Prezydencja Polski w Unii Europejskiej

Prezydencja Polski w Unii Europejskiej
- propozycja tematów polskiej Prezydencji w obszarze ochrony
środowiska
Cel przedłożenia:
materiał dla Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
Opracowany przez:
Departament Współpracy z Zagranicą
Przyjęty przez:
Kierownictwo resortu w dniu 16 lutego 2011 r.
Zatwierdzony przez:
Warszawa, 16 lutego 2011 r.
1. Wprowadzenie
Ranga spraw ochrony środowiska w krajach Unii Europejskiej oraz w jej organach
systematycznie wrasta i tak zapewne będzie w przyszłości, a więc podejmowanie działań w tym
obszarze leży w interesie Polski – zaniechania oznaczają większe koszty związane
z dostosowaniem do coraz bardziej restrykcyjnych norm, m.in. w związku z obowiązkiem
zapewnienia zdrowia Polaków, dostarczaniem wody dobrej jakości, zagospodarowaniem
odpadów, dostępnością usług ekosystemowych, ochroną klimatu. Koszty usuwania skutków
zmian klimatu - a więc powodzi, suszy, huraganów itp. są wielokrotnie wyższe od kosztów
adaptacji. Niektóre kraje europejskie m.in. Dania, Szwecja, Niemcy, Hiszpania już teraz
dostrzegają potencjał środowiskowy oraz stymulują rozwój rynku zielonych technologii,
zajmując tym samym niezagospodarowaną niszę. Polska potrzebuje nowej strategii rozwoju
gospodarczego uwzględniającej krajowe potencjały w ochronie środowiska - już teraz ma do
tego możliwości związane z wykorzystaniem krajowych oraz zagranicznych środków unijnych.
Jak w każdej dziedzinie również pod szyldem ochrony środowiska odbywa się walka pomiędzy
krajami UE o polepszenie konkurencyjności swoich gospodarek - o tyle trudna w negocjacjach,
że opierająca się na retoryce troski o przyszłość pokoleń co jest równie prawdziwym,
jak i nadużywanym pojęciem. Mając jednak na uwadze realne zagrożenia, jakie wynikają
z zaniechania działań na rzecz ochrony środowiska, fundusze, które Polska może pozyskiwać na
projekty w tym obszarze, obecne zobowiązania wynikające z polskich uregulowań prawnych
oraz dokumentów międzynarodowych, jak i ogólny wzrost rangi spraw środowiska na świecie,
niezbędne jest włączenie środowiska do pakietu najważniejszych polskich spraw w czasie
Prezydencji.
Prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej jest szansą na kształtowanie wizerunku Polski
jako kraju nowoczesnego, osiągającego dobre wyniki finansowe w czasach kryzysu, a zarazem
odpowiedzialnie myślącego o malejących zasobach naturalnych i bezpieczeństwie
ekologicznym przyszłych pokoleń.
Odpowiedzialne traktowanie spraw środowiska to element budowania marki Polski, jako kraju
w którym:
•
coraz skuteczniej (dzięki środkom krajowym i zagranicznym) chroni się środowisko,
a co za tym idzie efektywnie wydatkuje się fundusze,
•
rolnictwo dostarcza produkty żywnościowe wysokiej jakości,
•
znajdują się unikatowe w skali Europy tereny, które warto zwiedzić,
•
inwestuje się w nowoczesne technologie środowiskowe, a co za tym idzie tworzy się dla
nich duży rynek zbytu,
•
w ostatnich latach dokonał się ogromny postęp gospodarczo - ustrojowy, co daje
pewność bezpiecznego inwestowania w perspektywie długookresowej.
Takie działania budują pozycję politycznego lidera regionu, który prężnie się rozwija stawiając
na zrównoważone korzystanie z zasobów.
Działania ukierunkowane na osiąganie tego celu znajdą konkretne, bezpośrednie przełożenie na
wiele obszarów współpracy z Komisją Europejską i innymi organami UE: wydatkowanie
środków unijnych, przyszły budżet, realizację inwestycji infrastrukturalnych, realizację
zobowiązań legislacyjnych, a przede wszystkim mogą przyczynić się do poprawy stanu
środowiska a co za tym idzie jakości życia Polaków.
Budując środowiskową markę Polski warto podkreślać kilka atutów, gdzie osiągnięto postęp na
tle innych krajów unijnych:
•
redukcje emisji CO2 oraz obecny poziom emisji CO2 na 1 mieszkańca
•
zmniejszenie ładunku azotu i fosforu do wód - ochrona Bałtyku
•
dobrze utrzymana sieć ochrony przyrody - parki narodowe
•
potencjał zachowania bioróżnorodności
•
zorganizowany system finansowania inwestycji środowiskowych
Ekofundusz, fundusze unijne, norweskie, szwajcarskie).
(NFOŚiGW,
2. Wiodące tematy Prezydencji polskiej w obszarze ochrony środowiska
Racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych
Kraje Unii Europejskiej powinny poszukiwać nowych rozwiązań, które pozwolą skutecznie
i efektywnie zapobiegać utracie zasobów na poziomie globalnym. Obecne metody ochrony
środowiska nie gwarantują zachowania zasobów dla przyszłych pokoleń, co zagraża
bezpieczeństwu ekologicznemu Europejczyków.
Kluczową rolę w obecnej dyskusji nad nowymi kierunkami polityki ochrony środowiska
odgrywają sprawy finansowania ochrony środowiska oraz kwestie efektywności
podejmowanych działań. Istotne będą prace nad unijną strategią ochrony różnorodności
biologicznej oraz działania związane z zapobieganiem zmianom klimatu, jak również dotyczące
działań globalnych podejmowanych na rzecz ochrony środowiska.
Zapobieganie zmianom klimatu oraz adaptacja Europy do tych zmian
Świat potrzebuje nowej polityki klimatycznej po roku 2012, która zagwarantuje solidarne,
globalne a zarazem skuteczne działania na rzecz ochrony klimatu. Celem Prezydencji jest
wypracowanie na forum Rady jednolitego stanowiska Unii Europejskiej w tym zakresie oraz
dążenie do osiągnięcia prawnie wiążącego nowego porozumienia w czasie Konferencji Stron
Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu w Durbanie w Republice
Południowej Afryki (COP17/MOP7).
Prezydencja uważa za bardzo istotne wzmocnienie działań mających na celu przygotowanie
Europy na skutki zmian klimatu, stąd w czasie nieformalnej Rady Środowiska zamierza
przeprowadzić dyskusję na temat możliwości zintensyfikowania działań w zakresie adaptacji.
Ochrona różnorodności biologicznej
Utrata różnorodności biologicznej to jeden z największych problemów środowiskowych z jakim
Unia Europejska powinna się zmierzyć ze względu na realne i wymierne zagrożenia jakie ze sobą
niesie - m.in. naruszenie funkcji ekosystemów, utratę zasobów genetycznych i inne
oddziaływania sprzężone, których skutki trudno jest przewidzieć, a które mają przełożenie na
zdrowie i bezpieczeństwo życia ludzi.
Zadaniem Prezydencji będzie kontynuacja prac związanych z wdrażaniem unijnego planu
działań na rzecz bioróżnorodności. Jedną z najważniejszych barier z jakimi Unia Europejska
będzie musiała sobie poradzić, aby spełnić cele znaczącego powstrzymania utraty różnorodności
biologicznej w 2020 r. będzie zapewnienie finansowania tych działań. Prezydencja zamierza
przeprowadzić dyskusje na ten temat, które mogą stać się wkładem do dalszych prac nad
wieloletnimi ramami finansowymi oraz nowym funduszem LIFE+.
Warunkiem skuteczności prowadzonych działań jest również integrowanie ochrony
bioróżnorodności z działaniami prowadzonych w różnych sektorach gospodarki. Prezydencja
zamierza moderować dyskusję o instrumentach, które mogą wspomagać osiągnięcie celu
powstrzymania utraty bioróżnorodności m.in. planowaniu przestrzennym i gospodarce leśnej.
Wspieranie globalnego procesu zrównoważonego rozwoju (Rio +20)
Ważnym wydarzeniem 2012 r. będzie podsumowanie dokonań Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro
z 1992 r. Będzie to okazja do rewizji dotychczasowych zobowiązań oraz zaproponowanie
nowych kierunków rozwoju ochrony środowiska w tym nowego systemu zarządzania
środowiskiem (International Environmental Governance), co przyczyni się zintensyfikowania
globalnych wspólnych wysiłków na rzecz ochrony środowiska. Prezydencja zamierza dołożyć
starań mających na celu wsparcie dialogu w ramach Unii Europejskiej do przygotowania
ambitnych propozycji Unii Europejskiej na Szczyt Ziemi w 2012 r.
Inne ważne zagadnienia
W związku z toczącą się obecnie debatą na temat nowych wyzwań polityki ochrony środowiska
można spodziewać się, że nowe kierunki działań Unii Europejskiej zostaną wytyczone
w 7 Programie Działań na rzecz Środowiska (7EAP). Prezydencja zamierza wyciągnąć wnioski
z podsumowania 6 Programu i pracować nad konstruktywnym wkładem do nowej propozycji.
Istotne będzie również przeprowadzanie debaty i przyjęcie mapy drogowej dla inicjatywy
flagowej w ramach strategii Europa 2020 - Europy efektywnie korzystającej z zasobów
(Resource efficient Europe). Prezydencja zamierza kontynuować prace nad nową konwencją
w sprawie rtęci.