Case Finlandia -

Case Finlandia
System teoretycznego i praktycznego kształcenia zawodowego w Finlandii umożliwia naukę
zawodu na poziomie podstawowym, pogłębionym i uzupełniającym. Jest on skierowany
zarówno dla młodzieży, jak i aktywnych zawodowo dorosłych. Jego uczestnicy mogą
zdobywać nowe kwalifikacje zawodowe, bądź pogłębiać i specjalizować dotychczas
posiadane. Inną opcję stanowi uczenie się na kolejnych etapach edukacji bez ukierunkowania
na zdobycie określonych kwalifikacji.
Naukę zawodu na poziomie podstawowym pobiera corocznie niespełna 150 tys. uczniów –
absolwentów szkół podstawowych, z których 4,5 tys. uczestniczy we wcześniejszych kursach
przygotowawczych. Najpopularniejszymi kierunkami nauczania są: technologia i transport,
biznes i administracja oraz usługi opieki zdrowotnej i społecznej. Uczniowie mają możliwość
uzyskania świadectwa ukończenia szkoły zawodowej w zakresie ponad stu zawodów.
Przedmioty, w których są nauczani odnoszą się do konkretnych zawodów. Przykładowo –
kwalifikacje zawodowe po ukończeniu nauki w dziedzinie opieki społecznej, zdrowia i sportu
to „praktyczne umiejętności pielęgniarskie”, a więc konkretny zawód.
Ministerstwo Edukacji i Kultury zatwierdziło około 120 programów nauczania, które dają
kwalifikacje zawodowe w 53 specjalnościach. W fińskim systemie kształcenia zawodowego
wyróżnia się ponadto 305 zestawów kwalifikacji uzyskiwanych na poziomie pogłębionym i
specjalistycznym, które są uznawane za kwalifikacje oparte na kompetencjach. Są one
przeznaczone dla dorosłych, którzy dzięki nim mogą uzyskać kwalifikacje bez potrzeby
uczestniczenia w sformalizowanych szkoleniach.
W 2008 r. w Finlandii funkcjonowało 169 instytucji organizujących kształcenie zawodowe.
Ramy funkcjonowania każdej z nich określa konieczna do uzyskania licencja, zawierająca
rodzaje i zakresy oświaty i praktyk, jakie dana instytucja ma prawo zapewniać, i na które
może otrzymać środki finansowe ze szczebla centralnego. Licencje definiują również obszary
i poziomy działalności oświatowej, a czasami również kwalifikacje i doroczną liczbę uczniów.
Instytucje, które organizują kształcenie zawodowe mają możliwość wymieniania się
dopuszczalnymi liczbami nowo przyjmowanych uczniów.
Podłożem sukcesu fińskiego systemu oświaty zawodowej jest wysoki poziom i kompetencje
kadry nauczycielskiej. Większość nauczycieli naucza przedmiotów zawodowych, pozostali są
nauczycielami przedmiotów z zakresu podstawy programowej, nauczycielami uczniów ze
szczególnymi potrzebami oraz doradcami uczniów. Ze względu na różne wymagania
edukacyjne i kwalifikacyjne oraz widoczną różnicę w przebiegu codziennej pracy
pedagogicznej, nauczyciele zawodu są w Finlandii postrzegani jako oddzielna grupa. Ich rola
jest o tyle trudna, że muszą oni znać teoretyczne podstawy danego zawodu i jego praktykę,
łącząc to ze związanymi z rolą wychowawcy kwestiami etycznymi.
Przykład Finlandii pokazuje, jak duży nacisk powinien być położony na współpracę sfery szkół
zawodowych z przedsiębiorstwami. Występuje tam wiele inicjatyw z tego zakresu,
Usługa współfinansowana w 85% ze
środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu
Społecznego
związanych m.in. z nauczaniem przedsiębiorczości w szkołach zawodowych, pokazami
umiejętności zawodowych czy szkoleniami zawodowymi w ramach praktyk. Ciekawym
przykładem współpracy szkół i pracodawców jest wdrażanie zasady „nowa praca – nowe
umiejętności” przez Federację Oświatową Gmin Regionu Kalajokilaakso, w ramach której
funkcjonuje m.in. C&Q – system analizy umiejętności potrzebnych w przyszłości w
przedsiębiorstwach oparty o bazę danych. Jego głównym celem jest pozyskiwanie informacji
od przedsiębiorstw różnych branż odnośnie pożądanych w danych zawodach obecnych i
przyszłych kompetencji, jak i danych o rzeczywistym poziomie aktualnego zatrudnienia.
Innym jego zadaniem jest gromadzenie informacji potrzebnych organizatorom, planistom i
wykonawcom procesów oświatowych i szkoleniowych. Mają im one ułatwić dostosowywanie
programów nauczania szkolnego i przebiegu kursów do rzeczywistych potrzeb rynku pracy,
przedsiębiorstw, jak i samych pracowników1.
1
Simi H., 2013, Szkolnictwo zawodowe w Finlandii – raport, Wielkopolski system monitorowania i
prognozowania, Poznań.
Usługa współfinansowana w 85% ze
środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu
Społecznego