Untitled
Transkrypt
Untitled
Co dzieje się z dziećmi, gdy doznają przemocy? Przemoc w rodzinie wobec dziecka może być bezpośred nia - spowodowana agresją dorosłego. Może to być przymus, groźba, upokarzanie i poniżanie, a nawet uszkodzenie ciała. Dziecko narażone jest na przemoc także w sposób pośredni, tj. poprzez bycie świadkiem przemocy. Dzieci mogą nie widzieć awantur i bicia, ale słyszą np. płacz, jęki, wyzwiska. Widzą skutki przemocy w postaci zdemolowanego mieszkania, śladów krwi, siniaków, porozrywanych ubrań, rozbitych okularów, policjantów w domu. Dzieci czują atmosferę napięcia w rodzinie, lęk i obawy, kiedy osoba stosująca przemoc wraca do domu. Pamiętać należy jednak, że każde nadużycie siły fizycznej lub psy chicznej jest przemocą, nie tylko takie, które powoduje stały uszczerbek na zdrowiu lub pozostawia widoczne ślady. Także klaps, szturchanie, ciągnięcie za ucho czy nazywanie dziecka łamagą lub ofiarą losu jest bezprawiem, ponieważ nasz wiek, siła fizyczna i pozycja w rodzinie uniemożliwia dziecku obronę. Nie może z nami walczyć, odwdzięczyć się wyzwiskiem czy po prostu sprzeciwić się. Według potocznych opinii, cielesne karanie dziecka dyscyplinuje je i tylko czasami dostarcza nieznacznego bólu. Tymczasem fizyczne karanie przede wszystkim wywiera negatywny i bezpośredni wpływ na rozwój psychiczny dziecka. Konsekwencją kar cielesnych są nie tylko urazy ciała i ból, ale również psychiczne cierpienie dziecka. Typowe przykłady przemocy wobec dzieci obejmują m.in.: • twierdzenie, że złe zachowanie dziecka jest przyczyną napaści na dorosłą partnerkę; • izolowanie dziecka na równi z maltretowaną osobą (np. zabranianie mu zabaw i kontaktów z innymi dziećmi) • angażowanie dziecka do współuczestnictwa w przemocy (np. zmuszanie go do brania udziału w fizycznych, emocjo nalnych lub seksualnych napaściach na partnerkę); • zmuszanie dziecka do oglądania przemocy; • grożenie użyciem przemocy wobec dziecka, ulubionego zwierzęcia domowego lub innych drogich dziecku rzeczy (ataki wymierzone w zwierzęta lub ulubione zabawki są szczególnie raniące dla małych dzieci, które często nie roz różniają granicy między sobą a ulubionym obiektem; zatem atak sprawcy na ulubionego kota doświadczany jest jako atak przeciwko samemu dziecku); • przesłuchiwanie dzieci w celu wydobycia informacji o tym, co robiła matka; • przymuszanie maltretowanej matki, by dziecko zawsze jej towarzyszyło; • zabieranie dziecka z domu po każdym epizodzie przemocy, aby upewnić się, że maltretowana dorosła osoba nie ucieknie • używanie dzieci jako zakładników lub porywanie ich, aby ukarać lub zmusić do posłuszeństwa. ZAMIAST KARAĆ FIZYCZNIE…. Najczęściej spotykane skutki doświadczania kar fizycznych przez dzieci: Skutki psychologiczne: - niska samoocena, - poczucie winy i wstydu, - podwyższony poziom agresji (także autoagresja), - trudności w odczuwaniu empatii, - poczucie alienacji, - poczucie odrzucenia, - podwyższony poziom lęku, Str. 2 1. Wyraź swoje uczucia nie atakując charakteru dziecka, np.: „Jestem wściekły, że moja nowa piła została na deszczu i zardzewiała”. 2. Określ swoje oczekiwania, np.: „Oczekuję, że moje narzędzia będą oddawane po pożyczeniu”. 3. Wskaż dziecku, jak może naprawić swój błąd, np.: „Przydałoby się trochę szklanej waty i cienka warstwa oleju” 4. Daj dziecku wybór, informując je o konsekwencjach, np.: „Możesz uży wać moich narzędzi, ale musisz je oddawać po użyciu, bo inaczej stracisz przywilej z nich korzystania. Sam zdecyduj”. 5. Podejmij działanie, np. zamknij pudło na klucz, gdy dziecko znów nie odda narzędzi 6. Wspólnie podejmijcie decyzje np.: „Co możemy wymyślić, abyś mógł pożyczać moje narzędzia, a ja miałbym pewność, że wrócą na swoje miejsce?”. Kiedy Twoje dziecko Cię zdenerwuje, możesz w gniewie powiedzieć lub zrobić coś, co mogłoby je skrzywdzić albo sprawić, że poczułoby się źle. razem z TOB¥ http://www.razemztoba.pl Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci ochłonąć: 1. Oddychaj wolno i głęboko. Policz od dziesięciu w dół. 2. Przypomnij sobie, że to Ty jesteś osobą dorosłą i możesz dawać swo jemu dziecku przykład dobrego zachowania. 3. Zastanów się nad tym, co zamierzasz powiedzieć. Jakbyś się czuł/czuła, gdybyś usłyszał/usłyszała coś takiego od innej osoby dorosłej? 4. Wyjdź na chwilę do innego pokoju i zastanów się, dlaczego odczuwasz złość. Czy rzeczywiście z powodu dziecka, czy może jest coś innego, co Cię denerwuje? 5. Zadzwoń do swojego partnera albo do innej osoby, z którą możesz porozmawiać. Może problem nie będzie się wydawał taki poważny, kiedy podzielisz się nim z inną osobą dorosłą. 6. Wyjdź na zewnątrz, żeby zaczerpnąć świeżego powietrza. 7. Kiedy czujesz się naprawdę przygnębiona/przygnębiony, zrób sobie przyjemność. Zaplanuj coś, co wprawia Cię w dobre samopoczucie – wypij filiżankę dobrej herbaty, weź gorącą kąpiel, wybierz się na zakupy. 8. Czasami najlepszym lekarstwem jest poczucie humoru. Staraj się do strzec zabawne strony sytuacji. 9. Wyjdź z pokoju i krzycz, jeśli masz na to ochotę. Lepiej wrzeszczeć na puste ściany niż na dzieci. 10. Wyobraź sobie piękną, spokojną scenerię albo własny obraz raju. To pomoże Ci się uspokoić. - napięcie, - nadpobudliwość, - problemy z utrzymaniem koncentracji , - zaburzenia snu, - nocne moczenie, - skłonność do poniżania innych i prze mocy, - skłonność do depresji, próby samo bójcze. Skutki fizyczne: uszkodzenia ciała: utrata przytomności, krwawienie, złamane kończyny, uszkodzone oko, rany wymagające nałożenia szwów, omdlenia, ból, w skrajnych przypadkach – nawet śmierć. Co się dzieje z dziećmi, gdy są świadkami przemocy? Dzieci wychowujące się wśród przemocy w domu są czę sto zapomnianymi jej ofiarami. Doznają przemocy nie tylko wtedy, gdy są bezpośrednio maltretowane lub zaniedbywane przez rodziców lub opiekunów. Cierpią i są krzywdzone także wtedy, gdy są świadkami przemocy dorosłych. Dla dziecka bycie świadkiem lub ofiarą przemocy w ro dzinie odbija się silnym urazem psychicznym. Pojawiają się wówczas objawy zaburzeń emocjonalnych, które występują w następujących postaciach: ● w agresywnym zachowaniu wobec zwierząt; ● w emocjonalnych problemach – zwiększona lękliwość, zaniżona samoocena, obniżony nastrój, smutek, zwiększona płaczliwość w różnych sytuacjach, zmniejszona kontrola emocji, złośliwość; ● w problemach funkcjonowania społecznego: odrzucanie przez rówieśników, tendencje do izolowania siebie, zwiększona nieufność w kontaktach z innymi, niezdolność do rozumienia uczuć innych; ● w problemach funkcjonowania poznawczego: słabe wyniki w nauce, opóźnienia w rozwoju intelektualnym, zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi, opóźnienia w rozwoju mowy; ● w zakresie zdrowia fizycznego: bezsenność lub kosz mary nocne, moczenie nocne, zaburzenie jedzenia, częsta zapadalność na choroby, słaby rozwój fizyczny, zaburze nia psychosomatyczne; ● dzieci mające „kontakt” z przemocą mają również trudno ści we właściwym rozumieniu miłości i bliskości w związku. Często zdarza się tak, że „wzorce przemocy” z lat dziecięcych są przyczyną występowania przemocy fizycznej w dorosłym związku z partnerem. Przemoc w rodzinie nie wpływa na wszystkie dzieci w takim samym stopniu i w taki sam sposób. Zależy to od wieku i płci dziecka, a także systemu wsparcia społecznego. razem z TOB¥ Str. 3 Jeśli masz jeszcze wątpliwości, czy warto działać - przyjrzyj się, co towarzyszy dzieciom przez całe życie, gdy doznają lub są świadkami przemocy: Strach i niepokój Dzieci obawiają się o zdrowie i życie swoich rodziców, a także o własne. zajęcia w szkole, ma coraz gorsze wyniki w nauce, kłopoty z uczeniem się i koncentracją. Smutek Poczucie winy Dzieci czują się odpowiedzialne za przemoc. Myślą, że są przyczyną agresywnego zachowania swoich rodziców. Dziecko czuje się przygniecione ciężarem swojej bezradno ści wobec przemocy w domu. W niektórych przypadkach dzieci podejmują próby samobójcze. Ambiwalencja uczuć Opóźniony rozwój Dzieci odczuwają zarówno miłość, jak i nienawiść do ro dzica, który stosuje przemoc. Żyją w chaosie emocjonalnym. Dzieci, które nie mają zapewnionej właściwej opieki, rozwijają się gorzej od swoich rówieśników. Brak zaufania Zaburzenia mowy Dzieci, które doświadczają przemocy, mają trudności z nawiązywaniem bliskich kontaktów z rówieśnikami. Nie potrafią zaufać. Agresywność Wiele dzieci odreagowuje agresją to, co dzieje się w ich domach. Uczą się, że przemoc jest jedynym sposobem roz wiązywania konfliktów. Konsekwencją życia w ciągłym stresie mogą być zabu rzenia mowy. Dolegliwości związane ze stresem Dzieci często odczuwają dolegliwości somatyczne, takie jak bóle głowy i żołądka, moczenie nocne. Ich ogólny stan zdrowia jest zły. Bierność Niektóre dzieci są gotowe zrobić wiele, by wszystkich zadowolić. Ulegają wszelkim prośbom i naciskom ze strony otoczenia. Czasami mogą pod wpływem innych robić rzeczy, które są dla nich niebezpieczne. Zamiana ról Dzieci często są zmuszane do pełnienia roli osoby do rosłej. Rodzice są zbyt zajęci swoimi konfliktami, by spełniać obowiązki rodzicielskie. Dzieci pozbawione są dzieciństwa. Kłopoty w szkole Dzieci chcą pozostawać w domu, ponieważ myślą, że w ten sposób mogą kontrolować przemoc. Dziecko opuszcza Dziecko wybaczy, ale nie zapomni… Str. 4 razem z TOB¥ http://www.razemztoba.pl Czego doświadcza dziecko, które przezywa kryzys? Jak z nim rozmawiać. W każdym wieku dzieci inaczej przeżywają trudne sytuacje. Informacje zawarte w tabeli poniżej ułatwią Ci pomoc dziecku w konkretnym wieku. Dzieci w wieku od lat 1 do 5 lat Typowe reakcje Najważniejsze na stres dla dzieci Polecane sposoby pomocy ● rodzice lub opiekunowie, ● bezruch, ● koszmary nocne, ● dominuje lęk przed porzuceniem, ● lęk przed ciemnością lub przed zwie ● silne przeżywanie straty, np. rodzica, rzętami, swego zwierzęcia, ulubionej zabawki. ● lęk przed pozostawaniem w samot ności, ● tulenie się do rodziców, ● trudności w mówieniu, ● brak apetytu albo nadmierny apetyt, ● ssanie kciuka, ● nietrzymanie moczu lub kału albo zaparcia, ● moczenie nocne, Dzieci w wieku od 6 do 11 lat Typowe reakcje Najważniejsze na stres dla dzieci ● jawne rywalizowanie z rodzeń ● lęk przed stratą stwem o uwagę rodziców ● regres w postaci infantylnego zachowywania się dziecka jako re ● niechęć do szkoły ● agresywne zachowanie w domu, akcji na stratę czy w szkole ● brak zainteresowanie szkołą, trud ności z koncentracją na lekcjach ● ogólny niepokój ● zagubienie ● lęk przed doznaniem krzywdy ● lęk przed porzuceniem ● drażliwość ● płaczliwość ● tulenie się ● koszmary nocne ● lęki nocne, lęk przed ciemnością razem z TOB¥ ● zachęcanie do odgrywania przeży tych zdarzeń podczas zabawy, ● uświadamianie, że dziecko nigdy nie odpowiada za przemoc w swojej ro dzinie, ● wsparcie fizyczne poprzez dotyk, jeśli dziecko wyrazi zgodę, ● słowne pocieszanie, ● uwaga poświęcana dziecku, ● wprowadzanie pocieszających zwy czajów związanych np. z zasypianiem. Polecane sposoby pomocy ● cierpliwość i tolerancja, ● rozmowy o uczuciach, ● rozmowy o związkach z innymi, ● uświadamianie, że dziecko nigdy nie odpowiada za przemoc w swojej rodzinie, ● przejściowe obniżenie oczekiwań zwią zanych ze szkołą, domem, ● jednocześnie wymaganie wykonywania podstawowych obowiązków i zadań domo wych, szkolnych, ● podtrzymywanie dotychczasowego rytmu życia w rodzinie, ● rozmowy z rówieśnikami i dorosłymi na temat zdarzeń, które budzą lęk i niepokój, ● rozmowy o sposobach i zachowaniach, które mogłyby złagodzić stres i troski dziecka. Str. 5 Dzieci w wieku od 11 do 14 lat Typowe reakcje Najważniejsze na stres dla dzieci ● problemy fizyczne: bóle głowy i inne różnorodne bóle, wykwity skórne, problemy z trawieniem, ● zaburzenia apetytu, ● zakłócenia snu, ● ogólny niepokój, ● gniew, ● zaprzeczanie przeżywanym trud nościom, ● lęk przed doznaniem krzywdy, ● lęk przed utratą członków rodziny, przyjaciół, domu, ● problemy w szkole: bójki, ciągłe ustępowanie, zabieganie w różnorodny sposób o uwagę, spadek zainteresowa nia nauką, ● buntownicze zachowania w domu, ● odmowa wykonywania obowiąz ków, ● utrata zainteresowania rówieśni kami, ● reakcje rówieśników. Polecane sposoby pomocy ● uwaga i troska wobec dziecka, ● dbanie o kontakty dziecka z rówieśni kami, ● zajęcia grupowe, których celem ma być przywrócenie ładu, spokoju, ● dyskusje grupowe na temat uczuć związanych np. z przemocą, której dziecko jest świadkiem, ● szukanie zachowań, które mogą pomóc dziecku w radzeniu sobie ze stresem, ● uświadamianie, że dziecko nigdy nie odpowiada za przemoc w swojej rodzinie, ● przejściowe obniżenie oczekiwań zwią zanych ze szkołą oraz domem, ● równocześnie wyznaczanie regularnych, choć nieskomplikowanych obowiązków. Zasady rozmowy z dziećmi w sytuacji przemocy Dla bezpieczeństwa Twojego i dzieci należy dzieciom wyjaśnić całą sytuację, w jakiej się znalazły. Przeprowadza jąc taką rozmowę należy zastosować klika podstawowych zasad. Oto one: 1. Zajmij jednoznaczne stanowisko wobec osoby stosującej przemoc, wyjaśniając w sposób zdecydowany, że zachowanie to jest złe i szkodzi zarówno Tobie, jak i dzieciom. 2. Powiąż swoją akcję z zachowaniem sprawcy, aby roz mowa, którą podejmiesz, wprost wynikała z jego nieakcep towanego zachowania. 3. Nie podejmuj rozmowy, jeśli jego zachowanie nie jest w danym momencie złe i można je zaakceptować. 4. Ogranicz swoje potępienie jedynie do zachowań osoby stosującej przemoc - nie dokonuj ogólnej oceny jego osoby. 5. Upewnij swoje dzieci w tym, że je kochasz, i że inne osoby takie jak babcia czy dziadek też nadal je kochają. 6. Zachęcaj i dodawaj odwagi dzieciom, by wyrażały swoje emocje i uczucia, w tym lęk i niepokój, po to, by móc ocenić, czy dobrze sobie radzą z tym, co się dzieje w rodzinie. 7. Realnie oceniaj dziecięce stresy z przeszłości i w aktualnej sytuacji nie staraj się wybielać i usprawiedliwiać wszystkiego. Jeśli tylko potrafisz, to najlepiej wykazuj pozytywne nastawienie wobec przyszłości. Str. 6 razem z TOB¥ http://www.razemztoba.pl Gdy Twoje dziecko doświadczyło molestowania seksualnego… U dziecka, które doświadczyło czegoś trudnego Myślenie Doświadczanie krzywdy jest niekiedy tak niepojęte i nie i niezrozumiałego, jak molestowanie seksualne, mogą wytłumaczalne, że dziecko wyciąga błędne wnioski. Zdarza wystąpić objawy traumy. Aby do tego nie dopuścić lub się, że czuje się zagrożone i oszukiwane. Należy mu pomóc pomóc dziecku wrócić do zdrowia, konieczna jest pomoc zrozumieć, co się stało i uzmysłowić kto ponosi winę, co w pięciu obszarach. wolno, a czego nie wolno robić. Ważne jest również pokazanie dziecku, że ma prawo do swoich uczuć, posiadania i wyraża nia własnych pragnień. Rzeczywistość Doświadczone zdarzenie bywa dla dziecka kompletnie nie zrozumiałe i odrealnione. Czasami musimy upewnić dziecko, że faktycznie ta sytuacja miała miejsce i my o tym wiemy. Autonomia Doświadczenie molestowania może w dziecku wykształ cić przekonanie, że nie da się ochronić samego siebie przed wydarzeniami, w których nie chce się uczestniczyć. Nale ży zbudować w dziecku świadomość, że może decydować o własnym ciele i w razie potrzeby powiedzieć „nie” oraz szukać pomocy. Nadzieja Wykorzystywanie seksualne może zburzyć dziecięcą wiarę w przyszłość i ufność wobec świata, dlatego musimy pomóc dziecku uwierzyć i mieć nadzieję, że ten zły stan przeminie i w przyszłości wszystko się ułoży. Uczucia Krzywdzenie jest dla dziecka często emocjonalnie przy tłaczające. Dziecko odczuwa smutek, lęk, miewa koszmary nocne, natrętne myśli i uczucia, bywa wyczulone na wszyst ko, co przypomina mu o zdarzeniu i unika wszelkich takich bodźców, miewa problemy z zachowaniami seksualnymi itp. Nie wszystkie dzieci, które były wykorzystywane seksualnie, mają problemy we wszystkich wymienionych obszarach. Jednak jeśli te objawy nie ustępują, dziecko może wymagać specyficznej pomocy. W Elblągu funkcjonują dwie publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w których można uzyskać pomoc terapeutyczną oraz diagnostyczną dla dzieci doświadczających przemocy w rodzinie: Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 1, ul. Pułaskiego 1F, tel. 55 625-82-34, tel/fax 55 625-82-30; e-mail: [email protected]. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 2, ul. Kosynierów Gdyńskich 30, tel. 55 625 82 51, 55 643-34-35; e-mail: [email protected]. W wyniku doświadczania przemocy lub bycia jej świadkiem, dziecko może przejawiać pewne niepokojące zachowania, które zdiagnozować oraz pomóc leczyć mogą również specjaliści z Poradni Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży, ul. Królewiecka 197, tel. 55 649 69 49. razem z TOB¥ Str. 7 Procedury zakładania Niebieskiej Karty 1. Wszczęcie procedury Niebieska Karta NK następuje w sytuacji podejrzenia przemocy – poprzez wypełnienie formularza NK A. 2. Dalsze prowadzenie procedury wymaga uprawdopo dobnienia podejrzenia, że w rodzinie dochodzi do przemocy. 3. Wszczęcie i prowadzenie procedury NK nie wymaga zgody osoby, co do której istnieje podejrzenie, ze została dotknięta przemocą. 4. Wypełnienia formularza Niebieska Karta A dokonuje przedstawiciel podmiotu, który pierwszy powziął informację o sytuacji przemocy w rodzinie. 5. Druk A wypełnia się na podstawie rozmowy z osobą wobec której istnieje podejrzenie, że doznaje przemocy w ro dzinie (par.2.1) lub posiadanych informacji (jeśli nawiązanie kontaktu z osobą doznającą przemocy jest niemożliwe). 6. W sytuacji braku chęci współpracy osoby doznającej przemocy – należy wszcząć procedurę i podjąć działania motywujące do współpracy – już w ramach procedury Nie bieska Karta. 7. Podczas pierwszego kontaktu z osobą doznająca prze mocy należy: A) Przekazać formularz B osobie doznającej przemocy po uprzednim wypełnieniu rubryk dotyczących proponowanych instytucji pomocowych, B) W sytuacji braku możliwości kontaktu z osobą doznają ca przemocy i odmowy współpracy również należy przekazać kartę B – (zaleca się osobiste przekazanie dokumentu, jeśli jest to niemożliwe można to zrobić korespondencyjnie), C) w przypadku, gdy osobą doznającą przemocy jest dziecko – kartę B należy przekazać osobie zgłaszającej lub dorosłemu członkowi rodziny, który nie jest sprawcą przemocy. 8. Działania interwencyjne, o których mowa w par.3 podejmuje przedstawiciel podmiotu wypełniający kartę A (do tyczy to sytuacji nagłych w których występuje zagrożenie życia lub/i zdrowia). 9. Zawiadomienia policji lub prokuratury dokonuje osoba inicjująca procedurę NK. 10. Po wypełnieniu karty A należy niezwłocznie (7dni – datę wpływu do ZI należy uznać za datę przekazania) prze kazać ją do siedziby ZI wraz z wnioskiem o powołanie grupy roboczej ( w aktach należy pozostawić kopię dokumentu). 11. Jeżeli podmiotem, który pierwszy otrzymał informację o przemocy jest MOPS – pracownik socjalny zawiadamia w ciągu 3 dni (drogą mailową) przedstawiciela policji o wy pełnieniu druku Niebieska Karta w danej rodzinie. (adresy mailowe na które należy przekazać informację zostaną podane w najbliższym czasie). 12. Jeżeli podmiotem, który pierwszy otrzymał informa cję o przemocy jest Policja – ZI (Zespół Interdyscyplinarny) Str. 8 zawiadamia w ciągu 3 dni pracownika socjalnego o otrzy maniu karty A. 13. Po uzyskaniu akceptacji wniosku o powołanie gru py – pracownik socjalny zwołuje spotkanie grupy roboczej (w ciągu 2 tygodni od uzyskania akceptacji członków ZI) uprzednio informując wszystkie osoby wskazane jako skład grupy roboczej wraz z informacją nt. rodziny, której dotyczy problem. Powiadomienia dokonuje osoba powołująca grupę lub lider na poziomie ZTPS. 14. Przedstawiciel podmiotu, który wypełnił formularz A w czasie od wszczęcia procedury do powołania grupy roboczej – podejmuje działania zmierzające do realizacji obowiązków zawartych w rozporządzeniu. 15. Po uzyskaniu akceptacji członków ZI należy zwołać posiedzenie grupy roboczej z udziałem osoby doznającej przemocy oraz osoby stosującej przemoc celem uzupełnie nia informacji na kartach C, D . Osoba doznająca przemocy otrzymuje zaproszenie na spotkanie od pracownika socjalnego. Osoba stosująca przemoc otrzymuje wezwanie na spotkanie od policji. 16. Wypełnienie formularza C następuje jedynie na po siedzeniu grupy roboczej i jest obligatoryjną częścią proce dury. Niestawienie się na posiedzenie Grupy roboczej osoby doznającej przemocy nie wstrzymuje prac grupy. 17. Wypełnienie formularza D powinno nastąpić na po siedzeniu grupy, jednak możliwe jest także wypełnienie go w innym miejscu np. w mieszkaniu. 18. UWAGA: spotkania te powinny być zorganizowane w taki sposób, aby osoba doznająca przemocy miała zagwa rantowane poczucie bezpieczeństwa i nie była narażona na spotkanie ze sprawcą. Konieczne jest zadbanie (przed spotka niem) o dokładne ustalenie zasad rozmowy z przedstawicie lami innych służb podczas spotkania z ofiarą przemocy – aby uniknąć zachowań powodujących wtórną wiktymizację osoby doznającej przemocy. 19. Dokumentowanie kolejnych przypadków przemocy odbywa się poprzez ponowne wypełnienie formularza Nie bieska Karta A (należy także przekazać formularz B) oraz formularza C. 20. Zakończenie procedury – wymaga wskazania prze słanki do zakończenia – zawartej w § 18 rozporządzenia i sporządzenia protokołu zakończenia procedury. Decyzję o zakończeniu procedury podejmują jednogłośnie człon kowie grupy roboczej (konieczna jest obecność wszystkich członków grupy). 21. W okresie „przejściowym” – tzn, jeśli NK została założona na starych zasadach przez policję – po otrzymaniu informacji proponuje wypełniać nowy wzór NK i wdrażać sposób postępowania zawarty w rozporządzeniu i powyżej. razem z TOB¥ http://www.razemztoba.pl