Generał Józef Bem - Zespół Szkół Licealno

Generał Józef Bem
Wpisany przez Administrator
czwartek, 01 stycznia 2009 00:00
Generał Józef Bem chlubnie zapisał się w kartach historii, poprzez swe czyny przeszedł do
legendy jako bohater Polski i Węgier. Jest przykładem patrioty, który poświęcił swe życie
sprawie wolności Ojczyzny. Za granicą cieszył się sławą bohaterskiego wodza, który stanął na
czele powstańców węgierskich, by przewodzić im w walce o niepodległość.
Zachariasz Józef Bem urodził się 14 marca 1794 r. w Tarnowie, mieście leżącym w Galicji,
prowincji która po pierwszym rozbiorze Polski weszła w skład Cesarstwa Austriackiego. Walki
narodu polskiego o wyzwolenie, prowadzone głównie przy boku Napoleona I zostały
uwieńczone utworzeniem, na mocy traktatu w Tylży 1807 r., małego państwa zwanego
Księstwem Warszawskim. Wówczas rodzice Bema przenieśli się z Tarnowa do Krakowa. Tam
odebrał on podstawowe wykształcenie oraz uczęszczał do Gimnazjum św. Anny.
W 1809 r. mając zaledwie 15 lat wstąpił Bem jako kadet do armii Księstwa Warszawskiego.
Kariera jego była błyskawiczna, po półrocznej nauce otrzymał szlify oficerskie podporucznika.
Awansował na porucznika artylerii I klasy i w tym stopniu odbył kampanię napoleońską w 1812
r. walcząc na północnym skrzydle wielkiej armii cesarskiej w korpusie MacDonalda.
W armii Królestwa Polskiego
Po upadku Napoleona decyzją Kongresu Wiedeńskiego 9 maja 1815 r. zostało utworzone
Królestwo Polskie z okrojonych ziem byłego Księstwa Warszawskiego. Józef Bem wstąpił do
czynnej służby w armii Królestwa, gdzie powierzono mu wykłady w Szkole Zimowej Artylerii.
Ponieważ w tym czasie wynaleziono nowy rodzaj rakiet, Bem prowadził doświadczenia nad
wykorzystaniem ich w akcjach bojowych. Wyniki tych badań zostały opublikowane w pracy
Bema pt. „Uwagi o rakietach zapalających” opatrzonej jego własnoręcznymi rysunkami.
Osiągnięcia Bema w tej dziedzinie znalazły praktyczne zastosowanie przy produkcji pierwszych
pocisków rakietowych.
Bem nie pozostawał obojętny wobec konspiracyjnej działalności, był członkiem loży głównej
Wolnomularstwa Narodowego, a po rozwiązaniu tej organizacji, należał do Narodowego
Towarzystwa Patriotycznego. Po wykryciu spisku 1822 r. Bem został aresztowany, skazany na
1/4
Generał Józef Bem
Wpisany przez Administrator
czwartek, 01 stycznia 2009 00:00
degradację i rok więzienia. Dzięki interwencji gen. Bontempsa u ks. Konstantego wyrok został
uchylony, Bem pozostał przeniesiony karnie na prowincję z zachowaniem posiadanych
godności wojskowych. Na własną prośbę został zwolniony z wojska i powrócił do Galicji, gdzie
podjął się administracji dóbr F. Potockiego w Brodach. W związku z tą pracą interesował się
maszynami parowymi myśląc o ich zastosowaniu w przemyśle krajowym. Efektem tych
zainteresowań była praca pt. „O machinach parowych”.
Udział w Powstaniu Listopadowym
Na wieść o wybuchu Powstania Listopadowego, skierowanego przeciwko Rosji, Józef Bem
podążył do Królestwa. Przybył do Warszawy 10 marca 1831 r. wstępując w szeregi walczących.
Został mianowany majorem i dowódcą 4 baterii lekkokonnej. Na jej czele zapisał się chlubnie w
dziejach powstania 1831 r. pod Iganiami i Ostrołęką. Awansował na pułkownika, otrzymał Złoty
Krzyż Virtuti Militari, następnie awansował na generała brygady. Do końca pozostał
najgorliwszym przeciwnikiem kapitulacji i zwolennikiem działań zaczepnych. Jednakże w
dowództwie powstania przeważały siły niechętne kontynuowaniu walki, które dość szybko
doprowadziły do kapitulacji i położyły kres powstaniu.
Emigracja w Paryżu
Po upadku powstania większość powstańców między nimi gen. Józef Bem opuściła Polskę
udając się do Francji. Na emigracji w Paryżu Bem stanął po stronie obozu ks. Adama
Czartoryskiego. Z tego okresu pochodzi wiele prac jego autorstwa m.in. „O powstaniu
narodowym w Polsce” gdzie Bem dokonuje oceny powstania 1831 r. oraz daje program
przyszłej walki. Z dokumentów osobistych zasługują na uwagę zachowane w oryginale listy
gen. Józefa Bema.
Udział w węgierskiej Wiośnie Ludów
W okresie Wiosny Ludów, która szerokim zrywem rewolucyjnym ogarnęła podbite kraje
monarchii habsburskiej, gen. Bem udał się do walczącego Wiednia. Tam przygotował i
prowadził obronę miasta przed atakami wojsk habsburskich. Po kapitulacji Wiednia udał się na
ogarnięte powstaniem Węgry, gdzie przekazano mu naczelne dowództwo w Siedmiogrodzie.
Po zreorganizowaniu rozbitej armii w błyskawicznej ofensywie (od 23 grudnia 1848 r. do 20
2/4
Generał Józef Bem
Wpisany przez Administrator
czwartek, 01 stycznia 2009 00:00
marca 1849 r.) wyparł zupełnie wojska austriackie z Siedmiogrodu. Najsłynniejsza batalia
rozegrała się pod Sybinem, gdzie Bem stawił zwycięsko czoła połączonym siłom Austrii i Rosji.
Zdobycie Sybinu uzyskane dzięki umiejętnej strategii Bema zadecydowało o opanowaniu
całego Siedmiogrodu. Zwycięska bitwa stała się tematem „Panoramy Siedmiogrodzkiej”
powstałej w 1897 r. dla uczczenia 50 rocznicy węgierskiego powstania narodowego,
zrealizowana przez polskich i węgierskich artystów. W głównej scenie występował generał
Józef Bem jako naczelny wódz armii siedmiogrodzkiej. Panorama ta została pocięta na
fragmenty, które uległy rozproszeniu i zagubieniu. Obecnie są kompletowane przez tarnowskie
muzeum.
W Siedmiogrodzie zdobył Bem wielką popularność nie tylko wśród Węgrów, ale i skłóconych z
nimi Serbów i Rumunów. Tam też nadano mu przydomek Ojczulka Bema, który przeszedł na
Węgrzech do legendy.
Wiosną 1849 r. gdy na Węgry wkroczyła interwencyjna armia rosyjska cara Mikołaja I pod
dowództwem gen. Paskiewicza, losy wojny zupełnie się odwróciły. Korpus Bema cofał się z
wolna przed 70 tysięczną armią austriacko-rosyjską. W ostatniej fazie powstania powierzono
Bemowi naczelne dowództwo armii węgierskiej. Mimo entuzjazmu Bema, który niezrażony
przegraną na nowo rozpoczął organizować wojsko, nie udało się uratować powstania.
Kapitulacja gen. Görgeya pod Vilagos 13 sierpnia 1849 r. położyła kres poczynaniom
rewolucyjnym.
Pobyt w Turcji
Po upadku rewolucji gen. Józef Bem z resztkami wojsk przekroczył granicę turecką. W Turcji
zdecydował się przyjąć islam aby otworzyć sobie drogę do armii tureckiej. Niewiele jednak mógł
zdziałać służąc w armii tureckiej w randze marszałka, gdyż rząd turecki pod naciskiem Austrii i
Rosji został zmuszony do rozproszenia emigrantów. Gen. Józef Bem został przeniesiony do
Aleppo (obecnie w Syrii) gdzie zmarł 10 grudnia 1850 r. wskutek febry. Gen. Józefa Bema
pochowano w Aleppo na wojskowym cmentarzu muzułmańskim Dżebel el Isam.
Powrót na ojczyzny łono
Z Aleppo przewieziono z należytymi honorami jego prochy do rodzinnego Tarnowa, gdzie
3/4
Generał Józef Bem
Wpisany przez Administrator
czwartek, 01 stycznia 2009 00:00
złożono je 30 czerwca 1929 r. w mauzoleum zaprojektowanym przez arch. inż. A.
Szyszko-Bohusza.
Tarnów - rodzinne miasto Bema jest w szczególny sposób związane z Generałem. W Muzeum
Okręgowym gromadzone są wszelkie pamiątki po bohaterze, który tak dumnie rozsławił imię
Polski poza jej granicami. Pamięć wielkiego syna uczciło miasto wznosząc mu pomnik (projektu
Bogdany Drwal i Stefana Niedorezo), który został odsłonięty 11 maja 1985 r. przy ul. Wałowej.
Od 12 listopada 2007 roku Generał Józef Bem jest patronem wszystkich szkół
wchodzących w skład Zespółu Szkół Licealno-Technicznych. W górę
4/4