Funkcjonowanie w grupie. Bycie liderem

Zespół Kadry Kształcącej
ZHP Chorągwi Białostockiej
Temat: Funkcjonowanie w grupie. Bycie liderem. Umiejętność budowania grupy. Rozwiązywanie
konfliktów.
Przygotowała: pwd. Justyna Adamczuk – członkini referatu starszoharcerskiego
Cele:




Ukazanie harcerzom jaka jest rola drużynowego –lidera
Uświadomienie harcerzom jakie cechy powinien posiadać dobry lider
Zapoznanie harcerzy z rodzajami konfliktów w grupie
Przedstawienie z podstawowych sytuacji konfliktowych
Zamierzenia:
 umiał zdefiniować rolę drużynowego – jako lidera.
 wiedział, jakie cechy i umiejętności wyróżniają lidera
 wiedział, jakie jest znaczenie konfliktu w grupie
 umiał radzić sobie z podstawowymi sytuacjami konfliktowymi
Czas: 2,5 h
Przebieg:
1. Wstęp -15min
Pomoce: kartki, długopisy
Każdy z uczestników otrzymuję kartkę. Zadaniem każdej osoby jest napisanie na tej kartce pionowo
swojego imienia. Następnie kolejnym zadaniem jest napisanie min 3 przymiotników, który określa tą
osobą. Żeby nie było za łatwo pierwszy zaczyna się na pierwszą literę imienia, drugi na drugą itd.
2.
Ćwiczenie – lider jest wśród nas? - 5min
Pomoce: szary papier, mazaki
Wszyscy uczestnicy siadają wokół ułożonej na podłodze dużej powierzchni szarego papieru.
Pierwszym zadaniem uczestników jest narysowanie jak najbliżej krawędzi kartki koła i napisanie w
nim drukowanymi literami swojego imienia. Drugie zadanie – trudniejsze polega na tym, że każdy
indywidualnie wybiera osobę, która powinna jego zdaniem zostać liderem grupy w sytuacji, gdy trzeba
byłoby podjąć szybką decyzję w ważnej sprawie i wzięłaby odpowiedzialność za grupę. Każdy
wybiera i prowadzi strzałkę od swojego kółka do osoby, którą wybrał gdy wszyscy już to zrobią każdy
ma uzasadnić dlaczego wybrał akurat tę osobę. ALE: TO WAŻNE – nie podsumowujemy (nie
podliczamy strzałek), nie oceniamy kto zostało liderem.
3.
Burza mózgów – tworzymy pojecie LIDER - 5min
Pomoce: szary papier, mazaki
Uczestnicy maja za zadanie wypisać na szarym papierze wszelkie skojarzenia, które przychodzą im do
głowy z tym pojęciem. Następnie wspólnie maja za zadanie stworzyć definicję słowa LIDER.
4. „Sin nia nia” – plas
Jaki powinien być lider ? Jakich liderów mamy wśród nas? - 15min
Pomoce: karteczki z cechami lidera rewelacyjnego, szary papier na którym napisane będą cechy lidera
średniego;
Zadaniem uczestników będzie wybranie spośród wiszących na ścianie kolorowych karteczek jednej.
Na kartkach tych będą napisane cechy lidera rewelacyjnego. Żeby nie było za łatwo każdy wybierając
jedną karteczkę, musi wybrać tą cechę nad którą wie, że powinien popracować lub po prostu by
chciał. Następnie gdzieś na ścianie będzie powieszony szary papier na którym napisane będą cechy
5.
Zespół Kadry Kształcącej
ZHP Chorągwi Białostockiej
lidera średniego. Zadaniem uczestników będzie przyklejenie obok cech
lidera średniego cech przeciwstawnych o których powinien każdy dobry lider pamiętać i nad nimi
pracować.
Portret lidera – podsumowanie - 20min.
Pomoce: kolorowe czasopisma, kleje, mazaki, brystole
W grupach (według karteczek z poprzedniego ćwiczenia) harcerze mając do dyspozycji czasopisma,
mazaki itp. Maja za zadanie stworzyć portret Lidera sumując dotychczasowe wiadomości. Oraz
wypisać umiejętności jakie ich zdaniem drużynowy powinien posiadać w celu zbudowania mocnej,
zgranej grupy. Prezentacja.
6.
7. Nigdy nie… - zabawa
8. Pojęcie konfliktu - 10min
Pomoce: kolorowe karteczki, długopisy
Prowadzący wysypuje na środek kolorowe karteczki. Uczestnicy maja za zadanie wypisać na nich
swoje definicje konfliktu. Następnie prosi chętnych o odczytanie. I sam przyczepia na planszy
definicje:
„Konflikt to zjawisko powszechne, nieuchronnie związane z życiem społecznym. Pojęcie konfliktu
można rozpatrywać w różnych aspektach np. jako proces, w którym jednostka lub grupa dąży do
osiągnięcia własnych celów przez wyeliminowanie, podporządkowanie sobie bądź zniszczenie
jednostki lub grupy dążącej do celów podobnych lub identycznych. Występująca sprzeczność
interesów powoduje walkę, jakieś starcie przeciwstawnych sobie sił.”
9. Przyczyny konfliktów - 10min.
Pomoce: drogowskazy z sygnałami nadchodzących konfliktów
Prowadzący mówi: „Konflikt nigdy nie pojawia się znienacka. Poprzedzają go liczne sygnały, które
jeśli zaczniemy je dostrzegać mogą pomóc nam w jego zrozumieniu i wykorzystaniu do
transformacji. Pewne Sygnały dosyć łatwo wychwycić. Należy sobie zdawać sprawę, że im
wcześniej je zauważymy tym łatwiej jest nam dany konflikt przekształcić. Osoba, która będzie
chciała się tym zająć nie może opowiadać się za żadną ze stron. Inaczej : powinna umieć
opowiedzieć się za każdą. Konflikt jest sygnałem do transformacji, do zmiany punktu widzenia, do
otworzenia się na nowe idee i pomysły, do dostrzeżenia porządku w chaosie, do podniesienia
świadomości i poczucia odpowiedzialności. Konflikt nie musi kończyć się ofiarami lub "
zwycięstwem " jednej ze stron, jeżeli nauczymy się wszyscy w pewien sposób " umierać ". Oznacza
to umiejętność nie przywiązywania się do swojego poczucia ważności i odrębności.”
Prowadzący pokazuje wcześniej przygotowane drogowskazy na których znajdują się sygnały:
 Zakłócona komunikacja - ludzie nie mówią o wszystkim, są zamknięci lub przesadnie uprzejmi.
 Pojawia się plotka - ludzie plotkują potajemnie na różne tematy
 Tworzą się grupy - ludzie w sposób mniej lub bardziej widoczny dzielą się na obozy i frakcje,
które stopniowo się od siebie oddalają.
 Pojawia się sabotaż - człowiek lub grupa ludzi świadomie lub nieświadomie sabotuje działania i
pomysły większości.
 Pojawia się tyran - lider lub większość próbują zaprowadzić porządek stosując jawne lub ukryte
represje.
 Nadchodzi burza - wszyscy czują, że sytuacja staje się nie do zniesienia. Wybuch może nastąpić w
każdej chwili.
 Sabotaż i tyrania ulegają wzmocnieniu.
Zadaniem harcerzy jest omówienie ich.
10. Tin – pląs
11. Ćwiczenie - 15min
Zespół Kadry Kształcącej
ZHP Chorągwi Białostockiej
Cel: zmuszenie uczestników do refleksji nad zachowaniami jakie niesie za
sobą konflikt
Prowadzący po kolei prosi o to by uczestnik:

Przypomnij sobie jakiś konflikt ze swojego życia.

Przypomnij sobie jak wyglądała i jak zachowywała się osoba lub grupa, która cię zaatakowała.

Poproś przyjaciela, aby pomógł ci w ćwiczeniu. Pokaż mu jak ma się zachowywać i odegrajcie
jeszcze raz ten konflikt.

Następnie zamieńcie się rolami. Niech on będzie tobą, a ty stań się swoim przeciwnikiem.

Uznaj tych, którzy cię atakują za część siebie samego chcącą ci przekazać coś istotnego.

Pozostawaj w tym stanie tak długo, aż będziesz w stanie choć trochę zrozumieć naukę jaka
płynęła dla ciebie z tego konfliktu.

Zastanów się jak możesz wprowadzić tą nową informację w swoje codzienne życie.
Sposoby rozwiązywania konfliktów - 20min
Pomoce: karteczki z rysunkami zwierząt do losowania,
Uczestnicy dostają karteczki z rysunkami zwierząt. Maja za zadanie za pomocą naśladowania tych
zwierząt dobrach się w grupy. Następuje podział na 5 grup, w których będą mieli za zadanie
przedstawić za pomocą scenki po jednym sposobie rozwiązywania konfliktu w grupie (sposoby w
załączniku nr 1).
12.
13. Podsumowanie - 5min
„Analiza własnego stylu radzenia sobie z konfliktem jest bardzo ważna, szczególnie na początku
rozwiązywania konfliktu - to ona powinna rozpoczynać proces rozwiązywania
wszystkichkonfliktów.
Chcąc osiągnąć porozumienia, należy przestrzegać czterech podstawowych i uniwersalnych zasad:
skoncentrować się na interesach, a nie na stanowiskach; oddzielić osoby obce od sporu; poszukiwać
wielu wariantów; opierać rozstrzygnięcia na obiektywnych kryteriach.
Radzenie sobie z konfliktem to nie tylko znalezienie określonych sposobów działania (stosowanych
do pojawiających się sytuacji), ale również umiejętność współpracy z drugą stroną w celu
znalezienia obopólnej satysfakcji. Porozumienie się wymaga wspólnych ustaleń w zakresie
wszystkich związanych z konfliktem problemów, uzgodnienia pewnego kontraktu między stronami i
zrealizowania go.”
14. Zakończenie i ewaluacja
Prowadzący dziękuje uczestnikom za udział w zajęciach i prosi o wypełnienie ewaluacji- z
powycinanych kartek uczestnicy musza napisać historyjkę o zajęciach.
Załącznik 1
Oto pięć stylów działania w sytuacji konfliktu:
Unikanie - ignorowanie konfliktu i pomijanie milczeniem, odwlekanie rozwiązań "na później", fizyczne
wycofanie się z miejsca, gdzie odbywa się konflikt, przekonywanie siebie i innych, że nic się nie
wydarzyło (redefinicja sytuacji); ten styl reakcji często łączy się z przekonaniem, że konflikt jest sam w
sobie złem, poza tym jest zbędny i poniżający; jest to styl charakterystyczny dla ludzi, których samo
napięcie emocjonalne spowodowane konfliktem jest na tyle silne, że wolą wycofać się z konfliktu niż
rozwiązywać go.
Unikanie jest sensowną strategią w sytuacjach, kiedy przedmiot konfliktu jest czymś nieistotnym i
kiedy jest mała szansa na jego rozwiązanie;
Łagodzenie - postępowanie zgodnie z interesem strony przeciwnej i rezygnacją z własnych celów z
uwagi na obawę utraty dobrych stosunków z innymi czy też obawę przed osamotnieniem; łagodzenie
jest dobrym stylem radzenia sobie, kiedy doszliśmy do przekonania, że jesteśmy w błędzie i chcemy
skorygować nasze stanowisko względem drugiej strony oraz kiedy przedmiot sporu jest istotny dla
Zespół Kadry Kształcącej
ZHP Chorągwi Białostockiej
przeciwnej strony a dla nas nie; jest też uzasadnione racjonalnie, kiedy partner
ma nad nami zdecydowaną przewagę, a my potencjalne zyski i korzystniejsze porozumienie lokujemy w
perspektywie czasowej;
Konkurencja - podejście do konfliktu jak do "gry do wygrania", gdzie wygrana jest sukcesem zaś
przegrana słabością i utartą prestiżu; często temu podejściu towarzyszy oczekiwanie wygranej, stąd aby
osiągnąć ten cel osoba używa wielu środków niekoniecznie uczciwych; wybór tego stylu wiąże się z
obroną samooceny; reagowanie z pozycji siły może być korzystne w sytuacjach krytycznych kiedy nie
ma czasu na dyskusje;
Kompromis - poszukiwanie wykonalnych rozwiązań wraz z towarzyszącym przekonaniem, że ludzie
powinni chętniej rezygnować z własnych celów i wykazywać więcej zrozumienia dla interesów innych;
zgodnie z tym stylem reagowania na konflikt każda ze stron może coś zyskać oraz coś stracić; ten
sposób reakcji jest dość skuteczny, kiedy obie strony maja równe siły; kompromis jest użyteczny w
sytuacjach, kiedy brakuje czasu, zaś jego utrzymanie w tymczasowym stanie pozwala na bardzie
kompleksową analizę problemu;
Kooperacja - reakcja, która wiąże się z wolą zaakceptowania celów drugiej strony konfliktu bez
rezygnacji z własnych celów, wynika zaś z założenia, że zawsze można znaleźć rozwiązanie, które
usatysfakcjonuje obie strony konfliktu; nawet jeśli rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony konfliktu
nie jest możliwe, kooperatorzy będą uważali, że takiego rozwiązania należy szukać. Jest to efektywny
styl reagowania na konflikt oraz użyteczny m.in. wtedy, gdy obie strony mają odmienne cele, bowiem
powoduje odkrycie przyczyn sporu, którymi najczęściej są błędna komunikacja lub jej brak