzynarodowym. Studenci tego kierunku uzyskują wiedzę z zakresu międzynarodowych stosunków gospodarczych i dyscyplin komplementarnych oraz nabywają praktyczne umiejętności niezbędne do pełnienia funkcji analitycznych, operacyjnych
i menedżerskich w zarządzaniu w przedsiębiorstwach międzynarodowych oraz w innych jednostkach o charakterze międzynarodowym. W kolejnym roku akademickim 2011/2012 na kierunku Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze będzie otwarta jeszcze jedna specjalność: Biznes Międzynarodowy.6
Studia na kierunku Zarządzania oferują największą liczbę specjalności: Biznes Międzynarodowy, Marketing na Rynkach Krajowych i Międzynarodowych, Master Européen en
Management des Relations aux Consommateurs, Przedsiębiorczość, Specjalność Menedżerska, Zarządzanie Finansowe, Zarządzanie Marketingowe w Usługach Profesjonalnych, Turystyce i Mediach, Zarządzanie Przedsiębiorstwem, Zarządzanie w Kulturze, Sztuce i Turystyce
Kulturowej, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi. Absolwenci kierunku Zarządzanie są przygotowywani do pracy na stanowiskach: kierowniczych i specjalistycznych w nowoczesnych organizacjach, menedżerskich (średniego i wyższego szczebla), specjalisty w zakresie organizacji
i zarządzania, doradcy i konsultanta w organizacjach o charakterze gospodarczym i publicznym, a także do prowadzenia własnej firmy. Zdobyta na kierunku wiedza z zakresu nauk o zarządzaniu pozwala skutecznie rozpoznawać i rozwiązywać problemy gospodarowania zasobami ludzkimi, rzeczowymi, finansowymi i informacyjnymi. 7
2. Rola matematyki i metod ilościowych w procesie kształcenia na Wydziale Zarządzania
Nauczanie matematyki w uczelniach ekonomicznych pełni różnorakie funkcje.
W pierwszej kolejności rozwija umiejętności myślenia abstrakcyjnego, analitycznego i logicznego. Stanowi również język wielu zagadnień takich jak statystyka, ekonometria, badania
operacyjne, logistyka, ekonomia matematyczna, wielowymiarowa analizy danych, itd. Matematyka umożliwia także studentom poznanie odpowiednich narzędzi matematycznych, które
pozwalają skutecznie rozwiązywać problemy natury ekonomicznej i zarządczej.
www.ue.katowice.pl, 11-05-2011, Informator Wydziału Zarządzania, Katowice 2009.
www.ue.katowice.pl, 11-05-2011, Informator Wydziału Zarządzania, Katowice 2009.
7
www.ue.katowice.pl, 11-05-20011, Informator Wydziału Zarządzania, Katowice 2009.
5
6
3
Prowadzący przedmioty matematyczne muszą starać się zrównoważyć niezbędną dla
pełnego zrozumienia materiału, część matematyki abstrakcyjnej a zagadnieniami praktycznymi, wskazującymi obszary zastosowań w ekonomii i zarządzaniu.
Pierwszym krokiem pokazującym studentom istotność i ważność nauki matematyki
jest wprowadzenie na wybranych kierunkach pierwszego roku studiów na Wydziale Zarządzania UE Katowice przedmiotu „Zastosowania matematyki w ekonomii i zarządzaniu”. Celem tych zajęć jest nie tylko kształtowanie wyobraźni matematycznej, ale również rozwijanie
umiejętności zastosowania wybranych zagadnień matematycznych w badaniach ekonomicznych. Na tym przedmiocie realizowane są między innymi takie zagadnienia jak: elementy mo delowania wyboru konsumenta, przepływy międzygałęziowe, model pajęczynowy, cena równowagi, zastosowania ekonomiczne pochodnych i całek oraz optymalizacja organizacji pracy.
Jako pomoc w nauce tego przedmiotu przygotowano w Katedrze Matematyki, serię podręczników „Elementy matematyki dla studentów ekonomii i zarządzania”8 zawierającą teorię, rozwiązane zadania, zbiór zadań oraz wybrane przykłady zastosowania matematyki. Obecnie
pracownicy Katedry pracują nad kolejną częścią serii dotyczącą modeli matematycznych w
ekonomii i zarządzaniu.
W następnych latach studenci mają możliwość uczestnictwa w kursie statystyki. Zajęcia praktyczne mają charakter laboratorium i odbywają się w salach komputerowych. W tym
czasie słuchacze mogą zapoznać się z fachowymi programami statystycznymi: pakiet
Microsoft Excel, R CRAN, pakiety statystyczne SSPS i Statistica. Głównymi celami tego
przedmiotu są: rozwijanie umiejętności wyboru i stosowania metod statystyki opisowej w badaniach struktur zjawisk ekonomicznych i logistycznych, nauka wykonywania analizy opisowej struktury zjawisk, właściwy dobór i interpretacja wskaźników dynamiki zjawisk w logistyce, określanie charakteru i siły związku między badaniami zmiennymi. Do literatury wspomagającej ten przedmiot należą miedzy innymi: „Statystyka opisowa i matematyczna z arkuszem kalkulacyjnym Excel”9, „Metody statystyczne z wykorzystaniem programów komputerowych”10 oraz „Wprowadzenie do wnioskowania statystycznego”11, przygotowane przez pracowników Katedry Statystyki.
Na jednolitych studiach magisterskich oraz na studiach pierwszego stopnia studenci
uczestniczą również w zajęciach z Ekonometrii. Ćwiczenia tego przedmiotu także prowadzone są w salach komputerowych. Trudne i skomplikowane zadania ekonometryczne rozwiązuJ. Mika i in., Elementy matematyki dla studentów ekonomii i zarządzania, Katowice 2001, 2002, 2005, 2007.
G. Kończak, G. Trzpiot, Statystyka opisowa i matematyczna z arkuszem kalkulacyjnym Excel, Katowice 2008.
10
G. Kończak, G. Trzpiot, Metody statystyczne z wykorzystaniem programów komputerowych, Katowice 2004.
11
J. Wywiał, Wprowadzenie do wnioskowania statystycznego, Katowice 2004.
8
9
4
je się korzystając z programów Microsoft Excel, Gretl oraz Statgraphics. Celem nauczania
ekonometrii jest zapoznanie studentów z metodami służącymi do badania ilościowych prawidłowości w życiu gospodarczym oraz prognozowaniu rozwoju zjawisk ekonomicznych,
a także wykorzystania metod ekonometrycznych jako narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji. Zakres treści programowych tego przedmiotu obejmuje głównie estymację oraz
weryfikację liniowych i nieliniowych modeli ekonometrycznych, analizę szeregów czasowych, wnioskowanie w przyszłość oraz przykłady zastosowań, tj.: ekonometryczne modele
kosztów, funkcja produkcji, wydajność pracy, popytu konsumpcyjnego i dochodów. Polecanymi pozycjami literatury tego przedmiotu są napisane przez pracowników Katedry Ekonometrii „Podstawy ekonometrii”12 oraz „Zbiór zadań z ekonometrii”13.
Na drugim roku studiów na kierunku Informatyka i Ekonometria wykładany jest
przedmiot matematyka finansowa i ubezpieczeniowa. Na ćwiczeniach, częściowo prowadzonych w salach komputerowych (pakiet Microsoft Excel) rozwiązywane są zadania wyjaśniają ce i utrwalające pojęcia z matematyki finansowej i ubezpieczeniowej. Treści przedmiotu zawierają pojęcia związane ze zmianą wartości pieniądza w czasie, aktualną i przyszłą wartością
strumienia pieniędzy, rozliczaniem pożyczek i kredytów, elementami rachunku aktuarialnego.
Pierwszy stopień studiów nie kończy edukacji matematycznej studentów Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Na drugim stopniu studiów pojawiają
się miedzy innymi takie przedmioty jak: ekonomia matematyczna, prognozy i symulacje, statystyka matematyczna, matematyczne modele wzrostu. Do głównych celów ekonomii matematycznej należą: wskazanie roli, jaką odgrywa matematyka w formułowaniu teorii ekonomicznych i rozwiązywaniu występujących w tych teoriach problemów, pokazanie zastosowania aparatu matematycznego do rozwiązywania zadań z teorii: popytu, produkcji, przedsiębiorstwa, równowagi, wzrostu i cyklu gospodarczego. Do literatury obowiązkowej tego
przedmiotu należy „Zbiór zadań z ekonomii matematycznej”14 napisany w Zakładzie Ekonomii Matematycznej.
Przedmiot prognozy i symulacje stanowi kontynuację zajęć z ekonometrii. Studenci
uczą się podstawowych i zaawansowanych metod prognozowania, które w praktyce są wykorzystywane przez menadżerów zarządzających przedsiębiorstwem. Ponieważ wszystkie ćwiczenia są prowadzone w salach komputerowych, student może przeprowadzić badanie na rzeczywistych danych ekonomicznych. Jest to dość istotne, gdyż dane te zazwyczaj zwierają bardzo dużą liczbę obserwacji.
A.S. Barczak, J. Biolik, Podstawy ekonometrii, Katowice 1998.
J. Biolik, Zbiór zadań z ekonometrii, Katowice 1987.
14
H. Zawadzki [Red.], Zbiór zadań z ekonomii matematycznej, Katowice 2006.
12
13
5
Statystyka matematyczna, podobnie jak wyżej opisany przedmiot, pogłębia treści statystyki opisowej rozwijając u studentów umiejętności: przeprowadzenia estymacji parametrów populacji, weryfikacji hipotez statystycznych dla jednej i kilku populacji, przeprowadzania analiz przypadków. Warto nadmienić, że poza wymienionym zajęciami studenci mają do
wyboru liczne kierunkowe przedmioty matematyczne.
3. Wyniki ankiety
W maju 2011 roku autorzy niniejszego opracowania przygotowali i przeprowadzili ankietę dotyczącą opinii na temat oczekiwań studentów wobec uczelni związanych z przygotowaniem ich do wykonywania przyszłej pracy. Skierowano ją do studentów piątego roku jednolitych studiów magisterskich na kierunku Informatyka i Ekonometria (SJIE) oraz Zarządzanie (SJZ) jak również studentów drugiego roku studiów drugiego stopnia na kierunku Logistyka (S2L) i Zarządzanie (S2Z) na Wydziale Zarządzania. W badaniu uczestniczyło łącznie
146 studentów, w tym: 42 z kierunku Zarządzanie i 8 z kierunku Informatyka i Ekonometria
(jednolite studia magisterskie), 80 z kierunku Zarządzanie i 16 z kierunku Logistyka (studia
drugiego stopnia).
W tabelach 1 – 6 przedstawiono pytania oraz procentowy udział odpowiedzi badanych
grup studentów.
Tabela 1. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród studentów jednolitych studiów magisterskich oraz studiów drugiego stopnia na Wydziale Zarządzania. Pytania 1 – 3.
Pytania
1. Czy uważasz, że wiedza i umiejętności zdobyte na przedmiotach
matematycznych pomogą Ci
w (przyszłej) pracy?
Tak
Nie
Brak
2. Czy wiesz na jakich stanowiskach pracy możesz wykorzystać
wiedzę i umiejętności matematyczne?
Tak
Nie
Brak
3. Czy chciałbyś pracować na stanowisku, gdzie wykorzystywałbyś
wiedzę i umiejętności matematyczne?
Tak
Nie
Brak
SJIE[%]
SJZ[%]
S2L[%]
S2Z[%]
Razem[%]
100
-
59,52
40,48
-
62,50
37,50
-
26,25
73,75
-
43,84
56,16
-
75,00
25,00
-
71,43
28,57
-
50,00
50,00
-
52,50
47,50
-
58,90
41,10
-
87,50
12,50
-
54,76
42,86
2,38
37,50
56,25
6,25
16,25
82,50
1,25
33,56
64,38
2,06
Źródło: opracowanie własne.
Z danych przedstawionych w tabeli 1 wynika, że studenci jednolitych studiów magisterskich kierunku Informatyka i Ekonometria (SJIE) uważają, że wiedza i umiejętności matematyczne zdobyte podczas studiów są bardzo istotne i będą przydatne w przyszłej pracy.
6
Większość z nich (87,5%) chciałoby pracować na takim stanowisku, na którym mogliby wykorzystać tę wiedzę oraz umiejętności. Podobnego zdania są studenci kierunku Logistyka
(S2L) oraz kierunku Zarządzanie (SJZ). Około 60% studentów z tych kierunków uważa wiedzę i umiejętności matematyczne za pomocne w przyszłej pracy, jednak tylko 55% studentów
SJZ i zaledwie 37,5% studentów S2L chciałoby posługiwać się nimi w przyszłej pracy. Na
kierunku S2Z sytuacja jest odwrotna. Prawie 74% studentów S2Z uważa wiedzę i zdolności
matematyczne za nieprzydatne w przyszłej pracy, a prawie 83% z nich nie chce pracować na
stanowisku, gdzie mogliby wykorzystywać wiedzę i umiejętności matematyczne. Badane grupy studentów uważają również, że zdolności matematyczne i logiczne podejście do rozwiązywania problemów będą mogli wykorzystać pracując jako: analityk (finansowy, gospodarczy,
danych), pracownik banku, kontroler jakości, księgowy, programista, informatyk, statystyk,
nauczyciel, dyrektor finansowy, menadżer, właściciel firmy, specjalista ds. marketingu internetowego, kierownik ds. logistyki, spedytor lub na innych stanowiskach związanych z logistyką, transportem, sprzedażą, księgowością, rachunkowością, lub rozliczeniami.
Kolejna część ankiety (punkty 4 – 7) obejmowała pytania związane ze studiami
w Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach: jakie były oczekiwania studentów i czy zostały one zrealizowane, co studenci chcieliby zmienić w programie studiów. W odpowiedzi na
pytanie 4 „Jakie są/były Twoje oczekiwania związane ze studiami?” respondenci najczęściej
odpowiadali, że chcieli zdobyć odpowiednią wiedzę i umiejętności, które umożliwią im podjęcie ciekawej, satysfakcjonującej i dobrze płatnej pracy po studiach. Studenci oczekiwali
również, że Uczelnia przygotuje ich do pracy pod względem praktycznym, zaoferuje dużą
ilość praktyk, warsztatów i ćwiczeń. Szczegółowe dane dotyczące odpowiedzi studentów na
temat ich oczekiwań przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 4 ankiety studentów ostatniego roku jednolitych studiów magisterskich oraz studiów drugiego stopnia na Wydziale Zarządzania.
Odpowiedź na pytanie 4.:
SJIE[%] SJZ[%] S2L[%] S2Z[%] Ogółem[%]
Jakie są/były Twoje oczekiwania związane ze studiami?
Uczelnia przygotuje mnie do pracy od strony praktycznej, zdobędę do50,00
28,57
37,50
28,75
30,82
świadczenie praktyczne (dużo praktyk)
Zdobyć odpowiednią wiedzę niezbędną do podjęcia dobrej pracy
12,50
14,29
18,75
12,50
27,40
Rozszerzę swoją wiedzę, zdobędę nowe umiejętności.
25,00
21,43
18,75
15,00
17,81
Zdobędę wiedzę z określonego zakresu
19,05
25,00
11,25
14,38
(ekonomii, zarządzania, finansów, marketingu, logistyki, biznesu)
Po studiach zdobędę dobrze płatną pracę
9,52
12,50
11,25
10,27
Dyplom, tytuł magistra
4,76
6,25
11,25
8,22
Łatwe studia, dobrze się bawić, poszerzyć grono znajomych
12,50
2,38
12,50
1,25
3,42
Dobra kadra wykładowców, wartościowe wykłady
2,50
1,37
Brak oczekiwań
21,43
13,75
13,70
Źródło: opracowanie własne.
7
Na podstawie danych przedstawionych w tabeli 2 wynika, że prawie 31% studentów
oczekiwało, iż uczelnia przygotuje ich do pracy zawodowej od strony praktycznej. W swoich
wypowiedziach podkreślali wagę zajęć praktycznych i dużej ilości praktyk jako bardzo pomocnych w przyszłej pracy. Równie ważnym dla ankietowanych jest zdobycie odpowiedniej
wiedzy, która umocni ich pozycję na rynku pracy.
W tabeli 3 przedstawiono strukturę odpowiedzi badanych grup studentów na pytania
5 – 7.
Tabela 3. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród studentów jednolitych studiów magisterskich oraz studiów drugiego stopnia na Wydziale Zarządzania. Pytania 5 – 7.
Pytania
5. Czy zmieniłbyś program studiów?
Tak
Nie
Brak
6. Czy uczelnia spełniła Twoje oczekiwania?
Tak
Nie
Brak
7. Czy gdybyś jeszcze raz wybierał uczelnię byłby to UE w Katowicach?
Tak
Nie
Brak
SJIE[%]
SJZ[%]
S2L[%]
S2Z[%]
Razem[%]
100
-
71,43
28,57
-
75,00
25,00
-
76,25
23,75
-
76,03
23,97
-
37,50
37,50
25,00
61,90
30,95
7,15
56,25
43,75
-
43,75
51,25
5,00
50,00
43,84
6,16
62,50
37,50
-
76,19
21,43
2,38
75,00
25,00
-
52,50
47,50
-
62,33
36,99
0,68
Źródło: opracowanie własne.
Analizując dane zawarte w tabeli 3 można stwierdzić, że większość ankietowanych (76%)
zmieniłaby program studiów, jednak większość niezadowolonych z programu studiów nie
udzieliło odpowiedzi co chciałoby zmienić. Wśród proponowanych zmian studenci najczęściej wymienili: więcej zajęć praktycznych (34,25% ankietowanych), więcej przedmiotów
związanych z określonymi specjalnościami (14,38% ankietowanych) oraz usunięcie z programu studiów przedmiotów „zapychaczy” , tzn. przedmiotów niezwiązanych z daną specjalnością i przedmiotów powtarzających treści innych przedmiotów (11,64% ankietowanych).
Szczegółowy rozkład odpowiedzi studentów na temat zmian w programie studiów przedstawiono w tabeli 4.
Tabela 4. Procentowy rozkład odpowiedzi studentów ostatniego roku jednolitych studiów magisterskich
oraz studiów drugiego stopnia na Wydziale Zarządzania na temat zmian w programie studiów.
Proponowana zmiana programu studiów
SJIE[%] SJZ[%] S2L[%] S2Z[%] Ogółem[%]
Więcej zajęć praktycznych,
37,50
42,86
50,00
26,25
34,25
Więcej wiedzy praktycznej
Więcej przedmiotów kierunkowych związanych z daną specjalnością
12,50
7,14
18,75
17,50
14,38
Wykluczenie przedmiotów „zapychaczy”
62,50
9,52
10,00
11,64
Więcej przedmiotów przydatnych w pracy zawodowej
4,76
7,50
5,48
Zmiana uczelni
4,76
6,25
6,25
5,48
Inny program nauczania statystyki, więcej ćwiczeń ze statystyki i in2,38
6,25
5,00
4,11
8
nych przedmiotów matematycznych
Tematy zajęć nie powinny się powtarzać
Sposób prowadzenia niektórych zajęć, przekazywana wiedza jest na słabym poziomie
Uruchomienie przedmiotów swobodnego wyboru, nawet przy niewielkiej ilości chętnych
Więcej zajęć językowych, większy wybór języków
-
-
-
5,00
2,74
-
4,76
6,25
-
2,05
-
-
-
2,50
1,37
-
-
-
2,50
1,37
Źródło: opracowanie własne.
Na podstawie danych z tabeli 3 można również wnioskować, że Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach spełnił oczekiwania jedynie 50% ankietowanych studentów. Najbardziej usatysfakcjonowaną grupą okazali się studenci SJZ, gdzie prawie 62% z nich uważa, że
uczelnia spełniła ich oczekiwania odnośnie studiów i gdyby jeszcze raz stanęli przed wyborem uczelni ich decyzja byłaby taka sama i byłby to Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
(ponad 76%). Większość respondentów z pozostałych kierunków SJIE, S2L, S2Z (powyżej
50% studentów danego kierunku) również po raz drugi wybrałaby Uniwersytet Ekonomiczny
w Katowicach, pomimo iż zdaniem niektórych z nich uczelnia nie spełniła ich oczekiwań. Podobnie kształtują się liczby dotyczące wszystkich badanych studentów. Odsetek osób które
uważają, że uczelnia spełniła ich oczekiwania (50%) jest mniejszy niż odsetek osób, które ponownie wybrałyby Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach (prawie 63%).
W tabeli 5 zaprezentowano procentowy rozkład odpowiedzi badanych grup studentów
na pytania nr 8 – 9 oraz 11 – 13.
Tabela 5. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród studentów jednolitych studiów magisterskich oraz studiów drugiego stopnia na Wydziale Zarządzania. Pytania 8 – 9, 11 - 13.
Pytania
8. Czy przeglądałeś już oferty pracy?
Tak
Nie
Brak
9. Czy wiesz na jakie stanowiska pracy rynek najczęściej zgłasza
zapotrzebowanie?
Tak
Nie
Brak
11. Czy kierunek na którym studiujesz cieszy się dużym zainteresowaniem pracodawców?
Tak
Nie
Brak
12. Czy brałeś udział w praktykach?
Tak
Nie
Brak
13. Czy pracodawca był zainteresowany
zatrudnieniem Cię na stałe?
Tak
Nie
Brak
SJIE[%]
SJZ[%]
S2L[%]
S2Z[%]
Razem[%]
87,50
12,50
-
69,05
30,95
-
87,50
12,50
-
87,50
12,50
-
79,45
20,55
-
87,50
12,50
-
57,14
42,86
-
43,75
56,25
-
67,50
32,50
-
63,01
36,99
-
12,50
87,50
-
50,00
38,10
11,90
100
-
37,50
57,50
5,00
46,58
47,26
6,16
100
-
95,24
4,76
-
43,75
56,25
-
46,25
53,75
-
63,01
36,99
-
37,50
62,50
-
28,57
66,67
4,76
37,50
62,50
-
33,75
50,00
16,25
32,88
56,85
10,27
Źródło: opracowanie własne.
9
Dalsza analiza odpowiedzi studentów ostatniego roku Wydziału Zarządzania zamieszczonych w tabeli 5 wskazuje na duże zainteresowanie ankietowanych wymogami stawianymi
na rynku pracy. Prawie 80% ogółu badanych studentów przeglądało już oferty pracy. Poszukiwania pracy respondenci ograniczają głównie do prześledzenia informacji w Internecie
(95,65% studentów, którzy przeglądali już oferty pracy), w prasie (30,43% studentów przeglądających oferty) oraz otrzymanych od znajomych (24,35% studentów przeglądających
oferty). Niewielki odsetek studentów (2,61% studentów przeglądających oferty) korzysta
z ofert Akademickiego Centrum Kariery oraz pośrednictwa pracy. Zdaniem studentów, zainteresowanie pracodawców absolwentami kierunków SJIE oraz S2Z jest niewielkie. Zaledwie
12,5% studentów SJIE oraz 37,5% studentów S2Z uważają, że ich kierunek cieszy się dużym
zainteresowaniem pracodawców. Takiego samego zdania jest 50% ankietowanych z kierunku
SJZ. Wyjątek stanowią studenci Logistyki, cała badana grupa z S2L jest zgodna, że ich wybór
odpowiada zapotrzebowaniom rynku pracy.
Wśród stanowisk pracy, na które jest największe zapotrzebowanie, studenci kierunku
Informatyka i Ekonometria najczęściej wymieniają: agent ubezpieczeniowy, doradca klienta,
przedstawiciel handlowy, konsultant telefoniczny, sprzedawca kredytów i ubezpieczeń, informatyk. Zdaniem studentów kierunku Zarządzanie jednolitych studiów magisterskich pracodawcy są najbardziej zainteresowani zatrudnieniem absolwentów uczelni technicznych, informatyków, przedstawicieli handlowych, księgowych, doradców finansowych, telemarketerów,
hydraulików, murarzy, biotechnologów, lekarzy oraz na stanowiska związane z logistyką, finansami i ubezpieczeniami. Studenci Logistyki uważają, że największym zapotrzebowaniem
cieszą się stanowiska kierownicze z doświadczeniem oraz obsługa klienta, a także logistycy,
spedytorzy, przedstawiciele handlowi, osoby znające się na rachunkowości, inżynierowie,
prawnicy, lekarze, stomatolodzy, lingwiści. Na duże zainteresowanie pracodawców obejmuje
również branżę IT oraz usługi związane z urodą. Podobne zdanie na temat zapotrzebowania
na rynku pracy mają studenci z kierunku Zarządzanie studiów drugiego stopnia. Za najbardziej pożądanych pracowników respondenci uznają: przedstawicieli handlowych, doradców
bankowych, doradców klienta, menadżerów, logistyków, specjalistów ds. marketingu, sprzedaży, HR, zarządzania w kulturze, absolwentów kierunków ekonomicznych, absolwentów
kierunków matematycznych, informatyków, inżynierów, specjalistów i dyrektorów, lekarzy,
handlowców, kucharzy, kelnerów, kasjerów oraz nisko wykwalifikowaną siłę roboczą.
W odpowiedzi na pytanie 10 „Jakie oferty pracy Cię interesują?” badani studenci
udzielili wiele różnorodnych odpowiedzi. Respondenci chcieliby pracować na stanowiskach
dobrze płatnych, niedaleko miejsca zamieszkania począwszy od stanowisk dyrektorskich, kie10
rowniczych, poprzez doradcę ds. personalnych, pracownika kadr, księgowości, finansów, obsługi klienta, branży turystycznej i marketingowej do magazyniera w hipermarkecie.
W swoich wypowiedziach studenci zwrócili uwagę na fakt, aby praca była ciekawa, satysfakcjonująca, uczciwa, na cały etat i z umową o pracę. Najczęstsze odpowiedzi na pytanie
10 zamieszczono w tabeli 6.
Tabela 6. Procentowy rozkład odpowiedzi studentów ostatniego roku jednolitych studiów magisterskich
oraz studiów drugiego stopnia na Wydziale Zarządzania na pytanie 10.
Oferty pracy, które Cię interesują
Zasoby ludzkie, kadry, HR
Marketing
Żadne
Logistyk, spedytor, transport
Dobrze płatna
Branża turystyczna, hotele
Praca biurowa
Dyrektor, stanowiska kierownicze
Obsługa klienta, doradca klienta
Praca związana z kierunkiem studiów
Analityk finansowy, kredytowy
Banki, instytucje finansowe
Księgowość
Tłumacz, lingwista
Kultura, sztuka, media
Menedżer
Promocja, reklama, media
Administracja biurowa
Audyt wewnętrzny
Konsultant, firmy konsultingowe
SJIE[%]
25,00
37,50
25,00
-
SJZ[%]
9,52
11,90
4,76
9,52
7,14
7,14
11,90
4,76
4,76
2,38
4,76
14,29
7,14
4,76
2,38
2,38
2,38
2,38
S2L[%]
6,25
6,26
50,00
6,25
6,25
18,75
12,50
6,25
-
S2Z[%]
18,75
16,25
17,50
5,00
7,50
3,75
3,75
3,75
5,00
2,50
3,75
5,00
3,75
5,00
2,50
2,50
2,50
Ogółem[%]
13,70
13,01
10,96
8,22
6,85
6,16
6,16
5,48
4,79
4,11
3,42
3,42
3,42
3,42
2,74
2,74
2,74
2,05
2,05
2,05
Źródło: opracowanie własne.
Kontynuując analizę odpowiedzi na poszczególne pytania ankiety, przedstawionych
w tabeli 5 można stwierdzić, że prawie wszyscy ankietowani studenci jednolitych studiów
magisterskich brali aktywny udział w praktykach zawodowych. W przypadku studiów drugiego stopnia udział w praktykach zgłosiło mniej niż 50% respondentów (43,75% kierunek S2L
oraz 46,25% kierunek S2Z). Studenci kierunku Informatyka i Ekonometria najczęściej odbywali praktyki w zakładach ubezpieczeń społecznych, w domach maklerskich, bankach oraz
przedsiębiorstwach produkcyjno-handlowych.
Osoby kończące w 2011 roku jednolite studia magisterskie na kierunku Zarządzanie
staże zawodowe odbywały m.in. w kancelarii doradców podatkowych, parku naukowo-technologicznym, bankach, biurach rachunkowych, działach marketingu, zakładach ubezpieczeniowych, Urzędzie Miasta, Urzędzie Wojewódzkim, Urzędzie Marszałkowskim, Śląskim
Centrum Logistyki, biurach podróży, przedsiębiorstwach produkcyjno-handlowych i prywatnych firmach oraz w hipermarketach. Natomiast studenci kierunku Logistyka odbyli praktyki
w firmach transportowych, hotelach, urzędach miejskich, zakładach pracy chronionej. Studen-
11
ci kierunku Zarządzanie studiów drugiego stopnia brali udział w stażach organizowanych
przez uczelnię Nowe Media i Technologie Wiedzy, oraz byli na praktykach w Urzędzie Wojewódzkim, Urzędzie Miasta, Urzędzie Skarbowym, bankach, biurach rachunkowych, przedsiębiorstwach transportowo-logistycznych, biurach podróży, hotelach, działach ZZL w Szpitalach, agencjach pośrednictwa pracy, ośrodkach szkoleniowych. Niektóry z nich odbyli swoje
staże za granicą np. w Niemczech i Hiszpanii. Niestety z przeprowadzonych badań wynika, że
niespełna 33 % ankietowanych może w przyszłości liczyć na współpracę i zatrudnienie
z poznanym w czasie praktyk pracodawcą.
4. Zapotrzebowanie na rynku pracy
Wskaźnik zatrudnienia jest to procentowy udział pracujących w danej grupie do liczby
ludności tej grupy. W IV kwartale 2009 roku w Polsce wskaźnik zatrudnienia 15 wśród osób
z wyższym wykształceniem był najwyższy spośród wszystkich wskaźników zatrudnienia obliczonych dla różnych poziomów wykształcenia i wynosił 76,7%16. Oznacza to, że 76,7% spośród osób posiadających wyższe wykształcenie było osobami pracującymi. Za pracujących
uważa się osoby, które mają pracę przynoszącą zarobek lub dochód i wykonują ją przez co
najmniej 1 godzinę w badanym tygodniu, lub pomagają w prowadzeniu rodzinnej działalności
gospodarczej, jak również osoby, które mają pracę ale jej nie wykonują (np. z powodu choroby, urlopu)17. Ogólnopolski wskaźnik zatrudnienia w IV kwartale 2009 roku wynosił 50,4% 18.
Na podstawie powyższych danych wynika, że osoby z wyższym wykształceniem mają dużo
większe (największe) szanse na znalezienie pracy.
Misją Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach jest kształcenie wysoko wykwalifikowanych: menedżerów, analityków, planistów, użytkowników nowoczesnych systemów zarządzania, przedsiębiorców, właścicieli małych i średnich firm
w różnych sektorach gospodarki, polityków społecznych i gospodarczych, polityków samorządowych, badaczy, twórców nauki, nauczycieli akademickich. 19
Na podstawie odpowiedzi udzielonych na pytanie 10 ankiety wynika, że studenci ostatniego roku Wydziału Zarządzania UE w Katowicach są zainteresowani pracą na stanowiskach
menedżerów, analityków, doradców finansowych, specjalistów ds. marketingu, księgowości,
logistyki.
Rocznik Statystyczny 2010, str. 246.
Rocznik Statystyczny 2010, str.255.
17
Rocznik Statystyczny 2010, str. 247.
18
Rocznik Statystyczny 2010, str. 255.
19
www.ue.katowice.pl/?contentid=1390, 25-05-2011.
15
16
12
Ze statystyk20 z 2010 roku wyznaczonych dla województwa Śląskiego wynika, że
kształceniem studentów zajmuje się 45 szkół wyższych w tym 14 uczelni ekonomicznych.
Wykształcenie ekonomiczne pragnie uzyskać 49295 słuchaczy - w tym 12077 studentów studiów stacjonarnych i aż 37218 studentów studiów niestacjonarnych21. Liczba wszystkich absolwentów szkół wyższych w 2009 roku w województwie Śląskim wynosiła 41265, w tym
12921 z uczelni ekonomicznych (2950 absolwentów studiów stacjonarnych i 9971 absolwentów studiów niestacjonarnych).
W 2009 roku spośród absolwentów szkół wyższych w województwie Śląskim 2170
osób podjęło swoją pierwszą pracę w sektorze gospodarczym, w szczególności w 22: działalności finansowej i ubezpieczeniowej – 331 osób, obsłudze rynku nieruchomości – 85 osób,
administrowaniu i działalności wspierająca – 118 osób, administracji publicznej i obronie narodowej – 821 osób, informacji i komunikacji – 183 osoby, handlu – 632 osoby, co stanowi
zaledwie 5,26% wszystkich osób kończących studia wyższe.
Na podstawie powyższych danych można zaobserwować jak trudna jest sytuacja absolwentów uczelni ekonomicznych na rynku pracy w województwie Śląskim. Bardzo często
w poszukiwaniu zatrudnienia służą im portale internetowe oferujące pracę. jobs.pl jest pierwszym w Polsce i jednym z pierwszych w Europie Środkowej Internetowym Serwisem Pracy.
Na rynku działa od marca 1998 roku. Osoby poszukujące ofert znajdą tam propozycje pracy
z terenu całej Polski i z zagranicy. Mogą również zarejestrować swój życiorys w bazie danych
serwisu oraz skorzystać z fachowego doradztwa zawodowego. Oferta jobs.pl jest skierowana
do menedżerów, specjalistów w swoich branżach oraz studentów 23.
Portal pracuj.pl jest serwisem przeznaczonym szczególnie dla studentów i absolwentów
szukających pracy, planujących karierę lub zagraniczny staż. Zawiera między innymi poradnik, aktualności, oferty pracy, charakterystykę wybranych pracodawców, zbiór odnośników
do stron firm doradztwa personalnego, oferujących wakacyjne praktyki i wirtualnych giełd
pracy24.
Opisane wyżej serwisy nie są jednak jedynymi takim portalami internetowymi. Należą
do nich również: absolwent.nauka.pl, www.estudent.pl, www.kariera.deloitte.pl, www.kariera.procter.pl, www.praca.korba.pl, www.stop-praca.pl, www.studencka-pomoc.com.pl.
20
Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego 2010, Urząd Statystyczny, Katowice 2010.
Stan w roku akademickim 2009/2010.
22
Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego 2010, str. 158.
23
http://www.jobs.pl, 25-05-2011.
24
http://www.pracuj.pl, 25-05-2011.
21
13
Przeglądając oferty pracy z dnia 25 maja 2011 roku w wyżej wymienionych portalach,
można napotkać ciekawe propozycje zatrudnienia dla absolwentów uczelni ekonomicznych :
- jobs.pl – pierwsza praca: asystent/ka Zarządu( JDS Consulting), trader- inwestor jednosesyjny (Trading School)25.
- pracuj.pl – pierwsza praca: program stażowy Unichallenge (Bank Pekao), analityk finansowy ("Paged"), stażysta w dziale organizacji projektów dla sektora publicznego m. in. Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (Akademia Biznesu) 26.
- kariera.deloitte.pl – pierwsza praca: konsultant do działu Zarządzania Ryzykiem (Financial
Services Institutions), stażysta w dziale audytu, doradca podatkowy i in 27.
Podsumowanie
Młode osoby tuż po ukończeniu studiów często zastanawiają się „co dalej?” Jest to
okres podejmowania wielu decyzji, które zaważą na ich przyszłości. Powoli wkraczają
w „świat dorosłych”, związany z pierwszym kontaktem z rynkiem pracy. Często ich wiedza
na ten temat jest niewystarczająca by szybko zaadaptować się do zmian powiązanych
z tym etapem ich życia.
Z przeprowadzonej ankiety na temat oczekiwań studentów Wydziału Zarządzania wobec Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach wynika, że studenci doskonale zdają sobie
sprawę, że wiedza matematyczna jest bardzo pożyteczna i dzięki niej mają więcej możliwości
wyboru pracy i większe szanse na jej zdobycie. Ponadto właściwym działaniem uczelni ekonomicznych powinno być stworzenie pomostu pomiędzy studentami a przyszłymi pracodawcami, poprzez prowadzenie zajęć praktycznych (w tym praktyk w procesie kształcenia), aby
w ten sposób wprowadzić studentów do realnego świata zawodowego.
Literatura:
1. Informator Wydziału Zarządzania, Wyd. AE., Katowice 2009.
2. L.Kurklinski, M. Maszybrocki, Ocena kształcenia absolwentów studiów o kierunku ekonomia oraz finanse i rachunkowość a potrzeby rekrutacyjne instytucji finansowych,
http://www.zbp.pl/photo/!files/ocena-ksztalc-fin.pdf, 25-05-2011.
3. Główny Rocznik Statystyczny 2010.
4. Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego 2010, Urząd Statystyczny, Katowice 2010.
http://www.jobs.pl, 25-05-2011.
http://www.pracuj.pl, 25-05-2011.
27
http://www.kariera.deloitte.pl, 25-05-2011.
25
26
14
14. http://www.jobs.pl, 25-05-2011.
15. http://www.kariera.deloitte.pl, 25-05-2011.
16. http://www.pracuj.pl, 25-05-2011.
17. http://www.ue.katowice.pl, 11-05-2011.
15