GDA Tygodniki - 2011-08-05 : Kartuzy : 6 : NORDA

6
www.kartuzy.naszemiasto.pl
tygodnik kartuzy
5 sierpnia 2011
www.naszemiasto.pl
W Małkowie trwa festiwal filmów kaszubskich
a Letni Festiwal Filmów Kaszubskich
i o Kaszubach wkroczył już w fazę bardzo
dojrzałą.Projekt podjęty z dużym animuszem,
choć nie bez obaw o frekwencję i dostateczne
zbiory filmowe, okazał się strzałem w dziesiątkę.
Uczestnicy festiwalu mieli okazję obejrzeć już
film o diasporze Kaszubów w Kanadzie, „Czarny
czwartek“ o wydarzeniach Grudnia,70,
o spotkaniu Kaszubów z polskim papieżem
w Rzymie czy wreszcie o ruchu pielgrzymkowym
i modlitewnych spotkaniach Kaszubów
w Sianowie, Swarzewie i na Jasnej Górze.
Przed tygodniem przypomniano film „Kaszubi“
Ryszarda Bera. Kolejna projekcja już w czwartek.
Kaszubi idą pieszo na Słowację
Roman Kościelniak
U
dział w Pieszej PielgrzymceKaszubskiejto
dla jej uczestników
wielka manifestacja
wiary.Pątnicywtensposóbdziękujązaudaneżyciemałżeńskie,
odzyskanezdrowieczyzdanąmaturę.Wtymrokupielgrzymkawyruszyłaporaztrzydziesty.Idlatego
trasazostaławydłużonazJasnej
Góry aż do Levoczy na Słowacji
(1040kmzamiast620km).Mimo
to25lipcazHeluwyszło296wiernych. W Swarzewie, po pierwszymnoclegudołączyło30pątników. Kolejni rozpoczęli marsz
odWejherowa.
- Obecnie idzie już ponad 330
osób-mówiks.JanPerszon,kierownikXXXPieszejPielgrzymki
Kaszubskiej. - Wiem, że spora
grupa,wtymtrzechkapłanówdołączywSieradzu.Nastrojesąwyśmienite,zdrowiewszystkimdopisuje.Olbrzymiwpływmanato
pogoda. Przede wszystkim
w pierwszych dniach nie było
upałów,dziękiczemuasfaltniebył
zbytnagrzany.
PątnicyzHeluniosązesobąrelikwiebłogosławionegoJanaPawła II. Jak mówi kapłan, to dla
wiernych w odwiedzanych kościołachdoniosłewydarzenie.
-Parafianiemająrzadkąokazję
domodlitwyprzytychrelikwiach
- przyznaje kapłan. - Nam natomiastdająonesiłypotrzebnepodczasmarszu.
W ciągu dnia, podczas wędrówki odczytywane są fragmentyhomiliipolskiegoPapieża.
Natomiast po minięciu Torunia
pątnicy słuchają nagranych wystąpieńJanaPawłaII.
-ZaToruniemdzienniepokonujemy nawet po 45 km - informujeks.Perszon.-Musimypokonywać dłuższe dystanse, by
naJasnąGóręwejśćrazemzpielgrzymkąidącązGdańska.
KażdydzieńpielgrzymkikończysięApelemJasnogórskimodmawianymwkościele,wktórym
zatrzymująsięnapostój.
- Mieszkańcy miejscowości,
w których nocujemy czekają
nanaszawszezkolacją-opowiada
kierownikpielgrzymki.-Przykładowo w Trzebczy w Domu Kultury 10 kobiet z Koła Gospodyń
FOT. KRZYSZTOFMIŚDZIOŁ
b 330 pątników od 12 dni uczestniczy w 30. Pieszej Pielgrzymce Kaszubskiej z Helu na Jasną Górę
i do Levoczy (w Słowacji). Jest to najdłuższa w historii pielgrzymka, która ma długość 1040 km
Z Helu pielgrzymi wyruszyli 25 lipca. Do Levoczy na Słowacji dotrą 22 sierpnia po przejściu 1040 km
Wiejskichprzygotowałonakolacjębigos,herbatę,częstowałonas
upieczonymiwcześniejciastami.
Pielgrzymichwaląsię,żewszędziedoświadczajątradycyjnejpol-
skiej gościnności i życzliwości.
Nacałejtrasiepanujeolbrzymia
mobilizacja.-Wramachpodziękowania modlimy się w intencji
naszych dobroczyńców - mówi
Goście Pomoranii
Finowie ze Szwecji i Fryzowie z Holandii
Anna Bulczak
W dniach 22-29 sierpnia 2011r.
odbędziesięseminariummiędzynarodowezorganizowaneprzez
młodzież z Klubu Studenckiego
Pomorania.Jegohasłemprzewodnim jest „Siedem zmysłów Kaszub”. Odnosi się to do siedmiu
kolorów haftu kaszubskiego,
zczegokażdykolorjestsymbolem
czegośinnego,ztego,czegosłyną
Kaszuby.
DoOstrzycprzybędziemłodzież
z6krajówEuropy.Łączyichjeden
wspólny mianownik: każdy należydomniejszościnarodowejlub
etnicznej.Będąto:FryzowiezHolandii, Polacy z Czech, Niemcy
zWęgier,SerbołużyczaniezNiemiec,FinowiezeSzwecji,agospodarzamibędąKaszubi.
DziśchcieliśmyprzybliżyćCzytelnikom „Nordy“ przedstawicieli
narodowościfińskiejmieszkającej
wSzwecjioraznarodowościfryzyjskiejmieszkającejwHolandii.
Finowie
Narodowośćfińskastanowiokoło
3,5 proc. mieszkańców Szwecji.
Finlandia graniczy ze Szwecją
ileżynaPółwyspieSkandynawskim. RóżnesąprzyczynymigracjiFinówdoSzwecji-wśródnich
były m.in. względy historyczne,
gdyżFinlandiaprzezdługiokres
byłapodwładząSzwedów.Finowiemigrowaliteżwposzukiwaniu
pracyikorzenirodzinnych.
Dla większości tj. 92 procent Finówjęzykiemojczystymjestfiński, który należy do języków
bałtyckofińskich.Drugimichjęzykiemurzędowymjestszwedzki.
WiększośćFinówjestzwyznania
Luteranami.Posiadająurodęludówskandynawskich,dlategoteż
niewyróżniająsięspośródrdzennychmieszkańcówSzwecji.
Finowiemieszkającypozagranicamiswojejojczyznydbająozachowanieswojejkulturyitradycji.
Dlategoteżprzyrządzająswojetradycyjnefińskiedaniam.in.:pierogi
karelskie, zapiekankę z brukwi
(lanttulaatikko),sałatkęzłososia,
zupęrybną(kalakeitto)iwieleinnych.
Finowie chlubią się z występów
zespołu
folklorystycznego
Pohjantachti. Grupatałączyelementy rocka, przede wszystkim
elektryczne instrumentarium
zelementamiszamańskichpieśni
oraztransowymirytmami.Stroje
nawiązującedoludowychfińskich
ubioróworaznoszoneprzezmuzyków na głowie rogi renifera
wskazująjednoznacznienacharakterichmuzycznychzainteresowań.
Fryzowie
ZkoleiFryzowietomniejszośćnarodowa zamieszkała na terenie
trzechpaństw:HolandiiwprowincjiGroningen;wNiemczech,wkrajachzwiązkowychDolnejSaksonii
iSzlezwiku-HolsztynieorazwDanii w prowincji Jutlandia Południowa.StolicąjestLeeuwarden.
PierwszewzmiankioFryzachpochodzą z II wieku p. n. e. Żyli oni
od ujścia rzeki Ems do ujścia
Wezery, potem migrowali na zachóddoujściaRenu.WokresieIV
-Vwiekuuczestniczyliwpodboju
Brytanii.Fryzowiewielerazymusieliwalczyćoswojąniepodległość.
WVIIwiekuFryzjępodbiliFrankowie. W X wieku została spustoszonaprzeznajazdynormańskie,
zaśwXIIIw.zagarniętaprzezPrusy.
Wysunięta na północ Holandii
Fryzjasłyniezprzywiązaniadotradycji.Aż75proc.z610tys.Fryzów
ciągle mówi swoim językiem,
śpiewa w nim fryzyjski hymn
izdumąpodtrzymujeróżnorakie
zwyczaje.Wlatachdwudziestych
XIXwiekuFryzowiezałożyliFryzyjskiRuchNarodowy.Walczyłon
oswobodęjęzykairozwójkultury.
Fryzyjskiegoużywaokoło400tys.
osób.Należyondogrupyjęzyków
zachodniogermańskich.Od1990
językfryzyjskizostałuznanyzaoficjalnyjęzykregionalny.Kaszubów
zFryzamiłączyto,iżjęzykkaszubski na mocy ustawy z 2005 roku
równieżmastatusjęzykaregionalnego. Poza tym w obu regionach
występujądwujęzycznetabliceinformacyjne.
Typowymisportamifryzyjskimisą
–np.kaatsen–gra,którazdaniem
niektórychsłużyłazawzórdobaseballu, fierljeppen, czyli skoki
w dal (zwykle przez kanały)
przy pomocy kija, a także aaisykjen,czyliszukaniejajczajek.
Raznaokoło10latorganizująspecyficzny„WyścigJedenastuMiast”,
którypoleganatym,żeuczestnicy
nałyżwachbiegnązamarzniętymi
kanałami łączącymi jedenaście
miast. Trasa liczy około 200 km.
ZwycięzcaotrzymujekrzyżzgodłemFryzji.Ludfryzyjskiznanyjest
z doskonałego kunsztu kupieckiegoiżeglarskiego.Zajmujesię
tkactwem oraz koronkarstwem.
Dachyichdomówwciążzdobiwizerunek łabędzia - kiedyś wierzono,żematoodpędzaćzłeduchy.TakjakKaszubiFryzowieposiadają swój tradycyjny ubiór.
Kobietyzakładajączepiecpokryty
białąkoronką,wiązanypodbrodą
orazstrójwczerwono-lubniebieskąkratkę.Mężczyźnizaśczarny
kapelusz,niebiesko–szarąkamizelkęorazmarynarkę,krótkieiszerokiespodnie.
kapłan.-Przekazujemykaszubskie chusty haftowane, znaczki
pielgrzymkowe, koszulki i pocztówki. Zacieśniają się potem
między nami więzi niemal ro-
dzinne. W ciągu roku wymieniamysiękartkamizżyczeniami,
przesyłamysobiepozdrowienia.
WtymrokupielgrzyminieskończąswejwędrówkiwCzęstochowie.NajpierwskierująsiędoZakopanego, następnie do Levocy
naSłowacji.-Spodziewamsię,że
około50wiernychzinnychgrup
pielgrzymkowychbędzieznami
kontynuować wędrówkę aż
na Słowację - przyznaje ks. Jan
Perszon.-Modlimysięopogodę,
boodniejzależykondycjapątników.
OdkilkujużlatkaszubskapielgrzymkazHelunaJasnąGóręjest
okazjądozacieśnianiakontaktów
między Kaszubami i góralami.
Przed pięciu laty po dotarciu
do Częstochowy pątnicy poszli
dalej,doZakopanego,bymodlić
się u stóp krzyża stojącego
naszczycieGiewontu.Wnastępnymrokugóraleprzyszlinadmorze zrewizytą.Wówczasmodlili
się m.in. w Sanktuarium MaryjnymwSwarzewie.DocorazliczniejszejgrupypątnikówzKaszub
dołączył niedawno młody góral
zPcimia,któryrazemznimichce
oddaćcześćBoguiMaryi.
Towarzystwozdrowotne
uważa,żetabakaszkodzi
WChmielnieporazdziewiątyodbyłysięMistrzostwaPolskiwZażywaniu Tabaki. Ta edycja była
jednakdosyćkontrowersyjna,bowiemprzedfinałowąkonkurencjąstadionsportowywChmielnie
odwiedziła policja. Została
ona wezwana przez jednego
z członków Polskiego Towarzystwa Programów Zdrowotnych.
Na tej podstawie funkcjonariusze wylegitymowali wszystkich
sprzedawców i sprawdzili, czy
sprzedająonitabakędzieciom.
PTPZ kilka dni przed mistrzostwami wysłał do Zbigniewa
Roszkowskiego,wójtaChmielna,
list,wktórym„wyrażaswojegłębokiezaniepokojeniepropagowaniemspożywaniatabaki,gdyżta
zaliczana jest do bezdymnych
produktówtytoniowych,któresą
bardzogroźnedlazdrowiaiżycia
człowieka”.
Pointerwencjipolicjitabakazniknęłazestoiskasponsoraimprezy
- firmy tytoniowej. Ijak poinformowała nas Anna Wałendzis
z Komendy Powiatowej Policji
w Kartuzach organizatorzy mistrzostw zostali poproszeni
oprzesłaniedokumentacjidotyczącejimprezy.
- Żaden sprzedawca nie udostępnia tabaki młodzieży i dzieciom - zapewniał podczas im-
prezywójtChmielna.- Wtejimprezie nie chodzi też o to, kto
wciągnie więcej tabaki, tylko
o wspólną zabawę, sposób prezentacjinasceniei„gadkę”uczestników.
Mimonieprzyjemnościzwiązanych z interwencją policji mistrzostwasięjednakodbyły,aorganizatorzy zapowiadają, że nie
przestaną ich kontynuacji
wprzyszłości.-Kaszubiczęstują
się tabaką od zarania dziejówuzasadnia Tadeusz Makowski,
którywtymrokuzwyciężyłwzawodach. - U nas to jest tradycja
iniewiemdlaczegoktośpróbuje
namjąodebrać.Nikttutajniezachęcadospożywaniatabaki.My
propagujemy naszą kulturę
i chcemy się nią dzielić. Bo
udrażnia drogi oddechowe i pobudzadodziałania.Zarokzaprosimynamistrzostwatabaczników
zcałejEuropy.
Tabakatosproszkowanytytoń,
często wzbogacony kompozycjamiaromatyzującymi,przeznaczony do zażywania przez nos.
WPolscetabakaniewątpliwieodcisnęłaswojepiętno,gdyżzostała
zauważona nawet przez poetę
AdamaMickiewicza.W„PanuTadeuszu“możnabowiemznaleźć
wielescen,wktórychwcentrum
uwagijest właśnie tabaka.