Pobierz opis

Katarzyna Gil
[email protected]
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Tytuł pracy doktorskiej: Techniczne i technologiczne uwarunkowania produkcji buraków
cukrowych na tle aktualnej organizacji rynku rolnego
Zmiany regulacji rynku cukru wymuszone nadprodukcją cukru w świecie
i orzeczeniem Organu Apelacyjnego WTO doprowadzają do drastycznego ograniczania
produkcji cukru, a tym samym buraka cukrowego. Wprowadzenie koncepcji progu wycofania
cukru oraz wycofania prewencyjnego, a także umożliwienie bezpośredniego zrzekania się
produkcji buraków przez plantatorów i kwot cukru przez producentów cukru ma służyć
zwiększeniu efektywności systemu restrukturyzacji.
Konsekwencje bezkrytycznej interpretacji tych rozporządzeń mogą podważyć podstawowe
założenia reformy czyli utrzymania produkcji buraków w rejonach najbardziej
konkurencyjnych – do których należy niezaprzeczalnie Polska (trzeci kraj w Europie pod
względem wielkości produkcji cukru, sprzyjające warunki glebowo-klimatyczne i wieloletnie
tradycje uprawy) i województwo lubelskie. W planach rozwoju kraju i Lubelszczyzny
[Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015] przewiduje się wspieranie technicznej
i organizacyjnej modernizacji gospodarstw rolniczych (inwestycje w nowe technologie
i wysokowydajny sprzęt). W opracowanej Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na
lata 2006-2020 Zarząd Województwa za priorytetową branżę Lubelszczyzny uznaje przemysł
cukrowniczy. W świetle tych strategii znaczenie utrzymania i rozwoju produkcji buraka jest
wyraźnie zaakcentowane.
Burak cukrowy jest cenną rośliną w płodozmianie, a możliwości jego
alternatywnego wykorzystania oraz wartościowe produkty uboczne przetwórstwa są
kolejnymi czynnikami przemawiającymi za utrzymaniem uprawy.
Produktywność Etanolu z jednostki powierzchni jest największa dla buraka cukrowego (4410
l/ha) w porównaniu z kukurydzą (3336 l/ha), ziemniakiem (1920 l/ha), czy żytem (1092 l/ha).
Za uprawą buraka na cele energetyczne przemawia również możliwość wykorzystania
istniejącej już infrastruktury technicznej, a także dodatkowe dopłaty w formie płatności do
upraw roślin energetycznych.
Zalety uprawy buraka cukrowego z racji nie tylko możliwości produkcji cukru, ale
cennych produktów ubocznych i alternatywnego wykorzystania tej rośliny do celów
energetycznych są niezaprzeczalne. Kolejnym ważnym argumentem za utrzymaniem
produkcji jest solidna baza surowcowa i duży potencjał produkcyjny przemysłu
cukrowniczego. O ile przyszłość przemysłu cukrowniczego jest obiektem badań
(międzynarodowy projekt TOSSIE „ Towards Sustainable Sugar Industry in Europe”) o tyle
potencjał produkcyjny gospodarstw specjalizujących się w produkcji buraków jest oceniany
powierzchownie i nie uwzględnia dynamicznych zmian z ostatnich dekad produkcji, kiedy
sytuacja na rynku cukru jest niestabilna.
Baza surowcowa dla przemysłu cukrowniczego i potencjalnie bioenergetycznego
opiera się na wielu indywidualnych gospodarstwach (w 2006 r. w Polsce na 62000,a woj.
lubelskim 14827), gdzie potencjał produkcyjny jest bardzo zróżnicowany, a ich infrastruktura
techniczna właściwie nie była przedmiotem oceny.
Opłacalności produkcji wiąże się nie tylko z regulacjami prawnymi, ale przede wszystkim
działalnością rolnika - na przykład poprzez odpowiedni dobór uprawianych roślin, sposób
pozyskiwania i wykorzystania maszyn, zrzeszanie się w grupy producenckie, jak
i występowanie o dofinansowanie rozwoju gospodarstwa ze środków unijnych.
1
Podstawowym celem projektu jest rozpoznanie i przeanalizowanie całego systemu
produkcji oraz wyposażenia technicznego gospodarstw specjalizujących się w uprawie
buraków cukrowych w regionie lubelskim na tle sytuacji rynkowej w kraju i na tej podstawie
opracowanie koniecznych usprawnień technologicznych i organizacyjnych dla zaplecza
surowcowego regionu lubelskiego.
Cel ten ma charakter nie tylko poznawczy, ale i praktyczny. Podjęcie badań w zakresie
możliwości i szans przystosowania się gospodarstw specjalistycznych do nowych warunków
ustalanych przez wciąż modyfikowaną reformę rynku cukru oraz wnioski z analiz tych badań
będą mogły pomóc w podejmowaniu racjonalnych decyzji związanych z utrzymaniem się na
rynku i rozwojem gospodarstwa. Uzyskane wyniki mogą także być pomocnym narzędziem
wspomagającym służby surowcowe producentów cukru czy biopaliw.
Konsekwencją badań i analizy systemu produkcji oraz wyposażenia technicznego
gospodarstw specjalizujących się w produkcji buraków cukrowych ma być ułatwienie wyboru
strategii działania gospodarstwa i kierunku przekształceń produkcji, co powinno zmierzać do
umożliwienia przetrwania plantacjom w nowych warunkach.
Analiza wyników i wnioski z prowadzonych badań wychodzą naprzeciw potrzebom
rynku cukru, który zmusza do poszukiwania rozwiązań technologicznych i organizacyjnych
gwarantujących wysoką jakość surowca przy jednoczesnym zapewnieniu opłacalności
produkcji. Analiza procesu produkcji z punktu widzenia całego regionu jest dobrym źródłem
informacji wspomagających podejmowanie decyzji w gospodarstwie i na szczeblu odbiorcy
surowca (cukrownie, gorzelnie).
Ze względu na dobry potencjał produkcyjny regionu (dobre gleby, tradycje uprawy,
korzyści wynikające z utrzymania buraków w płodozmianie) zaproponowanie zmian
technologicznych i technicznych jest niezbędne. Przeprowadzone badania pozwolą na
opracowanie usprawnień w profilu działalności i organizacji gospodarstw specjalistycznych.
Takich usprawnień, które umożliwią produkcję buraków cukrowych zgodnie z wymaganiami
cukrowni czy wytwórni bioetanolu, a zapewnią utrzymanie się gospodarstwa na rynku
rolnym. Zaproponowanie takich modyfikacji techniczno – technologicznych jest możliwe
tylko w skali regionu, gdyż wymaga zmian organizacyjnych w całym rejonie uprawy buraka
cukrowego.
2